Vrienden van Pottenberg. VRIENDEN VAN POTTENBERG Winkelstrip 2.0, hoe verleden met de toekomst te verbinden

Transcriptie

1 VRIENDEN VAN POTTENBERG Winkelstrip 2.0, hoe verleden met de toekomst te verbinden Voor u ligt een aanvraag om subsidie aan te vragen voor een proces om de bestaande winkelstrip in de naoorlogse parochiewijk in Maastricht voor de toekomst te behouden. Niet als winkelstrip, maar wel als een open plint, met functies die door en voor de wijk van betekenis kunnen zijn en die kunnen bijdragen aan een wijk met toekomst.

2 Pottenberg is een bijzondere wederopbouwwijk in Maastricht met erfgoed status. Helaas verloedert de wijk omdat al jaren niet meer geïnvesteerd wordt in onderhoud of vervangende nieuwbouw. Er is een impasse ontstaan tussen de 3 belangrijkste betrokken partijen: de gemeente, de rijksdienst voor cultureel erfgoed (RCE) en de woningcorporatie als eigenaar van het verloederde vastgoed. Deze patstelling spitst zich toe op het sloop-nieuwbouwplan voor het centrum van de wijk. De publieke functies en winkels, die nu nog in de sleetse plint van het centrum gehuisvest zijn, kunnen volgens de woningcorporatie de commerciële huur van het vervangende nieuwbouw vastgoed niet opbrengen. Maar voor de monumentale opzet van de wijk en de leefbaarheid is een publieke plint als oriëntatiepunt en ontmoetingsplek cruciaal. In het spanningsveld rondom dit twistpunt is een discussie op gang gekomen onder een groep betrokken ontwerpers, bewoners en stadmakers. Deze groep organiseert zich onder de naam, met als doel om vanuit de energie in de wijk een platform te zijn voor de vernieuwing van het centrum. Heel concreet richten de zich op het nieuwe functies van de plint in het centrum. Door ondernemerschap in de wijk uit te lokken. Door zzp-ers aan elkaar te netwerken. Door de scholen uit te dagen om leer-werkbedrijven op te zetten. Door mogelijk een broedplaats op te zetten als kraamkamer voor de nieuwe plint functies. In deze aanvraag zetten wij de ontstaansgeschiedenis van de uiteen om duidelijk te maken dat een goed georganiseerde partij vanuit de wijk het verschil kan maken voor de toekomst van deze wijk. Met veel contacten in de wijk en het bewonersplatform, ondernemers, stadmakers, zzp-ers en connecties met de onderwijsinstellingen, hebben de Vrienden van Pottenberg het juiste netwerk om een gedragen strategisch plan te ontwikkelen voor de programma-ontwikkeling van het toekomstige centrum. Het motto from a place to buy to a place to be past precies bij deze doelstelling. Werk aan de Winkel De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft in het voorjaar van 2015 een prijsvraag uitgeschreven voor het ontwikkelen van de beste innovatieve en kansrijke concepten voor winkelstrips in wederopbouwwijken. Daarbij was het uitgangspunt om de gedachte waarmee het oorspronkelijke plan is opgezet te vertalen naar de eisen van deze tijd. Dit betekende niet alleen zoeken naar ideeën voor de fysieke herbestemming van een gebouw, maar ook naar een (nieuwe) rol die deze winkelstrip in de totale opzet van de wijk zou kunnen spelen. Van alle inzendingen is een selectie van 15 inzendingen doorgegaan naar de tweede ronde. Deze inzenders is gevraagd om hun idee nader uit te werken. Onder deze 15 inzendingen zaten twee inzendingen over Pottenberg. De inzendingen waren ingediend door twee Maastrichtse architectenbureaus: Artesk van Royen Architecten i.s.m. Ziegler Branderhorst en Concept* Cloudt i.s.m Studio Stad. De twee inzendingen De Dingenman en Made in Pottenberg hebben voor de winkelstrip in Pottenberg twee verschillende scenario s geschetst. Twee scenario s die elkaar niet beconcurreren, maar elkaar aanvullen. De inzendingen van de 15 finalisten zijn door de Rijksdienst Cultureel Erfgoed als expositie te leen. Tot en met Pasen was de expositie te zien in het Belvedere Infocentrum te Maastricht. De expositie was de aanleiding voor Nicole Cloudt, Teske van Royen en Franz Ziegler, in samenwerking met Maastricht-LAB, om een workshop en publieke lezing (Stadmakerslunch) te organiseren over de toekomst van de winkelstrip in Pottenberg. Deze workshop zien wij als een eerste bijeenkomst van de Denktank van de Vrienden van Pottenberg. De tweede bijeenkomst was een Stadsmakerslunch met een lezing van Floor Ziegler en waarbij de resultaten van de workshop aan wethouder Gerdo van Grootheest zijn overhandigd.

3 Cultuurhistorie Iedereen kent ze wel, de kleine winkelstrips in naoorlogse woonwijken. Vaak kwamen ze voor in de plint van flats of als aparte blokjes middenin de wijk met eventueel ook woningen erboven. De winkelstrip komt voort uit het concept van de wijkgedachte. De wijkgedachte gaat er vanuit dat de belangrijkste voorzieningen op loopafstand aanwezig moesten zijn, daar waar het gezinsleven zich afspeelde. De winkels voorzagen in de dagelijkse levensbehoefte zoals een bakker, slager, melkboer, groenteboer en drogist. De maatschappij is inmiddels behoorlijk veranderd en veel van deze winkelstrips functioneren niet meer zoals het bedoeld was. De wijkgedachte heeft als uitgangspunt de maakbare samenleving. Deze gedachte is in Maastricht door de architect Frans Dingemans vertaald naar de Katholieke parochiegedachte en vond haar realisatie in de uitbreidingswijken Caberg, Malpertuis en Pottenberg De parochiegedachte is een rekenmodel voor de basis van een nieuwe samenleving. Gemeenschapsvorming wordt als ordenend principe toegepast. De kerkelijke parochie is een oeroud Limburgs model en is een natuurlijke fysieke maat voor een gezonde gemeenschapsvorming. De parochie, in sociale zin, wordt in de parochiewijk als principe gehandhaafd. Dit betekent zielen, met structuurelementen (kerk, winkels, scholen), een maatschappelijke geleding, alle lagen van de bevolking en een eigen verenigingsleven. Pottenberg Van de drie gebouwde idealen is Pottenberg als laatste nog intact, althans de gebouwde structuur. De kerk staat er nog maar behoord tot de Armeense parochie. De invloed van de Rooms-Katholieke kerk op de scholen is verdwenen en een groot aantal verenigingen, die oorspronkelijk vanuit de kerk zijn opgezet, staan nu los van het geloof. Kernvoorzieningen zoals scholen en winkels zijn nog aanwezig. In Pottenberg zijn twee scholen aanwezig, de islamitische basisschool, El Habib en een school voor praktijkonderwijs, het Terra Nigra College.

4 Bijzonder aan Pottenberg is het vele openbare, bijzonder ontworpen, groen. Pottenberg kent een groot en divers verenigingsleven. Het buurtcentrum, De Romein, ligt buiten de kern en is overboekt met programma. Naast het sociale netwerk is er ook een informele circuit van kleine ondernemers en wijkinitiatieven die voornamelijk vanuit huis opereren. Met de winkelstrip gaat het minder goed. Op het eerste oog lijkt de commerciële strip gevuld, maar bij nader onderzoek blijkt dat de strip geprogrammeerd te zijn met verborgen leegstand. Tussen een aantal goed lopende ondernemingen zijn winkelruimtes tijdelijk opgevuld met welzijnsinstellingen. Deze instellingen staan momenteel onder spanning, hetzelfde geldt voor een gebrek aan sociale cohesie en het ontbreken van natuurlijke ontmoetingsplekken in de wijk. Probleemstelling In 2019 wordt in Pottenberg de flat waarin winkelstrip zich bevindt gesloopt. De afspraak is dat de flat wordt teruggebouwd in Pottenberg is door de RCE aangewezen als één van de dertig wederopbouwgebieden van nationaal belang. Dit betekent dat voor de nieuwbouw van het Poortgebouw de stedenbouwkundige envelop van de bestaande bouw exact terug moet worden gezet. De woningcorporatie Woonpunt, eigenaar van de flat, ziet liever geen plint. Maar de plint is een vereiste bij herbouw. Deze impasse moet worden doorbroken. In het belang van alle partijen. Maar wat voor een invulling krijgt de plint? En welke rol krijgen de ondernemers/bewoners/ initiatieven hierin? En is er een verdienmodel aan te koppelen? De periode tot en met 2019 is een kans voor de wijk om te bewijzen dat ze zelf thuishoren in een gedeelte van de plint. De toekomst van de parochiegedachte kan worden voortgezet wanneer de plint wordt ingezet voor de wijk. Doelstelling Doel is om samen met de belanghebbende en de een positief klimaat te verkrijgen zodat er in de plint van de nieuwbouw een maatschappelijk commerciële invulling komt, die recht doet aan de oorspronkelijke parochiegedachte, echter in een nieuwe vorm. Deze ontwikkeling zou tegelijkertijd een impuls moeten geven aan een verder ontwikkeling van de prachtige aanwezige pleinen en openbaar groen in de wijk. Vraagstelling Waarom? - kans om de verloedering van Pottenberg om te zetten naar een bloeiende multiculturele wijk - behoud cultureel erfgoed Wat is het gemeenschappelijk belang? - leefbaarheid & tolerantie, sociale cohesie - mensen/bewoners/ondernemers moeten centraal staan binnen de wijk

5 - welke functie zijn maatschappelijk relevant, maar met een economisch draagvlak, zodat het ook voor de eigenaar van de flat aantrekkelijk is. - de openbare ruimte erbij betrekken, zodat het vele groen meer van de bewoners wordt. De wijk is een monument, een voorbeeldwijk. De toekomstige wijk kan het nieuwe voorbeeld worden van een sociale gezamenlijke aanpak. Plan van Aanpak 1 Positionering van de Potentieel betrokken partijen koppelen aan de Bepalen organisatiestructuur Het presenteren van de, Sociale Media, aanwezig met kraam op het jaarlijkse buurtfeest van Pottenberg 2 Ronde tafelgesprekken Gesprekken met diverse partijen belanghebbende partijen als scholen, wijk, ondernemers, zorgverleners. 3 Vervolg geven aan Denktank Opzetten van een groep wisselende externe denkers Organiseren bijeenkomsten Denktank 4 Opzetten comité van aanbeveling Zij verbinden hun naam graag aan De en onderschrijven de missie van harte. 5 Profiel kwartiermaker opstellen Wie gaat de kar trekken? En hoe wordt diegene ondersteunt 6 Inventarisatie gewenste fysiek condities kwartiermaker Broedplaats, atelier, paviljoen? 7 Opstellen projectvoorstel Maken projectplan in samenwerking met alle betrokkenen 8 Indienen projectvoorstel Kernteam Nicole Cloudt Teske van Royen Franz Ziegler Nicole Mulkens Betrokken partijen Amanda Crombach Kees Smit, Jos Vaessen, Anouk Crapts Tim van Wanroij, Concept* Cloudt Artesk van Royen Architecten Ziegler Brandehorst Stedenbouw en Architectuur Bewoonster/initiatiefnemer Flower Power Pottenberg Projectontwikkelaar, Woonpunt Buurtopbouwwerker Pottenberg, Stichting Traject voorzitter buurtplatform Pottenberg Herstructurering Pottenberg, Gemeente Maastricht Maastricht-LAB

6 Stadmakersnetwerk Maastricht-LAB Het Maastricht-LAB is in 2012 door de gemeente Maastricht opgericht om een nieuwe impuls te geven aan de stedelijke (her)ontwikkeling van Maastricht. Dit omdat de huidige structuren en instrumenten voor stedelijke opgaven niet meer voldoen aan de nieuwe werkelijkheid. De economische en demografische groei nemen af en inwoners en lokale organisaties willen steeds meer invloed uitoefenen op de ruimtelijke inrichting van de stad. Het Maastricht-LAB is het instrument van de stad waarbij deze zoektocht naar nieuwe vormen van stadsontwikkeling centraal staat. Potentieel betrokken partijen ondernemers Pottenberg ondernemende bewoners Pottenberg Basisschool El Habib School voor praktijkonderwijs Terra Nigra LVO Stichting Limburg Voortgezet Onderwijs Kerk Armeense gemeenschap Jaap van Royen intendant cultuurparticipatie Maastricht, TOUT Maastricht Anita Blom Rijksdienst Cultureel Erfgoed Ad Redmeijer voorzitter Stichting De Romein, buurtbewoner, ondernemer Fietsbank Pottenberg Floor Ziegler Initiatiefnemer Noorderparkkamer/Broedstraten/NoorderparkTrust/Concertgemaal