Welzijn zoekt personeel (M/V)

Transcriptie

1 Welzijn zoekt personeel (M/V)

2 Het Vlaams Welzijnsverbond publiceert cijfers over het personeel in de Vlaamse welzijnssector en vergelijkt deze met de tewerkstellingskenmerken van een ruime Vlaamse steekproef van de sociale secretariaten SD Worx en Acerta. Wij komen tot enkele merkwaardige vaststellingen. 186 werkgevers uit de welzijnssectoren (personen met een handicap, jeugdzorg, gezinsondersteuning en kinderopvang), tezamen goed voor ruim werknemers, leverden personeelscijfers voor de periode Deze steekproef vertegenwoordigt 41,9% van de totale tewerkstelling in de paritaire comité s 319 en 331 (o.b.v. gegevens RSZ). We bekijken de evolutie over de afgelopen vijf jaar en vergelijken ze met representatief cijfermateriaal van Acerta en SD Worx voor Vlaanderen. Beide sociale secretariaten beschikken samen over gegevens van ongeveer werknemers in Vlaanderen gespreid over ruim ondernemingen. 02 Vlaams Welzijnsverbond

3 Groei van de werkgelegenheid vertraagt ook in welzijn In onze steekproef groeit de werkgelegenheid met gemiddeld 2% per jaar en scoort hiermee hoger dan de groei in Vlaanderen, die volgens RSZ-cijfers sinds 2008 slechts 0,1% bedraagt op jaarbasis. De laatste jaren (2011 en 2012) neemt ook het groeiritme in welzijn af. Gemiddelde leeftijd stijgt De gemiddelde leeftijd in onze steekproef is 40,1 jaar. De voorbije vijf jaar was er een lichte, maar continue toename (van 39 naar 40 jaar) Met dit gemiddelde van 40,1 jaar en de lichte groei volgt de sector het gemiddelde van SD Worx en Acerta dat vandaag 41,7 jaar bedraagt en de groei met ruim één jaar sinds De gemiddelde leeftijd ligt beduidend hoger bij het leidinggevend personeel (47 jaar) dan bij het personeel in de directe zorg (38 jaar). Gemiddelde leeftijd 43,0 42,0 41,0 40,0 39,0 38,0 40,5 39, ,7 41,1 41,3 40,8 40,1 39,6 39,8 39, VWV SD Worx/Acerta Vrouwen aan de macht Sinds kort zijn het de vrouwen die het meest leidinggevende functies opnemen. Spreiding geslacht leidinggevende functies (VTE) 166 voorzieningen 2008 % 2012 % man 259,85 53,58% 254,58 46,76% vrouw 225,11 46,42% 289,87 53,24% Welzijn moet werken aan instroom 03

4 Opvallende groei van het percentage 50-plussers Erg opvallend is de groei van het aantal 50-plussers: van 22,2% in 2008 naar 27,9% in Dit percentage ligt hoger dan de 24,9% o.b.v. RSZ-cijfers. SD Worx komt voor 2012 aan 21,6% 50-plussers, terwijl Acerta aan 28,4% komt. Het aandeel van de groep van jaar is bij SD Worx opvallend groter: 27,7% versus 21,7%. Leeftijdsopbouw % 80% 60% 40% 20% 0% 13,7% 14,2% 13,6% 21,7% 36,8% VWV 10,0% 11,6% 14,3% 27,7% 36,5% SD Worx <35j 35-44j 45-49j 50-54j >55j We mogen hieruit besluiten dat (ook al ligt de gemiddelde leeftijd ongeveer gelijk) de welzijnssectoren een groot percentage 50-plussers aan het werk houden. Eén op vier vervangen de komende 10 jaar Als gevolg van de vergrijzing van het personeelsbestand en rekening houdend met een gemiddelde uitstapleeftijd die op 60 jaar ligt, betekent dit voor de welzijnssector dat meer aan een vierde van het personeel moet vervangen worden tijdens de komende 10 jaar. Voor de steekproef van medewerkers moeten nieuwe medewerkers worden gevonden ter vervanging van zij die de job vaarwel zeggen. Een helse opdracht als men rekening houdt met de vraag naar personeel, de verwachte toename van welzijnsbehoeften t.g.v. de vergrijzing, de concurrentie op de arbeidsmarkt en de knelpuntberoepen. 04 Vlaams Welzijnsverbond

5 6.000 Werknemers per leeftijdscategorie <30j 30-40j 40-50j >50j De welzijnswerker is geen jobhopper De welzijnswerker blijft gemiddeld 11,6 jaar aan de slag bij dezelfde organisatie. We noemen dit de dienstanciënniteit. Het gemiddelde bij SD Worx ligt op 8,8 jaar, terwijl Acerta 7,0 jaar becijfert. Dienstanciënniteit 12 11,2 11,4 11,3 11,3 11, ,4 8,8 8,8 8,8 8,8 6,7 6,8 6,9 6,9 7, VWV SD Worx Acerta Bekijken we de baremieke anciënniteit (dit is het aantal dienstjaren dat in rekening wordt gebracht voor de bepaling van het loon) dan bekomen we een gemiddelde van 16,1 jaar. Welzijn moet werken aan instroom 05

6 Gemiddelde anciëniteit 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 15,31 15,59 15,82 15,90 16,08 11,16 11,41 11,31 11,31 11, Baremiek Dienst Uit de vergelijking van dienstanciënniteit en de baremieke anciënniteit leren we dat een nieuw personeelslid gemiddeld 4,5 jaar relevante ervaring meebrengt uit vorige tewerkstellingen. Uit beide cijfers en de vergelijking met SD Worx en Acerta mogen we besluiten dat de welzijnswerker meer dan gemiddeld een positieve keuze heeft voor de organisatie en de sector waarin hij actief is. De welzijnswerker is geen jobhopper! De groep met meer dan 20 jaar dienstanciënniteit groeit het sterkst naar een aandeel van 37,64% in De kostprijs van de anciënniteitsgroei is een niet te verwaarlozen kostendrijver voor de sector. Cijfers van het Vlaams Agentschap Jongerenwelzijn over de periode geven een gemiddelde procentuele meerkost aan van 0,8% per jaar t.g.v. toenemende anciënniteit. Meer dan de helft van het personeel heeft een hogere opleiding. Met 48,47% bachelor- en 8,28% masterdiploma scoort de sector hoog tot zeer hoog. Maar een diploma volstaat steeds minder in een snel veranderende wereld van nieuwe inzichten en andere uitdagingen. Vorming tijdens de werkuren neemt sterk toe. Terwijl in 2008 twee dagen per jaar hieraan werd besteed, nam dit toe tot ongeveer drie dagen in Meer ziekteverzuim dan het Vlaams gemiddelde Het arbeidsverzuim (ziekteverzuim, zwangerschap, arbeidsongevallen, klein verlet, verlof om dwingende familiale redenen enz.) bedraagt ongeveer 12%. Het ziekteverzuim (kortstondig en langdurig van min en meer dan één maand) neemt daarvan 7,67% voor zijn rekening. Het langdurig ziekteverlof neemt toe. Deze trend wordt bevestigd door SD Worx! Het ziekteverzuim van minder dan één maand ligt met 3,02% van de uurcapaciteit hoger dan het gemiddelde bij SD Worx (2,42%). 06 Vlaams Welzijnsverbond

7 Kortdurend ziekteverzuim 4% 3% 2,94 3,14 2,95 2,97 3,02 2% 2,38 2,40 2,34 2,40 2,42 1% 0% VWV SD Worx Het ziekteverzuim stijgt met de leeftijd. Van 4,42% in de leeftijdsgroep beneden de 35j. tot 13,11% bij de 55-plussers. Ziekteverzuim naar leeftijd 183 voorzieningen 2012 VVN jonger dan 35j 4,42% VVN van 35 tot 44j 7,53% VVN van 45 tot 49j 9,26% VVN van 50 tot 54j 9,70% VVN van 55j en + 13,11% Typisch voor de welzijnssector zijn de onderbrekingen wegens zwangerschap. Twee redenen zijn: het groot percentage vrouwen en de preventieve verwijdering wegens zwangerschap in bepaalde jobs. Welzijn moet werken aan instroom 07

8 Veel deeltijds werk in de welzijnssectoren. De kinderopvang scoort met 6 op 10 opvallend hoog Één op twee werknemers heeft een deeltijdse baan. Bij de mannen is dit cijfer één op vier. Bij de vrouwen zes op tien. Meest deeltijds werk is er in de leeftijdsgroep tussen 35 en 49 jaar. De kinderopvang scoort het hoogst met 65% deeltijds werk. Eén van de redenen: 98% van de medewerkers in de kinderopvang is vrouw. Uit de cijfers van Acerta en SD Worx blijkt een heel ander beeld. In Vlaanderen werkt ongeveer één op drie deeltijds. Dit is opvallend minder dan de één op twee in de welzijnssectoren. Acerta komt voor de voorbije periode jaarlijks aan 36% deeltijds werk. Volgens SD Worx groeide de deeltijdse tewerkstelling licht van 26,76% naar 29,89%. In onze steekproef blijft het percentage op een gelijk niveau (52%). Deze cijfers hebben betrekking op de aard van arbeidsovereenkomsten, deeltijds of voltijds. Op de werkvloer zijn er echter nog veel meer mensen effectief slechts deeltijds aan het werk. 10 procent van de werknemers is niet actief wegens tijdskrediet, ziekte of zwangerschap. Tijdskrediet is erg in trek In 2012 onderbreekt bijna een kwart van het personeel zijn loopbaan via tijdskrediet of zgn. thematisch verlof (ouderschapsverlof, palliatief verlof en verlof voor de verzorging van een ziek familielid). Het percentage loopt op van 20,42% in 2008 tot 23,1% vorig jaar! Het tijdskrediet wordt het meest opgenomen door de 50-plussers. De landingsbaan (+50 jaar / halftijds) is erg in trek. In 2012 zien we een belangrijke daling van de cijfers, te verklaren door striktere voorwaarden opgelegd door de overheden. 08 Vlaams Welzijnsverbond

9 Hoge in- en uitstroom door de vele tijdelijke jobs Om allerlei redenen kent de welzijnssector een hoger dan gemiddeld personeelsverloop. Met ongeveer 19% nieuwe aanwervingen per jaar scoren we bijna 2% hoger dan het gemiddelde bij SD Worx. Instroomcijfers uit Nederland: kinderopvang 22%, jeugdzorg 12% (FCB, 2011). Instroom 22% 20% 18% 20,59% 20,69% 19,58% 19,58% 17,47% 19,01% 19,70% 16% 17,14% 17,18% 17,44% 12% VWV SD Worx De uitstroom is goed voor ongeveer 18% van het personeel. Op onze steekproef van werknemers tellen we personeelswissels op één jaar. Oorzaken hiervoor zijn de talrijke vervangingscontracten voor tijdelijk afwezige personeelsleden en het inzetten van personeel via tijdelijke subsidies. De personeelswissels situeren zich in hoofdzaak bij de groep min 35 jaar. Het is deze groep die vaak erg lang werkt met tijdelijke contracten en daarom soms de sector verlaat voor een vaste job elders. Een fenomeen dat ook gesignaleerd wordt in het onderwijs. De uitstroom is even hoog als 5 jaar geleden en volgt daarmee niet de dalende trend die we zien in de SD Worx-cijfers. 22% Uitstroom 20% 18% 18,38% 18,76% 17,78% 17,30% 17,62% 19,39% 16% 12% ,25% 16,58% 14,73% 15,44% VWV SD Worx Welzijn moet werken aan instroom 09

10 Detailcijfers over de uitstroom leren ons dat 69,8% natuurlijk verloop is: personeelsleden die einde contract zijn of met pensioen gaan. 23,5% is spontaan verloop: personeel dat ontslag neemt. 6,7% verlaat de organisatie als gevolg van ontslag door de werkgever. De gemiddelde uitstapleeftijd is 60,3 jaar. Dit cijfer ligt dicht bij het Vlaams gemiddelde (59,4 jaar, Steunpunt WSE, cijfer 2010). Van de 240 personen die hun loopbaan beëindigden zijn er 18 tussen 50 en 54 jaar, 77 tussen 55 en 59 jaar en 145 tussen 60 en 65 jaar. Het percentage bruggepensioneerden verdubbelde in de periode De witte sector kleur wit 1,5% is allochtoon en 0,66% is arbeidsgehandicapt. Positief is dat de cijfers een stijgende trend vertonen, maar ze geven ook aan dat er wat mis is met de evenredige vertegenwoordiging en de diversiteit. Percentages voor de volledige Vlaamse arbeidsmarkt zijn niet beschikbaar. Voor de Vlaamse overheid zijn die cijfers er wel en deze liggen opvallend hoger. Bij de Vlaamse overheid is 3,8% van allochtone afkomst en 1,3% is arbeidsgehandicapt. We roepen de werkgevers en overheden op werk te maken van een betere instap en aangepaste trajecten voor doelgroepwerknemers en/of mensen uit de kansengroepen. In de kinderopvang met 98% vrouwen moeten dringend meer mannen aan de slag! In de hele sector hebben we ook meer allochtone begeleid(st)ers nodig! Diversiteit 2,0% 1,5% 1,11% 1,21% 1,35% 1,44% 1,49% 1,0% 0,5% 0,0% 0,58% 0,59% 0,62% 0,64% 0,66% Allochtoon Arbeidshandicap 10 Vlaams Welzijnsverbond

11 Conclusie 1. Terwijl er op de Vlaamse arbeidsmarkt sinds de crisis in 2008 amper jobgroei was, bleef de werkgelegenheid in de welzijnssectoren toenemen. Toch vertraagde ook in de welzijnssectoren de groei van de tewerkstelling. 2. Hoge cijfers voor deeltijds werk: 1 op 2 tegenover het Vlaams gemiddelde van 1 op Het tijdskrediet is erg in trek, maar sinds 2012 een daling. 4. Het aandeel 50-plussers neemt sterk toe en ligt met 27,9% beduidend boven het Vlaams gemiddelde. Steeds meer VAP-dagen moeten worden vervangen. Brugpensioen: Percentage is de voorbije 5 jaar verdubbeld. 5. Het aandeel van de leeftijdsgroep 35-44jaar ligt met 21,7% veel lager dan het Vlaamse gemiddelde 27,7%. 6. Vrouwen nemen als leidinggevenden het roer over van de mannen in de sector op 4 eindigt de loopbaan binnen de komende 10 jaar en moet vervangen worden. 8. Welzijnswerkers blijven langer dan de gemiddelde Vlaamse werknemer bij dezelfde organisatie aan het werk. 9. Toegenomen leeftijd en anciënniteit zijn een belangrijke kostendrijver voor de sector. 10. De kostprijs en kwaliteit wordt eveneens sterk bepaald door de 55% personeelsleden met een hogere opleiding. 11. Hoog personeelsverloop (20%) met veel tijdelijk werk voor de min 35-jarigen. Een aantal onder hen verlaat daarom de sector i.f.v. werkzekerheid. 12. De witte sector is (té) vrouwelijk en (té) wit. Welzijn moet werken aan instroom 11

12 Voor meer informatie: Steven De Looze Stafmedewerker financieel beleid Oktober 2013 Verantwoordelijke uitgever: Frank Cuyt, Vlaams Welzijnsverbond vzw Guimardstraat Brussel TEL: FAX: post@vlaamswelzijnsverbond.be Website: Een publicatie in samenwerking met