Infobrochure voor studenten. Geriatrie 3. Straat 121

Transcriptie

1 Infobrochure voor studenten Geriatrie 3 Straat 121

2 str 121 geriatrie doc 2 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE 2 ALGEMENE GEGEVENS 4 Globale omschrijving van de afdeling 4 Functies 4 GRONDPLAN 5 PROFIEL VAN DE AFDELING 6 Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken 6 Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel 7 De meest voorkomende verpleegactiviteiten: 7 ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING 10 Dagschema 10 Diensturen verpleegkundigen 12 Diensturen studenten 12 Afdelingsgebonden tips 13 Orbis 13 BIJLAGE 14 Werkpostfiche risicoanalyse van de afdeling 14 MEDISCHE TERMINOLOGIE 15 Etymologie 15 Woordenschat 20

3 str 121 geriatrie doc 3 WELKOMSTWOORD Beste student, Welkom in AZ St-Lucas Gent! Je komt binnenkort bij ons op stage en wij zijn daar heel blij om. We investeren graag wat tijd in jou als student. Jij bent immers onze toekomst! AZ St-Lucas kan jou heel wat mogelijkheden bieden. Met 825 bedden, meer dan 2300 medewerkers en zo n opnames per jaar behoren we tot één van de grootste ziekenhuizen van Vlaanderen. Het hele gamma van specialiteiten staat voor onze patiënten ter beschikking. We kunnen je dus heel wat leermomenten aanbieden. Grijp deze kansen dan ook met beide handen, vraag gerust om eens een onderzoek bij te mogen wonen, een techniek uit te voeren, Jouw interesse speelt alleen maar in je voordeel. Een organisatie zoals AZ St-Lucas, brengt heel wat met zich mee. Daarom geven we je graag wat extra informatie, die je op de volgende bladzijden kan terugvinden. Neem deze bundel zeker door als je voor de eerste maal op stage komt in ons ziekenhuis. Je kan er belangrijke informatie in terugvinden! We wensen je alvast een fijne en zeer leerrijke stage toe, Christine Van der Hoogerstraete Directeur personeel en organisatie Els Vanblaere Verpleegkundig en paramedisch directeur Wim Moerman Kurt Bourguillioen Begeleidingsverpleegkundigen

4 str 121 geriatrie doc 4 Globale omschrijving van de afdeling Een dienst acute geriatrie staat in voor de behandeling van geriatrische patiënten in de acute fase van hun aandoening, maar ook voor de verlengde hospitalisatie van geriatrische patiënten met een subacute, nog niet evolutieve en niet gestabiliseerde aandoening waarvoor specialistische zorgen vereist zijn. In geen geval mag acute geriatrie een langdurige hospitalisatie zijn voor bejaarden. De gemiddelde leeftijd van de patiënten op een dienst geriatrie bedraagt ten minste 75 jaar. De gemiddelde ligduur op de dienst acute geriatrie is ongeveer 21 dagen. Verpleegafdeling vk 250 bevindt zich op de tweede verdieping van de campus volkskliniek en telt 26 bedden. 09/ geriatrie3@azstlucas.be Functies Artsen: Geriater zie ook op website zorgaanbod medisch aanbod Hoofdverpleegkundige: Els Hermans ALGEMENE GEGEVENS Stagementoren:, Katrien Laseur, Sylvie Storm Team van verpleegkundigen Ergotherapeute Kinesitherapeut Sociale dienst Logistieke assistenten: Ondersteunende taken zoals: zorgen voor het voedingsgebeuren zorgen voor het patiëntenvervoer uitvoeren allerlei boodschappen bestellen materiaal

5 K6 K K5 K4 K3 K2 K1 Verpleegpost K K K bureau Keuken Bureau 5 GRONDPLAN Nood trap Inkom L I F T TRAP L I F T Turn - zaal Dagzaal utility K K berging berging K K Trap K

6 6 PROFIEL VAN DE AFDELING Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken Van patiënten die getransfereerd worden (vanuit andere afdelingen) zijn de acute problemen (pathologieën) reeds verholpen op de primaire afdeling, deze patiënten komen bij ons voor verdere (gang)revalidatie & behandeling en wachten op plaatsing (SPdiensten rustoorden hersteloorden- ) Patiënten die in spoed opgenomen worden op de afdeling VK250 kunnen uiteenlopende pathologieën hebben, vb. deshydratatie, ontregelde diabetes, pneumonie, ademhalingsproblemen (COPD-pneumonie), hartproblemen, maag-darm aandoeningen (gastritis, maagulcus), CVA, TIA, dementie, Ziekte van Parkinson. Ze worden meestal medicamenteus (per os, via infuus, aërosol) behandeld. Hun voeding wordt soms aangepast naargelang hun diagnose. Kinesitherapie logopedie ergotherapie wordt ook als een deel van de behandeling aanzien. Enkele onderzoeken die worden uitgevoerd: labo, dagcurve, RX thorax, CT hersenen en abdomen, echo abdomen, EKG, consult cardiologie, gastroscopie, dementietest, Pathologieën Behandelingen Onderzoeken o ontregelde diabetes o schildklierlijden o deshydratatie o ondervoeding o COPD opstoot o pneumonie (pleura-) o dyspnoe o bronchitis o hartdecompensatie o voorkamerfibrillatie o hartritmestoornissen o diepe veneuze trombose flebitis o gastritis o maagulcus o aambeien/ faecolomen o leveraandoening/ gal o CVA-TIA o dementie o medicamenteus, voeding o medicamenteus o infuustherapie, vochttoediening o infuustherapie, voeding, medicatie o medicamenteus, aerosol, o medicamenteus, infuus, aerosol, O2 o medicamenteus, O2, o medicamenteus o medicamenteus o medicatie o medicatie o afhankelijk oorzaak en ernst, evt. medicatie, operatie o medicatie o medicatie o medicatie, voeding o medicatie, voeding o medicatie, infuustherapie, logo, kine o labo, dagcurve o labo, schildklierscan, echo o labo, visueel huidplooi o labo, gewicht o labo, RX thorax, consult pneumo o labo, RX thorax, consult pneumo o labo, RX thorax, consult pneumo o labo, RX thorax, consult pneumo o RX thorax, consult cardio o EKG, consult cardio o EKG o duplex onderste ledematen o duplex carotiden o consult gastro-gastroscopie o consult gastro-gastroscopie o rectaal toucher, consult gastro o echo abdomen, RX

7 7 o ziekte van Parkinson o haematurie/ blaas/ prostaat o enz. (ergo, kine en logo worden ook bij de meeste van de patiënten toegepast) o medicatie (remmend, onrust), ergo o medicatie o medicatie, plaatsen cystofix, intermitterend sonderen, blaasinstillatie, abdomen,ivp o CT hersenen, evt. NMR o CT hersenen, dementietest o consult neurologen o labo, consult urologen, evt. nefrologen, echo blaas-nieren, cystoscopie, Deze lijst van pathologieën kan nog een stuk langer gemaakt worden daar een geriatrisch patiënt een multiple pathologie heeft. Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel De geriatrie is hoogbejaard (minimum leeftijd is 65 jaar) met een gemiddelde leeftijd van +/- 83 jaar. De kenmerken van een geriatrische patiënt zijn: een multiple pathologie neiging tot polyfarmie een zeer zwakke homeostase een neiging tot inactiviteit en bedlegerigheid vaak psychosociale problemen dikwijls financiële problemen moeilijke thuissituatie voor patiënt en familie De meest voorkomende verpleegactiviteiten: Basiszorgen Goede lichaamshygiëne geven aangepast aan de noden van de patiënt, vb. bedbad, bad of douche geven,, hulp aan lavabo, zelfzorg stimuleren evenals aandacht voor de haren, gebit, nagels en conditie van de huid Behandelingen Ademhalingsstelsel O2 therapie, aerosoltherapie, stimulatie tot opzitten, toedienen medicatie, ademhalingskine door kinesist evenals tapotage Bloedsomloopstelsel stimuleren om zowel passieve als actieve oefeningen te doen afhankelijk van de pathologie, toedienen medicatie Spijsverteringsstelsel stimuleren om op te zitten, eventueel rond te lopen, aangepaste voeding aangenaam maken, zorgen voor een rustige omgeving, ongemakken voorkomen, voldoende laten drinken Urogenitaal stelstel zorgen voor privacy, zorgen voor lediging van de blaas, vb. sondage zorgen voor een goede houding tijdens het urineren

8 8 Huid en zintuigen zorgen voor een intacte huid, is deze reeds beschadigd (wonden) erop toezien dat herstel bekomen wordt, gebruik maken van alle zintuigen (horen, zien, voelen, smaken, spraak, reuk) bij verminderde werking de tekorten proberen op te vangen, zoeken naar oplossingen samen met de patiënt, evt. herstel betrachten (gehoorapparaat bril) decubituspreventie en/of verzorging Medicamenteuze toedieningen zorgen voor het juiste medicijn, juiste dosis, juiste manier van toedienen, juiste tijd en juiste patiënt (zowel bij IM-IV-SC-medicatie), steeds controle op het innemen (evt. bij patiënt blijven / medicatie pletten) Bijzondere technieken Voedsel en vochttoediening Mobiliteit Hygiëne Nagaan of de patiënt al dan geen slikproblemen heeft (evt. logo vragen) Zorgen voor een goede rechtzittende houding en positionering van het hoofd Zorgen voor een aangepaste voeding Eten geven volgens patiënt zijn ritme Bij sondevoeding maagsonde gastrostomiesonde Voorkomen van slikpneumonie Patiënt voldoende vocht geven SOS aanvullende voeding starten (Clinutren) Bij infuustherapie plaatsen in minst mobiele arm (belangrijk! Niet bij CVA) risico van overvulling voorkomen (gebruik van infuuspomp) voorkom onnodig herprikken van het infuus (goede fixatie) Bijhouden voedings en vochtbalans Wisselhouding in bed, zetel of rolstoel om de 4 uur Gebruik van anti-decubitusmateriaal Kine inschakelen voor passieve mobilisatie Ergo inschakelen (transfers oefenen, hulpstukken) Stimuleren tot zelfzorg, patiënt laten doen wat hij nog kan Geven van een bedbad, bad of douche Aandacht voor detailzorgen (oog-, oor-, neus-, hand- en mondhygiëne) Scheren, nagelverzorging, naveltoilet Gebruik een verzorgende lotion of huidbeschermende zalf (Inotyol) Regelmatig kledij en incontinentiemateriaal wisselen Respecteer privacy ADL training door ergo

9 Fysieke beveiliging Steeds zorgen voor beveiliging, vb. onrusthekkens omhoog, bij onrustige patiënten fixatiemateriaal aanwenden zoals een voorzettafel, fixatiegordel, polsbinden, verpleeglaken Bed in de laagste stand zetten bij het verlaten van de kamer 9

10 10 Dagschema Vroegdienst: ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING 6.30 u 6.45 u Vr 1 en Vr 2 (verantwoordelijk verantwoordelijke units) aanhoort de overdracht door de nachtdienst u 7.40 u Vr 3 start met de verzorging 6.45 u 7.45 u Vr 1 en Vr 2 controleren de ochtendmedicatie per unit en deelt die uit aan de patiënten 7.20 u Logistiek assistenten dienen het ontbijt op 7.45 u 8.00 u Vr 1 en Vr 2 controleren de infusen, prikt de HGT, neemt de BD en deelt de medicatie uit per unit VR 3 helpt bij het opdienen van het ontbijt, samen met de logistieke assistenten 8.00 u 8.45 u Briefing door de hoofdverpleegkundige per unit samen met de unitverpleegkundigen en D u u Ochtend verzorging per unit ( unit 1: Vr 1-D3), ( unit 2: Vr 2-Vr 3) u u Afwisselend pauze per unit u u Vr 1 en Vr 2 administratieve taken, controle en uitdelen van de middagmedicatie, neemt HGT en DK, doet opnames, regelt ontslagen, controleert infusen en dient IV/SC medicatie toe per unit. VR3 en D3 werken de verzorging af, vullen dagelijkse orderbladen in, opruim u 12.00u Vr3 en D3 helpen samen met de logistieke assistenten op dienen, en helpen daar waar nodig om eten te geven 12.00u-12.30u Vr1-D3 controle incontinentie materiaal en installeren de patiënten terug in bed om wat te rusten en Vr 2- Vr 3 doen dit ook voor unit u u Vr 1 woont de overdracht van zijn unit bij en deelt vervolgens de medicatie van 14u uit. Vr 2 deelt de medicatie uit van 14 u en woont vervolgens de overdracht van zijn unit bij Vr 3 beantwoordt tussentijds de beloproepen.

11 11 Laatdienst : u u Briefing: L 1 L 2 van diensthoofd - unitverantwoordelijke u u, doet de opnames en werkt de ontslagen af, doet andere administratie. L 2 start met de verzorging en deelt de thermometers uit, installeert nieuwe patiënten, helpt de patiënten die ontslagen worden u u L 1 (verantwoordelijk unit 1) start met de controle van de infusen. L 1 controleert de medicatie van 16u, 18u en 20u D3 helpt L 1 medicatie van 16u uit te delen, doet de opruim, L 2 (verantwoordelijk unit 2) start met de controle van de infusen. L 2 controleert de medicatie van 16u, 18u en 20u D3 helpt L 2 medicatie van 16u uit te delen, doet de opruim, u u L1-L2 administratie D3 controleert de apotheek u 17.00u L 1 (unit1) deelt de medicatie uit van 18u, prikt de DK en HGT en meldt die desgevallend door aan de dokter, dient de insuline toe, beantwoordt de telefoonoproepen.. L 2 (unit2) deelt de medicatie uit van 18u, prikt de DK en HGT en meldt die desgevallend door aan de dokter, dient de insuline toe, beantwoordt de telefoonoproepen.. D3 helpt samen met de logistiek assistente bij het opdienen van het avondmaal, geeft de patiënten eten u u Pauze L1-L u u L1-L2-D3 helpen bij het afdienen van het avondmaal en beginnen en installeren zonodig patiënten al in bed u L 1 en L 2 starten de avondverzorging, patiënten in bed helpen, wisselhouding geven, verschonen, installeren, geven inspuitingen, aërosols, oogindruppelingen, beantwoorden de beloproepen, begeleiden de familie/dokter, werken de spoedopnames af, nemen de temperatuur, doen de wondverzorging, delen de avondmedicatie uit, prikken de DK, HGT u -, u L 1 L2 geven overdracht per unit aan de nachtdienst. Dagdienst: 8.00 u 8.45 u Briefing 8.45 u u Verzorgen unit u u Pauze u u Afwerking van de verzorging, opruim, administratieve taken u u helpen bij het opdienen van het middagmaal, helpen patiënten in bed, administratieve taken u u Pauze u start namiddagverzorging u u Hulp aan L 1-L2 ; (IV) medicatie toedienen, patiënten in bed helpen, administratie u u D 3 ledigen apotheek, opname/ontslag afwerken D 3 helpt bij het opdienen van het avondmaal u u D 3 helpt L 2 patiënten in bed te leggen + afdienen van het avondmaal u D 3 stopt

12 12 Nachtdienst: u u Nachtdienst aanhoort de overdracht van L 1-L u u Toer: nachtdienst gaat bij iedere patiënt eens langs, beloproepen, patiënten in bed leggen, neemt contact op met de dokter (DK en HGT, afwijkende parameters), medicatie toedienen, patiënten die de volgende dag nuchter moeten blijven opschrijven u u Medicatie klaarzetten voor 24u + zonodig bestellen via computerprogramma V.I.S. Administratie: doorschrijven en klasseren van de dagelijkse zorgenbladen, algemeen overzichtsbladen. Beloproepen beantwoorden, infusen controleren, IV medicatie geven u 2.00 u Toer: patiënten wisselhouding geven, verschonen, begeleiden naar het toilet/nachtstoel, bedpan geven, psychologische bijstand, opvang van verwarde patiënten, desgevallend spoedopname afwerken. Uitprinten van de medicatiebladen 2.00 u 2.30 u Pauze (tussendoor beloproepen) 2.30 u 4.00 u Controle infusen, toedienen IV medicatie, administratie, beloproepen, opvang van de patiënten, tussendoor verzorgen (enkele patiënten verschonen, wisselhouding geven, positioneren) 4.00 u 6.00 u Toer: zie ook toer 24u 2u, nachtverslagen invullen 6.00 u 6.30 u Controleren en toedienen IV medicatie, temperatuur nemen, afsluiten van de vochtbalansen, urinestalen nemen, labo s prikken 6.30 u 6.45 u Overdracht aan Vr 1-Vr2 Diensturen verpleegkundigen Dagdienst Vroegdienst Late dienst Nachtdienst 07u45 tot 16u27 (1u pauze) 06u30 tot 14u12 (geen pauze) 13u30 tot 21u12 (geen pauze) 20u45 tot 06u45 (geen pauze) Diensturen studenten De diensturen voor studenten zijn dikwijls verschillend per school. Toch volgen de studenten de uren van de medewerkers = 7.42u Laat dagelijks je urenlijst aftekenen door de verantwoordelijke. Als je naar de introductie komt de eerste stagedag, breng ook je urenlijst mee en laat je deze door de begeleidingsverpleegkundige aftekenen.

13 13 Afdelingsgebonden tips Draag zorg voor het materiaal, wees kostbewust Er is altijd werk op een afdeling (aanvoelen, zien, ) Draag je steentje bij tijdens overdrachtsmomenten (observaties, vragen stellen, rapportering) Kom goed voorbereid naar de stage ( infobrochures, cursussen, doelstellingen) o Lees de infobrochure o Herzie de algemene anatomie en fysiologie o Herzie de technieken die je reeds zag o Formuleer heel duidelijk je doelstellingen voor deze stage Goede en gepaste omgangsvorm; hoffelijkheid, verzorgd voorkomen, verzorgde taal. Van de student verwachten we : o Nakomen van afspraken o Vermogen van degelijk observeren en rapporteren o Aanpassingsvermogen o Doorzettingsvermogen o Verantwoordelijkheid o Engagement: begaan zijn met de zorg om patiënten en met eigen leerproces o Leergierigheid: vragen stellen o Positief kritische ingesteldheid o Geen handelingen stellen waartoe men nog niet bevoegd is! o Geen handelingen stellen waarvan je niet zeker bent, of waarbij je je niet zeker voelt. o Open en eerlijke communicatie met verpleegkundigen. o Respect voor patiënten, aandacht voor privacy, respecteren beroepsgeheim. Orbis Op deze afdeling in AZ Sint-Lucas werkt men met het nieuwe elektronisch verpleegkundig dossier Orbis. Om al eens een zicht te krijgen hoe dit systeem werkt en in elkaar zit, stellen we online een e-learning module ter beschikking. Deze e-learningmodule is opgedeeld in verschillende lestopics waarin aan de hand van schermfilmpjes en geanimeerde presentaties wordt getoond hoe het elektronisch verpleegdossier binnen AZ Sint Lucas werkt. Deze e-learningmodule kun je bereiken via

14 14 BIJLAGE Werkpostfiche risicoanalyse van de afdeling vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek Campus Sint-Lucas Campus Volkskliniek Groenebriel 1 Tichelrei Gent 9000 Gent Tel. 09/ Tel. 09/ Fax 09/ Fax 09/ info@azstlucas.be info@volkskliniek.be WERKPOSTFICHE STAGIAIRS in uitvoering van het KB van 21/09/04 betreffende de bescherming van stagiairs Onderneming : AZ Sint-Lucas Werkposten : Verpleegafdeling VK 250 straat 121 Typefunctie : Verpleegkundige Opleiding : Bachelor in verpleegkunde / 4 e graadsopleiding verpleegkunde LUIK A Beschrijving van de werkzaamheden : - Waar : Verpleegafdeling VK 200 straat Welke machine, transportmiddel, producten :.. - Taken : Verpleegkundige taken Resultaat risico-evaluatie (1) : - Risico s : Risico biologische agentia groep 2 : TBC + bloedoverdraagbare infectieziekten, dragen van lasten, contact met voeding - Genomen preventiemaatregelen : Vaccinaties, standaardvoorzorgsmaatregelen - Specifieke instructies, opleiding : standaardvoorzorgsmaatregelen beheersen, hef- en tiltechnieken LUIK B Risico s en hinder (2) Verplicht medisch toezicht (3) val op de begane grond risico beroepsziekten : fysisch.. van hoger gelegen vlak chemisch.. biologisch. prikwonden/snijwonden lawaai longaandoening verbrijzelingen trillingen huidaandoening.. rondvliegende scherven warmte veiligheidsfunctie? :.. brandwonden koude contact met voedingswaren elektrische risico s vochtigheid gebruik van beeldschermen (4) manueel hanteren van lasten (met gevaar voor rugletsel) val van voorwerpen chemische hinder inentingen/test : tetanus tuberculoses geïsoleerd werk spatten hepatitis B andere : andere. stof ioniserende stralingen. gassen, dampen noodzakelijke maatregelen bij zwangerschap en borstvoeding. Conform risicolijst AZSL aard v/h gericht onderzoek. Periodiciteit 1 x geldig voor de volledige opleiding Welke werkkledij/persoonlijke beschermingsmiddelen worden gedragen? (verantwoordelijkheid gebruiker) broekpak/schort/andere : broekpak of schort ademhalingsbescherming (type) :.. veiligheidsschoenen (type) :.. oorkap/oorpropjes (type) :.. handschoenen (type) : PVC of Latex helm/kapje (type) :. bril/scherm (type) : bij risico op bloedspatten andere :.. Voor de onderneming : naam en handtekening Ondergetekende werd geïnformeerd over de in te nemen werkpost. Datum : Datum : (1) indien het een arbeidspost zonder specifieke gezondheids-en veiligheidsrisico s betreft, dient de tabel Risico s en kinder niet aangevuld te worden (2) geeft de specifieke kenmerken van de arbeidspostanalyse (3) aard van de blootstelling zoals voorzien in de inventaris opgemaakt in uitvoering van ARAB art.124 & 1b en meegedeeld aan de arbeidsgeneesheer (4) gebruik van beeldschermen gedurende een aanzienlijke deel van de normale werktijd (bv.meer dan 4 uur) in functie van wat bij de gebruiker geldt (5) algemene opmerking : de werkpostfiche is vooraf ter advies voorgelegd aan de diensten van preventie en bescherming op het werk en het comité

15 15 Etymologie MEDISCHE TERMINOLOGIE ALGEMEEN a- zonder dys- wijst op een stoornis -ectomie wegname intra- in -itis ontsteking logos ( -logie, -loog) leer pathos ( -pathie) lijden poly- veel card-, cardi- (afgeleid van het Grieks) vas- (afgeleid van het Latijn) hem-, hemat- (afgeleid van het Grieks) trache- (afgeleid van het Latijn) bronch- (afgeleid van het Latijn) pneum-, pneumon- ( van het Grieks) pneu (van het Grieks) CARDIOVASCULAIR STELSEL hart cardiologie leer of studie van de hartziekten cardiopathie het lijden aan een hartziekte (bloed)vat BLOED- EN LYMFESTELSEL bloed RESPIRATOIR STELSEL houdt verband met de luchtpijp tracheitis ontsteking van de luchtpijp wijst op een luchtpijpvertakking bronchitis ontsteking van de luchtpijpvertakking houdt verband met de long pneumectomie wegnemen van de long houdt verband met het ademen apnoe toestand waarbij tijdelijk het ademen ophoudt dyspnoe een moeilijke ademhaling

16 16 stomat- (afgeleid van het Grieks) gastr- (afgeleid van het grieks) enter- (afgeleid van het Grieks) hepat- (afgeleid van het Grieks) nefr- (afgeleid van het Grieks) ur- (Grieks) cyst- (afgeleid van het Grieks) uterus (Latijn) hyster- (afgeleid van het Grieks) gynaec- (afgeleid van het grieks) neur- (afgeleid van het Grieks) encefal- (afgeleid van het Grieks) cerebr- (afgeleid van het Latijn) psych- (afgeleid van het Grieks) polypnoe snel en veelvuldig ademen SPIJSVERTERINGSSTELSEL mond stomatologie studie van de mondaandoeningen stomatitis mondslijmvliesontsteking wijst op maag gastrectomie wegnemen van de maag gastritis maagontsteking darm enteritis darmontsteking gastro-enteritis ontsteking van maag en darm lever hepatitis infectie aan de lever UROGENITAAL STELSEL ureter (Latijn) urineleider houdt verband met de nier wat verbandt houdt met de urine houdt verband met de blaas cystitis blaasontsteking baarmoeder houdt verband met de baarmoeder hysterectomie wegnemen van de baarmoeder wat verband houdt met de vrouw gynaecologie vrouwenziekten ZENUWSTELSEL zenuw neurologie studie van de zenuwen, zenuwziekten hersenen hersenen ziel psychiatrie tak van de geneeskunde die zich bezighoudt met het behandelen en genezen van

17 17 geestesaandoeningen OSTEOMUSCULAIR STELSEL oste- (afgeleid van het Grieks) houdt verband met het been muscul- (afgeleid van het Latijn) spier intramusculair inspuiting in de spier artr- (afgeleid van het Grieks gewricht artritis gewrichtsaandoening pod- (afgeleid van het Grieks) voet podologie studie van de voet thorac (afgeleid van het Latijn) borstkas OTORINOLARYNGOLOGIE, OFTALMOLOGIE, DERMATOLOGIE ot- (afgeleid van het grieks) oor otitis oorontsteking rin- (afgeleid van het Grieks) neus oftalm- (afgeleid van het Grieks) oog dermat- (afgeleid van het grieks ) heeft betrekking op de huid dermatoloog dokter in de huidziekten cut- (afgeleid van het Latijn) huid subcutane injectie inspuiting onder de huid Aantal / hoeveelheid hemi-, semiuni-, monobi-, ditrioligopoly-, multi- Afmeting PREFIX helft hemiplegie verlamming van een lichaamshelft één twee drie weinig oligofrenie weinig verstand, een verstandelijke handicap veel polypnoe veel en snel ademen

18 18 micro- macro- mega-, megalo- Gelijkenis / verschil / tegenstelling auto- homo-, iso- hetero- anti- Graad / hoedanigheid hypo- hyper- dys- Ontkenning a-, an- in-, im- Plaats in-, intra-, en-, endo-, ento- klein micro-organisme klein organisme, bijv. een bacterie groot macroscopisch wat te zien is met het blote oog groot zelf gelijk homoseksueel Zich aangetrokken voelen tot hetzelfde geslacht isomorf dezelfde vorm ander hetero-anamnese bevraging van een familielid tegen antibioticum tegen de ziekte onder, te weinig, onvoldoende hypotensie te lage bloeddruk boven, te veel, overdreven hypertensie te hoge bloeddruk moeilijkheid, stoornis dyspnoe moeilijke ademhaling zonder, gebrek aan anemie bloedarmoede niet incontinentie niet kunnen ophouden van urine in, binnen intramusculair in de spier e- ec-, ex- exo- uit, buiten inter-, meso- tussen, in het midden

19 19 Snelheid bradytachy- Tijd ante-, pre-, propost- traag bradycardie trage hartslag snel tachycardie snelle hartslag voor prematuur vroeggeboorte na posttraumatische stress stress na een trauma -algie -ectomie -emie -fobie -geen, -genese -itis -manie -pathie, -paat -scopie -therapie SUFFIX pijn gastralgie maagpijn wegnemen houdt verband met bloed glycemie suikergehalte van het bloed vrees claustrofobie vrees voor kleine ruimten ontwikkeling, vorming pathogeen ontwikkelen van een ziekte ontsteking cystitis blaasontsteking drang kleptomanie neiging tot stelen aandoening cardiopathie hartlijden onderzoek gastroscopie maagonderzoek behandeling farmacotherapie behandeling met medicatie

20 20 Woordenschat A Abces Abnormaal Abortus Abrasie Abrupt Absence Absorptie Abstinentie Accidenteel Acne Activeren Acuut Adolescent Adult Afasie Agitatie Alert Allergie Amnesie Analyse Anamnese Anesthesie Anorexia Antibioticum Antidepressivum Apathie Artrose Autonoom etterbuil, ophoping van pus in het lichaam afwijkend van de norm miskraam schaafwond plotseling kortstondig bewustzijnsverlies opname onthouding van medicijnen, alcohol, drugs toevallig, of als gevolg van een ongeluk puistjes werkzaam maken plotseling en hevig puber, jeugdig persoon volwassene spraakstoornis opwinding oplettend overgevoeligheid geheugenverlies ontleding vraaggesprek naar de ziektegeschiedenis verdoving of narcose magerzucht, eetstoornis geneesmiddel dat bacterien doodt middel tegen ziekelijke neerslachtigheid lusteloosheid gewrichtsaandoening zelfstandig

21 21 B Biopsie Bronchitis C Carcinoom Cardiaal een stukje weefsel uit een orgaan verwijderen voor onderzoek ontsteking van de luchtpijptak kankergezwel met betrekking tot het hart Caries Causaal Cellulitis Celmembraan Cerebraal Cerebrovasculair Chemotherapie Chirurgisch Cholesterol Chronisch Circulatie Classificatie Cognitief Coitus Combinatie Complex Complicatie Conceptie Conditie Contraceptivum Convulsie Coronair Correlatie Crisis tandbederf oorzakelijk verband (oorzaak gevolg) ontsteking van het onderhuidse bindweefsel wand, omhulsel van de cel met betrekking tot de grote hersenen met betrekking tot de bloedvaten in de hersenen behandeling van kanker met medicijnen operatief lichaamsvet van lange duur (bloeds)omloop indeling, rangschikking met betrekking tot het denkproces geslachtsgemeenschap verbinding ingewikkeld bijkomende ziekte bevruchting toestand waarin iemand verkeert voorbehoedsmiddel stuip, toeval m.b.t. de kransslagaders van het hart samenhang ernstige ziekteaanval

22 22 Criterium Curatief Curve Cyclus Cytoplasma Cyste D Decubitus Deficit Delirium Dementie Dermatologisch Detectie Diabetes Diagnose Distilleren Donor Dosis Drainage E Echografie Eczeem Effectief Efficiënt Ejaculatie Elastisch Elektro-Encefalo-Grafie Elektrocardiografie Eliminatie Embolie Embryo toets, een reden genezend kromme lijn terugkerende regelmatige reeks celvloeistof holte gevuld met vocht doorligwond gebrek acuut psychische stoornis t.g.v. een lichamelijke aandoening, vergiftiging of onthouding van middelen geestelijke achteruitgang met betrekking tot de huisziekten opsporing, ontdekking suikerziekte vaststelling van een ziekte zuiveren degene die zijn orgaan afstaat hoeveelheid van een geneesmiddel vochtafvoering beeld van organen oppervlakkige huidaandoening doeltreffend doelmatig zaadlozing rekbaar beeld van de elektrische hersenstroom onderzoek van de elektrische activiteit van het hart verwijdering bloedvatverstopping vrucht in het moederlichaam

23 23 Emesis Emfyseem Emotioneel Epidemie Epilepsie Equivalent Etiologie Euforie Evaluatie Evolutie Excessief Excitatie Extern F Faeces Fataal Fenomeen Fertiliteit Fixatie Fobie Fractuur Fysisch G Genetisch Genitaal Geriatrisch Gradueel Gynaecologisch H Hallucinatie Hemopathie braken longaandoening gevoelsmatig besmettelijke ziekte die zich verspreid onder een bevolkingsgroep vallende ziekte, toevallen gelijkwaardig leer van de ziekteoorzaken verhoogd gevoel van welzijn beoordeling ontwikkeling overdreven opgewondenheid uitwendig ontlasting noodlottig verschijnsel vruchtbaarheid vasthechting ziekelijke vrees been(bot)breuk lichamelijk met betrekking tot de erfelijkheid met betrekking tot de geslachtsorganen medische zorg voor de oudere mens trapsgewijs met betrekking tot de vrouwenziekten zinsbedrog, waanvoorstelling bloedziekte

24 24 Hepatitis Homogeen Hygiënisch Hyperkinesie Hypersecretie Hypersensitiviteit Hypertensie Hyperventilatie Hypotensie Hysterectomie I Identificatie Immaturiteit Immobilisatie Immuniteit Implantatie Implicatie Impotentie Impregnatie In vitro In vivo Inactief Incidenteel Incisie Inclusief Incompatibel Incontinentie Incubatie Indicatie Indicatief Indirect Individueel leverontsteking gelijksoortig met betrekking tot de lichaamszorg overmatige bewegingsdrang verhoogde afscheiding verhoogde gevoeligheid verhoogde bloeddruk angstige ademhaling te lage bloeddruk verwijdering van de baarmoeder vereenzelviging onrijpheid onbeweeglijk maken onvatbaarheid voor een ziekte inplanting verwikkeling onvermogen tot geslachtsgemeenschap binnendringen van de zaadcel in de eicel in een reageerbuis in het levende organisme onwerkzaam bijkomend insnijding met inbegrip van onverenigbaar onvermogen om urine of ontlasting op te houden sluimeren van een ziektekiem aanwijzing aanduidend niet rechtstreeks afzonderlijk

25 25 Inductie Infantiel Influenza Infuus Inhalatie Injectie Insomnia Intensiteit Interactie Interval Interventie Intoxicatie Intramusculair Intraveneus Irreversibel Irritatie Isoleren K Katheter Kinetisch Klinisch L Lactatie Latent Lateraal Leukemie Libido Lipide Lokaal Lumbago M Malaise gevolgtrekking kinderlijk griep vochttoediening in de bloedvaten inademen van dampen inspuiting slapeloosheid sterkte onderlinge beïnvloeding tussenperiode ingreep vergiftiging in de spier in de ader onomkeerbaar prikkeling afsluiten buisje wat beweging veroorzaakt direct voor de arts zichtbaar borstvoeding sluimerend aan de zijkant bloedkanker geslachtsdrift vetachtige stof plaatselijk, van beperkte omvang lendenpijn gevoel van onwelzijn

26 26 Manie Manifest Melanoom Membraan Menarche Meningitis Menopauze Menstruatie Mentaal Metabolisme Microbiologisch Microniseren Mimiek Mobilisatie Modificeren Monotherapie Morbiditeit Mortaliteit Motorisch Mucus Musculair Mutisme N Narcoticum Nasaal Neonataal Nervositeit Neveneffect Nihil O Obesitas Obsessie ziekelijke neiging onmiddellijk herkenbaar kwaadaardig gezwel van de huid dun vlies eerste maandstonden hersenvliesontsteking overgangsjaren maandstonden verstandelijk stofwisseling met betrekking tot de kleinste levende wezens verpulveren gezichtsuitdrukking beweeglijk maken wijzigen behandeling met één geneesmiddel ziektecijfer sterftecijfer met betrekking tot beweging slijm met betrekking tot de spieren onvermogen om te spreken verdovend middel met betrekking tot de neus m.b.t. de eerste weken na de geboorte zenuwachtigheid bijwerking niets overgewicht, vetzucht dwangvoorstelling

27 27 Obstipatie Obstructie Occasioneel Odor Oedeem Oestrogeen Oraal Osteoporose Otitis Ovulatie P Palliatief Parallel Paralyse Paranoia Parese Partikel Pathologisch Pediatrisch Penetratie Perceptie Periodiek Peristaltiek Permanent Permeabiliteit Pigmentatie Placebo Placenta Pneumonie Populatie Post Partum Postnataal moeilijke stoelgang verstopping nu en dan voorkomend reukzin waterzucht vrouwelijk hormoon met betrekking tot de mond botontkalking oorontsteking eisprong verzachtend evenwijdig verlamming achtervolgingswaanzin gedeeltelijke verlamming klein deeltje ziekte m.b.t. de kindergeneeskunde binnendringing door de huid heen waarneming regelmatig terugkerend darmbeweging blijvend doordringbaarheid verkleuring geneesmiddel zonder werking moederkoek longontsteking bevolking na de bevalling na de geboorte

28 28 Postoperatief Posttraumatisch Potentie Potentieel Predispositie Prematuur Prenataal Preoperatief Preventie Prognose Progressief Proteïne Prothese Pseudotumor Psychisch Psychologisch Psychomotorisch Psychose Psychosomatisch Punctie Purgatief R Radiografie Radiotherapie Recuperatie Referentie Regressie Reïnfectie Renaal Repetitief Reproductie na een heelkundige ingreep na een letsel kracht mogelijk vatbaarheid voortijdig voor de geboorte voor de operatie voorkoming (van ziekte) voorspelling van het verloop en de afloop van een ziekte voortschrijdend eiwit kunstmatig lichaamsdeel schijngezwel geestelijk m.b.t. het gevoelsleven m.b.t. bewegingen door de geest veroorzaakt geestelijke stoornis m.b.t. het verband tussen geest en lichaam prik middel tegen verstopping fotograferen d.m.v. röntgenstralen bestraling herstel van krachten verwijzing achteruitgang hernieuwde besmetting m.b.t. de nier zich herhalend vermenigvuldiging

29 29 Research Resistent Respons Retardatie Reversibel Rhinitis Routinematig S Salivatie Sarcoom Secretie Sedativum Segment Seniliteit Sensorieel Simultaan Solutio Somatisch Spasme Sporadisch Sputum Stase Steriliteit Substitutie Supervisie Suppositorium Symptoom Syncope Syndroom Systematisch Systemisch T wetenschappelijk onderzoek bestand tegen antwoord vertraging, achterstand omkeerbaar, veranderbaar (neus)verkoudheid zoals gewoonlijk speekselvloed kwaadaardig gezwel afscheiding kalmerend middel onderdeel geestelijke en lichamelijke ouderdomsverschijnselen zintuiglijk gelijktijdig oplossing m.b.t. het lichaam kramp zeldzaam fluim, speeksel stilstand onvruchtbaarheid vervanging toezicht zetpil, pil die via de anus wordt ingebracht ziekteverschijnsel plotseling bewustzijnsverlies ziektebeeld stelselmatig over het hele lichaam verspreid

30 30 Tendens Terminaal Tetanus Therapie Thermisch Thoracaal Thrombus Tic Tolerantie Tonus Toxicomanie Toxisch Tranquillizer Transfer Transformatie Transplantatie Traumatisch Tremor Trombose Tumor U Ulcus Uniform Urgentie Uterus V Vaccinatie Variabiliteit Vasculair Vegetatief Veneus Vertigo neiging, richting van een ontwikkeling in het eindstadium infectieziekte die door gifstof leidt tot spierspasmen geneeswijze, behandeling met betrekking tot warmte m.b.t. de borstkas bloedprop zenuwtrek verdraagzaamheid spierspanning verslaving aan gifstof giftig middel dat opwindingstoestanden bedaart overdracht verandering overplanting door een letsel ontstaan beving vorming van bloedprop in bloedvat of hart gezwel zweer éénvormig dringende noodzaak baarmoeder inenting veranderlijkheid m.b.t. de bloedvaten buiten het bewustzijn om m.b.t. de aders duizeligheid

31 31 Viraal Visioen Visueel door een virus veroorzaakt droombeeld m.b.t. het zicht