Infobrochure voor studenten. Geriatrie 1. Straat 196

Transcriptie

1 Infobrochure voor studenten Geriatrie 1 Straat 196

2 Infobrochure Geriatrie 1 straat INHOUDSOPGAVE ALGEMENE GEGEVENS 4 Globale omschrijving van de afdeling 4 Functies 4 GRONDPLAN 5 PROFIEL VAN DE AFDELING 6 Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken 6 Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel 8 De meest voorkomende verpleegactiviteiten 8 ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING 10 Dagschema Diensturen verpleegkundigen Diensturen studenten Afdelingsgebonden tips Orbis BIJLAGE Werkpostfiche risicoanalyse van de afdeling 16 MEDISCHE TERMINOLOGIE 17 Etymologie 17 Woordenschat 22

3 Infobrochure Geriatrie 1 straat WELKOMSTWOORD Beste student, Welkom in AZ St-Lucas Gent! Je komt binnenkort bij ons op stage en wij zijn daar heel blij om. We investeren graag wat tijd in jou als student. Jij bent immers onze toekomst! AZ St-Lucas kan jou heel wat mogelijkheden bieden. Met 825 bedden, meer dan 2300 medewerkers en zo n opnames per jaar behoren we tot één van de grootste ziekenhuizen van Vlaanderen. Het hele gamma van specialiteiten staat voor onze patiënten ter beschikking. We kunnen je dus heel wat leermomenten aanbieden. Grijp deze kansen dan ook met beide handen, vraag gerust om eens een onderzoek bij te mogen wonen, een techniek uit te voeren, Jouw interesse speelt alleen maar in je voordeel. Een organisatie zoals AZ St-Lucas, brengt heel wat met zich mee. Daarom geven we je graag wat extra informatie, die je op de volgende bladzijden kan terugvinden. Neem deze bundel zeker door als je voor de eerste maal op stage komt in ons ziekenhuis. Je kan er belangrijke informatie in terugvinden! We wensen je alvast een fijne en zeer leerrijke stage toe, Christine Van der Hoogerstraete Directeur personeel en organisatie Els Vanblaere Verpleegkundig en paramedisch directeur Wim Moerman Kurt Bourguillioen Begeleidingsverpleegkundigen

4 Infobrochure Geriatrie 1 straat ALGEMENE GEGEVENS Globale omschrijving van de afdeling Functies Een dienst acute geriatrie staat in voor de behandeling van geriatrische patiënten in de acute fase van hun aandoening, maar ook voor de verlengde hospitalisatie van geriatrische patiënten met een subacute, nog niet evolutieve en niet gestabiliseerde aandoening waarvoor specialistische zorgen vereist zijn. In geen geval mag acute geriatrie een langdurige hospitalisatie zijn voor bejaarden. De gemiddelde leeftijd van de patiënten op een dienst geriatrie bedraagt ten minste 75 jaar. De gemiddelde ligduur op de dienst acute geriatrie is ongeveer 21 dagen. De dienst acute geriatrie 1 heeft een capaciteit van 40 bedden Verpleegafdeling Geriatrie 1 bevindt zich in straat 196 (20 bedden) en straat 197 (20 bedden). 09/ geriatrie1@azstlucas.be Artsen: Geriater zie ook op website zorgaanbod medisch aanbod Hoofdverpleegkundige: Marleen Willems Adjunct hoofdverpleegkundige: vacature Stagementoren: : Ann Gaudissabois en De Vliegher Sofie, Evita Hellinck Team van verpleegkundigen Ergotherapeute Kinesitherapeut Sociale dienst Logistieke assistenten: Ondersteunende taken zoals: zorgen voor het voedingsgebeuren zorgen voor het patiëntenvervoer uitvoeren allerlei boodschappen bestellen materiaal

5 Infobrochure Geriatrie 1 straat GRONDPLAN

6 Infobrochure Geriatrie 1 straat PROFIEL VAN DE AFDELING Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken Van patiënten die getransfereerd worden (vanuit andere afdelingen) zijn de acute problemen (pathologieën) reeds verholpen op de primaire afdeling, deze patiënten komen bij ons voor verdere (gang)revalidatie & behandeling en wachten op plaatsing (SPdiensten rustoorden hersteloorden- ) Patiënten die in spoed opgenomen worden op de afdeling VK100 kunnen uiteenlopende pathologieën hebben, vb. deshydratatie, ontregelde diabetes, pneumonie, ademhalingsproblemen (COPD-pneumonie), hartproblemen, maag-darm aandoeningen (gastritis, maagulcus), CVA, TIA, dementie, Ziekte van Parkinson. Ook orthopedische patiënten (knie heupprothese) worden opgenomen Ze worden meestal medicamenteus (per os, via infuus, aërosol) behandeld. Hun voeding wordt soms aangepast naargelang hun diagnose. Kinesitherapie logopedie ergotherapie wordt ook als een deel van de behandeling aanzien. Enkele onderzoeken die worden uitgevoerd: labo, dagcurve, RX thorax, CT hersenen en abdomen, echo abdomen, EKG, consult cardiologie, gastroscopie, dementietest, Pathologieën Behandelingen Onderzoeken o ontregelde diabetes o schildklierlijden o deshydratatie o ondervoeding o COPD opstoot o pneumonie (pleura-) o dyspnoe o bronchitis o hartdecompensatie o voorkamerfibrillatie o hartritmestoornissen o diepe veneuze trombose flebitis o gastritis o maagulcus o aambeien/ faecolomen o leveraandoening/ gal o CVA-TIA o dementie o medicamenteus, voeding o medicamenteus o infuustherapie, vochttoediening o infuustherapie, voeding, medicatie o medicamenteus, aerosol, o medicamenteus, infuus, aerosol, O2 o medicamenteus, O2, o medicamenteus o medicamenteus o medicatie o medicatie o afhankelijk oorzaak en ernst, evt. medicatie, operatie o medicatie o medicatie o medicatie, voeding o medicatie, voeding o medicatie, infuustherapie, logo, kine (ergo, kine en logo worden ook bij o labo, dagcurve o labo, schildklierscan, echo o labo, visueel huidplooi o labo, gewicht o labo, RX thorax, consult pneumo o labo, RX thorax, consult pneumo o labo, RX thorax, consult pneumo o labo, RX thorax, consult pneumo o RX thorax, consult cardio o EKG, consult cardio o EKG o duplex onderste ledematen o duplex carotiden o consult gastro-gastroscopie o consult gastro-gastroscopie o rectaal toucher, consult gastro o echo abdomen, RX abdomen,ivp

7 Infobrochure Geriatrie 1 straat o ziekte van Parkinson o haematurie/ blaas/ prostaat de meeste van de patiënten toegepast) o medicatie (remmend, onrust), ergo o medicatie o medicatie, plaatsen cystofix, intermitterend sonderen, blaasinstillatie, o CT hersenen, evt. NMR o CT hersenen, dementietest o consult neurologen o labo, consult urologen, evt. nefrologen, echo blaas-nieren, cystoscopie, Infecties Urineweginfecties Luchtweginfecties Gastro-intestinale klachten Dehydratatieondervoeding Braken Diarree Obstipatie Zonder klachten : geen behandeling Zo T en klachten : antibiotica Koorts : antibiotica, aerosol, tapotage Rehydrateren (IV voeding), bijvoeding, IV voeding, medicatie IV voeding, medicatie, ev. antibiotica Laxerende voeding, extra vocht, medicatie Labo, urinekweek Labo, sputumkweek, hemocultuur, RX thorax Labo, echo abdomen, overzicht abdomen, gastroscopie Stoelgangkweek, echo abdomen, overzicht abdomen Echo abdomen, overzicht abdomen, rectoscopie, colonscopie Acute verwardheid Medicatie : antipsychotica, sedativa, anxiolitica, antidepressiva Uitsluiten somatische aandoeningen CT hersenen, EEG, labo, urinesediment, RX thorax Deze lijst van pathologieën kan nog een stuk langer gemaakt worden daar een geriatrisch patiënt een multiple pathologie heeft.

8 Infobrochure Geriatrie 1 straat Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel De geriatrie is hoogbejaard (minimum leeftijd is 75 jaar) met een gemiddelde leeftijd van +/- 83 jaar. De kenmerken van een geriatrische patiënt zijn: een multiple pathologie neiging tot polyfarmie een zeer zwakke homeostase een neiging tot inactiviteit en bedlegerigheid vaak psychosociale problemen dikwijls financiële problemen moeilijke thuissituatie voor patiënt en familie De meest voorkomende verpleegactiviteiten Basiszorgen Goede lichaamshygiëne geven aangepast aan de noden van de patiënt, vb. bedbad, bad of douche geven,, hulp aan lavabo, zelfzorg stimuleren evenals aandacht voor de haren, gebit, nagels en conditie van de huid Behandelingen Ademhalingsstelsel O2 therapie, aerosoltherapie, stimulatie tot opzitten, toedienen medicatie, ademhalingskine door kinesist evenals tapotage Bloedsomloopstelsel stimuleren om zowel passieve als actieve oefeningen te doen afhankelijk van de pathologie, toedienen medicatie Spijsverteringsstelsel stimuleren om op te zitten, eventueel rond te lopen, aangepaste voeding aangenaam maken, zorgen voor een rustige omgeving, ongemakken voorkomen, voldoende laten drinken Urogenitaal stelstel zorgen voor privacy, zorgen voor lediging van de blaas, vb. sondage zorgen voor een goede houding tijdens het urineren Huid en zintuigen zorgen voor een intacte huid, is deze reeds beschadigd (wonden) erop toezien dat herstel bekomen wordt, gebruik maken van alle zintuigen (horen, zien, voelen, smaken, spraak, reuk) bij verminderde werking de tekorten proberen op te vangen, zoeken naar oplossingen samen met de patiënt, evt. herstel betrachten (gehoorapparaat bril) decubituspreventie en/of verzorging Medicamenteuze toedieningen zorgen voor het juiste medicijn, juiste dosis, juiste manier van toedienen, juiste tijd en juiste patiënt (zowel bij IM-IV-SC-medicatie),

9 Infobrochure Geriatrie 1 straat steeds controle op het innemen (evt. bij patiënt blijven / medicatie pletten) Bijzondere technieken Voedsel en vochttoediening Mobiliteit Hygiëne Nagaan of de patiënt al dan geen slikproblemen heeft (evt. logo vragen) Zorgen voor een goede rechtzittende houding en positionering van het hoofd Zorgen voor een aangepaste voeding Eten geven volgens patiënt zijn ritme Bij sondevoeding maagsonde gastrostomiesonde Voorkomen van slikpneumonie Patiënt voldoende vocht geven SOS aanvullende voeding starten (Clinutren) Bij infuustherapie plaatsen in minst mobiele arm (belangrijk! Niet bij CVA) risico van overvulling voorkomen (gebruik van infuuspomp) voorkom onnodig herprikken van het infuus (goede fixatie) Bijhouden voedings en vochtbalans Wisselhouding in bed, zetel of rolstoel om de 4 uur Gebruik van anti-decubitusmateriaal Kine inschakelen voor passieve mobilisatie Ergo inschakelen (transfers oefenen, hulpstukken) Stimuleren tot zelfzorg, patiënt laten doen wat hij nog kan Geven van een bedbad, bad of douche Aandacht voor detailzorgen (oog-, oor-, neus-, hand- en mondhygiëne) Scheren, nagelverzorging, naveltoilet Gebruik een verzorgende lotion of huidbeschermende zalf (Inotyol) Regelmatig kledij en incontinentiemateriaal wisselen Respecteer privacy ADL training door ergo Fysieke beveiliging Steeds, in overleg met de verpleegkundige, zorgen voor beveiliging, vb. onrusthekkens omhoog, bij onrustige patiënten fixatiemateriaal aanwenden zoals een voorzettafel, fixatiegordel, polsbinden, verpleeglaken Bed in de laagste stand zetten bij het verlaten van de kamer

10 Infobrochure Geriatrie 1 straat ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING Dagschema De verpleegafdeling wordt architectonisch opgesplitst in 3 units. Str 196 Str 197 V1 K 1-1 tot K 3-2 K 17-1 tot K 24-2 V2 K 4-1 tot K 9-1 K 25-1 tot K 29-1 V3 K 10-1 tot K 16-2 K 29-2 tot 32-2 Vroegdienst: 6u30-8u00 Overdracht nachtverpleegkundige naar elke vroegdienst 5 per vroegdienst Controle infuustherapie. Nemen parameters bestaande uit (Pols,bloeddruk, t - HGT zonodig) afwijkende waarden of belangrijke observatie punten worden direct vermeld aan de Vpk, zodat deze kunnen meegnomen worden tijdens de artsentour Noteren in ORBIS Elke vroegdienst deelt de medicatie uit + paraferen (medicatiebeheer) toezicht medicatie inname! De vroegdienst van elke patiëntengroep helpt de LA met installeren van patiënten voor het ontbijt. ORBIS : werklijst afwerken Invullen vocht- en voedingsbalans 08u00 V1 geeft overdracht naar de DV en dit gedurende max 10 en V2 om 8u10 en V 3 om 8u20. Ochtendverzorging De patiëntenoproepen worden per zone beantwoord. Uitgangspunt is dat de ochtendverzorging gedaan is tegen 11u, inclusief het aanvullen van de verzorgingskarren. ORBIS werklijst raadplegen voor elke verzorging en afvinken na elke patiënt 11u-11u30 Vroegdiensten nemen afzonderlijke pauzes ( recht op 15 ) V1: 11u-11u15 V2: 11u15-11u 30 V3: 11u 30-11u45 ORBIS werklijst

11 Infobrochure Geriatrie 1 straat u30-12u00 Medicatie controleren en uitdelen van 12u, steeds controle medicatie-inname Controle infuustherapie Het middagmaal opdienen samen met de LA + hulp bij eten geven Invullen vocht- en voedingsbalans HGT zo nodig 12u00-12u30 Starten met middagverzorging Patiënten in bed/ zetel positioneren, wisselhouding geven, incontinentiemateriaal aanbrengen, blaastraining geven, enz 12u30-13u30 Uitpakken van medicatie (apotheek) Administratie in orde brengen Opnames/ontslagen verder afwerken Beloproepen beantwoorden Stipt 13u30 start overdacht van de vroegdienst naar laatdienst Medicatie van 14u wordt gegeven door de vroegdienst. 14u12 einde vroegdienst ORBIS werklijst Laatdienst : De verpleegafdeling wordt architectonisch opgedeeld in 2 voor de laatdienst Str 196 Str 197 L1 K 1-1 tot K 6-1 K 17-1 tot K 26-2 L2 K 7-1 tot K 16-2 K 27-1 tot K u30 tot 13u50 overdracht van vroegdienst naar laatdienst Overdracht van vroegdienst naar laatdienst adhv medisch orderblad De overdrachten gebeuren gelijktijdig 14u start middagverzorging patiënten opzetten ( stimuleren voor op te zitten) vervangen incontinentiemateriaal mictietraining Controle parameters Wisselhouding geven Medische instructies afwerken ( urinestalen, wondzorg, lavementen enz ) bel opgroepen opnames verder afwerken ORBIS werklijst 15u30-16u30 medicatie 16u uitdelen uitdelen medicatie 17u

12 Infobrochure Geriatrie 1 straat HGT indien nodig aansluitend helpen opdienen avondeten maaltijdbegeleiding waar nodig 17u30-18u30 Verder afdienen Mensen al in bed brengen PAUZE (afzonderlijke pauzes L1 L2) Invullen vocht- en voedingsbalans 18u30 21u12 18u30: starten avondverzorging Patiënten naar bed brengen Incontinentiemateriaal vernieuwen Patiënten naar toilet helpen WH geven Medische instructies afwerken Wondzorg, sondages, enz Bijhouden invullen dagelijks zorgenblad Medicatie controleren, uitdelen en paraferen (medicatie beheer), controle infuussnelheid Controle parameters waar nodig Patiënten goede houding geven voor de nacht Aandacht voor kameropschik Uitpakken medicatie Overdracht per L32 aan de nacht. ORBIS werklijst Nachtdienst: Str 196 Str 197 N1 K 1-1 tot K 16-2 N2 K 17-1 tot K u is L nog niet klaar meehelpen op de gang overdracht te geven medicatie tijden N nazien toer op de gang bij alle patiënten infusen, medicatie, utility in orde brengen toerkar klaarzetten voor de nacht

13 Infobrochure Geriatrie 1 straat u ontslagen inbrengen in het CEPD + de nodige formulieren klaarleggen medicatie uitpakken in bureau tijdens MVG registratie registreren u antibiotica en andere medicatie klaarleggen voor 24u u patiënten droogleggen bedpan of toiletstoel aanreiken wisselhouding geven patiënten die nuchter moeten zijn, alles wegnemen, hen er op attent maken + kaartje NUCHTER aan bed hangen. parameters waar nodig infusen nazien u eventueel medicatie geven nachtverslagen schrijven en werklijst ORBIS afwerken toerkar afruimen en terug aanvullen voor de volgende toer u iets eten parameters nemen waar terug nodig, vb. bij hoge t u patiënten droogleggen bedpan of toiletstoel aanreiken wisselhouding geven parameters nemen waar nodig infusen nazien u aanvullen nachtverslagen en parameters invullen nazien of alles in orde is medicatie en aerosol toedienen Linnenzakken en afval samenbinden ORBIS werklijst

14 Infobrochure Geriatrie 1 straat u overdracht naar vroegdienst u naar huis Diensturen verpleegkundigen Vroegdienst Late dienst Nachtdienst 06u30 tot 14u12 (geen pauze) 13u30 tot 21u12 (geen pauze) 20u45 tot 06u45 (geen pauze) Diensturen studenten De diensturen voor studenten zijn dikwijls verschillend per school. Toch volgen de studenten de uren van de medewerkers = 7.42u Laat dagelijks je urenlijst aftekenen door de verantwoordelijke. Als je naar de introductie komt de eerste stagedag, breng ook je urenlijst mee en laat je deze door de begeleidingsverpleegkundige aftekenen. Afdelingsgebonden tips Draag zorg voor het materiaal, wees kostbewust Er is altijd werk op een afdeling (aanvoelen, zien, ) Draag je steentje bij tijdens overdrachtsmomenten (observaties, vragen stellen, rapportering) Kom goed voorbereid naar de stage ( infobrochures, cursussen, doelstellingen) o Lees de infobrochure o Herzie de algemene anatomie en fysiologie o Herzie de technieken die je reeds zag o Formuleer heel duidelijk je doelstellingen voor deze stage Goede en gepaste omgangsvorm; hoffelijkheid, verzorgd voorkomen, verzorgde taal. Van de student verwachten we : o Nakomen van afspraken o Vermogen van degelijk oberveren en rapporteren o Aanpassingsvermogen o Doorzettingsvermogen o Verantwoordelijkheid o Engagement: begaan zijn met de zorg om patiënten en met eigen leerproces o Leergierigheid: vragen stellen o Positief kritische ingesteldheid o Geen handelingen stellen waartoe men nog niet bevoegd is! o Geen handelingen stellen waarvan je niet zeker bent, of waarbij je je niet zeker voelt. o Open en eerlijke communicatie met verpleegkundigen. o o Respect voor patiënten, aandacht voor privacy, respecteren beroepsgeheim. Vraag feedback! Schrijf steeds de naam van de verpleegkundige op. Op die manier kan de mentor hen aanspreken om eventueel iets te verduidelijken, dat is handig bij evaluaties.

15 Infobrochure Geriatrie 1 straat Orbis Op deze afdeling in AZ Sint-Lucas werkt men met het nieuwe elektronisch verpleegkundig dossier Orbis. Om al eens een zicht te krijgen hoe dit systeem werkt en in elkaar zit, stellen we online een e-learning module ter beschikking. Deze e-learningmodule is opgedeeld in verschillende lestopics waarin aan de hand van schermfilmpjes en geanimeerde presentaties wordt getoond hoe het elektronisch verpleegdossier binnen AZ Sint Lucas werkt. Deze e-learningmodule kun je bereiken via

16 Infobrochure Geriatrie 1 straat BIJLAGE 5.1 Werkpostfiche risicoanalyse van de afdeling vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek Campus Sint-Lucas Campus Volkskliniek Groenebriel 1 Tichelrei Gent 9000 Gent Tel. 09/ Tel. 09/ Fax 09/ Fax 09/ info@azstlucas.be info@volkskliniek.be WERKPOSTFICHE STAGIAIRS in uitvoering van het KB van 21/09/04 betreffende de bescherming van stagiairs Onderneming : AZ Sint-Lucas Werkposten : Verpleegafdeling VK 100 straat 107 Typefunctie : Verpleegkundige Opleiding : Bachelor in verpleegkunde / 4 e graadsopleiding verpleegkunde LUIK A Beschrijving van de werkzaamheden : - Waar : Verpleegafdeling VK 200 straat Welke machine, transportmiddel, producten :.. - Taken : Verpleegkundige taken Resultaat risico-evaluatie (1) : - Risico s : Risico biologische agentia groep 2 : TBC + bloedoverdraagbare infectieziekten, dragen van lasten, contact met voedi - Genomen preventiemaatregelen : Vaccinaties, standaardvoorzorgsmaatregelen - Specifieke instructies, opleiding : standaardvoorzorgsmaatregelen beheersen, hef- en tiltechnieken LUIK B Risico s en hinder (2) Verplicht medisch toezicht (3) val op de begane grond risico beroepsziekten : fysisch.. van hoger gelegen vlak chemisch.. biologisch. prikwonden/snijwonden lawaai longaandoening verbrijzelingen trillingen huidaandoening.. rondvliegende scherven warmte veiligheidsfunctie? :.. brandwonden koude contact met voedingswaren elektrische risico s vochtigheid gebruik van beeldschermen (4) manueel hanteren van lasten (met gevaar voor rugletsel) val van voorwerpen chemische hinder inentingen/test : tetanus tuberculoses geïsoleerd werk spatten hepatitis B andere : andere. stof ioniserende stralingen. gassen, dampen noodzakelijke maatregelen bij zwangerschap en borstvoeding. Conform risicolijst AZSL aard v/h gericht onderzoek. Periodiciteit 1 x geldig voor de volledige opleiding Welke werkkledij/persoonlijke beschermingsmiddelen worden gedragen? (verantwoordelijkheid gebruiker) broekpak/schort/andere : broekpak of schort ademhalingsbescherming (type) :.. veiligheidsschoenen (type) :.. oorkap/oorpropjes (type) :.. handschoenen (type) : PVC of Latex helm/kapje (type) :. bril/scherm (type) : bij risico op bloedspatten andere :.. Voor de onderneming : naam en handtekening Ondergetekende werd geïnformeerd over de in te nemen werkpost. Datum : Datum : (1) indien het een arbeidspost zonder specifieke gezondheids-en veiligheidsrisico s betreft, dient de tabel Risico s en kinder niet aangevuld te worden (2) geeft de specifieke kenmerken van de arbeidspostanalyse (3) aard van de blootstelling zoals voorzien in de inventaris opgemaakt in uitvoering van ARAB art.124 & 1b en meegedeeld aan de arbeidsgeneesheer (4) gebruik van beeldschermen gedurende een aanzienlijke deel van de normale werktijd (bv.meer dan 4 uur) in functie van wat bij de gebruiker geldt (5) algemene opmerking : de werkpostfiche is vooraf ter advies voorgelegd aan de diensten van preventie en bescherming op het werk en het comité

17 Infobrochure Geriatrie 1 straat MEDISCHE TERMINOLOGIE Etymologie ALGEMEEN a- zonder dys- -ectomie intra- -itis logos ( -logie, -loog) pathos ( -pathie) poly- wijst op een stoornis wegname in ontsteking leer lijden veel card-, cardi- (afgeleid van het Grieks) vas- (afgeleid van het Latijn) hem-, hemat- (afgeleid van het Grieks) trache- (afgeleid van het Latijn) bronch- (afgeleid van het Latijn) pneum-, pneumon- ( van het Grieks) pneu (van het Grieks) CARDIOVASCULAIR STELSEL cardiologie cardiopathie hart leer of studie van de hartziekten het lijden aan een hartziekte (bloed)vat BLOED- EN LYMFESTELSEL bloed RESPIRATOIR STELSEL tracheitis bronchitis pneumectomie apnoe dyspnoe houdt verband met de luchtpijp ontsteking van de luchtpijp wijst op een luchtpijpvertakking ontsteking van de luchtpijpvertakking houdt verband met de long wegnemen van de long houdt verband met het ademen toestand waarbij tijdelijk het ademen ophoudt een moeilijke ademhaling

18 Infobrochure Geriatrie 1 straat stomat- (afgeleid van het Grieks) gastr- (afgeleid van het grieks) enter- (afgeleid van het Grieks) hepat- (afgeleid van het Grieks) nefr- (afgeleid van het Grieks) ur- (Grieks) cyst- (afgeleid van het Grieks) uterus (Latijn) hyster- (afgeleid van het Grieks) gynaec- (afgeleid van het grieks) neur- (afgeleid van het Grieks) encefal- (afgeleid van het Grieks) cerebr- (afgeleid van het Latijn) psych- (afgeleid van het Grieks) polypnoe SPIJSVERTERINGSSTELSEL stomatologie stomatitis gastrectomie gastritis enteritis gastro-enteritis hepatitis snel en veelvuldig ademen mond studie van de mondaandoeningen mondslijmvliesontsteking wijst op maag wegnemen van de maag maagontsteking darm darmontsteking ontsteking van maag en darm lever infectie aan de lever UROGENITAAL STELSEL ureter (Latijn) cystitis hysterectomie gynaecologie houdt verband met de nier wat verbandt houdt met de urine urineleider houdt verband met de blaas blaasontsteking baarmoeder ZENUWSTELSEL neurologie psychiatrie houdt verband met de baarmoeder wegnemen van de baarmoeder wat verband houdt met de vrouw vrouwenziekten zenuw studie van de zenuwen, zenuwziekten hersenen hersenen ziel OSTEOMUSCULAIR STELSEL tak van de geneeskunde die zich bezighoudt met het behandelen en genezen van geestesaandoeningen

19 Infobrochure Geriatrie 1 straat oste- (afgeleid van het Grieks) houdt verband met het been muscul- (afgeleid van het Latijn) spier intramusculair inspuiting in de spier artr- (afgeleid van het Grieks gewricht artritis gewrichtsaandoening pod- (afgeleid van het Grieks) voet podologie studie van de voet thorac (afgeleid van het Latijn) borstkas OTORINOLARYNGOLOGIE, OFTALMOLOGIE, DERMATOLOGIE ot- (afgeleid van het grieks) oor otitis oorontsteking rin- (afgeleid van het Grieks) neus oftalm- (afgeleid van het Grieks) oog dermat- (afgeleid van het grieks ) heeft betrekking op de huid dermatoloog dokter in de huidziekten cut- (afgeleid van het Latijn) huid subcutane injectie inspuiting onder de huid Aantal / hoeveelheid hemi-, semiuni-, monobi-, ditrioligopoly-, multi- hemiplegie oligofrenie polypnoe PREFIX helft verlamming van een lichaamshelft één twee drie weinig weinig verstand, een verstandelijke handicap veel veel en snel ademen Afmeting micro- klein

20 Infobrochure Geriatrie 1 straat macro- mega-, megalo- micro-organisme macroscopisch Gelijkenis / verschil / tegenstelling auto- homo-, iso- hetero- anti- Graad / hoedanigheid hypo- hyper- dys- Ontkenning a-, an- in-, im- Plaats in-, intra-, en-, endo-, ento- homoseksueel isomorf hetero-anamnese antibioticum hypotensie hypertensie dyspnoe anemie incontinentie intramusculair klein organisme, bijv. een bacterie groot wat te zien is met het blote oog groot zelf gelijk Zich aangetrokken voelen tot hetzelfde geslacht dezelfde vorm ander bevraging van een familielid tegen tegen de ziekte onder, te weinig, onvoldoende te lage bloeddruk boven, te veel, overdreven te hoge bloeddruk moeilijkheid, stoornis moeilijke ademhaling zonder, gebrek aan bloedarmoede niet niet kunnen ophouden van urine in, binnen in de spier e- ec-, ex- exo- uit, buiten inter-, meso- Snelheid brady- bradycardie tussen, in het midden traag trage hartslag

21 Infobrochure Geriatrie 1 straat tachy- Tijd ante-, pre-, propost- tachycardie prematuur posttraumatische stress snel snelle hartslag voor vroeggeboorte na stress na een trauma SUFFIX -algie -ectomie -emie -fobie -geen, -genese -itis -manie -pathie, -paat -scopie -therapie gastralgie glycemie claustrofobie pathogeen cystitis kleptomanie cardiopathie gastroscopie farmacotherapie pijn maagpijn wegnemen houdt verband met bloed suikergehalte van het bloed vrees vrees voor kleine ruimten ontwikkeling, vorming ontwikkelen van een ziekte ontsteking blaasontsteking drang neiging tot stelen aandoening hartlijden onderzoek maagonderzoek behandeling behandeling met medicatie

22 Infobrochure Geriatrie 1 straat Woordenschat A Abces Abnormaal Abortus Abrasie Abrupt Absence Absorptie Abstinentie Accidenteel Acne Activeren Acuut Adolescent Adult Afasie Agitatie Alert Allergie Amnesie Analyse Anamnese Anesthesie Anorexia Antibioticum Antidepressivum Apathie Artrose Autonoom etterbuil, ophoping van pus in het lichaam afwijkend van de norm miskraam schaafwond plotseling kortstondig bewustzijnsverlies opname onthouding van medicijnen, alcohol, drugs toevallig, of als gevolg van een ongeluk puistjes werkzaam maken plotseling en hevig puber, jeugdig persoon volwassene spraakstoornis opwinding oplettend overgevoeligheid geheugenverlies ontleding vraaggesprek naar de ziektegeschiedenis verdoving of narcose magerzucht, eetstoornis geneesmiddel dat bacterien doodt middel tegen ziekelijke neerslachtigheid lusteloosheid gewrichtsaandoening zelfstandig

23 Infobrochure Geriatrie 1 straat B Biopsie Bronchitis C Carcinoom Cardiaal een stukje weefsel uit een orgaan verwijderen voor onderzoek ontsteking van de luchtpijptak kankergezwel met betrekking tot het hart Caries Causaal Cellulitis Celmembraan Cerebraal Cerebrovasculair Chemotherapie Chirurgisch Cholesterol Chronisch Circulatie Classificatie Cognitief Coitus Combinatie Complex Complicatie Conceptie Conditie Contraceptivum Convulsie Coronair Correlatie Crisis Criterium Curatief tandbederf oorzakelijk verband (oorzaak gevolg) ontsteking van het onderhuidse bindweefsel wand, omhulsel van de cel met betrekking tot de grote hersenen met betrekking tot de bloedvaten in de hersenen behandeling van kanker met medicijnen operatief lichaamsvet van lange duur (bloeds)omloop indeling, rangschikking met betrekking tot het denkproces geslachtsgemeenschap verbinding ingewikkeld bijkomende ziekte bevruchting toestand waarin iemand verkeert voorbehoedsmiddel stuip, toeval m.b.t. de kransslagaders van het hart samenhang ernstige ziekteaanval toets, een reden genezend

24 Infobrochure Geriatrie 1 straat Curve Cyclus Cytoplasma Cyste D Decubitus Deficit Delirium Dementie Dermatologisch Detectie Diabetes Diagnose Distilleren Donor Dosis Drainage E Echografie Eczeem Effectief Efficiënt Ejaculatie Elastisch Elektro-Encefalo-Grafie Elektrocardiografie Eliminatie Embolie Embryo Emesis Emfyseem Emotioneel Epidemie kromme lijn terugkerende regelmatige reeks celvloeistof holte gevuld met vocht doorligwond gebrek acuut psychische stoornis t.g.v. een lichamelijke aandoening, vergiftiging of onthouding van middelen geestelijke achteruitgang met betrekking tot de huisziekten opsporing, ontdekking suikerziekte vaststelling van een ziekte zuiveren degene die zijn orgaan afstaat hoeveelheid van een geneesmiddel vochtafvoering beeld van organen oppervlakkige huidaandoening doeltreffend doelmatig zaadlozing rekbaar beeld van de elektrische hersenstroom onderzoek van de elektrische activiteit van het hart verwijdering bloedvatverstopping vrucht in het moederlichaam braken longaandoening gevoelsmatig besmettelijke ziekte die zich verspreid onder een

25 Infobrochure Geriatrie 1 straat Epilepsie Equivalent Etiologie Euforie Evaluatie Evolutie Excessief Excitatie Extern F Faeces Fataal Fenomeen Fertiliteit Fixatie Fobie Fractuur Fysisch G Genetisch Genitaal Geriatrisch Gradueel Gynaecologisch H Hallucinatie Hemopathie Hepatitis Homogeen Hygiënisch Hyperkinesie Hypersecretie Hypersensitiviteit bevolkingsgroep vallende ziekte, toevallen gelijkwaardig leer van de ziekteoorzaken verhoogd gevoel van welzijn beoordeling ontwikkeling overdreven opgewondenheid uitwendig ontlasting noodlottig verschijnsel vruchtbaarheid vasthechting ziekelijke vrees been(bot)breuk lichamelijk met betrekking tot de erfelijkheid met betrekking tot de geslachtsorganen medische zorg voor de oudere mens trapsgewijs met betrekking tot de vrouwenziekten zinsbedrog, waanvoorstelling bloedziekte leverontsteking gelijksoortig met betrekking tot de lichaamszorg overmatige bewegingsdrang verhoogde afscheiding verhoogde gevoeligheid

26 Infobrochure Geriatrie 1 straat Hypertensie Hyperventilatie Hypotensie Hysterectomie I Identificatie Immaturiteit Immobilisatie Immuniteit Implantatie Implicatie Impotentie Impregnatie In vitro In vivo Inactief Incidenteel Incisie Inclusief Incompatibel Incontinentie Incubatie Indicatie Indicatief Indirect Individueel Inductie Infantiel Influenza Infuus Inhalatie Injectie Insomnia Intensiteit Interactie verhoogde bloeddruk angstige ademhaling te lage bloeddruk verwijdering van de baarmoeder vereenzelviging onrijpheid onbeweeglijk maken onvatbaarheid voor een ziekte inplanting verwikkeling onvermogen tot geslachtsgemeenschap binnendringen van de zaadcel in de eicel in een reageerbuis in het levende organisme onwerkzaam bijkomend insnijding met inbegrip van onverenigbaar onvermogen om urine of ontlasting op te houden sluimeren van een ziektekiem aanwijzing aanduidend niet rechtstreeks afzonderlijk gevolgtrekking kinderlijk griep vochttoediening in de bloedvaten inademen van dampen inspuiting slapeloosheid sterkte onderlinge beïnvloeding

27 Infobrochure Geriatrie 1 straat Interval Interventie Intoxicatie Intramusculair Intraveneus Irreversibel Irritatie Isoleren K Katheter Kinetisch Klinisch L Lactatie Latent Lateraal Leukemie Libido Lipide Lokaal Lumbago M Malaise Manie Manifest Melanoom Membraan Menarche Meningitis Menopauze Menstruatie Mentaal Metabolisme Microbiologisch tussenperiode ingreep vergiftiging in de spier in de ader onomkeerbaar prikkeling afsluiten buisje wat beweging veroorzaakt direct voor de arts zichtbaar borstvoeding sluimerend aan de zijkant bloedkanker geslachtsdrift vetachtige stof plaatselijk, van beperkte omvang lendenpijn gevoel van onwelzijn ziekelijke neiging onmiddellijk herkenbaar kwaadaardig gezwel van de huid dun vlies eerste maandstonden hersenvliesontsteking overgangsjaren maandstonden verstandelijk stofwisseling met betrekking tot de kleinste levende wezens

28 Infobrochure Geriatrie 1 straat Microniseren Mimiek Mobilisatie Modificeren Monotherapie Morbiditeit Mortaliteit Motorisch Mucus Musculair Mutisme N Narcoticum Nasaal Neonataal Nervositeit Neveneffect Nihil O Obesitas Obsessie Obstipatie Obstructie Occasioneel Odor Oedeem Oestrogeen Oraal Osteoporose Otitis Ovulatie P Palliatief Parallel verpulveren gezichtsuitdrukking beweeglijk maken wijzigen behandeling met één geneesmiddel ziektecijfer sterftecijfer met betrekking tot beweging slijm met betrekking tot de spieren onvermogen om te spreken verdovend middel met betrekking tot de neus m.b.t. de eerste weken na de geboorte zenuwachtigheid bijwerking niets overgewicht, vetzucht dwangvoorstelling moeilijke stoelgang verstopping nu en dan voorkomend reukzin waterzucht vrouwelijk hormoon met betrekking tot de mond botontkalking oorontsteking eisprong verzachtend evenwijdig

29 Infobrochure Geriatrie 1 straat Paralyse Paranoia Parese Partikel Pathologisch Pediatrisch Penetratie Perceptie Periodiek Peristaltiek Permanent Permeabiliteit Pigmentatie Placebo Placenta Pneumonie Populatie Post Partum Postnataal Postoperatief Posttraumatisch Potentie Potentieel Predispositie Prematuur Prenataal Preoperatief Preventie Prognose Progressief Proteïne Prothese Pseudotumor Psychisch verlamming achtervolgingswaanzin gedeeltelijke verlamming klein deeltje ziekte m.b.t. de kindergeneeskunde binnendringing door de huid heen waarneming regelmatig terugkerend darmbeweging blijvend doordringbaarheid verkleuring geneesmiddel zonder werking moederkoek longontsteking bevolking na de bevalling na de geboorte na een heelkundige ingreep na een letsel kracht mogelijk vatbaarheid voortijdig voor de geboorte voor de operatie voorkoming (van ziekte) voorspelling van het verloop en de afloop van een ziekte voortschrijdend eiwit kunstmatig lichaamsdeel schijngezwel geestelijk

30 Infobrochure Geriatrie 1 straat Psychologisch Psychomotorisch Psychose Psychosomatisch Punctie Purgatief R Radiografie Radiotherapie Recuperatie Referentie Regressie Reïnfectie Renaal Repetitief Reproductie Research Resistent Respons Retardatie Reversibel Rhinitis Routinematig S Salivatie Sarcoom Secretie Sedativum Segment Seniliteit Sensorieel Simultaan Solutio Somatisch m.b.t. het gevoelsleven m.b.t. bewegingen door de geest veroorzaakt geestelijke stoornis m.b.t. het verband tussen geest en lichaam prik middel tegen verstopping fotograferen d.m.v. röntgenstralen bestraling herstel van krachten verwijzing achteruitgang hernieuwde besmetting m.b.t. de nier zich herhalend vermenigvuldiging wetenschappelijk onderzoek bestand tegen antwoord vertraging, achterstand omkeerbaar, veranderbaar (neus)verkoudheid zoals gewoonlijk speekselvloed kwaadaardig gezwel afscheiding kalmerend middel onderdeel geestelijke en lichamelijke ouderdomsverschijnselen zintuiglijk gelijktijdig oplossing m.b.t. het lichaam

31 Infobrochure Geriatrie 1 straat Spasme Sporadisch Sputum Stase Steriliteit Substitutie Supervisie Suppositorium Symptoom Syncope Syndroom Systematisch Systemisch T Tendens Terminaal Tetanus Therapie Thermisch Thoracaal Thrombus Tic Tolerantie Tonus Toxicomanie Toxisch Tranquillizer Transfer Transformatie Transplantatie Traumatisch Tremor Trombose Tumor kramp zeldzaam fluim, speeksel stilstand onvruchtbaarheid vervanging toezicht zetpil, pil die via de anus wordt ingebracht ziekteverschijnsel plotseling bewustzijnsverlies ziektebeeld stelselmatig over het hele lichaam verspreid neiging, richting van een ontwikkeling in het eindstadium infectieziekte die door gifstof leidt tot spierspasmen geneeswijze, behandeling met betrekking tot warmte m.b.t. de borstkas bloedprop zenuwtrek verdraagzaamheid spierspanning verslaving aan gifstof giftig middel dat opwindingstoestanden bedaart overdracht verandering overplanting door een letsel ontstaan beving vorming van bloedprop in bloedvat of hart gezwel

32 Infobrochure Geriatrie 1 straat U Ulcus Uniform Urgentie Uterus V Vaccinatie Variabiliteit Vasculair Vegetatief Veneus Vertigo Viraal Visioen Visueel zweer éénvormig dringende noodzaak baarmoeder inenting veranderlijkheid m.b.t. de bloedvaten buiten het bewustzijn om m.b.t. de aders duizeligheid door een virus veroorzaakt droombeeld m.b.t. het zicht