Evaluatieonderzoek naar het functioneren van Stichting Benchmark GGZ

Transcriptie

1 Berenschot Evaluatieonderzoek naar het functioneren van Stichting Benchmark GGZ EINDRAPPORTAGE Linde Blokzijl Eveline Castelijns Simon Heesbeen Emma Zwaveling 3 oktober 2016

2

3 B Eindrapportage Evaluatieonderzoek naar het functioneren van Stichting Benchmark GGZ Inhoud 1. Inleiding Introductie en leeswijzer Aanleiding Vraagstelling, afbakening en aanpak onderzoek Introductie interne en externe stakeholders Beschouwing vooraf Strategie Doelstellingen, ambitie en positie SBG Kwalitatieve en kwantitatieve resultaten Bevindingen doelstellingen en behaalde resultaten Structuur Organisatiestructuur Validiteit en betrouwbaarheid Bevindingen organisatiestructuur, validiteit en betrouwbaarheid Systemen Methode en processen Percepties Bevindingen systemen Skills, Staf & Stijl SBG als organisatie Bevindingen Shared Values Percepties oprichters SBG: GGZ NL, ZN en LP GGz Percepties adviesraden Percepties externe stakeholders Conclusies en aanbevelingen Conclusie: beantwoording onderzoeksvragen Aanbevelingen Tot slot Bijlagen 1. Onderzoekskader Overzicht documentstudie Overzicht gesprekspartners Overzicht deelnemers rondetafels... 58

4 B 4 Inleiding Hoofdstuk 1 Voor u ligt de eindrapportage van het evaluatieonderzoek naar de Stichting Benchmark GGZ (SBG). Dit onderzoek is uitgevoerd door organisatieadviesbureau Berenschot in opdracht van Zorgverzekeraars Nederland (ZN), GGZ Nederland en het Landelijk Platform GGZ (LP GGz).

5 Evaluatieonderzoek naar het functioneren van Stichting Benchmark GGZ 5 B 1.1 Introductie en leeswijzer De rapportage behelst een weergave van de bevindingen op basis van de informatie die door de onderzoekers is opgedaan in de verschillende onderzoeksactiviteiten. Op basis van de bevindingen zijn conclusies en aanbevelingen geformuleerd. Hoofdstuk 1 van deze eindrapportage gaat in op de aanleiding, vraagstelling en aanpak van het onderzoek. Tevens schetsen wij het speelveld van interne en externe stakeholders van het onderzoek. Ook biedt hoofdstuk 1 een beschouwing vooraf, die van belang is om het onderzoek in het juiste perspectief te plaatsen. De daaropvolgende hoofdstukken 2 tot en met 5 bieden een uitwerking van de bevindingen aan de hand van verschillende organisatieaspecten. Hoofdstuk 6 biedt inzicht in het oordeel van de verschillende stakeholders ten aanzien van het functioneren van SBG. Het rapport sluit in hoofdstuk 7 af met de conclusies en aanbevelingen. 1.2 Aanleiding De geestelijke gezondheidszorg (GGZ) is in beweging. Vanuit de samenleving klinkt de vraag naar doelmatige en transparante zorg van hoge kwaliteit. Dit heeft invloed op de manier waarop de GGZ in Nederland verandert, met een effect op organisatie en financiering, toegang en zorggebruik en eisen aan kwaliteit en procesvoering. Een onderdeel van de verandering is het inzichtelijk maken van de kwaliteit van zorg in de GGZ. Een stap in die richting is het bestuurlijk akkoord dat in 2010 is gesloten tussen GGZ Nederland en Zorgverzekeraars Nederland met betrekking tot transparantie van de kwaliteit van zorg. In dit akkoord zijn afspraken gemaakt over het gebruik van Routine Outcome Monitoring (ROM) en het structureel meten van klantervaringen met de Consumer Quality Index (CQI). Daarnaast is besloten een Trusted Third Party (TTP) op te richten om een landelijke benchmark uit te voeren, met als doel op een onafhankelijke en betrouwbare manier gegevens te verzamelen en uitkomsten veilig en transparant weer te geven. Deze TTP werd Stichting Benchmark GGZ (SBG).

6 B 6 EINDRAPPORTAGE Na vijf jaar invulling te hebben gegeven aan haar rol en taken is het punt gekomen om SBG te evalueren. 1.3 Vraagstelling, afbakening en aanpak onderzoek Het beoogde doel van dit onderzoek is om het functioneren van SBG over de periode te evalueren en aanknopingspunten te bieden voor de verdere toekomst van SBG. Gedurende het onderzoek stonden daarom de volgende twee hoofdvragen centraal: Het uitgangspunt van het 7S-model is het streven naar een coherente organisatie. Dit kenmerkt zich door een organisatie waar een duidelijk (onderlinge) samenhang aanwezig is tussen de strategie, structuur en systemen van een organisatie (harde, rationele aspecten) en de stijl, sleutelvaardigheden, staf en cultuur (zachte aspecten). Het onderzoekskader bevat de onderwerpen die onderdeel zijn van onderzoek, de onderzoeksvragen en de methoden die gebruikt worden om de onderzoeksvragen te beantwoorden. 1. Hoe functioneert SBG in relatie tot het realiseren van de beoogde doelstellingen? 2. Wat zijn mogelijke ontwikkel- en verbeterpunten op het gebied van organisatie, processen en resultaten? Deze vragen zijn nader uitgewerkt in een onderzoekskader dat als rode draad heeft gefungeerd in het onderzoek (zie bijlage 1). Tijdens het onderzoek zijn zowel objectieve bevindingen (feiten) als ook het oordeel en suggesties (percepties) van de betrokken stakeholders in kaart gebracht. Het evalueren van het gebruik en de implementatie van ROM in de dagelijkse behandelpraktijk valt buiten de scope van dit onderzoek Onderzoekskader Het onderzoekskader dat is gebruikt voor de uitvoering van de evaluatie, is opgesteld aan de hand van het 7S-model van Richard Pascale en Anthony Athos (figuur 1). Structure Onderzoeksmethoden Om de onderzoeksvragen te beantwoorden zijn verschillende onderzoeksmethoden toegepast. Deze methoden worden hierna toegelicht en hebben plaatsgevonden in de periode februari tot juli Documentstudie In bijlage 2 is een overzicht opgenomen van de geraadpleegde documenten. Deze documenten zijn grotendeels aangeleverd door SBG of afkomstig van de website van SBG. Het betreft bijvoorbeeld de bestuurlijke akkoorden, beleidsdocumenten van SBG, statuten en reglementen. De documentstudie richtte zich vooral op het verzamelen en analyseren van feitelijke informatie over de beoogde en behaalde resultaten, de organisatiestructuur en de werkwijze van SBG. Digitale vragenlijst Door middel van een digitale vragenlijst zijn de percepties, ervaringen en suggesties ten aanzien van het functioneren van SBG opgevraagd bij de volgende drie doelgroepen: 1. GGZ-aanbieders: behandelaren met aandachtsgebied ROM en projectleiders ROM; 2. De Gebruikersraad van SBG; 3. Cliënt- en familieraden. Strategy Skills Shared Values Systems Style De eerste doelgroep is benaderd via GGZ Nederland. Alle leden (100) van GGZ Nederland zijn aangeschreven en uitgenodigd om de digitale vragenlijst binnen hun organisatie in te laten vullen door één behandelaar met aandachtsgebied ROM en één projectleider ROM. Staff Figuur 1. 7S-model

7 Evaluatieonderzoek naar het functioneren van Stichting Benchmark GGZ 7 B SBG heeft de contactgegevens aangeleverd van 104 leden van de Gebruikersraad van SBG. Bij deze selectie is rekening gehouden met een verdeling tussen gebruikers van zorgverzekeraars en GGZ-aanbieders. Tevens zijn zoveel mogelijk verschillende GGZ-instellingen geselecteerd en niet meerdere personen van één organisatie. De uitnodiging om de digitale vragenlijst in te vullen is via GGZ Nederland verstuurd. De cliënt- en familieraden zijn benaderd via LP GGz. Zij heeft de vragenlijst naar zestien contacten verstuurd. Onderstaande tabel geeft een weergave van het aantal reacties vanuit de verschillende doelgroepen. DOELGROEP AANTAL BENADERD AANTAL REACTIES RESPONSPERCENTAGE Behandelaar met aandachtsgebied ROM % Projectleider ROM % Vertegenwoordiging in cliënten- of familieraad % Gebruikersraad SBG namens GGZ-aanbieder namens zorgverzekeraar % Totaal 99 Verdiepende gesprekken In het onderzoek zijn verschillende interne en externe stakeholders van SBG geraadpleegd om hun perceptie ten aanzien van het functioneren van SBG in kaart te brengen. In totaal hebben elf verdiepende gesprekken plaatsgevonden met de volgende partijen: Het bestuur van SBG. De directie van SBG. GGZ Nederland, Zorgverzekeraars Nederland en het Landelijk Platform GGZ. Het Ministerie van VWS. De voorzitters van de expertraden van SBG. De Wetenschappelijke Raad van SBG. Het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGZ (NKO). Het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP). De inkopers van een aantal zorgverzekeraars. Het Zorginstituut Nederland. Een aantal ICT-functionarissen van enkele GGZ-aanbieders. In bijlage 3 is een overzicht opgenomen van de gesprekspartners. Rondetafelgesprekken In twee rondetafelgesprekken zijn de resultaten van de digitale vragenlijst besproken en verdiept. In de onderzoeksaanpak was per rondetafel voorzien in maximaal 25 deelnemers. De deelnemers zijn op verschillende manieren uitgenodigd: Bij het begeleidend schrijven van GGZ Nederland voor deelname aan de digitale vragenlijst. Bij het invullen van de digitale vragenlijst konden deelnemers zich direct inschrijven voor een rondetafel. De opdrachtgevers van de evaluatie hebben hun achterban geattendeerd op de rondetafels. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de doelgroepen en het aantal deelnemers aan de rondetafel. DOELGROEP PER RONDETAFEL I: Respondenten digitale vragenlijst: Behandelaren en projectleiders ROM Cliënt- en familieraden AANTAL DEEL NEMERS II: Bestuur en management van GGZ-aanbieders 12 Totaal

8 B 8 EINDRAPPORTAGE In bijlage 4 is een overzicht opgenomen van de GGZ-aanbieders die vertegenwoordigd waren bij de rondetafels. In totaal hebben 30 personen deelgenomen aan de rondetafel, afkomstig van 21 verschillende GGZ-aanbieders. Daarnaast zijn vier personen (twee van cliëntenraden en twee van GGZ-aanbieders) na afloop van de rondetafel kort telefonisch geïnterviewd. Zij hadden zich aangemeld voor de rondetafel, maar waren verhinderd en hebben op deze manier alsnog hun belangrijkste input kunnen leveren. Bespreking Nota van Bevindingen Alvorens de bevindingen en de daaruit volgende conclusies en aanbevelingen te bundelen in een eindrapport, hebben wij de bevindingen vastgelegd in een Nota van Bevindingen. Deze nota is met de directie en het bestuur van SBG enerzijds en de opdrachtgevers van de evaluatie anderzijds op 4 juli 2016 besproken Verantwoording onderzoeksmethodologie Door het toepassen van genoemde onderzoeksmethoden zijn bij een brede en diverse groep interne en externe stakeholders de meningen en percepties ten aanzien van het functioneren van SBG opgehaald. In de documentstudie is vooral feitelijke informatie opgehaald. Op basis van de in kaart gebrachte feiten, meningen en percepties zijn wij als organisatieadviesbureau tot een eigen en onafhankelijk oordeel gekomen en hebben wij onze conclusies en aanbevelingen opgesteld. Deze zijn altijd gebaseerd op meerdere bronnen en het resultaat van een zorgvuldige afweging van de onderzoekers tussen de verschillende bronnen en bevindingen (bronnentriangulatie). Daarbij houden wij zowel de kwalitatieve als de kwantitatieve opbrengsten van het onderzoek in ogenschouw. Desalniettemin kent een dergelijk onderzoek altijd beperkingen, aangezien slechts een gedeelte of afvaardiging van de relevante betrokkenen wordt geraadpleegd. Het onderzoek kent in het bijzonder de volgende beperkingen: SBG is opgericht ten behoeve van drie gebruikers c.q. klanten: patiënten/cliënten, GGZ-aanbieders en zorgverzekeraars. Deze drie doelgroepen zijn benaderd via de achterban van de opdrachtgevers van de evaluatie, te weten GGZ Nederland, ZN en LP GGz. Met betrekking tot de representativiteit van deze doelgroepen kan het volgende worden gesteld: -- Perspectief GGZ-aanbieders: voornamelijk de leden van GGZ Nederland zijn betrokken geweest bij het onderzoek. 1 Hierdoor is een groot gedeelte van de GGZ-aanbieders die ROM-data aanlevert bij SBG bereikt, maar niet alle GGZ-aanbieders die aanleveren bij SBG. Vooral de kleinere GGZ-instellingen zijn niet aangesloten bij GGZ Nederland. Uit de brancherapportage van SBG over 2015 blijkt dat 24,3% van de aangeleverde DBC s afkomstig is van niet-leden van GGZ Nederland Perspectief cliënten(raden): de cliëntenraden zijn uitsluitend benaderd via de achterban van LP GGz (zestien contacten zijn aangeschreven). Drie cliëntenraden waarmee SBG een pilot heeft uitgevoerd zijn niet expliciet geraadpleegd in bijvoorbeeld een verdiepend gesprek. -- Perspectief zorgverzekeraars: in het onderzoek zijn de zorgverzekeraars op meerdere wijze geraadpleegd: via de digitale vragenlijst aan de Gebruikersraad en de uitnodiging voor een verdiepend gesprek. De respons op met name de digitale vragenlijst is relatief (kwantitatief) beperkt gebleven met 6 respondenten. Aan het verdiepend gesprek hebben 3 van de 9 zorgverzekeraars deelgenomen. Zorgverzekeraars zijn niet op bestuurlijk niveau geraadpleegd. Het is van belang om bij het beschouwen van de bevindingen, conclusies en aanbevelingen van dit onderzoek, notie te nemen van deze beperkingen. In de bespreking van de Nota van Bevindingen met opdrachtgevers en SBG is aangegeven dat de bevindingen in grote lijnen worden herkend, als ook aansluit op de zienswijze van een groot deel van het GGZ veld. 1 Bij de ronde tafel op 11 mei waren twee van de vijftien vertegenwoordigde GGZ-aanbieders geen lid van GGZ Nederland. 2 SBG geeft aan dat van de 240 aanleverende zorgaanbieders (exclusief dyslexie), 73 zorgaanbieders lid zijn van GGZ Nederland. (Bron: CRM van SBG, d.d. 14 juli 2016)

9 Evaluatieonderzoek naar het functioneren van Stichting Benchmark GGZ 9 B 1.4 Introductie interne en externe stakeholders In de vorige paragraaf zijn de verschillende onderzoeksmethoden en geraadpleegde stakeholders benoemd. Onderstaand figuur geeft een totaaloverzicht van de verschillende partijen die zijn betrokken in het onderzoek. Vervolgens lichten wij enkele van deze partijen toe. Zorgverzekeraars GGZ-aanbieders Cliënt- en familieraden Ministerie van WVS Beroepsverenigingen (NVvP, NIP) Zorginstituut Nederland Externe stakeholders Opdrachtgeversevaluatie Bestuur Directie Adviesraden ZN GGZ Nederland LP GGz Stichting Benchmark GGZ Opdrachtgevers evaluatie ZN, GGZ Nederland en LP GGz zijn gezamenlijk de opdrachtgevers van dit evaluatieonderzoek. Het bestuurlijke akkoord dat in 2010 is gesloten door GGZ Nederland en ZN (de brancheverenigingen van de GGZ-aanbieders en zorgverzekeraars), maakt hun tevens de oprichters van SBG. Later is de koepelorganisatie LP GGz aan het opdrachtgevend systeem toegevoegd om ook de cliënt- en familieraden te kunnen vertegenwoordigen. ZN draagt drie bestuurders voor uit haar achterban voor het bestuur van SBG, GGZ NL twee en LP GGz één. NVvP en NIP De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) en het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) zijn de ledenverenigingen voor respectievelijk psychiaters en psychiaters in opleiding, en psychologen in Nederland. De NVvP en het NIP bezetten beide een positie in de Wetenschappelijke Raad van SBG. Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGz Het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGz (NKO) is een samenwerkingsverband opgericht eind 2013 door de NVvP en NIP en het LP GGz. Het doel van het NKO is om met patiënten en naasten, zorgprofessionals, zorgaanbieder en zorgverzekeraars te streven naar goede, toegankelijke en betaalbare geestelijke gezondheidszorg. Dit gebeurt primair door het ontwikkelen, financieren en begeleiden van zorgstandaarden. Waar mogelijk zoekt het netwerk verbinding met andere partijen die werken aan de kwaliteit van de GGZ zoals SBG. In een gezamenlijke notitie van SBG en NKO ( Samenwerking tussen het Netwerk en SBG, 27 januari 2016) zijn op hoofdlijnen de gemeenschappelijke doelen en de huidige samenwerking tussen beide partijen uiteengezet. Daaruit blijkt dat beide organisaties werken aan kwaliteitsverbetering in de GGZ en aan het verschaffen van transparantie over geleverde zorg. Volgens de notitie richt het NKO zich vooral op het proces (input) en ontwikkelt indicatoren om vast te stellen of het zorgproces conform de geformuleerde standaard voor goede zorg tegen aanvaardbare kosten is uitgevoerd. SBG richt zich vooral op het inzichtelijk maken van de uitkomsten (uitput) van hoe zorgaanbieders functioneren, met behulp van indicatoren en geselecteerde meetinstrumenten. Ministerie van VWS Het Ministerie van VWS is gezien haar systeemverantwoordelijkheid rondom kwaliteit van zorg betrokken in het onderzoek. Zorginstituut Nederland Zorginstituut Nederland is een zelfstandig bestuursorgaan dat erop toeziet dat Nederlandse burgers verzekerd zijn en blijven volgens de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet langdurige zorg (Wlz). Daarmee behartigt ze de belangen van iedereen die op grond van de Zvw en Wlz recht heeft op zorg. Het Zorginstituut heeft een onafhankelijke positie tussen het Ministerie van VWS en zorgverzekeraars, zorgaanbieders en patiënten(organisaties). Het Zorginstituut maakt afspraken met GGZ Nederland, ZN en LP GGz over kwaliteitsindicatoren die SBG uitvraagt en vervolgens aan het Zorginstituut aanlevert.

10 B 10 EINDRAPPORTAGE 1.5 Beschouwing vooraf Het evaluatieonderzoek richt zich op het in kaart brengen van het functioneren van SBG in de periode in relatie tot haar doelstellingen en mogelijke verbeteringen daarin richting de toekomst. Voorafgaand aan het presenteren van de bevindingen, is het van belang om te benoemen dat momenteel een meer fundamentele discussie speelt over het inzichtelijk maken van de kwaliteit in de GGZ. Daarbij gaat het bijvoorbeeld over verschillende meningen en percepties over nut en noodzaak van het op landelijk niveau benchmarken van ROM-uitkomsten. Het evaluatieonderzoek richt zich op het hoe : hoe functioneert SBG in relatie tot haar doelstellingen? De meer fundamentele discussie tijdens dit onderzoek hier doorheen speelt gaat over het waarom en wat. De meningen en percepties daarover hebben hun weerslag op het oordeel van de verschillende stakeholders over het functioneren van SBG. Met andere woorden: de discussie over doen we de juiste dingen? doorkruist de evaluatie die gaat over doen we de dingen goed?. Hiervan zijn wij ons bewust en in de evaluatie is telkens zorgvuldig gewogen in hoeverre de meningen en percepties betrekking hebben op het functioneren van SBG. Sinds het bestuurlijk akkoord van 2010 en daarmee de oprichting van SBG is de tijdsgeest aan verandering onderhevig. De bewustwording bij alle partijen over de prijs en de kwaliteit van zorg neemt toe en dit heeft een impuls gegeven om kritisch te kijken naar het zorgsysteem en naar de eigen rol daar in. Het lijkt erop dat de gezondheidszorg als geheel, ook de GGZ-sector, een volgende fase in gaat. De in- en externe stakeholders bij dit evaluatieonderzoek onderschrijven dit. Er wordt gesproken over een meer gezamenlijke verantwoordelijkheid om de kwaliteit van zorg binnen de GGZ te verbeteren en dit ook inzichtelijk te maken. Tegelijkertijd lijkt discussie te bestaan over het gezamenlijke einddoel en de weg daar naartoe: op welke wijze dient verdere professionalisering van de GGZ plaats te vinden en hoe kan de kwaliteit inzichtelijk worden gemaakt en verbeterd? SBG heeft een dienstverlenende functie binnen dit vraagstuk en werkt aan het realiseren van een valide benchmark, waarmee spiegelinformatie voor kwaliteitsverbetering kan worden geboden. De verantwoordelijkheid van het realiseren van die kwaliteitsverbetering ligt primair bij de zorgprofessional.

11 Evaluatieonderzoek naar het functioneren van Stichting Benchmark GGZ 11 B Het herijken en verenigen van perspectieven en belangen binnen de GGZ is een eerste belangrijke stap in het slechten van het hiervoor geschetste fundamentele vraagstuk. Immers, een discussie over het waarom en wat dient altijd vooraf te gaan aan het hoe. Wij realiseren ons dat een dergelijke discussie niet in korte tijd is geslecht. En tegelijkertijd dat het niemands intentie is om het kind met het badwater weg te gooien. De navolgende jaren laten zich dan ook het best omschrijven als een overgangsperiode, waarbij er enerzijds ruimte moet zijn om de discussie over het waarom, wat en hoe te herijken en bestendigen, en anderzijds het functioneren van SBG tegelijkertijd te optimaliseren op basis van de uitkomsten van dit evaluatieonderzoek.

12 B 12 Strategie Hoofdstuk 12 In dit hoofdstuk staat de vraag centraal in hoeverre SBG de door bestuurlijke partijen in 2010 opgestelde doelstellingen anno 2015 heeft behaald. Om deze vraag te beantwoorden zijn allereerst de doelstellingen, ambitie en positie van SBG in beeld gebracht. Vervolgens komen de kwantitatieve en kwalitatieve resultaten aan bod.

13

14 B 14 EINDRAPPORTAGE 2.1 Doelstellingen, ambitie en positie SBG In onderstaande paragrafen geven wij eerst een weergave van de feiten over de doelstellingen, ambitie en positie van SBG die zijn opgemaakt in de documentstudie. Vervolgens komen de percepties aan bod die naar voren zijn gekomen in de digitale vragenlijst, interviews en rondetafelgesprekken Feiten Doelstellingen De doelstellingen van SBG zijn als volgt vastgelegd in de statuten: Uit de documentstudie blijkt verder dat SBG op de eerste plaats is gericht op het verder ontwikkelen van de benchmark tot een methodiek die alle betrokken partijen beschouwen als valide, betekenisvol en bruikbaar. Valide wordt daarbij gedefinieerd als een zo goed mogelijke weergave van de werkelijkheid, betekenisvol als het inzichtelijk maken van wat er werkelijk toe doet en bruikbaar als onderscheidende informatie. Daarnaast stelt de position paper dat het uiteindelijke doel is om door het vergelijken van uitkomstgegevens in de GGZ met elkaar te kunnen leren hoe de zorg op een verantwoorde manier zo doelmatig mogelijk kan worden aangeboden. De stichting heeft ten doel zonder winstoogmerk als een Trusted Third Party de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) onafhankelijk en betrouwbaar te benchmarken op het gebied van behandeleffect en klanttevredenheid en hiermee door middel van meer transparantie een belangrijke bijdrage te leveren aan het leren en onderzoeken door professionals en instellingen en een kwaliteitsverhogend effect voor de gehele GGZ te bereiken; daartoe worden binnen een beveiligde omgeving gegevensverzamelingen die betrekking hebben op de kwaliteit van de geestelijke gezondheidszorg gestructureerd, bijgehouden, geüniformeerd en toegankelijk gemaakt voor benchmarking ten behoeve van zorginkoop en zorgverkoop, onderzoek en validatie van gebruikte methodieken en instrumenten. Een uitsplitsing van de formulering in de statuten, levert de volgende vier doelen op: 1. Het behandeleffect en klanttevredenheid in de GGZ onafhankelijk en betrouwbaar benchmarken. 2. Hiermee zorgen voor transparantie en een bijdrage leveren aan leren en onderzoeken door professionals en instellingen. 3. Een kwaliteitsverhogend effect voor de ggz bereiken. 4. Kwaliteitsgegevens toegankelijk maken voor benchmarking ten behoeve van zorginkoop en zorgverkoop, onderzoek en validatie van gebruikte methodieken en instrumenten. Ambitie en positie SBG SBG stelt in haar position paper dat de stichting als ambitie heeft om doelmatige, verantwoorde en transparante zorg in de GGZ te stimuleren. Door het bieden van transparantie wordt gewerkt aan verantwoorde en doelmatige zorg. De moderne GGZ professional werkt transparant door resultaten te evalueren en terug te koppelen aan de cliënt om vervolgens het behandelplan bij te stellen. SBG is van mening dat deze cliëntgerichtheid bereikt wordt met ROM: het routinematig meten, evalueren en terugkoppelen van uitkomsten, gefaciliteerd door onder andere digitale toepassingen. De volgende stap is het beschikbaar stellen van de uitkomstgegevens over verschillende cliënten, die vervolgens samengevoegd en geanonimiseerd vergeleken kan worden met collega s. SBG hanteert hierbij het uitgangspunt dat de individuele professional het eigen handelen kan verbeteren door te leren van anderen. Vervolgens kunnen gegevens over verschillende cliënten worden samengevoegd om de effectiviteit van behandelprogramma s te verbeteren (outcome management). Daarnaast kunnen de gegevens worden gebruikt om zorgvoorzieningen te vergelijken op effectiviteit en efficiëntie (benchmarken). Statutair is SBG opgericht als een TTP. SBG geeft hier invulling aan door te streven naar het zijn van een belangeloze, onafhankelijke, onpartijdige en vertrouwelijke organisatie die betrouwbaar elektronische data ontvangt, verwerkt en beschikbaar stelt. (position paper, SBG) In de positon paper van SBG worden de doelstellingen verder toegelicht: Stichting Benchmark GGZ heeft als doelstelling de kwaliteit van de zorg in de GGZ te verbeteren door als onafhankelijke partij transparantie te bieden over behandelresultaten. Dit beoogt SBG te bereiken door het effect van de behandeling bij groepen patiënten met betrouwbare en valide meetinstrumenten te meten en uitkomsten te vergelijken. Zorgvuldige benchmarking biedt de transparantie die echte verbetering van de GGZ mogelijk maakt Percepties Doelstellingen In een digitale vragenlijst is onder stakeholders (zie hoofdstuk 1 voor de doelgroepen van de vragenlijst) gevraagd of men bekend is met SBG en of de doelstellingen van SBG helder zijn. Hieruit blijkt dat 83% van de respondenten die bekend is met SBG de doelstellingen helder vindt. Op de vraag in welke mate de doelen herkend worden in het handelen van SBG geeft 52% goed of zeer goed aan. (Zie fiiguur 2.)

15 Evaluatieonderzoek naar het functioneren van Stichting Benchmark GGZ 15 B Figuur 2: Bekendheid SBG, herkenning doelstellingen en ervaring als TTP. Ambitie en positie SBG Op de vraag of SBG wordt ervaren als een belangeloze, onafhankelijke en onpartijdige organisatie antwoordt 43% positief, 29% negatief en 28% is neutraal. (Zie fiiguur 2) Een groot gedeelte is dus positief, maar de positie van SBG als TTP wordt daarmee ook door een aanzienlijk deel van de respondenten van de digitale vragenlijst niet onderschreven. Uit de toelichting op de open vragen in de digitale vragenlijst blijkt dat het doel om de benchmarkuitkomsten te kunnen gebruiken in de zorginkoop en -verkoop een belangrijke oorzaak hiervan is. Uit de verdiepende gesprekken wordt duidelijk dat een verschuiving in de doelstelling van het neerzetten van een benchmark, naar het verbeteren van kwaliteit in de GGZ met behulp van het vergelijken van de benchmarkuitkomsten door SBG in gang is gezet. De directie van SBG geeft aan dat in opdracht van het bestuur het zwaartepunt in de invulling van de rol van SBG verschuift van sec gegevensmakelaar naar meer een rol als kwaliteitsverbeteraar door het benutten van die gegevens te stimuleren. Een vergelijking van de verschillende beleidsplannen van SBG in de periode bevestigt deze verschuiving. Een ander voorbeeld waaruit dit blijkt is de ambitie om in 2016 en 2017 een aantal nieuwe pilots te organiseren met verschillende GGZ-aanbieders. Op de website van SBG is hierover aangegeven dat bij eerdere pilots het zwaartepunt voornamelijk lag op het verklaren van verschillen in uitkomsten. In de nieuwe reeks pilots zal SBG samen met de GGZ-aanbieders aan de slag gaan om daadwerkelijk te verbeteren op basis van de uitkomsten van de benchmark, oftewel het accent zal komen te liggen op leren van vergelijken. Het beeld bestaat dat naast het ROM-responspercentage ook de uitkomsten van de benchmark uitgedrukt in Delta T, door zorgverzekeraars worden gebruikt in het inkoopproces en financiële consequenties hebben. De reacties op de vraag of het ROM-responspercentage en het behandeleffect (Delta T) een rol spelen in de zorgverkoop illustreren dit beeld (zie fiiguur 3). 39% van de behandelaren en projectleiders ROM die de vragenlijst hebben ingevuld (73) geeft aan dat zowel het responspercentage als het behandeleffect (Delta T) een rol spelen. Figuur 3: Rol ROM-responspercentages en behandeleffect (Delta T). Op de vraag in hoeverre de Delta T nu al een rol speelt met financiële consequenties zijn de meningen verdeeld. Daar waar in de rondetafelgesprekken met de GGZ-aanbieders aangegeven wordt dat Delta T al wel degelijk een rol speelt in de verkoopgesprekken met de zorgverzekeraars, geeft de directie en het bestuur van SBG aan dat Delta T nog niet gebruikt kan worden in de zorginkoop. Dit is aldus SBG ook de boodschap aan de zorgverzekeraars. Op het moment dat via GGZ-aanbieders signalen worden ontvangen dat Delta T wel wordt ingezet, gaan zij hier het gesprek over aan met de betreffende zorgverzekeraars.

16 B 16 EINDRAPPORTAGE De ervaring van SBG is dat de zorgverzekeraars op hun beurt aangeven dat Delta T nog geen rol speelt met financiële consequenties. Enkele inkopers van zorgverzekeraars hebben dit in een verdiepend gesprek bevestigd. Wel geven zij aan de Delta T-score in gesprekken met aanbieders aan de orde te willen stellen, om het gesprek over de uitkomsten aan te gaan en te praten over mogelijke oorzaken en verbeteringen. De huidige beschikbare gegevens maken het nog niet mogelijk om daadwerkelijk in te kunnen kopen op kwaliteit. GGZ-aanbieders met een relatief hoge Delta T-score kunnen dan ook nog niet (financieel) beloond worden voor de behaalde resultaten. Er is dus geen eenduidig beeld over de rol van Delta T in de inkoop- en verkoopgesprekken. Zonder te (kunnen) bepalen wie hier nu gelijk heeft, zijn deze verschillende belevingen van invloed op de beeldvorming ten aanzien van de onpartijdigheid van SBG. Daar waar de doelstellingen breed zijn geformuleerd vanuit het belang van zowel zorgaanbieder, zorginkoper en zorggebruiker, heerst bij een deel van de betrokkenen in het onderzoek het beeld dat SBG van de zorgverzekeraars is. In de rondetafelgesprekken is benoemd dat de rol en positie van de zorgverzekeraars binnen SBG hier de voornaamste oorzaak van is. De overtuiging heerst dat er geen veilige omgeving wordt gecreëerd waar men van elkaar kan leren en verbeteren, wanneer de uitkomsten uit die omgeving uiteindelijk een rol zullen spelen bij de zorginkoop. De doelstelling om op basis van de benchmarkuitkomsten te leren, onderzoeken en de kwaliteit in de GGZ te verbeteren zou volgens deze opvatting niet verenigbaar zijn met het doel om de benchmarkuitkomsten in te zetten ten behoeve van zorginkoop. De directie van SBG is zich terdege bewust van deze beeldvorming. Daarbij geeft zij aan dat het niet alleen aan SBG zelf is om te werken aan imago en beeldvorming. Zij ziet hier bijvoorbeeld ook een rol weggelegd voor de oprichters van SBG die de behaalde resultaten van SBG meer kunnen uitdragen aan hun achterban. Ten aanzien van het ontbreken van transparantie in de werkwijze van SBG is herhaaldelijk de samenstelling, besluitvorming en invloed van de adviesraden genoemd. Het blijkt dat het onduidelijk is hoe benoemingen in de adviesraden plaatsvinden en welke invloed zij uitoefenen. In hoofdstuk 3 komen deze punten nader aan bod. Een ander punt dat in diverse verdiepende gesprekken is benoemd, betreft het bericht in Zorgvisie eind maart 2016 over verschillen in uitkomsten van behandelingen. Het bericht heeft bijgedragen aan de zichtbaarheid van SBG, haar bijdrage aan transparantie in de GGZ en het gesprek daarover. Tegelijkertijd heeft een dergelijke publicatie een negatief effect gehad op de mate waarin SBG door sommige betrokkenen als betrouwbaar wordt ervaren. Zij gaven aan dat deze publicatie ongepast was. Tot slot mag niet onbenoemd blijven dat naast bovengenoemde kritische geluiden over SBG als TTP en vooral de beeldvorming daarover (los van de beoordeling over het feitelijk functioneren als TTP), ook positieve waardering is uitgesproken over de mate waarin SBG als TTP opereert. In de digitale vragenlijst geeft immers ook 43% aan SBG wel te ervaren als een onafhankelijke organisatie. Naast de betrokkenheid en positie van verzekeraars binnen SBG, zijn in de rondetafelgesprekken en andere verdiepende interviews nog enkele verklaringen gegeven voor de scores in de vragenlijst ten aanzien van de onafhankelijkheid van SBG. Dit betreft onder meer de ontstaansgeschiedenis van SBG en het op onvoldoende transparante wijze uitvoeren van de doelstellingen. Wat de ontstaansgeschiedenis betreft: bij de transitie van Kenniscentrum Zorg Nederland (KZN) naar SBG zijn afspraken gemaakt die voor veel weerstand hebben gezorgd. Het veld ervaart dat met de afspraken van het akkoord het implementeren van ROM van bovenaf is afgedwongen. Het verplichte responspercentage wordt genoemd als een belangrijke factor voor het verminderen van de intrinsieke motivatie om zelf met ROM aan de slag te gaan voor kwaliteitsverbetering. De term valse start is genoemd door verschillende stakeholders en is mede oorzaak voor een negatieve beeldvorming ten opzichte van SBG. 2.2 Kwalitatieve en kwantitatieve resultaten Feiten In het bestuurlijk akkoord van 2010 hebben de betrokken partijen afspraken gemaakt ten aanzien van transparantie en kwaliteit in de GGZ. Daarbij is overeengekomen dat KZN werd omgebouwd naar een gezamenlijk gedragen TTP stichtingsvorm (zijnde SBG). Voor de ROM hebben de leden van GGZ Nederland de ambitie vastgelegd om ROM aan alle cliënten aan te bieden en 80% ingangsmetingen en daarvan 80% eindmetingen te verkrijgen. Om deze ambitie waar te maken werd afgesproken om een jaarlijkse groei van aanlevering van ROM uitkomstgegevens te realiseren naar een niveau van 50% van de cliënten in Ook werd afgesproken om de activiteiten rond het structureel meten van cliëntervaringen met behulp van de Consumer Quality Index (CQi) zo veel mogelijk op te nemen in de TTP.

17 Evaluatieonderzoek naar het functioneren van Stichting Benchmark GGZ 17 B Om te evalueren welke bijdrage SBG in 2015 heeft geleverd aan het realiseren van de doelen van het bestuurlijk akkoord uit 2010, zijn de kwalitatieve en kwantitatieve resultaten ingedeeld in de volgende categorieën: het landelijke responspercentage van de afgesloten DBC s in de GGZ die SBG ontvangt, het aanmaken van BRaM-rapportages en het inzetten van de behandeluitkomsten, weergegeven met behulp van Delta T en het meten van klanttevredenheid. Responsepercentage Uit de documentstudie blijkt dat in de beginjaren van SBG de nadruk heeft gelegen op het verhogen van het responsepercentage. Met responspercentage wordt de proportie diagnosebehandelcombinaties (DBC s) bedoeld die is aangeleverd bij SBG met een geldige voor- en nameting. De groei van het responsepercentage over de afgelopen vijf jaar is weergeven in onderstaande tabel. Hieruit blijkt dat vooral in de eerste jaren het responsepercentage sterk is gegroeid. Het streven van 50% responspercentage in 2014 is echter niet gehaald. Het responspercentage van 44% in 2015 komt daar wel dichtbij in de buurt. JAAR Landelijk responsepercentage 7% 15% 27% 39% 44% Tabel 2: Landelijke responspercentages afgesloten DBC trajecten in BRaM. Bron: website SBG BRaM-gebruik BRaM is de Benchmark Rapportage Module van SBG en biedt inzage in de resultaten van aangeleverde data door GGZ-aanbieders. BRaM kan alleen geraadpleegd worden door middel van een geautoriseerd en aan BRaM gekoppeld VECOZO-certificaat. Behandeluitkomsten Naast de focus op het verhogen van het responsepercentage en het stimuleren van het aanmaken van BRaM-rapportages, blijkt uit de documentstudie dat SBG zich recentelijk steeds meer is gaan richten op het in kaart brengen van behandeluitkomsten. Dit illustreert de verschuiving in de rol van SBG van hoofdzakelijk het verzamelen en weergeven van gegevens naar het daadwerkelijk benutten van de uitkomsten ten behoeve van kwaliteitsverbetering. Figuur 4 is een voorbeeld hoe behandeluitkomsten worden weergegeven met behulp van Delta T in BRaM. Figuur 4: Voorbeeld weergave behandeluitkomsten (Bron: SBG, geanonimiseerde weergave uit BRaM). Uit het beleidsplan van SBG voor 2016 blijkt dat de focus zal komen te liggen op het benutten van de uitkomstgegevens van BRaM. Daarbij wordt beoogd waardevolle kwaliteitsinformatie terug te geven waarmee gebruikers aan de slag kunnen. De ambitie is dat instellingen leren en verbeteren door de uitkomstgegevens te gebruiken binnen een kwaliteitssysteem met een Plan-Do-Check-Act cyclus.

18 B 18 EINDRAPPORTAGE Meten klanttevredenheid De prestaties van GGZ-aanbieders worden niet alleen gemeten aan de hand van de effectiviteitsscore (SBG Delta-T). Ook de Consumer Quality index (CQi)-data zijn onderdeel van de set prestatie-indicatoren. Deze data geeft informatie over de klanttevredenheid. Elke instelling is wettelijk verplicht deze data te verzamelen en aan te leveren aan het Zorginstituut Nederland. Het doel was om de CQi-data volledig via SBG aan te leveren aan het Zorginstituut. In 2013 is een start gemaakt met het aanleveren van de CQi-data via SBG (SBG Beleidsplan 2013), sinds 2016 is dat voor alle zorgdomeinen mogelijk Percepties ROM-responspercentage Uit de reacties op de digitale vragenlijst blijkt dat GGZ-aanbieders de afgelopen jaren vooral bezig zijn geweest met het op orde krijgen van het responsepercentage en minder met het gebruiken van de uitkomsten. Daar staat tegenover dat GGZ-aanbieders die niet of in mindere mate met ROM werkten, aangeven dat het verplichte responspercentage en de komst van SBG een impuls zijn geweest voor de inzet van ROM. In de rondetafel gesprekken hebben deelnemers dit bevestigd. BRaM 63% van de behandelaren en projectleiders ROM die de digitale vragenlijst hebben ingevuld (73) geeft aan zelf BRaMrapportages aan te maken. 21% ontvangt deze informatie op een andere manier en 16% is niet bekend met de uitkomsten van de benchmark. Dit impliceert dat er instellingen zijn die zich inzetten om gegevens aan te leveren, maar die vervolgens geen gebruik maken van de uitkomsten van de benchmark. Opvallend daarbij is dat wanneer gebruikers zelf rapportages aanmaken in BRaM de benchmark positiever wordt ervaren. (figuur 5) Figuur 5: Vergelijking ervaring met uitkomsten van de benchmark. Behandeluitkomsten SBG geeft aan zich van primair het verzamelen van de benchmarkgegevens steeds meer te richten op het verklaren van verschillen in uitkomsten. Daarvoor is SBG bezig (geweest) met het uitrollen van pilots waarbij met verschillende zorgaanbieders en zorgverzekeraars de verschillen in behandeluitkomsten worden onderzocht. In relatie tot uniformiteit en representativiteit vindt constant ontwikkeling plaats. Bijvoorbeeld door het ontwikkelen van een zo goed mogelijk haalbare casemix-correctie met behulp van de Wetenschappelijke Raad. Het bestuur en directie geven ook aan dat door constant te werken aan verbetering, de toegevoegde waarde van de benchmark moet toenemen voor alle stakeholders.

19 Evaluatieonderzoek naar het functioneren van Stichting Benchmark GGZ 19 B Uit de reacties op de digitale vragenlijst blijkt dat de ambitie om instellingen te laten leren en verbeteren op basis van de uitkomsten van de benchmark nog niet volledig is gerealiseerd. Figuur 6 toont aan dat 22% van de respondenten uit de doelgroep behandelaren en projectleiders ROM (73), aangeeft dat de uitkomsten van de benchmark concrete handvatten bieden om de kwaliteit van de instelling te kunnen verbeteren. Op de vraag in welke mate de benchmarkuitkomsten bruikbaar zijn ten behoeve van het verhogen van de transparantie in de GGZ is 15% positief. Figuur 6: Waardering bruikbaarheid benchmark ten behoeve van kwaliteitsverbetering en transparantie. Tijdens de rondetafelgesprekken met GGZ-aanbieders is in reactie op bovengenoemde resultaten toegelicht dat Delta T nog een abstract begrip is waarvan de zeggingskracht wordt betwijfeld. SBG geeft aan dat aan deze geluiden gehoor wordt gegeven en verschillende initiatieven zijn ingezet om Delta T beter te laten landen. Dit gebeurt bijvoorbeeld door middel van workshops, gebruikersraadbijeenkomsten en conferenties. In hoofdstuk 4 wordt nader ingegaan op de waardering voor de bruikbaarheid van de benchmark. Meten klanttevredenheid In een verdiepend gesprek met twee vertegenwoordigers van het Zorginstituut Nederland werd aangegeven dat nog niet alle CQi-data via SBG wordt ontvangen, maar ook via andere kanalen. Daarnaast was het tot 2015 nog mogelijk deze data via een meetbureau te laten aanleveren, omdat nog niet voor alle zorgdomeinen de ROM-geïntegreerde methode beschikbaar was. SBG geeft ook zelf aan dat in 2013 en 2014 de levering via SBG nog maar mondjesmaat op gang kwam, en dat er vanaf 2015 meer is gestuurd op het vergroten van het responspercentage voor de CQ-index (SBG beleidsplan 2015). Het jaar 2016 wordt door SBG gezien als overgangsjaar: uiterlijk eind 2016 dient de verkorte CQi in het ROM-systeem te zijn opgenomen en aan te leveren in het maandelijkse XML-bestand aan SBG (SBG, CQI GGZ & VZ, Communicatie- en implementatieplan, 2016). 2.3 Bevindingen doelstellingen en behaalde resultaten Doelstellingen De doelstellingen van SBG worden door een groot deel van de betrokkenen in het onderzoek herkend in het handelen van SBG. Er is echter ook een deel respondenten waarvoor dit niet of onvoldoende het geval is. Daarnaast blijkt een verdeeld beeld te bestaan over SBG als een belangeloze, onafhankelijke en onpartijdige organisatie - datgene wat SBG beoogt te zijn als TTP. De volgende oorzaken kunnen hiervoor worden genoemd: De invulling van de doelstellingen van SBG kent een verschuiving in focus. De identiteit van SBG varieert van gegevensmakelaar tot kwaliteitsverbeteraar. Het is deze bandbreedte die onduidelijkheid veroorzaakt. Sommigen zijn ervan overtuigd dat SBG zich vooral (en uitsluitend) moet richten op het verzamelen van gegevens. Anderen geven aan dat met de uitkomsten van de benchmark, kwaliteitsverbetering in de GGZ actief moet worden gestimuleerd door SBG.

20 B 20 EINDRAPPORTAGE Naast de onduidelijkheid over de focus van de doelstelling is het ook onzeker of het veld de stimulerende rol van SBG om de benchmarkgegevens te benutten accepteert, gegeven de huidige context. Deze context wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontstaansgeschiedenis van SBG. In het bestuurlijk akkoord is overeengekomen om de transitie van KZN in te zetten naar een gezamenlijk gedragen TTP, namelijk SBG. Hoewel betrokkenen op bestuurlijk niveau aangeven dat alle partijen achter dit akkoord stonden en er geen discussie was over ROM, leeft in (een deel van) het veld een gevoel van dominantie door de zorgverzekeraars. Het veld ervaart dat met de afspraken van het akkoord van bovenaf het implementeren van ROM is afgedwongen. Dit gaat ten koste van de intrinsieke motivatie om te verbeteren met behulp van ROM. Hieruit volgt voor een deel van de respondenten de overtuiging dat het verzamelen en in kaart brengen van gegevens met een landelijke benchmark, niet de juiste manier is om kwaliteit inzichtelijk te maken en te verbeteren in de GGZ. De organisatiestructuur en werkwijze van SBG worden als onvoldoende transparant ervaren, in het bijzonder de wijze waarop opvolging wordt gegeven aan de adviezen van de adviesraden. Dit onderwerp komt nader aan bod in het volgende hoofdstuk. Resultaten SBG heeft grote stappen gezet met betrekking tot de doelstelling om te benchmarken op behandeleffect en klanttevredenheid in de GGZ: Het landelijk responsepercentage is voornamelijk in de eerste jaren sterk gegroeid en het beoogde doel van 50% is mede dankzij de inspanningen van SBG bijna gehaald. De financiële consequenties die zorgverzekeraars toepassen wanneer door zorgaanbieders het vastgestelde ROMrespons percentage niet wordt behaald, heeft daar tevens een grote rol in gespeeld. SBG is erin geslaagd gegevens inzichtelijk te maken door output te genereren en beschikbaar te stellen via BRaM. Wel blijkt uit de onderzoeksresultaten dat nog winst te behalen is in het stimuleren van het aanmaken van BRaM-rapportages. Dit kan tevens een positief effect hebben op hoe de benchmark door gebruikers wordt ervaren. Respondenten die zelf BRaM-rapportages aanmaken beoordelen de benchmark over het algemeen positiever, dan respondenten die de uitkomsten op een andere manier ontvangen. Vanaf 2013 is een start gemaakt met het aanleveren van de CQi-data via SBG, maar een gedeelte verliep in de onderzoeksperiode ( ) ook nog via meetbureaus.

21 Evaluatieonderzoek naar het functioneren van Stichting Benchmark GGZ 21 B Ten aanzien van de andere doelstellingen zoals het streven naar meer transparantie en het bijdragen aan leren en onderzoeken, zijn de belangrijkste bevindingen als volgt: SBG verricht veel inspanningen om naast gegevensmakelaar ook bij te dragen aan kwaliteitsverbetering in de GGZ. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het opzetten van pilotprojecten en de inspanningen rondom het verbeteren van de uniformiteit en representativiteit van de benchmark. Ook verzorgt SBG diverse trainingen en workshops om het gebruik van de benchmark rapportages te stimuleren en de betekenis van de Delta T uit te leggen. Een groot gedeelte van de betrokkenen in het onderzoek geeft echter aan dat de resultaten van de benchmark door het veld nog te weinig wordt ervaren als concreet middel om kwaliteit en transparantie binnen de GGZ te verbeteren. Het is echter maar de vraag of dit veroorzaakt wordt door het functioneren van SBG (doen we de dingen goed?) of te wijten is aan de fundamentele discussie over nut en noodzaak van een landelijke benchmark (doen we de juiste dingen?), zoals omschreven in de beschouwing vooraf in paragraaf 1.5. De doelstelling om de benchmark in te kunnen zetten voor zorginkoop (door zorgverzekeraars) en zorgverkoop (door GGZ-aanbieders) en daarmee bij te dragen aan het vergroten van de kwaliteit van de GGZ is nog niet bereikt.

22 B 22 Structuur Hoofdstuk 3 In dit hoofdstuk staat de vraag centraal in hoeverre de huidige organisatiestructuur bijdraagt aan de door de bestuurlijke partijen in 2010 opgestelde doelstellingen. Daarbij wordt aandacht besteed aan de verschillende adviesraden en het samenspel daartussen. Tevens wordt in dit hoofdstuk geëvalueerd of SBG haar structuur zodanig heeft ingericht, om te komen tot valide en betrouwbare benchmarkinformatie.

23 Evaluatieonderzoek naar het functioneren van Stichting Benchmark GGZ 23 B

24 B 24 EINDRAPPORTAGE 3.1 Organisatiestructuur Feiten In de statuten van SBG is vastgelegd dat de stichting een governancestructuur heeft met verschillende stakeholders: een bestuur, een directie, een gebruikersraad, een wetenschappelijke raad en per zorgdomein een expertraad (zie figuur 7). Het bestuur bestaat uit acht personen waarvan drie bestuursleden vanuit ZN, twee bestuursleden vanuit GGZ Nederland, een bestuurslid vanuit de gebruikersraad niet zijnde een zorgverzekeraar of lid van GGZ Nederland, één bestuurslid vanuit LP GZz en een onafhankelijke voorzitter. SBG geeft aan dat voor deze structuur is gekozen om de invloed van de verschillende stakeholders van SBG zo goed mogelijk te verdelen en tot zijn recht te laten komen. Figuur 7: Organisatiestructuur SBG (Bron: website SBG). Het bestuur heeft als taak het besturen van de stichting en het bepalen van het beleid. Daarnaast houdt het integraal toezicht op de uitvoering van het beleid door de directie. De directie is verantwoordelijk voor de dagelijkse operationele activiteiten. Bevoegdheden en besluitvorming van de verschillende organen van SBG zijn vastgelegd in de statuten, evenals financiële en juridische afspraken. (Statuten, SBG, 2010.) Het bestuur is onder andere bevoegd reglementen vast te stellen, waarin de onderwerpen worden geregeld waarvan het bestuur van mening is dat ze regeling behoeven en die niet in strijd zijn met de statuten. Het bestuur is te allen tijde bevoegd de reglementen te wijzigen of op te heffen. Er is een reglement expertraad, reglement gebruikersraad en een reglement wetenschappelijke raad (inclusief verkiezingsgreglement). (Statuten, SBG, 2010) Adviesraden SBG kent een wetenschappelijk raad en expertraden. In de statuten en reglementen van SBG zijn de taken en bevoegdheden van deze adviesraden vastgelegd. De Wetenschappelijke Raad toetst het wetenschappelijke kader waarbinnen SBG opereert en heeft daarbij een toezichthoudende functie. De Wetenschappelijke Raad is verantwoordelijk voor het gebruik van gevalideerde en bewezen methoden en technieken. Daarnaast brengt zij gevraagd en ongevraagd advies uit aan het bestuur en directie, die deze moet opvolgen wanneer ze betrekking hebben op het wetenschappelijke kader waarbinnen de stichting opereert. De Wetenschappelijke Raad bestaat uit drie tot maximaal zeven leden die worden benoemd voor drie jaar door middel van een verkiezing. De Wetenschappelijke Raad vergadert in beginsel eens per kwartaal en probeert zoveel mogelijk te komen tot unanieme besluitvorming. (Reglement Wetenschappelijke Raad, SBG, 2016).

25 Evaluatieonderzoek naar het functioneren van Stichting Benchmark GGZ 25 B De Wetenschappelijke Raad heeft een onderzoeksagenda opgesteld voor 2014 tot en met 2018 waarin wordt aangegeven welke onderzoeksonderwerpen in ieder geval aan bod zullen komen. Deze zijn onder te verdelen in drie hoofdthema s, te weten uniformiteit van het verzamelen van gegevens (om vergelijkbaarheid mogelijk te maken), representativiteit van de data (hoog genoeg responsepercentage) en casemixcorrectie (rekening houden met samenstelling patiëntenpopulatie). Daarnaast zullen een aantal aparte onderwerpen aan de orde komen. (Notitie onderzoeksagenda Wetenschappelijke Raad, Stichting Benchmark GGZ, 2016.) De expertraden adviseren de Wetenschappelijke Raad in het kader van de inhoudelijke diensten en producten van SBG. Het betreft bijvoorbeeld het verbeteren van methodiek, wijzigingen in de Minimale Dataset (MDS) en verfijning of aanpassingen van methodes. Bij voorkeur zijn deze adviezen gebaseerd op onderzoek. De expertraden stellen zich tot doel SBG te adviseren over meetdomeinen, meetinstrumenten per zorgdomein en benchmarken. De expertraden worden georganiseerd per zorgdomein. Op dit moment zijn de volgende expertraden actief: Ouderen, Ernstige Psychiatrische Aandoeningen, Verslaving, Volwassenen Cure en Kinderen en Jeugd. (Reglement expertraad, SBG, 2015.). Er is een procedure opgesteld waarin de criteria voor de samenstelling van een expertraad zijn uiteengezet, als ook de verschillende stappen in de procedure voor het samenstellen van een expertraad (Procedure leden/voorzitter expertraad, SBG 2016). Ten aanzien van de samenstelling van een expertraad is bepaald dat deze experts moet bevatten die: adviezen op zowel inhoudelijk, wetenschappelijk én op haalbaarheid en uitvoerbaarheid kunnen toetsen. representatief zijn voor het betreffende zorgdomein. zicht hebben op aanpalende zorgdomeinen. een relatie met de beroepsorganisaties van psychiaters en psychologen hebben. werkzaam zijn bij GGZ Nederland-leden en niet-ggz Nederland-leden. afkomstig zijn vanuit zorgverzekeraars. Naast deze criteria voor de samenstelling van een expertraad, voorziet de procedure in een beschrijving van de stappen in het proces tot de samenstelling van de expertraden. Bij een nieuwe expertraad werft het hoofd Wetenschappelijk Onderzoek kandidaat-leden. Bij vervanging van een vertrekkend expertraadslid overlegt het hoofd Wetenschappelijk Onderzoek met de voorzitter expertraad en plaatst in eerste instantie een besloten vacature bij GGZ Nederland en de kenniscentra. De benoeming wordt uiteindelijk bepaald door de voorzitter van de expertraad en het hoofd Wetenschappelijk Onderzoek. De expertraad streeft naar unanieme besluitvorming waarbij het mogelijk is externe deskundigheid in te winnen. De overwegingen en adviezen van de expertraden aan de Wetenschappelijke Raad worden genotuleerd. (Werkwijze expertraden SBG, 2015 en reglement Expertraad, 2015.) Naast de Wetenschappelijke Raad en expertraden van SBG is er een Gebruikersraad die bestaat uit gebruikers van BRaM. Dit zijn zorgaanbieders en zorgverzekeraars die een Gebruikersovereenkomst hebben gesloten met de stichting. Iedere Gebruiker kan een lid afvaardigen. De Gebruikersraad heeft tot taak de gemeenschappelijke belangen van de gebruikers op centraal niveau te behartigen. Het bestuur en de directie kunnen de Gebruikersraad om advies vragen over alle onderwerpen die betrekking hebben op de diensten en producten van de stichting. (statuten SBG en reglement Gebruikersraad). In de relatie tot de Wetenschappelijke Raad en expertraden heeft SBG een faciliterende rol. Wat betreft de expertraden stelt het hoofd Wetenschappelijk Onderzoek (directie SBG) in samenspraak met de voorzitters van de expertraden de agenda s vast, organiseert de vergadering en stelt een notulist aan (reglement Expertraad, 2015). Bij de Wetenschappelijke Raad neemt het hoofd Wetenschappelijk Onderzoek deel aan de vergadering maar heeft geen stem. Verder bepaalt de voorzitter van de Wetenschappelijke Raad mede op aangeven van de directie (hoofd Wetenschappelijk onderzoek) de inhoud van de agenda. De voorzitter stelt een secretaris aan die notulen maakt. (reglement Wetenschappelijke Raad inclusief Verkiezingsreglement, 2016). Het advies dat uiteindelijk bij het bestuur van SBG terecht komt via de expertraad en de Wetenschappelijke Raad, dient op inhoudelijke gronden gehonoreerd te worden. Echter, vanuit organisatieperspectief mag het bestuur de adviezen verwerpen (Statuten, SBG, 2010.)