De kwaliteit van de jeugdhulp in sociaal wijkteam Centrum, Spijkerkwartier, Arnhemse Broek in Arnhem

Transcriptie

1 De kwaliteit van de jeugdhulp in sociaal wijkteam Centrum, Spijkerkwartier, Arnhemse Broek in Arnhem Veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie Utrecht, april Inspectie Jeugdzorg

2 Motto Naar zichtbare kwaliteit in de jeugdhulp! Missie De Inspectie Jeugdzorg, de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Inspectie Veiligheid en Justitie voeren het landelijk toezicht in het kader van de Jeugdwet uit. Als waren zij één inspectie zien zij in het kader van de Jeugdwet toe op de kwaliteit van de jeugdhulp, de jeugdbescherming en -reclassering en de andere instellingen in het jeugddomein. Daarnaast zien zij toe op de naleving van de wetgeving. Het landelijk toezicht jeugd stimuleert met haar toezicht de voorzieningen tot goede en veilige verzorging, opvoeding en behandeling van kinderen in de jeugdhulp en in de jeugdbescherming en -reclassering en de ondersteuning van ouders en verzorgers van die kinderen. Het landelijk toezicht jeugd draagt er aan bij dat de samenleving er op kan vertrouwen dat kinderen en ouders op tijd en op maat de hulp en zorg krijgen van de instellingen en de professionals. Het onafhankelijke oordeel van het landelijk toezicht jeugd over de kwaliteit van de jeugdhulp, de jeugdbescherming en -reclassering is relevant voor de professional, de instelling en de overheid en helpt bij het verbeteren van die kwaliteit. De foto op de voorkant betreft geen personen in de jeugdhulp en is uitsluitend ter illustratie. 8 Inspectie Jeugdzorg

3 De kwaliteit van de jeugdhulp in het sociaal wijkteam Centrum, Spijkerkwartier, Arnhemse Broek in Arnhem Veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie

4 Samenvatting De meeste Nederlandse gemeenten werken met sociale wijkteams 1, sinds zij per 1 januari 2015 verantwoordelijkheden hebben gekregen op het gebied van jeugdhulp, zorg en (arbeids)participatie. Er zijn gemeenten die ervoor kiezen om een groot deel van de (gespecialiseerde) jeugdhulp in deze wijkteams aan te bieden. De Inspectie Jeugdzorg onderzoekt vanaf 2015 stapsgewijs de kwaliteit van deze jeugdhulp. Hiermee verwacht de inspectie een bijdrage te leveren aan het verhogen van de kwaliteit van de geboden jeugdhulp in de wijkteams, daarbij ruimte latend voor nieuwe en innovatieve concepten. In november 2015 heeft de Inspectie Jeugdzorg onderzoek gedaan bij het sociaal wijkteam Centrum, Spijkerkwartier, Arnhemse Broek (CSA), team jeugd, in de gemeente Arnhem. De gemeente Arnhem is jeugdhulpaanbieder in de zin van de Jeugdwet. Het college van burgemeester en wethouders is eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van de hulp die door het sociaal wijkteam geleverd wordt. De gemeente Arnhem heeft een samenwerkingsovereenkomst met verschillende moederorganisaties. In het team jeugd van het wijkteam CSA participeren de volgende moederorganisaties: De Driestroom, Lindenhout, Pactum, Pluryn, Rijnstad, Samenwerkingsverband Primiair onderwijs scholen, Stichting Thuiszorg Midden Gelderland (STMG) en Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden (VGGM). Doel van het onderzoek was inzicht te verkrijgen in de mate waarin het het wijkteam CSA bij het bieden van jeugdhulp voldoet aan eisen op het gebied van veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie. De inspectie heeft in deze rapportage één punt uitgelicht waarover zij in het bijzonder positief is wat betreft de manier waarop het wijkteam CSA omgaat met de onderzochte thema s veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie: het wijkteam zet gekwalificeerde professionals in. Daarnaast besteedt de inspectie in de rapportage aandacht aan de verbetermogelijkheden die zij constateert in de manier waarop het wijkteam CSA omgaat met de onderzochte thema s: de wijkcoaches van het wijkteam brengen niet standaard in kaart hoe het is gesteld met de veiligheid van kinderen; professionals bewaken de gemaakte afspraken over het beperken van de veiligheidsrisico s niet voldoende en stellen niet voldoende vast of deze risico s zijn verminderd; het wijkteam vergewist zich er niet van dat alle professionals die jeugdhulp bieden binnen het wijkteam over een actuele Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) beschikken. 1 Sociale wijkteams hebben per gemeente verschillende benamingen en verschijningsvormen, zoals buurtteam, jeugdteam en wijkteam.

5 De inspectie verwacht dat het wijkteam CSA de verbetermogelijkheden oppakt. De inspectie gaat er vanuit dat de gemeente Arnhem en de participerende moederorganisaties, waar nodig, de verbeteringen ook doorvoeren in de andere wijkteams in Arnhem. De inspectie blijft de ontwikkelingen bij het wijkteam CSA volgen vanuit haar reguliere toezichtsrol.

6 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 7 Aanleiding en doel onderzoek... 7 Toetsingskader en werkwijze Beschrijving van wijkteam CSA... 9 Wijkteam CSA... 9 Jeugdhulp door wijkteam CSA Wat gaat goed Wat kan beter Vervolg Bijlage 1 - Toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd Bijlage 2 - Overzicht bevindingen per criterium... 22

7 1 Inleiding In november 2015 heeft de Inspectie Jeugdzorg onderzoek gedaan bij het sociaal wijkteam Centrum, Spijkerkwartier, Arnhemse Broek (CSA), team jeugd, in de gemeente Arnhem. Aanleiding en doel onderzoek Vanaf 2015 onderzoekt de inspectie de kwaliteit van de jeugdhulp die wordt geboden in wijk- en jeugdteams. De reden hiervoor is dat de meeste Nederlandse gemeenten werken met sociale wijkteams 2, sinds zij per 1 januari 2015 verantwoordelijkheden hebben gekregen op het gebied van jeugdhulp, zorg en (arbeids)participatie. Sociale wijkteams blijken voor gemeenten hét middel om de decentralisaties op deze gebieden aan te pakken. Er zijn gemeenten die ervoor kiezen om een groot deel van de (gespecialiseerde) jeugdhulp in wijk- of jeugdteams (hierna: wijkteams) aan te bieden. Daarom richt de inspectie zich met haar onderzoek op de vraag of deze jeugdhulp aan bepaalde eisen voldoet. De inspectie heeft hiertoe drie thema s geselecteerd: veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie. Doel van het onderzoek is inzicht te verkrijgen in de mate waarin het betreffende wijkteam bij het bieden van jeugdhulp voldoet aan eisen op het gebied van de veiligheid van kinderen en organisatorische voorwaarden om verantwoorde jeugdhulp te leveren. Dit betreft stap 1 in het onderzoek naar de kwaliteit van de jeugdhulp in de wijkteams. Thema s die in stap 2 worden uitgewerkt betreffen uitvoering hulpverlening en cliëntenpositie. In eerste instantie richt de inspectie zich op jeugdteams, dit zijn wijkteams die zich specifiek toeleggen op het bieden van hulp aan gezinnen. Met de toezichtbezoeken aan de wijkteams verwacht de inspectie een bijdrage te leveren aan het verhogen van de kwaliteit van de geboden jeugdhulp, daarbij ruimte latend voor nieuwe en innovatieve concepten. De inspectie kiest hierbij voor een rapportage waarin zowel aandacht is voor positieve ontwikkelingen als voor verbeterpunten. Deze wijze van rapporteren past bij de fase waarin wijkteams zich in 2015 en begin 2016 bevinden: het is het eerste jaar van de transformatie, de wijkteams zijn nog volop in ontwikkeling. Toetsingskader en werkwijze Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van vijf criteria uit het toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd, aangevuld met een criterium over de te beleggen verantwoordelijkheden. Het toetsingskader is opgenomen in bijlage 1. 2 Sociale wijkteams hebben per gemeente verschillende benamingen en verschijningsvormen, zoals buurtteam, jeugdteam en wijkteam. 7 Inspectie Jeugdzorg

8 Voorafgaand aan het onderzoek bij het wijkteam CSA heeft de inspectie informatie opgevraagd bij één van de teamleiders van het wijkteam CSA, om een beeld te krijgen van de organisatievorm van de wijkteams in Arnhem en de verdeling van de verantwoordelijkheden, het aantal wijkteams binnen de gemeente, de doelgroep van het wijkteam, de deelnemende partijen en beschikbare deskundigheden en eventuele wachtlijsten. Tijdens het onderzoek heeft de inspectie onder andere gesproken met professionals die jeugdhulp bieden, de wijkcoaches. Daarnaast zijn er gesprekken gevoerd met de eenheidsmanager, teamleider en een gedragsdeskundige. Een deel van de gesprekken heeft plaatsgevonden aan de hand van ter plaatse geselecteerde casuïstiek, waarbij de inspectie samen met de wijkcoaches dossiers heeft geraadpleegd. Het betrof een aangekondigd toezicht, met als onverwacht element de selectie van de dossiers. 8 Inspectie Jeugdzorg

9 2 Beschrijving van wijkteam CSA Sociaal wijkteam CSA In Arnhem zijn acht gebiedsgerichte wijkteams die jeugdhulp bieden. Deze wijkteams bestaan uit een team jeugd en een team volwassenen. Wijkteam Centrum Spijkerkwartier Arnhemsebroek (CSA) is één van deze wijkteams. De wijkteams vallen bestuurlijk onder de gemeente Arnhem. De gemeente Arnhem is hiermee jeugdhulpaanbieder in de zin van de Jeugdwet. Het college van burgemeester en wethouders is eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van de hulp die door de wijkteams geleverd wordt. De eenheidsmanager van deze gemeente geeft leiding aan de wijkteams en is verantwoordelijk voor het dagelijks handelen van de wijkteams. De gemeente Arnhem heeft voor de acht wijkteams een samenwerkingsovereenkomst met 26 verschillende moederorganisaties. In het team jeugd van het wijkteam CSA participeren de volgende moederorganisaties: De Driestroom, Lindenhout, Pactum, Pluryn, Rijnstad, Samenwerkingsverband Primiair onderwijs scholen, Stichting Thuiszorg Midden Gelderland (STMG) en Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden (VGGM). In het team jeugd van het wijkteam CSA participeren medewerkers uit deze moederorganisaties in de functie van wijkcoach. De teamleider van het team jeugd is gedetacheerd vanuit Jeugdbescherming Gelderland en verantwoordelijk voor de dagelijkse aansturing van de wijkcoaches. Het team jeugd van het wijkteam CSA biedt consultatie en advies, basisdiagnostiek en lichte ambulante jeugdhulp. Deze basishulp kan worden ingezet na een eerste keukentafelgesprek met een wijkcoach. Daarnaast kan het wijkteam gespecialiseerde jeugdhulp inzetten en/of Veilig Thuis Gelderland Midden en/of Jeugdbescherming Gelderland betrekken. Het team jeugd van het wijkteam CSA is voor iedereen vrij toegankelijk. Gezinnen en jeugdigen kunnen zich, al dan niet met hulp van bijvoorbeeld jeugdgezondheidszorg (JGZ), huisarts of school, zelf aanmelden bij het wijkteam. Er is geen verwijzing nodig. Jeugdhulp door wijkteam CSA Het primaire doel van het team jeugd van het wijkteam CSA is om kinderen en ouders in de wijk te ondersteunen bij het opgroeien en opvoeden. Het wijkteam CSA doet dit door in te zetten op eigen kracht, het versterken van de zelfredzaamheid en waar nodig het organiseren en coördineren van hulp. Het team jeugd van het wijkteam CSA dient er mede voor te zorgen dat het beroep op de specialistische hulp en ondersteuning (volume en kosten) afneemt en dat de zelfredzaamheid van de inwoners en de samenleving toeneemt. 9 Inspectie Jeugdzorg

10 De gemeente Arnhem onderscheidt de volgende vier hulpverleningslijnen: lijn 1: gewoon opvoeden en preventie; lijn 2: basishulp jeugd; lijn 3: specialistische jeugdhulp; lijn 4: aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling. De werkzaamheden van het wijkteam betreffen met name lijn 2: basishulp jeugd. Deze basishulp jeugd houdt in laagdrempelige zorg en ondersteuning die zo dicht mogelijk bij de inwoners is georganiseerd, voor een belangrijk deel vanuit de wijkteams. Het wijkteam werkt vanuit het principe één gezin, één plan, één regisseur. De hoofdtaken van het wijkteam bestaan uit: signaleren van opgroei- en opvoedingsproblematiek; ondersteunen van individuele kinderen en gezinnen; toegang organiseren tot specialistische (jeugd)hulp; ondersteunen van het pedagogisch klimaat; het bijdragen aan gemeentelijke jeugdbeleid. De wijkcoaches zijn zichtbaar actief aanwezig op plekken als kinderopvang, basisschool, voortgezet onderwijs, huisarts, jeugdgezondheidszorg, leerplicht, kinderwerk, sportclub of jongerencentrum ( vindplaatsen ). Het doel hiervan is dat de wijkcoaches makkelijk toegankelijk zijn voor zowel de inwoners met een hulpvraag als de medewerkers van de organisaties die vragen of zorgsignalen hebben over een casus. Wanneer de wijkcoach een vraag krijgt of zelf op basis van een signaal in actie wil komen, gaat de coach eerst het gesprek met het gezin aan. Het gesprek is gericht op het geven van informatie en advies, zo nodig aanvullend op wat er via de website beschikbaar is of telefonisch is verteld. Eventueel verwijst de wijkcoach naar algemene, vrijtoegankelijke voorzieningen elders. De wijkcoach registreert niets van dit gesprek. Het uitgangspunt is dat het gesprek vrijblijvend en laagdrempelig wordt ingezet. Als tijdens het eerste gesprek blijkt dat er meer nodig is stelt de wijkcoach samen met het kind en/of het gezin een gezinsplan op. Eventueel zet de wijkcoach specialistische hulp in en/of betrekt de wijkcoach Veilig Thuis en/of Jeugdbescherming Gelderland. De wijkcoaches gaan in hun werk uit van de eigen kracht van kinderen en de gezinnen. Vanaf de start van de gesprekken wordt gekeken naar wat gezinnen zelf kunnen. De wijkcoaches laten de zeggenschap en de regie zoveel mogelijk bij het gezin. Verder verkent de wijkcoach in hoeverre het netwerk van het kind of het gezin een rol kan spelen bij de ondersteuning. 10 Inspectie Jeugdzorg

11 3 Wat gaat goed De inspectie heeft in dit hoofdstuk een punt uitgelicht waarover zij in het bijzonder positief is wat betreft de manier waarop het team jeugd van het wijkteam Centrum, Spijkerkwartier, Arnhemse Broek (CSA) omgaat met de onderzochte thema s veiligheid, verantwoordelijkheden en/of organisatie. Doel hiervan is dat ook andere samenwerkingsverbanden en gemeenten zich kunnen laten inspireren door de werkwijze van het wijkteam CSA. In dit hoofdstuk zijn dus met name de good practices beschreven, het geeft geen volledig overzicht van alle bevindingen. Een overzicht van de bevindingen per criterium staat in bijlage Het wijkteam zet gekwalificeerde professionals in Door de inzet van voldoende gekwalificeerde professionals en door hen cruciale taken bij de jeugdhulp te laten uitvoeren, zorgt het wijkteam ervoor dat kinderen en hun ouders verantwoorde hulp ontvangen. Verantwoorde hulp voor jeugd, criterium 5.2 Alle wijkcoaches van het wijkteam CSA zijn aantoonbaar geschoold voor de functie die zij uitoefenen. Binnen de wijkteams worden hoge basiseisen gesteld aan de wijkcoaches die jeugdhulp (binnen het wijkteam zorg en ondersteuning genoemd) bieden. Zij beschikken over relevante opleidings- en werkervaring. Het team is multidisciplinair samengesteld qua werkachtergrond en het uitgangspunt is dat de teamleden complementair aan elkaar zijn. De wijkcoach moet zowel generalist zijn als over expertise beschikken op een specifiek terrein. Deze expertise kan zijn opgebouwd vanuit de moederorganisatie (GGZ, gehandicaptenzorg, lvb-zorg, jeugd- en opvoedhulp en maatschappelijk werk) of vanuit de eigen opleidings- en werkervaringsachtergrond. De deskundigheid van de wijkcoaches sluit aan bij de hulpvraag van gezinnen die jeugdhulp ontvangen vanuit het wijkteam. Als de hulpvraag komt vanuit de plekken waar de wijkcoaches actief aanwezig zijn, zoals kinderopvang, basisschool, voortgezet onderwijs, huisarts, jeugdgezondheidszorg, leerplicht, kinderwerk, sportclub of jongerencentrum ( vindplaatsen ), wordt specifiek gekeken welke wijkcoach de deskundigheid heeft die aansluit bij deze hulpvraag en de problematiek. Op die wijze is er aandacht voor de match tussen het gezin en de wijkcoach. Als gezinnen zichzelf aanmelden bij het wijkteam, neemt de op dat moment beschikbare wijkcoach contact met het gezin op. Als blijkt dat er meer nodig is dan het wijkteam kan bieden, wordt een specialistische voorziening ingezet. Ook kan het wijkteam een beroep doen op Jeugdbescherming Gelderland en Veilig Thuis. Het wijkteam CSA, Jeugdbescherming Gelderland en Veilig Thuis Gelderland Midden hebben hierover in 2015 samenwerkingsafspraken gemaakt. 11 Inspectie Jeugdzorg

12 Het wijkteam biedt de wijkcoaches de mogelijkheid kennis en vaardigheden actueel te houden. De wijkcoaches krijgen voldoende gelegenheid tot deskundigheidsbevordering vanuit het wijkteam, zoals een training over de meldcode. Er is een uitgebreid scholingsplan 2015 dat zich richt op het versterken van het methodisch handelen van de wijkcoaches. Toen duidelijk werd dat het traject met de eerste aanbieder van de trainingen niet aansloot bij de verwachtingen is besloten dit traject te stoppen en op zoek te gaan naar een andere aanbieder die wel de benodigde kwaliteit kan leveren. Naast scholing van de wijkcoaches vindt wekelijks casuïstiekoverleg plaats waardoor de wijkcoaches van elkaar kunnen leren. Om de week is een gedragsdeskundige aanwezig bij de casuïstiekbesprekingen. Eén keer in de zes tot acht weken heeft iedere wijkcoach een werkoverleg met de teamleider. 12 Inspectie Jeugdzorg

13 4 Wat kan beter In dit hoofdstuk beschrijft de inspectie welke verbetermogelijkheden zij constateert in de manier waarop het team jeugd van het wijkteam Centrum, Spijkerkwartier, Arnhemse Broek (hierna: wijkteam CSA) omgaat met de onderzochte thema s veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie. Doel hiervan is om nader uit te leggen waarom de inspectie het belangrijk vindt dat het wijkteam CSA zich op deze punten verbetert. Ook andere samenwerkingsverbanden en gemeenten kunnen hieruit lering trekken. Een overzicht van de bevindingen per criterium staat in bijlage De wijkcoaches van het wijkteam brengen niet standaard in kaart hoe het is gesteld met de veiligheid van kinderen Kinderen en ouders hebben er belang bij dat een onveilige situatie zo snel mogelijk wordt onderkend en dat er stappen genomen worden om (weer) een veilige opvoedingssituatie te realiseren. De professional moet daarom als vanzelfsprekend aandacht hebben voor de veiligheid en de sociale omgeving van het kind. Als de professional zicht heeft op de sociale en leefomgeving van het kind, kan de professional vroegtijdig signalen opvangen met betrekking tot mogelijke risicovolle situaties. Door structureel de benodigde informatie te verzamelen en de veiligheid in te schatten en te beoordelen is de kans op blinde vlekken kleiner. Het gebruik van een risicotaxatie-instrument ondersteunt de professional bij het beoordelen van de veiligheidsrisico s. Om te voorkomen dat veiligheidsrisico s voor kinderen eenzijdig worden belicht en daardoor niet adequaat worden aangepakt, dient de professional bij het beoordelen van de veiligheid specifieke deskundigheid in te roepen. Verantwoorde hulp voor jeugd, criterium 2.1 De inspectie verwacht dat professionals kunnen aantonen dat veiligheid een thema is waar aandacht aan is besteed bij aanvang van de hulpverlening en bij veranderende omstandigheden en dat onder andere de contactfrequentie met het gezin hierop is afgestemd. De wijkcoaches van het wijkteam CSA werken vraaggericht en gaan heel bewust naast met name de ouder(s) staan. Het thema veiligheid is niet standaard een expliciet gespreksonderwerp waar aandacht aan wordt besteed bij aanvang van de hulpverlening en bij veranderde omstandigheden. Uit de interviews met de wijkcoaches en het dossiersonderzoek blijkt dat sommige wijkcoaches het onderwerp ook wel vermijden, om een goede werkrelatie op te bouwen en/of te behouden met de ouders. Informatie van derden, zoals een school of bij het gezin betrokken hulpverlening, vragen de wijkcoaches op na toestemming van de ouders. Wanneer er zorgen zijn en de ouders geen 13 Inspectie Jeugdzorg

14 toestemming verlenen om informatie op te vragen, dan is het volgens het wijkteam het beleid om Veilig Thuis te betrekken. Dit heeft de inspectie tijdens het toezicht echter niet teruggezien in de onderzochte dossiers. Daarnaast blijkt ook uit de interviews met de medewerkers dat niet alle wijkcoaches dit beleid toepassen. Enkele medewerkers geven aan bij geen toestemming ook geen informatie op te vragen om zodoende een goede werkrelatie met de ouder(s) te behouden. Het centraal stellen van de uitgesproken behoefte van de ouders maakt dat het risico bestaat dat de wijkcoach minder alert op signalen van onveiligheid. Signalen van een onveilige opvoedingssituatie komen voornamelijk van buitenaf (zoals van school, politie). Voor het bepalen van de contactfrequentie met het gezin wordt voornamelijk aangesloten bij de behoefte van het gezin zelf. Doordat de wijkcoaches naast de ouders gaan staan en het thema veiligheid niet standaard bespreken, kunnen aanwezige veiligheidsrisico s onopgemerkt of onbesproken blijven. De wijkcoaches hebben hierdoor geen doorlopend beeld van de veiligheid. Bovendien zijn de wijkcoaches niet altijd alert op het mogelijk verschil tussen de hulpvraag van de ouder en de hulpvraag van het kind. Of het thema veiligheid bij aanvang van de hulp direct aan bod komt, hangt verder af van de werkachtergrond en ervaring van de wijkcoaches. Voor de ene wijkcoach is het meer een standaard gespreksonderwerp dan voor de ander. Door deze werkwijze bestaat het risico dat er te weinig oog is voor (de veiligheid van) het kind. De balans vinden tussen veiligheid en naast ouders / het gezin blijven staan is een aandachtspunt voor de wijkcoaches. Verder blijkt dat, ondanks het feit dat het wijkteam CSA beschikt over diverse hulpmiddelen om onder andere de veiligheid van kinderen in kaart te brengen, de wijkcoaches hier slechts beperkt of geen gebruik van maken. Er zijn geen duidelijke criteria, noch aansturing wanneer en hoe een gestandaardiseerd risicotaxatie-instrument ingezet moet worden. De wijkcoaches schatten de veiligheid van kinderen voornamelijk in op basis van hun professionele blik en intuïtie. Hiermee vindt de veiligheidsinschatting niet eenduidig plaats en ontstaat het risico op blinde vlekken. 4.2 Professionals bewaken de gemaakte afspraken over het beperken van de veiligheidsrisico s niet voldoende en stellen niet voldoende vast of deze risico s zijn verminderd Een veilige plek om op te groeien is een basale behoefte van kinderen. Dit betekent dat de professionals altijd moeten nagaan of het kind op een veilige plek verblijft. Niet alleen een fysiek veilige plek maar ook een plek die voldoende sociaal-emotionele veiligheid biedt. Indien de veiligheid in het geding is, moet de professional ervoor zorgen dat er zo snel als mogelijk weer een voor het kind en ouder veilige situatie ontstaat. Het is daarbij belangrijk dat professionals afspraken met een gezin en met eventuele andere betrokkenen rondom een gezin die moeten leiden tot een verbetering van de veiligheid van kinderen transparant vastleggen. Hier zijn verschillende redenen voor. Ten eerste moet een professional -ook volgens de beroepscode jeugdzorgwerkers- de 14 Inspectie Jeugdzorg

15 informatie die noodzakelijk is voor de professionele relatie met de cliënt vastleggen in een dossier. Ten tweede is het belangrijk om na verloop van tijd te kunnen vaststellen of de situatie is verbeterd of dat er andere interventies noodzakelijk zijn. Ten derde moet bij een eventuele aanvraag van een kinderbeschermingsmaatregel aannemelijk te maken zijn dat vrijwillige hulpverlening ontoereikend is gebleken. Verantwoorde hulp voor jeugd, criterium 2.2 De inspectie verwacht dat professionals in het dossier de gemaakte afspraken om de veiligheidsrisico s te beperken vastleggen en dat zij bewaken of deze worden nagekomen. De inspectie heeft bekeken of tenminste is vastgelegd dat de afspraken met ouders en eventuele andere professionals rondom het gezin zijn gemaakt. De wijkcoaches in het wijkteam CSA leggen deze afspraken niet systematisch en eenduidig vast. Het hangt van de individuele wijkcoach af wanneer, hoe en wat in het dossier wordt vastgelegd. Daarbij komt het voor dat een wijkcoach helemaal geen afspraken in het dossier vastlegt. De teamleider controleert of bewaakt het vastleggen van de afspraken niet. Doordat de gedragsdeskundige als externe expert (ter consultatie en advisering) aan het wijkteam is verbonden, heeft ook zij hierin geen rol. Het niet structureel vastleggen van afspraken komt deels omdat richtlijnen hierover nog niet systematisch worden toegepast door het wijkteam CSA. Een andere reden is dat de wijkcoaches de gesprekken met gezinnen vrijblijvend en laagdrempelig insteken, waarbij de gezinnen de regie hebben. Hierbij leggen de wijkcoaches in het dossier alleen vast wat zij zelf nodig vinden, zodat er meer effectief contact of hulpverleningstijd is voor de gezinnen. Het gevolg van deze werkwijze is dat het ingewikkeld is om vast te stellen of de gemaakte afspraken worden nagekomen en of de bij aanvang van de hulpverlening gesignaleerde veiligheidsrisico s zijn verminderd. Een evaluatie op veiligheidsrisico s vindt ook niet plaats. De inspectie vindt dit een verbeterpunt. De wijkcoach is degene die over langere tijd bij een gezin betrokken is. Van hem of haar mag worden verwacht dat op gezette tijden de balans wordt opgemaakt of de geboden hulp in het vrijwillig kader toereikend is om de veiligheid van het kind in het gezin voldoende te borgen. Daarvoor moet de wijkcoach terug kunnen kijken en patronen kunnen herkennen. Hiervoor is het nodig dat afspraken (kort en bondig) worden vastgelegd in het dossier evenals het resultaat van de hulpverlening. Op die manier is het voor gezin en wijkcoach duidelijk en transparant wat het probleem is, waar aan gewerkt wordt, wat gelukt is en wat nog niet. 15 Inspectie Jeugdzorg

16 4.3 Het wijkteam vergewist zich er niet van dat alle professionals die jeugdhulp bieden binnen het wijkteam over een actuele Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) beschikken De Jeugdwet vereist dat iedere jeugdhulpaanbieder in het bezit moet zijn van een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) van alle personen die in opdracht van haar werkzaamheden verrichten en in contact kunnen komen met kinderen of ouders aan wie jeugdhulp wordt verleend. Ook de professionals werkzaam in een wijkteam dienen over een VOG te beschikken. Indien het wijkteam een samenwerkingsverband betreft, is afstemming tussen de moederorganisaties en de leidinggevende van het wijkteam op dit punt van belang. Het moet geborgd zijn dat de VOG s actueel zijn en betrekking hebben op de functies die worden uitgeoefend. Verantwoorde hulp voor jeugd, criterium 5.3 De leiding van het wijkteam CSA is er vanuit gegaan dat de actuele VOG s van de wijkcoaches die bij haar in dienst zijn, bij de moederorganisaties van de wijkcoaches in het bezit zijn. De inspectie ziet hier echter ook een verantwoordelijkheid voor het wijkteam. De inspectie verwacht dat de eenheidsmanager of teamleider van het wijkteam CSA zich ervan vergewist dat alle wijkcoaches over een actuele VOG beschikken passend bij hun functie als wijkcoach. De eenheidsmanager van de sociale wijkteams heeft bij aanvang van de wijkteams de afspraak met de moederorganisaties gemaakt dat er een actuele VOG in het bezit dient te komen van de gemeente Arnhem. Deze afspraak is niet systematisch uitgevoerd. Aan de wijkcoaches zelf is bij aanvang van hun werkzaamheden voor het wijkteam ook niet gevraagd of zij een actuele VOG hadden. 16 Inspectie Jeugdzorg

17 5 Vervolg De Inspectie Jeugdzorg heeft met dit onderzoek beoogd een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de jeugdhulp die wordt geboden in het wijkteam Centrum Spijkerkwartier Arnhemsebroek (CSA), daarbij ruimte latend aan nieuwe en innovatieve concepten. De inspectie heeft voor wat betreft de thema s veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie één punt uitgelicht dat in positieve zin opvalt en tevens een aantal verbetermogelijkheden benoemd. De inspectie verwacht dat het wijkteam CSA deze verbetermogelijkheden oppakt. De inspectie gaat er vanuit dat de gemeente Arnhem en de participerende moederorganisaties, waar nodig, de verbeteringen ook doorvoeren in de andere wijkteams in Arnhem. De inspectie blijft de ontwikkelingen bij wijkteam CSA volgen vanuit haar reguliere toezichtsrol. In het Jaarbeeld 2015 Landelijk Toezicht Jeugd, dat verschenen is in maart 2016, geeft de inspectie de hoofdlijnen weer van haar bevindingen tijdens de toezichten bij de wijkteams die zijn bezocht in Het Jaarbeeld 2015 Landelijk Toezicht Jeugd is te vinden op de website van de inspectie ( 17 Inspectie Jeugdzorg

18 Bijlage 1 - Toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd De Inspectie Jeugdzorg voert het onderzoek bij de wijkteams uit aan de hand van onderstaand toetsingskader Verantwoorde Hulp voor Jeugd. De inspectie heeft voor stap 1 vijf criteria geselecteerd binnen de thema s Veiligheid en Organisatie. Deze criteria zijn vetgedrukt. Daarnaast is specifiek voor de wijkteams een extra thema Verantwoordelijkheden toegevoegd. De thema s Uitvoering hulpverlening en Cliëntenpositie worden vanaf 2016 nader uitgewerkt voor de wijkteams. 1. UITVOERING HULPVERLENING Kinderen krijgen de hulp die zij nodig hebben om zich onbedreigd te kunnen ontwikkelen. 1.1 Professionals bieden passende hulp. Professionals bieden hulp die aansluit bij de relevante ontwikkelgebieden en de problematiek van de kinderen. Professionals bieden hulp die aansluit bij de achtergrond, eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen van kinderen, hun ouders en hun netwerk. Professionals zorgen ervoor dat kinderen contact kunnen (onder)houden met hun ouders en hun netwerk. 1.2 Professionals bieden hulp van goede kwaliteit. Professionals werken volgens professionele standaarden. Professionals zetten de hulp tijdig in. Professionals nemen kernbeslissingen in multidisciplinair verband. Professionals zorgen voor continuïteit van de hulp. 1.3 Professionals betrekken kinderen en ouders bij de hulp. Professionals werken met een plan dat door of in overleg met kinderen en hun ouders is opgesteld. Professionals bieden kinderen en hun ouders duidelijkheid over de inhoud en uitvoering van de hulp. Professionals bejegenen kinderen en hun ouders met respect en nemen hen serieus bij de uitvoering van de hulp. 1.4 Professionals stemmen af met de bij de kinderen en hun ouders betrokken instanties. Professionals stemmen het plan af met de plannen van de overige betrokken instanties. Professionals evalueren regelmatig het resultaat van de geboden hulp met de overige betrokken instanties. Professionals zorgen voor een tijdige en volledige overdracht naar de overige betrokken instanties. 18 Inspectie Jeugdzorg

19 2. VEILIGHEID Kinderen worden beschermd tegen gevaren die hun ontwikkeling bedreigen. 2.1 Professionals houden goed zicht op de veiligheid van kinderen. Professionals hebben een actueel beeld van de veiligheid van kinderen. Professionals schatten de veiligheid van kinderen in aan de hand van een gestandaardiseerd risicotaxatie instrument. Professionals beoordelen de veiligheid in multidisciplinair verband. 2.2 Professionals beperken de veiligheidsrisico s voor kinderen. Professionals bepalen mede op basis van de veiligheidsrisico s de in te zetten hulp. Professionals bewaken de gemaakte afspraken over het beperken van de veiligheidsrisico s. Professionals stellen vast of de veiligheidsrisico s zijn verminderd. 2.3 Professionals zorgen ervoor dat acuut onveilige situaties voor kinderen worden opgeheven. Professionals treden bij acute onveiligheid actief op. Professionals bepalen multidisciplinair hoe bij acute onveiligheid van kinderen te handelen. Professionals zijn toegerust om met acuut onveilige situaties voor kinderen om te kunnen gaan. 3. LEEFKLIMAAT 3 Kinderen verblijven in een aandachtvolle omgeving. 3.1 De fysieke leefomgeving is van goede kwaliteit. Kinderen zijn tevreden over de fysieke leefomgeving. De leefomgeving is schoon, passend en veilig. Kinderen hebben invloed op de inrichting van de fysieke leefomgeving. 3.2 Het leefklimaat is passend bij de kinderen. Het leefklimaat past bij de leeftijd en de ontwikkelingsfase van de kinderen. Kinderen kennen de dagelijkse routine en de regels binnen de instelling. Kinderen leiden een voor hen zo gewoon mogelijk leven, inclusief onderwijs en vrijetijdsbesteding. 3.3 Professionals hebben een respectvolle houding naar de kinderen. Kinderen vertrouwen de professionals. Professionals hebben tijd en aandacht voor de kinderen. Professionals belonen positief gedrag van kinderen. Professionals tonen voorbeeldgedrag. 3 Het thema leefklimaat wordt alleen getoetst in de residentiële jeugdhulp. 19 Inspectie Jeugdzorg

20 4. CLIËNTENPOSITIE Kinderen en hun ouders krijgen voldoende mogelijkheden om voor hun individuele en gemeenschappelijke belangen op te komen. 4.1 De instelling geeft kinderen en hun ouders de mogelijkheid om voor hun individuele belangen op te komen. De instelling onderneemt actie indien kinderen en/of hun ouders aangeven ontevreden te zijn over de aan hen geboden hulp. Kinderen en/of hun ouders kunnen gebruikmaken van een onafhankelijke vertrouwenspersoon. Kinderen en/of hun ouders kunnen een klacht indienen bij een onafhankelijke klachtencommissie. 4.2 De instelling draagt zorg voor de behartiging van gemeenschappelijke belangen van kinderen en hun ouders. De instelling beschikt over een representatieve cliëntenraad. De instelling draagt er zorg voor dat de cliëntenraad naar behoren kan functioneren. De instelling gebruikt de adviezen van de cliëntenraad. De instelling informeert kinderen en hun ouders actief over de cliëntenraad en de wijze waarop de medezeggenschap binnen de instelling is georganiseerd. 4.3 De instelling gaat zorgvuldig om met de gegevens van kinderen en hun ouders. De instelling waarborgt de privacy van kinderen en hun ouders. De instelling zorgt voor waarheidsgetrouwe verslaglegging. De instelling reageert adequaat op een inzage-, afschrift-, of wijzigingsverzoek van kinderen en/of hun ouders. 20 Inspectie Jeugdzorg

21 5. ORGANISATIE De instelling voorziet in de voorwaarden om verantwoorde hulp te leveren. 5.1 De instelling voert systematisch kwaliteitsmanagement uit. De instelling heeft een visie op hoe zij verantwoorde hulp biedt. De instelling verzamelt systematisch informatie over de kwaliteit van de hulp. De instelling brengt op basis van de verzamelde informatie veranderingen aan om de kwaliteit van de hulp te verbeteren. 5.2 De instelling 4 zet gekwalificeerde professionals in. De instelling zorgt voor een verantwoorde werktoedeling. De instelling zet professionals in die aantoonbaar zijn geschoold voor de functie die zij uitoefenen. De instelling biedt medewerkers de mogelijkheid kennis en vaardigheden actueel te houden. De instelling heeft richtlijnen en procedures vastgesteld voor het handelen van de professionals. 5.3 De instelling handelt conform de wet om haar doelen te bereiken. De instelling beschikt over actuele VOG s van medewerkers die contact hebben met kinderen of hun ouders. De instelling handelt volgens een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. De instelling past vrijheidsbeperkende maatregelen toe conform de wettelijke kaders. De instelling hanteert de wettelijke bewaartermijn voor dossiers. 5.4 De instelling zorgt voor jeugdhulp in samenhang met andere hulp. De instelling heeft samenwerkingsafspraken met haar ketenpartners vastgelegd. De instelling stelt haar professionals in staat samen te werken met ketenpartners. 5.5 De instelling werkt volgens de Governancecode. De instelling beschikt over een Raad van Toezicht die intern toezicht houdt. De instelling beschikt over een Raad van Toezicht die het externe toezicht regelt. De instelling beschikt over een Raad van Toezicht die aan belanghebbenden verantwoording aflegt. VERANTWOORDELIJKHEDEN (aanvullend thema voor wijkteams) De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheden belegd. De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de jeugdhulp vastgelegd. De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheid voor het handelen naar aanleiding van incidenten en calamiteiten vastgelegd. De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheid voor het behandelen van klachten over de jeugdhulp die binnen het wijkteam wordt geboden vastgelegd. 4 Waar hier instelling staat dient in dit onderzoek wijkteam gelezen te worden. 21 Inspectie Jeugdzorg

22 Bijlage 2 - Overzicht bevindingen per criterium Verantwoordelijkheden Aanvullend thema voor de wijkteams De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheden belegd De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de jeugdhulp vastgelegd. Wat gaat goed Volgens de werkwijze van het team jeugd van het wijkteam Centrum, Spijkerkwartier, Arnhemse Broek (CSA) en de samenwerkingsovereenkomst tussen de gemeente en de participerende moederorganisaties is het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Arnhem eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van de jeugdhulp, het handelen naar aanleiding van (geweld)incidenten en het behandelen van klachten over de jeugdhulp die binnen het wijkteam CSA wordt geboden. Dit is vastgelegd in de samenwerkingsovereenkomst. Wat kan beter De inspectie verwacht dat vastgelegd is wie verantwoordelijk is voor het dagelijks handelen van de professionals die jeugdhulp bieden binnen het wijkteam en dat dit voor de professionals helder en werkbaar is. Niet alle wijkcoaches zijn op de hoogte wie de eindverantwoordelijkheid heeft voor de kwaliteit van de hulpverlening. Zo weten sommige wijkcoaches niet altijd dat de gemeente Arnhem de jeugdhulpaanbieder is in de zin van de Jeugdwet en dat het college van burgemeester en wethouders daarmee de eindverantwoordelijkheid heeft voor de kwaliteit van de hulpverlening. De wijkcoaches zijn wel op de hoogte wie de eindverantwoordelijkheid heeft voor het dagelijks handelen, namelijk de eenheidsmanager. Binnen het wijkteam worden inhoudelijke keuzes gemaakt en kunnen de gedragsdeskundigen uit een expertisepool hierbij geconsulteerd worden. Op papier is de eindverantwoordelijkheid voor de adviezen van de gedragsdeskundigen 22 Inspectie Jeugdzorg

23 belegd bij de moederorganisaties van de gedragsdeskundigen, maar in de praktijk worden de inhoudelijke keuzes gemaakt binnen het wijkteam, waardoor verantwoordelijkheden vermengd raken. De moederorganisaties hebben geen zicht op inhoudelijke keuzes van de gedragsdeskundigen binnen het wijkteam. De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheid voor het handelen naar aanleiding van incidenten en calamiteiten vastgelegd. Wat kan beter De inspectie verwacht dat binnen het wijkteam CSA is vastgelegd wie verantwoordelijk is voor de beslissingen die worden genomen naar aanleiding van een (gewelds)incident of (mogelijke) calamiteit en dat dit voor de wijkcoaches helder en werkbaar is. Voor het handelen naar aanleiding van een calamiteit is een uitgebreid stroomschema opgesteld voor de gemeenteambtenaren van de gemeente Arnhem. De focus van dit schema is politiek-bestuurlijk en ligt niet op uitvoeringsniveau voor de wijkteams. Er ontbreken vastgelegde richtlijnen hoe het wijkteam CSA zorginhoudelijk dient te handelen bij een calamiteit. Incidenten worden door de wijkcoaches in het team besproken. De professionals registreren incidenten echter niet consequent in een registratiesysteem van het wijkteam, noch bij hun moederorganisatie. Een adequate incidentenregistratie is belangrijk om incidenten te kunnen analyseren en op basis hiervan zo nodig verbetermaatregelen in te zetten. De participerende organisaties hebben de verantwoordelijkheid voor het behandelen van klachten over de jeugdhulp die binnen het wijkteam wordt geboden vastgelegd. Wat gaat goed Er is bij het wijkteam CSA een duidelijke klachtenprocedure aanwezig en vastgelegd. Verder is er een onafhankelijke klachtencommissie georganiseerd. De verantwoordelijkheid voor de klachtenprocedure is bij de gemeente belegd. 23 Inspectie Jeugdzorg

24 Bij ieder eerste bezoek nemen de wijkcoaches een klachtenfolder mee voor de cliënten en bespreken deze. Het wijkteam CSA heeft een samenwerking met Zorgbelang Gelderland, die vertrouwenspersonen beschikbaar heeft voor inwoners. Organisatie Criterium 5.2 Het wijkteam zet gekwalificeerde professionals in. Het wijkteam zet professionals in die aantoonbaar zijn geschoold voor de functie die zij uitoefenen. Het wijkteam biedt medewerkers de mogelijkheid kennis en vaardigheden actueel te houden. Wat gaat goed Alle wijkcoaches van het wijkteam CSA zijn aantoonbaar geschoold voor de functie die zij uitoefenen. Zij beschikken over relevante opleidingsen werkervaring. De wijkcoaches moeten zowel generalist zijn, als over expertise beschikken op een specifiek terrein. Er is bewust aandacht voor de match tussen de hulpvrager en de wijkcoach bij aanmelding via een vindplaats wat betreft benodigde kennis en expertise. Wat gaat goed De wijkcoaches krijgen voldoende gelegenheid tot deskundigheidsbevordering. De deskundigheidsbevordering wordt gefaciliteerd door het wijkteam CSA en een aantal medewerkers kan ook gebruik maken van de deskundigheidsbevordering gefaciliteerd door de moederorganisaties. Binnen het wijkteam CSA vindt wekelijks een casuïstiekoverleg plaats. Het wijkteam heeft richtlijnen en procedures vastgesteld voor het handelen van de professionals. Wat gaat goed Voor en door wijkcoaches zijn diverse richtlijnen, instrumenten en naslagwerken beschikbaar gesteld via de gemeenschappelijke schijf en er is een handboek aanwezig. Wat kan beter Opvallend is dat het aan de wijkcoaches zelf overgelaten wordt of en wanneer zij deze richtlijnen hanteren en instrumenten gebruiken. 24 Inspectie Jeugdzorg

25 Criterium 5.3 Het wijkteam handelt conform de wet om haar doelen te bereiken. Het wijkteam beschikt over actuele VOG s van medewerkers die contact hebben met kinderen of hun ouders. Wat kan beter De inspectie verwacht dat het wijkteam CSA zich ervan vergewist dat alle wijkcoaches beschikken over een actuele VOG. De leiding van het wijkteam CSA is er vanuit gegaan dat de actuele VOG s van de wijkcoaches die bij haar in dienst zijn, bij de moederorganisaties van de wijkcoaches in het bezit zijn. De eenheidsmanager van de sociale wijkteams heeft bij aanvang van de wijkteams de afspraak gemaakt dat er een actuele VOG in het bezit dient te komen van de gemeente Arnhem. Deze afspraak is niet systematisch uitgevoerd. Aan de wijkcoaches zelf is bij aanvang van hun werkzaamheden voor het wijkteam ook niet gevraagd of zij een actuele VOG hadden. Positief is dat het wijkteam CSA na het inspectiebezoek de actuele VOG's van de wijkcoaches alsnog heeft opgevraagd bij de medewerkers en/ of de moederorganisaties. Alle wijkcoaches beschikken over een VOG. Het wijkteam handelt volgens een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Wat gaat goed De wijkcoaches zijn getraind in de meldcode, kunnen de stappen benoemen en hebben aandachtfunctionarissen voor het thema huiselijk geweld en kindermishandeling. Veiligheid Criterium 2.1 Professionals houden goed zicht op de veiligheid van kinderen. Professionals hebben een actueel beeld van de veiligheid van kinderen. Wat kan beter De inspectie verwacht dat professionals kunnen aantonen dat veiligheid een thema is waar aandacht aan is besteed bij aanvang van de hulpverlening en bij veranderde omstandigheden. De wijkcoaches van het wijkteam CSA werken vraaggericht en gaan bewust naast met name de ouder(s) staan. Het thema veiligheid is niet een standaard gespreksonderwerp waar aandacht aan wordt besteed bij aanvang van de hulpverlening en bij veranderde omstandigheden. Of het 25 Inspectie Jeugdzorg

26 thema veiligheid aan bod komt, hangt naast de inhoud van de hulpvraag af van de werkachtergrond en ervaring van de wijkcoaches. Voor de ene wijkcoach is het meer een standaard gespreksonderwerp dan voor de ander. Ook voor de contactfrequentie wordt vooral aangesloten bij de behoefte van het gezin. Door deze werkwijze bestaat het risico dat er te weinig oog is voor (de veiligheid van) het kind. De balans vinden tussen veiligheid en naast ouders / het gezin blijven staan is een aandachtspunt voor de wijkcoaches. Wat gaat goed Positief is dat de wijkcoaches outreachend optreden en veelal op huisbezoek gaan bij aanvang van de hulpverlening. Ook wordt er het vierogen principe gehanteerd bij het inschatten of specialistische hulpverlening nodig is en bij onveilige situaties. Professionals schatten de veiligheid van kinderen in aan de hand van een gestandaardiseerd risicotaxatie instrument. Wat kan beter De inspectie verwacht dat professionals op een eenduidige manier veiligheidsrisico s in schatten. Zo zouden wijkcoaches bij lichte hulpvragen in ieder geval een aantal eenduidige vragen over veiligheid moeten stellen. Dit gebeurt nu niet in het wijkteam CSA. Naarmate de hulpvraag zwaarder wordt, verwacht de inspectie dat het wijkteam hogere eisen stelt aan de risico-inschatting en dat er een eenduidig beeld bestaat wanneer een gestandaardiseerd risicotaxatieinstrument wordt ingezet. Binnen het wijkteam CSA zijn er geen duidelijke criteria, noch aansturing wanneer en hoe een gestandaardiseerd risicotaxatie-instrument ingezet moet worden. De wijkcoaches schatten de veiligheid van kinderen voornamelijk in op basis van hun professionele blik en intuïtie. Hiermee vindt de veiligheidsinschatting niet eenduidig plaats. Professionals beoordelen de veiligheid in multidisciplinair verband. Wat kan beter De inspectie verwacht dat de professionals de veiligheid beoordelen 26 Inspectie Jeugdzorg

27 in multidisciplinair verband. De gedragsdeskundigen uit de expertisepool zitten sinds kort om de week bij de wekelijkse casuïstiekbesprekingen. Dit omdat zij en het wijkteam merkten dat de wijkcoaches van het wijkteam CSA weinig beroep deden op de geboden expertise van de gedragsdeskundigen. Er zijn geen vastgestelde criteria wanneer door de wijkcoach welke discipline wordt betrokken en wie hierbij welke verantwoordelijkheid draagt. De wijkcoaches moeten op eigen initiatief casuïstiek inbrengen. Hierdoor bestaat het risico dat er niet voldoende zicht is op de lopende zaken door de verschillende disciplines en kunnen er blinde vlekken ontstaan. Wat gaat goed Indien veiligheidsrisico s zijn gesignaleerd dan bespreekt de wijkcoach dit met een collega wijkcoach, met de teamleider, in het casuïstiekoverleg en/of met de Veilig Thuis of Jeugdbescherming Gelderland. Het team is multidisciplinair samengesteld waardoor gebruik wordt gemaakt van de input van meerdere disciplines. Criterium 2.2 Professionals beperken de veiligheidsrisico s voor de kinderen Professionals bepalen mede op basis van de veiligheidsrisico s de in te zetten hulp. Wat kan beter De inspectie verwacht dat het verband tussen de veiligheidsinschatting en de ingezette hulp terug te zien is in het plan. De veiligheidsinschatting maakt onvoldoende structureel onderdeel uit van het plan. In de plannen staat verder niet eenduidig vermeld welke hulp wordt geboden in relatie tot de veiligheidsinschatting. Professionals bewaken de gemaakte afspraken over het beperken van de veiligheidsrisico s. Wat kan beter De inspectie verwacht dat professionals in het dossier afspraken en maatregelen vastleggen om de veiligheidsrisico s te beperken en dat zij bewaken of de gemaakte afspraken worden nagekomen. 27 Inspectie Jeugdzorg

28 De wijkcoaches leggen deze afspraken niet systematisch en eenduidig vast. Het hangt van de individuele wijkcoach af wanneer, hoe en wat er in het dossier wordt vastgelegd. Daarbij komt het voor dat een wijkcoach helemaal geen afspraken in het dossier vastlegt. De teamleider controleert of bewaakt het vastleggen van de afspraken niet. Ook de gedragsdeskundige heeft hierin geen rol, aangezien zij als externe expert verbonden is aan het wijkteam (ter consultatie en advisering). Professionals stellen vast of de veiligheidsrisico s zijn verminderd. Wat kan beter De inspectie verwacht dat professionals op casusniveau nagaan of de risico s zijn verminderd, totdat het kind en de ouder veilig zijn. Doordat wijkcoaches veiligheidsrisico s niet eenduidig inschatten en afspraken niet sytematisch vastleggen, is het vaststellen of de gemaakte afspraken worden nagekomen en of de gesignaleerde veiligheidsrisico s zijn verminderd, ingewikkeld. Een evaluatie op veiligheidsrisico s vindt hierdoor niet systematisch plaats. Wat gaat goed De geïnterviewde wijkcoaches hebben de inspectie aan de hand van voorbeelden aannemelijk kunnen maken dat zij een gezin pas loslaten als zij de situatie voor de kinderen voldoende veilig vinden. Criterium 2.3 Professionals zorgen ervoor dat acuut onveilige situaties voor kinderen worden opgeheven. Professionals treden bij acute onveiligheid actief op. Professionals bepalen multidisciplinair hoe bij acute onveiligheid van kinderen te handelen. Wat gaat goed De wijkcoaches handelen volgens de meldcode en indien nodig wordt Veilig Thuis en/of Jeugdbescherming Gelderland betrokken. Acute onveiligheid in casussen maken de wijkcoaches niet vaak mee. Wat gaat goed Bij acuut onveilige situaties schaalt de wijkcoach direct op naar de teamleider. De lijnen met de politie en Jeugdbescherming Gelderland zijn kort en indien nodig wordt door het wijkteam Veilig Thuis en/of Jeugdbescherming Gelderland betrokken. 28 Inspectie Jeugdzorg

29 Professionals zijn toegerust om met acuut onveilige situaties voor kinderen om te kunnen gaan. Wat gaat goed Voor alle wijkcoaches geldt dat zij een beroep kunnen doen op collega s en dat ze zijn geschoold in de meldcode. Wat kan beter Een aandachtspunt is de beperkte kennis en ervaring met het omgaan met agressie, ook wat betreft de veiligheid van de wijkcoach zelf. Een training de-escalerend werken is gepland, maar tijdens het toezicht zijn nog niet alle medewerkers daarin geschoold. 29 Inspectie Jeugdzorg

30 30 Inspectie Jeugdzorg

31 Wat is het landelijk toezicht jeugd? Het landelijk toezicht jeugd bestaat uit de Inspectie Jeugdzorg (IJZ), de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en de Inspectie Veiligheid en Justitie (IVenJ). Wat zegt de wet over het landelijk toezicht jeugd? De Jeugdwet geeft de inspecties die het landelijk toezicht jeugd vormen de volgende taken: onderzoek doen naar de kwaliteit in algemene zin van de jeugdhulp, de gecertificeerde instellingen, de certificerende instelling, het adviespunt huiselijk geweld en kindermishandeling, de Raad voor de Kinderbescherming en de justitiële jeugdinrichtingen; toezicht houden op de naleving van de kwaliteitseisen die in de wet staan; voorstellen doen voor verbetering. Het toezicht gebeurt uit eigener beweging of op verzoek van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en/of de minister van Veiligheid en Justitie. Het landelijk toezicht houdt bij de vervulling van haar taak rekening met de behoeften van gemeenten. Wat is toezicht? Toezicht houden betekent dat de inspecties informatie verzamelen over de kwaliteit van de instellingen die onder de Jeugdwet vallen, zich een onafhankelijk oordeel vormen en zo nodig ingrijpen. Daarbij kijken zij of het beleid voor deze instellingen in de praktijk goed werkt. De rapporten zijn in principe openbaar. De openbaar gemaakte rapporten staan op de website van de inspecties. Wat wil het landelijk toezicht jeugd bereiken? Het landelijk toezicht jeugd wil met haar onderzoeken bijdragen aan: het behouden en bevorderen van de kwaliteit van de jeugdhulp en de gecertificeerde instellingen en de andere instellingen in het jeugddomein; het versterken van de positie van jeugdigen en hun ouders of verzorgers (de cliënten); de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van het beleid. Waarop houdt zij toezicht? Er zijn vijf verschillende wetten en regelingen met toezichttaken en bevoegdheden voor de inspecties die het landelijk toezicht jeugd vormen: Jeugdwet; Beginselenwet justitiële jeugdinrichtingen; Wet opneming buitenlandse kinderen ter adoptie; Wet Centraal Orgaan opvang Asielzoekers; Subsidieregeling opvang kinderen van ouders met een trekkend/varend bestaan. Op grond van die wetten en al dan niet in samenwerking met andere inspecties wordt er toezicht gehouden op de volgende organisaties: de jeugdhulpaanbieders (jeugdzorg, jeugd-ggz en jeugd-lvb); de certificerende instelling voor jeugdbescherming en jeugdreclassering; de gecertificeerde aanbieders van jeugdbescherming en jeugdreclassering; Veilig Thuis: het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling; de justitiële jeugdinrichtingen; de vergunninghouders voor interlandelijke adoptie; de opvangvoorzieningen voor (alleenstaande) minderjarige vreemdelingen; de Raad voor de Kinderbescherming; Halt; de schippersinternaten. 31 Inspectie Jeugdzorg