Winstgevendheid van de opsporing naar zwart inkomen en zwart vermogen

Transcriptie

1 Winstgevendheid van de opsporing naar zwart inkomen en zwart vermogen Juni 2011 Naam: Thomas Groot Studentnummer: Naam scriptiebegeleider: Naam scriptiecoördinator: Dr.W. Kanning Prof. dr. mr. G.W.J.M. Kampschöer 1

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2. Belastingstelsel in Nederland 4 3 Aanpak van zwartspaarders Opbrengsten van de opsporing De kosten van de opsporing Toenemende internationale druk op zwartspaarders 10 4 Beoordeling De opbrengsten De kosten Internationale druk 14 5 Conclusie 15 6 Bibliografie 17 2

3 1 Inleiding Er gaat geen week voorbij of er staat in de krant dat het team van De Jager weer zwartspaarders heeft opgespoord. De jacht op mensen, die opzettelijk hun vermogen niet aan de belasting hebben opgegeven wordt steeds groter. De boetes worden hoger en de controles strikter. Minister De Jager ziet de aanpak van zwartspaarders als een groot succes en stelt zelfs dat de belastingtarieven van het volgende kabinet kunnen dalen, nu de jacht op zwartgeld zoveel oplevert. Toch levert deze uitspraak kritiek op bij analisten, die suggereren dat de opbrengsten van de zoektocht naar zwartspaarders tekort schieten om een algehele belastingverlaging te bewerkstelligen (Nieuwslog, 2010, p1.). Er is geen duidelijkheid over het feit hoeveel de aanpak van zwartspaarders oplevert en hoeveel de aanpak kost. Voormalig staatssecretaris De Jager heeft de inkeerregeling in het leven geroepen. Deze inkeerregeling is bedoeld voor mensen die zich vrijwillig willen melden bij de belastingdienst met hun buitenlandse rekeningen. Hierdoor voorkomen de inkeerders een hoge vergrijpboete. Toch maken niet alle zwartspaarders gebruik van deze regeling en riskeren ze een hoge boete. Daarom heeft De Jager een superteam bij de belastingdienst gevormd om deze mensen op te sporen. Dit gaat echter wel gepaard met hoge kosten. De belastingdienst heeft het team voor de opsporing naar zwart vermogen vergroot van vijftien naar 215. Aangezien deze extra deskundigen niet voor niks werken, zijn de opsporingskosten gestegen (Gomolka, 2010, p1). De vraag die in deze scriptie centraal staat is: wegen de kosten van het opsporen van zwart inkomen en zwart vermogen op tegen de kosten ervan. Om deze centrale vraag te kunnen beantwoorden, is het noodzakelijk om de opbrengsten en de kosten van de opsporing te vergelijken. Om deze vraag te kunnen beantwoorden zal eerst worden ingegaan op het begrip zwartspaarders en het beleid van de belastingdienst om deze zwartspaarders aan te pakken. Daarna zal worden besproken hoeveel de overheid aan inkomsten ontvangt door zwartspaarders op te sporen. Hierbij zullen de opbrengsten van de inkeerregeling en de vergrijpboete worden gesplitst. Door deze opbrengsten te splitsen kunnen we een schatting maken van de totale belastingopbrengsten van de opsporing van deze vorm zwart vermogen. Deze opbrengsten zullen we vergelijken met de totale belastingopbrengsten, om zo tot een oordeel te komen. Vervolgens worden de opsporingskosten worden vastgesteld. 3

4 Er zal worden geëindigd met een conclusie die behandelt of de opbrengsten van de opsporing naar zwartvermogen in verhouding tot de kosten hiervan staan. 2 Belastingstelsel in Nederland In 2001 is het Nederlandse belastingstelsel grondig gewijzigd. De werkelijke renteopbrengsten behoorden tot het inkomen en over dit inkomen werd een belastingpercentage geheven. Na de hervorming is de grondslag van heffing veranderd. In 2001 is er een scheiding gekomen tussen verschillende inkomstenbronnen te weten box 1 belastbaar inkomen uit werk en woning, box 2 aanmerkelijk belang en box 3 inkomen uit sparen en beleggen. Deze inkomstencomponenten worden nu op een andere manier in de inkomstenbelasting betrokken (Kleijn, 2005, p1). De belastingdienst veronderstelt dat de belastingplichtige een fictief rendement maakt van vier procent. Over deze vier procent wordt een heffing van dertig procent geheven. Het werkelijk gemaakte rendement is niet van toepassing, omdat er belasting wordt geheven over een fictief rendement. Dit systeem zorgt voor meer eenvoud en minder administratieve lasten (de Kam, 2008, p210). Uiteindelijk moet de belastingplichtige 1,2 procent van het gemiddelde vermogen afrekenen aan de fiscus. Veel mensen hebben spaargelden en ander vermogen in het buitenland. Vaak hebben deze mensen deze vermogensbestanddelen niet aan de Nederlandse fiscus opgegeven, om zo de heffing van 1,2 procent over het vermogen te omzeilen (de Kam, 2008, p211). Sinds 2002 zoekt de belastingdienst actief naar verzwegen vermogen op buitenlandse rekeningen. Toch kunnen de mensen met een buitenlandse rekening ook zichzelf aangeven, deze regeling heet de inkeerregeling. De inkeerregeling is gericht op mensen die hun buitenlandse vermogen niet of niet volledig hebben opgegeven. Deze mensen hebben dus een foutieve aangifte gedaan en kunnen hun fout herstellen door gebruik te maken van de inkeerregeling. Tot 2010 kon men boetevrij inkeren en moest diegene alleen de achterstallige belasting terugbetalen. De periode waarover de belastingdienst kan navorderen bedraagt twaalf jaar, de periode daarvoor verjaart. Na 2010 moet er over de achterstallige belasting een boete betaald worden van vijftien procent, in juli 2010 is dit zelfs opgelopen tot dertig procent (inkeer, 2011, p1). Als de fiscus een redelijk vermoeden heeft dat de belastingplichtige zwart vermogen heeft, kan er niet meer worden ingekeerd. Dan lopen deze mensen een grote kans op een vergrijpboete. Deze boete is per juli 2010 verhoogd naar maximaal driehonderd procent 4

5 over het achterstallige belastingbedrag en is dus hoger dan de boete bij de inkeerregeling (Huygen van Dyck-Jagersma, 2011, p1) 3 Aanpak van zwartspaarders In deze paragraaf wil ik de opbrengsten van de opsporing van zwartspaarders schetsen. Dit ga ik doen op basis van een aantal veronderstellingen. Daarnaast ga ik de kosten van de aanpak van zwartspaarders uiteenzetten. Tenslotte ga ik kijken naar de internationale druk op zwartspaarders, door het sluiten van informatie-uitwisselingsverdragen. 3.1 Opbrengsten van de opsporing. Toen de inkeerregeling nog boetevrij was, waren de opbrengsten die behaald werden op zwart vermogen het achterstallige bedrag met een navorderingstermijn van twaalf jaar. Deze som van belasting werd vermeerderd met de heffingsrente die elk jaar opnieuw werd berekend. Begin 2010 werd de inkeerregeling versoberd. Inkeren kon nu niet meer boetevrij geschieden, maar er moest een boete van vijftien procent worden betaald. Per juli 2010 is het boetepercentage gestegen naar dertig procent (Huygen van Dyck-Jagersma, 2011, p1). In de volgende figuur wil ik de situatie schetsen, waarbij iemand een periode van twaalf jaar een buitenlandse rekening bezit, zonder dat deze in box 3 is opgegeven. Deze rekeninghouder maakt na aftrek van eventuele bronbelasting een jaarlijks rendement van drie procent en er vinden geen mutaties plaats. Voor het gemak veronderstellen we dat de heffingsgrondslag van voor 2001 gelijk is aan de heffingsgrondslag zoals die nu bestaat. Daarnaast veronderstellen we de jaarlijkse heffingsrente op 2,5 procent. 5

6 Figuur 1 Uit de figuur blijkt dat wanneer iemand honderdduizend euro op een belastingrekening heeft staan en voor de periode 2010 heeft ingekeerd, hij een bedrag van verschuldigd zou zijn. Als diegene na 1 juli 2010 boetevrij zou inkeren, betaalt deze rekeninghouder over de verschuldigde belasting een boete en bedraagt de naheffingsaanslag Wanneer de belastingplichtige niet inkeert, loopt deze een kans om een vergrijpboete van driehonderd procent te krijgen. Dan zal de totale belastingclaim luiden. De laatste situatie bezorgt de overheid de hoogste belastingopbrengsten. Uitgaande van het eindkapitaal ontvangt de overheid in dit voorbeeld ( / ) 37 procent van het eindbedrag. Al kijken we naar de opbrengstenkant van de inkeerregeling dan ontvangt de overheid ( / ) zestien procent van het bedrag waarmee rekeninghouders inkeren. In een nieuwsbericht op de website van de rijksoverheid (Inkeerregeling, 2007,p1) zijn de opbrengsten tot 2007 van de aanpak van zwartspaarders onthuld. In totaal kregen personen met een buitenlandse rekening een naheffingaanslag. Hiervan maakte 4100 belastingplichtigen gebruik van de inkeerregeling. Procentueel gezien maakten 35 procent van de zwartspaarders gebruik van de inkeerregeling en konden hiermee de foutieve aanslagen herstellen. Dit betekend dat 65 procent geen gebruik maakt van de inkeerregeling en deze personen komen dus in aanmerking voor een vergrijpboete. Het 6

7 percentage dat gebruikt maakt van de inkeerregeling is laag. Dit komt waarschijnlijk doordat de pakkans niet groot genoeg is. De overheid zou de subjectieve pakkans kunnen vergroten door meer media-aandacht te besteden aan het feit dat er veel vermogen in het buitenland wordt ontdoken. Dit zou ervoor kunnen zorgen dat meer mensen gaan inkeren. Het ministerie van Financiën heeft meerdere schattingen gedaan over de hoeveelheid zwartvermogen in het buitenland. Deze schattingen zouden tussen de zeven en vijftig miljard liggen (Rijksoverheid, 2008, p1). Met deze schattingen zouden we de totaal opbrengsten van de naheffingsaanslagen kunnen schatten. Ondanks dat deze cijfers op schattingen en veronderstellingen zijn gebaseerd, kunnen deze een redelijk beeld geven van de totale opbrengsten. Indien wordt uitgegaan van het laagste bedrag aan zwart vermogen dan bedraagt de verwachte totaalopbrengst 2,07 miljard. Wordt er daarentegen uitgegaan van een hogere omvang van zwart vermogen, dan is de totale opbrengst 14,83 miljard. In het onderstaande schema worden de cijfers toegelicht. 35% inkeerregeling 65% vergrijpboete Totaal Zwart vermogen 2,45 miljard 4,55 miljard 7,00 miljard Opbrengst 0,39 miljard 1,68 miljard 2,07 miljard 35% inkeerregeling 65% vergrijpboete Totaal Zwartvermogen 17,50 miljard 32,50 miljard 50,00 miljard Opbrengst 2,80 miljard 12,03 miljard 14,83 miljard 3.2 De kosten van de opsporing Hiervoor hebben we gekeken naar de opbrengsten van de aanpak naar zwartspaarders. Echter de kosten van de aanpak van zwartspaarders zijn ook van belang. In deze subparagraaf wil ik eerst de manier van aanpak beschrijven, daarna de kosten die met deze manier van aanpak gemoeid zijn en uiteindelijk wil ik deze vergelijken met de Beckertheorie. De overheid probeert op een doeltreffende manier zwartspaarders aan te pakken. In een kamerbrief (Ministerie van Financiën, 2010, p3) van 30 september 2009 legt minister De Jager uit hoe de aanpak van zwartspaarders in zijn werk gaat. Deze aanpak kan gesplitst 7

8 worden in drie verschillende niveaus. Als eerste het afsluiten van informatieuitwisselingsverdragen door de overheid met het buitenland. Daarnaast het verhogen van de vergrijpboete naar driehonderd procent en als laatste een betere opsporing door de FIOD- ESD en de belastingdienst. Als we naar het kostenaspect van de drie aanpakniveaus kijken, merken we op dat aan de eerste twee niveaus alleen maar eenmalige kosten zijn verbonden. Het afsluiten van een informatie-uitwisselingsysteem en het doorvoeren van een wetswijziging hebben geen structurele kosten. Een betere opsporing door de FIOD-ESD en de belastingdienst gaat wel gepaard met structurele kosten. De FIOD-ESD doet voornamelijk de opsporing van belastingfraude en krijgt via verschillende Nederlandse instanties informatie over de belastingfraudeurs. Voorbeelden van de informatieverschaffers zijn de AFM, DNB, en de Nederlandse Zorgautoriteit. Daarnaast ontvangen zij ook nog informatie van brancheorganisaties en particulieren. De FIOD-ESD heeft zelfs een criminele inlichtingen eenheid opgericht voor mensen die anoniem willen blijven bij het geven van informatie (FIOD-ESD, 2008, p.6) Wanneer er een vermoeden bestaat van belastingfraude wordt de zaak voorgelegd aan de FIOD-ESD. Er wordt eigenlijk alleen een onderzoek gestart als daar voldoende aanleiding voor is. Hierbij wordt altijd rekening gehouden met het maatschappelijke belang en de haalbaarheid van het onderzoek. Met het maatschappelijke belang wordt bedoeld dat wanneer belastingfraude aangepakt wordt, dit een preventieve werking heeft. Daarnaast wordt er ook een positief signaal afgegeven naar de samenleving, want fraude wordt immers aangepakt. (Belastingdienst, 2011) Een van de doelen die de overheid heeft is het bevorderen van goed gedrag en het bestraffen van slecht gedrag. Dit is ook het doel dat ze bij de belastingdienst hanteren en hiermee hopen ze dat iedereen hun aangifte naar eer en geweten invult. Doet iemand een foutieve aangifte, dan zal dit worden bestraft met een boete. Zo werkt het ook bij mensen die hun vermogen in het buitenland niet opgeven in de inkomstenbelasting. Komt de belastingdienst daar achter dan zal dit worden bestraft met een boete. Zo werkt ook het model van Gary Becker, die in 1968 een artikel heeft geschreven waarin hij met een economische blik kijkt naar het strafrecht. In zijn model beschrijft hij vier factoren: 1) De schade ten gevolge van de wetsovertreding. 8

9 Becker gaat er vanuit dat iemand geen strafbaar feit zal plegen indien de verwachte kosten groter zullen zijn dan de verwachte opbrengsten bij het begaan van een wetsovertreding. Hierbij zijn de kosten de verwachte pakkans maal de verwachte sanctie. De overheid kan de kosten van het plegen van een wetsovertreding vergroten door de pakkans of de sanctie te vergroten en dit zal volgens de theorie van Becker leiden tot minder strafbare feiten. Indien een belastingplichtige zijn vermogen niet opgeeft, is de bate 1,2 procent over het niet opgegeven vermogen. Hierbij loopt de overheid dus inkomsten mis. Als de fiscus achter deze belastingfraude komt, dan moet de rekeninghouder een boete betalen van driehonderd procent van het verschuldigde belastingbedrag. Ook indien diegene al jaren zwart vermogen heeft kan die gebruik maken van de inkeerregeling. Dit kan dan worden gezien als een bate. De boete bedraagt dan vijftien procent. Als diegene wederom een foutieve aanslag indient, dan zijn de kosten voor hem, te weten een vergrijpboete van driehonderd procent. (Kanning en Kerkmeester, 2004, p201). De overheid probeert de kosten van het begaan van een wetsovertreding te vergroten door het verhogen van de sanctie. Immers de verwachte kosten zijn de verwachte sanctie maal de pakkans. 2) Kosten van opsporing, vervolging en veroordeling. Door middel van extra opsporingen, kan de pakkans op wetsovertredingen worden vergroot. Deze grotere pakkans zorgt voor meer vervolgings- en veroordelingskosten. Een pakkans van honderd procent is voor de overheid zelf ook niet rendabel. Om deze hoge pakkans te realiseren moeteen de kosten van opsporing extreem hoog zijn, zodat deze niet meer in verhouding tot de opbrengsten hiervan staan (Kanning en Kerkmeester, 2004, p ). 3) Aanbod van overtredingen. De omvang van het aantal zwartspaarders hangt mede af van de pakkans en de hoogte van de boete. Als de pakkans klein en de boete laag is, zullen veel mensen hun vermogen in box 3 niet opgeven, omdat de gevolgen daarvan te overzien zijn. Daarentegen als de pakkans groter is en de hoogte van de boete hoger wordt, zullen mensen dit risico niet willen nemen(kanning en Kerkmeester, 2004, p ). 9

10 4) Sociale kosten van straffen. Een vergrijpboete kan maximaal oplopen tot een boete van driehonderd procent. Zelden wordt er een gevangenisstraf opgelegd, voor alleen het niet opgeven van vermogen. Toch hebben vrijheidsstraffen een meer afschrikkend effect op het doen van belastingfraude. Daarentegen zijn de boetes voor de overheid opbrengsten en hoeft deze geen hoge gevangeniskosten te maken (Kanning en Kerkmeester, 2004, p ). 3.3 Toenemende internationale druk op zwartspaarders Door de economische crisis zijn de staatschulden flink opgelopen. De overheden kunnen hun uitgaven niet dekken met hun inkomsten, dit was internationaal bijna bij elke overheid het geval. Door het tekort aan inkomsten werd de druk op zwartspaarders vergroot. Met deze misgelopen kosten zou de overheid het begrotingstekort kleiner kunnen maken (Aanpak, 2009). Op 26 februari 2010 heeft Nederland wederom een nieuw belastingverdrag met een buitenlands land gesloten, in dit geval Zwitserland. In het verdrag is afgesproken dat beide landen op verzoek informatie mogen uitwisselen over belastingzaken. De Zwitserse overheid kan informatie over buitenlandse spaarrekeninghouders opvragen en doorspelen naar Nederland. Voorheen kon dit alleen als er een belastingfraude was aangetoond. Door dit verdrag komt het bankgeheim minder sterk te staan en komt er meer openheid van zaken. Hierdoor wordt het moeilijker om spaartegoeden voor de fiscus verborgen te houden (Aanpak, 2009) Voor de bijeenkomst van de G-20 top op 2 april 2009 werd de internationale druk op landen met een bankgeheim opgevoerd. De G-20 dreigde met sancties als ze geen belastingverdragen zouden sluiten. Er kwam een lijst met alle landen die niet wilden meewerken en dus in aanmerking zouden komen voor een sanctie. Door de aangekondigde maatregelen waren deze landen nu wel bereid om mee te werken. Sindsdien sluit Minister De Jager verschillende verdragen met landen met een bankgeheim. In de praktijk wisselen sommige Europese landen automatisch informatie aan elkaar door. Dit is ook bij Duitsland het geval. Als Duitsland gegevens heeft ontvangen van Nederlandse rekeninghouders, dan worden deze vrijwel direct aan de Nederlandse belastingdienst overgedragen (Aanpak, 2009) 10

11 Toch hebben de belastingverdragen nog hun beperkingen. Omdat banken geen belang hebben als het gaat om het uitwisselen van informatie wordt dit alleen gedaan als de belastingdienst een vermoeden heeft over een rekeninghouder. De belastingdienst krijgt dus alleen informatie als ze een verzoek bij de buitenlandse banken indient. Dit is een doorbraak in het jarenlange bankgeheim van de banken. Toch verwacht de Nederlandse belastingdienst dat deze volledige transparantie er op termijn zal komen en dat deze uitwisseling niet meer op verzoek hoeft geschieden maar dat er een meer spontanere uitwisseling gaat plaatsvinden. Volgens De Jager zal deze spontanere uitwisseling een kwestie van tijd zijn voordat dit wel gaat gebeuren. (Aanpak, 2009). In Duitsland is een groot discussiepunt is ontstaan. Aanleiding hiervoor was dat een medewerker van de HSBC Private Bank informatie over circa 1500 rekeninghouders had, die hun vermogen in Zwitserland hadden verborgen. Deze tipgever wilde de informatie alleen uitwisselen als hij daarvoor een beloning van 2,5 miljoen euro van de Duitse overheid zou krijgen. De discussie ontstond ook in Nederland want Minister De Jager wilde deze informatie ook graag gebruiken. Het ging voornamelijk om de vraag of deze illegaal verkregen informatie gebruikt mocht worden om zwartspaarders op te sporen. Het is een soort heling en dus strafbaar. Door gebruik te maken van heling worden de helers beloond en wordt een vorm van criminaliteit uitgelokt (Jongbloed, 2009, p1). Toch mag de Nederlandse Fiscus sinds 21 maart 2008 illegaal verkregen informatie gebruiken voor de opsporing van buitenlandse rekeninghouders. Minister De Jager heeft al geruime tijd gebruik willen maken van illegaal verkregen informatie en heeft dit aangevochten tot de Hoge Raad. De Hoge Raad concludeerde dat deze criminele informatie gebruikt mag worden om buitenlandse rekeninghouders al dan niet te vervolgen. Een belangrijke afweging van de Hoge Raad is geweest dat er bijna geen andere manier bestaat om achter deze informatie te komen. Dit is een overwinning voor Minister De Jager geweest omdat hij de CD-rom met informatie over de rekeninghouders op deze manier toch heeft verkregen en kan gebruiken om zwartspaarders op te sporen (Jongbloed, 2009, p1). 4 Beoordeling In dit hoofdstuk zal ik de voorafgaande besproken informatie beoordelen. Met deze beoordeling zal ik na dit hoofdstuk de conclusie bespreken. De beoordeling heeft dezelfde 11

12 opbouw als hoofdstuk drie: eerst worden de opbrengsten beoordeeld, daarna de kosten hiervan en tenslotte wordt de invloed van het buitenland bespreken. 4.1 Opbrengsten Uit de voorafgaande informatie blijkt dat de totaalopbrengst tussen de 2,07 miljard en de 14,83 miljard ligt. Dat is een groot bedrag dat Nederland in tijden van bezuinigingen goed kan gebruiken. In de onderstaande figuur zie je de belastingopbrengsten in In totaal bedragen deze 239,8 miljard. De totaalopbrengst van de opsporing van zwartspaarders vergeleken met de totale belastingopbrengsten bedraagt tussen de 0,86 procent en de 6,18 procent (Rijksbegroting, 2010, p1). Deze gegevens zijn gebasseerd op de volgende veronderstellingen: 1. Jaarlijks rendement drie procent 2. Heffingsrente 2,5 procent 3. Gebruik maken van de inkeerregeling 35 procent procent komt in aanmerking voor een vergrijpboete De belastingopbrengsten in 2010 uit vermogensrendementheffing bedraagt 66,54 miljard. De opbrengst van de opsporing naar zwartspaarders zit in dit geval tussen de 3,11 procent en de 22,29 procent. Daarnaast zullen de extra jaarlijkse opbrengsten 1,2 procent van het ingekeerde bedrag aan vermogen zijn (Rijksbegroting, 2010, p1). Toch moeten er bij de berekeningen wat kanttekeningen worden geplaatst. De berekening is gebaseerd op veronderstellingen en deze veronderstellingen hoeven niet altijd juist te zijn. De werkelijke totaalopbrengsten zou dus kunnen afwijken van de opbrengst zoals deze is berekend. 12

13 bron: (Rijksoverheid2, 2010) Toch wil Minister De Jager de inkeerregeling verder beperken. In 2013 hoopt hij dat deze regeling afgeschaft is. Deze mensen hebben immers de kans gehad om de verzwegen vermogensbestanddelen met een relatief lage boete aan te geven. Bij een afschaffing van de inkeerregeling zullen de totale opbrengsten van de opsporing naar zwart vermogen stijgen. Dit komt omdat zwartspaarders er dan niet vanaf komen met een lage boete. Deze uitspraak geldt alleen in de veronderstelling dat de zwartspaarders uiteindelijk toch wel worden opgespoord en bestraft. 4.2 De kosten De kosten die met de opsporing van zwartspaarders gemoeid zijn, zijn voornamelijk de kosten van de actieve opsporing van de FIOD-ECD. Immers aan het afsluiten van belastingverdragen en het verhogen van de boete zijn weinig structurele kosten verbonden. Met deze actieve opsporing is het model van Becker belangrijk, omdat deze precies de juiste verhouding weergeeft tussen de strafmaat en de boete. Uit van de theorie van Becker vallen de volgende conclusies te trekken. Ten eerste 13

14 is een pakkans van honderd procent niet te realiseren en niet wenselijk. Dit komt voornamelijk door de extreem hoge kosten die deze honderd-procent-opsporing met zich meebrengen. Ten tweede zijn de maatschappelijke kosten steeds hoger, doordat de overheid meer energie moet steken in de opsporing naar zwartspaarders. Deze maatschappelijke kostenverhoging moet dan worden gecompenseerd met een stijging in de boete. En als laatste, zijn vrijheidstraffen veel duurder dan geld boetes, waardoor de overheid beter een geldboete kan geven in plaats van een vrijheidstraf. Als we deze theorieën op de aanpak van de overheid loslaten, kunnen we daar het volgende over zeggen. Ten eerste, is er geen pakkans van honderd procent. Daarnaast klopt het dat de straffen hoger worden na mate de tijd verstrijkt. En tenslotte worden er bijna geen vrijheidsstraffen opgelegd, voor enkel het hebben van zwart vermogen. De aanpak van zwartspaarders past in de theorie van Becker. Daarnaast heeft Becker het ook over het afkopen van gevangenisstraffen. Al zou iemand voor een jaar de gevangenis in moeten, kan diegene dat afkopen voor het bedrag dat hij in een jaar verdienen zou. Een multimiljonair moet meer betalen dan een schoonmaker, voor dezelfde wetsovertreding. Dit is dus inkomenafhankelijk en in mijn ogen ook niet rechtvaardig. Daarnaast is het ook van belang dat de FIOD-ESD pas een onderzoek start, als daar voldoende aanleiding voor is. Ook word er gekeken naar het maatschappelijke belang, dat de overheid heeft bij de opsporing hiervan. Als het totale maatschappelijke belang groter is dan de kosten die nodig zijn om iemand op te sporen, dan zal er een onderzoek worden gestart. Hieruit blijkt dat er alleen een onderzoek wordt gestart indien het maatschappelijke belang groter is dan de kosten van het onderzoek. 4.3 Internationale druk Uit de voorafgaande informatie blijkt dat De Jager steeds meer belastingverdragen met het buitenland aan het afsluiten is. Hierdoor komt het bankgeheim, dat een soort dekmantel is voor de zwartspaarders, aan het wankelen gebracht. Door het steeds transparanter worden van de informatie-uitwisseling wordt de kans dat iemand gepakt wordt steeds groter. Nu kan de belastingdienst informatie op verzoek opvragen, maar over een tijd zal deze uitwisseling automatisch geschieden. Bij deze automatische uitwisseling zullen veel zwart spaarders gevonden worden. Minister van Financiën De Jager wil op korte termijn met alle landen een 14

15 informatie-uitwisselingsverdrag afsluiten. Omdat deze landen anders op de zwarte lijst komen te staan en er sancties volgens, worden ze lichtelijk gedwongen om mee te doen met de uitwisseling van buitenlandse rekeninghouders. Hierdoor is het voor De Jager makkelijker om deze belastingverdragen af te sluiten en zal dit niet lang meer duren voordat er een wereldwijde uitwisseling van informatie is. Hierbij rijst de vraag of Nederland niet beter de rol in kan nemen als free-rider met betrekking tot de aanpak van zwartspaarders. Door de internationale druk en het toenemende aantal belastingverdragen wereldwijd zou Nederland geen extra kosten meer hoeven te maken om zwartspaarders op te sporen, immers andere landen hebben ook een zoektocht naar mensen die hun buitenlandse vermogen niet opgeven aan de belasting. Als Nederland free-rider zou zijn, hoeft de overheid dus minder kosten te maken. De Nederlandse belastingdienst heeft op 28 juli 2008 een CD-rom opgevraagd bij de Duitse belastingdienst over spaartegoeden in Lichtenstein. Deze hadden zij al dan niet tegen betaling verkregen van Lichtenstein. Nederland verkreeg deze informatie zonder daar veel moeite voor te doen. In totaal heeft Nederland 430 miljoen euro kunnen naheffen met deze informatie. Of de Nederlandse overheid daadwerkelijk geld betaalt om deze informatie te verkrijgen is onbekend. Minister De Jager ontkent de betaling van informatie, echter is het voor de overheid een goedkope manier om aan deze informatie te komen. Om op deze manier via het buitenland informatie in te winnen, is voor Nederland wel de meest gunstige manier om zwartspaarders op te sporen. Conclusie In het al genoemde nieuwsbericht van minister van Financiën De Jager berichtte hij het succes van de inkeerregeling en de aanpak van zwartspaarders. Hij stelde dat de grote opbrengst naar de zoektocht van zwartspaarders misschien wel gepaard zou kunnen gaan met een algehele belastingverlaging. Dit zorgde voor maatschappelijke discussie over de winstgevendheid van de opsporing van buitenlandse rekeninghouders. In dit onderzoek werd ingegaan of de opbrengsten naar zwart vermogen in verhouding staat tot de kosten hiervan. De problematiek over de mensen met verborgen rekeningen in het buitenland is mede ontstaan door de wereldwijde begrotingstekorten, die veroorzaakt waren door de 15

16 bankcrisis. Overheden hadden mede door het geven van financiële prikkelen een begrotingstekort. Deze tekorten kunnen niet samengaan met belastingplichtigen die moedwillig onder hun fiscale verplichtingen uitkomen, door het foutief invullen van de aangifte inkomstenbelasting. De opbrengsten die ontvangen worden met de zoektocht naar buitenlands vermogen is hoog. Deze opbrengsten zijn te splitsen in opbrengsten uit de inkeerregeling en de opbrengsten uit de boetes plus naheffingsaanslagen. Ook omdat de inkeerregeling in de toekomst beperkt wordt en de boete hoger is bij de inkeerregeling, zullen de toekomstige opbrengsten hoger zijn. Daarnaast staan de opbrengsten in verhouding tot de kosten aangezien de FIOD- ECD alleen een onderzoek start als daar een vermoeden voor is. Hierbij wordt er een afweging gemaakt van de maatschappelijke kosten die met dat onderzoek gemoeid zijn. Als deze maatschappelijke kosten veel hoger zijn dan de opbrengsten hiervan wordt er geen onderzoek gestart. Ook zullen de kosten lager uitvallen door de internationale informatieuitwisselingsverdragen. De Jager sluit met steeds meer landen een belastingverdrag af, waardoor de kracht van het bankgeheim afneemt. Op langer termijn zullen de landen automatisch informatie over buitenlandse rekeninghouders verschaffen, zodat de kosten nog lager worden. Tenslotte kan op basis van de voorafgaande informatie worden geconcludeerd dat de kosten van de opsporing van zwart inkomen en zwart vermogen opwegen tegen de kosten ervan. Toch kunnen deze extra inkomsten mijn inziens niet genoeg zijn om een algehele belastingverlaging te bewerkstelligen. 16

17 4 Bibliografie Aanpak, belastingparadijzen.html, 18 maart 2011 Belastingdienst, 11.html 19 maart 2011 FIOD-ESD, fiod_ecd_fi0501z3edned.pdf, 17 maart 2011 Gomolka, 19 maart 2011 Huygen van Dyck-Jagersma, V.S. (2011) Zwartsparen en inkeer, p1. Inkeer, 19 maart 2011 Inkeerregeling (2007) 19 maart Jongbloed gestolen_infomatie_ zwartspaars, 20 mei 2011 Kam, C.A. de, Koopmans, L. en Wellink, A.H.E.M. (2008) Overheidsfinanciën. Groningen: Noordhoff uitgevers, p Kanning, W en Kerkmeester, H.O., Economie en Recht. Groningen: Noordhoff uitgevers,. p Klein, H. de (2005), Inkomenseffecten van de belastingherziening 2001, Sociaaleconomische trends, 3e kwartaal, p1-2 Ministerie van Financiën (2010), publicatie DGB Nieuwslog (2010) maart 2011 Rijksoverheid (2008) 17 maart 2011 Rijksoverheid2(2010) 19 mei 2011 Rijksbegroting (2010) 21 mei