Handleiding TATE20W - EVV_cover.indd 2-3 TATE20H - EVV.indd : :06:04

Transcriptie

1 n Handleidi TATE20H - EVV.indd 1 g : :06:04

2 Overzichtstabel Thema: Tarik en Tina altijd samen op pad Lestitel Techniek Lesduur Werkboek p. Kopieerblad(en) Handleiding p. Hoe dragen Tarik en Tina zorg voor hun materiaal? Alles op zijn plaats Wat zie ik daar? Kijkdoos met bewegende beelden - magneet, hefboom 150 K Wat vinden Tarik en Tina in de werkplaats? Gereedschap - gebruik Sla jij de spijker op de kop? Omgaan met nagels, hamer en tang Hoe sterk zijn Tarik en Tina? Hefbomen - toepassingen 100 K Kun je mee op fietstocht met Tarik en Tina? Gereedschapskoffer fiets 100 K Hoe kun je de wind meten? Windmeter maken Hoe bereid jij lekker fruit? Keukengerei - fruitbereiding 100 K Vervelen Tarik en Tina zich? Speelgoed vervaardigen Waarom brandt het lampje niet? Batterijen in speelgoed Ga je mee kamperen met Tarik en Tina? Tenten bouwen Hoe doen Tarik en Tina dat? Lichaam als gebruiksvoorwerp Talenten Ik ben trots 20 Toptalent prikbord 20 Wat vinden jullie van mijn werk? 20 Talentenclubs 21 Talenten verbinden 1 K4 22 Talenten verbinden 2 K5 23 Talenten verbinden 3 K6 24 Talentenkaart van een klasgenoot K7 25 Dit ben ik! Mijn talent in techniek (synthese) Tarik en Tina altijd samen op pad handleiding 32

3 Hoe dragen Tarik en Tina zorg voor hun materiaal? THEMA: TOEPASSINGSGEBIEDEN: DUUR VAN DE LES: Weer naar school Alle toepassingsgebieden waarbij zorg voor materiaal en organisatie belangrijk is 100 min. DE LES IN HET KORT De leerlingen beseffen hoe belangrijk het is om goed zorg te dragen voor je materiaal en het altijd goed en op de juiste plaats op te bergen. Ze maken zelf een pennenhouder om het materiaal op hun bank netjes te bewaren en helpen mee om in de klas alles te organiseren door bv. te zorgen voor een takenbord of een gereedschapsbord in de techniekhoek of het technieklokaal. DOELEN Matrix van technische geletterdheid D KC ET ET + concretisering Hanteren TP Bepalen aan welke vereisten het technische systeem dat ze willen realiseren, moet voldoen. De leerlingen kunnen bepalen aan welke eisen hun pennenhouder, takenbord en gereedschapsbord moeten voldoen. Een eenvoudige werktekening of handleiding stap voor stap uitvoeren. De leerlingen kunnen aan de hand van een eenvoudig stappenplan hun pennenhouder maken. K 2.12 Keuzen maken bij het gebruiken of realiseren van een technisch systeem, rekening houdend met de behoefte, met de vereisten en met de beschikbare hulpmiddelen. De leerlingen kunnen eisen stellen aan hun takenbord of gereedschapsbord en materiaal kiezen om dat te realiseren. Leerplandoelen VVKBAO Leerlingen kunnen zeggen aan welke eisen een bestaande constructie en een constructie die ze zelf willen maken of gebruiken, moeten voldoen Kunnen formuleren dat een deur open en dicht moet kunnen gaan, een stoel het gewicht van een volwassene moet kunnen dragen, een auto moet kunnen rijden Leerlingen kunnen een constructieactiviteit of een bereiding correct uitvoeren. Een eenvoudig visueel voorgesteld plan zelfstandig uitvoeren. Zich bereid tonen om veilig om te gaan met materialen en gereedschap van de klas. Aan de hand van een al dan niet zelfgemaakte eenvoudige werktekening of handleiding het geschikte materiaal en gereedschap kiezen en daarmee de constructieactiviteit of de bereiding stap voor stap juist en veilig uitvoeren. 33 Hoe dragen Tarik en Tina zorg voor hun materiaal? handleiding

4 OVSG De leerlingen bepalen aan welke vereisten de technische realisatie die ze willen gebruiken, moet voldoen De leerlingen maken keuzes bij het gebruiken van een technische realisatie, rekening houdend met de behoeften, vereisten en beschikbare materialen en hulpmiddelen De leerlingen bepalen aan welke vereisten de technische realisatie die ze willen maken, moet voldoen De leerlingen kiezen geschikte materialen en gepaste hulpmiddelen voor het maken van een eenvoudige technische realisatie De leerlingen voeren een eenvoudige werktekening of handleiding stap voor stap uit. GO! Voor een technisch systeem dat ze willen gebruiken of realiseren, eigen criteria verwoorden. Welke criteria zijn voor mij belangrijk als ik een technisch systeem wens te realiseren? Bv. leerlingen verwoorden als eigen criteria waaraan hun pennenhouder, takenbord, materiaalbord moet voldoen. Uit verschillende ontwerpen kiezen en die keuze realiseren door rekening te houden met beschikbare grondstoffen en materialen Een eenvoudige werktekening of handleiding stap voor stap uitvoeren. MATERIAAL Klassikaal zijkniptang(en) (om het kippengaas/volièregaas te knippen) en trektang hamers en krammen schuurpapier Individueel werkboek p. 3 t/m 7 hamer en tang (Eventueel kunnen de leerlingen die van thuis meebrengen. Zorg er dan voor dat het gereedschap geschikt is voor kinderhanden. Een hamer van 200 g is voldoende in een tweede leerjaar.) houten plankje ongeveer 6 x 12 cm, dikte 1,5 à 2 cm stuk kippen- of volièregaas met kleine vierkante mazen VOORAF DOEN Voortaak voor de leerlingen: ze brengen een hamer en een tang mee. AANDACHTSPUNTEN DIDACTISCHE TIPS In deze les willen we bij het maken van de pennenhouder iets verder gaan dan een bierviltje met een wc-rolletje erop. De bedoeling is dat de leerlingen echt gereedschap hanteren en er op de juiste manier leren mee omgaan. Je kunt zorgen voor extra helpende handen als je hulpouders of een extra begeleidende leerkracht inschakelt. LESVERLOOP 1 Introductie 1.1 Inleidend verhaal (werkboek p. 5) Vertel of lees het verhaal in het werkboek voor. 2 Leskern 2.1 Afspraken in de klas Bij het begin van het schooljaar is er heel wat nieuw voor de leerlingen: een nieuwe klas, nieuw schoolgerei, nieuwe afspraken Dat is een ideale kans om de leerlingen erop te wijzen dat alles zijn plaats heeft en dat ieder de opdracht heeft goed voor het materiaal te zorgen. Dat geldt zowel voor het gereedschap dat gehanteerd wordt in de techniekactiviteiten, als voor het schoolgerei van de klas (verf, scharen, lijmstiften ) en van de leerlingen (schrijfgerei, boekentas ). Hoe dragen Tarik en Tina zorg voor hun materiaal? handleiding 34

5 2.2 Het schrijfgerei netjes opgeborgen (werkboek p. 6) Met het stappenplan in het werkboek kunnen de leerlingen een eigen pennenhouder timmeren. Zo maken ze al kennis met enkele gereedschappen en materialen (soorten hout, kippengaas, hamer, (zij-)kniptang, trektang). Bespreek met de leerlingen het stappenplan en laat ze zelf de verschillende stappen verwoorden. Heb aandacht voor het gereedschap: hoe komt het dat we het kippengaas niet met een schaar kunnen knippen? Hoe moeten we het gereedschap veilig en verantwoord gebruiken? Als leerlingen met andere ideeën komen om een pennenhouder te timmeren, is dat alleen maar toe te juichen. Laat ze eventueel hun ontwerp tekenen en uitvoeren. 2.3 Alles heeft zijn plaats Bespreek met de leerlingen de plaats van het schoolgerei van de klas (verf, scharen, lijmstiften ) en duid eventueel een verantwoordelijke aan. Bedenk samen een oplossing voor het gereedschap dat gehanteerd wordt in de techniekactiviteiten. Maak samen een materiaalbord voor het gereedschap in de techniekhoek. Hoe weten we waar wat moet hangen? Sla spijkertjes in de plaat om tang, hamer, zaag aan op te hangen. Teken de contouren van het gereedschap op de plaat zodat iedereen meteen ziet wat waar moet hangen. Een ander groepje van de klas kan eventueel een takenbord timmeren: ze slaan spijkertjes in om de naamkaartjes aan op te hangen. Zo kunnen de klastaken netjes worden verdeeld. Opgeruimd staat netjes! 3 Slot van de les 3.1 Klasafspraken (werkboek p. 7) Herhaal met de leerlingen de gemaakte afspraken over het schoolgerei en materiaal in de klas. Bespreek het belang van zorg dragen voor je materiaal en je materiaal goed onderhouden. Lees en bespreek kort het onthoudrubriekje. 3.2 Talenten en beroepen (werkboek p. 7 en 57) Bespreek met de leerlingen de activiteit. Vonden zij het leuk/niet leuk? Vonden zij het moeilijk/gemakkelijk? Wat vonden ze leuk? Wat vonden ze niet leuk? Wat was moeilijk? Wat was gemakkelijk? De leerlingen kleuren het passende gezichtje en cirkeltje. Bespreek met de leerlingen welke talenten ze voor deze activiteit hebben aangesproken. Wat konden ze goed? Wat konden ze niet goed? Bespreek in welk beroep de leerlingen later zullen timmeren of nieuwe gebruiksvoorwerpen ontwerpen. 35 Hoe dragen Tarik en Tina zorg voor hun materiaal? handleiding

6 Leg daarmee de link naar de vijf talenten in het werkboek. Bespreek met de leerlingen welke talenten ze voor die activiteit aangesproken hebben. Geef wat duiding bij de vijf talenten. zorgzaam veilig spreken en luisteren planmatig handig De leerlingen denken erover na wat ze goed konden bij die activiteit. Ze beoordelen zichzelf en kleuren 3 cirkeltjes groen bij hun beste talenten. De 3 groen aangestipte talenten duiden ze nu ook aan op het syntheseblad in het werkboek p. 57: ze kleuren telkens 1 vakje van een staafje. Door die werkwijze bouwen de leerlingen een diagram op. Na het uitwerken van alle activiteiten kunnen ze dat diagram bespreken, analyseren, interpreteren en daarover besluiten formuleren. Zo verkrijgen we een talentenprofiel. Hoe dragen Tarik en Tina zorg voor hun materiaal? handleiding 36

7 Wat zie ik daar? THEMA S: TOEPASSINGSGEBIEDEN: DUUR VAN DE LES: De boerderij of andere thema s Magneten Grafische industrie Montage Artistiek 150 min. DE LES IN HET KORT De leerlingen maken van een schoenendoos een kijkdoos. Ze krijgen de opdracht hun kijkdoos van verschillende bewegende delen te voorzien. Ze kunnen daarvoor verschillende systemen bedenken door o.a. gebruik te maken van magneten, hefbomen. Bijvoorbeeld: kijkdoos met dieren van de boerderij; door middel van magneetjes kunnen verschillende dieren bewegen. DOELEN Matrix van technische geletterdheid D KC ET ET + concretisering 2.11 Ideeën genereren voor het ontwerp van een technisch systeem. De leerlingen kunnen oplossingen ontwikkelen voor de bewegende delen in hun kijkdoos. TS 2.10 Bepalen aan welke vereisten het technische systeem dat ze willen gebruiken of realiseren, moet voldoen. De leerlingen bepalen hoe de figuurtjes in hun kijkdoos moeten bewegen Een probleem, ontstaan vanuit een behoefte, technisch oplossen door verschillende TP stappen van het technische proces te doorlopen. De leerlingen kunnen bij de realisatie van hun kijkdoos het technische proces doorlopen Keuzen maken bij het gebruiken of realiseren van een technisch systeem, rekening houdend met de behoefte, met de vereisten en met de beschikbare hulpmiddelen K (= evalueren). De leerlingen maken keuzen betreffende materiaal, werkwijze en gereedschap bij hun realisatie. Hanteren Leerplandoelen VVKBAO Leerlingen kunnen zeggen aan welke eisen een bestaande constructie en een constructie die ze zelf willen maken of gebruiken, moet voldoen Ze kunnen formuleren dat een deur open en dicht moet kunnen gaan, een stoel het gewicht van een volwassene moet kunnen dragen, een auto moet kunnen rijden Leerlingen kunnen hun materialenkennis en hun kennis van constructie, bereidings- en bewegingsprincipes gebruiken hij het ontwerpen van een constructie of bereiding. Ze genereren ideeën voor een ontwerp van een technische realisatie. Leerlingen kunnen een constructieactiviteit of een bereiding correct uitvoeren. Ze tonen zich bereid om veilig om te gaan met materialen en gereedschap van de klas. Leerlingen kunnen gebruikmaken van hun kennis over en vaardigheid in techniek om een bereiding te maken en een constructie uit elkaar te halen of in elkaar te zetten. Ze kiezen geschikt materiaal, geschikte hechtingswijzen en geschikt gereedschap. Ze kunnen hun kennis van materialen en hun kennis van constructie- en bewegingsprincipes functioneel toepassen. 37 Wat zie ik daar? handleiding

8 OVSG De leerlingen bepalen aan welke vereisten de technische realisatie die ze willen gebruiken, moet voldoen De leerlingen maken keuzes bij het gebruiken van een technische realisatie, rekening houdend met de behoefte, vereisten en beschikbare materialen en hulpmiddelen. De leerlingen kunnen een probleem, ontstaan vanuit een behoefte, technisch oplossen door verschillende stappen van het technische proces te doorlopen: probleemstelling, ontwerpen, maken, in gebruik nemen en evalueren De leerlingen verduidelijken welke technische realisatie ze willen maken om aan een behoefte te voldoen De leerlingen genereren ideeën voor het ontwerp van een technische realisatie. GO! Een probleem, ontstaan vanuit een behoefte, technisch oplossen door verschillende stappen van het technische proces te doorlopen (het probleem stellen, oplossingen ontwikkelen, maken, in gebruik nemen, evalueren). Welk proces doorloop ik en herken ik als ik een technisch systeem wil maken? Voor een technisch systeem dat ze willen gebruiken of realiseren, eigen criteria verwoorden. Welke criteria zijn voor mij belangrijk als ik een technisch systeem wens te realiseren? Bv. leerlingen verwoorden als eigen criteria: Verschillende delen van mijn kijkdoos moeten kunnen bewegen. Ideeën voor een ontwerp van een eenvoudig technisch systeem verzamelen door een probleemoplossende denkwijze. Uit verschillende ontwerpen kiezen en die keuze realiseren door rekening te houden met: beschikbare grondstoffen en materialen. Uit verschillende ontwerpen kiezen en die keuze realiseren door rekening te houden met: hanteerbare en beschikbare machines en/of gereedschappen. MATERIAAL Klassikaal lijm, stof, kosteloos materiaal, magneten, paperclips, splitpennen Individueel werkboek p. 9 t/m 12 kopieerblad K1 (figuurtjes voor in de kijkdoos) schaartje schoenendoos VOORAF DOEN De leerlingen brengen een schoenendoos mee. Kopieer K1 voor elke leerling. AANDACHTSPUNTEN DIDACTISCHE TIPS In principe kun je op elk thema een kijkdoos maken. Zoek zelf of laat de leerlingen passende tekeningen op het thema zoeken. LESVERLOOP 1 Introductie 1.1 Inleidend verhaal (werkboek p. 9) Vertel of lees het verhaal in het werkboek voor. Wat zie ik daar? handleiding 38

9 2 Leskern Een kijkdoos maken (werkboek p. 10 en 11) Vertel dat de leerlingen een kijkdoos gaan maken net zoals Tarik en Tina. Hopelijk wordt het net zo leuk als Tarik en Tina vonden. Vraag of de leerlingen ideeën hebben om zoals Tarik de figuurtjes in hun kijkdoos te laten bewegen. Bespreek de verschillende voorstellen met de leerlingen. Hoe kun je dat oplossen? Welk materiaal ga je gebruiken? Wat heb je nog nodig? Volgens welk principe werkt dat? Waar heb je dat nog gezien? Enkele mogelijkheden met magneetjes: maak een paperclip vast aan een figuurtje. Laat het figuurtje bewegen door met een magneet aan de buitenzijde van de schoenendoos te bewegen; door gebruik te maken van hefbomen: laat een strook karton scharnieren rond een splitpen. Plak een figuurtje op het uiteinde van de kartonstrook; door heen en weer te schuiven: maak een gleuf in de zijkant van de schoenendoos en steek er een strook karton door. Door de strook heen en weer te bewegen kun je het figuurtje heen en weer laten bewegen; met een touwtje: maak aan beide kanten een gaatje in de kijkdoos. Maak je figuurtje vast aan het touwtje. Door het touwtje heen en weer te bewegen kun je dingen laten vliegen. Wanneer de leerlingen ideeën genoeg hebben opgedaan, kunnen ze aan de slag met het stappenplan (en het kopieerblad) in hun werkboek. 39 Wat zie ik daar? handleiding

10 3 Slot van de les 3.1 Voorstelling en bespreking van de creaties (werkboek p. 11) De leerlingen stellen hun kijkdoos aan de andere leerlingen van de klas voor en vertellen er eventueel een verhaaltje bij. Ondertussen bewegen ze hun figuurtjes in de kijkdoos. Ze verwoorden op welke manier ze de figuurtjes laten bewegen in hun kijkdoos, welke materialen ze gebruikt hebben en hoe ze te werk gegaan zijn. Bespreek kort het onthoudrubriekje. Vul eventueel klassikaal in. 3.2 Talenten (werkboek p. 12 en 57) Bespreek met de leerlingen de activiteit. Vonden zij het leuk/niet leuk? Vonden zij het moeilijk/gemakkelijk? Wat vonden ze leuk? Wat vonden ze niet leuk? Wat was moeilijk? Wat was gemakkelijk? De leerlingen kleuren het passende gezichtje en cirkeltje. Bespreek: Wat kon je goed? Wat kon je niet goed? Leg daarmee de link naar de vijf talenten in het werkboek. Bespreek met de leerlingen welke talenten ze voor die activiteit hebben aangesproken. Geef wat duiding bij de vijf talenten. zorgzaam veilig spreken en luisteren planmatig handig De leerlingen denken erover na wat ze goed konden bij die activiteit. Ze beoordelen zichzelf en kleuren 3 cirkeltjes groen bij hun beste talenten. De 3 groen aangestipte talenten duiden ze nu ook aan op het syntheseblad in het werkboek p. 57: ze kleuren telkens 1 vakje van een staafje. Door die werkwijze bouwen de leerlingen een diagram op. Na het uitwerken van alle activiteiten kunnen ze dat diagram bespreken, analyseren, interpreteren en daarover besluiten formuleren. Zo verkrijgen we een talentenprofiel. Correctiesleutel C11 Wat zie ik daar? handleiding 40

11 Wat vinden Tarik en Tina in de werkplaats? THEMA S: TOEPASSINGSGEBIEDEN: DUUR VAN DE LES: Beroepen Vaderdag/Moederdag Hobby s Bij de doe-het-zelver Bouw Hout Elektriciteit Transport en logistiek 50 min. DE LES IN HET KORT De leerlingen vertellen van verschillende gereedschappen hoe ze heten, hoe je ze correct moet gebruiken. Ze verwoorden in wiens gereedschapskist elk van de gereedschappen thuishoort. DOELEN Matrix van technische geletterdheid D KC ET ET + concretisering Begrijpen Hanteren Duiden TS TS TS 2.1 Van technische systemen uit hun omgeving zeggen van welke materialen (hulpmiddelen) of grondstoffen ze gemaakt zijn. De leerlingen kunnen van de verschillende gereedschappen zeggen waarvan ze gemaakt zijn Werkwijzen en technische systemen vergelijken en over beide een oordeel formuleren aan de hand van criteria. De leerlingen kunnen verschillende gereedschappen hanteren en rubriceren volgens zelf aangegeven criteria Technische systemen in verschillende toepassingsgebieden van techniek gebruiken en/ of realiseren. De leerlingen kunnen verwoorden hoe dezelfde gereedschappen in verschillende toepassingsgebieden (verschillende beroepen) gebruikt worden. Aan de hand van voorbeelden uit verschillende toepassingsgebieden van techniek illustreren dat technische systemen nuttig, gevaarlijk kunnen zijn voor henzelf, voor anderen. De leerlingen kunnen verwoorden hoe de gereedschappen hun lichaamsfuncties verbeteren en aanvullen en hoe ze er verantwoordelijk mee omgaan. Leerplandoelen VVKBAO Leerlingen zien in dat courante producten gemaakt zijn van welbepaalde materialen en/of grondstoffen De leerlingen ervaren en uiten van welke materialen en/of grondstoffen allerlei voorwerpen gemaakt zijn OVSG Leerlingen kunnen met techniek omgaan in verschillende toepassingsgebieden. De leerlingen kunnen technische realisaties uit verschillende toepassingsgebieden van techniek gebruiken. De leerlingen kunnen bij technische realisaties uit verschillende toepassingsgebieden van techniek aangeven dat ze nuttig, gevaarlijk en/of schadelijk kunnen zijn voor henzelf, voor anderen, voor natuur en milieu De leerlingen ontdekken al explorerend en experimenterend verschillende grondstoffen en materialen De leerlingen gaan vaardig en correct om met materialen en gereedschappen die aan hun leeftijd aangepast zijn De leerlingen gebruiken technische realisaties in verschillende toepassingsgebieden van techniek De leerlingen controleren of een technische realisatie voldoet aan vooraf bepaalde behoeften en eisen De leerlingen gaan na of de gekozen materialen en hulpmiddelen geschikt waren. De leerlingen illustreren aan de hand van voorbeelden uit verschillende toepassingsgebieden dat technische realisaties nuttig, gevaarlijk en/of schadelijk kunnen zijn voor henzelf, voor anderen of voor natuur en milieu. 41 Wat vinden Tarik en Tina in de werkplaats? handleiding

12 GO! Van veelvoorkomende en zelf vaak gebruikte technische systemen verwoorden van welke grondstof of welk materiaal de onderdelen gemaakt zijn Van welke grondstof of welk materiaal zijn de onderdelen gemaakt? Bv. gouden ring met diamanten edelstenen, kiezel op de oprit Technische systemen in verschillende toepassingsgebieden van techniek gebruiken en/of realiseren. Zelf gerealiseerde systemen en werkwijzen met elkaar vergelijken en beoordelen. Wat zijn de voordelen van het ene technische systeem ten aanzien van het andere? Bv. mogelijke vragen: Welk technisch systeem lost ons probleem het best op? Voor welk technisch systeem zijn we het zuinigste omgegaan met materiaal? Hebben we het materiaal/ het gereedschap correct gebruikt? Zijn we nauwkeurig aan de slag gegaan? Wat gaat het snelst? Wat geeft het mooiste resultaat? Waarvoor heb je het minste materiaal nodig? Wat is het plezierigste? Wat is het veiligste? Wat is het meest duurzaam? Correct gebruiken van het technische systeem al dan niet a.d.h.v. een stappenplan, handleiding, werktekening Bv. ik hanteer de hamer correct Bespreken welk technisch systeem het meest gepast is. Aan de hand van eigen voorbeelden uit verschillende toepassingsgebieden van techniek illustreren dat technische systemen nuttig, gevaarlijk en/of schadelijk kunnen zijn voor henzelf, voor anderen of voor natuur en milieu. Is het technische systeem nuttig, gevaarlijk en/of schadelijk voor mezelf, voor anderen, voor natuur en milieu? MATERIAAL Individueel werkboek p. 13 t/m 15 In groep per twee leerlingen: wat materiaal met bijbehorende attributen Voorbeelden: een hamer met enkele plankjes (hard/zacht) hout en wat spijkers en schroeven; een zaag met verstekbak en enkele houten latjes; een Engelse sleutel met enkele moeren en bouten. Maak een keuze uit het onderstaande gereedschap. Meetgereedschap: plooimeter, rolmeter, winkelhaak, waterpas, schietlood Hamers: gewone hamer, klauwhamer, houten hamer, rubberen hamer Tangen: trektang, buizentang, combinatietang, kniptang Sleutels: ringsleutels, steeksleutels, Engelse sleutel, inbussleutel Zagen: handzaag, verstekzaag, ijzerzaag, juniorzaag, figuurzaag Schroeven: kruisschroevendraaier, platte schroevendraaier Varia: houtbeitel, steenbeitel, schuurpapier, lijmklem VOORAF DOEN Verzamel het gereedschap met de nodige attributen. Breng een gereedschapskist mee. Leg het gereedschap klaar op de banken. Wat vinden Tarik en Tina in de werkplaats? handleiding 42

13 LESVERLOOP 1 Introductie 1.1 Inleidend verhaal (werkboek p. 13) Vertel of lees het verhaal in het werkboek voor. 2 Leskern 2.1 Op verkenning Leg op elke bank een stuk gereedschap met bijbehorende attributen (zie materiaal). Voorbeelden een hamer met enkele plankjes van (hard/zacht) hout en wat spijkers en schroeven een zaag met verstekbak en enkele houten latjes een Engelse sleutel met enkele moeren en bouten... De leerlingen gaan samen met Tarik en Tina op verkenning uit. Op alle banken in de klas ligt gereedschap dat Tarik en Tina in de werkplaats gevonden hebben. Geef de leerlingen de opdracht het gereedschap op hun bank uit te proberen. Vertel dat ze na de experimenteerfase een antwoord moeten geven op de volgende vragen: Welk gereedschap ligt er op je bank? (juist benoemen) Waarvoor kun je het allemaal gebruiken? Laat zien hoe je het moet gebruiken? Tijdens een rondje door de klas maken de leerlingen kennis met alle gereedschappen: aan elke bank vertellen de leerlingen over hun gereedschap en geven ze antwoord op de gestelde vragen. Voorbeeld Op onze bank ligt een hamer. Die gebruik ik om spijkers in een plankje te slaan. Kijk, zo moet je dat doen (leerling demonstreert). Bij het zachte hout ging dat gemakkelijk, bij het harde hout ging dat moeilijker. De schroeven kon ik niet in het hout slaan. Stel bij elk van de gereedschappen verduidelijkende vragen. Waarvoor kun je het nog gebruiken? (eigenlijk en oneigenlijk gebruik van het gereedschap) Waarop moet ik letten als ik het gebruik? In wiens gereedschapskist zou je dit gereedschap vinden? (link met de verschillende beroepen) Eventueel kun je na de klasronde de groepen laten doorschuiven zodat ieder kind eens met verschillende gereedschappen kan werken. 2.2 Op de demonstratietafel Breng alle gereedschappen samen op de demonstratietafel. 1 Rubriceer de voorwerpen volgens verschillende criteria. Laat de leerlingen zelf een criterium bepalen. Enkele mogelijkheden: volgens gebruik: dingen om te meten, om te kloppen, om te sleutelen, om te schroeven en boren, om te zagen, om te schuren, om te zien of iets mooi recht is... volgens grondstof: waarvan is het gemaakt? volgens beroep: wat hoort in de gereedschapskist van een schrijnwerker, een mecanicien, een elektricien...? 2 Leg verbanden tussen de verschillende gereedschappen. Iemand had een hamer om spijkers in een plankje te slaan. Hoe krijg je ze er weer uit? Bespreek hier hoe dat kan met een klauwhamer. Bespreek ook met welk gereedschap het nog kan, bv. trektang, breekijzer... Laat aanwijzen op de demonstratietafel. 43 Wat vinden Tarik en Tina in de werkplaats? handleiding

14 3 Slot van de les 3.1 Verwerking (werkboek p. 14 en 15) Bespreek met de leerlingen hoe die gereedschappen ons leven gemakkelijker maken. In het werkboek noteren de leerlingen de naam van de verschillende gereedschappen correct en verbinden ze met de gereedschapskist van de voorgestelde beroepen. Lees en bespreek kort het onthoudrubriekje. 3.2 Talenten (werkboek p. 15 en 57) Bespreek met de leerlingen de activiteit. Vonden zij het leuk/niet leuk? Vonden zij het moeilijk/gemakkelijk? Wat vonden ze leuk? Wat vonden ze niet leuk? Wat was moeilijk? Wat was gemakkelijk? De leerlingen kleuren het passende gezichtje en cirkeltje. Bespreek: Wat kon je goed? Wat kon je niet goed? Bespreek met welke gereedschappen ze graag zouden werken en welke talenten of interesses ze daarvoor (hebben) moeten aanspreken. Geef wat duiding bij de vijf talenten. zorgzaam veilig spreken en luisteren planmatig handig De leerlingen denken erover na wat ze goed konden bij die activiteit. Ze beoordelen zichzelf en kleuren 3 cirkeltjes groen bij hun beste talenten. De 3 groen aangestipte talenten duiden ze nu ook aan op het syntheseblad in het werkboek p. 57: ze kleuren telkens 1 vakje van een staafje. Door die werkwijze bouwen de leerlingen een diagram op. Na het uitwerken van alle activiteiten kunnen ze dat diagram bespreken, analyseren, interpreteren en daarover besluiten formuleren. Zo verkrijgen we een talentenprofiel. AANDACHTSPUNTEN DIDACTISCHE TIPS Eventueel een aanvullende les (50 min.) Geef de leerlingen de opdracht tegen de volgende les een voorwerp uit het beroep van vader/moeder mee te brengen. In deze les laat je de leerlingen toelichting geven bij het beroep van vader/moeder aan de hand van het voorwerp dat ze meegebracht hebben. Telkens komt aan bod: Wie gebruikt het? Zou ik/jij het kunnen gebruiken? Waarvoor gebruik je het? Waarvan is het gemaakt? Wie heeft het uitgevonden? Waarop moet je letten als je het gebruikt? Noteer de verschillende beroepen die op die manier in de klas aan bod komen. Laat de leerlingen hun eventuele interesse voor bepaalde beroepen verwoorden. Eventueel kies je met zijn allen één leuk beroep! Nodig die mama of papa uit in de klas om wat toelichting te geven bij zijn/haar beroep. Bereid met de leerlingen een interview voor. Correctiesleutel C14 Wat vinden Tarik en Tina in de werkplaats? handleiding 44

15 Sla jij de spijker op de kop? THEMA S: TOEPASSINGSGEBIEDEN: DUUR VAN DE LES: Timmeren Vaderdag Beroepen Hout 50 min. DE LES IN HET KORT De leerlingen leren in deze les vaardig omgaan met spijkers, hamer en trektang. Ze tonen hun vaardigheden in verschillende toepassingen zoals een houten figuurtje of een draadfiguur. DOELEN Matrix van technische geletterdheid D KC ET ET + concretisering 2.10 Bepalen aan welke vereisten het technische systeem dat ze willen gebruiken of realiseren, moet voldoen Ideeën genereren voor het ontwerp van een technisch systeem. TS De leerlingen kunnen een ontwerp bedenken dat ze willen realiseren van hout Technische systemen in verschillende toepassingsgebieden van techniek gebruiken en/ of realiseren. De leerlingen kunnen verschillende gereedschappen veilig en verantwoord gebruiken voor het realiseren van hun werkstuk. TP 2.12 Keuzen maken bij het gebruiken of realiseren van een technisch systeem, rekening H houdend met de behoefte, met de vereisten en met de beschikbare hulpmiddelen. De leerlingen kunnen de geschikte gereedschappen kiezen voor de realisatie van hun werkstuk. K Hanteren Leerplandoelen VVKBAO Leerlingen kunnen zeggen aan welke eisen een bestaande constructie of een constructie die ze zelf willen maken of gebruiken, moet voldoen Ze kunnen formuleren dat een deur open en dicht moet kunnen gaan, een stoel het gewicht van een volwassene moet kunnen dragen, een auto moet kunnen rijden Leerlingen kunnen hun kennis van materialen en hun kennis van constructie-, bereidings- en bewegingsprincipes gebruiken hij het ontwerpen van een constructie of bereiding. Ze genereren ideeën voor een ontwerp van een technische realisatie. Ze houden er bij het ontwerp van een constructie rekening mee of het gebruikte materiaal kan worden geschroefd, gespijkerd of gelijmd. Leerlingen kunnen een constructieactiviteit of een bereiding correct uitvoeren. Ze tonen zich bereid om veilig om te gaan met materialen en gereedschap van de klas. Ze kiezen aan de hand van een al dan niet zelfgemaakte, eenvoudige werktekening of handleiding het geschikte materiaal en gereedschap en voeren daarmee de constructieactiviteit of de bereiding stap voor stap juist en veilig uit. Leerlingen kunnen gebruikmaken van hun kennis over en vaardigheid in techniek om een bereiding te maken en een constructie uit elkaar te halen of in elkaar te zetten. Ze kiezen geschikt materiaal, geschikte hechtingswijzen en geschikt gereedschap. Ze kunnen hun kennis van materialen en hun kennis van constructie- en bewegingsprincipes functioneel toepassen. Ze tonen zich bereid nauwkeurig, veilig, zorgzaam en hygiënisch. te werken. 45 Sla jij de spijker op de kop? handleiding

16 OVSG GO! De leerlingen bepalen aan welke vereisten de technische realisatie die ze willen gebruiken, moet voldoen De leerlingen maken keuzes bij het gebruiken van een technische realisatie, rekening houdend met de behoefte, vereisten en beschikbare materialen en hulpmiddelen De leerlingen gaan vaardig en correct om met materialen en gereedschappen die aan hun leeftijd aangepast zijn De leerlingen gebruiken courante materialen en hulpmiddelen op een veilige en hygiënische manier De leerlingen bergen materialen en hulpmiddelen na gebruik ordelijk en schoongemaakt op Hygiënisch, veilig, zorgzaam en nauwkeurig werken Technische systemen in verschillende toepassingsgebieden van techniek gebruiken en/of realiseren. Voor een technisch systeem dat ze willen ontwerpen, rekening houden met aangereikte criteria: bv. weinig kosten aan materiaal, van hout. Na evaluatie, op het einde van het technische proces, eventueel criteria verfijnen: Zijn de materialen adequaat? Zijn de materialen correct bewerkt? (gebaseerd op eigenschappen van materialen, wetenschappelijke inzichten, kennis van technische inzichten ) Heeft het technische systeem de gewenste vorm? Vervult het technische systeem de functie die voorgesteld werd? Ideeën voor het ontwerp van een eenvoudig technisch systeem verzamelen door een probleemoplossende denkwijze. Uit verschillende ontwerpen kiezen en die keuze realiseren door rekening te houden met beschikbare grondstoffen en materialen. Uit verschillende ontwerpen kiezen en die keuze realiseren door rekening te houden met hanteerbare en beschikbare machines/ gereedschappen. MATERIAAL Klassikaal gereedschapskist Individueel werkboek p. 17 t/m 20 opdracht 1: een houten gezichtje: afvalhout (liefst splintervrij) opdracht 2: een spijkerplankje: restje hout van ongeveer 20 x 30 cm een hamer, een (junior-)zaagje, trektang, spijkers (verschillende lengtes) VOORAF DOEN Verzaag afvalhout (te verkrijgen bij de houthandel) in handelbare stukken. Vul een gereedschapskist met timmermateriaal. Zie aandachtspunten en didactische tips: bezoek houthandel. AANDACHTSPUNTEN DIDACTISCHE TIPS Maak indien mogelijk gebruik van helpende handen van hulpouders of extra begeleidende leerkrachten. Vraag een expert in de klas: misschien is er in de familie van je leerlingen wel een schrijnwerker in wiens atelier je op bezoek kunt. Breng samen een bezoek aan de houthandel en vraag om de machines en soorten hout te bekijken. Verzamel uit de afvalbak met hout het afvalhout om in de klas mee aan de slag te gaan. LESVERLOOP 1 Introductie 1.1 Inleidend verhaal (werkboek p. 17) Vertel of lees het verhaal in het werkboek voor. Sla jij de spijker op de kop? handleiding 46

17 2 Leskern 2.1 Gereedschap om hout te bewerken Verwijs naar het verhaaltje van Tarik en Tina waarin ze in de gereedschapskist van de schrijnwerkers neuzen. Stel de leerlingen op rond de demonstratietafel en toon je gereedschapskist. De leerlingen sommen op welke gereedschappen daar allemaal in zitten. Ze nemen de genoemde gereedschappen uit de kist en verwoorden (eventueel voordoen) waartoe ze dienen. Voorbeelden: Zaag, hamer, vijl, schuurpapier, rolmeter, vouwmeter, trektang, handboortje, winkelhaak, timmermanspotlood 2.2 Aan de slag! (werkboek p. 18) Vertel de leerlingen dat ze zoals Tarik en Tina als schrijnwerkers aan de slag gaan. Kies voor opdracht 1 of 2 en kader de opdracht in je WO-thema. Opdracht 1: De leerlingen maken een werkstukje van hout. De leerlingen krijgen de opdracht (individueel of in kleine groepen) iets te timmeren met het afvalhout. Ze kunnen daarbij meten, zagen, schuren, vijlen, spijkeren, verbinden... Voorbeeld: een mannetje, een gezichtje, een huis, een wagen... Als afwerking kan nog extra kosteloos materiaal worden gebruikt voor bijvoorbeeld de ogen en mond, wielen... Opdracht 2: De leerlingen maken een spijkerplankje. De leerlingen hebben een plankje van ongeveer 20 x 30 cm. Ze schuren het plankje mooi glad en maken er een mooie tekening op (de contouren). Je kunt een afbeelding afdrukken en door het blad de spijkers laten kloppen. Het blad wordt nadien verwijderd. Op regelmatige afstanden slaan ze een spijker (met kop) in de plank. De spijker moet goed vastzitten zodat hij niet loskomt wanneer de spijkers met touw verbonden worden. De leerlingen zoeken zelf een oplossing als de spijker scheef zit, loszit, krom geslagen is... De leerlingen maken de figuur af door de spijkers met een touwtje te verbinden. Aan de eerste spijker moet een knoopje worden gelegd, draai het touw één keer rond de andere spijkers. Zorg dat het touw goed gespannen blijft. Het eindknoopje wordt vastgezet met een druppeltje lijm. 3 Slot van de les 3.1 Bespreking van de werkstukjes (werkboek p. 18 en 19) Herhaal en verwoord met welke gereedschappen ze gewerkt hebben en hoe ze daar veilig en verantwoord mee omgegaan zijn. De leerlingen maken de oefening in het werkboek. 3.2 Talentenkaart (werkboek p. 20 en 57) Bespreek met de leerlingen de activiteit. Vonden zij het leuk/niet leuk? Vonden zij het moeilijk/gemakkelijk? Wat vonden ze leuk? Wat vonden ze niet leuk? Wat was moeilijk? Wat was gemakkelijk? De leerlingen kleuren het passende gezichtje en cirkeltje. Bespreek: Wat kon je goed? Wat kon je niet goed? Leg daarmee de link naar de vijf talenten in het werkboek. Geef wat duiding bij de vijf talenten. zorgzaam veilig spreken en luisteren planmatig handig De leerlingen denken erover na wat ze goed konden bij die activiteit. Ze beoordelen zichzelf en kleuren 3 cirkeltjes groen bij hun beste talenten. De 3 groen aangestipte talenten duiden ze nu ook aan op het syntheseblad in het werkboek p. 57: ze kleuren telkens 1 vakje van een staafje. Door die werkwijze bouwen de leerlingen een diagram op. Na het uitwerken van alle activiteiten kunnen ze dat diagram bespreken, analyseren, interpreteren en daarover besluiten formuleren. Zo verkrijgen we een talentenprofiel. Correctiesleutel C19 47 Sla jij de spijker op de kop? handleiding