Naam en voornaam School Functie Mailadres. Oudere kleuters. speelgoed van vroeger en nu dobbelsteen gebruiken tijdens allerlei spelen

Transcriptie

1 Wij maken een echte dobbelsteen. Deze technofiche werd u aangeboden door TECHNOTHEEK Naam en voornaam School Functie Mailadres De Decker Katty Sjib ke Betekom Onderwijzeres kattydedecker@hotmail.com DOELGROEP Jongere kleuters Oudere kleuters Eerste graad Tweede graad Derde graad THEMA Sinterklaas - Speelgoed INTEGRATIEMOGELIJKHEDEN in wereldoriëntatie en andere leergebieden speelgoed van vroeger en nu dobbelsteen gebruiken tijdens allerlei spelen TECHNOLOGISCH GEHALTE (1 = zeer laag / 5 = zeer hoog) (Zie ook de kijkwijzer) Probleemoplossend handelen 4 Technische vaardigheid 4 Maatschappelijke belang 3 PROBLEEMSTELLING KORTE BESCHRIJVING VAN DE ACTIVITEIT MATERIAAL EN GEREEDSCHAP BIBLIOGRAFIE VAN GERAADPLEEGDE WERKEN, WEBSITES We wensen een bruikbare en uitstalbare dobbelsteen te maken. Probleem formuleren Eisen formuleren waaraan een dobbelsteen moet voldoen + welke consequenties brengen deze met zich mee? Brainstormen over mogelijke oplossingen. Een plan tekenen model ontwerpen. De uitvoering: * welk materiaal ga ik gebruiken? * welk gereedschap heb ik nodig? * welke afspraken ga ik maken? * hoe ga ik nu te werk: stappenplan! Dobbelsteen gebruiken, testen Proces en productevaluatie (bijsturingen uitvoeren) Werkbladen voor de leerlingen Informatiefiche: de dobbelsteen Getekende kubus in 3D (Checklisten) Gebruiksmateriaal: houtzaag, gepast schuurpapier, gepaste verf en borstel, meetlat, nagels met platte kop om de oogafdrukken te maken, potlood, winkelhaak, hamer Verbruiksmateriaal: gepaste houtsoorten, houten balk met doorsnede 4 cm op 4 cm (handelbaar voor kinderen en toch goed toonbaar) EHBO materiaal, schoonmaakgerief Bundel KHLim: Techniek in de basisschool.

2 DOELSTELLINGEN ONTWIKKELINGSDOELEN EINDTERMEN Dienst voor Onderwijsontwikkeling SITUERING IN HET CURRICULUM BASISONDERWIJS (beperkt tot de technologische doelen van elke bron) ET 2.4 Kunnen van een bestaande constructie en van een constructie die ze zelf willen maken, zeggen aan welke eisen ze moeten voldoen. ET 2.5 Kunnen materialenkennis aanwenden bij het plannen en maken van een eigen constructie. ET 2.6 Kunnen aan de hand van een al dan niet zelfgemaakte eenvoudige werktekening of handleiding het geschikte materiaal en gereedschap kiezen en daarmee de constructieactiviteit stap voor stap juist en veilig uitvoeren. ET 2.9 Brengen waardering op voor eenvoudige, inventieve technieken en voor esthetische aspecten van technische constructies en voorwerpen. ET 2.10 Tonen zich bereid nauwkeurig en veilig te werken, geen materiaal te verkwisten en zorg te dragen voor hun gereedschap. LEERPLANDOELEN CONCRETE LESDOELEN In kleine groep een eigen dobbelsteen kunnen ontwerpen, die zo goed mogelijk voldoet aan de opgelegde eisen in de probleemstelling. Verantwoordelijkheid kunnen dragen. Afspraken kunnen nakomen kwestie veiligheid, vlotte organisatie, materiaalgebruik, Kunnen de dobbelsteen tijdens een gezelschapsspel uittesten en verbeteringen noteren. Kunnen reflecteren over de werking in de groep en het ontwikkelingsproces. Kunnen het eindresultaat evalueren! BEGINSITUATIE Ervaringen uit de eigen leefwereld Elk kind kent de klassieke zes-zijdige dobbelstenen die o.a. gebruikt worden bij gezelschapsspelen. Sommige kinderen kennen misschien andere soorten dobbelstenen zoals de dobbelstenen met kleurrijke vlakken of de dobbelstenen met een ander aantal zijden. Didactische beginsituatie Tijdens de lessen WO leerden de kinderen over het speelgoed van vroeger en nu. Tijdens andere lessen techniek, leerden ze misschien al werken met het gereedschap dat tijdens deze les gebruikt wordt: zaag, Er moet veel aandacht besteed worden aan de veiligheid! ORGANISATIE Indeling leerlingen Groepen van 3 tot maximum 4 kinderen! Indeling (klas)lokaal De banken worden in groepen gezet (2 banken tegen elkaar). Op de banken komen oude plastic tafeldoeken, ter bescherming van de banken. Vooraan in de klas staat een tafel waar al de werktuigen klaar liggen. (voor elke groep ligt alles netjes bij elkaar!) Andere Een eerste les bestaat uit de probleemstelling, het lezen van de technofiche, de eisen van een dobbelsteen formuleren, brainstormen over de uitvoering en een plan uittekenen. Tijdens een tweede les wordt de dobbelsteen gecreëerd, uitgetest en geëvalueerd. Het groepswerk wordt

3 ook besproken, zonnekind wordt gekozen (wie werkte in zijn geheel als beste mee?) LESVERLOOP 1. PROBLEEM Probleemstelling voor de leerlingen LES 1 Opdracht: maak een dobbelsteen die bruikbaar en uitstalbaar is. Essentiële eisen aan een dobbelsteen: 1. brainstorming Eerst laten we de groepjes brainstormen. Elke groep zal vast een paar eisen opsommen. De rest komen ze te weten uit de technofiche. Die fiche kan daarom in deze fase van de les, al gelezen worden! De eisen van een dobbelsteen worden tenslotte via een OLG besproken en op het zijbord genoteerd door de leerkracht. Zo blijven ze goed zichtbaar voor de kinderen. 2. ONTWERPEN Brainstorm Aanwezige technische en wetenschappelijke kennis aanspreken Technische systemen analyseren Een ontwerp maken Essentiële eisen aan een dobbelsteen: 2. via OLG - Hij moet uit degelijk en duurzaam materiaal bestaan. - Hij moet mooi zijn zodat hij tentoongesteld kan worden. - Hij moet bruikbaar zijn voor kinderen. - Hij moet voldoen aan de gangbare normen: * 6 zijden * op elke zijde een ander aantal ogen (van 1 t.e.m. 6) OF met gekleurde vlakken * tegenoverliggende zijden vormen samen steeds 7 * de ogen hebben een andere kleur dan de rest van de dobbelsteen - Hij moet zo correct mogelijk functioneren. Eisen Correct bruikbaar Bruikbaar voor kinderen Mooi Consequenties moet goed rollen: - perfecte kubus - afgeronde hoeken - gladde oppervlakken - voldoende zwaar juiste aantal stippen tegenover elkaar niet te grote dobbelsteen blad, geverfd, duidelijke ogen (verspreid) BESLUIT: - we kiezen een houtsoort die voldoende zwaar is en zich goed laat bewerken! - we maken bv een dobbelsteen met afmetingen van 4 op 4 cm (nog goed handelbaar voor kinderen en goed toonbaar) Plan tekenen model ontwerpen De kinderen krijgen een getekende kubus in 3D (want dit is eigenlijk pas leerstof voor de derde graad) om een papieren ontwerp te maken en duiden daarop ook de ogen aan. Ze kunnen wel zelf nog een vierkant tekenen met de correcte afmetingen voor één zijde van de kubus! Materiaal verzamelen Gedurende een week kunnen de kinderen in hun groepjes het nodige materiaal (werktuigen) verzamelen. Ze proberen zelf te regelen wie dat wat zal meebrengen! Dit wordt ingevuld op werkblad 1 (zodat er later geen discussies kunnen voordoen) De leerkracht zorgt voor het hout. 3. UITVOEREN LES 2 Voorstelling en benoemen van de materialen

4 - De verschillende groepen leggen hun materiaal op de daarvoor voorziene plaats vooraan in de klas. Zo ligt er niets in de weg tijdens het creëren - De leerlingen benoemen de werktuigen en verwoorden wat ze ermee zullen doen. (soms is een demonstratie van de leerkracht nodig opdat de kinderen het gereedschap veilig leren gebruiken) Creëren van de dobbelsteen volgens de gemaakte afspraken kwestie veiligheid, organisatie en eisen van de dobbelsteen. De kinderen maken hun dobbelsteen en volgen daarbij hun uitgeschreven stappenplan m.a.w. hun ontwerp. De leerkracht begeleidt en helpt waar nodig! (eisen regelmatig bevragen, aanzetten tot veilig en nauwkeurig werken wat hier echt noodzakelijk is, mee naar oplossingen zoeken bij problemen die zich voordoen tijdens het uitvoeringsproces) 4. EVALUEREN Productevaluatie Procesevaluatie Testen en bijsturen De groepen mogen nu de dobbelsteen uittesten door het spelen van een gezelschapsspel. Ze noteren enkele dingen die ze ondervinden tijdens het werpen met de dobbelsteen. Dat kan aan de hand van een checklist. Ze kunnen hun dobbelsteen tevens vergelijken met een dobbelsteen uit de winkel. Daarna kunnen ze (indien mogelijk) de dobbelsteen nog een beetje bijwerken door bv extra te schuren op bepaalde plaatsen, Zelf en groepsevaluatie Aan de hand van werkblad 2 kunnen de groepen praten over hun zelf ontworpen dobbelsteen. Ze bespreken hetgeen er gebeurde tijdens het ontwerpen, het uitvoeren, het uittesten. Vervolgens kunnen ze ook de werking van de groep bespreken. Wat ging vlot? Wat ging minder?... Het zonnekind wordt nu ook gekozen. 5. VERDERE VERWERKING Genieten van resultaat Nieuwe toepassing Integratie v/h geleerde Vervolglessen Demonstreren en uitproberen (door anderen) De kinderen kunnen hun dobbelsteen aan elkaar tentoonstellen (via een doorschuifsysteem). Misschien kan je als leerkracht bij elk groepje een ander gezelschapsspel of educatief spel voorzien, zodat elk groepje elke dobbelsteen tijdens het spelen van een spel, kan uittesten. Je zou daar dan alweer een checklist kunnen leggen, en die laten invullen door andere groepen Zo krijgen ze kansen om elkaars werk te testen, te waarderen. Experimenteren Welke dobbelsteen kan het verste rollen? EVALUATIE DOOR DE GEBRUIKER Feedback naar indiener, webbeheerder en volgende gebruikers Aan elke gebruiker die deze fiche voor het eerst gebruikt vragen we een kleine wederdienst: Stuur je ervaringen, bloemetjes, kritieken, aanvullingen, toffe ideetjes, praktische tips i.v.m. deze les door naar: deparel@scarlet.be We zwieren het op de site en passen desgevallend de technofiche aan. BIJLAGEN Aan de indiener: gelieve je bijlagen in elektronische vorm onder deze technofiche te plakken.

5 Werkblad 1 Namen van de groepsleden: Het ontwerp Onze opdracht: ontwerp een bruikbare en uitstalbare dobbelsteen met: O kleurrijke vlakken O de klassieke ogen (1 t.e.m. 6) Waaraan moet onze dobbelsteen dan zeker voldoen? * * * * * * Hoe gaan jullie dat doen? Maak in het ene vak een tekening en schrijf in het andere vak, stap voor stap, wat jullie gaan doen. Neem ook je tekening in 3D erbij, die is erg belangrijk om het aantal ogen of je gekleurde vakken aan te duiden! Steek de tekening bij dit werkblad! Tekening Stappen

6 En nu op zoek naar materiaal! Jullie hebben tijd tot Welk materialen heb je nodig? Wie zorgt er voor?

7 Werkblad 2 Namen van de groepsleden: Het resultaat Onze opdracht: ontwerp een bruikbare en uitstalbare dobbelsteen met: O kleurrijke vlakken O de klassieke ogen (1 t.e.m. 6) Voldeed jullie dobbelsteen aan de vooraf gestelde eisen? Vergelijk met de eisen op werkblad 1. Dit is goed gelukt: Dit is minder goed gelukt: Wat vonden jullie moeilijk? Hoe hebben jullie dat opgelost? Werkten jullie allemaal even goed mee? Bespreek dat even Waarover waren jullie het oneens? Noteer dat Zou je iets anders aanpakken als je een nieuwe dobbelsteen zou maken? Wat zou je veranderen? Ik vind dat het zonnekind van mijn groep is!

8 Infofiche: de dobbelsteen Dobbelsteen Een dobbelsteen is oorspronkelijk een kubusvormig voorwerp met op elk van de zijden één van de ogenaantallen 1 tot en met 6. Tegenwoordig zijn er ook dobbelstenen met andere aantallen genummerde zijden; dit zijn meestal regelmatige veelvlakken. Een dobbelsteen moet zo gevormd zijn dat elke zijde een even grote kans heeft om "boven" te komen liggen. Zo'n dobbelsteen heet zuiver. In werkelijkheid zal elke dobbelsteen wel wat onregelmatigheden hebben, zodat een zuivere dobbelsteen niet bestaat. Het is in principe niet mogelijk vast te stellen of een dobbelsteen "zuiver" is door ermee te werpen, want wanneer een bepaald getal vaker boven komt kan dat ook toeval zijn! Het woord dobbelsteen verwijst naar het oude spel dobbelen. Soorten dobbelstenen De meest gebruikte dobbelsteen heeft zes zijden (met 1 t/m 6 ogen, of soms cijfers), maar er bestaan ook dobbelstenen met vier, acht, tien, twaalf, twintig of zelfs honderd zijden! 3 zijden 100 zijden 4; 6; 8; 10; 12; 20 zijden

9 Indeling van de vlakken De indeling van de zes vlakken is bij alle dobbelstenen identiek: Bij de zeszijdige dobbelsteen zitten de zijden die samen het getal 7 maken, tegenover elkaar: dus de 1 tegenover de 6, de 2 tegenover de 5, de 3 tegenover de 4. Uitvoering, materiaal Een dobbelsteen is meestal gemaakt uit hard materiaal, tegenwoordig van plastic maar vroeger vaak van bot of steen. Een standaard dobbelsteen is ongeveer 1 tot 2 cm groot; de meest gebruikte maten hebben een ribbe van 10 mm of 16 mm. Daarnaast bestaan er nog allerlei mini dobbelsteentjes, voor reisspelletjes en diverse formaten en vormen 'fun' dobbelstenen. Andere soorten dobbelstenen Gekleurde dobbelstenen In kleuterspelletjes wordt vaak een dobbelsteen gebruikt zonder ogen, maar met een kleur aan elke kant. Pokerdobbelstenen Pokerdobbelstenen zijn ook zesvlakkig, net als gewone dobbelstenen, maar zijn voorzien van spelkaart-afbeeldingen: negen, tien, boer, dame, heer en aas.