Anderzijds ervaren ondernemers een gebrek aan personeel met juiste competenties als grootste groeiremmer.

Transcriptie

1 Op 24 oktober 2012 heeft Ford de sluiting van de vestiging in Genk aangekondigd. Vele inwoners van de gemeente Maasmechelen zijn getroffen door de sluiting van Ford en de gevolgen voor haar toeleveranciers. Naar aanleiding van deze aangekondigde sluiting werden in Limburg - op initiatief van de Vlaamse Regering - een Task Force en een Expertengroep in het leven geroepen. Het Strategisch Actieplan voor Limburg in het Kwadraat (SALK) werd op 1 februari 2013 in het Limburgse Provinciehuis door Herman Daems voorgesteld aan de Task Force. Herman Daems is voorzitter van de Expertengroep die gedurende een tweetal maanden intensief werkte aan de opmaak van dit Actieplan. SALK formuleert voorstellen om op korte en lange termijn duurzame werkgelegenheid in Limburg te creëren en om het economisch weefsel van de provincie Limburg te versterken. Het SALK-Plan bevat: acties op korte termijn met als doel de impact van de sluiting van Ford op tewerkstelling te temperen; acties op lange termijn gericht op een transformatie van het economisch weefsel vertrekkend van de huidige portfolio; acties op lange termijn gericht op een transformatie van het economisch weefsel, die inspelen op de randvoorwaarden; sterke institutionele verankering van het beleid. Het gemeentebestuur heeft het SALK bestudeerd en het actieplan constructief doch kritisch bekeken door de Maasmechelse bril. Het is aangewezen het SALK blijvend op te volgen en bij te sturen in functie van de lokale situatie in het algemeen en de specifieke behoeften in het bijzonder. Gelet op de impact van het SALK op de gemeente Maasmechelen wenst het gemeentebestuur de verdere opvolging van SALK te doen middels een verenigde gemeenteraadscommissie waarin alle raadsleden zetelen. Op die manier kan het SALK blijvend bekeken worden door een Maasmechelse bril, over de partijgrenzen heen, teneinde als Maasmechelaren aan één zeel te trekken. 1 SALK- gemeente Maasmechelen

2 Maasmechelen telt 360 Ford-werknemers. Samen met de werknemers bij de toeleveranciers van Ford zullen ca. 500 inwoners van Maasmechelen rechtstreeks getroffen worden en hun werk verliezen. Indien het aantal Ford-werknemers van de omliggende gemeenten enerzijds en de bereikbaarheid van het vacatureaanbod in Limburg anderzijds mee in acht worden genomen, wordt duidelijk dat de te verwachten werkloosheidsproblematiek voor Maasmechelen nog zal toenemen. Uit het SALK-rapport blijkt dat de gemeente Maasmechelen op diverse parameters in Limburg de slechtste score behaalt en op diverse domeinen de grootste achterstand vertoont. Verdere analyse van de Maasmechelse situatie toont verder het structurele karakter van deze werkloosheidsproblematiek: Werkloosheidsgraad (dec. 2012) Maasmechelen 12,78 % Werkloosheidsgraad (dec. 2012) Limburg 7,64 % Aantal werklozen Maasmechelen Laaggeschoolde werklozen 52 % Langdurig werklozen (meer dan 1 jaar werkloos) 42 % Oudere werklozen (+50 jaar) 22 % Zoals in het rapport wordt vastgesteld is de scholingsachterstand in de mijngemeenten relatief groot in vergelijking met andere regio s. De schoolse vertraging in het lager onderwijs (met 20,9%) en in het secundair onderwijs (41%) is in Maasmechelen (zowel als in Genk) zeer problematisch. Maasmechelen wordt ook hier in de gehele provincie gekenmerkt door de grootste achterstand. We kunnen vaststellen dat Maasmechelse jongeren een risicoloopbaan reeds in het Lager onderwijs opbouwen en dat deze aangroeit in het Secundair onderwijs, m.n. van ca. 21 % van de leerlingen in het Lager onderwijs naar 35,81% van de leerlingen in het 1 e graad van het Secundair onderwijs. De grootste vertraging kunnen we terugvinden bij de leerlingen uit de 2 e en 3 e graad BSO (64,57%) en dit in vergelijking met TSO (43,26%) en ASO (17,26%). (cijfers 2012). Deze cijfers inzake werkloosheid en scholingsachterstand geven voor de komende jaren een weinig rooskleurig toekomstbeeld. De voedingsbodem voor blijvende structurele werkloosheid in Maasmechelen is duidelijk aanwezig en vraagt bijzondere maatregelen. Anderzijds ervaren ondernemers een gebrek aan personeel met juiste competenties als grootste groeiremmer. Deze onderwijs- en werkloosheidsproblematiek is reeds jaren kenmerkend voor de gemeente Maasmechelen. Net zoals in Genk is er sedert jaren een fundamenteel structurele problematiek inzake scholing en werkloosheid. Deze problematiek stelt zich in vergelijking met de rest van Limburg in het kwadraat. SALK wijst er immers op dat verdringing op de arbeidsmarkt absoluut moet vermeden worden. In de huidige situatie en context is deze haast onvermijdelijk. 2 SALK- gemeente Maasmechelen

3 Het SALK wijst duidelijk op een aantal pertinente problemen. Voor sommige problemen wordt erkend dat Maasmechelen hierin een bijzondere urgentieproblematiek heeft: Zeer grote scholingsachterstand Zeer grote werkloosheidsproblematiek Vaststelling dat de concentratie bewoning niet samenvalt met de concentratie werkgelegenheid. Maasmechelen heeft relatief weinig werkgelegenheid op haar grondgebied in verhouding tot haar beroepsbevolking. SALK stelt dit vast, maar stellen dat goede verbindingen de enige remedie zijn, is veel te kort door de bocht. Voorts wordt melding gemaakt van : Onvoldoende ontsluiting van industrieterrein Oude Bunders Een tekort aan KMO-gronden in het Maasland De voorstellen die specifiek betrekking hebben op Maasmechelen of die een bijzondere relevantie hebben voor Maasmechelen worden onvoldoende belicht of bieden onvoldoende garanties: Inzake lokaal verankerde community formation tussen bedrijven en diensten, ondersteuners en kennisinstellingen Er wordt geen voorstel gedaan hoe dit kan worden gerealiseerd op subregionaal (Maaslands) niveau. We geloven niet dat alles op Limburgs niveau moet gebeuren, ook lokaal kan er veel gebeuren. Inzake de ontsluitingsproblematiek Er worden geen oplossingen voorgesteld voor de verzadigingsproblematiek aan de N78. Deze problematiek is voor het gehele Maasland, zowel als voor de ontsluiting van bedrijventerrein Oude Bunders in Maasmechelen cruciaal. Inzake de sectorale aanpak van de transformatie van het economisch weefsel Er wordt veel verwacht van een sectorale aanpak van de transformatie van het economisch weefsel. Dit gaat over financiële ondersteuning zoals bijvoorbeeld innovatiesteun voor het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten. Maasmechelen is in minstens drie sectoren belangrijk maar haar bedrijven worden niet genoemd als mogelijke trekkers. De mogelijkheden zijn echter aanwezig met: 1. Vrijetijdseconomie met Maasmechelen Village (Value Retail), Ter Hills en de doorontwikkeling van de poorten Nationaal Park Hoge Kempen, Maasland Rivierpark; 2. Zand en grind (en water); 3. Voeding met diverse bedrijven waar probleemsituaties kunnen worden omgezet in kansen; 4. Het is bovendien duidelijk dat er onvoldoende aandacht is voor de potenties van jobcreatie binnen de 3 SALK- gemeente Maasmechelen

4 toeristische industrie dewelke een natuurlijke potentie heeft om niet-hooggeschoolden tewerk te stellen. Inzake de problematiek aansluiting onderwijs (scholing) arbeidsmarkt De genoemde actieplannen zijn sterk projectmatig ingevuld, goede praktijken technologisch gericht onderwijs worden genoemd maar er is geen strategie om die kennis en praktijk te delen. Een structurele aanpak om deze kennis en vaardigheden te verbreden en studierichtingen en -keuzes te heroriënteren ontbreekt. Inzake de diverse tewerkstellingsmaatregelen met het oog op (weder)tewerkstelling van o.a. de werknemers Ford / tewerkstelling in het algemeen Er is geen aandacht voor spreiding van de initiatieven opdat zij toegankelijk zouden zijn voor Maasmechelaars en hun diensten en bedrijven. Een verbeterde ontsluiting en mobiliteit zijn uiteraard absoluut noodzakelijk, maar de stelling dat een verbeterde mobiliteit de voornaamste remedie is voor werkloosheid - zoals in het SALK-rapport wordt gesuggereerd - is veel te kort door de bocht. Omgaan met diversiteit op de arbeidsmarkt door werkgevers en werknemers is al evenmin uitgewerkt. 4 SALK- gemeente Maasmechelen

5 Prioritair en versneld implementeren van het project Terhills. Terhills kadert binnen het toeristischrecreatief project op de voormalige mijnsite en zorgt voor een versterking van dit leisure-concept en meer jobcreatie binnen de toeristische industrie. Ontwikkeling Zorgbos versneld implementeren en vergunningen faciliteren. Zorg is één van de speerpuntsectoren binnen de toekomstige Limburgse economie. De ontsluiting van het Maasland en specifiek Maasmechelen via het openbaar vervoer en de besluitvorming hieromtrent versnellen. Hieronder wordt verstaan het versneld afleveren van de benodigde vergunningen, maar vooral het voorzien van de nodige financiële middelen voor de realisatie, in acht name dat de gemeente Maasmechelen over onvoldoende middelen beschikt om deze legislatuur zelf projecten als sneltramlijn 2 van het Spartacusproject mee te financieren binnen haar reguliere kredieten. Voorziene ontsluiting van het industrieterrein Oude Bunders via de N78 en de E314 versneld uitvoeren. Voorbereidende inrichtingsschetsen voor het bedrijventerrein Nieuwe Bunders nu reeds inplannen en na de volledige inbreiding van Oude Bunders realiseren, in acht name van de terechte bekommernissen van de inwoners van kerkdorp Opgrimbie. Financiële middelen vrijmaken om de gemeente toe te laten projecten op te starten teneinde betere doorstroming te realiseren van eigen jongeren in middelbaar onderwijs naar tewerkstelling - ook in eigen gemeente en dit zowel in bestaande industriële bedrijven als naar toekomstige arbeidsplaatsen toe (Terhills Zorgbos). Meer in het algemeen het heroriënteren van studierichtingen en studiekeuzes naar de jobs van de toekomst in zorg, vrijetijdseconomie, handel, industrie en diensten en investeren in het basis én middelbaar onderwijs, voor verbreding van kennis en vaardigheden bij onze jeugd. Aandacht voor de werknemers die hun werk verliezen en hun gezinnen - ook in Maasmechelen. Instanties zoals de VDAB moeten naar de mensen toe en niet (enkel) omgekeerd gelet op de beperkte mobiliteit van de (in het bijzonder kansarme) werkzoekenden. Blijvende aandacht en prioriteit voor sociale tewerkstelling in de gemeente Maasmechelen. Het verdringingseffect op de arbeidsmarkt wordt op deze wijze gedeeltelijk opgevangen en biedt nieuwe kansen voor de meest kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt. Het SALK-rapport maakt duidelijk dat deze verdringingseffecten moeten vermeden worden, doch gezien de eerder genoemde analyse van de arbeidsmarkt in Maasmechelen is deze verdringing onvermijdelijk. Supplementaire acties in de sociale tewerkstelling zijn noodzakelijk en kunnen in bepaalde niches als lokale diensteneconomie-projecten een meerwaarde bieden voor de lokale gemeenschap. 5 SALK- gemeente Maasmechelen

6 Vele vermelde initiatieven zoals stages, werkplekleren, werkateliers, enz. moeten een duidelijke en zekere financiële basis krijgen. M.b.t. het huidige statuut van de gemeente Maasmechelen m.b.t. het gemeentefonds en de vraag tot upgrade structuurondersteunend stedelijk gebied De gemeente Maasmechelen heeft reeds jaren een zeer zwakke fiscale draagkracht. Hierdoor komen lokale projecten steeds onder druk te staan of worden ze omwille van budgettaire redenen niet of slechts gedeeltelijk uitgevoerd. Door de verwachte stijgende werkloosheid zal deze financiële situatie nog verslechteren. Daar waar de wijzigingen in de werkloosheidsregelgeving van 2012 de druk op het budget van het OCMW ernstig zal doen toenemen, zullen de aankomende ontslagen bij Ford en de toeleveranciers bovendien in substantiële mate bijkomende financiële inspanningen van het OCMW vragen. De gemeente Maasmechelen kan - o.m. gelet op haar bovenlokale functie - rechtmatig aanspraak maken op een upgrade van haar statuut tot structuurondersteunend stedelijk gebied. Ook een wijziging van de criteria m.b.t. de verdeling van de middelen van het gemeentefonds is wenselijk en dit in functie van de fiscale draagkracht van de gemeenten. De gemeente Maasmechelen wenst bijkomende financiering rechtmatig te kunnen verkrijgen en vraagt hiervoor een heroriëntering van de subsidiestromen op basis van objectieve (o.a. fiscale) criteria. NB : De huidige fiscale draagkracht van de gemeente Maasmechelen is in deze context een zoveelste negatieve parameter en vereist eens te meer een plan in het kwadraat! 6 SALK- gemeente Maasmechelen

7 Het Strategisch Actieplan voor Limburg in het Kwadraat (SALK) is een zeer goed plan voor Limburg. Maasmechelen komt in dit plan evenwel onvoldoende aan bod en het belang van haar inwoners wordt onvoldoende behartigd. 1. In het SALK wordt de aanbeveling gedaan dat ministers, overheden, overheidsbedrijven Limburgse projecten bovenaan hun to do - lijst zetten en betalen met hun reguliere middelen. Lopende projecten en beleidsinitiatieven moeten in dit verband prioritair en versneld worden gefaciliteerd. De infrastructuurwerken aan de N78 ter hoogte van de Oude Bunders moeten onverwijld uitgevoerd worden. Groeisectoren zoals toerisme en zorg moeten maximaal worden ondersteund. Ook beleidsinitiatieven van de Vlaamse Regering, waaronder vooral de verdere planlastenvermindering voor gemeenten en de samenvoeging van bouw- en milieuvergunningen tot één omgevingsvergunning ter stimulatie van het ondernemerschap, dienen versneld te worden. 2. Maasmechelen heeft een grote achterstand inzake scholing en tewerkstelling. Het mobiliseren van de arbeidsmarktreserve (aan de aanbodzijde van de arbeidsmarkt) blijft een aandachtspunt. Effectieve actie om onze jeugd te oriënteren naar en te vormen voor de jobs van de toekomst moet nu opstarten. Een aktieplan met specifieke structurele maatregelen voor Maasmechelen dringt zich op. Projectmatige subsidiëring is nodig maar structurele ingrepen zijn eveneens noodzakelijk. Naast de investering in rendabele projecten met een hoge toegevoegde waarde blijft een sociale reflex absoluut noodzakelijk. Jobcreatie alleen biedt geen oplossing voor de werkloosheidsproblematiek in Maasmechelen. Werkzoekenden moeten op maat en vanuit hun situatie begeleid en ondersteund worden wil men hier concrete resultaten bereiken. Een heroriëntering van het aanbod in het onderwijs moet worden geinitieerd. Hiervoor zijn er financiële middelen nodig. 3. Maasmechelen wil zoals in het verleden haar verantwoordelijkheid opnemen maar dat kan alleen indien de gemeente meer middelen kan verwerven - dit zowel vanuit het Gemeentefonds als door een upgrade tot structuurondersteunend stedelijk gebied. De regionale functie van de gemeente en haar beperkte fiscale draagkracht verantwoorden deze rechtmatige claims. De structurele achterstelling moet worden omgebogen vanuit het lokale ondernemerschap maar met bovenlokale financiële impulsen. In het SALK wordt erop gewezen dat op basis van uitvoeringsplannen beslissingen moeten worden genomen door de juiste organen m.b.t. de effectieve implementatie en toe te wijzen budgetten. Aanpassingen in decreten en beheersovereenkomsten zullen noodzakelijk zijn. De uitvoering van de plannen zal moeten worden toegewezen aan diensten en organisaties die daartoe het meest geschikt zijn. De voorgestelde initiatieven zijn te verfijnen en te valideren. Maasmechelen moet hierbij prioritair op de agenda staan. 7 SALK- gemeente Maasmechelen