Op de toekomst gericht

Transcriptie

1 Op de toekomst gericht Jaarverslag 2014

2

3 Onze visie Betere gezondheid voor kwetsbare jonge vrouwen in Afrika Missie Amref in Nederland werkt aan een betere gezondheid van kwetsbare jonge vrouwen in Afrika. We richten ons op fondsenwerving en het creëren van draagvlak bij publiek en politiek. We ondersteunen Amref in Afrika bij haar werk om gemeenschappen mondig en sterk te maken en duurzame gezondheidssystemen op te zetten. Zodat ook jonge vrouwen de gezondheid en de zorg krijgen waar ze recht op hebben. Onze inzet daarbij is verbindingen leggen, kennis delen en lobbyen. Daarbij gaan we uit van de behoeften, maar vooral van de eigen kracht van de Afrikaanse bevolking. Onze kernwaarden zijn openheid, integriteit en efficiëntie. Statutaire doelstelling Stichting Amref Nederland 1. De stichting heeft ten doel de gezondheid van de meest kwetsbare bevolkingsgroepen in Afrika structureel te verbeteren, opdat zij de kans krijgen om te ontsnappen aan de armoede en hun levensstandaard te verbeteren. 2. De stichting tracht haar doel te verwezenlijken door: a. Het geven van voorlichting en het bevorderen van de bewustwording in Nederland over de problematiek en de bewezen oplossingen, ten behoeve van de structurele verbetering van de gezondheid in Afrika. b. Pleitbezorging en beïnvloeding van de politiek over de problematiek en de bewezen oplossingen ten behoeve van de structurele verbetering van de gezondheid in Afrika. c. Fondsenwerving en doelmatige besteding van de daaruit verkregen middelen en het verschaffen van onder meer donaties in natura, faciliteiten, kennis en advies. d. Voorts al hetgeen rechtstreeks of zijdelings met het doel verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn. 3

4 4 Inhoud

5 Voorwoord 6 Nieuwe riten houden Masai-meisjes heel 8 Ons werk in Afrika 10 Het succes van Amref Flying Doctors 26 Ons werk in Nederland 28 Marry de Gaay Fortman: Amref is een bijzonder effectieve organisatie, ook in Nederland. 48 Ons werk in Nederland kan van ons leren 56 Verslag van de Raad van Toezicht 60 Verantwoordingsverklaring 66 Jaarrekening 72 Overige gegevens 92 Colofon 94 5

6 Voorwoord Geweldig dat we dit jaar 1,3 miljoen mensen in Afrika hebben weten te bereiken, aldus Jacqueline Lampe, directeur van Amref Flying Doctors was een veelbewogen jaar, met veel hoogtepunten. 6

7 Zoals altijd is de blik naar buiten en naar de toekomst gericht. Dit alles met maar één doel: duurzame, betere gezondheid in Afrika. De inkomsten waren er dit jaar naar: (begroting: ). Hoe mooi dit bedrag ook, en hoe blij we ook zijn met het vertrouwen van onze stakeholders dat daaruit spreekt, we willen méér. Meer inkomsten, meer samenwerking met anderen, en vooral: meer resultaten voor betere gezondheid in Afrika. Daar gaat het tenslotte om. Daarom ook is in het afgelopen jaar, eerder dan gepland, een nieuwe strategie geschreven. Onze huidige strategie loopt officieel dit jaar af en we hebben dus nu al, samen met een aantal van onze belanghebbenden, een nieuw plan gemaakt. Dit plan loopt tot 2020, waarbij 2015 een overgangsjaar is. We zijn eerder gaan schrijven, omdat de omgeving waarin wij actief zijn, veranderd is. Met de nieuwe strategie zijn we goed voorbereid op de uitdagingen die eraan komen. Jacqueline doelt onder meer op de aanhoudend kritische geluiden uit de maatschappij, de verdere regulering van particuliere fondsenwerving en de nieuwe financieringsstructuur van het ministerie van Buitenlandse Zaken, na afloop van MFS II (het Medefinancieringsstelsel) eind Hierin staat de pleitende en beïnvloedende rol van maatschappelijke organisaties als Amref Flying Doctors centraal. Amref heeft 2 aanvragen ingediend, waarvan er één is gehonoreerd. We zijn een van de 25 strategische partners van het ministerie van Buitenlandse Zaken en daar zijn we trots op. Samen met onze partners, Wemos, HAI, Achest én het ministerie, gaan we een programma ontwikkelen dat bijdraagt aan de versterking van het maatschappelijk middenveld in Afrika. Amref Flying Doctors rondt een strategisch plan af. Terugblikkend zegt Jacqueline: Ik denk dat we met recht tevreden kunnen zijn over onze resultaten. Het was een succesvolle periode, waarin we veel geleerd en bereikt hebben. We hebben fondsen op lastige thema s, zoals seksuele en reproductieve gezondheid en rechten kunnen werven, we hebben hard gewerkt aan de diversificatie van inkomstenbronnen om risico s te spreiden en onze organisatie is verder geprofessionaliseerd. We hebben na jaren weer een echte mediacampagne achter de rug. Een prachtige campagne die gefinancierd is door de Nationale Postcode Loterij en waarin op een positieve manier aandacht wordt gevraagd voor ons werk. Onze naamsbekendheid is hierdoor gegroeid. Meer mensen weten wie we zijn en dat helpt ons bij het bereiken van onze doelstelling was ook het jaar waarin Marry de Gaay Fortman en Steve Sichtman na 2 termijnen afscheid namen van de Raad van Toezicht. Jacqueline: Beiden hebben ongelooflijk veel bijgedragen aan onze organisatie. Ze waren lid van onze eerste Raad van Toezicht en hebben op professionele wijze invulling gegeven aan hun toezichthoudende rol. Dat is van grote toegevoegde waarde voor Amref in Nederland geweest. Ook hebben zij zich met name hard gemaakt voor vergaande internationale samenwerking binnen het Amref-netwerk met als gevolg dat alle Amref-organisaties nu inderdaad onderling nauwer samenwerken en activiteiten op elkaar afstemmen. Ze hebben zich hiervoor erg ingezet, en voor ons betekent het een grote stap voorwaarts. Tjark de Lange is de nieuwe voorzitter van de Raad van Toezicht, en zijn plek en die van Steve worden opgevuld door 2 nieuwe leden: Lena Olivier (LinkedIn Nederland) en Dymfke Kuijpers (McKinsey & Company Amsterdam). Ik ben blij met Tjark als voorzitter. Hij is al een aantal jaren verbonden aan onze Raad. Zijn leiderschap komt van pas in de komende periode met alle ontwikkelingen en uitdagingen. Ook in de 2 nieuwe leden heeft Jacqueline het volste vertrouwen. Ik ben ervan overtuigd dat ze een grote bijdrage zullen leveren aan de organisatie. Dymfke brengt adviesvaardigheden binnen, Lena is expert in new business. Ik wens ze veel plezier en succes toe. Tot slot een woord van dank. Uiteraard ben ik ook erg blij met de inzet van de andere leden van de Raad: Thecla Bodewes, Jacques van Dijken, Jaap Leeuwenburg en Jelle Stekelenburg. Dankzij hun betrokkenheid kunnen wij ons werk beter doen. Ik dank ook onze andere betrokkenen: onze ruim donateurs, onze bedrijfspartners, stichtingen, onze ambassadeur Giovanca, de Nationale Postcode Loterij, het ministerie van Buitenlandse Zaken, de Europese Unie en al die anderen die Amref Flying Doctors een warm hart toedragen. En natuurlijk vergeet ik mijn collega s niet. We werken met een geweldig goed team, dat weer hard gewerkt heeft het afgelopen jaar. We hebben veel verzet en veel bouwstenen gelegd voor de komende periode. Ik ben blij en zeer trots op ons professionele, betrokken, trouwe team. Aan hen is onze succesvolle en structurele groei te danken. En ook in 2015 zetten we ons allen weer met hart en ziel in voor ons doel: betere gezondheid in Afrika. 7

8 Dit artikel verscheen eerder in Het Parool op maandag 16 juni Het is geschreven door Andrea Dijkstra, de foto s zijn van Jeroen van Loon. De Amsterdamse zangeres Giovanca in Kenia namens Amref Flying Doctors Nieuwe riten houden Masaimeisjes heel Zangeres Giovanca was vorige week in Kenia. Ze bezocht er de eerste Masaimeisjes die niet zijn besneden maar een alternatief ritueel hebben doorlopen. Het is bizar hoezeer mijn Curaçaose cultuur op de Afrikaanse lijkt. Volledig synchroon werpen tientallen Masaimeisjes in felblauwe jurken ritmisch hun schouders naar voren. Ze zingen met schelle stem terwijl hun kettingen, oorbellen en zilveren hoofdtooien in hetzelfde ritme meerinkelen en hun witte plastic schoenen het stof doen opstuiven. Nieuwsgierig gluren ze ondertussen naar die opvallend lange vrouw met net zo n donkere huidskleur als zij, die plotseling met hen begint mee te dansen terwijl ze duidelijk niet van hier is. De ene dag gokken ze Nigeria, de volgende dag Senegal en soms is het Kenia. Maar altijd zijn ze supernieuwsgierig waar ik vandaan kom, zegt Giovanca (37) met een grote glimlach. De Nederlandse zangeres van Curaçaose afkomst is op bezoek bij Masaimeisjes in Kenia die een alternatief ritueel voor meisjesbesnijdenis hebben doorlopen. Giovanca: Zo n besnijdenis is niet alleen onvoorstelbaar pijnlijk. Op langere termijn geeft het ook een verhoogd risico op onvruchtbaarheid en op pijnlijke bevallingen, die bovendien gevaarlijk zijn voor zowel moeder als kind. In de ogen van de Masai kon een meisje dat niet besneden was echter nooit vrouw worden en dus niet trouwen en kinderen krijgen. Amref Flying Doctors, waarvoor Giovanca ambassadeur is, heeft daarom samen met de Masai een speciaal ritueel ontwikkeld waarbij de meisjes wel prachtig worden aangekleed, door stamoudsten met melk en water worden gezegend en dagenlang allerlei festiviteiten ondergaan, maar niet meer worden besneden. Eerst was ik wat sceptisch, zegt Giovanca. We hebben het hier over zoiets traditioneels, daar moet je eigenlijk niet aan willen zitten. De zangeres was echter onder de indruk hoe Amref jarenlang met de gemeenschap er voorzichtig over in gesprek ging en de medische gevolgen uitlegde. Daarbij helpt het dat het een Afrikaanse gezondheidsorganisatie is, zegt ze. Dat er geen westerlingen de wijze man komen uithangen, maar dat het alternatieve ritueel volledig door Afrikanen is ontwikkeld. Op een vrouwenforum waar de gemeenschap wordt voorgelicht over voorbehoedsmiddelen maar ook het alternatieve ritueel, trekt Giovanca zeer de aandacht. De in kleurige doeken geklede vrouwen met versierde uitgerekte oorlellen bestuderen uitgebreid de grote oorbellen van Giovanca en schateren het uit als de Nederlandse vol enthousiasme begint mee te dansen en hen zelfs een liedje leert. Eén van de vrouwen leent de Nederlandse zelf een eigen traditionele jurk uit, die Giovanca op de laatste dag vol trots draagt. Mijn eerste keer in Afrika was ik helemaal in stukjes gebroken, vertelt ze. Voor Giovanca was het overweldigend om te zien hoe haar eigen Curaçaose cultuur 8

9 zo overeenkomt met de Afrikaanse. Toen ik hier voor het eerst ugali, traditionele maïspap, at, schoot ik helemaal vol. Geen idee had ik dat het eten hier zo op dat van ons in Curaçao lijkt. Hoe een Afrikaanse vrouw in Sierra Leone zich over haar potten en pannen boog en cassave klaarmaakte, deed haar zelfs aan haar eigen oma denken. In Afrika heb ik altijd een gevoel van jeugdsentiment. Het meest is Giovanca onder de indruk van de zestienjarige Leah, één van de inmiddels meer dan Masai-meisjes * die het alternatieve ritueel hebben doorlopen. We ontmoeten haar op haar middelbare school waar de afgelopen 5 jaar het aantal meisjes is vervijfvoudigd. Veel Masaimeisjes werden rond hun tiende al van school gehaald, besneden en uitgehuwelijkt aan een veel oudere man, zegt het in blauw schooluniform geklede meisje. Maar doordat ik het alternatieve ritueel heb doorlopen, kan ik mijn school afmaken. Daarna wil ik gaan studeren om dokter te worden. Giovanca vertelt hoe er bij het alternatieve ritueel ook veel aandacht is om de meisjes langer op school te houden en dat de jonge Masaimannen beloven pas met de meisjes te zullen trouwen als die hun schoolloopbaan hebben voltooid. Het is ongelooflijk om te horen dat dertien jaar hier nog altijd een normale leeftijd is om je eerste kind te krijgen. De Masaivrouwen op het forum vallen dan ook bijna om van verbazing als Giovanca hen vertelt dat ze 37 is en nog geen kinderen heeft. Ja, ik weet het, zegt de zangeres lachend. Ze legt uit dat ze erg druk is met haar carrière. Ook mijn moeder en zusje vinden het de hoogste tijd en beginnen voortdurend op hun horloge te tikken. Een waardevolle herinnering In het voorjaar van 2014 vroegen wij, dankzij steun van de Nationale Postcode Loterij, aandacht voor onze strijd tegen meisjesbesnijdenis (zie ook pagina 30) via advertenties in magazines, social media, online advertenties en radiocommercials. Ook konden mensen een felicitatiekaart voor de onbesneden Masai-meisjes invullen, wat in totaal mensen deden. Onze ambassadeur Giovanca bracht de kaarten in juni persoonlijk over en ook degene die de meest originele wens instuurde, ging mee. Tina van der Velde: Emotioneel mooi om zo op deze manier Kenia te beleven. Een waardevolle herinnering die ik mijn leven lang bij me zal dragen. Ik ben een gezegend mens dat ik dit allemaal heb mogen zien, uniek! * Inmiddels zijn dat meisjes. 9

10 Ons werk in Afrika Wij vinden dat iedereen recht heeft op een goede gezondheid. Daarom werkt Amref Flying Doctors, de belangrijkste Afrikaanse gezondheidsorganisatie, samen met de bevolking, zorgpersoneel, private sector en overheden aan betere gezondheid in Afrika vooral van jonge vrouwen. 10

11 57 jaar geleden begonnen we in Kenia als the flying doctors of Eastern Africa. Inmiddels zijn we uitgegroeid tot een (Afrikaanse) organisatie die internationaal voorop loopt als het gaat om behoud van gezondheid en voorkomen van ziekte in Afrika. We zijn van oorsprong een Afrikaanse organisatie en het merendeel van onze medewerkers is Afrikaans. Sinds 2014 heet onze internationale organisatie Amref Health Africa. In Nederland heten we, net als in Duitsland, Frankrijk en Zweden, nog steeds Amref Flying Doctors (zie ook pagina 12). We zetten ons in voor blijvende verbeteringen en goed functionerende gezondheidssystemen in Afrika. Dat betekent dat we ons in onze programma s richten op zaken als opleiding van zorgpersoneel en het behoud van gezondheid. Maar ook op voorlichting, transport en goede communicatiemiddelen. En op vergroting van zelfbewustzijn en participatie van kwetsbare groepen, wetgeving en onderwijs. En hoewel het niet meer het zwaartepunt van ons werk is, voeren we ook nog steeds medische vluchten uit naar afgelegen gebieden. We pakken verbeteringen van 2 kanten aan. Aan de ene kant werken we samen met de lokale bevolking. We maken ze bewust van de risico s die ze lopen om ziek te worden en de mogelijkheden die ze hebben om gezond te blijven. En we trainen en informeren ze zodat ze niet afhankelijk blijven van ontwikkelingsorganisaties of de overheid. Aan de andere kant werken we samen met gezondheidsorganisaties, de zorgsector en overheden. We leiden mensen op, hebben programma s voor beter management, beleid, personeel en financiën en we delen onze kennis met overheden en internationale organisaties als de WHO. Ook oefenen we invloed uit op overheden om hun gezondheidsbeleid aan te passen of te verbeteren. Het netwerk Naast de landenkantoren in Ethiopië, Kenia, Oeganda, Tanzania en Zuid-Soedan, de regionale kantoren in Senegal (ook voor Frans Guinée) en Zuid-Afrika (ook voor Malawi en Mozambique) zijn er Amref-organisaties in Europa en Noord-Amerika. Deze houden zich bezig met fondsenwerving, bewustwording en beleidsbeïnvloeding, en de juiste besteding van de geworven fondsen. De organisaties in Europa en Noord-Amerika zijn onafhankelijk binnen het netwerk, met een eigen bestuur en/of Raad van Toezicht. De internationale strategie is leidend, echter elke Amreforganisatie zoals Amref Flying Doctors in Nederland vertaalt deze naar de eigen lokale omstandigheden. Amref wordt aangestuurd door de International Board (IB) die bestaat uit afgevaardigden van de Amref-organisaties, en onafhankelijke experts op het gebied van gezondheid in Afrika. De International Board komt 2 keer per jaar bijeen. Daarnaast wordt er jaarlijks 2 maal op afstand vergaderd. Het internationale Senior Management Team (SMT) bestaat uit directeuren van Amref in Afrika, Europa en Noord-Amerika. Zij komen 2 tot 4 keer per jaar bij elkaar. Onderwerpen van gesprek zijn onder meer strategie, planning, efficiënte en effectieve samenwerking en het meten van effect en impact. De huidige (interim-)ceo is Lennie Bazira S. Kyomuhangi. Zij vervangt Teguest Guerma, die na 1 termijn afscheid heeft genomen van de organisatie. Op dit moment is de selectieprocedure voor de nieuwe CEO in volle gang. One Amref Binnen het netwerk wordt nauw samengewerkt onder de noemer One Amref. Hiermee creëren we eenheid en professionaliteit, zodat we ons eensgezind, slagvaardig en duurzaam in kunnen zetten voor onze gemeenschappelijke doelstelling. Vanuit Nederland zijn we in hoge mate bij One Amref betrokken. Er zijn verschillende internationale werkgroepen samengesteld waarin leden van het Nederlandse team deelnemen. De uitkomsten worden voorbereid door het Senior Management Team waar Jacqueline Lampe lid van is en ter goedkeuring aan de International Board voorgelegd. Hierin hebben Marry de Gaay Fortman, ook na haar aftreden als voorzitter van onze Raad van Toezicht, en Tjark de Lange, de huidige voorzitter van onze Raad, zitting. Ook andere Raad van Toezicht-leden hebben een rol: Jacques van Dijken neemt deel aan de Audit & Risk Committee en de Finance & Investment Committee en Jaap Leeuwenburg heeft zitting in de Fundraising & Communications Committee. Deze comités brengen advies uit aan de International Board. Thema s We willen dat de impact van ons werk in Afrika zo groot mogelijk is. Daarom zetten we ons vooral in voor de gezondheid van jonge vrouwen in Afrika. Zij vormen een extra kwetsbare groep, omdat zij vaak worden blootgesteld aan ongezonde of zelfs gevaarlijke omstandigheden en tradities. Tegelijkertijd zijn zij vaak niet in staat hun stem te laten horen om hun situatie te verbeteren. We maken het mogelijk dat deze vrouwen het heft in eigen handen nemen. Zodat zij de gezondheid en de zorg krijgen waar ze recht op hebben. Want als zij zelf meer controle hebben over hun gezondheid, is de impact groot. Méér mensen profiteren: hun kinderen en de complete gemeenschap waarin ze wonen. 11

12 Ons werk in Afrika Ons netwerk International Board, inclusief commissies (5 leden uit Afrika, 5 leden uit Europa en Noord-Amerika, 5 onafhankelijke experts) 5 vertegenwoordigers Ambulanceservice Amref Flying Doctors, met haar eigen board CEO + Amref Health Africa-hoofdkantoor 5 vertegenwoordigers Kantoren in Europa en Noord-Amerika, met hun Raden van Toezicht Amref Health Africa in Canada Amref Flying Doctors in Duitsland Amref Flying Doctors in Frankrijk Amref Health Africa in Groot-Brittannië Kantoren in Afrika, met hun adviesraden Amref Health Africa in Italië Amref Health Africa in Monaco Amref Health Africa in Ethiopië Amref Health Africa in Kenia Amref Health Africa in Oeganda Amref Flying Doctors in Nederland Amref Flying Doctors Nordic Amref Health Africa in Senegal (hub) Amref Health Africa in Tanzania Amref Health Africa in Zuid-Afrika (hub) Amref Health Africa in Oostenrijk Amref Health Africa in Spanje Amref Health Africa in Zuid-Soedan Amref Health Africa in de Verenigde Staten Zo is ons netwerk vormgegeven. Daarnaast worden programma s uitgevoerd in de landen Guinee, Malawi en Mozambique. Het bereik van onze trainingprogramma s, veelal via e- en mlearning, is echter nog veel groter daarmee bereiken we nagenoeg heel Afrika. Deze focus werkt door in onze 2 themagebieden: seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) en gezondheid en milieu (WASH). Op deze manier werken we op geïntegreerde wijze aan betere gezondheid. Daarnaast staat capaciteitsversterking e.o. centraal in ons werk. We leiden bijvoorbeeld artsen, verpleegkundigen, verloskundigen en (vrijwillige) gezondheidswerkers op en versterken hun kennis en vaardigheden. Ook daarmee vergroten we onze impact. Tot slot zijn gelijke rechten voor mannen en vrouwen belangrijk, omdat de ongelijkheid tussen seksen bijdraagt aan gezondheidsproblemen bij de vrouw. Afrika in 2014 Onze gezondheidsprogramma s voeren we uit in een omgeving die continu aan verandering onderhevig is was daarop geen uitzondering. Het Afrikaanse continent is in dat jaar zowel positief als negatief in het nieuws geweest. Om positief te beginnen: Ethiopië en Rwanda behoren volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) tot de top 10-landen die succesvol zijn in hun aanpak van moeder- en kindsterfte. Op bestuurlijk niveau is er vooruitgang geboekt met een toename van het aantal vrouwen dat actief is in de Afrikaanse politiek en de Wereldbank heeft aangegeven dat de economie in met name Sub-Sahara Afrika het afgelopen jaar verder is gegroeid. Helaas zijn er ook factoren geweest die een negatief effect hebben gehad op de Afrikaanse groei en gezondheidssituatie. Er heersten verschillende conflicten. De aanhoudende burgeroorlogen in de Centraal Afrikaanse Republiek, de Democratische Republiek Congo en Zuid-Soedan zorgen voor grote vluchtelingenstromen binnen het continent. Dit geeft extra druk op de omringende landen, op veel terreinen. En onder meer Kenia, Mali, Nigeria en Somalië werden opgeschrikt door terroristische aanslagen, wat de stabiliteit in deze landen niet ten goede is gekomen. Het belang van het versterken van gezondheidssystemen 12

13 Programma s en projecten in 2014 Gezondheid en milieu 21 Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten % Capaciteitsversterking e.o. In ons Strategisch Plan ( ) zijn de volgende streefwaarden opgenomen: 65% voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, 15% voor gezondheid en milieu en 20% voor capaciteitsversterking. De verdeling in 2014 wijkt daar in geringe mate vanaf. Dat wordt met name veroorzaakt doordat onze inkomsten uit subsidies anders zijn geworden dan we aan het begin van het Strategisch Plan verwachtten. Vanaf 2015 laten we deze streefpercentages los. We houden vast aan de focusgebieden en willen flexibel omgaan met de financieringsmogelijkheden die we zien. Capaciteitsversterking maakt deel uit van vrijwel al onze programma s. Ruim 1,3 miljoen mensen bereikt In 2014 bereikten we via vanuit Nederland gefinancierde projecten en programma s ruim 1,3 miljoen mensen met medische zorg, voorlichting en onderwijs. Dat is aanzienlijk meer dan in 2013 (ruim mensen). Dat komt onder meer door de samenwerking binnen de Youth Empowerment-alliantie (zie pagina 19), waarmee we binnen het gezondheidsprogramma dat we uitvoeren op veel nieuwe, verschillende manieren grote aantallen jongeren weten te bereiken. We trainden in totaal mensen: dokters (1.526), verpleegkundigen (4.962), verloskundigen (546), gezondheidswerkers in gemeenschappen (1.439), laboratoriumpersoneel, leden van watercomités, leerkrachten enzovoorts. Net iets meer dan de helft van hen waren vrouwen (52%). In Ethiopië en Kenia werden in totaal 41 waterpunten aangelegd en het aantal Open Defecation Free-dorpen (waar alle mensen beschikken over een toilet of latrine) is nu 84. In die dorpen wonen in totaal mensen. in Afrika werd het afgelopen jaar extra duidelijk door de uitbraak van het dodelijke ebolavirus in West-Afrika. Na de eerste ziektegevallen in Guinee verspreidde het virus zich naar de Democratische Republiek Congo, Liberia, Mali, Nigeria, Senegal en Sierra Leone. Meer dan ooit maakt deze epidemie duidelijk hoe belangrijk gezondheidssystemen zijn, en wat er fout loopt als die systemen onvoldoende functioneren. Ondanks het feit dat de epidemie in een aantal landen een halt is toegeroepen, zijn er inmiddels vele duizenden ziektegevallen en doden te betreuren en is deze uitbraak de meest dodelijke ooit. De WHO heeft deze uitbraak dan ook uitgeroepen tot medische noodsituatie van internationale zorg. Dit heeft de nadruk voor het tekort aan zorgpersoneel, opleiding, vergoedingen, slechte werkomstandigheden, risicovolle culturen en tradities en de rol van vrouwen binnen de gemeenschappen in Afrika internationaal weer hoog op de agenda gezet een thema waar Amref zich al jaren voor inzet. Er zijn ook gevallen van ebola geconstateerd in landen waar we werken: Senegal en Guinee. In die landen hebben we onze kennis en kunde opgedaan tijdens de ebola-uitbraak in Oeganda ingezet om de plaatselijke bevolking voor te lichten en de gezondheidzorg in de dorpen te verbeteren door middel van het trainen van gezondheidswerkers en laboratoriummedewerkers. Dit alles uiteraard in nauw overleg met de plaatselijke overheid, want alleen dan kunnen blijvend veranderingen worden doorgevoerd. En in nauwe samenwerking met grote internationale partners als het Center for Disease Control en het International Medical Corps. Tegelijkertijd blijven we internationaal aandacht vragen voor een goede gezondheid(szorg) tot op dorpsniveau en de juiste inzet van mensen en middelen. Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) In 2014 kregen we extra financiering voor 2 SRGRprojecten en sloten we 2 projecten af. Het aantal projecten bleef dus 11 en 5 van deze projecten en programma s 13

14 Ons werk in Afrika zijn regionaal, wat betekent dat ze in meerdere landen uitgevoerd worden. Het aantal landen waar we SRGRprojecten steunen steeg naar 7 Ethiopië, Kenia, Malawi, Oeganda, Senegal, Tanzania en Zuid-Afrika. Rechten voor jonge vrouwen Jongeren en vrouwen waren ook dit jaar een belangrijke doelgroep. Het nieuwe SRGR-project Unite Against Child Marriage in Malawi richt zich bijvoorbeeld speciaal op het voorkomen van kindhuwelijken in de regio Mangochi in Malawi, waar 12% van de meisjes voor haar 15 e trouwt en 50% voor haar 18 e. Het land staat daarmee 9 e op de ranglijst van landen met de meeste kindhuwelijken. In de meeste van onze SRGR-projecten is preventie van kindhuwelijken een onderdeel van het programma, maar in dit project is dit het enige onderwerp. We besteden in toenemende mate aandacht aan de preventie en behandeling van vaginale fistels. Preventie gebeurt in dorpen en steden door voorlichting, 1 op 1, in groepen of via radioprogramma s. In trainingen voor gezondheidswerkers en personeel van gezondheidscentra is er ook aandacht voor. Belangrijker nog is het aanpakken van de dieperliggende oorzaken en dat gebeurt door in te zetten op het voorkomen van kindhuwelijken en tienerzwangerschappen. Om die praktijk uit te bannen zetten we in op bewustwording en advocacy (pleitbezorging), en op seksuele voorlichting over het voorkomen van zwangerschap. Dat betekent dat we op allerlei niveaus werken: gemeenschappen, scholen, gezondheidscentra, lokale en nationale overheden. In 2013 werd Amref in Afrika lid van Girls Not Brides waarin meer dan 400 organisaties wereldwijd samenwerken aan het uitbannen van kindhuwelijken. Het lidmaatschap is belangrijk om ervaringen uit te wisselen met andere organisaties, gezamenlijk activiteiten en advocacy te ondernemen en overheden op te roepen werk te maken van hun beloftes om kindhuwelijken te stoppen. De aandacht voor het probleem is er; hopelijk lukt het om deze achterhaalde traditie in één generatie uit te bannen. Voorlichting We zoeken steeds naar nieuwe manieren om seksuele voorlichting voor zoveel mogelijk jongeren en jonge vrouwen beschikbaar te maken. In Ethiopië bijvoorbeeld werden in samenwerking met de overheid 8 televisieprogramma s gemaakt in de lokale taal van de Afar (inwoners van de regio Afar). De programma s werden tussen december 2014 en februari 2015 elke vrijdagmiddag uitgezonden, direct na het journaal. The World Starts With Me in Ethiopië Melese Getachew woont en werkt in Debre Birhan (Noord-Showa, Ethiopië) en is docent en decaan van het Debre Birhan Health Science College. Ik heb deelgenomen aan de training voor het The World Starts With Me-curriculum (een voorlichtingsprogramma via de computer, ontwikkeld door Rutgers WPF onder meer met financiering van de Nationale Postcode Loterij) en ik heb verschillende methoden geleerd die me geholpen hebben de lessen aantrekkelijker te maken voor studenten. Seksuele voorlichting is in ons land een genegeerd onderwerp en behoeft veel meer aandacht dan het tot nog toe krijgt. De methode van The World Starts With Me is heel goed om seksuele gezondheid en rechten bespreekbaar te maken, zeker omdat jongeren het interessant vinden om computers te gebruiken. De studenten die deelgenomen hebben aan The World Starts With Me bespreken hun problemen opener en vrijer met ons. Door dit curriculum leren toekomstige gezondheidswerkers over SRGR, wat in hun werk van pas zal komen. Na hun afstuderen gaan ze werken in een gezondheidspost en delen dan hun kennis met de mensen in de gemeenschap. Ik ben van plan The World Starts With Me ook te onderwijzen aan studenten Verpleegkunde en Verloskunde en ik zou willen dat ook andere gezondheidsgerelateerde opleidingen het programma gaan gebruiken. De programma s waren erop gericht de vraag naar en het gebruik van gezondheidsdiensten te verhogen en een omgeving te creëren waarin het gemakkelijker wordt om over seksualiteit te praten. De onderwerpen: ongewenste zwangerschap, kindhuwelijken, absuma (verplicht huwen met een neef of nicht) en gelijke toegang tot onderwijs en informatie voor meisjes en jongens. Het programma is een praatshow, afgewisseld met muziek, dans en gedichten die veelal worden voorgedragen door jongeren uit ons Unite for Body Rights-programma (zie ook pagina 21). Hoewel niet veel nomaden een televisie bezitten, verspreidt de informatie zich door het traditionele dagu-systeem. Het is in de cultuur van de Afar namelijk gebruikelijk om te stoppen en nieuws uit te wisselen als je iemand tegenkomt die een bepaalde afstand heeft afgelegd. Advocacy Amref in Tanzania is, samen met de SRHR-alliantiepartners (zie pagina 19), betrokken bij een campagne gericht op de 14

15 overheid om de National Education and Training Policy (ETP) uit te voeren. Dit beleid maakt het mogelijk dat meisjes terugkeren naar school nadat ze bevallen zijn en beveelt bovendien aan dat op scholen seksuele voorlichting wordt gegeven. De overheid heeft dit beleid aangenomen, maar heeft gezegd te wachten met de uitvoering tot de officiële lancering. Die heeft inmiddels plaatsgevonden. De alliantiepartners houden druk op de ketel zodat er daadwerkelijk uitvoering aan het beleid zal worden gegeven. Ze nemen bovendien al een voorschot door in verschillende regio s van Tanzania gesprekken te voeren met ouders en schoolbesturen. In een aantal gevallen zijn meisjes ook al teruggekeerd op school. Om echt effect te sorteren, wordt de overheid gevraagd haar verantwoordelijkheid te nemen. Dat Amrefs rol in het versterken van gezondheidssystemen en het bijbehorende beleid wordt gewaardeerd zien we terug in de hoeveelheid uitnodigingen om zitting te nemen in Technical Working Groups: overheidswerkgroepen waar beleid wordt voorbereid en uitgewerkt. Zo zijn we in Tanzania lid van de Technical Working Committee for Safe Motherhood Initiative van het ministerie van Gezondheid en Welzijn. Het biedt ons een platform om seksuele voorlichting op scholen op de nationale agenda te houden. Versterken van gezondheidssystemen De ebola-uitbraak in 2014 heeft ons nogmaals doordrongen van het feit dat een goed functionerend gezondheidssysteem cruciaal is voor het voorkomen en behandelen van ziekten en het bestrijden van epidemieën (zie ook pagina 13). We zullen bij overheden blijven benadrukken dat er geïnvesteerd moet worden, op alle niveaus, te beginnen in de gemeenschappen. Amref in Kenia heeft bijvoorbeeld in 2014 het informatiemanagementsysteem voor gezondheidswerkers in de gemeenschappen (Community Based Health Management Information System) verder ontwikkeld en getest in Kajiado. Elke gezondheidswerker bezoekt regelmatig ongeveer 20 huishoudens en bekijkt hoe het staat met de gezondheid van de kinderen en de (zwangere) vrouwen. Ze geven voorlichting over hygiëne, voeding en verzorging van baby s en kleine kinderen en spelen een cruciale rol in het vroegtijdig opsporen van gezondheidsproblemen. Alle gegevens die de gezondheidswerkers verzamelen houden ze bij op hun mobiele telefoon. Die data worden direct doorgegeven aan een centrale database waar ook het personeel van klinieken toegang tot heeft. Als een patiënt doorverwezen wordt, zijn de gegevens al op de goede plaats. Na behandeling wordt de patiënt voor nazorg weer overgedragen aan de gezondheidswerker. De kwaliteit van de zorg is daarmee 15

16 Ons werk in Afrika beter gewaarborgd. De Keniaanse overheid heeft Amref gevraagd dit systeem in heel Kenia in te voeren. De trainingen die het project aan traditionele vroedvrouwen heeft gegeven, hebben ertoe geleid dat de rol van deze vrouwen is veranderd. Ze begeleiden nu zelf geen bevallingen meer, maar gaan met de zwangere vrouwen mee naar het gezondheidscentrum voor prenatale consulten door professionele opgeleide verloskundigen en zijn aanwezig bij de bevalling in de kliniek, als steun voor de aanstaande moeder. Ik heb een keer een bevalling begeleid waarbij de baby in stuitligging lag. Ik vond het erg moeilijk te begeleiden en het kindje is overleden. Ik denk nog altijd met spijt en verdriet terug aan die bevalling en ben daarom erg blij dat ik nu heb geleerd wat ik wel moet doen bij een stuitligging. Deze training is erg belangrijk voor ons werk en ik ben erg blij dat ik m mocht volgen. Verloskundige, werkzaam in een gezondheidscentrum in Noord-Showa (Ethiopië), die deelnam aan een Amreftraining over spoedeisende verloskundige zorg. In onze kebele [dorp, de kleinste administratieve eenheid in Ethiopië] was geen gezondheidscentrum en er was ook geen goede weg of transport. Voor medische zorg moesten we 46 kilometer reizen, te voet. Veel mensen in ons dorp zijn daarom gestorven aan diarree, malaria of tuberculose. Zwangere vrouwen gingen niet naar prenatale consulten en stierven aan complicaties op weg naar het gezondheidscentrum. Ik ben dankbaar dat er nu een gezondheidspost in onze gemeenschap is. Man (54) uit Afar (Ethiopië). Gezondheid en milieu (WASH) In 2014 liepen er 5 programma s op het gebied van gezondheid en milieu : 1 in Ethiopië, 2 in Kenia en 1 in Oeganda. Het 5 e programma is een alliantieprogramma dat in 3 landen wordt uitgevoerd (Ethiopië, Kenia en Oeganda). Dorpsdouche en latrines In Worer, een klein stadje ten noorden van Awash in Ethiopië, startte 5 jaar geleden een associatie (BIFU) van 36 vrouwen en 15 mannen met de zorg voor mensen met hiv/aids. Een aantal leden is zelf hiv-positief. De groep startte met inkomensgenererende activiteiten en verleende elkaar psychologische steun. De lokale overheid 16

17 wees de groep een stukje land toe, net buiten het centrum van de stad, dat vooral werd gebruikt voor het dumpen van afval en ontlasting. De groep ruimde alles op en omheinde het land. De regionale overheid bouwde er vervolgens een openbare latrine met 4 plekken en Amref in Ethiopië hielp bij de bouw van 4 openbare douches die werden aangesloten op de watervoorziening van de stad. In de eerste 2 weken dat de douches en latrines waren opengesteld, verdiende de groep Ethiopische Birr (ongeveer 85). Per douche betaalt een bezoeker 2 Birr en voor toiletbezoek 1 Birr. Alle bezoeken worden bijgehouden in een kasboek en ook de uitgaven voor water en schoonmaakmiddelen worden genoteerd. De groep verdient extra aan de verkoop van zeep. Het aantal bezoekers neemt dagelijks toe, omdat de douche goedkoper is dan de emmerservice elders in de stad die 5 Birr vraagt. In de toekomst wil BIFU graag elektriciteit aanleggen zodat ze ook s avonds open kunnen zijn. Ook willen ze koffie en thee gaan verkopen. Tenslotte wil de groep het overgebleven deel van het land opruimen en gebruiken voor de verbouw van groenten, die ook weer verkocht kunnen worden. Een toilet voor iedereen Duurzame toegang tot water, sanitatie en hygiëne is de naam van het WASH-alliantieprogramma in Kenia. Binnen dit programma zetten we in op een toilet of latrine voor iedereen, in een proces geleid door de gemeenschap zelf (Community Led Total Sanitation). In 2014 werd bovendien de relatie tussen de gemeenschap en het gezondheidscentrum versterkt. In 3 centra werden bijeenkomsten georganiseerd waar de zogenaamde natuurlijke leiders (leden van de gemeenschap die al eerder door hun enthousiasme voor het thema opvielen en vervolgens getraind zijn om een aanjagersrol te vervullen) en de gezondheidswerkers gegevens en ervaringen uitwisselden over het aantal toiletten in hun dorpen. De gezondheidswerkers voerden de gegevens direct in de rapportageformulieren van de overheid in. Tijdens een dorpsoverleg en actiedag ondersteunden de gezondheidswerkers de natuurlijke leiders bij het bezoeken van huishoudens zonder toilet. Gezamenlijk werden mét de bewoners plannen gemaakt voor de aanleg, inclusief een tijdsplanning. Ook schoolkinderen worden door het project gestimuleerd om hun nieuw verworven kennis over het belang van toiletgebruik en handen wassen door te geven aan hun huisgenoten. Dit heeft bijvoorbeeld goed gewerkt in het dorp Emurwa Dikirr, waar meer dan 70 mannen door hun schoondochters dringend gevraagd werd toiletten aan te leggen en dit ook daadwerkelijk deden. Capaciteitsversterking Het tekort aan medisch personeel is de grootste bedreiging voor de gezondheid in Afrika. Daarom trainen we zorgverleners in 32 Afrikaanse landen. Die aanpak draagt bij aan de duurzaamheid van ons werk. Projecten hebben immers een beperkte looptijd. Investeren in opleidingen heeft echter een blijvend effect en levert dus meer impact op. Outreach Een dappere chirurg gespt haar vlieghelm en dokterskoffer vast en vertrekt op een heldere ochtend in een kleine Cessna van Wilson Airport (Nairobi) om in afgelegen gebieden operaties uit te voeren. Een romantisch beeld van een flying doctor dat inmiddels enige bijstelling behoeft. Sinds 2012 wordt vanuit ons ingezet op het opereren van fistula. Dokters krijgen van deze chirurgen een on the job training en verpleegkundigen worden getraind in pre-operatieve, operatieve en post-operatieve zorg voor fistelpatienten. In 2014 werden 247 vrouwen geopereerd en werden lokaal chirurgen en verpleegkundigen opgeleid, die vervolgens ook zelfstandig operaties kunnen uitvoeren. Als we echter bedenken hoe groot de groep vrouwen met een vaginale fistel is (zie kader), en dat er in Tanzania alleen al elk jaar vrouwen bij komen, is het duidelijk dat een veel groter aantal operaties nodig is. We streven ernaar om ons Outreach-programma zo duurzaam mogelijk te laten zijn. De Amref landenkantoren hebben een goede band met hun lokale ministeries van Gezondheid, zodat gezamenlijk plannen mogelijk is en het Outreachprogramma geïntegreerd kan worden in het gezondheidsbeleid van het desbetreffende land. Ook is het onze inzet dat overheden meer dan voorheen gaan bijdragen aan Outreach, zodat de betrokkenheid en impact groter worden. Daarom zal Outreach in de toekomst hoogstwaarschijnlijk niet langer centraal geregeld worden vanuit Nairobi maar decentraal vanuit de Amref-landenkantoren. Een andere verandering is dat fisteloperaties niet altijd meer in zogeheten vvf-kampen met een beperkte tijdsduur zullen plaatsvinden, maar in regionale ziekenhuizen waar een speciale afdeling wordt ingericht waar het hele jaar door fistelpatienten geholpen kunnen worden. Op die manier is de nazorg voor patiënten beter geregeld. Ze kunnen in het ziekenhuis blijven zo lang als nodig is, in plaats van voor de duur van het kamp. Daarnaast wordt de kennis en kunde van chirurgen beter gewaarborgd: het vaste personeel van het ziekenhuis wordt keer op keer getraind en door het doen van veel 17

18 Ons werk in Afrika fisteloperaties wordt het slagingspercentage steeds hoger. Ook de infrastructuur van het ziekenhuis wordt structureel verbeterd. In 2014 hebben we de totstandkoming van 3 van deze centra gesteund, naast de reguliere steun voor het Outreach-programma. Het gaat om het Kapenguria General Hospital in West-Pokot (Kenia), het Monkey Bay Community Hospital in Mangochi (Malawi), en het Bugando Medical Centre in Mwanza (Tanzania). In Tanzania werden in 2014, buiten het Outreachprogramma om, 439 vrouwen geopereerd, waarvan 65% in Bugando. Bovendien werden binnen het Staying Alive -project in Kenia, Malawi en Oeganda 344 patiënten geïdentificeerd en geopereerd. Een aantal van hen speelt nu een rol bij het identificeren van andere patiënten en bij het geven van voorlichting. Het taboe rond deze aandoening is echter nog steeds groot, en schaamte en de angst voor grote uitgaven weerhoudt vrouwen ervan zich te melden. In het Staying Alive -project in Oeganda zijn in 3 districten zelfhulpgroepen gevormd van elk zo n 30 vrouwen voornamelijk vrouwen die een hersteloperatie hebben gehad. In de groepen vindt peer counseling plaats. De groepen spelen tevens een rol in het identificeren van fistelpatienten en het geven van voorlichting over prenatale consultaties, veilig bevallen en het voorkomen van fistels. Schaamte over fistels De VN schatten dat wereldwijd tussen de 2 en 3,5 miljoen meisjes en vrouwen lijden aan een vaginale fistel. Een vaginale fistel is een abnormale opening tussen de blaas en/of anus en de vagina waardoor een vrouw constant urine en ontlasting lekt. Een van de belangrijkste oorzaken van vaginale fistels is een langdurige bevalling, en dat is een gevolg van het ontbreken van goed geschoolde verloskundige hulp, (transport naar) gezondheidscentra en het feit dat vrouwen op te jonge leeftijd bevallen. Die oorzaken vinden hun oorsprong in armoede, ongelijkheid tussen mannen en vrouwen, barrières tot scholing, kindhuwelijken en tienerzwangerschappen. Veel vrouwen met een vaginale fistel worden door hun echtgenoot en familie in de steek gelaten, vanwege de geur en omdat vaak wordt gedacht dat het besmettelijk is. Ze leven in armoede. In meer dan 90% van de gevallen wordt het kindje doodgeboren of sterft binnen één week. Jongerenparticipatie Naast het reguliere werk in de gemeenschappen, in de gezondheidscentra en aan de onderhandelingstafels werd ook energie gestoken in (toegepast) onderzoek. In Ethiopië bijvoorbeeld deed een externe consultant, bijgestaan door 4 jongeren die als onderzoeker werden getraind, onderzoek naar betekenisvolle jongerenparticipatie in het Acces, Services and Knowledge: What Young People Want, What Young People Need - programma. De doelstelling van dit programma is om jongeren steeds meer te betrekken bij het plannen en uitvoeren van activiteiten en het meten van resultaten. Ook sluiten jongeren aan bij vergaderingen van de projectmanagers en binnenkort ook bij de stuurgroep. De rol van Amref in Ethiopië werd erg gewaardeerd. Jongeren die betrokken zijn bij projectactiviteiten en trainingen krijgen een vergoeding voor gemaakte (reis-) kosten of een gratis lunch. De meeste van hen werken als vrijwilliger, hebben geen eigen inkomsten en zijn afhankelijk van hun familie. Om dus hun vrijwillige deelname mogelijk te maken is de onkostenvergoeding een good practice. Amref in Ethiopië heeft de overheid succesvol gestimuleerd om Health Development Agents (HDA s) aan te nemen die jonger zijn dan 25 jaar. HDA s zijn vrijwillige gezondheidswerkers die elk 30 huishoudens onder hun hoede hebben, voorlichting geven over moeder- en kindzorg en mensen doorverwijzen naar gezondheidscentra. Amref in Ethiopië traint deze HDA s in seksuele voorlichting gedurende 3 dagen. Een van de belangrijkste factoren voor de goede beoordeling door de consultant is de relatief jonge projectmanager (27 jaar) die enthousiast is over het betrekken van jongeren en wiens staf ook goed met jongeren samenwerkt. Er is een open en positieve houding, toewijding en belangstelling. Dit speelt een belangrijke rol bij het beslechten van barrières tussen jongeren en volwassenen, en stimuleert partnerschap in plaats van een traditionele hiërarchische rolverdeling. Kijk voor een overzicht van de resultaten van onze gezondheidsprogramma s en -projecten op al deze gebieden op pagina

19 Samenwerken in allianties Met subsidies van het ministerie van Buitenlandse Zaken voeren we een deel van ons werk in alliantieverband uit: samenwerkingsverbanden tussen meerdere organisaties om zo het bereik en de resultaten te vergroten. In 2014 waren het er 3. Het werk met de SRHR-alliantie, WASH-alliantie en Youth Empowerment-alliantie werd voortgezet. Binnen deze allianties werkt elke organisatie op zijn expertise in de landen waar zij actief zijn. De aansluiting tussen de verschillende expertises zorgt voor een zeer compleet programma. Alliantie Programma en looptijd Partners Landen waar de alliantie werkzaam is Landen waarin Amref ook een rol in het alliantieprogramma vervult Sexual and Reproductive Health and Rights Alliance (SRHR-alliantie) Unite for Body Rights ( ) CHOICE for Youth and Sexuality, dance4life, Rutgers WPF, Simavi Bangladesh, Ethiopië, India, Indonesië, Kenia, Malawi, Oeganda, Pakistan, Tanzania Ethiopië, Kenia, Tanzania Water, Sanitation and Hygiene Alliance (WASH-alliantie) Duurzame toegang tot water, sanitatie en hygiëne ( ) Akvo, ICCO, RAIN, Simavi, WASTE Bangladesh, Benin, Ethiopië, Ghana, Kenia, Mali, Nepal, Oeganda Ethiopië, Kenia, Oeganda Youth Empowermentalliantie Acces, Services and Knowledge: What Young People Want, What Young People Need ( ) Child Helpline International, CHOICE for Youth and Sexuality, dance4life, IPPF, Rutgers WPF, Simavi, Stop Aids Now! Ethiopië, Ghana, Indonesië, Kenia, Oeganda, Pakistan, Senegal Ethiopië, Oeganda, Senegal 19

20 Ons werk in Afrika Resultaten van onze projecten voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) in 2014 Naam en land(en) van uitvoering Looptijd en financier(s) Enkele resultaten Betere gezondheid voor moeders en kinderen in Zuid-Afrika , Europese Unie, CZ, eigen middelen * We hebben de behoeften en de capaciteit van de 51 gezondheidsposten waarmee we willen samenwerken getoetst. 348 gezondheidswerkers zijn getraind, in samenwerking met de overheid. Daarnaast stemmen we met andere organisaties af om de moeder- en kindzorg in 2 projectdistricten goed te coördineren. We hebben toestemming van het ministerie van Gezondheid gekregen om met overheidsklinieken te werken. Gezonde moeders en kinderen in Afar (Ethiopië) , Europese Unie (via Amref in Groot-Brittannië), eigen middelen * Gehele projectperiode In de dorpen zien we een langere interval tussen geboortes, betere persoonlijke hygiëne en een groter percentage vrouwen dat prenatale zorg krijgt. Het percentage gezondheidsposten dat kindzorg levert, is gestegen van 12 naar 44%. Het percentage verwijzingen door gezondheidswerkers naar gezondheidsposten is gestegen van 0 naar 64%. Het percentage mensen dat gebruikmaakt van een latrine is gestegen van 12 naar 44% mensen kunnen gebruikmaken van nieuwe waterputten. The World Starts With Me (Ethiopië) , Nederlandse ambassade in Ethiopië Er zijn 84 leraren getraind in het WSWM-curriculum middelbare scholieren op scholen in Afar, Amhara, Oromiya en Addis Ababa volgen het lesprogramma. WSWM-scholen verwijzen door naar gezondheidscentra in de buurt en 64 personeelsleden van 16 klinieken zijn getraind in jeugdvriendelijk werken. 330 studenten van 4 medische opleidingen zijn getraind in zowel het WSWMcurriculum als jeugdvriendelijk werken en beide trainingen zijn nu geïntegreerd in de opleiding tot gezondheidswerker. Samen met 2 samenwerkingspartners (DEC en YNSD) hebben we een workshop georganiseerd waar jongeren aan ambtenaren hun ervaringen met het WSWM-curriculum presenteerden. Een gezonde start voor moeders en kinderen in Samburu (Kenia) , Europese Unie, Amref Business Club, een familiestichting, eigen middelen * We hebben diverse groepen jongeren die niet meer naar school gaan getraind over seksuele en reproductieve thema s (veilige seks, SOA s, besnijdenis, anticonceptiemethoden, tienerzwangerschappen, zorg na abortus etc). In totaal waren dat mensen. Het project trainde daarnaast 92 gezondheidswerkers. Positief: de morans (jonge Samburu-mannen) normaal gesproken een moeilijk bereikbare groep vroegen na de bijeenkomst direct om condooms. Dit is opmerkelijk omdat morans nog geen (moderne) anticonceptiemiddelen gebruiken. Een deel van de bevolking uit dit rurale gebied voelt zich echter nog ongemakkelijk bij een openlijke bespreking van SRGR. Er is een tussentijdse evaluatie uitgevoerd. Het percentage vrouwen dat tenminste 4 prenatale consulten heeft is gestegen naar 56% (was 52%). Het percentage vrouwen dat in een kliniek bevalt is gestegen naar 36% (was 32%). Afrikaanse moeders, baby s en kinderen eerst! (Kenia, Tanzania en Zuid-Soedan) , CZ, Europese Unie (via Amref in Groot-Brittannië), eigen middelen * Gehele projectperiode Het aantal vrouwen dat prenatale bezoeken aflegt, is gestegen van 36 naar bijna 60% in Tanzania en 67% in Kenia. In Zuid-Soedan steeg het percentage van 18 naar 49. Het aantal begeleide bevallingen is toegenomen van ongeveer 50% naar 60% in Kenia en 70% in Tanzania. In Zuid-Soedan steeg het percentage van 8 tot 17%; een indicatie van de nog steeds precaire gezondheidszorg in dat onrustige land. * Ongeoormerkte bijdragen, onder meer afkomstig van particuliere donateurs, de Nationale Postcode Loterij, bedrijven. 20

21 Resultaten van onze projecten voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) in 2014 Naam en land(en) van uitvoering Looptijd en financier(s) Enkele resultaten Access, Services and Knowledge: What Young People Want, What Young People Need (Ethiopië, Oeganda en Senegal) , ministerie van Buitenlandse Zaken (SRGR-fonds) In de 3 landen gezamenlijk hebben we jongeren seksuele voorlichting gegeven. En we hebben mensen getraind: 54 gezondheidswerkers, 82 verloskundigen, 367 verpleegkundigen, 11 dokters en 532 peer educators. In Ethiopië organiseerden we een bijeenkomst met 130 jongeren uit heel Ethiopië en vertegenwoordigers van de overheid om input te verzamelen voor de herziening van de federale strategie voor reproductieve gezondheidszorg voor jongeren en adolescenten. Onderzoek naar betekenisvolle jongerenparticipatie wees uit dat onze aanpak goed is. In Oeganda hebben we een overeenkomst gesloten met Marie Stopes en UNICEF over het gebruik van U-Report (seksuele voorlichting en counseling via sms). We hebben 60 jongeren getraind die op hun beurt elk 100 anderen trainen in het gebruik van U-Report. In Senegal zijn jongeren bereikt met seksuele voorlichting. We hebben 125 leraren getraind en er zijn anticonceptiemiddelen verstrekt. Ook zijn 36 personeelsleden van klinieken getraind en SRG-diensten verleend. Er waren prenatale consulten en bevallingen in klinieken. Met diverse SRGR-boodschappen hebben we in totaal jongeren weten te bereiken. Unite for Body Rights (Ethiopië, Kenia en Tanzania) , ministerie van Buitenlandse Zaken (MFS II) In Ethiopië hebben we jongeren en vrouwen bereikt en 256 verpleegkundigen getraind. Personeel van overheidsklinieken in Afar bezocht klinieken in Tigray om te zien hoe ze daar jeugdvriendelijk werken. Na terugkeer hebben ze hun eigen jongerenafdelingen opgezet. In 2014 werd het UFBR-programma geëvalueerd in het kader van de gezamenlijke MFS II-eindevaluatie. Ook het WASHprogramma in Afar (zie elders) zat in die selectie. Op dit moment zijn de rapporten nog niet openbaar maar de berichten over beide programma s zijn positief. In Kenia hebben we jongeren en vrouwen bereikt en 44 verpleegkundigen getraind. We hebben in het Kajiado-district een netwerk opgezet dat zich inzet voor betere gezondheidszorg (het Kajiado Health CSO Network). Door lobby van dit netwerk is het budget dat de lokale overheid voor gezondheidszorg reserveert meer dan verdubbeld. We zijn tevens betrokken bij de herziening van de lokale wet op reproductieve gezondheid. In Tanzania wisten we jongeren en vrouwen te bereiken. Er zijn 407 verpleegkundigen getraind. Er is traditionele wetgeving in Kilindi aangenomen voor een verbod op meisjesbesnijdenis, het promoten van prenatale zorg en de betrokkenheid van echtgenoten daarbij. Een nieuwe wet op onderwijs is, na lobby door de alliantie, goedgekeurd. Een belangrijk onderdeel is het beleid dat zwangere meisjes na de bevalling terug naar school gaan. De SRHR-alliantie is door UNESCO uitgenodigd om deel te nemen aan de National Technical Working Group for the ESA Commitment. En naar aanleiding van de positieve uitkomsten van de tussentijdse evaluatie is het Amref-project in Kilindi als onderzoekslokatie gekozen voor (wetenschappelijk) onderzoek naar de Theory of Change van de SRHR-alliantie. Alternatieve rituelen voor meisjesbesnijdenis (Kenia en Tanzania) (Kenia)/ (Tanzania), Nationale Postcode Loterij, Triodos Foundation, een familiestichting, eigen middelen * Er is een nulmeting uitgevoerd. En de Masai-grondwet is veranderd: vrouwen praten mee tijdens vergaderingen; de minimum huwelijksleeftijd is 21 jaar geworden; meisjesbesnijdenis is verboden. Margaret Kenyatta, de vrouw van de Keniaanse president, was in mei aanwezig bij een ceremonie in Magadi. Het idee en de uitvoering waren geheel in handen van een lokaal comité, een duidelijk teken dat gemeenschappen zelf verantwoordelijkheid nemen. Tegengeluiden waren er ook: vrouwen demonstreerden voor de voortzetting van hun traditie. Uiteindelijk resultaat was dat een aantal invloedrijke politici zich nogmaals publiekelijk uitsprak tegen meisjesbesnijdenis en dat de leiders en de gemeenschap publiekelijk meisjesbesnijdenis afzworen. Belangrijke les: investeer in het bereiken van geïsoleerde gemeenschappen, het vasthouden aan oude rituelen is daar het sterkst. Het totaal aantal meisjes dat tot nu toe heeft deelgenomen aan een alternatief ritueel is ( ). 21