Opleiding duurzaam bouwen: Water

Transcriptie

1 Opleiding duurzaam bouwen: Water Leefmilieu Brussel Het referentieel Duurzame gebouwen & het thema Water Liesbet TEMMERMAN, architecte & onderzoeker cera a asbl

2 Doelstelling(en) van de presentatie In de eerste plaats: Uitleggen waarom het belangrijk is dat de prestatie van een gebouw, op het vlak van duurzaamheid, objectief kan worden beoordeeld. Het grote aantal en de verscheidenheid van de referentietools, die bestaan in Europa en wereldwijd, illustreren De premissen voor uitwerking van het Belgische referentiekader voorstellen De deelnemers aan de opleiding informeren over de stappen in het proces van opstelling van het referentieel 2

3 Doelstelling(en) van de presentatie (vervolg) Vervolgens: De basisbegrippen behandelen die essentieel zijn voor het gebruik van een objectief referentiekader De hoofdstukindeling volgens 9 thema s en de weging tussen thema s voorstellen Ter informatie de samenstelling van het referentieel voor het thema Water overlopen en de werking ervan illustreren aan de hand van enkele voorbeelden van maatregelen De balans opmaken van de mogelijkheden van het referentieel, en van het belang en de betekenis ervan voor de verschillende domeinen van de bouw. 3

4 Plan van de uiteenzetting Labelen, certificeren, waarom? Stappen die voorafgaan aan de opstelling van het Ref-b Referentieel Duurzame gebouwen: De uitgangspunten De partijen rond de tafel Chronologie van de opstelling van het referentieel Terminologie Structuur Types van maatregelen Type van werken, bestemming, grootte Projectfasen Weging van de thema s 4

5 Plan van de uiteenzetting (vervolg) Inhoud van het thema Water : WAT Water Het Referentieel Duurzame gebouwen en u De zelfevaluatie en u De labeling en u De certificatie en u Vereiste voorkennis, meerkosten, projectplanning Het Ref-b en de bouwheren Het Ref-b en de ontwerpers / studiebureaus Het Ref-b en de ondernemingen / uitvoerder 5

6 Duurzame gebouwen labelen, certificeren Waarom? Het nut van integratie van de principes van duurzame ontwikkeling in bouw- en renovatieprojecten wordt steeds duidelijker: Evaluatie van het regelgevend kader (GSV, EPB, ) Ontwikkeling van ambitieuze projecten (privé / publiek) Sinds 2007: Projectoproep Voorbeeldgebouwen 6

7 Duurzame gebouwen labelen, certificeren... Waarom? MAAR Claims van duurzaamheid zonder technische referentie of validering (greenwashing) Verkoopargument >< reële overtuiging, engagement Allerhande en veranderlijke definities van het begrip duurzaam groen >< groenachtig Nood aan een objectiverend kader voor de reële milieuprestaties van gebouwen 7

8 Labeling & certificatie: Toestand van de markt Groot aantal systemen en referentiekaders (België / Europa / wereld): openbare, privé- en gemengde initiatieven Afwezigheid van een Belgisch geconsolideerd referentiekader Bevlieging van de reclamemarkt voor labeling als duurzaam gebouw : de vraag bestaat Nut voor de overheden om over een objectief referentiekader te beschikken: Objectivering (bv. wedstrijd Voorbeeldgebouwen) Geconsolideerd subsidiebeleid Katalyserend effect Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vat de koe bij de hoorns 8

9 Labeling & certificatie: De eerste (grote) stappen van het BHG Vrijwillige deelname Promotie van duurzame gebouwen door hun haalbaarheid en relevantie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te objectiveren Omvang: 193 projecten, m². Deze projecten worden uitgevoerd tegen 2015 of later, dankzij een financiële steun van 29 miljoen van het Gewest. De duurzame bouw en renovatie van gebouwen, met beperking van milieu- en gezondheidsimpact en bijdrage aan een sociaal en economisch duurzame en verantwoordelijke context, is mogelijk! 9

10 Labeling & certificatie: De eerste (grote) stappen van het BHG Thermische isolatie Groendaken Warmtewisselaar Watercyclus Hernieuwbare energie Passieve koeling Materialen met lage milieuimpact Comfort & gezondheid Ecomobiliteit Biodiversiteit Analyse van de levenscyclus + sociale aspecten en bijdragen van het gebouw aan de buurt + technische haalbaarheid en reproduceerbaarheid 10

11 Labeling & certificatie: De eerste (grote) stappen van het BHG 11

12 Labeling & certificatie: De eerste (grote) stappen van het BHG 12

13 Stappen die voorafgingen aan het Ref-b: De haalbaarheidsstudie Labeling & certificatie DUURZAME GEBOUWEN WIJKEN BEROEPEN Voorwerp van de studie: Analyse van bestaande systemen (België en buitenland) Rekening houden met de noden van de sector Specifieke context van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Analyse van de haalbaarheid van de uitvoering van een referentieel Uitwerken van een operationele strategie Opdrachthouders: CERAA asbl met Ecores in opdracht van Leefmilieu Brussel 13

14 Stappen die voorafgingen aan het Ref-b: De haalbaarheidsstudie Labeling & certificatie Bestudeerde systemen buiten Europa 14

15 Stappen die voorafgingen aan het Ref-b: De haalbaarheidsstudie Labeling & certificatie Bestudeerde Europese systemen 15

16 Stappen die voorafgingen aan het Ref-b: Ambitie en doelstellingen van het BHG aan het einde van de haalbaarheidsstudie Onderwerp Draagwijdte Domeinen Referenties Performantie niveau Tool voor zelfevaluatie Financiële haalbaarheid - Nieuwbouw en renovatie - Alle formaten (van eenheid tot wijk) - Alle programma s Minstens het BHG, rekening houdend met de specifieke kenmerken van een stedelijke context - Alomvattende en transversale benadering - Thema s van de Projectoproep - Kwantitatieve en kwalitatieve aspecten - Link met de bestaande tools in het BHG - Vrij toegankelijk Mogelijkheid om zeer performante en voorbeeldige projecten te erkennen - Vorming, bewustmaking - Eerste stap op weg naar een uiteindelijke erkenning - Labeling tegen een redelijke kostprijs - Kosten op maat van het type van project 16

17 En daarna? Eind 2010 lanceerde Leefmilieu Brussel een projectoproep voor de uitwerking van een Referentieel duurzame gebouwen met de volgende bijkomende doelstellingen: Draagwijdte van het referentiekader: België Springplank naar een internationale erkenning Continuïteit van de wedstrijd Voorbeeldgebouwen 17

18 Referentieel duurzame gebouwen: Uitgangspunten Ter herinnering: Draagwijdte van het referentiekader: België Springplank naar een internationale erkenning Continuïteit van de wedstrijd Voorbeeldgebouwen 18

19 Referentieel duurzame gebouwen: Uitgangspunten Maatstaf Duurzaam Wonen en Bouwen - Wedstrijd voorbeeldgebouwen - Haalbaarheidsstudie referentiekader - Analyse BREEAM en Valideo voor wedstrijd Voorbeeldgebouwen 19

20 Referentieel duurzame gebouwen: De partijen rond de tafel Brussels Gewest: Kabinet van Minister E. Huytebroeck Leefmilieu Brussel Projectleiders: CERAA, met Sum, Ecores en PMP Vlaams Gewest: LNE OVAM Afgevaardigde experts: Daidalos-Peutz, evr-architecten, VITO Waals Gewest: Kabinet van Minister J.-M. Nollet Office Wallon des Déchets, DG Environnement Afgevaardigd expert Energiethema: 3E Op federaal niveau FOD Gezondheid & Producten Beroepsfederaties Core Founding Group Belgian Sustainable Building Council 20

21 Referentieel duurzame gebouwen: Een kwestie van structuur Breeam Maatstaf Referentieel B NL management management beheer gestion health and comfort en gezondheid comfort, gezondheid en comfort, santé, bien wellbeing en sociale waarde welzijn être energy energie energie énergie transport transport Mobiliteit mobilité water water water eau waste materials materiaal & afval materie matériaux Land Use and Ecology landgebruik en natuurontwikkeling natuurontwikkeling milieu naturel sociaal&cultureel environnement humain environnement physique pollution pollutie fysieke omgeving (opgenomen in elke innovation innovatie maatregel) FR 21

22 Referentieel duurzame gebouwen: Chronologie van de opstelling 23/11/2011 tot 23/01/2012: Grote plenaire vergadering met voorstelling van de draft -versie van het Ref-b De website verzamelt de opmerkingen van mensen uit de bouwsector die de draft -versie, die online staat, hebben geraadpleegd Mei 2012: Levering van de geconsolideerde blueprint Federaal + intergewestelijk stuurcomité Blueprint voor advies voorgelegd aan deskundigen en afgevaardigden van de gewesten Juni tot half september 2012: Correctie van de blueprint Herlezing en correctie van de vertalingen van het Ref-b Opstelling van de rekentools bij de handleiding van het Ref-b Half september 2012 tot half oktober 2012: Test van de geconsolideerde blueprint door de testteams die door elk Gewest werden aangesteld (op een variabel aantal gebouwen afhankelijk van het Gewest: in het BHG werden 30 gebouwen getest, waaronder Voorbeeldgebouwen) Helpdesk ter ondersteuning van de testteams 22

23 Referentieel duurzame gebouwen: Chronologie van de opstelling Half oktober tot half november 2012: Correctie van de blueprint na tests in de drie gewesten Compilatie van de opmerkingen van de testers + gedetailleerd antwoord Presentatie van de gecorrigeerde documenten bij Leefmilieu Brussel + kabinet van Minister E. Huytebroeck Half november tot half december 2012: Afronding van de documenten en rekentools van het Ref-B voor de tweede testfase Half december 2012 tot half januari 2013: Herlezing en correctie van de vertaalde documenten en rekentools Begin februari tot begin april 2013: Tweede test van het Ref-b in de drie gewesten Helpdesk voor de Test-teams Op dit moment in uitvoering: Tweede testfase. 23

24 Referentieel duurzame gebouwen: Terminologie Het Referentieel duurzame gebouwen = Een instrument voor beoordeling van de duurzaamheid van gebouwen, dat bestaat uit: Een documentair gedeelte (handleiding voor de evaluatie, de labeling en de certificatie, per rubriek) Specifieke rekentools (voor bepaalde thema s) voor berekening van de prestatie van een gebouw voor een bepaalde rubriek/maatregel Rekenbladen voor de codering en de weging van de behaalde scores 24

25 Referentieel duurzame gebouwen: Structuur De 9 thema s van het Ref-b: THEMA MAN THEMA MOB THEMA NAT THEMA PHY THEMA HUM THEMA MAT THEMA ENE THEMA WAT THEMA WEL BEHEER MOBILITEIT NATUURONTWIKKELING FYSISCH MILIEU SOCIAAL EN CULTUREEL MATERIE ENERGIE WATER WELZIJN, COMFORT & GEZONDHEID 25

26 Referentieel duurzame gebouwen: Structuur Elk thema bestaat uit een bepaald aantal rubrieken, die bestaan uit een reeks maatregelen die de prestatie beoordelen aan de hand van criteria: specifieke evaluatie, verbonden aan een indicator die gebaseerd is op een berekening of een vaststelling. 26

27 Referentieel duurzame gebouwen: Types van maatregelen ABSOLUTE maatregel: Wordt op identieke wijze toegepast op alle eenheden in het gebouw, zonder enige weging volgens hun oppervlakte. Voorbeeld: de ligging van de site ten opzichte van voorzieningen van het openbaar vervoer geeft dezelfde score voor alle eenheden, ongeacht hun gewicht in het geheel. EFFECTIEVE maatregel: De evaluatie gebeurt per eenheid (in de zin van de EPB). Voorbeeld: de NEB van een appartement in een gebouw RELATIEVE maatregel: De evaluatie is globaal en omvat verschillende eenheden, waarbij elk ervan beschouwd wordt volgens hun relatief gewicht binnen het geheel (m² eenheid / totale m² van het gebouw). Voorbeeld: de biotoopoppervlaktefactor (of BAF) wordt berekend op het gebouwniveau. Elke eenheid (in de zin van de EPB) in het gebouw krijgt een score die wordt berekend op basis van het aantal m² van de eenheid vergeleken met het totale aantal m² van het gebouw. 27

28 Referentieel duurzame gebouwen: Type van werken, bestemming, grootte Aard van de werken: Naar analogie met de andere referentiekaders (Europa, wereld) heeft de aard van de werken (nieuwbouw of renovatie) geen invloed op de toepasbaarheid van de thema s / rubrieken / maatregelen / criteria. Bestemming van de geëvalueerde eenheden De maatregelen en criteria kunnen verschillen naargelang van de bestemming van de eenheden, voor zowel woongebouwen als kantoren. Grootte van het gebouw De evaluatiemethode van sommige methoden verschilt volgens de grootte van het gebouw. Zo bestaat er in bepaalde gevallen een beperkte aanpak voor gebouwen van kleine omvang (< 1000 m²). 28

29 Referentieel duurzame gebouwen: Projectfasen De evaluatiemethode bestrijkt 6 projectfasen. Het uitvoeringsdossier, indien beoordeeld, kan aanleiding geven tot een voorlopige certificatie/labeling. De definitieve labeling / certificatie vindt plaats na de oplevering van het gebouw. Projectfase Evaluatiemethode Bewijzen? 1 Vestiging zelfevaluatie, eenvoudig nee 2 Voorontwerp zelfevaluatie, eenvoudig nee 3 Stedenbouwkundige vergunning 4 Uitvoeringsdossier zelfevaluatie, eenvoudig voorlopige certificatie / labeling zelfevaluatie, eenvoudig nee ja nee 5 Werf zelfevaluatie, eenvoudig nee 6 Oplevering certificatie of labeling zelfevaluatie, eenvoudig ja nee 29

30 Weging van de thema s TER HERINNERING: THEMA MAN THEMA MOB THEMA NAT THEMA PHY THEMA HUM THEMA MAT THEMA ENE THEMA WAT THEMA WEL BEHEER MOBILITEIT NATUURONTWIKKELING FYSISCH MILIEU SOCIAAL EN CULTUREEL MATERIE ENERGIE WATER WELZIJN, COMFORT & GEZONDHEID 30

31 Weging van de thema s THEMA'S VAN HET REFERENTIEEL Ref-B Maatstaf Breeam THEMA MAN - BEHEER 12% 12% 12% THEMA MAT - MATERIE (*) 15% (*) 15% (*) 20% THEMA MOB - MOBILITEIT 12% 12% 8% THEMA NAT NATUURONTWIKKELING 8% 10% 10% THEMA PHY FYSISCH MILIEU 8% 8% 10% THEMA HUM SOCIAAL EN CULTUREEL (*) 7% (*) (*) THEMA WEL WELZIJN, COMFORT & 12% 15% 15% GEZONDHEID THEMA ENE - ENERGIE 18% 20% 19% THEMA WAT - WATER 8% 8% 6% 31

32 Weging van de thema s Ref-B Beheer Gestion Materie Matière Mobiliteit Mobilité Natuur Nature Fysisch Physique Humain Soc. en cult. Confort et santé Comf. en gezond. Energie Energie Eau Water 32

33 Inhoud van de thema s WAT Water RUBRIEK WAT 01 CYCLUS VAN OPPERVLAKTEWATER OP DE SITE MAATREGEL WAT MAATREGEL WAT AFWEZIGHEID VAN OVERSTROMINGSRISICO INFILTRATIE EN BUFFERING VAN REGENWATER RUBRIEK WAT 02 WATERVERBRUIK IN HET GEBOUW MAATREGEL WAT MAATREGEL WAT MAATREGEL WAT MAATREGEL WAT MAATREGEL WAT MAATREGEL WAT COLLECTIEVE INFRASTRUCTUUR ONTWERP WATERDISTRIBUTIE GESCHEIDEN AFVOERSYSTEMEN BEPERKING VAN WATERVERONTREINIGING DRINKWATERVERBRUIK AFVOERDEBIET NAAR RIOLERING RUBRIEK WAT 03 VOORBEREIDING WATERBEHEER MAATREGEL WAT VOORBEREIDING WATERBEHEER 33

34 Inhoud van de thema's WAT Water Voorbeeld: Maatregel WAT ONTWERP WATERDISTRIBUTIE TOEPASBAARHEID Gebouw van kleine omvang (<1000 m²) V Gebouw van gemiddelde omvang (1000 tot 5000 m²) V Gebouw van grote omvang (>5000 m²) V DOELSTELLING Stimuleren, aan de hand van het ontwerp, van een spaarzaam verbruik van het water, integratie van de energie-efficiëntie en gebruik van alternatieve waterbronnen (regenwater of grijs water) en beperken van het risico van niet-gedetecteerde lekken. 34

35 Inhoud van de thema's WAT Water Mesure Maatregel ENE WAT BESOINS ONTWERP ENERGETIQUES WATERDISTRIBUTIE (suite) EVALUATIECRITERIA VAN DE MAATREGEL De volgende criteria worden beoordeeld : Ontwerp van de waterdistributie EVALUATIEMETHODE De evaluatie wordt concreet uitgevoerd met behulp van de 3 volgende criteria: 1ste criterium: plaatsing van een drukregelaar op de waterinstallatie van het gebouw (absoluut criterium) 2de criterium: de lengte van de warmwaterleidingen van de wooneenheid is door een logisch ontwerp beperkt tot maximum 12 meter (lengte tussen de plaats waar het sanitair warm water wordt geproduceerd en elk aftappunt in de wooneenheid) (effectief criterium) 3de criterium: een lekbegrenzer op de waterleidingen, minstens voor elke watermeter in het gebouw (absoluut criterium) 35

36 Inhoud van de thema's WAT Water Mesure Maatregel ENE WAT BESOINS ONTWERP ENERGETIQUES WATERDISTRIBUTIE (suite) AANVULLENDE INFORMATIE Drukregelaar: Element dat de waterafvoerinstallatie beschermt tegen een overmatige druk op het distributienet. Het waterverbruik neemt af, en de schade door te hoge druk wordt beperkt. Bovendien neemt de geluidshinder van de waterstromen in de leidingen af. Nabijheid van de warmwaterbereiders of de warmtewisselaars Een grote afstand tussen de plaats waar het warm water wordt geproduceerd en de aftappunten leidt tot een dubbel verlies: de onnodige stroming van koud water en energieverlies door de afkoeling van het water in de leidingen tussen de aftappingen. Maximale lengte van 12 meter of doorvoerleidingen moeten worden voorzien. 36

37 Inhoud van de thema's WAT Water Mesure Maatregel ENE WAT BESOINS ONTWERP ENERGETIQUES WATERDISTRIBUTIE (suite) AANVULLENDE INFORMATIE Waterlekken: Lekken in de waterinstallatie kunnen een aanzienlijke waterverspilling betekenen. Een lekkende kraan kan een verlies van ongeveer 170 liter water per maand meebrengen. Het risico van lekken kan worden beperkt, in eerste instantie door een logisch ontwerp van de waterleidingen met zo kort mogelijke afstanden. Vervolgens kunnen lekbegrenzers worden aangebracht op de waterleidingen, zodat de leidingen kunnen worden afgesloten wanneer zich een systematisch waterverlies voordoet (bijvoorbeeld lekkende kranen). 37

38 Inhoud van de thema's WAT Water Maatregel WAT ONTWERP WATERDISTRIBUTIE Mesure ENE BESOINS ENERGETIQUES (suite) BEREKENING VAN HET PRESTATIENIVEAU ONTWERP VAN DE WATERDISTRIBUTIE (ONDERSCHEIDEND) CRITERIUM PUNTEN SCORE Het ontwerp van een waterafvoerinstallatie voldoet minstens aan 1 van de 3 criteria Het ontwerp van een waterafvoerinstallatie voldoet minstens aan 2 van de 3 criteria 5 10 (OP 10) TOTALE SCORE VOOR MAATREGEL WAT / 10 38

39 Inhoud van de thema's WAT Water RUBRIEK WAT 01 CYCLUS VAN OPPERVLAKTEWATER OP DE SITE MAATREGEL WAT MAATREGEL WAT AFWEZIGHEID VAN OVERSTROMINGSRISICO INFILTRATIE EN BUFFERING VAN REGENWATER RUBRIEK WAT 02 WATERVERBRUIK IN HET GEBOUW MAATREGEL WAT MAATREGEL WAT MAATREGEL WAT MAATREGEL WAT MAATREGEL WAT MAATREGEL WAT COLLECTIEVE INFRASTRUCTUUR ONTWERP WATERDISTRIBUTIE GESCHEIDEN AFVOERSYSTEMEN BEPERKING VAN WATERVERONTREINIGING DRINKWATERVERBRUIK AFVOERDEBIET NAAR RIOLERING RUBRIEK WAT 03 VOORBEREIDING WATERBEHEER MAATREGEL WAT VOORBEREIDING WATERBEHEER Maatregelen die steunen op de rekentool WATER spx?id=32554&langtype=

40 Het Referentieel duurzame gebouwen en u Zelfevaluatie Labeling - Certificatie = VRIJWILLIGE initiatieven 40

41 Zelfevaluatie en u Evaluatie van het prestatieniveau van een gebouw, Indicatief Door de thema s heen of voor een specifiek thema Hulp bij het ontwerp Hulp bij het vastleggen van de te bereiken doelstellingen Tool voor zelfcontrole Pedagogische en objectieve tool: bouwheer en ontwerper kunnen hun uitwisseling omkaderen en refereren aan een duidelijk kader Inleiding/uitgangspunt om de kennis uit te diepen Gratis, vrij toegankelijk, gebruik à la carte Het behaalde resultaat dient als indicator, maar kan niet gebruikt worden bij labeling of certificatie (hiervoor moet een formeel engagement worden aangegaan) 41

42 Labeling en u BHG: wil om de erkenning als Voorbeeldgebouw naar het niveau van een volwaardig label te brengen, steunend op het referentieel Gewesten: interesse voor de ontwikkeling van premies toegekend op basis van het behalen van een label (globaal en/of specifiek voor een thema, corresponderende prestatieniveaus moeten worden vastgelegd) Op nationaal vlak: vergelijkbaarheid van projecten (gemeenschappelijke basis) >< huidige toestand (appelen en peren) Label toegekend na definitieve oplevering, voorlopige evaluatie in fase uitvoeringsdossier Het Referentieel maakt een voortdurende evaluatie doorheen de verschillende fasen mogelijk (niet verplicht, maar aangeraden) Handleiding en tools gratis, vrij toegankelijk 42

43 Certificatie en u Alle types van projecten maar wellicht eerder voor projectontwikkeling en/of projecten die zich moeten kunnen profileren op de internationale vastgoedmarkt Zoals bij de labeling: nationaal eengemaakt draagvlak en kader, vergelijkbaarheid, valorisatie van een prestatie Aanstellen van assessor: kostprijs Bewijslast weegt zwaarder door Specifieke studies nodig (naargelang van omvang project) Springplank BREEAM: het werk moet geen twee keer worden gedaan (voldoet aan de vraag van de Beroepsfederaties, meer bepaald de BVS), laat een erkenning op Belgisch en internationaal niveau toe (volgens onderhandelingen met BRE) Voorlopige certificatie Design Phase mogelijk, definitieve certificatie na oplevering gebouw 43

44 Labeling / certificatie en u: Basisvoorwaarden, (meer)kosten, projectplanning Twee essentiële fasen: uitvoeringsdossier en oplevering Labeling en certificatie vereisen een aangepaste kennis van duurzaam bouwen en de behandelde thema s (ontwerpers, bouwteam, studiebureaus, consultants: diverse combinaties mogelijk) volgens het beoogde doel Kennismaking via tool voor zelfevaluatie. Meerkosten: zeer variabel, afhankelijk van de aanpak Een conventioneel project duurzaam maken >< Een duurzaam project ontwerpen, door rekening te houden met de aanpak ontwikkeld door het Referentieel 44

45 Labeling / certificatie en u: Basisvoorwaarden, (meer)kosten, projectplanning Projectplanning: geen bijzondere aanpassingen. De rol van iedere partij in verband met de labeling / certificatie duidelijk omschrijven Aanpak label en certificaat: toekenningstermijn. Bijhouden en inventariseren van bewijsstukken Verloop van het project: Vergaderingen voor vastleggen specifieke context en coördinatievergaderingen plannen 45

46 Het Ref-b en de bouwheren Engagement in een vrijwillige, omkaderde en objectieve benadering die zicht geeft op de reële prestatie van een project op het vlak van duurzame ontwikkeling in een homogene Belgische context. Valorisatie van het verwezenlijken van een ambitie Hulp bij het definiëren van het programma van een project Hulp bij het definiëren van doelstellingen die moeten worden gehaald Tool voor zelfcontrole 46

47 Het Ref-b en de ontwerpers Gebruik van het referentieel van bij de aanvang van het project (in het ideale geval) om de prestatie te beoordelen met de bouwheer de doelstellingen vast te leggen. In het vooruitzicht: Valorisatie van de specifieke kenmerken van het project, breder beschouwd dan het becijferbare (duurzaamheid in de ruimste betekenis van het woord) vergelijkbaarheid. Afhankelijk van het ambitieniveau, specifieke analyses en beschouwingen. In te dienen dossier vergelijkbaar met dat van de voorbeeldgebouwen, uitgebreid naar de thema s en rubrieken van het Referentieel. 47

48 Het Ref-b en de ondernemingen / uitvoerders Vereisten van het bestek Noodzaak om technische fiches, certificaten voor bepaalde posten te produceren Formeel engagement vereist voor bepaalde maatregelen 48

49 Interessante tools, internetsites, enz.: Internetsite (documenten kunnen voorlopig nog niet worden geraadpleegd) Referenties Praktische handleiding voor de duurzame bouw en andere bronnen: Praktische handleiding voor de duurzame bouw en renovatie van kleine gebouwen: 5))/Guide_NL.aspx Alle fiches (die op dit moment worden uitgediept) zullen in de toekomst de doelstellingen en de indicatoren van het Ref-b vermelden Opgelet: deze nieuwe versie is nog niet beschikbaar! 49

50 Te onthouden uit de uiteenzetting Wereldwijd bestaat al een groot aantal referentiekaders, waarvan de overgrote meerderheid minstens gedeeltelijk privé is De overname in België van bepaalde buitenlandse referentiesystemen werd door de sector ongunstig onthaald, omdat deze systemen geen rekening houden met lokale initiatieven en bijzonderheden Op basis van de vele uitwisselingen met de marktspelers en op initiatief van het BHG hebben de gewestelijke en federale overheden besloten de handen in elkaar te slaan en een referentiekader op te stellen op maat van de Belgische context 50

51 Te onthouden uit de uiteenzetting (vervolg) Het Referentieel duurzame gebouwen Is een tool voor objectieve evaluatie van de prestaties van een gebouw op het vlak van duurzaamheid, dat de specifieke kenmerken van de duurzame constructie in België integreert Bestaat uit een teksthandleiding en rekentools Zal vrij toegankelijk zijn via internet Omvat 9 thema s, en ontwikkelt zo een alomvattende benadering (in tegenstelling tot de certificaten/labels die alleen betrekking hebben op energie, bijvoorbeeld) 51

52 Te onthouden uit de uiteenzetting (vervolg) Het Referentieel duurzame gebouwen Kan worden gebruikt als hulp bij het ontwerp, voor labeling of certificatie (waarvoor de nodige stappen op vrijwillige basis worden ondernomen) Biedt de beste garantie om de vastgestelde / beoogde doelstellingen te bereiken verderop, indien het vanaf de premissen van het ontwerp wordt gebruikt Maakt het mogelijk gebouwen met elkaar te vergelijken Vereist dat bewijsmateriaal wordt verzameld om een label of certificaat te kunnen krijgen (net als de andere referentiekaders) 52

53 Contactpersoon Liesbet TEMMERMAN Architecte & onderzoeker Coördinatrice en coredactrice van het referentieel-b Gegevens: : liesbet.temmerman@ceraa.be 53

54 Ik dank u voor uw aandacht. 54