De consulent leerplicht/rmc werkt in een zich sterk ontwikkelende omgeving en krijgt in die omgeving te maken met een aantal uitdagingen en kansen:

Transcriptie

1 Beroepsprofiel van de consulent leerplicht/rmc 1. Inleiding Voor u ligt het nieuwe beroepsprofiel van de consulent leerplicht/rmc. Dit profiel is opgesteld als basis voor het kwaliteitsregister leerplicht/rmc. Dit kwaliteitsregister is bedoeld om de kwaliteit van de professionals leerplicht RMC transparant te maken. Het beroepsprofiel van de consulent leerplicht/rmc bestaat uit de ambtsinstructie en het competentieprofiel voor de consulent leerplicht/rmc. Het opstellen van de ambtsinstructie is verplicht gesteld in de Leerplichtwet, artikel 16. In deze instructie wordt vermeld hoe de wettelijke taken die aan de gemeente zijn opgelegd moeten worden uitgevoerd. Het competentieprofiel voor de consulent leerplicht/rmc is gebaseerd op de notitie: Naar een nieuw profiel van de leerplichtambtenaar 1. Deze notitie is opgesteld om te komen tot een nieuw profiel van leerplichtambtenaren dat de basis vormt voor nieuwe opleidingen en opleidingsvormen. Bij het ontwikkelen van het competentieprofiel leerplicht/rmc is ook gebruik gemaakt van het competentieprofiel RMC consulent 2 dat is ontwikkeld in het kader van het project verzuim 18+. In het competentieprofiel is beschreven welke competenties de consulent leerplicht/rmc nodig heeft bij het uitvoeren van zijn taak. In hoofdstuk 2 is het doel en de opzet van het competentieprofiel beschreven. In hoofdstuk 3 wordt een toelichting gegeven op de ambtsinstructie. De taak van de consulent leerplicht/rmc is duidelijk: het beschermen van het recht op onderwijs. Recht op onderwijs houdt in dat een kind/jongere zich optimaal kan ontwikkelen en daarvoor het best passende onderwijs krijgt. Recht op onderwijs gaat hand in hand met recht op ontwikkeling en participatie. Het merendeel van de jongeren neemt zonder problemen deel aan het onderwijs en behaalt een startkwalificatie. Er is echter een groep jongeren die er niet of onvoldoende in slaagt aan het onderwijs deel te nemen. Hierdoor komt het kunnen participeren in de samenleving in het gedrang. Bij het beschermen van het recht op onderwijs is een centrale rol weggelegd voor de consulent leerplicht/rmc. Hij/zij houdt zich bezig met jongeren waarbij het recht op onderwijs wordt bedreigd. Hij kent de kinderen en jongeren, signaleert de eerste tekenen van verzuim en uitval en kan ingrijpen. De consulent leerplicht/rmc heeft een taak met een grote verantwoordelijkheid: hij werkt met (kwetsbare) jongeren. Zijn gesprekken met jongeren, ouders en andere professionals over het volgen van onderwijs, de ondersteuning die jongeren daarbij nodig hebben en de beslissingen die zij nemen bij bijvoorbeeld schoolverzuim, zijn van invloed op de (beroeps)kwalificatie en daarmee op het leven van de jongere. De consulent leerplicht/rmc werkt in een zich sterk ontwikkelende omgeving en krijgt in die omgeving te maken met een aantal uitdagingen en kansen: 1 Naar een nieuw profiel van de leerplichtambtenaar, KCLO (Kenniscentrum Lerende Overheid), 19 maart 2012 In opdracht van: Ingrado Gemeente Amsterdam, Bureau Leerplicht Plus 2 Competentieprofiel van de RMC consulent, maart 2015, JS Consultancy Pagina 1

2 - transformatie in het sociaal domein Gemeenten zijn vanaf 2015 verantwoordelijk voor de jeugdzorg, WMO en Participatiewet. In iedere gemeente heeft deze transitie geleid tot een transformatie in het sociale domein. Hierdoor ontstaan nieuwe werkwijzen (bijvoorbeeld generalistisch samenwerken) en samenwerkingsrelaties (bijv. sociale wijkteams) waarmee de leerplicht/rmc consulent te maken krijgt. Dit betekent dat er afspraken moeten worden gemaakt worden over de uitvoering van de wettelijke taak en de rol en positie van leerplicht/rmc in het nieuwe sociale domein. - passend onderwijs en thuiszitters Er moet hard gewerkt worden aan de aan de afstemming tussen het onderwijs en de zorg om thuiszitten van ingeschreven leerlingen te voorkomen. Gemeenten en samenwerkingsverbanden moeten intensief samenwerken om absoluut verzuim terug te dringen. De problematiek rond een thuiszittende leerling vraagt om een integrale aanpak. Waarbij drie partijen een sleutelrol hebben, de school, het samenwerkingsverband en de leerplichtambtenaar. Zij krijgen door samen te werken de benodigde kennis en informatie over een leerling en andere betrokkenen om thuiszitten te voorkomen of terug te dringen. - maatwerk De behoefte aan maatwerkoplossingen voor jongeren die (tijdelijk) geheel of gedeeltelijk niet naar school kunnen is groot, zeker na de invoering van de nieuwe Jeugdwet en van passend onderwijs. Dit blijkt ook uit het onderzoek Onderwijs op een andere locatie uitgevoerd door OCW. Naar aanleiding van dit onderzoek is een beleidslijn opgesteld. Hierbij komen de volgende vragen aan de orde: welke mogelijkheden zijn er binnen de bestaande wet- en regelgeving om onderwijs en zorg te combineren? Wie is er verantwoordelijk en welk wettelijk kader is van toepassing? Deze beleidslijn wordt in 2016 geïmplementeerd. Dit betekent dat de consulent leerplicht/rmc kennis moet hebben van relevante wetgeving en moet kunnen samenwerken met partners op het gebied van onderwijs en zorg. - beschermen van het recht op onderwijs aan asiel kinderen De bescherming van het recht op onderwijs van deze groep vormt een extra uitdaging voor passend onderwijs. Dit betekent voor de consulent leerplicht/rmc bijvoorbeeld dat er vaker een beroep kan worden gedaan op zijn/haar inzet om dit recht op onderwijs voor deze groep te beschermen. Hierbij krijgt hij/zij te maken met de belangen en (on)mogelijkheden van deze groep en van de onderwijsinstellingen. - de veranderende rol van RMC Met de implementatie van de brief jongeren in een kwetsbare positie zal vormgegeven moeten worden aan de veranderende rol van RMC. Deze rol kenmerkt zich door gerichtheid op de arbeidsmarkt voor die jongeren waarvoor een startkwalificatie niet tot de mogelijkheden behoort. Naast deze ontwikkelingen is er aandacht voor de versterking van verzuimbeleid van gemeenten. Specifieke thema s daarin zijn: aanpak van schoolziekteverzuim, goede (controle) op registratie en melding het versterken van de preventieve aanpak op scholen en het leren van good practices van andere gemeenten. En is er aandacht voor het uniformeren van landelijke data en benchmarking. Dit om resultaten te kunnen monitoren, om trends te kunnen waarnemen en te kunnen benoemen welke aanpak kansrijk is. Pagina 2

3 Al deze uitdagingen kan de consulent leerplicht/rmc niet alleen het hoofd bieden. Hiervoor is samenwerking nodig met partners in onderwijs, de zorg, de toeleiding naar arbeid en handhaving. Om in die samenwerking zeggingskracht te hebben is het noodzakelijk dat de consulent leerplicht/rmc beschikt over professionaliteit. Om succesvol te kunnen zijn in zijn taak moet de consulent leerplicht/rmc zijn populatie kennen, verbinding kunnen maken met jongeren en partners, trends kunnen signaleren, trends kunnen vertalen naar beleid en andersom en kunnen agenderen. Deze uitdagingen en de centrale rol die de consulent leerplicht/rmc daarbij vervult vragen om doorlopende professionalisering. De jongere heeft recht op een consulent leerplicht/rmc die deskundig is op zijn/haar vakgebied. Hetzelfde geldt voor ketenpartners. Zij mogen alleen genoegen nemen met een volwaardige gesprekspartner. Dit betekent dat de consulent zich zal moeten blijven ontwikkelen en zal moeten blijven investeren in het bijhouden van zijn deskundigheid en competenties. 2. Competentieprofiel Doel en opzet van het competentieprofiel Doel van het competentieprofiel is om meer richting te geven aan de inhoud van de functie van consulent leerplicht/rmc en de benodigde competenties expliciet te maken. Het ondersteunt de professional bij de invulling van zijn/haar werkzaamheden. De invulling van de functie verschilt tot nu toe per regio. Het profiel is geen taak- of functiebeschrijving, De nadruk ligt op de aspecten vaardigheden en gedrag. Het competentieprofiel beschrijft allereerst de definitie van competenties in het algemeen. Vervolgens gaat het in op de drie belangrijkste clusters aan competenties voor de consulent leerplicht/rmc, toegelicht aan de hand van een aantal indicatoren. Dit competentieprofiel is gebaseerd op het competentieprofiel van de RMC consulent, opgesteld door JS Consultancy 21 maart Competenties, definitie en achtergrond Een competentie is een vermogen dat kennis, inzicht, attitude en vaardigheidsaspecten omvat om in concrete taaksituaties doelen te bereiken. Niet elke competentie is eenvoudig te ontwikkelen. Er is onderscheid te maken tussen ontwikkelbare en niet ontwikkelbare competenties. Voor sommige competenties heb je flexibiliteit in denken nodig, denken in mogelijkheden. Voor andere heb je juist controle nodig, het juist uitvoeren van een taak. En naarmate er meer externe factoren een rol spelen, bijvoorbeeld de interactie met mensen, zijn competenties ook moeilijker te ontwikkelen. Het competentiewoordenboek hanteert vier niveaus 3 I. Gemakkelijk ontwikkelbaar (blauwe kwadrant): Met een investering van tijd is relatief makkelijk om deze competentie te ontwikkelen. 3 content/uploads/2012/01/ontwikkelbaarheid- van- competenties.jpg Pagina 3

4 II. Ontwikkelbaar (groene kwadrant): Met een investering van tijd is het relatief makkelijk om deze competentie te ontwikkelen. Echter, je bent hierbij afhankelijk van gelegenheden waarin je met dit gedrag kunt oefenen. III. Ontwikkelbaar door grote inzet (oranje kwadrant): Door de complexiteit van de competentie is deze alleen met grote inzet ontwikkelbaar. IV. Moeilijk ontwikkelbaar (rode kwadrant): Door de complexiteit van de competentie is deze alleen met grote inzet ontwikkelbaar. Je bent hierbij tevens afhankelijk van gelegenheden waarin je met dit gedrag kunt oefenen. Competenties van consulent leerplicht/rmc We onderscheiden drie clusters van competenties: Persoonlijke effectiviteit, Communiceren en Inzicht en realiseren. Bij elk cluster zijn de belangrijkste competenties ondergebracht. Persoonlijke effectiviteit: 1. Initiatief 2. Inlevingsvermogen 3. Omgevingsbewust 4. Reflectievermogen Communiceren: 5. Overtuigen 6. Samenwerken in de keten / onderhouden relaties Inzicht en realiseren: 7. Analytisch vermogen 8. Plannen en organiseren 9. Kennis van relevante wet- en regelgeving (leerplicht, RMC, jeugd, werk- en inkomen, participatie) Toelichting op de competenties: 1. Initiatief: uit eigen beweging mogelijkheden onderzoeken of uitproberen. Liever uit zichzelf beginnen dan afwachten tot anderen het initiatief nemen. Zelf startend: neemt het initiatief. Begint uit zichzelf en is daadkrachtig. Onderzoekt of probeert mogelijkheden uit eigen beweging. Vasthoudend: gaat bij tegenslag of tegenwerking door met het begonnen initiatief. Is vasthoudend en zet door, grijpt kansen. Blijft niet theoretiseren maar zet ideeën om in concrete acties. Pionieren: slaat nieuwe wegen in. Is geneigd van het gebaande pad af te wijken. Is bereid om desnoods ver voor de troepen uit te lopen. Tijdig handelen: smeedt het ijzer als het heet is. Gaat op het goede moment over tot actie. Bijvoorbeeld: neemt de consulent leerplicht/rmc uit eigen beweging contact op met de verzuim coördinator van een school bij tegenvallende verzuimcijfers? 2. Inlevingsvermogen: aandacht hebben voor de gevoelens, houding en motivatie van anderen en daarvoor openstaan. De eigen invloed op anderen begrijpen en er rekening mee houden. Pagina 4

5 Staat open voor de aard en persoonlijkheid van een ander. Kan zich in een ander inleven. Kan zich voorstellen hoe het is om in iemand anders zijn schoenen te staan. Kan zich in de ander verplaatsen. Zich ervan bewust zijn hoe iemand op je overkomt en welke invloed een ander op je heeft. Kan de gevoelens, gedachten en gedragingen van een ander goed aanvoelen. Tact: voelt aan en onderkent welk effect de eigen aard en het eigen gedrag op een ander persoon of op een groep personen heeft of kan hebben. Bijvoorbeeld: kan de consulent zich inleven in de belangen van de MBO leerkrachten en directies? 3. Omgevingsbewust: laten blijken goed geïnformeerd te zijn over maatschappelijke ontwikkelingen of andere omgevingsfactoren en deze kennis effectief benutten voor de eigen functie of organisatie. Heeft inzicht in politieke verhoudingen. Directe omgeving: is op de hoogte van wat er speelt in de directe omgeving. Benut deze kennis effectief voor de eigen functie of organisatie. Is op de hoogte van maatschappelijke ontwikkelingen. Benut deze kennis effectief voor de eigen functie of organisatie. Heeft gevoel voor maatschappelijke trends. Heeft een netwerk van uiteenlopende informele kanalen en heeft daardoor toegang tot allerhande informatie die nuttig is of kan zijn voor de eigen functie of organisatie. Politieke focus: is op de hoogte van politieke ontwikkelingen. Benut deze kennis effectief voor de eigen functie of organisatie. Heeft gevoel voor politieke trends. Kan behendig omgaan met belangentegenstelling Bijvoorbeeld: weet wat er speelt in de samenwerkingsverbanden met de invoering van passend onderwijs. 4. Reflectievermogen: in staat zijn om jezelf een spiegel voor te houden en stil te staan bij hoe je werkt, welke keuzes je maakt en wat hierin verbeterd kan worden. Weet goed wat hij/zij belangrijk vindt in het werk en van welke waarden, normen en opvattingenhij/zij uitgaat. Heeft een goed beeld van de eigen competenties, sterke en zwakke kanten. Werkt op een planmatige manier aan verdere ontwikkeling. Stemt de eigen ontwikkeling af op het beleid van de organisatie en benut de kansen die de organisatie biedt om zich verder te ontwikkelen. Bijvoorbeeld: neemt de consultent bewust de tijd voor sparren met collega s, intervisie, opleiding en coaching? 5. Overtuigen: Gedrag dat er op gericht is anderen te overtuigen van een bepaald standpunt en instemming te krijgen met bepaalde plannen, ideeën of producten. Energiek: stopt energie in het uitdragen van de eigen ideeën en standpunten. Gaat in op argumenten en tegenargumenten van anderen. Laat deze meewegen in de eigen argumentatie. Gebruikt argumenten waar anderen gevoelig voor zijn. Kan weerstanden ombuigen naar voordelen voor het eigen standpunt. Brengt het standpunt met enthousiasme, motiveert de ander met zelfvertrouwen en beslistheid. Is mondeling vaardig. Pagina 5

6 Bijvoorbeeld: kan een verzuimmedewerker binnen het VO meekrijgen in de nieuwe aanpak op het gebied van preventief verzuim. 6. Samenwerken in de keten: Samen met anderen in de keten de activiteiten richten op een gemeenschappelijk doel. Het gezamenlijke resultaat op de eerste plaats stellen en zich daarvoor volledig inzetten. Een goede onderlinge sfeer bevorderen. Motivatie: is bereid met anderen samen te werken. Ziet in dat samenwerken leidt tot betere prestaties voor het geheel. Hulpvaardigheid: helpt uit eigen beweging collega s en ketenpartners zonder direct eigenbelang. Omgang: plezierige omgang nastreven. streeft een plezierige omgang na. Doet bij onenigheid en conflicten moeite om de relatie open te houden en een goede verstandhouding te bereiken. Verbondenheid: stelt het gezamenlijke belang boven het eigenbelang. Zet zich naar beste kunnen in voor een gemeenschappelijk doel. Geven en nemen: geeft en neemt in de samenwerking. Is op de juiste momenten en in juiste mate assertief of aanpassingsbereid. Is bereid fouten te erkennen. Bijvoorbeeld: zoekt bij een verschil van inzicht over de aanpak eerst naar gemeenschappelijke belangen. Gaat open het gesprek aan, stelt lange termijn boven korte termijn succes. 7. Analytisch vermogen: Succesvol in het herkennen en oplossen van problemen. Een vraagstelling ontleden, verbanden leggen en logische conclusies trekken. Zoekt de voor een probleemstelling relevante informatie bij elkaar. Verbanden leggen: relateert problemen aan soortgelijke problemen. Ziet of legt verbanden tussen problemen of gegevens. Ordent, systematiseert en structureert informatie overzichtelijk. Trekt conclusies door logisch redeneren. Stelt goede vragen die het probleem verhelderen. Kan zaken goed schriftelijk verwoorden. Bijvoorbeeld: maakt op basis van verzuimgegevens de benodigde rapportages of deelrapportages. Denkt mee over conclusies en aanbevelingen. 8. Plannen en organiseren: Effectief bepalen van doelen en prioriteiten. Benodigde acties, mensen, tijd of middelen inzetten om bepaalde doelen te bereiken. Voorbereiden: stelt planningen en werkschema s op, bereidt werkzaamheden zorgvuldig voor. Gaat efficiënt om met tijd en middelen, gebruikt beschikbare middelen optimaal. Voorziet mogelijke knelpunten of tegenslagen en is daarop voorbereid. Schakelen: past zich makkelijk en snel aan aan een gewijzigde situatie. Past acties en planningen aan naar de nieuwe omstandigheden. Improviseert indien nodig vlot. Heeft kennis van relevante registratiesystemen. Bijvoorbeeld: maakt planningen en bepaalt prioriteiten in afspraken met betrokkenen in het werkveld. 9. Kennis van relevante wet- en regelgeving: is op de hoogte van de actuele wet- en regelgeving, zowel landelijk als lokaal / regionaal. Pagina 6

7 Zoekt actief naar actuele kennis op het gebied van wet- en regelgeving op alle relevante terreinen (RMC, Leerplicht, Sociale Domein, Werk en Inkomen). Deelt deze kennis met anderen, vertaalt deze kennis in zijn / haar dagelijkse handelen. Bijvoorbeeld: kent actuele wet- en regelgeving en is in staat dit over te brengen op de betrokken partijen in het veld. Als we bovengenoemde competenties verdelen in de aspecten kennis / inzicht, vaardigheden en houding, ontstaat het volgende beeld: Kennis Vaardigheden Houding Kennis van relevante wet- en regelgeving Omgevingsbewust Inlevingsvermogen Plannen en realiseren Analytisch vermogen Overtuigen Samenwerken in de keten Initiatief Reflectievermogen 5. Toelichting op ontwikkelbaarheid van de competenties Zoals aangegeven is de ene competentie eenvoudiger te ontwikkelen dan de andere. Daarnaast speelt ook de persoonlijke combinatie van competenties een rol. Als iemand hoog scoort op de competenties initiatief en flexibiliteit zal hij / zij ook hoog scoren op de competentie opbouwen en onderhouden van relaties. De score op de ene competentie is dus altijd afhankelijk van scores op andere competenties. In het algemeen kunnen we stellen dat de ontwikkelbaarheid van competenties afhankelijk is van de volgende vier factoren: Intelligentie (bijv. analytisch vermogen: dit kun je ontwikkelen als je beschikt over een voldoende mate van intelligentie); Motivatie (bijv. bij het opbouwen van relaties: als je echt gemotiveerd bent om relaties op te bouwen, dan kun je dat ontwikkelen); Vaardigheden. Beschik je over de vaardigheden en de ervaring om het op te pakken (bijv. bij overtuigingskracht, heb je de kans om te oefenen, kun je ervaring opdoen?) Persoonlijkheid en stijl. Beschik je over de juiste persoonlijkheid en stijl om te werken aan de ontwikkeling van de competentie (bijvoorbeeld bij reflectievermogen, ben je open, kun je je kwetsbaar opstellen?). In schema: Pagina 7

8 Toepassing en gebruik Dit competentieprofiel kan worden toegepast bij de werving en selectie van consulenten leerplicht/rmc, bij functionerings- en beoordelingsgesprekken, bij in- en externe opleidingsactiviteiten en intervisie bijeenkomsten. Tevens kan het profiel worden gebruikt voor het waarderen van de functie. Wij adviseren hierbij een inschaling van deze functie in gemeentelijke schaal 9 10 (BBRA). Om te kunnen worden geregistreerd in het kwaliteitsregister leerplicht en RMC moet men voldoen aan dit competentieprofiel. 3. Ambtsinstructie voor de medewerker leerplicht/rmc Het opstellen van een ambtsinstructie is wettelijk verplicht. En moet worden opgesteld door burgemeester en wethouders. In de ambtsinstructie wordt vermeld hoe de wettelijke taken die aan de gemeente zijn opgelegd moeten worden uitgevoerd. Ook is aangegeven hoe overleg wordt gepleegd met de consulenten in de omliggende gemeenten en met welke instanties moet worden samengewerkt. Zo staat bijvoorbeeld in de instructie beschreven op welke wijze preventief wordt gewerkt: De medewerker leerplicht/rmc draagt er zorg voor dat in een zo vroeg mogelijk stadium door middel van voorlichting via het internet, in schoolgidsen, brochures en beantwoording van telefonische vragen pro-actief informatie wordt verschaft aan leerlingen, ouders en betrokken instellingen 2. De medewerker Leerplicht/RMC zendt aan de ouders van de 4-jarigen die, 3 maanden voordat zij 5 jaar worden, nog geen schoolinschrijving hebben, tijdig een brief om hen te stimuleren hun kind in te schrijven. De instructie voor de medewerker leerplicht/rmc is opgesteld om de gewenste werkwijze met betrekking tot het toezicht op de naleving van de leerplicht en het beleid op het gebied van voortijdig schoolverlaten zo duidelijk mogelijk vast te leggen, passend voor de lokale of regionale situatie. De ambtsinstructie kan dus per gemeente worden opgesteld en per gemeente verschillen. Pagina 8

9 In de instructie zijn geen bepalingen opgenomen die in wetgeving zijn opgenomen. De instructie moet echter wel in nauwe samenhang met de wetgeving worden gelezen. Wetgeving betreft hier de leerplichtwet, de algemene onderwijswetten en andere relevante wetgeving, bijvoorbeeld de Algemene wet Bestuursrecht. In de instructie wordt de aanduiding medewerker leerplicht/rmc gebruikt. Hiermee wordt bedoeld: de aangewezen functionaris die de eed of belofte heeft afgelegd (artikel 16 lid 1 LPW). Ingrado heeft een voorbeeld instructie opgesteld. Deze is als bijlage aan dit document toegevoegd. Het addendum kindermishandeling is onderdeel van deze ambtsinstructie en is te vinden als addendum bij de ambtsinstructie. Pagina 9