Ouderparticipatie. In dit nummer DOSSIER. Vlaams secretariaat van het katholiek onderwijs. november 2010

Transcriptie

1 09 november 2010 Jaargang 41 Maandblad verschijnt niet in juli en augustus Afgiftekantoor 2099 Antwerpen X - P Afzendadres: Guimardstraat Brussel Vlaams secretariaat van het katholiek onderwijs In dit nummer DOSSIER Ouderparticipatie

2 Forum nr. 9 november 2010 Hoofdartikel Partners in opvoeding 3 In de kern Iedereen 4 Algemeen onderwijsbeleid Vrij katholiek onderwijs schooljaar Resultaten van de spoed DOSSIER Ouderparticipatie 10 VCOV waar ouders samen scholen 10 Van schoolgesprek tot overleg in ouderraad 13 VVKBaO: Ouderparticipatie: neemt u de handschoen op? 16 VVKBuO: En wat met die ouders? 18 Ouderparticipatie in het buitengewoon basisonderwijs 19 VVKSO: Ouderbetrokkenheid in het IMS 20 Basisonderwijs Nieuwe leerplannen voor het basisonderwijs 22 Secundair onderwijs Secundair onderwijs in de toekomst 23 Borgen wat goed is, verbeteren waar nodig Collegiale visitatie 24 Schoolbesturen Een kwintet ten dienste van de schoolbesturen 25 Werking van de diocesane comités van inrichtende machten Opvoedingsproject & pastoraal Advent: preludium op het goede dat er komt 30 Inzicht schenken, uitzicht bieden 31 Studiedag CCS-ICS

3 Hoofdartikel Partners in opvoeding Wanneer ik aan de verhouding ouders-school denk komt mij dit motto voor de geest, dat door de katholieke internaten als één van hun kerntaken, vorig jaar als jaarthema werd ontwikkeld. Het geluk van kinderen, hun vorming en hun opvoeding zijn immers onze gedeelde zorg. Ook onderwijs in het algemeen en het katholiek onderwijs in het bijzonder wil naast kennisoverdracht en aanleren van attitudes en vaardigheden de algemene persoonsvorming als haar opdracht kwaliteitsvol en geïnspireerd invullen. Eén van de thema s, waarvoor ik als spreker word uitgenodigd is: hoe een goede school kiezen voor je kind? In het beantwoorden van die vraag leg ik volgende twee hoofdklemtonen. Vooreerst, de aansluiting van de fundamenten van het opvoedingsproject van de ouders met die van het opvoedingsproject van de school. Aan de andere kant is er het welbevinden van het kind in de schoolomgeving, vermits dit één van de succesfactoren is in zijn/haar schoolloopbaan. Voor beide elementen is een verbondenheid van de ouders met de school onontbeerlijk. Een luisterbereidheid van de school naar ouders en omgekeerd is onontbeerlijk om de wederzijdse opdrachten te erkennen en de complementariteit in het opvoedingsproces te realiseren, maar ook om het verwachtingspatroon van ouders naar de school toe bij te sturen. Vanuit de samenleving en dus ook door veel ouders wordt het bieden van oplossingen voor menig opvoedingsprobleem naar scholen doorverwezen: gezondheid, veiligheid, verkeerskunde, relationele vorming, opvoeding tot burgerzin, en ga zo maar door. Onderwijs alleen kan dit niet aan, kan slechts een fragment van de noodzakelijke maatschappelijke vorming op zich nemen. Leerkrachten moeten dus kunnen rekenen op ondersteuning en uitrol van hun aanbod in de gezinnen. Naast het lokale niveau waar ouders en school elkaar moeten ontmoeten heeft het VSKO ook nood aan een koepelgesprekspartner om samen de zorg te delen voor en dagelijks, concreet invulling te geven aan het kwaliteitsvol, inspirerend katholiek, christelijk-geïnspireerd pedagogisch project. In de Vlaamse Confederatie voor Ouders en Oudervereningen (VCOV) hebben we daarvoor een zeer getrouwe, kritisch constructieve gesprekspartner gevonden. Met veel overtuiging wil ik mijn waardering en dank uitspreken naar de verantwoordelijken en medewerkers in de VCOV, en die duizenden ouders, die als vrijwilligers in zovele scholen samen met ons de weg gaan om aan hun, en ook onze kinderen, een boeiende toekomst te bieden. Mieke Van Hecke Directeur-generaal VSKO

4 IN DE KERN iedereen N og enkele weken scheiden ons van Nieuwjaar. Het wordt dan weer de tijd van de jaaroverzichten. Dit jaar zullen deze bol staan van wat er de laatste maanden in de Kerk is gebeurd met o.a. de zaak Van ghe luwe, de onwettige en mediagenieke huiszoeking Kelk in Mechelen, de vernedering van kardinaal Danneels, de eindresultaten van de commissie Adriaens - sens die een schokkend relaas brachten van het misbruik in pastoraal verband en in heel wat van onze scholen en internaten, en na - dien de andere getuigenissen, die als gevolg van het rapport naar buiten kwamen. Minder fraaie bladzijden voor de Kerk, waaraan de pers gretig aandacht heeft besteed. Niemand kon vermoeden dat het seksueel misbruik van kinderen en jongeren in de Kerk in het verleden zo groot is geweest. Toen de omvang van het misbruik duidelijk werd was de schok en de ontgoocheling enorm groot, te meer omdat gelovigen en vele niet-christenen doorheen de jaren een groot vertrouwen aan bisschoppen en geestelijken hadden geschonken, zowel in parochies als in scholen. Met ontstentenis en afgrijzen kon men niet anders dan vaststellen dat tot op vandaag de ernst van de feiten en de impact op het leven van slachtoffers schromelijk werden onderschat. Iedereen heeft doorheen die jaren gezwegen: de daders, de slachtoffers, de ouders, de Kerk, de samenleving, de directies en de collega s die er van wisten en de andere kant opkeken, en de media. Iedereen had hiervoor zijn gegronde redenen maar hielp hiermee wellicht onbewust een ideale "pedofielenbiotoop" in stand te houden. Voor velen ging het instituut en de ins voor: de enige straf voor de perverse daders was vaak een overplaatsing. Slacht - offers van om het even welke misdaad werden niet gehoord of beluisterd: de maatschappij en justitie hadden hiervoor geen aandacht. Vandaag weten we beter en kunnen we niet anders dan de historische schuld ten overstaan van alle slachtoffers te erkennen en het hoofd te buigen voor hun diepe wonden. De getuigenissen van de vele slachtoffers hebben hun grote pijn duidelijk gemaakt. Zij moeten weten dat wij vandaag delen in hun nood en lijden en oprecht hopen op hun innerlijke genezing. Niemand mag doof blijven voor hun stem, hoeveel woede en machteloosheid die stem soms ook draagt! Laten we oog hebben voor hen en hen helpen door hen te geven, waaraan ze nood hebben: vriendschap, liefde, een luisterend oor, een meelevend hart en vooral vertrouwen. De publicatie van het rapport heeft ieder van ons voor de verpletterende verantwoordelijkheid geplaatst om alles wat in onze mogelijkheden ligt te doen opdat dergelijke feiten zich vandaag noch morgen nog zouden kunnen herhalen. Het VSKO wil met overtuiging deze opdracht op zich nemen en heeft daarom in de voorbije weken reeds verschillende initiatieven op dit vlak ondernomen. Professor Adriaenssens concludeerde in zijn rapport dat geen enkel internaat, geen enkele school en geen enkele congregatie ontsnapte aan het pedo-schandaal. Daar - tegen over staat toch ook dat in elk van die internaten, scholen en congregaties het slechts een minderheid of een enkeling was die het leven van de jeugdigen tot een hel maakte. Terwijl de meerderheid van alle collega s zich niét vergreep aan de haar toevertrouwde kinderen en jongeren. Wordt die meerderheid vandaag niet een beetje doodgezwegen? Wie kan van dit doodzwijgen beter worden? Niemand heeft het recht om alle priesters en alle collega s-opvoeders over dezelfde kam te scheren. Dit zou onrechtvaardig zijn en meer dan een van hen ontmoedigen. Ik hoop dat diegenen, die zich aan de laakbare feiten schuldig hebben gemaakt, eindelijk de ernst van hun daden beseffen en inzien hoeveel kwaad zij hebben veroorzaakt. Ik roep hen op de nodige stappen te zetten, die kunnen leiden tot herstel en genezing bij de slachtoffers en bij zichzelf. Ik hoop dat de Kerk de nodige moed heeft om te bekennen dat zij niet genoeg aan de kant van de slachtoffers heeft gestaan. De daden kwamen niet overeen met de woorden uit het Evangelie. Ik hoop dat allen die, vanuit hun geloof, in de voorbije maanden na de vele onthullingen hebben geleden onder de verdachtmakingen, de apathie en de spot, die ze hebben moeten ondergaan omwille van hun christelijk engagement, de moed mogen vinden om toch voortdurend opnieuw te kiezen voor de Evangelische boodschap. Om vanuit die boodschap alles in het werk te stellen opdat onze relaties met kinderen, jongeren en jongvolwassenen steeds met respect en liefde voor het leven en de waarheid zijn getekend. Ik dank allen die in alle oprechtheid, in alle geloof, hoop en liefde, blijven kiezen voor het echte leven, zich daarvoor willen engageren en mekaar daarin een steun willen zijn. Jan Vander Velpen VSKO-pastor CONTACTBLAD VOOR SCHOOLBESTUREN, PEDAGOGISCH BEGELEIDERS DIRECTIES EN PERSONEELSLEDEN VAN HET KATHOLIEK ONDERWIJS MAANDBLAD Verschijnt niet in juli en augustus VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Mieke Van Hecke, directeur-generaal VSKO Guimardstraat Brussel EINDCOÖRDINATIE: Willy Bombeek EINDREDACTIE: Rita Herdies REDACTIELEDEN: Willy Bombeek, Isabelle Bourgeois, Jan-Baptist De Smet, Rita Herdies, André Janssens, Koen Scheurweg, Marijke Van Bogaert, Berna - dette Van de Steene, Mieke Van Hecke, Paul Wille REDACTIEADRES: VSKO - Forum - Guimardstraat Brussel Tel.: Fax: forum@vsko.be - Website: ABONNEMENT Jaarabonnement: 22,10 euro (inclusief BTW) 38,10 euro: buitenland Te storten op rekeningnr van LICAP cvba, 1040 Brussel PRE-PRESS EN DRUK: Licap cvba, tel COVER: VBS Zevergem, VSKO/Maîtrise 4 november 2010

5 ALGEMEEN ONDERWIJSBELEID Gewoon onderwijs Gewoon kleuteronderwijs vrij katholiek onderwijs schooljaar Resultaten van de spoed D e Cel Gegevensbeheer van de Dienst Informatica heeft in samenspraak met de Verbonden en de diocesen opnieuw een spoed georganiseerd en verwerkt. Het VSKO, de Verbonden en Diensten danken alle scholen van harte voor hun medewerking aan deze bevraging. De resultaten van de spoed worden hierna weergegeven. De evolutie van de school bevolking in het vrij katholiek gewoon kleuter-, lager en secundair onderwijs, in het vrij katholiek buitengewoon kleuter-, lager en secundair onderwijs en in de vrije katholieke internaten wordt summier gecommentarieerd. TABEL 1 - GEWOON KLEUTERONDERWIJS Diocees september 2009 september 2010 verschil %-verschil prognose % (*) Antwerpen ,42 + 2,22 Brugge ,93 + 1,67 Gent ,29 + 1,24 Hasselt ,69 + 2,20 Mech.-Brussel ,75 + 1,45 TOTAAL ,84 + 1,73 (*) De prognoses zijn gebaseerd op (gegroepeerde) geboortecijfers van het Vlaams Gewest, opgedeeld per bisdom. Voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is een prognose berekend van + 2,11 % Voor het gewoon kleuteronderwijs zijn bij de start van het schooljaar kleuters geregistreerd. Dat zijn er of 1,84 % meer in vergelijking met september Deze stijging is iets hoger dan de berekende prognose (+ 1,73 %). Omdat de FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie nog steeds geen geboortecijfers van 2008 heeft gepubliceerd, is het niet mogelijk om m.b.t. het schooljaar een prognose te berekenen voor het te verwachten aantal kleuters. In zal het kleuteronderwijs de kinderen inschrijven, geboren in de periode Gewoon lager onderwijs TABEL 2 - GEWOON LAGER ONDERWIJS Diocees september 2009 september 2010 verschil %-verschil prognose % (*) Antwerpen ,15 + 0,06 Brugge ,13-1,36 Gent ,31 + 0,25 Hasselt ,26-0,44 Mech.-Brussel ,77 + 0,23 TOTAAL (**) ,24-0,18 (*) De prognoses zijn gebaseerd op (gegroepeerde) geboortecijfers van het Vlaams Gewest, opgedeeld per bisdom. Voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is een prognose berekend van + 2,74 % (**) exclusief de lagere school in Moeskroen diocees Doornik (64 lln. in ; 50 lln. in ) november

6 Het gewoon lager onderwijs zit op een kantelmoment. Voor het schooljaar werd voor de laatste keer een weliswaar minimale daling voorspeld (prognose - 0,18 %). Bij de start van het schooljaar is de schoolbevolking in het gewoon lager onderwijs finaal zeer lichtjes gestegen: er zijn 553 leerlingen méér ingeschreven, hetzij een stijging met 0,24 %. Enkel het diocees Brugge moet nog rekening houden met een betekenisvolle daling van het leerlingenaantal, zij het minder uitgesproken dan voorspeld. Verwacht wordt dat de schoolbevolking in de lagere scholen volgend schooljaar zal aangroeien met 0,55 %. Gewoon secundair onderwijs TABEL 3 - GEWOON SECUNDAIR ONDERWIJS Diocees september 2009 september 2010 verschil %-verschil prognose % (*) Antwerpen ,76-1,54 Brugge ,76-2,52 Gent ,74-1,01 Hasselt ,74-2,39 Mech.-Brussel ,17-0,92 TOTAAL ,13-1,60 (*) De prognoses zijn gebaseerd op (gegroepeerde) geboortecijfers van het Vlaams Gewest, opgedeeld per bisdom. Voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is een prognose berekend van + 0,12 % Voor het secundair onderwijs werd op basis van de generaties geboren in de periode een daling (- 1,60 %) van het aantal leerlingen voorspeld. Het vrij katholiek secundair onderwijs is bij de aanvang van het nieuwe schooljaar effectief met een kleiner leerlingenaantal geconfronteerd. Maar net zoals voor het kleuter- en het lager onderwijs is de werkelijke evolutie gunstiger dan de berekende evolutie. Met ingeschreven leerlingen daalt de schoolbevolking met 1,13 % (= leerlingen). Tegen moet het secundair onderwijs rekening houden met een verdere daling van 6,7 %. TABEL 4 VERHOUDING ONDERWIJSVORMEN (leerjaren 1 en 2 van de 2de/3de graad) 1 september september 2010 aso 45,4 % 45,7 % bso 19,3 % 19,3 % kso 1,5 % 1,5 % tso 33,8 % 33,5 % TOTAAL 100,00 % 100,00 % In de verhouding tussen de vier onderwijsvormen worden kleine schommelingen vastgesteld. Het aandeel van aso is iets groter, ten nadele van tso. Het aantal leerlingen in bso en kso blijft ongewijzigd. TABEL 5 WINST/VERLIES PER STUDIEGEBIED bso-tso-kso (2 de /3 de graad incl. spec.jaren bso/se-n-se/4 de graad bso/hbo) Absoluut aantal leerlingen in vergelijking met Chemie - 2,17 % Auto - 5,84 % Grafische com. en med. - 3,21 % Bouw - 2,06 % Handel - 5,14 % Hout + 0,03 % Land- en tuinbouw + 0,52 % Koeling en warmte - 0,46 % Lichaamsverzorging - 4,72 % Mechanica-Elektr. - 4,80 % Mode - 3,03 % Totaal Nijverheid - 3,62 % Personenzorg + 3,74 % Sport - 1,79 % Toerisme - 4,16 % Voeding - 0,37 % Podiumkunsten + 12,82 % Decoratieve technieken + 3,23 % Beeldende kunsten - 0,07 % 6 november 2010

7 De winst/verlies-cijfers van Tabel 5 moeten geïnterpreteerd worden binnen de context van een globale leerlingendaling. Zonder HBO tellen de tweede, derde en vierde graad in ruim 3 000, of 1,4 %, leerlingen minder in vergelijking met het schooljaar Verhoudingsgewijs houden de studiegebieden Voeding, Koeling en warmte, Hout en Beeldende kunsten behoorlijk stand. Het studiegebied Handel, en in zijn kielzog Toerisme, is opnieuw afgeslankt. Het ander groot studiegebied Personenzorg zit nog steeds in de lift. De studiegebieden Chemie, Mode, Sport en Lichaamsverzorging moeten in tegens tot vorig schooljaar aan attractiviteit inboeten. Ook Bouw moet de winst van vorig jaar weer prijsgeven. Globaal scoort het nijverheidsonderwijs niet goed. De opvallende stijging van het kleine studiegebied Podiumkunsten heeft te maken met de verdere realisatie van Woordkunst-drama, geprogrammeerd met ingang van in twee vrije katholieke secundaire scholen. Buitengewoon onderwijs Bij de leerlingenaantallen van het buitengewoon onderwijs worden de prognoses niet herhaald. Toepassingen zijn iets minder relevant omwille van de kleinere aantallen in het buitengewoon kleuter-, lager en secundair onderwijs. Buitengewoon kleuteronderwijs Diocees TABEL 6 - BUITENGEWOON KLEUTERONDERWIJS - PER BISDOM september 2009 september 2010 verschil %-verschil Antwerpen ,27 Brugge ,23 Gent ,28 Hasselt ,26 Mech.-Brussel ,47 TOTAAL ,13 Type Diocees TABEL 7 - BUITENGEWOON KLEUTERONDERWIJS - PER TYPE september 2009 TABEL 8 - BUITENGEWOON LAGER ONDERWIJS - PER BISDOM september 2009 september 2010 september 2010 verschil verschil %-verschil Type ,28 Type ,11 Type ,82 Type ,05 Type ,37 Type ,38 TOTAAL ,13 Het totaal aantal kleuters in het buitengewoon onderwijs daalt met 3,13 %. Er zijn minder kleuters ingeschreven voor de types 2, 7 en vrij opvallend 6. Buitengewoon lager onderwijs %-verschil Antwerpen ,52 Brugge ,14 Gent ,21 Hasselt ,75 Mech.-Brussel ,21 TOTAAL ,00 november

8 Type TABEL 9 - BUITENGEWOON LAGER ONDERWIJS - PER TYPE september 2009 september 2010 verschil %-verschil Type ,41 Type ,92 Type ,89 Type ,80 Type ,64 Type ,30 Type ,92 Type ,59 TOTAAL ,00 Het aantal leerlingen in het buitengewoon lager onderwijs stijgt lichtjes in alle diocesen, uitgezonderd in het bisdom Gent. In het totaal wordt een stijging met precies 1 % geregistreerd. In hoofdzaak de types 2, 3 en 7 scoren beter bij de start van het schooljaar Buitengewoon secundair onderwijs Diocees TABEL 10 - BUITENGEWOON SECUNDAIR ONDERWIJS - PER BISDOM september 2009 september 2010 verschil %-verschil Antwerpen ,55 Brugge ,91 Gent ,15 Hasselt ,43 Mech.-Brussel ,78 TOTAAL ,69 Opleidingsvorm TABEL 11 - BUITENGEWOON SECUNDAIR ONDERWIJS - PER OPLEIDINGSVORM september 2009 september 2010 verschil %-verschil Opleidingsvorm ,15 Opleidingsvorm ,59 Opleidingsvorm ,03 Opleidingsvorm ,54 TOTAAL ,69 Type TABEL 12 - BUITENGEWOON SECUNDAIR ONDERWIJS - PER TYPE september 2009 september 2010 verschil %-verschil Type ,52 Type ,68 Type ,78 Type ,66 Type ,00 Type ,44 Type ,14 TOTAAL ,69 8 november 2010

9 In alle diocesen uitgezonderd het bisdom Brugge zijn meer leerlingen ingeschreven voor het buitengewoon secundair onderwijs. Voor Vlaanderen bedraagt de stijging 1,69 %. De stijging met ruim 11% in de opleidingsvorm 4 is het gevolg van de realisatie van enkele bijkomende programmaties (nieuw of in uitbouw). Net zoals voor het lager onderwijs stijgt in het buitengewoon secundair onderwijs het aantal type 2- en type 3-leerlingen. Wijst dit op een verzwaring van de problematieken in het BuO? Internaten TABEL 13 - INTERNATEN Diocees september 2009 september 2010 verschil %-verschil Antwerpen ,31 Brugge ,38 Gent ,32 Hasselt ,72 Mech.-Brussel ,38 TOTAAL ,37 Het aantal internen is voor het negende schooljaar op rij gestegen, dit jaar met 0,37 %: van naar Deze internen zijn verspreid over 95 internaten. Sinds het historisch dieptepunt van is de populatie van de vrije katholieke internaten aangegroeid met 11,3 %. Besluit Begin september werden leerlingen ingeschreven in het vrij katholiek gewoon en buitengewoon basis- en secundair onderwijs. In vergelijking met vorig schooljaar is dit een heel kleine afslanking met 371 eenheden, hetzij een te verwaarlozen daling met 0,05 %. Dit leert de spoed die het VSKO ook dit jaar opnieuw heeft georganiseerd. De en dienen in eerste instantie voor eigen gebruik: beleidsvoorbereidend werk, onderzoek, eigen planning. Gedurende het hele schooljaar worden deze statistieken en afgeleide bewerkingen veelvuldig geraadpleegd door de Verbonden en de Diensten van het VSKO, door de diocesane diensten, door de pedagogische begeleiding, door de studiegebiedverantwoordelijken én door de scholen zelf. Patrick Deboutte Dienst Personeel en Schoolbeheer VVKSO Greet Van Hove Cel Gegevensbeheer Dienst Informatica VSKO Het katholiek onderwijs viert 100 jaar College van het Eucharistisch Hart Essen 50 jaar GITO Tervuren november

10 ouderparticipatie E en goede samenwerking tussen school en ouders ontstaat niet zomaar. Voelen ouders zich welkom op school? Wordt er naar hen geluisterd? En hoe kan ouderbetrokkenheid nog toenemen? In dit dossier over ouderparticipatie laten we onder meer zowel de Vlaamse Confederatie voor Ouders en Ouderverenigingen (VCOV) als schooldirecteurs en ouders aan het woord. En wat met die ouders? Daarover leest u meer naarmate u vordert in dit dossier. VCOV waar ouders samen scholen Een goede dialoog met ouders is belangrijk E en goede samenwerking tussen school en ouders ontstaat niet zomaar. Voelen ouders zich welkom op school? Wordt er naar hen geluisterd? Is de school ook een thuis voor ouders? De Vlaamse Confederatie voor Ouders en Ouder verenigingen (VCOV) betrekt al meer dan 50 jaar alle ouders bij de school en coacht ouderverenigingen en schoolteams. Daniel De Raijmaeker is sinds 1 juni 2009 algemeen directeur van de VCOV. Hij heeft het met Forum over een oudervriendelijke school en de engagementsverklaring. Ook het vernieuwde aanbod van de VCOV komt aan bod: de ouderacademie, de ouderinfotheek, We praten zelfs over oudercafés en Facebook. De Vlaamse Confederatie van Ouders en Ouderverenigingen (VCOV) is de koepelvereniging van vijf federaties, één per bisdom. Elke federatie is een aparte VZW met vrijwilligers, ondersteund door een provinciaal verantwoordelijke van de VCOV. De federatieraadsleden zijn mensen uit plaatselijke ouderverenigingen die nog een bijkomend engagement hebben opgenomen. Vaak zijn het mensen die in de DPCC 1 zitten of in de LOP s (lokaal overlegplatformen) of die erg geïnteresseerd zijn in ouderparticipatie. Zij komen samen om standpunten, infoavonden en oudercafés van de VCOV vorm te geven. Je vindt de federaties terug op de aantrek- kelijk vernieuwde website De VCOV is de ouderkoepel van het vrij onderwijs. Dat is historisch gegroeid. Vroeger bevond de VCOV zich in de gebouwen van de Guimardstraat, maar om praktische redenen zijn zij verhuisd naar Leuven. Uiteraard is er nog regelmatig overleg en samenwerking met het VSKO. Hoeveel ouderverenigingen zijn lid van de VCOV? Daniel De Raijmaeker: Toen ik hier aankwam, op 1 juni 2009, hebben wij alle scholen opgebeld met de vraag of zij een oudervereniging hebben. Daardoor hebben we nu 1800 ouderverenigingen in ons bestand die informatie van ons ontvangen. En dit op ongeveer 2200 vrije scholen in Vlaanderen. Dat is niet slecht, vooral omdat meerdere scholen soms één en dezelfde oudervereniging hebben (bijv. één oudervereniging voor basis- en secundair onderwijs samen). Er is natuurlijk een enorme diversiteit: gaande van 2 mensen die één keer per jaar meewerken aan het pannenkoekenfeest, tot Willy Bombeek 1 DPCC: Diocesane Plannings- en Coördinatiecommissie gewoon en buitengewoon basis- en secundair onderwijs 10 november 2010

11 DOSSIER OUDERPARTICIPATIE semi-professioneel gerunde ouderverenigingen. Vele ouderverengingen werken met werkgroepen en sommige hebben zelfs een ongelooflijk organigram met alles erop en eraan. Elke ouderwerking telt voor ons. Waarvoor kan een oudervereniging beroep op u doen? Daniel De Raijmaeker: De VCOV coacht ouderverenigingen en schoolteams. We bieden kant-en-klare pakketten aan, maar ook deskundige begeleiding op maat is mogelijk. We vinden het belangrijk dat ouderverenigingen feesten en winstgevende activiteiten organiseren, maar we zorgen er ook graag voor dat ze een beetje meer zijn dan louter een feestcomité. Ouderparticipatie is dan ook onze kernopdracht. Wij onderscheiden vier taken voor een ouder - vereniging: 1. Informeren van alle ouders, met de nadruk op alle ouders. Een oudervereniging moet zich inspannen om alle ouders te bereiken, via infoavonden, een ouder - krantje, een ouderkamer. Er zijn heel veel initiatieven mogelijk. 2. Ontmoetingsactiviteiten organiseren waarbij ouders elkaar en de school leren kennen. 3. Ondersteunen van de schoolwerking, zowel via hand- en spandiensten als door financieel voor een extraatje te zorgen. Hier situeren we de werkouders, klusouders, 4. Samen nadenken met de school. Het gaat dan over de thema s waar ouders over adviseren en overleggen conform het participatiedecreet en thema s als hygiëne op school, verkeersveiligheid en schoolkosten. De directeur heeft er baat bij om in samenspraak met de ouders tot een consensus te komen. Een goede dialoog met de ouders is belangrijk en voorkomt veel problemen. Hoe krijgt u voeling, hoe wordt u geïnformeerd over bepaalde topics op school? Daniel De Raijmaeker: We merken aan de vragen waar ouders en ouderverengingen spontaan mee tot bij ons komen welke thema s hen nauw aan het hart liggen. Ook onze medewerkers ervaren dit bij hun contacten in het veld. Daarnaast komen de federatieraden éénmaal per maand samen om o.a. feedback te geven en oudercafés te organiseren Op deze oudercafés horen we trouwens ook goed wat er leeft bij de ouderverenigingen. Een tweede manier is onze website met polls en discussiefora. Via de nieuwsbrief Ouderlink krijgen we ook reacties en goede ideeën binnen. Zo konden we het idee van de estafettestok bij het oudercontact aan ons lijstje met 1001 goede ideeën toevoegen. Blijven schoolkosten een probleem? Daniel De Raijmaeker: In het basisonderwijs vinden velen de maximumfactuur te laag, vooral in het kleuteronderwijs. Het bedrag is nog nooit geïndexeerd. Wij zijn dan ook van plan al onze ouderverenigingen hieromtrent te bevragen en rond de maximumfactuur focusgroepen op te richten. Ook de kostenbeheersing in het secundair onderwijs volgen we uiteraard op. Hiervoor werken we samen met de Koning Boudewijnstichting. Ervaart u uit gesprekken met ouders dat scholen moeite hebben met het overleg met ouders? Daniel De Raijmaeker: Soms worden ouders al eens be schouwd als lastposten die zich liefst niet te veel moeten moeien. Ik denk nochtans dat scholen er alle baat bij hebben om ouders te betrekken bij de te nemen beslissingen. We erkennen ook dat ouders soms te ver gaan en dingen willen bespreken waar zij niet bevoegd over zijn: dan zijn wij er om samen grenzen af te bakenen. Af en toe krijgen wij een vraag tot bemiddeling. Wij hebben een erkende bemiddelaar die tussenbeide komt bij een conflict tussen de directie en een oudervereniging. Dat maakt deel uit van ons aanbod. Waarom is bemiddeling nodig, wat zijn de conflicten? Daniel De Raijmaeker: Vaak zijn er problemen in de communicatie tussen school en oudervereniging. Ofwel verloopt ze stroef of wordt men verkeerd begrepen. Soms is er een gebrek aan transparantie: bijv. zaken als wijziging van de schooluren zouden vooraf besproken moeten worden met ouders om een voldoende groot draagvlak te verkrijgen. Ook de financiën van de oudervereniging zorgen nogal eens voor conflicten. Soms komt de bemiddelaar ook tussen voor individuele gevallen, bvb. wanneer ouders een C-atttest voor zoon of dochter onterecht vinden. Wij winnen dan info in bij ouders én school. Vaak is een C-attest terecht en dan leggen wij dat nog eens uit aan de ouders want vaak is het gewoon een acceptatieproces voor de ouders. In andere gevallen leidt de bemiddeling ertoe dat er een nieuwe dialoog op gang komt. Hebt u ook pedagogen op wie u een beroep kunt doen? Daniel De Raijmaeker: In het VCOV-team is heel wat ervaring en expertise aanwezig. We hebben een rijtje -ogen (psycholoog, socioloog, pedagoog) maar ook een leerkracht met 26 jaar ervaring in het basisonderwijs waarvan 13 als directeur. We hebben niet alleen mensen met ervaring, maar ook jonge mensen met een frisse kijk aangetrokken. Deze combinatie zorgt voor een dynamische werking van het team. Wat is voor u de oudervriendelijke school? Daniel De Raijmaeker: Daar hebben we samen met GO!ouders (de ouderkoepel van het Gemeenschapsonderwijs) en met KOOGO (ouderkoepel Gemeentelijk, Stedelijk en Provinciaal Onderwijs) een visie over uitgeschreven. Oudervriendelijkheid heeft positieve implicaties op het leer- en opvoedingsproces van de kinderen en op de werking van de school in het algemeen. Oudervriendelijk zijn, verbindt alle betrokken partijen. Het betekent dat ouders welkom zijn op de school en er zich echt thuis voelen. De schoolwerking is doorzichtig en november

12 ze staat open voor de inbreng van ouders. Zo maken beide partijen, met respect voor elkaars deskundigheid en opdracht, wederzijdse afspraken over engagementen die ten goede komen aan de opvoeding en het onderwijs van alle kinderen. In de visietekst staan met betrekking tot oudervriendelijkheid acht omschreven criteria: het gebouw en omgeving, het onthaal, communicatie ouder-school, oudercontacten, activiteiten voor ouders, ouderparticipatie, schoolkosten en schoolreglement en ten slotte school en omgeving. Elk van deze criteria heeft een aantal mogelijke kapstokken. Voor het gebouw en de omgeving gaat het onder meer over een duidelijke bewegwijzering en wie is wie door bijv. een fotomuur. Scholen kunnen ons aan de hand van die kapstokken overtuigen van hun oudervriendelijkheid en wij kunnen hen daarin begeleiden. Zo kunnen ze het label oudervriendelijke school halen. Hoe bereikt u allochtone ouders? Daniel De Raijmaeker: Een georganiseerde oudervereniging en een schoolraad is een typisch Vlaams stramien. Concentratie scho - len hebben het daar soms moeilijk mee omdat de ouders dergelijke overlegcultuur op school vaak niet gewoon zijn. Er zijn echter ook andere manieren om ouders te bereiken. In het Gentse is een school die elke maand een ontbijt organiseert. Dat is geweldig. Ze bereiken daar mee geen twee maar zelfs twintig ouders. Anderen starten een ouderkamer, gezellig rond een tafeltje met een kopje koffie. Een school in het Brusselse heeft bijvoorbeeld een moedergroep: één of twee contactouders die Nederlands spreken koppelen de informatie terug naar de moedergroep waar alles in hun taal wordt doorgegeven. Er zijn tientallen manieren om op een laagdrempelige manier aan ouderparticipatie te doen. Wij hebben de ouderacademie in ons vernieuwde aanbod. Over het bereiken van kansarme ouders zijn er meerdere infosessies specifiek voor de ouderraad en het schoolteam, o.a. de module t Is toch niet gemakkelijk om ze te bereiken. In de ouderinfotheek verzamelen we goede praktijkvoorbeelden over het bereiken van alle ouders. Naast dit eigen aanbod zijn we ook perma- nent bezig met het onderhouden en uitbreiden van een netwerk dat met deze problematiek bezig is. Wat mag het schoolteam verwachten van de ouderacademie? Daniel De Raijmaeker: In de ouderacademie vinden ouders en schoolteams een reeks thema s waarrond zij een ouderavond of pedagogische studiedag kunnen organiseren. Een aantal ervan kaderen in de engagementsverklaring: Hoe maak ik mij duidelijk? gaat over communicatie. Er is ook de module Nederlands aan de schoolpoort en Hoe houd ik rekening met ouders in mijn beleid? (over huiswerk, communicatie met ouders, kansarmoede). Er zijn zowel voor het basis- als voor het secundair onderwijs verschillende modules. Wat biedt u nog in het kader van de engagementsverklaring? Daniel De Raijmaeker: Wij hebben samen met de andere ouderkoepels en Klasse het win-win-spel ontwikkeld. Dit zijn speelkaarten met telkens een verwachting ( Het oudercontact moet een fijn moment zijn, waar we ook positieve zaken over ons kind horen ) en een engagement ( We zorgen ervoor dat ons kind op school is voor de bel gaat ). Het is eigenlijk een middel voor ouders en schoolteam om gemakkelijk te communiceren en afspraken te maken rond de vier thema s van de engagementsverklaring (1. oudercontact, 2. voldoende aanwezig zijn, op tijd komen en deelnemen aan het spijbelbeleid, 3. deelnemen aan alle vormen van individuele leerlingbegeleiding, 4. positieve ingesteldheid t.o.v. het Nederlands). Het voornaamste is dat er een goede dialoog op gang komt. Het win-win-spel en de handleiding zijn te vinden in onze ouderinfotheek op de website. Ook informatie en bruikbaar materiaal in verband met de engagementsverklaring is erin opgenomen. Welke doelsen heeft u nog voor ogen? Daniel De Raijmaeker: Er wordt gewerkt aan het vrijwilligersbeleid en de kwaliteit van onze bestuursorganen. We willen nieuw bloed in onze federaties. Mensen engageren zich als ze jong zijn, in jeugdbewegingen of sportclubs. Als er kinderen komen is dat wat minder. Ze zijn dan druk bezig met hun gezin en hun carrière. Uitgerekend op het moment dat wij ze willen bereiken, is engagement het minst vanzelfsprekend. Wij proberen dan ook nieuwe middelen uit om met die mensen toch contact te krijgen. Er bestaat zoiets als engagement achter de computer bvb. via een Facebookgroep voor ouders: onze groep VCOV ouders@school kent beginnend succes. Wij mikken ook op een tijdelijk engagement rond één thema. Zo ontstond vorig jaar een Focusgroep rond Brusselse ouders die zich inlaten met de inschrijvingsproblematiek in Brussel. Dit is een groep van 15 ouders die regelmatig bijeenkomen. Zij hebben druk op de ketel kunnen zetten. We streven er ook naar de stem van de ouders nog meer te laten klinken in belangrijke thema s als de hervorming van het secundair onderwijs en leerzorg. Een andere doels is de samenwerking met allerlei organisaties en partners optimaliseren. We denken daarbij aan het VSKO, maar ook aan ons netwerk van middenveldorganisaties en kleinere initiatieven die ouders boeien. Een nieuw logo Daniel De Raijmaeker: De baseline van ons nieuwe logo is belangrijk: waar ouders samen scholen. Samenwerking primeert en samenwerking willen wij bevorderen. Waar duidt op onze ambitie. Het is bij ons dat ouders samen scholen ; een woordspeling die wij gebruiken voor onze oudercafés. Hier pakken ouders samen een pint en kletsen bij met andere ouderverenigingen uit de buurt. Meer informatie: VCOV vzw Interleuvenlaan 15A 3001 Leuven T: F: info@vcov.be Interview: Willy Bombeek Redactie: Rita Herdies 12 november 2010

13 DOSSIER OUDERPARTICIPATIE Van schoolpoortgesprek tot overleg in ouderraad I n volgend artikel laten we de ouders zelf aan het woord. Waarom blijven zij zich engageren in de ouderraad, wat zijn hun grootste kopzorgen en hoe verloopt de samenwerking met leerkrachten en schooldirectie? Een gesprek over informatie, communicatie, overleg - bevoegdheid en wederzijds respect, in het belang van elke leerling. achter staat. Ouders kunnen zich niet zomaar verenigen, als de school die structuur niet aanbiedt. De VCOV is daarin een belangrijke partner, mede dankzij het participatiedecreet. Via de oudervereniging heb ik, als voorzitter, ook dingen kunnen aankaarten bij de schoolraad. Waarom moet er een oudervereniging zijn? Jo Persyn: Als wij als ouder weten wat er op school gebeurt, kunnen we het leven op school en het leven thuis beter op elkaar afstemmen. Als lid van een oudervereniging word je geïnformeerd, communiceer je, ga je leren begrijpen, luisteren, meedenken en meebouwen zowel met leerkrachten en directies als met de omgeving rond de school. Ook dat heeft zijn invloed op het thuisgebeuren. Een oudervereniging is ook een ontmoetingsmoment. Wij, ouders, zijn per definitie ervaringsdeskundigen. Als we daarover kunnen praten met elkaar en ervaringen kunnen delen, dan is dat bijzonder stimulerend, ook voor onze kinderen. Renate Heesakkers: Als lid van een oudervereniging weet je veel meer van wat er zich in een school afspeelt. Je wordt op de hoogte gehouden van de leerplannen bijvoorbeeld. Ouders aan de schoolpoort weten dat niet altijd. Het is ook altijd moeilijker om ouders te vinden die zich in een oudervereniging willen engageren. Hilde Maes: Ik wou eigenlijk ook wel eens weten wat mijn kinderen op school deden. Wij zijn leken in het vak, wij weten niets. Het onderwijs is een zeer aparte sector, waar wij zeer moeilijk binnengeraken. Eigenlijk ben ik in de ouderraad gekomen puur uit idealisme, niet alleen om één en ander te weten te komen maar ook om één en ander te veranderen. Ik heb al veel gevochten tegen de bierkaai. Het welbevinden van de leerling blijf ik zeer belangrijk vinden. Gust Peeters: Aan de schoolpoort van de basisschool gebeurt sociaal heel veel. De schoolpoort is vaak een klankbord van problemen en onduidelijkheden, maar hierdoor kunnen ook wrijvingen ontstaan. Ouder - werking is drempelverlagend voor ouders en bevordert de communicatie met de school en tussen ouders onderling. Neem het voorbeeld van het zwembad van het college. Een verouderde verwarmingsinstallatie zorgde regelmatig voor problemen en dikwijls te koud zwemwater, zeker voor de leerlingen van het lager onderwijs. Dat was ons monster van Loch Ness : telkens opnieuw dook dat probleem op ouderraden op. Ouders vinden dat zwembad een pluspunt voor het college, maar niet met de genoemde gebreken. We hebben dat standvastig telkens er klachten waren duidelijk en onomwonden aangebracht, met begrip voor de serieuze! budgettaire implicaties. Gezien het belang dat ouders hieraan hechten, heeft men dat dure probleem dan toch verholpen. Bart Daenens: Ik denk dat het ook afhangt van hoe de directie met die oudervereniging omgaat. Een oudervereniging die goed draait is er meestal één waar de directie ook De directeur is de spil in termen van communicatie. Welke informatie verwacht u van hem of haar? Bart Daenens: Informatie over rechten en plichten van de ouderraad. Ik denk dat indien elke directeur het nut zou inzien van de structuur van het participatiedecreet. (Blijkbaar zijn er geen budgetten niet meer om die opleiding te geven.) de school dan ook meer kan groeien. Hilde Maes: Gewoon, waar hebben wij overlegbevoegdheid? Wij willen samenwerken met de school, als partners met dezelfde bezorgdheid. Dat gebeurt soms, maar nog te weinig. Als ouder moet je communicatievaardig zijn om met een directie te kunnen overleggen. Bart Daenens: Het verslag van de schoolraad moet ook meegedeeld worden aan de leerkrachten en moet teruggekoppeld worden naar de oudervereniging. Ik denk als je Foto: Willy Bombeek november

14 die structuur kan opzetten, dan mag de voorzitter van een ouderraad nog weggaan, de werking blijft bestaan. Die structuur is wettelijk voorzien. Maar wordt niet altijd toegepast. Is er te weinig participatie vanwege de ouders? Gust Peeters: Als je vaststelt dat ouders steeds minder bij de school betrokken geraken, dan zijn het dikwijls de ontmoetingsen feestmomenten waarop je nog wel ouders bij elkaar kunt krijgen om een aantal contacten te leggen in de hoop dat er iets meer uit voortvloeit. De drempel is lager. En op die manier zien we een kans niet alleen tot betere communicatie maar ook om ervaringen uit te wisselen over de leefwereld van onze kinderen. Zij zitten immers heel veel uren op school. Wij proberen ook op die manier ouders duidelijk te maken dat zij daar in de ouderraad iets positiefs aan kunnen bijdragen. Jo Persyn: Rechten en plichten zijn belangrijk. Veel hangt natuurlijk ook af van de voorzitter van de ouderraad. 75% zit aan tafel voor informatie en communicatie, 10% om advies te geven, 10% voor de klussen en slechts 5% wil beleid voeren. Wat is voor jullie de rol van de VCOV? Hilde Maes: Als ouder zijn wij echt wel ge - dre ven en willen wij geïnformeerd zijn. Via het VCOV vond ik op vele vragen een antwoord. Jo Persyn: De rol van de VCOV komt bijvoorbeeld tot uiting in verband met de engagementsverklaring. Veel scholen zijn vergeten om eens na te denken over het specifieke engagement voor hun school. Er zijn scholen die daar verder in gaan: directie, leerkrachten en ouders samen. Zij doen de oefening: waar engageren we ons specifiek? Het WIN-WIN-spel van de VCOV is een ideaal instrument om eens samen, ouders onder elkaar, te gaan praten. Dat kun je gebruiken voor nog meer en nog verder te gaan. Dat gaat over heel concrete kleine dingen: vb een engagement vanwege de school voor schone toiletten. De directeur zet dat in de engagementsverklaring op papier en vermeldt het op de website, eerste bladzijde. Dat is een voorbeeld van hoe je positief het gesprek kunt aangaan zodat iedere partij er haar voordeel kan uithalen. Uiteindelijk komt het onze kinderen ten goede, de klanten van de school. Hoe bereiken jullie de ouders? Jo Persyn: Via proberen we de ouders te bereiken. In sommige scholen kunnen de ouders voor informatie (schoolraad, ouderraad) terecht op een open website (mits log in). Als een school dat al doet, is dat een grote blijk van vertrouwen. Gust Peeters: Wij bereiken met de ouderwerking te weinig ouders en vrijwel geen allochtone ouders. Maar in feite verschillen allochtone ouders daarin niet veel van autochtone ouders. Het is gewoon moeilijk om mensen mee in gang te krijgen. Voor kortere, concrete engagementen krijg je de ouders wel in beweging. Wij proberen hen tijdens die momenten een stap verder te krijgen, maar dat is niet gemakkelijk. Foto: Willy Bombeek Om de zoveel jaar organiseert de basisschool haar wereldfeest. Ouders kunnen daar een concrete bijdrage leveren met lekkernijen uit hun land. Hier komen allochtone ouders makkelijker over de drempel van de school. Ook dat is al een kleine stap naar ouderparticipatie. Renate Heesakkers: In het secundair is het nog moeilijker dan in het basisonderwijs, waar je als ouder veel meer rondloopt en elkaar al heel vlug aan de schoolpoort ontmoet. Jo Persyn: Via de proefprojecten kunnen we heel veel doen aan het bereiken van allochtone ouders, vooral op niveau van scholengemeenschappen. Vandaag werken in het Leuvense 12 secundaire scholen samen, zowat 3000 leerlingen. Ouders voelen er zich echt partners van de school. Er wordt geluisterd. Bart Daenens: Het blijft werken aan vertrouwen. Als iedereen (ouder, leerkracht, directie) vanuit zijn hoek iets aanbrengt en wil meedenken en als de kinderen zich goed voelen op school, dan maken we samen school. Heel wat ouders kunnen knowhow (bijvoorbeeld over informatietechnologie) binnenbrengen op school. Ook dat helpt vertrouwen te scheppen tussen ouders en school. 14 november 2010

15 Is er een moeilijke relatie met de directeurs? Renate Heesakkers: Neen, maar het is wel belangrijk om te weten hoever we kunnen gaan. Jo Persyn: Ik denk dat het ook een leerproces is voor de directie om daar mee om te gaan. Als ouderraad werk je samen met hen. Ook de samenleving verandert. Men ziet in dat het niet volstaat op zijn eigen (school)eilandje voort te doen, maar ook samen te werken met de buurschool in de scholengemeenschap. Er moet op alle niveaus overlegd worden. Heel die context is totaal veranderd. Gust Peeters: Een directeur moet eigenlijk te veel manager zijn, hij is veel bezig met praktische en adminstratieve zaken en met wat reglementair voorgeschreven is. Hij moet daar heel veel tijd en energie aan besteden zodat er eigenlijk in verhouding te weinig tijd gaat naar het pedagogische luik. En ouders komen vooral met pedagogische vragen. Jo Persyn: Voor mij is een schooldirecteur een people manager. Hij luistert naar de problemen en probeert ze te kaderen. Bijvoorbeeld een probleem van infrastructuur: de directeur kan aan zijn adjunct vragen om de betreffende persoon die daarmee bezig is op school te vragen om er op de schoolraad eens over te komen spreken, ook zo voor vragen in verband met de overgang van het basis naar het secundair. Telkens kan daarvoor een spreker worden uitgenodigd. Zo worden ouders op de hoogte gesteld, en daar draait het uiteindelijk om. Mensen maken zich veel zorgen omtrent de hervorming van het secundair onderwijs, en terecht. Er gaan daarover veel kwakkeltjes rond, ook over het inschrijvingsbeleid met call centers. En dat is onze taak: onze ouders daarover informeren. Met dank aan: Renate Heesakkers, mama van twee kinderen, leerlingen basisschool en secundair onderwijs in Hasselt; Hilde Maes, mama van vier kinderen waarvan twee in het secundair onderwijs in West- Vlaanderen; Gust Peeters: vader van vier kinderen, hoger en secundair onderwijs in het Antwerpse; Bart Daenens, vader van twee kleuters op school in Assebroek; Jo Persyn, vader van twee tieners op school in Leuven. In onze oudervereniging hebben we allerlei taken. 1. We zorgen ervoor dat onze stem gehoord wordt door een afvaardiging te sturen naar de schoolraad. 2. We zorgen er voor dat er een goede en verstaanbare communicatie tussen de ouders en de school. 3. We informeren onze ouders op verschillende manieren, namelijk via de website, brieven, artikel in de schoolkrant, een kalender, enz Ook organiseren we verschillende avonden waarop alle ouders uitgenodigd worden (infoavonden, thema avonden, praatcafé, nieuwjaarsreceptie,...) Op die avonden proberen we met zoveel mogelijk leden aanwezig te zijn dat de ouders echt wel een babbeltje kunnen slaan met ons. 5. We helpen op de diverse activiteiten die de school organiseert, zoals eetfestijnen, opendeurdagen, quiz, plantendagen, Ook aan de leerlingen denken we en daarom organiseren we jaarlijks 3 fuiven. Het is namelijk moeilijk voor onze kinderen om zich in het gewone uitgaansleven te begeven, daarom geven hen de mogelijkheid om 3x per jaar uit de bol te gaan op school. 7. We denken mee over de regels en afspraken op school (bespreking van het school - reglement) Nancy De Smedt, voorzitter ouderraad BuSO, mama van zes jongens De realiteit van vandaag dwingt een oudervereniging eerst en vooral in de rol van helpende hand. Er is bvb niet echt budget voor een grondige verfraaiing van de eetzaal, dus vraagt de school aan de oudervereniging om de verfborstel op te nemen. Anderzijds kan een oudervereniging ook een partner zijn in het schoolbeleid. Maar dit is enkel mogelijk als er een groot wederzijds vertrouwen is en er een open communicatie bestaat tussen de school en de oudervereniging. Als hieraan voldaan is, denk ik dat ouders ook een inhoudelijke meerwaarde voor de school kunnen betekenen. Barbara De Mild, coördinator, mama van twee kinderen in het basisonderwijs Wij hebben zo n vijf tot zes officiële oudervergaderingen waarop de directies en twee vertegenwoordigers van de leerkrachten aanwezig zijn. Op de werkvergaderingen van de ouderraden zijn enkel ouders aanwezig. Indien nodig is ook een vertegenwoordiger van de ouderraad aanwezig op een werkgroepvergadering van de leerkrachten. In de werkgroep Verkeersveiligheid zetelt ook één (of twee leerkrachten). Met verschillende acties tracht de werkgroep zowel kinderen als ouders duidelijk te maken dat enkele eenvoudige maatregelen van levensbelang kunnen zijn. Els Verbiest, lid van ouderraad Interview: Willy Bombeek Redactie: Rita Herdies november

16 DOSSIER OUDERPARTICIPATIE Ouderparticipatie: neemt u de handschoen op? W ie wil er leesmama zijn in het tweede leerjaar? Kan juf Nicole rekenen op een paar helpende handen bij de knutselactiviteit van volgende week? Een greep uit de vragen die een school regelmatig aan ouders stelt. Tegelijk willen ouders ook graag inspraak in het reilen en zeilen van de school. Daarom maken ze deel uit van de school- en ouderraad. We vroegen drie directeurs basisonderwijs naar hun visie op en hun beleving van ouderparticipatie. Aan het woord zijn Paul Janssens, huidige voorzitter van de directiecommissie Basisonderwijs, en Danny Huijsmans en Christel Herbosch, beiden gewezen voorzitters van diezelfde commissie. Ouderparticipatie in de schoolraad en de ouderraad: zeldzaam of ingeburgerd? In de schoolraad is de participatie van ouders niet zo hoog. Dat is ook niet altijd nodig, vindt Christel Herbosch. Het is essentieel dat de ouders zich verbonden voelen met de school. Ouders moeten inspraak hebben, maar vaak worden thema s die gewoonlijk in de schoolraad besproken worden, ook doorgeschoven naar de ouderraad. Daar komen meer ouders naar toe en daar is hun bijdrage ook écht waardevol. De thema s die aan bod komen in de ouderraad moeten duidelijk afgebakend worden. Specifieke problemen die verband houden met één kind kunnen hier niet aan bod komen. Vaak komen ouders in eerste instantie met vragen over hun eigen kind naar de ouderraad. We maken hen dan duidelijk dat ze niet in een participatief orgaan zoals de schoolraad of de ouderraad kunnen zetelen om eigen belangen te verdedigen, zegt Paul Janssens. We moeten uitkijken naar ouders waar we voor lange tijd mee in zee kunnen gaan en die op verschillende vlakken een meerwaarde kunnen zijn, stelt Danny Huijsmans. Maar ouders gaan zo n engagement vaak niet of slechts voor een paar jaar aan. Bovendien weten ouders weinig over de meeste thema s die aan bod komen in de schoolraad, zoals het opstellen van het schoolwerkplan of het afsluiten van het beleidscontract met het CLB. Wanneer de school medewerking van de ouders vraagt voor concrete activiteiten zoals een taartenbak of een middag meehelpen op het schoolfeest, dan komt er vaak meer respons. Hoe concreter de activiteit, hoe meer ouders zich aangesproken voelen en engagement tonen. Het spanningsveld tussen de formele en de meer informele participatie op school is bijgevolg heel sterk aanwezig. De structuur van de school (aantal vestigingsplaatsen, aantal ouderraden ) heeft een groot effect op de mate van ouderparticipatie en de manier waarop dat gebeurt. Ook de locatie speelt een rol. In een plattelandsschool waar de hele schoolbevolking bij wijze van spreken onder de kerktoren woont, zal de participatie van de ouders vaak veel groter zijn dan in een school in de grootstad. Niet alle ouders participeren: wat nu? Alle ouders bij de schoolwerking betrekken is geen sinecure. Vaak is het moeilijk om kansarme ouders of ouders die voltijds werken, te bereiken. Het hoeft dan ook niet te verrassen dat er soms geen ouders bereid gevonden worden om activiteiten te begeleiden. Zo geeft Christel Herbosch aan dat ze op haar school de muzische activiteiten heeft moeten laten vallen omdat ouders geen vrijaf kunnen nemen op het werk, veel te ver van de school wonen of de taal niet spreken. Vaak zijn het dezelfde ouders die de leerkrachten kunnen helpen op een uitstap of leesvader of moeder worden, zegt ook Paul Janssens. Kansarmen nemen vaak niet deel aan participatieorganen waardoor daarin een selecte groep van de schoolbevolking zetelt. Het gevaar is dat een grote groep mensen niet gehoord wordt. Vooral daarom moeten scho - len mogelijke drempels in kaart brengen en de samens van de formele participatieorganen herzien. Zo kan een school bijvoorbeeld een open schoolraad organiseren waarop alle geïnteresseerden welkom zijn. Om alle ouders de kans te geven een bezoekje te brengen aan de klas, kan een school op een opendeurdag op verschillende tijdstippen een geleid bezoek voorzien. Op die manier kunnen ze kiezen voor een moment dat hen goed past en krijgen ook gescheiden ouders een kans om allebei op school langs te komen. Ouders die niet in de ouderraad zetelen, mogen nooit het idee krijgen dat ze minder waard zijn. We moeten het onderscheid tussen de leerlingen zo klein mogelijk houden, stelt Paul Janssens. Alle ouders moeten voelen dat wat ze denken en doen belangrijk is. Vooral bij kansarmen is het belangrijk dat de directie ouders niet alleen contacteert in slechte tijden. Breng hen zeker nog eens extra op de hoogte van de activiteiten die op school plaatsvinden. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor ouders van kinderen die in pleeggezinnen verblijven. Dat is een aandachtspunt voor bijvoorbeeld de zorgcoördinator. Danny Huijsmans stelt dat het belangrijk is om migrantenouders persoonlijk aan te spreken. Ze hebben vaak een laag zelfbeeld waardoor ze de stap naar de school niet gauw durven zetten. Hen een concrete acti - viteit voorstellen doet soms wonderen, zegt Christel Herbosch. Een mama aanspreken en vragen of ze die lekkere koekjes nog eens wil bakken of muntthee wil maken op het schoolfeest, heeft gegarandeerd succes. Een goed participatief klimaat creëren: hoe doe je dat? Het volstaat niet de verplichte overlegorganen in te richten om een goed participatief klimaat te creëren. Je bereikt op die manier slechts een uiterst kleine groep ouders. Het is een taak van de hele schoolomgeving om zo veel mogelijk ouders die anders uit de boot zouden vallen, te betrekken bij de alledaagse schoolactiviteiten. Andere ouders spelen hierin een grote rol. Het vraagt een inspanning van de directeur, de leerkrachten en het omkaderend personeel. Neemt u de handschoen op? 16 november 2010