DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE. url:

Transcriptie

1 DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE url: april 2013

2 INHOUDSOPGAVE DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE... 3 INLEIDING... 3 LEREN LEZEN DOOR VOLWASSENEN... 3 Frans en Mia... 3 Zelfstandig werken... 4 BETER LEREN LEZEN MET ALFABETER... 5 CURSISTENPROGRAMMA... 6 UITGANGSPUNTEN... 6 Zelfstandig werken... 6 Aansluiting KSE-structuur... 6 STRUCTUUR PROGRAMMA... 6 Inloggen... 6 Begintoetsen... 7 Extra beginmodule Letters en klanken... 8 Springen naar andere programma s... 9 Start met het reguliere programma Alfabeter Lezen Frans en Mia dialogen Modulen Overzicht modulen Niveau 1, basismodules Niveau 2, basismodules Blokken Overzicht blokken niveau KSE BASISMODULEN VERVOLGMODULEN Module 1 De post Module 2 Borden Overzicht blokken niveau KSE OEFENINGEN Voorlezen van alle teksten in Alfabeter Lezen Help Resultatenregistratie BEHEERMODULE VOOR DE DOCENT Invoeren en beheren van groepen en cursisten Bekijken van resultaten van cursisten Veel gestelde vragen Downloads Bekijk de afleveringen en oefeningen Communicatie met de helpdesk en de ontwikkelaars DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 2

3 DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE INLEIDING Welkom bij Alfabeter, niveau 1. Hier oefen je het lezen van letters, eenvoudige woorden en korte zinnen met alledaagse teksten uit herkenbare situaties. Kijk op je gemak rond in het programma en neem alle tijd. Je hoort bij elk onderdeel wat je moet doen en je kunt alles zo vaak doen als je wilt. Veel succes! Zo begint het programma Alfabeter Lezen. Alfabeter Lezen is een multimediaal oefenprogramma om beter te leren lezen, waarmee autochtone (semi-)analfabeten (zowel NT1 als NT1½) zelfstandig aan de slag kunnen. Voor NT2 cursisten die redelijk Nederlands kunnen verstaan is het daarnaast ook een goede luisteroefening. Het is vooral de bedoeling dat de cursist zich op zijn gemak voelt, dat hij zich uitgenodigd voelt om eens in het programma rond te kijken en dat hij zonder druk onderdelen durft te kiezen en te maken. LEREN LEZEN DOOR VOLWASSENEN Bij het leren lezen door volwassenen doen zich vaak emotionele belemmeringen voor, zoals bijvoorbeeld faalangst of een te negatief zelfbeeld. Het programma probeert dit soort belemmeringen op verschillende manieren weg te nemen. Frans en Mia In de eerste plaats door op verschillende plaatsen de figuren Frans en Mia op te laten treden. Zij werkten bij hetzelfde bedrijf en konden allebei niet lezen en schrijven, maar werden op een gegeven moment gedwongen om het alsnog te leren. Mia heeft dat gedaan en er is een wereld voor haar opengegaan. DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 3

4 Frans durfde niet en is zijn baan kwijtgeraakt. Jaren later komen ze elkaar weer tegen en vertellen elkaar over hun ervaringen. In hun dialogen zullen veel cursisten zichzelf herkennen, maar vooral ontdekken dat je daar net als Mia zelf van alles aan kan doen. De Frans-en-Mia-dialogen zijn ook heel geschikt om in de groep samen te bekijken en bespreken. Zelfstandig werken In de tweede plaats doordat cursisten met dit multimediaal programma zelfstandig kunnen werken. En zelfstandig betekent ook individueel, dus zonder dat er meteen iemand over de schouder meekijkt en ziet wat je allemaal fout doet. De cursist kan eindeloos fouten maken, oefeningen herhalen (waarbij de antwoorden elke keer in een andere volgorde worden aangeboden), heen en weer springen door het programma, een ander onderdeel kiezen als hem dat leuker lijkt, enzovoort. In het hoofdmenu kan hij altijd aan de groene kringeltjes zien welke modulen en blokken al gedaan zijn en welke met een voldoende score zijn afgesloten. Modulemenu met kringeltjes en kruisje DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 4

5 BETER LEREN LEZEN MET ALFABETER Het doel van het programma is natuurlijk het leren lezen. Met het wegnemen van emotionele blokkades o.a. door de Frans-en-Mia-dialogen wordt ruimte gecreëerd voor dat proces. De oefeningen in het programma zijn niet alleen gericht op het leren lezen van letters, woorden en zinnen in een zinvolle context, maar vooral ook op het wegnemen van een aantal technische belemmeringen. - De combinatie van tekst met beeld en audio geeft de cursist snel inhoudelijke informatie, waarmee hij al een idee kan krijgen over de inhoud van de gehele tekst en vervolgens de tekst gerichter kan ontcijferen. Hij zit minder vast aan het decoderen van alle letters, zal sneller woorden kunnen identificeren en de betekenis van zinnen achterhalen. - De keuze voor zinvolle, herkenbare en zoveel mogelijk authentieke teksten zorgt ervoor dat de informatie die opgenomen moet worden, nauw aansluit bij al aanwezige kennis. In de oefeningen geeft deze inhoudelijke redundantie optimaal de ruimte voor het leesproces. - Daarnaast worden om de oefeningen heen behalve technische uitleg ook voldoende prikkelende invalshoeken gegeven om de aandacht niet te laten verslappen. - Het programma is rijkelijk voorzien van meeleesteksten, waarbij de cursist gedwongen wordt sneller te lezen. Door de snelheid te verhogen, wordt de werking van het korte-termijngeheugen geoptimaliseerd en slaagt het er nu wel in nieuwe en bekende informatie tot een nieuw geheel samen te voegen. - Behalve teksten in afbeeldingen zijn alle teksten op het scherm als audio oproepbaar: de meeleesteksten, de oefenteksten, de antwoorden en alle andere tekstelementen die een rol spelen in de oefeningen. Niet alleen de meeleesteksten, maar alle teksten door het hele programma zijn daarmee leesmateriaal en bevorderen zo het meelezen en uiteindelijk het zelf lezen. Bovendien helpt dit hulpmiddel bij het vergroten van de durf om oefeningen te maken die anders te moeilijk gevonden zouden worden. In tegenstelling tot de bediening in de offline versie (klik met de rechter muisknop op het woord dat voorgelezen moet worden) is de bediening nu versimpeld. Als de muis enkele seconden boven het woord wordt gehouden, wordt het woord of de zin voorgelezen. Geen klik, minder RSI-klachten. Alle antwoorden en tekstelementen staan elke keer dat de betreffende oefening gestart of herhaald wordt weer in een andere willekeurige volgorde. Hierdoor heeft de gebruiker desgewenst steeds weer een nieuwe oefening ter beschikking. Bij het opnieuw maken van de oefening moet dus steeds weer opnieuw gelezen worden, i.p.v. herinneren waar het goede antwoord ook al weer stond. De cursist kan zelfstandig het programma doorwerken. Nadat samen met de docent is vastgesteld op welk niveau hij zit, kan hij kiezen uit de modules van dat niveau en kan hij kiezen welke onderdelen van die module hij doet en in welke volgorde. Naargelang het proces vordert, kan de beginnende lezer met minder informatie-input volstaan en merkt hij tot zijn verbazing dat hij echt begint te lezen. DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 5

6 CURSISTENPROGRAMMA UITGANGSPUNTEN Zelfstandig werken Uiteraard wordt door de docent vooraf bepaald of een cursist voldoende computervaardig is (klikken en slepen met de muis) en op welk niveau hij kan instappen in het programma. Maar verder heeft de docent vooral een begeleidende rol en kan de cursist zelfstandig en in zijn eigen tempo met het programma aan de slag. Waar nodig kan de docent op basis van de inhoudelijke foutenanalyse extra informatie of feedback geven. Daarnaast kan er op gezette tijden of op basis van de resultaten evaluatie plaatsvinden, waarbij opnieuw met de cursist wordt bekeken met welk onderdeel en op welk niveau hij verder gaat. Aansluiting KSE-structuur Het programma sluit aan bij de Kwalificatiestructuur Educatie (KSE) en de Modulaire Leerlijn Nederlands, Lezen niveau 1 en 2. Negen van de tien modules uit de modulaire leerlijn komen in Alfabeter Lezen terug. Leesplezier is hier geen afzonderlijke module, maar is geïntegreerd in de overige modules. Bij Informatieve teksten niveau 1 en 2 is steeds een heel blok gewijd aan leesplezier. Toegevoegd op niveau 2 is de module Ondertitels lezen, een veelgevraagde vaardigheid bij cursisten en bij uitstek geschikt om multimediaal aan te bieden. In de structuur van Meijerink is het niveau van KSE 1 en 2 te vergelijken met Instroom en 1F. STRUCTUUR PROGRAMMA Inloggen Om in te loggen gaat de cursist naar de website van de stichting Alfabeter: Vanuit die plaats kan zowel de cursist als de docent inloggen op alle programma s van Alfabeter en externe programma s die zijn gelieerd aan Alfabeter. In dit geval klikt de cursist op de knop cursist in Alfabeter Lezen. De cursist kan met behulp van zijn naam en een code inloggen. Deze code wordt hem verstrekt door de docent. Daardoor krijgt hij op het juiste niveau toegang tot het programma en worden de individuele resultaten vastgelegd. Meestal weet de docent welk leesniveau de cursist heeft en op welk startniveau hij dus moet beginnen in Alfabeter Lezen. Voor het geval dat de docent twijfelt, is er een begintoets gemaakt, die bestaat uit drie onderdelen: begintoets 1, 2 en 3. De contactpersonen voor Alfabeter van de ROC s gaven niet alleen aan dat ze een begintoets zouden willen om hun advies te ondersteunen, maar ook dat het wenselijk zou zijn om de cursisten te kunnen laten starten halverwege niveau 1 of 2. DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 6

7 Begintoetsen Per november 2009 zijn er drie toetsen beschikbaar, op basis waarvan cursisten kunnen starten op KSEniveau 1a, 1b, 2a of 2b: Toets 1: bestaat uit 20 representatieve oefeningen aan het einde van de eerste drie modules. Bij een onvoldoende score wordt de cursist geadviseerd te starten op niveau 1a met de beginmodules 1, 2 en 3 (post 1, borden, woord en beeld). Bij een voldoende score kan hij door naar toets 2. Toets 2: bestaat uit 20 representatieve oefeningen uit de modules 4 en 5. Bij een onvoldoende score wordt de cursist geadviseerd te starten op niveau 1b met de vervolgmodules 4 en 5 (krant 1, informatieve teksten 1). Bij een voldoende score kan hij door naar toets 3. Toets 3: bestaat uit 20 representatieve oefeningen uit de modules 6, 7 en 8. Bij een onvoldoende score wordt de cursist geadviseerd te starten op niveau 2a met beginmodules 6, 7 en 8 (post 2, je weg vinden, ondertitels lezen). Bij een voldoende score kan hij meteen beginnen op niveau 2b met de vervolgmodules 9 en 10 (krant 1, informatieve teksten 1). Toetsonderwerp Toets Zinnen Betekenis voorspellen 1 3 zinnen herkennen (aud+vis) 1 1 soorten zinnen meedelende zin Vraagzin 1 Bevelzin opbouw in zinsdelen opbouw in woorden 1 3 Spreektaal 1 spreekwoorden, gezegden, uitdrukkingen Standaardzinnen koppen/titels/telegramstijl 1 Leestekens 2 Woorden woorden herkennen (aud+vis) 1 opbouw in klanken herkennen Opbouw in letters herkennen 1 3 opbouw in woorddelen herkennen 3 2 van woorddelen woord maken 3 betekenis voorspellen 3 2 werkwoorden Letters klanken onderscheiden (aud) 2 2 Klanken samenvoegen (aud) 2 1 lettervormen herkennen (vis) 2 van letters woord maken 2 1 hoofdletters en kleine letters 2 cijfers herkennen (vis) 2 Aantal oefeningen per toets DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 7

8 De toetsen kunnen slechts één keer gemaakt worden per cursist. Als hij de toets helemaal heeft gemaakt, krijgt hij een adviesscherm (start met module x of ga door naar toets x). Daarna krijgt de toets in het menuscherm een blauw (neutraal) vinkje, wat aangeeft dat betreffende toets is gemaakt. Op dat moment is alleen de volgende toets geactiveerd. De cursist moet eerst deze toets voldoende maken, voordat hij door kan gaan met toets 3. De volgende begintoets kan altijd later een keer gemaakt worden. Het hoeft niet per se aansluitend aan de vorige toets. De docent kan in het resultatenoverzicht de score per toets zien in percentages. 70% is voldoende. Niet elke cursist die begint met Alfabeter hoeft de toets te doen. Alleen als de docent twijfelt aan het beginniveau, kan deze toets helpen. Als de cursist na enkele vragen vastloopt, is het verstandig de toets meteen af te sluiten en de cursist op het beginniveau te laten starten. De toetsen zijn niet bedoeld als eindtoets van dat niveau. Extra beginmodule Letters en klanken In Alfabeter Lezen wordt geoefend met letters, eenvoudige woorden en zinnen in alledaagse teksten en in herkenbare situaties, dus altijd binnen een bepaalde context. Toch willen veel docenten hun cursisten ook graag apart laten oefenen met de klanktekenkoppeling om hen met meer vertrouwen aan het programma te laten beginnen. Dat kan nu met de module Letters en Klanken. De module bestaat uit tien blokken. In die blokken worden letters en klanken geoefend aan de hand van tien eenvoudige basiszinnen, die inhoudelijk aansluiten bij de tien modules van Alfabeter Lezen, waardoor er toch in een zinvolle context kan worden geoefend: 1. Ik haal de post. 2. Geert ziet het bord. 3. Ik hou van Maud. 4. Teun leest de krant. 5. Dat kost tien cent per boek. 6. Ruud scheurt de brief door. 7. Hein zoekt de weg. 8. Job kijkt naar Spoorloos. 9. Ajax wint thuis de cup. 10. Ik hang met een boek op de bank. In deze 10 zinnen komen 38 klanken voor die met de letters van het alfabet gemaakt kunnen worden. - korte klinkers: a, e, stomme e, i, o, u - lange klinkers: aa, ee, ee(r), oo, oo(r), uu - twee(teken)klanken: ei/ij, ou/au, ui, ie, oe, eu, eu(r), ng, nk, (ch) - medeklinkers: b, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, r, s, t, v, w, z Elk blok bestaat uit 30 oefeningen met auditieve en visuele analyse (hoeveel klanken/woorden hoor je, hoeveel letters/woorden zie je), visuele discriminatie (welke letters/woorden zijn hetzelfde), auditieve en visuele synthese (maak het woord/de zin). Dit gebeurt met de interactietypes die ook in de gewone modules voorkomen, aangevuld met een nieuw oefentype: galgje. Let op: bij galgje wordt een letter die vaker in een woord voorkomt, ook meteen vaker geplaatst, dus bij het woord haal levert eenmaal op de a klikken meteen aa op. Aan de rij witte bolletjes ziet de cursist hoe ver hij is. Als de cursist een blok helemaal heeft afgerond, berekent het programma de score. Dan verschijnt er in het blokkenmenu een groene krul of een rood kruis, en dan worden ook in het blok de voortgangsbolletjes rood of groen. De cursist kan het blok altijd overdoen en proberen de oefeningen met een rood voortgangsbolletje te verbeteren. DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 8

9 De docent kan in het resultatenbeheer de score per blok zien in percentages. 70% is voldoende. In de module Letters en klanken is ook een alfabet opgenomen. Daarin staan alle letters van het alfabet getoond (als schrijfletter), uitgesproken (met de letternaam, dus aa, bee, see enz.) en geschreven (door middel van een animatie van de schrijfbeweging). Deze alfabetanimatie is om niet beschikbaar gesteld door ROC Friesland College, waarvoor onze dank. Springen naar andere programma s In Alfabeter is het mogelijk om als cursist rechtstreeks naar een ander programma (binnen of buiten Alfabeter) te 'springen'. Daarvoor is een knop ingebouwd in Alfabeter Lezen. De knop bestaat uit drie pijltjes en wordt de 'ga-naar-knop' genoemd. De knop maakt het mogelijk om zonder uit en opnieuw in te loggen te 'springen' naar andere programma's. Nu is het mogelijk om vanuit Alfabeter Lezen naar de module Letters en klanken te gaan. Later kunnen daar eventueel nog andere nieuwe programma s aan toegevoegd worden. FF-REKENEN De stichting Alfabeter is medeontwikkelaar van het programma FF-Rekenen (spreek uit als: effe rekenen). Gebruikers, zowel cursisten als docenten, van Alfabeter Lezen of Schrijven kunnen met hun bestaande Alfabternaam en code inloggen in dit programma. Bij de eerste inlog van een cursist wordt automatisch achter de schermen een account aangemaakt in FF-Rekenen. De tweede en volgende keer kan de cursist dan gewoon verdergaan waar hij gebleven is. De gegevens worden bewaard, zodat ook de docent de scores kan bekijken. Ook de docent logt in met zijn gebruikelijke Alfabeter-inlogcode om de resultaten van zijn cursisten in te zien. Het rekenprogramma FF-Rekenen is voor Alfabetergebruikers gratis toegankelijk, omdat de stichting Alfabeter een van de initiatiefnemers is van dit programma, samen met het APS, de Hogeschool Utrecht en het Expertisecentrum E-tv. Het programma is tot stand gekomen met subsidie van het ministerie van Onderwijs. DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 9

10 Start met het reguliere programma Alfabeter Lezen De cursist wordt welkom geheten bij Alfabeter en komt vervolgens automatisch aan op het juiste niveau in het programma. Frans en Mia dialogen Elke module begint met een dialoog tussen de identificatiefiguren Frans en Mia. Deze filmpjes gaan over twee mensen die elkaar kennen van de lees- en schrijfgroep. Frans is al snel afgehaakt, maar Mia heeft de cursus met succes afgerond. Ze komen elkaar nu in allerlei situaties tegen en Mia probeert Frans te helpen. Dat blijkt niet gemakkelijk. Op deze manier worden allerlei niet-taaltechnische problemen van analfabeten bespreekbaar gemaakt, bijvoorbeeld schaamte, angst om te schrijven, enzovoort. Deze dialogen moeten minstens een keer afgespeeld worden voordat de cursist met de module kan beginnen. Daarna verschijnt het modulemenu waarin de cursist een module kan aanklikken die aansluit bij zijn niveau. Het startniveau wordt vooraf in het resultatenbeheer door de docent ingesteld. Daartoe kan gebruik gemaakt worden van bestaande intake-methodes (Op uw plaats), van bestaande eindtoetsen (Nederlands Lezen niveau 1 en 2 van Cito) of van de adaptieve toets NedCat van Cito. Een cursist die aan het begin van niveau 2 zit, kan dan een van de drie basismodules van niveau 2 kiezen. De volgorde waarin hij die drie wil doen, is vrij. Na het behalen van voldoende scores in de drie basismodules kan hij de twee vervolgmodules van dat niveau kiezen. Alle eerder gemaakte modulen en blokken kunnen later altijd opnieuw worden bekeken en opnieuw doorlopen. Modulen In de modules komen onderwerpen en de daarbij behorende authentieke teksten aan bod waar cursisten in het dagelijks leven mee in aanraking komen, zoals De post, Borden, Je weg vinden, Woord en beeld, De krant en Informatieve teksten. Er is uiteraard ook aandacht voor de computer en internet. Cursisten worden wegwijs gemaakt in deze informatiebronnen en oefenen met teksten die daar te vinden zijn. Overzicht modulen Niveau 1, basismodules Module 1 De post 1 Module 2 Borden Module 3 Woord en beeld Niveau 2, basismodules Module 6 De post 2 Module 7 Je weg vinden Module 8 Ondertitels lezen Niveau 1, vervolgmodules Module 4 De krant 1 Module 5 Informatieve teksten 1 Niveau 2, vervolgmodules Module 9 De krant 2 Module 10 Informatieve teksten 2 DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 10

11 Blokken Als de cursist in een module is aangekomen, kan hij kiezen uit een aantal blokken, waarin steeds een bepaald onderwerp centraal staat. Er is gekozen voor inhoudelijke onderwerpen en niet voor een indeling in talige aspecten. Daardoor kan de cursist kiezen voor onderwerpen die hem interesseren én, wat belangrijker is, hij doet op dat moment al contextinformatie op en kan op dat moment al verwachtingen opbouwen over de inhoud van het blok. Door de vormgeving wordt heel duidelijk een volgorde in de blokken gesuggereerd. Een cursist die een hele module wil doorlopen, kan deze volgorde aanhouden. Iemand die graag met een ander blok wil beginnen of een bepaald blok nog eens wil doen, heeft die vrijheid. DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 11

12 Overzicht blokken niveau KSE 1 BASISMODULEN Module 1 De post 1 Blok 1 Post sorteren Blok 2 Kaarten Blok 3 Brieven van bekenden Blok 4 Zakelijke brieven Blok 5 Rekeningen Blok 6 Bankafschriften Blok 7 Formulieren Blok 8 Reclame op naam Blok 9 Ongeadresseerde reclame Blok 10 VERVOLGMODULEN Module 2 Borden Module 4 De krant (niveau 1) lok 1 Borden op straat Blok 1 Nieuws Blok 2 Naambordjes Blok 2 Cijfers Blok 3 Wegwijzers Blok 3 Familieberichten Blok 4 Graffiti Blok 4 Geld verdienen en uitgeven Blok 5 Informatieborden Blok 5 Politie Blok 6 Reclameborden Blok 6 Vrije tijd Blok 7 Borden op stations Blok 7 Wijzer worden Blok 8 Borden in winkels Blok 8 Grote letters, kleine letters Blok 9 Borden in het ziekenhuis Blok 9 Indeling Blok 10 Borden in de bibliotheek Blok 10 Leugens en roddels Module 3 Woord en beeld Module 5 Informatieve teksten (niveau 1) Blok 1 Kaarten Blok 1 Hoe zie ik er uit? Blok 2 Reclame Blok 2 Hondenpoep Blok 3 Logo s Blok 3 Werk Blok 4 Woord en beeld op straat Blok 4 Klussen Blok 5 Weerkaart Blok 5 Verkeer en vervoer Blok 6 Strips Blok 6 Bonnen Blok 7 Gebruiksaanwijzingen Blok 7 Wonen Blok 8 Etiketten Blok 8 Water Blok 9 Computer Blok 9 Ouders en kinderen Blok 10 Internet Blok 10 Plezier in lezen DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 12

13 Overzicht blokken niveau KSE 2 BASISMODULEN Module 6 De post 2 Blok 1 Post sorteren Blok 2 Kaarten Blok 3 Brieven van bekenden Blok 4 Zakelijke brieven Blok 5 Rekeningen Blok 6 Bankafschriften Blok 7 Formulieren Blok 8 Reclame op naam Blok 9 Ongeadresseerde reclame Blok 10 VERVOLGMODULEN Module 7 Je weg vinden Module 9 De krant (niveau 2) Blok 1 Borden op straat Blok 1 Het nieuws Blok 2 Borden in gebouwen Blok 2 Binnenland Blok 3 Wegwijzers Blok 3 Buitenland Blok 4 Routebeschrijvingen Blok 4 Stad en streek Blok 5 Plattegronden Blok 5 Nieuws van je gemeente Blok 6 Wegenkaarten Blok 6 Sport Blok 7 Routeplanner Blok 7 Advertenties Blok 8 Naslagwerken Blok 8 Auto s Blok 9 Dienstroosters Blok 9 TV en sterren Blok 10 Internet Blok 10 Uitgaan Module 8 Ondertitels lezen Module 10 Informatieve teksten (niveau 2) Blok 1 Lezen is vooruitzien Blok 1 Informatie van de overheid en anderen Blok 2 Spoorloos Blok 2 Geld en werk Blok 3 Druppels Blok 3 Wonen Blok 4 Rikrak Blok 4 Klussen Blok 5 La vita è bella Blok 5 Verkeer en vervoer Blok 6 Ushi en Ruud Blok 6 Vakantie en vrije tijd Blok 7 Betaald voetbal Blok 7 Verzekeringen Blok 8 De Geheime dienst Blok 8 Gezondheid Blok 9 Enemy of the state Blok 9 Eten en drinken Blok 10 Leesplezier DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 13

14 OEFENINGEN Een blok bestaat uit gemiddeld 15 oefeningen op context-, zins-, woord- of letterniveau: de vier leescomponenten uit het Taalgebruikersmodel. De cursist kan niet zien welke van de vier componenten is gekozen als taaltechnisch kenmerk bij een specifieke oefening. Er zijn 14 oefentypes die grofweg in vier categorieën onderverdeeld kunnen worden: a. Informatie krijgen Een veelvoorkomende oefentype is eigenlijk geen oefening, maar gesproken informatie bij 1 of meer afbeeldingen (OT0). Dit type wordt gebruikt als introductie en afsluiting bij een blok, maar ook om informatie te geven voor of na een oefening. b. (Mee)lezen Een andere oefenvorm die veel voorkomt, is de meeleestekst, die de cursist in zijn geheel kan horen en meelezen (OT2). Met de pauzeknop kan hij het voorlezen onderbreken om met de muis afzonderlijke woorden of zinnen te horen. Als op de pauzeknop is geklikt of als de tekst helemaal is voorgelezen, wordt de tijdmeter (stopwatch) rechts onderaan geactiveerd. Door op de linkerknop van de meter te klikken begint de tijd te lopen en kan de cursist zelf de tekst gaan lezen. Na het klikken op de rechterknop van de stopwatch kan hij zien hoelang hij daarover heeft gedaan. Op niveau 1 wordt de tekst meestal per woord of woordgroep gemarkeerd (letterkleur) en voorgelezen, op niveau 2 per zin. In de module Ondertitels lezen worden videofragmenten van ongeveer 2 minuten getoond (OT1) met de ondertitels als meeleestekst. Op het scherm is een apart leesveld met de ondertitels groot afgebeeld. Het fragment wordt altijd twee keer getoond. De eerst keer wordt het hele fragment op de normale snelheid getoond, waarbij de cursist de video met behulp van de pauzeknop wel tussendoor stil kan zetten. Daarna wordt het fragment in stukjes getoond: van ondertitel naar ondertitel. De cursist hoeft het fragment dus niet stil te zetten. Dat doet het programma automatisch. De cursist kan dan rustig de tijd nemen om de ondertitel te lezen. Door met de muis op de ondertitel te gaan staan, wordt deze voorgelezen. Door op de play-knop te klikken, gaat de film weer afspelen tot de volgende ondertitel. Met de knoppen snel vooruit en snel terug kan de cursist van ondertitel naar ondertitel springen. De bedieningsknoppen van deze video-oefening lijken zoveel mogelijk op de bediening van een echt video-apparaat of Dvd-speler, zodat cursisten ook thuis deze strategie kunnen oefenen. DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 14

15 c. Meerkeuzevragen Verder zijn er verschillende soorten meerkeuzevragen (OT7, 8, 10) waarbij de cursist één of meer antwoorden moet aanklikken. Met dit type vraag kunnen op context-, zins-, woord- en letterniveau heel gerichte vragen worden gesteld, maar ook over leesdoel, leesstrategie, voorkennis, informatie op basis van globaal, zoekend of precies lezen. d. Woorden en zinnen maken Ook zijn er allerlei soorten oefeningen (OT3, 4, 5, 6, 9) waarbij de cursist woorden of zinnen moet vormen, woorden of zinsdelen moet combineren, woorden in een gatentekst moet slepen of een tekst in de juiste volgorde moet zetten. De bedoeling hiervan is de cursist naar grotere eenheden te brengen, dus van letters naar woorden, van woorden naar zinnen en van zinnen naar een hele tekst. Er wordt een beroep gedaan op voorspellend lezen, inzicht in zinsbouw en tekstopbouw, bijvoorbeeld door te letten op koppen, begin- en slotzinnen, signaalwoorden, verwijswoorden, sleutel(inhouds)woorden, chronologische volgorde enzovoort. Nummers van de oefeningen Het nummer van de oefening staat steeds links boven in het scherm Voorlezen van alle teksten in Alfabeter Lezen Behalve de teksten bij de afbeeldingen zijn alle teksten op het scherm als audio oproepbaar: de meeleesteksten, de ondertitels, de oefenteksten, de antwoorden en alle andere tekstelementen die een rol spelen in de oefeningen. Niet alleen de meeleesteksten, maar alle teksten door het hele programma zijn daarmee leesmateriaal en bevorderen zo het meelezen en uiteindelijk het zelf lezen. De bediening van het voorlezen is heel simpel. Als de muis één tot enkele seconden boven het woord wordt gehouden, wordt het woord of de zin voorgelezen. Minder geklik, minder RSI-risico. Help Bij elk oefentype is een helptekst ingebouwd. Door op de helpknop rechts (vraagteken) te klikken wordt bij elk oefentype uitgelegd hoe het werkt en welke handelingen er van de cursist worden verwacht. OT1 Je kunt hier een videofragment bekijken, waarbij je zelf de videoknoppen kunt bedienen. Ook bepaal je zelf of je het filmpje nog eens wilt zien. Als je klaar bent, klik je op verder om door te gaan naar de volgende oefening. NB: De eerste keer zal het filmpje steeds op de normale snelheid worden vertoond en zal de ondertiteling in beeld zijn. Nadat het filmfragment voor de eerste keer is vertoond, kan de gebruiker weer op de knop afspelen klikken (pijltje naar rechts direct onder het filmscherm). De film wordt weer afgespeeld, maar stopt nu bij elke nieuwe zin van de ondertiteling. Hierdoor krijgt de cursist de gelegenheid om rustig de zin te lezen en eventueel te laten voorlezen door de muis op het woord te schuiven. Klikken hoeft niet. Om verder te gaan naar de volgende zin kan de cursist op de afspeelknop drukken. Met de knoppen snel vooruit spoelen en snel terug spoelen kan tussen de zinnen heen en weer gesprongen worden. OT2 Je ziet hier een tekst, die wordt voorgelezen. Wil je de hele tekst nog een keer horen? Klik dan op de terug naar begin -knop. Met de pauzeknop kun je het voorlezen tussendoor stilzetten. Wil je een woord of een zin nog eens horen? Schuif de muis op dat woord of die zin. Je hoeft niet te klikken. Als je klaar bent, klik je op verder om door te gaan naar de volgende oefening. OT3 Je ziet hier steeds een plaatje waar je een woord of zin bij hoort. Onder het plaatje staan letters of woorden door elkaar, soms ook met verkeerde ertussen. Met de muis op het woord kun je ze horen. Klik de goede letters of woorden in de goede volgorde aan en maak zo het woord of de zin. Als je het goed hebt, wordt het woord of de zin groen en uitgesproken. Worden er ook antwoorden rood, dan heb je niet alles goed en kun je het nog eens proberen. Als het dan weer niet goed is, geeft het programma de goede oplossing, en verschijnt automatisch het volgende plaatje. DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 15

16 OT4 Je ziet hier twee rijen met woorden of zinnen die bij elkaar horen. Met de muis op het woord kun je ze horen. Klik steeds in beide rijen op een woord of zin. Een goede combinatie blijft staan en wordt uitgesproken. Een foute combinatie wordt rood en de beide woorden of zinnen gaan terug naar de bovenste rijen. Als je alle goede combinaties hebt gemaakt, klik je op verder om door te gaan naar de volgende oefening. OT5 Je ziet hier rechts een tekst met lege plekken (stippellijntjes) en links een rij met woorden die in de gaten passen. Met de muis boven het woord kun je de woorden en de zinnen horen. Sleep de woorden uit de rij naar de juiste lege plekken in de tekst. Laat het woord los als de lijnen om de stippellijntjes staan. Als je klaar bent, klik je op de klaarknop om te zien of je het goed hebt gedaan. Als alle antwoorden groen worden, heb je alles goed en klik je op verder om door te gaan naar de volgende oefening. Heb je het niet goed, dan gaan de foute antwoorden terug naar de rij en kun je het nog eens proberen. Als het dan weer niet goed is, zet het programma alle woorden op de goede plek en klik je op verder om door te gaan naar de volgende oefening. OT6 Je ziet hier vijf woorden of zinnen in de verkeerde volgorde. Schuif met de muis op het woord en je kunt die woorden of zinnen horen. Sleep de vijf woorden of zinnen in de goede volgorde naar de lege vakken rechts. Klik op de klaarknop om te zien of je het goed hebt gedaan. Als alle antwoorden groen worden en blijven staan, heb je alles goed en wordt de tekst voorgelezen. Klik daarna op verder om door te gaan naar de volgende oefening. Heb je het niet goed, dan schuiven de foute antwoorden terug naar links en kun je het nog eens proberen. Als het dan weer niet goed is, zet het programma de teksten in de goede volgorde en wordt de tekst voorgelezen. klik op verder om door te gaan naar de volgende oefening. OT7 Je ziet hier een plaatje en een aantal antwoorden. Met de muis op het woord kun je de antwoorden laten voorlezen. Luister naar de vraag en klik het juiste antwoord aan. Klik op de klaar-knop om te zien of het antwoord groen wordt en je het goed hebt gedaan. Als je het niet goed hebt, wordt het antwoord rood en krijg je uitleg. Hierna kun je het nog eens proberen. Als het dan weer niet goed is, hoor en zie je welk antwoord het wel moet zijn en klik je daarna op verder om door te gaan naar de volgende oefening. OT8 Je ziet hier een plaatje en een aantal antwoorden. Met de muis op het woord kun je de antwoorden horen. Luister naar de vraag en klik de goede antwoorden aan. Klik op de klaarknop om te zien of je het goed hebt gedaan. Als alle antwoorden groen worden, heb je alles goed en klik je op verder om door te gaan naar de volgende oefening. Als je het niet goed hebt, worden de foute antwoorden rood en kun je het nog eens proberen. Als het dan weer niet goed is, laat het programma zien wat de goede antwoorden zijn en klik je op verder om door te gaan naar de volgende oefening. OT9 Je ziet hier twee rijen met letters of woorden die bij elkaar horen. Met de muis op het woord kun je de letters of woorden horen. Elke goede combinatie wordt groen, wordt uitgesproken en levert een stukje van de puzzel op. Bij een foute combinatie worden de beide woorden of zinnen weer wit. Als je alle goede combinaties hebt gemaakt, is de puzzel compleet en klik je op verder om door te gaan naar de volgende oefening. OT10 Je ziet hier een aantal letters, woorden, zinnen of plaatjes die je kunt aanklikken. Met de muis op het woord kun je de letters, woorden of zinnen horen. Luister naar de vraag en klik de goede antwoorden aan. Klik op de klaar-knop om te zien of je het goed hebt. Als alle antwoorden groen worden, heb je alles goed en klik je op verder om door te gaan naar de volgende oefening. Als er ook antwoorden rood worden, heb je niet alles goed en kun je het nog eens proberen. Als het dan weer niet goed is, laat het programma zien wat de goede antwoorden zijn en klik je op verder om door te gaan naar de volgende oefening. DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 16

17 Resultatenregistratie Het programma houdt de resultaten per blok en per module bij. De cursist kan dat zelf zien in het moduleen blokkenmenu. Modules en blokken die volledig zijn doorgewerkt, zijn daar gemarkeerd: - een groen kringeltje als ze succesvol zijn afgesloten, - een rood kruis bij een onvoldoende resultaat. De scores worden dus pas door het programma berekend als een blok volledig is gemaakt. Als niet alle oefeningen in een blok zijn gemaakt, zal er geen score worden weergegeven. De cursist en de docent kunnen controleren welke blokken volledig zijn gemaakt, want dan verschijnt in het blokkenmenu een kringeltje of een kruis op het plaatje van het desbetreffende blok. In deze afbeelding is te zien dat een cursist het blok Het nieuws volledig heeft doorlopen met meer dan 80% van de antwoorden goed. De twee andere blokken (Binnenland en Buitenland) zijn nog niet of niet volledig gemaakt, want er is nog geen markering. De cursist heeft een blok met succes doorlopen als hij 80 procent of meer van alle items goed heeft beantwoord. Als de cursist alle blokken met 80 procent of meer succes heeft doorlopen, heeft hij de module gehaald. Na het halen van de drie basismodules wordt hij gefeliciteerd en kan hij de vervolgmodules kiezen: Gefeliciteerd. Je hebt de eerste drie modules van Alfabeter, niveau 1 met succes afgesloten. Ga door met de module De krant, deel één of de module Informatieve teksten, deel één. Of hij kan na het behalen van alle modules van niveau 1 door naar niveau 2: Gefeliciteerd. Je hebt de vijf modules van Alfabeter, niveau 1 met succes afgerond. Je kunt nu aan de slag met de eerste drie modules van niveau 2. Dat zijn de modules De post, deel twee, Je weg vinden en Ondertitels lezen. DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 17

18 BEHEERMODULE VOOR DE DOCENT Bij Alfabeter Schrijven kan de docent vanaf de startpagina inloggen in de docentenmodule. Dit gebeurt door op de knop docent te drukken. Vervolgens komt men in het inlogscherm. In het drop down menu bij de knop: organisatie kiest men de naam van het eigen ROC. Daarna voert men het unieke wachtwoord van het betreffende ROC in. Dit wachtwoord is verstrekt aan de contactpersoon NT1. Invoeren en beheren van groepen en cursisten De docent kan cursisten invoeren, wijzigen of verwijderen, een wachtwoord aanmaken en het niveau van de cursist aangeven of wijzigen. In tegenstelling tot Alfabeter Schrijven kan in Alfabeter Lezen het niveau van de cursist tussentijds zonder probleem gewijzigd worden. De oude gegevens uit het hogere of lagere oorspronkelijke niveau worden allemaal bewaard. Zeer belangrijk is om de gegevens van de cursist 100% correct in te voeren, dat wil zeggen met hoofdletters op de juiste plaatsen, enz. Dit is van belang als de gegevens gekopieerd worden naar het programma Alfabeter Schrijven. In dat programma worden namelijk de NAW-gegevens van de cursist automatisch nagekeken door het programma. Als bijvoorbeeld de naam dan niet met een hoofdletter is ingevoerd, wordt hij bij de cursist fout gerekend. Dus een tikfout van de docent levert veel onterechte foutmeldingen op bij de cursist. Met voorletters wordt hier bedoeld de letters van de officiële voornamen (doopnamen) zoals die in het paspoort of rijbewijs vermeld staan. Bijvoorbeeld: P.J.M. voor Pieter Johannes Maria. Met één druk op de knop kunnen cursistgegevens gekopieerd worden vanuit Alfabeter Schrijven. Aan de rechterkant van het bovenste invoerveld cursist zie je een klein driehoekje (zie de rode cirkel op de afbeelding). Door op dit driehoekje te klikken, komen alle namen van cursisten die ingevoerd zijn in Alfabeter Schrijven te voorschijn. Door een van die naam aan te klikken, worden de betreffende NAW-gegevens automatisch gekopieerd vanuit Alfabeter Schrijven. Ook het wachtwoord van de cursist wordt gekopieerd. Dit wachtwoord kán uiteraard veranderd worden, maar het is niet aan te raden. Later kunnen individuele cursisten makkelijk in een andere groep geplaatst worden met de knop: wijzig cursist. Als men alle gegevens correct heeft ingevoerd, klikt men op de knop: "cursist toevoegen". Op dat moment wordt de cursist feitelijk toegevoegd aan de database in de landelijke server. Vanaf nu kan de cursist inloggen met zijn eigen wachtwoord en worden zijn resultaten opgeslagen onder zijn unieke domein. Zoeken van cursisten DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 18

19 Als er in een organisatie veel groepen en cursisten beheerd moeten worden door diverse docenten, dan kan het voorkomen dat een cursist al door een andere docent is ingeschreven in Alfabeter. Handmatig zoeken naar een cursist is dan veel werk. Daarom is een handige zoekfunctie naar cursisten ingebouwd. Voer in het vakje na: zoek naar cursisten met een woord of woorddeel in. Je kunt daarna het programma daarnaar laten zoeken in de categorieën: voornaam, achternaam, initialen, straat, woonplaats en wachtwoord. De zoekresultaten worden daarna in het rechtervak boven weergegeven. Als er bijvoorbeeld meerdere Kezen zijn, kun je in het rechtervak op een van die namen klikken en in het linkervak zie je dan meteen in welke groep de betreffende Kees zich bevindt. DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 19

20 Bekijken van resultaten van cursisten Ook kan de docent de behaalde resultaten per cursist bekijken en printen. Per cursist kan de docent zien welke modulen hij volledig heeft doorgewerkt, of dat met succes is gebeurd en hoe er is gescoord per leescomponent. Als de cursist drie basismodules heeft doorgewerkt, wordt er tevens een cursistenprofiel gegeven, met de totaalscores per leescomponent over die drie modules. Let wel: pas wanneer een cursist een volledig blok heeft doorlopen, worden de resultaten weggeschreven en bewaard. Deze gefingeerde democursist heeft twee modules gemaakt. De eerste keer dat hij de oefeningen maakte, heeft hij op het onderdeel grammatica (zinnen) onvoldoende gescoord. Uiteraard heeft hij daarna de foute oefeningen moeten verbeteren om verder te kunnen naar de volgende module. We kunnen ook de score laten zien zoals de oefeningen de laatste keer gemaakt zijn. Uiteraard zijn dan de foute oefeningen verbeterd, anders zou de cursist niet naar de volgende module hebben gekund. Het beeld over hoe de oefeningen de laatste keer zijn gemaakt, geeft dus niet zoveel informatie als de eerste keer. We kunnen ook de beoordelingsnorm veranderen. Standaard staat deze op 80 procent. Als we in het overzicht grafisch willen laten zien hoe de score is bij 70 procent, dan druk een aantal malen op de pijltjestoetsen naar beneden tot een norm 70 procent is. De kleuren in de vakjes zullen dan aangepast worden nadat op de knop: "toon resultaten" is geklikt. Het overzicht van de resultaten dan ook geprint worden. Hiertoe dient op de knop: "print resultatenoverzicht" geklikt te worden. DOCENTENHANDLEIDING ALFABETER LEZEN ONLINE pag. 20