Jaarverslag Rijsimulators: verkeerstraining met toekomst

Transcriptie

1

2 Jaarverslag 2002 Rijsimulators: verkeerstraining met toekomst

3 Inhoud Deel een, Jaarverslag in het kort 6 2 Kerncijfers en examenresultaten 10 3 Financiële resultaten 12 4 Rijvaardigheid 14 Examens voor de motor, de personenauto en de bromfiets Slagingspercentage Examens voor de beroepschauffeur Nader onderzoek naar de rijvaardigheid Theorie-examens voor de luchtvaart 5 Medische rijgeschiktheid 21 Praktische rijgeschiktheid Ontwikkelingen 6 Vorderingen 24 Onderzoeken EMA-cursussen Bezwaar en beroep 3 7 Activiteiten in de regio s 26 Tussentijdse toets Kwaliteit van de dienstverlening Maatschappelijke contacten 8 De rijschoolbranche 30 9 Ontwikkeling en onderzoek 32 Examens Innovatie Ontwikkelingen in wetten en regels 10 Public relations en voorlichting 36 Jubileum Internet Voorlichting en public relations Media 11 Internationaal 40 Rijopleiding Permanente educatie Uitwisseling Adviezen 12 Sociaal beleid 42 Gezondheid en tevredenheid Kinderopvang Opleiding en ontwikkeling Arbobeleid 13 Ondernemingsraad Raad van Toezicht 45 Deel twee, Rijsimulators: verkeerstraining met toekomst 47

4 Jaarverslag 2002 deel een

5 in het kort I N H E T K O R T De activiteiten van het CBR in 2002 stonden in het teken van de toetreding tot nieuwe markten en verdere groei van het kwaliteitsbewustzijn. Het beleid stond in het teken van: het ontwikkelen van specialismen om de solide bedrijfseconomische basis te continueren en het imago van de organisatie als geheel verder te verbeteren; een hoge mate van innovatie, klantgerichtheid en efficiency om de positie voor de komende jaren te verankeren; inspelen op behoeften en ontwikkelingen in en buiten Nederland op het gebied van verkeer, verkeersveiligheid, verkeerseducatie en vervoer; verdere versterking van de kwaliteit van de dienstverlening; gericht activiteiten verwerven die overeenstemmen met de bedrijfsdoelstellingen; contacten en overleg intensiveren met overheden en politiek, alsmede met binnen- en buitenlandse organisaties. In 2002 vierde het CBR niet alleen zijn 75-jarig jubileum, maar vulde ook zijn nieuwe positie als kennisinstituut in. Als hybride organisatie mag het CBR naast zijn publieke taken actief zijn op de private markt, op voorwaarde dat beide activiteiten strikt gescheiden blijven. Rond 2006 evalueert het ministerie van Verkeer en Waterstaat deze werkwijze. Het is niet uitgesloten dat vanaf 2008 meerdere partijen actief worden in het examineren. Tot dat moment houdt het CBR het monopolie op het afnemen van rijexamens. Trends Drie trends bepalen de komende jaren de richting van onze activiteiten: 1. De grens tussen rijopleiding en -examen zal vervagen. Beide activiteiten zullen niet in één

6 hand komen, maar taken zullen hoe langer hoe meer worden uitgewisseld. De Rijopleiding in Stappen, waar zowel instructeurs als examinatoren toetsen afnemen, is daar een voorbeeld van. 2. Verkeersveiligheid en mobiliteit komen steeds meer in het brandpunt van de maatschappelijke belangstelling te staan. De betrokkenheid van de media en de publieke opinie neemt nu al zienderogen toe. Ook op de politieke agenda komen deze onderwerpen steeds hoger te staan. 3. Het gewicht van de Europese Unie (EU) in de verkeerspolitiek neemt verder toe. Het belang van afstemming van wetten en regels in de EU gaat in de landelijke politiek een steeds belangrijker rol spelen. In het licht van deze ontwikkelingen zal het CBR zich de komende jaren als kennisinstituut steeds meer manifesteren op de Europese markt voor verkeersveiligheid en duurzame mobiliteit. Examens Het totaalbeeld van de examens in 2002 laat een daling van het aantal nieuw aangemelde examens zien. Dat is het gevolg van de economische recessie. Achttienjarigen stelden hun opleiding uit of verdeelden de rijlessen over een langere periode. Het aantal theorie-examens nam per saldo met tweeënhalf procent af. Alleen dat voor de bromfiets nam toe, met vijf procent. Bij de praktijkexamens steeg weliswaar het totaal aantal afgenomen examens met ruim vier procent, maar het aantal nieuw aangemelde examens daalde. Door het toegenomen aantal examinatoren konden wachtende kandidaten sneller op examen. Bij de motorexamens steeg het aantal afgenomen examens met negen procent; maar ook hier zette de daling in de nieuwe aanmeldingen in I N H E T K O R T Het CBR leidde per saldo 75 nieuwe examinatoren op. Voor het vierde achtereenvolgende jaar werd zodoende paal en perk gesteld aan het risico van te lange reserveringstermijnen. Examinatoren, medewerkers voor de theorieexamens en instructeurs werden intensief voorbereid op de veranderingen in het theorie-examen. Op de monitoren in de examenzaal is sinds oktober 2002 niet alleen een foto te zien, maar wordt ook de vraag in beeld gebracht. Het type vragen is uitgebreid met meerkeuze- en open vragen. Slagingspercentages Door de komst van open en meerkeuzevragen daalden de slagingspercentages bij de

7 I N H E T K O R T theorie-examens. Vooral onder kandidaten die zich niet via een rijschool voorbereidden, konden de percentages na 1 oktober dalen met soms twintig procent. Bij de praktijkexamens voor de motor was sprake van een lichte daling met 0,3 procent. Bij die voor de personenauto en de aanhanger steeg het percentage licht met respectievelijk 0,6 en 0,9. Bij de aanstaande beroepschauffeurs was gemiddeld sprake van een daling in de slagingspercentages. Bij de theorie-examens was deze met bijna vier procent het grootst. Bij de praktijkexamens in deze categorie steeg het slagingspercentage, eveneens met vier procent. Jubileum Als onderdeel van het 75-jarig jubileum organiseerde het CBR een aantal publieksactiviteiten waarmee het zijn kennis in dienst van de verkeersveiligheid wilde stellen. In vijftien examencentra werden gratis rijadviezen verstrekt aan bijna tweeduizend automobilisten en nog eens zo n aantal legde een gratis theorie-examen af. Onder de basisscholen werd een prijsvraag uitgeschreven en in het najaar werd op SBS 6 Het Nationale Verkeersexamen uitgezonden. Anderhalf miljoen kijkers volgden dit avondvullende programma. Bij 2,2 miljoen huishoudens viel de leerzame en onderhoudende Rij veilig krant op de deurmat. Ruim vijfduizend instructeurs en rijschoolhouders namen op 1 september, de verjaardag van het CBR, deel aan een feestelijk symposium. Permanente educatie De belangstelling voor bij- en nascholing is de afgelopen jaren gaandeweg gegroeid. Het aantal analyses van de rijvaardigheid van beroepschauffeurs steeg in het verslagjaar met tien procent en IBM Nederland sloot met het CBR een contract voor berijders van een bedrijfswagen of lease-auto. De pleidooien voor een periodieke toets van de theoriekennis en rijvaardigheid van bestuurders van personenauto s en motoren namen toe, onder meer als gevolg van de open dagen in het jubileumjaar. Ook Het Nationale Verkeersexamen wees door de lage slagingspercentages uit hoe nodig het is dat verkeerskennis regelmatig wordt opgefrist. Op de website van het CBR waren de theorietests het drukst bezochte onderdeel. Simulators Met de aankoop van twee topsimulators van het type Adams verwezenlijkte het CBR het voornemen om bijscholing op hoog niveau voor ervaren beroepschauffeurs te ontwikkelen. Tevens is daarmee voor onderzoeksdoeleinden een natuurgetrouwe omgeving te creëren om nieuwe ontwikkelingen voor het menselijk verkeersgedrag te testen. Meer daarover in deel twee van dit verslag. Tussentijdse toets Voor het derde jaar op rij nam het aantal tussentijdse toetsen toe, dit keer met ruim tien procent. Van deze rijproef ter voorbereiding op het praktijkexamen maakte ruim één op de vijf kandidaten gebruik. Hun slagingspercentage lag in 2002 tot zeventien procent hoger dan bij de overige kandidaten. Bij de versneld bijzondere examens voor mensen die een buitenlands rijbewijs willen omzetten, kon voor het tweede jaar van de tussentijdse toets gebruik worden gemaakt. Ruim tachtig procent van de kandidaten die deze mogelijkheid benutten, slaagde in één keer. Rijgeschikt De medisch adviseurs van het CBR verwezen twee procent meer bestuurders van zeventig jaar en ouder naar de medisch specialist. Daarbij nam het aantal verwijzingen naar de oogarts met drie procent af en naar andere specialisten met hetzelfde percentage toe.

8 Het aantal onderzoeken naar de rijgeschiktheid en rijvaardigheid nam verder toe, dit keer met elf procent. De stijging was het gevolg van het toenemend gebruik dat de politie maakt van deze voorziening. Ook het aantal verplichte verwijzingen naar de zogeheten EMA-cursussen (Educatieve Maatregel Alcohol en verkeer) steeg. Ook deze stijging met tien procent was het gevolg van het toenemend gebruik door de politie. De intensieve voorlichting aan de korpsen begint vruchten af te werpen. Publicatie slagingspercentages Door uitspraken van de rechtbank en de Raad van State werd het CBR verplicht de slagingspercentages van rijscholen te publiceren. Gekozen werd voor een website om de grote hoeveelheid gegevens zo overzichtelijk en actueel mogelijk aan de consument te presenteren. Enkele maanden na de ingebruikname bleek een toenemend aantal rijscholen mogelijkheden te zoeken om de percentages te flatteren. Rijopleiding in stappen In opdracht van de minister van Verkeer en Waterstaat maakte het CBR een begin met de landelijke proef met de Rijopleiding in Stappen (RIS). De opdracht vloeide voort uit de succesvolle proeven in Gelderland, waar stijgingen in de slagingspercentages werden bereikt van dertig procent. Zowel onder rijschoolleerlingen als instructeurs bleek de belangstelling voor de RIS groot. 71 procent van de leerlingen gaf in een marktonderzoek aan min of meer zeker te zijn van zijn voorkeur voor de RIS-methode; tachtig procent van de instructeurs zou de nieuwe opleiding willen leren. Bij een eerste inventarisatie meldden zich ruim duizend instructeurs aan. Bij een kwart van de jaarlijkse verkeersongevallen is een beginnende bestuurder betrokken. De nieuwe fasegewijze rijopleiding moet dat aantal helpen verlagen door verkeersveiliger rijbewijsbezitters af te leveren. De plannen van minister De Boer van Verkeer en Waterstaat om ervaringskilometers aan de opleiding toe te voegen onderdeel van De Rijbewijsrevolutie, die eind 2002 verscheen, zouden een voortreffelijke vooruitgang voor de veiligheid op de weg zijn. CIECA-congres Tijdens het 34ste CIECA-congres, dat plaatsvond in Scheveningen, kondigde minister Netelenbos een proef met een terugkomdag voor kersverse rijbewijsbezitters aan. Tijdens het congres, ditmaal georganiseerd door het CBR, was er niet alleen internationale aandacht voor de verplichte terugkomdag. Ook andere innovaties in de permanente verkeerseducatie werden door sprekers uit diverse EU-landen toegelicht. Algemeen directeur Vaessen van het CBR droeg de voorzittershamer na negen jaar over aan de Belg Vanbroeckhoven. Rijswijk, juli 2003 In 2002 bestond de directie uit: de heer J.P. Vaessen, algemeen directeur de heer drs. P. Tau, directeur Financiën en Economische Zaken mevrouw V.A. Bergkamp, adjunct-directeur I N H E T K O R T

9 2 K erncijfers en examenresultaten Aantallen en resultaten van theorie- en praktijkexamens Theorie Aantal Aantal Slagings- Aantal Aantal Slagingsafgenomen voldoende percentage afgenomen voldoende percentage Categorie A , ,1 B , ,1 CCV , ,4 Bromfiets , ,3 Subtotaal , ,9 10 K E R N C I J F E R S E N E X A M E N R E S U L T A T E N Praktijk Categorie A Eerste examen , ,1 Her-examen , ,0 Totaal , ,8 B Eerste examen , ,2 Her-examen , ,7 Totaal , ,0 C Eerste examen , ,2 Her-examen , ,7 Totaal , ,1 D Eerste examen , ,5 Her-examen , ,7 Totaal , ,9 BE Eerste examen , ,5 Her-examen , ,0 Totaal , ,2 VRP*, CE & DE Eerste examen , ,4 Her-examen , ,2 Totaal , ,1 Subtotaal Eerste examen , ,5 Her-examen , ,2 Totaal , ,4 Niet afgenomen** Totaal

10 Overige aantallen Tussentijdse toets BNOR» Tussentijdse toets nader onderzoeken » Nader onderzoeken » Versneld bijzondere examens t.b.v. omwisseling buitenlands rijbewijs) » Totaal BNOR-praktijkexamens Geneeskundige verklaringen Vorderingen » Onderzoeken » EMA Totale omzet (in miljoen guldens) 90, 7 184,6 Aantal medewerkers nominaal (op fulltime basis) 1.069, ,3 Aantal actieve rijscholen*** Aantal opgevoerde rijscholen Aantal afgevoerde rijscholen K E R N C I J F E R S E N E X A M E N R E S U L T A T E N * VRP = Vakrijproef ** Aangevraagde en betaalde examens die niet zijn afgenomen, bijvoorbeeld wegens verzuimen. *** Peildatum: tweede kwartaal 2002.

11 3 Financiële resultaten Geconsolideerde balans per 31 december 2002 (x 1.000) (na bestemming resultaat) F I N A N C I Ë L E R E S U L T A T E N A ctiva Vaste activa Materiële Vaste Activa Bedrijfsgebouwen en -terreinen Inventarissen Financiële vaste activa Deelneming 53 - Geldleningen Vlottende activa Onderhanden werk Debiteuren Belastingen en sociale premies Overige vorderingen Overlopende activa Effecten Liquide middelen Totaal activa P assiva Eigen vermogen private middelen Aandeel derden (130) (81) Egalisatiereserve publieke middelen Groepsvermogen Voorzieningen Groot onderhoud Sociaal Begeleidingsplan Sociale voorzieningen Herstructurering organisatie Langlopende schulden Kortlopende schulden Vooruit ontvangen inschrijfgelden Crediteuren Belastingen Overige schulden Overlopende passiva Totaal passiva

12 Geconsolideerde resultatenrekening over 2002 ( 1.000) 2002 % 2001 % Praktijkexamens , ,1 Theorie-examens , ,3 Verklaringen van geschiktheid , ,6 Vorderingen , ,1 Opbrengst overig , ,8 Opbrengst projecten , ,9 Totaal omzet , ,8 Af: uitbestede werkzaamheden , ,8 Opbrengsten , ,0 13 Personeelskosten ,9 58,612 73,2 Afschrijving materiële activa , ,6 Overige bedrijfskosten , ,9 Totaal kosten , ,7 Resultaat 226 0, ,3 Interestbaten en soortgelijke baten en lasten (25) (0,1) 454 0,6 F I N A N C I Ë L E R E S U L T A T E N Resultaat voor belastingen 201 0, ,9 Belastingen (44) 0,0 70 0,1 Resultaat na belastingen 157 0, ,0 Aandeel derden 49 0,0 81 0,1 Resultaat boekjaar 206 0, ,1 ( ) = negatief

13 4 Rijvaardigheid 14 R I J V A A R D I G H E I D De hoofdtaken van de publieke tak van het CBR zijn de beoordeling van de rijvaardigheid, de medische rijgeschiktheid en de vakbekwaamheid van beroepschauffeurs. De belangrijkste producten zijn hier de Verklaringen van rijvaardigheid en vakbekwaamheid alsmede de medische Verklaringen van geschiktheid. De Verklaringen van rijvaardigheid en vakbekwaamheid worden afgegeven door de examinator, de Verklaringen van geschiktheid door de medisch adviseur van het CBR. Deze documenten zijn onmisbaar voor iedereen die op het gemeentehuis een rijbewijs wil aanvragen. Examens voor de motor (A), de personenauto (B) en de bromfiets Theorie-examens Over de hele linie zijn in 2002 ruim 2,5 procent theorieexamens minder afgelegd dan het jaar daarvoor: tegen Het aantal examens voor de personenauto en de motor nam met respectievelijk achttienduizend en achthonderd af en het aantal bromfietsexamens nam met toe. Met uitzondering van de bromfietsexamens was de economische recessie bij de theorie-examens duidelijk zichtbaar. De stijging bij de bromfietsexamens werd veroorzaakt door geruchten dat een praktijkexamen op stapel stond. Veel kandidaten wilden dat vóór zijn door snel op te gaan voor het theorie-examen.

14 Relatie tussen aantallen praktijkexamens categorie A en percentages geslaagden Aantallen Percentage geslaagden % geslaagden herexamens % geslaagden eerste examens Praktijkexamens Bij de afgenomen praktijkexamens waren de Afgenomen herexamens Afgenomen eerste examens gevolgen van de teruggang van de economie nog niet zichtbaar: het totaal aantal nam met ruim vier procent toe. Maar aan het slinkende aantal nieuwe aanvragen was te merken, dat de achttienjarigen hun rijles vaker uitstellen of de lessen over een langere periode uitsmeren. Het aantal afgenomen praktijkexamens voor de Relatie tussen aantallen praktijkexamens categorie B en percentages geslaagden Aantallen Percentage geslaagden % geslaagden herexamens % geslaagden eerste examens Afgenomen herexamens Afgenomen eerste examens personenauto steeg van naar Deze stijging werd niet veroorzaakt door een groeiend aantal nieuwe kandidaten, maar door het toegenomen aantal examinatoren. Daardoor kon het CBR wachtende kandidaten sneller examen afnemen. De voorraad (her)examens nam met veertienduizend af, waardoor de reserveringstermijnen korter werden. Ook bij de motorexamens hetzelfde beeld als bij de examens voor de personenauto: minder nieuwe aanvragen, maar toch meer afgenomen examens. Dankzij het toegenomen aantal examinatoren werden in examens afgenomen, tegen het jaar daarvoor. Maar de stijgende lijn van de afgelopen jaren 15 R I J V A A R D I G H E I D vlakt af. In 2002 werd het beleid om de reserveringstermijnen voor de praktijkexamens op een aanvaardbaar niveau te houden onverminderd voortgezet. Net als de voorgaande vier jaar werden extra nieuwe examinatoren aangetrokken dit keer in totaal 75. Dat aantal moet niet alleen het toenemend aantal vertrekkende VUT-gerechtigde examinatoren opvangen, maar ook extra capaciteit creëren om de reserveringstermijnen verder te verlagen. Per saldo zijn er sinds examinatoren extra bijgekomen.

15 Slagingspercentages voor A-examen met/zonder tussentijdse toets (TTT) Percentage geslaagden Slagingspercentage 40 De invoering van open en meerkeuzevragen 30 op 1 oktober 2002 had soms grote invloed op de slagingspercentages bij de theorie-examens. Kandidaten die zich via een rijschool op het examen hadden voorbereid, slaagden veelal in één keer. Maar onder kandidaten die zich hoog Geen TTT Wel TTT stens met een boek of cd-rom thuis voorbereidden, daalde het slagingspercentage na 1 oktober soms met twintig procent. Over het hele 16 R I J V A A R D I G H E I D verslagjaar genomen steeg het percentage geslaagden bij de bromfietsexamens licht met 1,3 procent ruim een procent minder dan een jaar eerder. Bij het theorie-examen voor de motor daalde het slagingspercentage met 1,2 procent. Bij de personenauto steeg het met 1,1 procent. Het aantal geslaagden bij de praktijkexamens voor de motor nam licht af met 0,3 procent. Bij de personenauto en de aanhanger was sprake van een lichte toename, met respectievelijk Slagingspercentages voor B-examen met/zonder tussentijdse toets (TTT) Percentage geslaagden Geen TTT 0,6 en 0,9 procent. 0 Wel TTT 2002

16 Examens voor de beroepschauffeur Nagenoeg alle examens voor de rijvaardigheids- en vakbekwaamheidsdiploma s voor beroepschauffeurs in Nederland worden afgenomen door de divisie CCV van het CBR. Deze divisie kent een paritair samengestelde raad waarin ondernemersorganisaties (EVO, KNV en TLN) en werknemersorganisaties (CNV en FNV) zitting hebben. De CCV-raad is verantwoordelijk voor de inhoudelijke kant van de vakbekwaamheidsexamens. Door de samenstelling van de raad is de invloed van werkgevers en werknemers op het niveau van de vakbekwaamheid gewaarborgd. In 2002 heeft de divisie CCV theorie-examens afgenomen, tegen in Het aantal ingedeelde praktijkexamens (C, D en E: respectievelijk vrachtauto, bus en aanhanger) daalde van in 2001 naar in De belangstelling voor het chauffeursberoep laat al jaren te wensen over. Door de economische recessie wordt het er niet beter op. Het slagingspercentage nam bij de theorie-examens af met 3,9 procent, bij het praktijkexamen voor de vrachtwagen met 0,1 procent en bij de aanhanger met 1,5 procent. Bij de praktijkexamens voor de bus was sprake van een stijging met 2,8 procent. Het aantal diploma-uitreikingen voor de vakbekwaamheidexamens daalde met acht procent naar Kandidaten die voor het ADR-examen willen opgaan, moeten aantonen dat zij in hun opleiding succesvol aan praktijkoefeningen hebben deelgenomen. Door nieuwe richtlijnen en normen werden extra praktijkoefeningen aan het vijfjaarlijkse herhalingsexamen toegevoegd. Daarnaast moeten de opleiders opgave doen van het lesprogramma. Op deze manier bewaakt CCV de uniformiteit van de opleidingen. Al te grote verschillen kunnen een risico vormen voor de kwaliteit van de afgeleverde kandidaten. Daar zijn de verkeersveiligheid en bekwaamheid niet bij gebaat. In 2002 ontvingen chauffeurs het ADR-certificaat (2001: 7.723) en slaagden voor de herhalingstoets (2001: 5.022). De afgelopen vier jaar is het aantal uitgereikte ADR-certificaten met 49 procent afgenomen. Dit werd vrijwel volledig veroorzaakt door de sterke daling van het aantal kandidaten voor de herhalingstoets. Verder maakte CCV een begin met de wijziging van de taxi-examens, het examen Koelvervoer en de vrachtwagenen busexamens. Laatstgenoemde twee veranderen door de invoering in 2003 van een nieuwe Europese richtlijn voor het rijbewijs. Audiovisueel examen De individuele mondelinge theorie-examens Verkeer C en D maakten in januari 2002 plaats voor klassikale audiovisuele. Aanvankelijk daalde het slagingspercentage aanzienlijk, vooral doordat kandidaten niet aan de vaste antwoordtijd gewend waren. Naarmate de voorbereiding verbeterde, steeg het percentage weer tot gemiddeld zestig procent. 17 R I J V A A R D I G H E I D Gevaarlijke stoffen In het belang van de veiligheid moeten chauffeurs die met gevaarlijke stoffen rijden, voldoen aan strenge vakbekwaamheidseisen. Zij beschikken over een ADR-certificaat, waar zij elke vijf jaar een herhalingstoets voor afleggen. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft de divisie CCV belast met de examinering. Examenhuis De oprichting van het Examenhuis liep vertraging op. Deze nieuwe organisatie is bedoeld om alle examens voor beroepschauffeurs in ons land te bundelen. CCV, het Examenbureau Vervoer en Logistiek (EVL) en Logex brengen daarin hun examens onder. De definitieve oprichting vindt nu plaats op 1 september 2003.

17 Relatie tussen aantallen examens C/D/E en percentages geslaagden Aantallen Percentage geslaagden 66 % geslaagden herexamens % geslaagden eerste examens Advisering ervaren chauffeurs Steeds meer werkgevers in het beroepsvervoer hebben behoefte aan verdere verhoging van de professionaliteit van hun chauffeurs, met name Afgenomen herexamens als het gaat om veilig, comfortabel, kosten- en milieubewust rijgedrag. Een eenmalig examen aan het begin van de loopbaan is niet meer Afgenomen eerste examens genoeg om de kwaliteit en de productiviteit te waarborgen. De divisie CCV biedt daarom rij- 18 vaardigheidsanalyses aan die worden afgesloten met een getuigschrift en waar nodig met een bijscholingsadvies. De analyse is inmiddels Totaal aan geslaagden in 2002 en 2001 voor de CCV-diploma's Toerwagenvervoer, Ambulancevervoer, Bederfelijke goederen, Taxivervoer Aantallen R I J V A A R D I G H E I D onderdeel van het KEMA-keurmerk voor busondernemingen. Bij sommige deelnemende bedrijven zijn de schades sinds de rijvaardigheidsanalyses met maar liefst de helft afgenomen. In 2002 nam CCV 850 (2001: 773) rijvaardigheidsanalyses af. Onder de deelnemers bevonden zich onder meer de Limburgse brandweer, Cargo Boss, Brouwer Tours, Connexxion Tours en BOVO Tours. Door de sterk gegroeide belangstelling is de 400 rijvaardigheidsanalyse de grootste commerciële activiteit van CCV geworden Brandweer CCV analyseerde niet alleen het rijgedrag van de Limburgse brandweer, maar coachte daar ook de mentorchauffeurs. Deze chauffeurs begeleiden collega s in de eerste vijf jaar na het behalen van het certificaat rijvaardigheid. Zij organiseren bijscholing als daar aanleiding voor is. Directiechauffeurs In samenwerking met Interseco en Interdrive, twee opleidingsinstituten voor directiechauffeurs, ontwikkelde CCV voor deze doelgroep een nieuw examen. Voor het examen volgt de kandidaat een basisopleiding. De nieuwe opleiding en het nieuwe examen voorzien in een toenemende vraag onder werkgevers naar professioneel opgeleide directiechauffeurs. Trainingen voor instructeurs Vrachtwagen- en businstructeurs kregen bijscholing, vooral in het rijden met een oplegger in binnen- en buitenland. In totaal verzorgde CCV 32 dagen training op dit gebied. 0 Toerwagenvervoer Ambulancevervoer Bederfelijke goederen Klachten Taxivervoer 2001 De divisie CCV ontving 38 klachten, waarvan 23 over de theorie-examens en vijftien over de praktijkexamens. Twee bleken terecht, zes gedeeltelijk terecht en 29 niet terecht. Eén klacht werd ingetrokken.

18 Nader onderzoek naar de r ijvaardigheid Het nader onderzoek naar de rijvaardigheid is bestemd voor kandidaten die in een periode van vijf jaar vier keer of meer voor het reguliere praktijkexamen zijn gezakt. Een nader onderzoek bij het Bureau Nader Onderzoek Rijvaardigheid (BNOR), een divisie van het CBR, duurt langer dan een regulier praktijkexamen. Daardoor hebben de adviseurs van de divisie BNOR extra tijd en aandacht voor de kandidaat. Ook de omgeving is anders dan de gebruikelijke CBR-centra. Zo kan de spanning voor een examen aanzienlijk afnemen. De eisen die aan de rijvaardigheid worden gesteld, zijn dezelfde als bij de reguliere praktijkexamens. Nader onderzoeken Het aantal nader onderzoeken steeg in het verslagjaar met acht procent ten opzichte van 2001: tegen Deze stijging was het gevolg van het toegenomen aantal examens. Doordat de tijd tussen aanvraag en examen terugliep, groeide ook het aantal kandidaten voor een nader onderzoek. Het slagingspercentage voor de nader onderzoeken daalde met één procent, van 62 naar 61. Omwisseling buitenlandse rijbewijzen Iedereen die een Nederlands rijbewijs aanvraagt, moet in Nederland wonen en er minstens 185 dagen van het jaar vóór de aanvraag hebben gewoond. Een buitenlands rijbewijs kan zonder examen voor een Nederlands exemplaar worden omgewisseld als het is afgegeven in de Europese Unie of in een ander door de minister van Verkeer en Waterstaat aangewezen land. Voor automobilisten is anders een versneld bijzonder examen (VBE) het aangewezen middel. Kandidaten krijgen met dit praktijkexamen één keer de gelegenheid aan een rijvaardigheidsadviseur van het BNOR te laten zien dat zij over voldoende vaardigheden beschikken om volwaardig aan het verkeer in Nederland deel te nemen. Slagen zij daar niet in, dan moeten zij een regulier theorie- en praktijkexamen afleggen. 19 R I J V A A R D I G H E I D

19 Relatie tussen aantallen Nader onderzoeken en de percentages geslaagden Aantallen Percentage geslaagden % geslaagden In 2002 nam het BNOR maal een versneld bijzonder examen af, in maal. 76,5 procent slaagde (2001: 71,2). De stijging is voor een belangrijk deel het gevolg van de invoering van de tussentijdse toets. Ruim procent van de kandidaten legde vóór het VBE-examen een tussentijdse toets (TTT) af. Van hen slaagde ruim tachtig procent voor het Afgenomen onderzoeken daaropvolgende examen. Dat is vijftien procent meer dan kandidaten die zonder TTT het VBE-examen aflegden. 20 R I J V A A R D I G H E I D Rijtesten Het BNOR neemt in het kader van de vorderingsprocedure (zie hoofdstuk zes) rijtests af bij bestuurders bij wie twijfel bestaat over de rijvaardigheid. Het gaat hier niet om een herexamen, maar om een onderzoek naar de praktische rijvaardigheid of de theoriekennis. In 2002 werden ruim vijfhonderd rijtests en theorietoetsen afgenomen, twee keer zoveel als het voorafgaande jaar. Deze groei werd vooral veroorzaakt door jonge bestuurders die de politie wegens ernstige overtredingen bij het CBR aanmeldde. Klachten In het verslagjaar werden achttien klachten over het nader onderzoek ingediend en zeventien over het VBE-examen. Vier daarvan waren terecht en negen ten dele terecht. De klachten hadden vooral betrekking op de uitslag en de begeleiding tijdens het examen. Theorie-examens voor de luchtvaart In opdracht van de Rijksluchtvaartdienst nam het CBR voor het derde achtereenvolgende jaar alle theorie-examens voor de Nederlandse burgerluchtvaart af. Onder de kandidaten zijn aanstaande vliegers van de Airbus en Boeing 747, maar ook aspirant-ballonvaarders en -helikopterpiloten. Maandelijks kunnen zij in één of meer van de ruim 160 vakken examen doen in de CBR-examencentra in Assen, Amsterdam, Breda, Eindhoven, Leusden, Maastricht en Utrecht. De afdeling Luchtvaartexamens is gevestigd in het regiokantoor in Amsterdam. In 2002 nam het CBR examens af, zeventien procent minder dan in het voorafgaande jaar maal deden aanstaande beroepsvliegers theorieexamen en maal aankomende privé-vliegers. De daling vond vooral plaats in de eerste helft van het verslagjaar. Mogelijke oorzaken van de daling zijn de nieuwe Europese regels voor de luchtvaartexamens en, evenals bij de andere examens, de teruglopende economie.

20 5 Medische rijgeschiktheid De beoordeling van de lichamelijke en geestelijke geschiktheid voor het besturen van motorvoertuigen is, naast het toetsen van de rijvaardigheid, één van de hoofdtaken van de publieke tak van het CBR. Die beoordeling vindt plaats: bij iedere aanvraag voor een rijexamen; bij de vernieuwing van het rijbewijs vanaf het zeventigste levensjaar; bij mensen die vanwege een medische aandoening een rijbewijs met kortere geldigheidsduur hebben gekregen; bij mensen die het CBR om een nieuwe beoordeling vragen, omdat hun medische situatie is veranderd; en bij mensen die het rijbewijs in een zogeheten vorderingsprocedure zijn kwijtgeraakt. De beoordeling wordt aangevraagd met een Eigen verklaring, die tien vragen bevat over voor het verkeer relevante ziekten en aandoeningen. Wie alle vragen met nee beantwoordt is medisch geschikt, als er verder geen bezwarende medische gegevens bekend zijn. Het CBR geeft dan een Verklaring van geschiktheid af. Bij mensen die vragen met ja beantwoorden, hangt het van het oordeel van de medisch adviseur van het CBR af of een Verklaring van geschiktheid wordt afgegeven. Er kan eerst nog nader onderzoek door een medisch specialist of een deskundige praktische rijgeschikthied van het CBR nodig zijn. Net als het rijvaardigheidsbewijs is een Verklaring van geschiktheid onmisbaar voor iedereen die op het gemeentehuis een rijbewijs aanvraagt. Het CBR behandelde in aanvragen voor een Verklaring van geschiktheid. 57 procent van de aanvragers beantwoordde alle vragen op de Eigen verklaring met nee en bevestigde daarmee gezond te zijn (2001: 59 procent). 43 procent van de aanvragen werd nader beoordeeld door een medisch adviseur van het CBR, een stijging van twee procent ten opzichte van In 68 procent van de gevallen betrof het aanvragen van mensen die voor het rijbewijs moesten worden gekeurd omdat zij zeventig jaar of ouder waren; een toename van twee procent. Het CBR verwees aanvragers onder en boven de zeventig jaar voor nader onderzoek naar een specialist. Bij de leeftijdscategorie van zeventig jaar en ouder was hier, net als in 2001, een stijging te zien. De verwijzingen naar de oogarts namen tot 2001 toe, maar daalden in het verslagjaar voor het eerst sinds jaren. Afwijzen Van de nader beoordeelde aanvragen werden er afgewezen, omdat de aanvrager ongeschikt was of in de loop van de beoordeling de aanvraag introk. 61 procent van hen was zeventig jaar of ouder, een stijging van maar liefst vijftien procent. De belangrijkste redenen voor afwijzing in de groep van zeventig jaar en ouder waren ernstige oogafwijkingen en hersenziekten (onder andere dementie). Beneden de zeventig jaar waren vooral alcoholmisbruik, hersenziekten (onder andere beroertes) en epilepsie de meest voorkomende redenen voor ongeschiktheid. Uiteindelijk werd 96 procent van de nader beoordeelde aanvragen gehonoreerd. Veertien procent daarvan met een verklaring met een kortere geldigheidsduur vanwege een progressief ziektebeeld. Deze categorie keert binnen één tot tien jaar terug voor een nieuwe beoordeling. Met de afwijzing van de medisch adviseur waren 853 aanvragers het niet eens. Zij maakten gebruik van hun recht op een herkeuring. Voor het eerst in drie jaar is hier sprake van een minieme daling van één procent. 21 M E D I S C H E R I J G E S C H I K T H E I D