De kwaliteit van de uitvoering van de ondertoezichtstellingen bij Jeugdbescherming Overijssel. Hertoets. 1 Inspectie Jeugdzorg

Transcriptie

1 De kwaliteit van de uitvoering van de ondertoezichtstellingen bij Jeugdbescherming Overijssel Hertoets 1 Inspectie Jeugdzorg Utrecht, maart 2016

2 Motto Naar zichtbare kwaliteit in de jeugdhulp! Missie De Inspectie Jeugdzorg, de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Inspectie Veiligheid en Justitie voeren het landelijk toezicht in het kader van de Jeugdwet uit. Als waren zij één inspectie zien zij in het kader van de Jeugdwet toe op de kwaliteit van de jeugdhulp, de jeugdbescherming en -reclassering en de andere instellingen in het jeugddomein. Daarnaast zien zij toe op de naleving van de wetgeving. Het landelijk toezicht jeugd stimuleert met haar toezicht de voorzieningen tot goede en veilige verzorging, opvoeding en behandeling van kinderen in de jeugdhulp en in de jeugdbescherming en -reclassering en de ondersteuning van ouders en verzorgers van die kinderen. Het landelijk toezicht jeugd draagt er aan bij dat de samenleving er op kan vertrouwen dat kinderen en ouders op tijd en op maat de hulp en zorg krijgen van de instellingen en de professionals. Het onafhankelijke oordeel van het landelijk toezicht jeugd over de kwaliteit van de jeugdhulp, de jeugdbescherming en -reclassering is relevant voor de professional, de instelling en de overheid en helpt bij het verbeteren van die kwaliteit. De foto op de voorkant betreft geen personen in de jeugdhulp en is uitsluitend ter illustratie. 2 Inspectie Jeugdzorg

3 De kwaliteit van de uitvoering van de ondertoezichtstellingen bij Jeugdbescherming Overijssel Hertoets

4 Samenvatting De Inspectie Jeugdzorg houdt toezicht op de kwaliteit van de jeugdhulp. In dat kader heeft de inspectie in januari 2016 een hertoets uitgevoerd bij Jeugdbescherming Overijssel, afdeling Jeugdbescherming. Binnen de afdeling Jeugdbescherming heeft de inspectie zich gericht op de uitvoering van de ondertoezichtstellingen. In het najaar van 2014 onderzochten de Inspectie Jeugdzorg, de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Inspectie Veiligheid en Justitie het handelen van onder andere Bureau Jeugdzorg Overijssel (nu Jeugdbescherming Overijssel). Aanleiding voor dit casusonderzoek was het overlijden van een moeder na huiselijk geweld, uit een gezin waar Bureau Jeugdzorg Overijssel bij betrokken was. Het eindoordeel van de inspecties in dit casusonderzoek was dat de hulpverlening aan het gezin van de afdeling Jeugdbescherming van Bureau Jeugdzorg Overijssel onvoldoende gericht was op een veilige en gezonde ontwikkeling van de vier kinderen. De inspecties zijn van oordeel dat de kwaliteit van de afdeling Jeugdbescherming van Jeugdbescherming Overijssel op alle criteria van het toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd (VHJ) voldoende dient te zijn. Bij de hertoets heeft de Inspectie Jeugdzorg de zes criteria van het toetsingskader VHJ getoetst die bij het casusonderzoek in 2014 onvoldoende waren. Aanvullend heeft de inspectie de drie criteria van het thema cliëntenpositie uit het toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd getoetst naar aanleiding van enkele signalen van burgers. De inspectie heeft bij deze hertoets de stand van zaken van het verbetertraject dat Jeugdbescherming Overijssel heeft ingezet naar aanleiding van de uitkomsten van het casusonderzoek in 2014 betrokken. Het eindoordeel van de inspectie luidt dat de kwaliteit van de uitvoering van de ondertoezichtstellingen door de afdeling Jeugdbescherming van Jeugdbescherming Overijssel voldoende is. De inspectie constateert ook dat er nog verbeterpunten zijn. Jeugdbescherming Overijssel dient concrete maatregelen te treffen voor de in dit toezicht geconstateerde tekortkomingen. Van belang is dat Jeugdbescherming Overijssel het reeds ingezette verbetertraject naar aanleiding van het casusonderzoek in 2014 voortzet en daarin de nieuwe verbeterpunten meeneemt. De inspectie wil vóór 1 april 2016 geïnformeerd worden over de verbetermaatregelen die JBO naar aanleiding van onderhavig onderzoek neemt en over de samenhang daarvan met de lopende verbetermaatregelen naar aanleiding van het casusonderzoek in Ook wil de inspectie voor deze datum geïnformeerd worden over de termijnen waarbinnen de maatregelen zijn doorgevoerd en de wijze waarop Jeugdbescherming Overijssel de positieve resultaten borgt binnen de organisatie. De inspectie volgt de uitvoering van de verbetermaatregelen.

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 Jeugdbescherming Overijssel... 4 Casusonderzoek najaar Hertoets januari Toetsingskader Bevindingen hertoets Uitvoering hulpverlening Veiligheid Cliëntenpositie Eindoordeel en vervolg Bijlage 1 - Toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd Bijlage 2 Verantwoording... 19

6 1 Inleiding De Inspectie Jeugdzorg houdt toezicht op de kwaliteit van de jeugdhulp. In dat kader heeft de inspectie in januari 2016 een hertoets uitgevoerd bij Jeugdbescherming Overijssel, afdeling Jeugdbescherming. Binnen de afdeling Jeugdbescherming heeft het onderzoek van de inspectie zich gericht op de uitvoering van de ondertoezichtstellingen. De inspectie heeft de criteria van het toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd die tijdens het casusonderzoek in 2014 onvoldoende waren, aangevuld met de criteria van het thema cliëntenpositie, getoetst. Jeugdbescherming Overijssel Jeugdbescherming Overijssel is een gecertificeerde instelling met als werkgebied de provincie Overijssel. De instelling wordt ingeschakeld indien de ontwikkeling van kinderen (0 tot 18 jaar) ernstig gevaar loopt vanwege problemen bij het opgroeien en opvoeden. Jeugdbescherming Overijssel voert Jeugdbescherming uit vanuit vijf locaties en biedt drang- en dwangtrajecten. Beide trajecten zijn gericht op het verbeteren van de opgroeisituatie. Drangtrajecten zijn vaak de laatste kans om een jeugdbeschermingsmaatregel te voorkomen. Ze zijn niet vrijblijvend maar er is geen uitspraak van een rechter aan vooraf gegaan. Onder een dwangtraject vallen de maatregel van ondertoezichtstelling en de voogdijmaatregel. Jeugdbescherming Overijssel voert ten tijde van de hertoets in januari 2016 ongeveer 1200 ondertoezichtstellingen uit, waarvan twee derde deel in de regio Twente en een derde deel in de regio IJsselland. Jeugdbescherming Overijssel heeft verder een afdeling Jeugdreclassering en is samenwerkingspartner van de twee Veilig Thuis organisaties in Overijssel. De jeugdbeschermers van Jeugdbescherming Overijssel werken met de methodiek VERVE: Veiligheid En Regie Voor Elk. Bij VERVE is het uitgangspunt dat mensen en hun sociale netwerk zelf verantwoordelijk zijn voor de oplossing van hun problemen. Jeugdbeschermers moeten mensen in staat stellen om zelf te beslissen hoe ze hun problemen willen oplossen. VERVE bouwt voort op het werken vanuit eigen kracht en verbindt deze eigen kracht met een aantal professionele benaderingen en methodieken uit de jeugdhulp: Signs of Safety en de Deltamethode gezinsvoogdij. Door te werken met VERVE wil Jeugdbescherming Overijssel de acceptatie van vrijwillige hulp bevorderen en kinderbeschermingsmaatregelen voorkomen of de duur ervan verkorten. 4 Inspectie Jeugdzorg

7 Casusonderzoek najaar 2014 In het najaar van 2014 onderzochten de Inspectie Jeugdzorg, de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Inspectie Veiligheid en Justitie het handelen van onder andere Bureau Jeugdzorg Overijssel (nu Jeugdbescherming Overijssel). Het betrof een casusonderzoek naar aanleiding van een calamiteit. De inspecties verwachten van Jeugdbescherming Overijssel dat de kwaliteit van de uitvoering van ondertoezichtstellingen op alle criteria van het toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd voldoende is. Bij het casusonderzoek in 2014 bleek dit bij slechts één van de zeven getoetste criteria het geval. De inspectie heeft Jeugdbescherming Overijssel verzocht verbetermaatregelen door te voeren op de andere zes criteria. Jeugdbescherming Overijssel, afdeling Jeugdbescherming diende concrete verbetermaatregelen te treffen die ertoe zouden leiden dat: - professionals passende hulp bieden (criterium 1.1); - professionals hulp bieden van goede kwaliteit (criterium 1.2); - professionals kinderen en ouders betrekken bij de hulp (1.3); - professionals afstemmen met de bij de kinderen en hun ouders betrokken instanties (criterium 1.4); - professionals goed zicht houden op de veiligheid van de kinderen (criterium 2.1); - professionals de veiligheidsrisico s voor kinderen beperken (criterium 2.2). Jeugdbescherming Overijssel heeft een verbeterplan opgesteld. Op 19 oktober 2015 ontving de inspectie een terugkoppeling van de resultaten van interne audits en de stand van zaken van de uitvoering van het verbeterplan. Hertoets januari 2016 In januari 2016 heeft de inspectie een hertoets uitgevoerd bij Jeugdbescherming Overijssel. De onderzoeksactiviteiten zijn beschreven in bijlage 2. Naast de toetsing van de criteria die tijdens het casusonderzoek in 2014 van onvoldoende kwaliteit waren, heeft de inspectie aanvullend getoetst of kinderen en hun ouders voldoende mogelijkheden krijgen om voor hun individuele en gemeenschappelijke belangen op te komen. Hiervoor is gekozen omdat burgers enkele signalen hebben afgegeven bij de inspectie, dat Jeugdbescherming Overijssel cliënten onvoldoende mogelijkheden biedt om voor hun belangen op te komen. 5 Inspectie Jeugdzorg

8 Toetsingskader Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van het toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd. Het volledige toetsingskader bestaat uit vijf thema s waarvan in de hertoets de thema s uitvoering hulpverlening, veiligheid en cliëntenpositie zijn getoetst. 6 Inspectie Jeugdzorg

9 2 Bevindingen hertoets In dit hoofdstuk volgen per thema de criteria die tijdens het casusonderzoek in 2014 door de inspecties als onvoldoende zijn beoordeeld. Het gaat om criteria binnen de thema s uitvoering hulpverlening en veiligheid. Daarna volgt het thema cliëntenpositie. Elke paragraaf bevat de verwachting van de inspectie en een tabel met de oordelen van de inspectie over elk criterium. In deze tabel staan, indien van toepassing, zowel de oordelen op basis van het casusonderzoek in 2014 als de oordelen op basis van de hertoets: V O voldoende onvoldoende Alle criteria worden toegelicht aan de hand van de bevindingen. In het toetsingskader dat is opgenomen in bijlage 1, staat beschreven wat de inspectie moet hebben aangetroffen om tot een oordeel voldoende te komen. 2.1 Uitvoering hulpverlening De inspectie verwacht dat kinderen die jeugdhulp krijgen, de hulp krijgen die zij nodig hebben om zich onbedreigd te kunnen ontwikkelen. Oordeel 1. Uitvoering hulpverlening Casusonderzoek 2014 Hertoets jan Professionals bieden passende hulp. O V 1.2 Professionals bieden hulp van goede kwaliteit. O O 1.3 Professionals betrekken kinderen en ouders bij de hulp. O V 1.4 Professionals stemmen af met de bij de kinderen en hun ouders betrokken instanties. O V Onderbouwing Ad 1.1 Professionals bieden passende hulp Tijdens het toezicht in 2014 beoordeelden de inspecties dit criterium als onvoldoende omdat de geboden hulp onvoldoende aansloot bij de problematiek van het gezin (huiselijk geweld) en de 7 Inspectie Jeugdzorg

10 impact van het geweld op de kinderen. Bureau Jeugdzorg Overijssel had bovendien onvoldoende zicht op de eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen van beide ouders en van de kinderen, waardoor de hulpverlening hier onvoldoende bij aan kon sluiten. Tijdens het toezicht in 2016 constateert de inspectie dat de afdeling Jeugdbescherming van Jeugdbescherming Overijssel plannen van aanpak maakt die van voldoende kwaliteit zijn. In de plannen van aanpak worden zowel de zorgpunten als de sterke punten van het kind en de ouders benoemd en er is aandacht voor de eigen kracht van zowel het kind als de ouders. De gekozen hulp is onderbouwd, waarbij aandacht is voor de veiligheid van het kind. Het werken met een familiegroepsplan 1 is nog in ontwikkeling. In Twente wordt deze mogelijkheid actiever aangeboden dan in IJsselland. Ad 1.2 Professionals bieden hulp van goede kwaliteit Tijdens het casusonderzoek in 2014 constateerden de inspecties dat Bureau Jeugdzorg Overijssel deels had gewerkt volgens professionele standaarden en dat er gedurende de onderzochte periode geen gedragswetenschapper betrokken was bij de uitvoering van de ondertoezichtstelling, ook niet bij kernbeslissingen. Bureau Jeugdzorg Overijssel had bovendien onvoldoende gezorgd voor continuïteit van de hulp. Tijdens het toezicht in 2016 constateert de inspectie meerdere verbeterpunten ten aanzien van de kwaliteit van de uitvoering van ondertoezichtstellingen. Deels overeenkomend met verbeterpunten uit het eerdere casusonderzoek en deels voor het eerst zichtbaar vanwege de bredere opzet van het toezicht in januari Een eerste verbeterpunt betreft het tijdig inzetten van hulp. De inspectie verwacht, conform de wettelijke normen, dat jeugdbeschermers binnen vijf dagen na de start van de ondertoezichtstelling contact hebben met het kind en de ouders. Daarnaast verwacht de inspectie dat jeugdbeschermers binnen zes weken, nadat wordt afgezien van het opstellen van een familiegroepsplan, een plan van aanpak vaststellen. Jeugdbescherming Overijssel heeft als uitgangspunt dat de aanstaande vaste jeugdbeschermer naar de kinderrechterzitting gaat waardoor hij of zij direct kennismaakt met de ouders. De jeugdbeschermer heeft over het algemeen niet binnen vijf dagen na de start van de ondertoezichtstelling contact met het kind. Indien sprake is van ernstige onveiligheid voor het kind, hetgeen blijkt uit het raadsrapport of op de kinderrechterzitting, heeft de jeugdbeschermer wel direct/binnen vijf dagen contact met het kind. De jeugdbeschermer stelt bij een groot deel van de kinderen/gezinnen niet binnen zes weken (nadat wordt afgezien van het opstellen van een familiegroepsplan) een plan van aanpak vast. Hier zijn verschillende verklaringen voor, van zowel inhoudelijke als organisatorische aard. Een inhoudelijke reden is dat de jeugdbeschermer wil investeren in het contact met/vertrouwen van ouders alvorens te komen tot een plan van aanpak. Verklaringen van organisatorische aard zijn 1 Een familiegroepsplan is een hulpverleningsplan of plan van aanpak opgesteld door de ouders, samen met bloedverwanten, aanverwanten of anderen die tot de sociale omgeving van de jeugdige behoren. 8 Inspectie Jeugdzorg

11 een gebrek aan planning, het achterblijven van registratie (plan van concept naar definitief zetten) en een tekortschietende aansturing. In Twente worden de termijnen beter gehaald dan in IJsselland. In Twente wordt hier strakker op gestuurd. Een tweede verbeterpunt betreft de continuïteit van de hulp. De inspectie verwacht dat jeugdbeschermers zorgen voor continuïteit van de uitvoering van de ondertoezichtstellingen en dat zij knelpunten in de hulp oplossen. Kinderen en gezinnen hebben bij Jeugdbescherming Overijssel echter te maken met wisselingen van jeugdbeschermers als gevolg van tijdelijke contracten. Gezinnen moeten regelmatig overgedragen worden naar collega s. Dit kost tijd en werkt belemmerend in de samenwerking met zowel het gezin als de ketenpartners. Tot slot is het nemen van kernbeslissingen in multidisciplinair verband een aanhoudend verbeterpunt, vooral in de regio IJsselland. De inspectie verwacht dat jeugdbeschermers kernbeslissingen voorleggen aan collega s en aan een gedragswetenschapper en dat zij door Jeugdbescherming Overijssel vastgestelde criteria hanteren voor wat kernbeslissingen zijn en wie hierbij welke verantwoordelijkheid draagt. Bovendien verwacht de inspectie dat jeugdbeschermers besluiten naar aanleiding van een kernbeslissing en wie daarbij betrokken waren in het dossier vastleggen. Voor kernbeslissingen geldt bij Jeugdbescherming Overijssel dat deze altijd minimaal samen met de teamleider worden genomen. De rol van de gedragswetenschapper groeit, maar de inzet van de gedragswetenschapper blijkt nog sterk afhankelijk van de betrokken teamleider. De jeugdbeschermer bepaalt samen met de teamleider of de inzet van een gedragswetenschapper nodig is. Het registeren van kernbeslissingen als zodanig en het registeren van de inzet van de gedragswetenschapper blijft bovendien achter op de praktijk. Positief is dat de gedragswetenschapper sinds juli 2015 standaard wordt betrokken bij het opstellen van het plan van aanpak. Hiermee is een inhoudelijke verbeterslag gemaakt die zichtbaar is in de plannen van aanpak. Ook heeft een specifieke werkgroep binnen Jeugdbescherming Overijssel zich gebogen over de taak- en verantwoordelijkheidsverdeling tussen professionals, gedragswetenschappers en leidinggevenden. Dit heeft geleid tot de vastgestelde notitie Verantwoorde Werktoedeling. Een implementatietraject moet nog uitgezet worden. Positief is verder dat de jeugdbeschermers handelen volgens professionele standaarden. Ad 1.3 Professionals betrekken kinderen en ouders bij de hulp Tijdens het toezicht in 2014 bleek dat slechts één van de ouders voldoende werd betrokken bij de hulpverlening. De andere ouder en de kinderen werden onvoldoende betrokken. Bureau Jeugdzorg Overijssel bood het gezin onvoldoende duidelijkheid over het verloop van de hulp en de verwachte gevolgen van het zich niet houden aan gestelde voorwaarden. Bovendien bood Bureau Jeugdzorg Overijssel weinig begeleiding bij het tot stand komen en nakomen van veiligheidsafspraken. Tijdens het toezicht in januari 2016 blijkt dat de jeugdbeschermers werken met een plan dat in overleg met kinderen en beide ouders is opgesteld. Zij bieden kinderen en hun ouders duidelijkheid over de inhoud en uitvoering van de ondertoezichtstelling en bejegenen kinderen en hun ouders met respect. 9 Inspectie Jeugdzorg

12 Ad 1.4 Professionals stemmen af met de bij de kinderen en hun ouders betrokken instanties Tijdens het toezicht in 2014 bleek dat de afstemming van de hulpverlening tussen de afdeling Jeugdbescherming van Bureau Jeugdzorg Overijssel en andere betrokken instanties onvoldoende was. De verwachtingen die instanties van elkaar hadden waren volstrekt onduidelijk. Er was geen eenduidigheid over de verdeling van verantwoordelijkheden ten aanzien van het opstellen van de doelen voor de hulpverlening en het opstellen en naleven van het veiligheidsplan. Bureau Jeugdzorg Overijssel had hierover onvoldoende contact met relevante professionals (zoals scholen en politie) en met personen uit het netwerk van het gezin en concrete afspraken ontbraken. Tijdens het toezicht in 2016 blijkt dat professionals afstemmen met de bij de kinderen en hun ouders betrokken instanties. De doelen die betrekking hebben op de betrokken hulpverlenende instantie worden in het plan van die instantie uitgewerkt en in het registratiesysteem van Jeugdbescherming Overijssel gehangen. Het is voor de jeugdbeschermer vanzelfsprekend dat hij/zij de regie voert. De jeugdbeschermer evalueert regelmatig het resultaat van de geboden hulp met het gezin en de overige betrokken instanties. Een knelpunt is de samenwerking met hulpverleningsinstanties die hulp bieden aan de ouders. Jeugdbeschermers ervaren een grote terughoudendheid bij deze professionals waardoor zij niet altijd de informatie krijgen die nodig is om een goed beeld te krijgen van de invloed van de problematiek van de ouders op hun opvoedvaardigheden. In de praktijk blijkt het stellen van concrete vragen op schrift aan de betrokken hulpverlener van de ouder, veelal opgesteld in overleg met de gedragswetenschapper, helpend voor het delen van de verantwoordelijkheid voor de zorg en de veiligheid van kinderen en het verkrijgen van de juiste informatie. Deze werkwijze wordt in toenemende mate ingezet. 2.2 Veiligheid De inspectie verwacht dat kinderen die jeugdhulp krijgen, worden beschermd tegen gevaren die hun ontwikkeling bedreigen. Oordeel 2. Veiligheid Casusonderzoek 2014 Hertoets jan Professionals houden goed zicht op de veiligheid van kinderen. O V 2.2 Professionals beperken de veiligheidsrisico s voor kinderen. O V 10 Inspectie Jeugdzorg

13 Onderbouwing Ad 2.1 Professionals houden goed zicht op de veiligheid van kinderen Tijdens het toezicht in 2014 bleek dat Bureau Jeugdzorg Overijssel onvoldoende systematisch zicht hield op de veiligheid van de kinderen in het gezin. De jeugdbeschermer had gedurende langere periode geen contact met de kinderen en hierdoor geen actueel beeld van hun veiligheidsbeleving, terwijl forse veiligheidsrisico s waren geconstateerd. Ook was er onvoldoende contact met relevante professionals die dagelijks contact hadden met de kinderen. Tijdens het toezicht in januari 2016 blijkt dat de jeugdbeschermers zich sterk bewust zijn van de noodzaak om, ten behoeve van een actueel beeld van de veiligheid, regelmatig contact te hebben met zowel het kind en de ouders als met professionals die dagelijks contact hebben met het kind en dat zij hiernaar handelen. Binnen Jeugdbescherming Overijssel is inmiddels een richtlijn opgesteld voor de contactfrequentie met het kind. Deze richtlijn bevat een minimumfrequentie en wijst de jeugdbeschermer voor de overige contactfrequentie op het maken van de juiste inhoudelijke afwegingen. Naast het contact met het kind bevraagt de jeugdbeschermer de betrokken professionals. De jeugdbeschermers schatten de veiligheid van kinderen in aan de hand van de Delta veiligheidslijst. Dit hulpmiddel wordt zowel op vaste momenten ingezet als bij veranderde omstandigheden die vragen om een nieuwe veiligheidsinschatting. Een aandachtspunt is de rol van de gedragswetenschapper bij het beoordelen van de veiligheid. Door Jeugdbescherming Overijssel is niet vastgesteld wanneer de gedragswetenschapper wordt betrokken bij het inschatten van de veiligheid, ook niet als deze veiligheidsinschatting leidt tot een kernbeslissing. Zoals eerder beschreven is deze invulling sterk afhankelijk van de betrokken teamleider. Een gedragswetenschapper in Twente wordt eerder betrokken bij het inschatten van de veiligheid voor kinderen dan een gedragswetenschapper in IJsselland. Ad 2.2 Professionals beperken de veiligheidsrisico s voor kinderen Tijdens het toezicht in 2014 bleek dat de veiligheidsrisico s onvoldoende waren beperkt door Bureau Jeugdzorg Overijssel. Toen het niet lukte om een veiligheidsplan met beide ouders op te stellen, ging Bureau Jeugdzorg Overijssel akkoord met een veiligheidsplan dat alleen met moeder was opgesteld. Bureau Jeugdzorg Overijssel had geen afspraken gemaakt met de betrokken hulpverlenende instantie of met andere personen uit het netwerk van het gezin over het bewaken van de afspraken uit het veiligheidsplan. Bij het vaststellen of veiligheidsrisico s waren verminderd is Bureau Jeugdzorg Overijssel alleen afgegaan op informatie van moeder. Tijdens het toezicht in januari 2016 blijkt dat de jeugdbeschermers mede op basis van de veiligheidsrisico s bepalen welke hulp wordt ingezet. De veiligheidsinschatting maakt onderdeel uit van het plan van aanpak en de hulp wordt bijgesteld indien de veiligheidsinschatting daar aanleiding toe geeft. De jeugdbeschermers bewaken de gemaakte afspraken over het beperken van de veiligheidsrisico s. De mate waarin deze afspraken zijn geconcretiseerd in het registratiesysteem verschilt en is een aandachtspunt. 11 Inspectie Jeugdzorg

14 De jeugdbeschermers stellen door middel van tussentijdse evaluaties met het gezin en het netwerk en betrokken instanties vast of de veiligheidsrisico s zijn verminderd. 2.3 Cliëntenpositie De inspectie verwacht dat instellingen die jeugdhulp bieden, kinderen en hun ouders voldoende mogelijkheden bieden om voor hun individuele en gemeenschappelijke belangen op te komen. Oordeel 4. Cliëntenpositie 4.1 De instelling geeft kinderen en hun ouders de mogelijkheid om voor hun individuele belangen op te komen. 4.2 De instelling draagt zorg voor de behartiging van gemeenschappelijke belangen van kinderen en hun ouders. Toets jan 2016 V V 4.3 De instelling gaat zorgvuldig om met de gegevens van kinderen en hun ouders. V Onderbouwing Ad 4.1 De instelling geeft kinderen en hun ouders de mogelijkheid om voor hun individuele belangen op te komen Jeugdbescherming Overijssel onderneemt actie indien kinderen en/of hun ouders aangeven ontevreden te zijn over de aan hen geboden hulp. Jeugdbeschermers gaan hierover in gesprek met betrokkenen en bieden een bemiddelingsgesprek aan met de teamleider indien hiertoe aanleiding is. Kinderen en/of hun ouders kunnen verder gebruikmaken van een vertrouwenspersoon van het Advies- en Klachtenbureau Jeugdzorg en kunnen een klacht indienen bij een onafhankelijke klachtencommissie. Ad 4.2 De instelling draagt zorg voor de behartiging van gemeenschappelijke belangen van kinderen en hun ouders Jeugdbescherming Overijssel beschikt over een representatieve cliëntenraad en spant zich in om de cliëntenraad naar behoren te laten functioneren. Jeugdbescherming Overijssel gebruikt de adviezen van de cliëntenraad en informeert cliënten actief over de cliëntenraad en de wijze waarop de medezeggenschap binnen Jeugdbescherming Overijssel is georganiseerd. Ouders en kinderen krijgen een folder en een belangstellingsregistratie voor deelname in de cliëntenraad. Daarnaast worden cliënten geïnformeerd via de website van Jeugdbescherming Overijssel. 12 Inspectie Jeugdzorg

15 Ad 4.3 De instelling gaat zorgvuldig om met de gegevens van kinderen en hun ouders Jeugdbescherming Overijssel beschikt over een regeling waarin is vastgelegd hoe wordt omgegaan met de gegevens van kinderen en ouders. Ook heeft Jeugdbescherming Overijssel vastgelegd op welke wijze zij zorgt voor waarheidsgetrouwe verslaglegging en is er een regeling waarin is vastgelegd hoe wordt beslist op een verzoek om inzage in, en/of afschrift van de gegevens in het dossier of wijziging hiervan. 13 Inspectie Jeugdzorg

16 3 Eindoordeel en vervolg Het eindoordeel van de inspectie luidt dat de kwaliteit van de uitvoering van de ondertoezichtstellingen door de afdeling Jeugdbescherming van Jeugdbescherming Overijssel voldoende is. Naast de punten waarop de afdeling Jeugdbescherming van Jeugdbescherming Overijssel voldoet aan de verwachtingen van de inspectie, constateert de inspectie dat er verbeterpunten zijn. Deels overeenkomend met verbeterpunten uit het eerdere casusonderzoek en deels voor het eerst zichtbaar vanwege de bredere opzet van het toezicht in januari De inspectie verwacht dat de kwaliteit van uitvoering van de ondertoezichtstellingen door de afdeling Jeugdbescherming van Jeugdbescherming Overijssel op alle criteria voldoende is. Bij de afdeling Jeugdbescherming van Jeugdbescherming Overijssel is dit in januari 2016 bij acht van de negen criteria het geval. De inspectie verwacht dat Jeugdbescherming Overijssel ervoor zorgt dat binnen een half jaar aan het criterium wordt voldaan dat nu nog van onvoldoende kwaliteit is. De afdeling Jeugdbescherming van Jeugdbescherming Overijssel dient concrete verbetermaatregelen te treffen die ertoe leiden dat professionals hulp bieden van goede kwaliteit, doordat: - Professionals de hulp tijdig inzetten; - Professionals kernbeslissingen in multidisciplinair verband nemen; - Professionals zorgen voor continuïteit van de hulp. Jeugdbescherming Overijssel dient concrete maatregelen te treffen voor de in dit toezicht geconstateerde tekortkomingen. Van belang is dat Jeugdbescherming Overijssel het ingezette verbetertraject voortzet en daarbij de nieuwe verbeterpunten meeneemt. De inspectie wil vóór 1 april 2016 geïnformeerd worden over de verbetermaatregelen die JBO naar aanleiding van onderhavig onderzoek neemt en over de samenhang daarvan met de lopende verbetermaatregelen naar aanleiding van het casusonderzoek in Ook wil de inspectie voor deze datum geïnformeerd worden over de termijnen waarbinnen de maatregelen zijn doorgevoerd en de wijze waarop Jeugdbescherming Overijssel de positieve resultaten borgt binnen de organisatie. De inspectie volgt de uitvoering van de verbetermaatregelen. 14 Inspectie Jeugdzorg

17 Bijlage 1 - Toetsingskader Verantwoorde hulp voor jeugd Het toetsingskader bestaat uit de thema s uitvoering hulpverlening, veiligheid, leefklimaat, cliëntenpositie en organisatie. Ieder thema is uitgewerkt in een aantal criteria. Om van de oordelen op de verschillende criteria te komen tot het eindoordeel, hanteert de inspectie de onderstaande beslisregel. De inspectie wijkt alleen gemotiveerd van deze beslisregel af als op inhoudelijke gronden hiervoor aanleiding bestaat. Het eindoordeel is: 1. voldoende als 75 procent van de criteria of meer als een voldoende is beoordeeld; 2. matig als tussen de 65 en 75 procent van de criteria als een voldoende is beoordeeld; 3. onvoldoende als minder dan 65 procent van de criteria als een voldoende is beoordeeld, of als een instelling op één of meerdere thema s op alle criteria als onvoldoende is beoordeeld. 1. UITVOERING HULPVERLENING Kinderen krijgen de hulp die zij nodig hebben om zich onbedreigd te kunnen ontwikkelen. 1.1 Professionals bieden passende hulp. Professionals bieden hulp die aansluit bij de relevante ontwikkelgebieden en de problematiek van de kinderen. Professionals bieden hulp die aansluit bij de achtergrond, eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen van kinderen, hun ouders en hun netwerk. Professionals zorgen ervoor dat kinderen contact kunnen (onder)houden met hun ouders en hun netwerk. 1.2 Professionals bieden hulp van goede kwaliteit. Professionals werken volgens professionele standaarden. Professionals zetten de hulp tijdig in. Professionals nemen kernbeslissingen in multidisciplinair verband. Professionals zorgen voor continuïteit van de hulp. 1.3 Professionals betrekken kinderen en ouders bij de hulp. Professionals werken met een plan dat door of in overleg met kinderen en hun ouders is opgesteld. Professionals bieden kinderen en hun ouders duidelijkheid over de inhoud en uitvoering van de hulp. Professionals bejegenen kinderen en hun ouders met respect en nemen hen serieus bij de uitvoering van de hulp. 1.4 Professionals stemmen af met de bij de kinderen en hun ouders betrokken instanties. Professionals stemmen het plan af met de plannen van de overige betrokken instanties. Professionals evalueren regelmatig het resultaat van de geboden hulp met de overige betrokken instanties. Professionals zorgen voor een tijdige en volledige overdracht naar de overige betrokken instanties. 15 Inspectie Jeugdzorg

18 2. VEILIGHEID Kinderen worden beschermd tegen gevaren die hun ontwikkeling bedreigen. 2.1 Professionals houden goed zicht op de veiligheid van kinderen. Professionals hebben een actueel beeld van de veiligheid van kinderen. Professionals schatten de veiligheid van kinderen in aan de hand van een gestandaardiseerd risicotaxatie instrument. Professionals beoordelen de veiligheid in multidisciplinair verband. 2.2 Professionals beperken de veiligheidsrisico s voor kinderen. Professionals bepalen mede op basis van de veiligheidsrisico s de in te zetten hulp. Professionals bewaken de gemaakte afspraken over het beperken van de veiligheidsrisico s. Professionals stellen vast of de veiligheidsrisico s zijn verminderd. 2.3 Professionals zorgen ervoor dat acuut onveilige situaties voor kinderen worden opgeheven. Professionals treden bij acute onveiligheid actief op. Professionals bepalen multidisciplinair hoe bij acute onveiligheid van kinderen te handelen. Professionals zijn toegerust om met acuut onveilige situaties voor kinderen om te kunnen gaan. 3. LEEFKLIMAAT 2 Kinderen verblijven in een aandachtvolle omgeving. 3.1 De fysieke leefomgeving is van goede kwaliteit. Kinderen zijn tevreden over de fysieke leefomgeving. De leefomgeving is schoon, passend en veilig. Kinderen hebben invloed op de inrichting van de fysieke leefomgeving. 3.2 Het leefklimaat is passend bij de kinderen. Het leefklimaat past bij de leeftijd en de ontwikkelingsfase van de kinderen. Kinderen kennen de dagelijkse routine en de regels binnen de instelling. Kinderen leiden een voor hen zo gewoon mogelijk leven, inclusief onderwijs en vrijetijdsbesteding. 3.3 Professionals hebben een respectvolle houding naar de kinderen. Kinderen vertrouwen de professionals. Professionals hebben tijd en aandacht voor de kinderen. Professionals belonen positief gedrag van kinderen. Professionals tonen voorbeeldgedrag. 2 Het thema leefklimaat wordt alleen getoetst in de residentiële jeugdhulp. 16 Inspectie Jeugdzorg

19 4. CLIËNTENPOSITIE Kinderen en hun ouders krijgen voldoende mogelijkheden om voor hun individuele en gemeenschappelijke belangen op te komen. 4.1 De instelling geeft kinderen en hun ouders de mogelijkheid om voor hun individuele belangen op te komen. De instelling onderneemt actie indien kinderen en/of hun ouders aangeven ontevreden te zijn over de aan hen geboden hulp. Kinderen en/of hun ouders kunnen gebruikmaken van een onafhankelijke vertrouwenspersoon. Kinderen en/of hun ouders kunnen een klacht indienen bij een onafhankelijke klachtencommissie. 4.2 De instelling draagt zorg voor de behartiging van gemeenschappelijke belangen van kinderen en hun ouders. De instelling beschikt over een representatieve cliëntenraad. De instelling draagt er zorg voor dat de cliëntenraad naar behoren kan functioneren. De instelling gebruikt de adviezen van de cliëntenraad. De instelling informeert kinderen en hun ouders actief over de cliëntenraad en de wijze waarop de medezeggenschap binnen de instelling is georganiseerd. 4.3 De instelling gaat zorgvuldig om met de gegevens van kinderen en hun ouders. De instelling waarborgt de privacy van kinderen en hun ouders. De instelling zorgt voor waarheidsgetrouwe verslaglegging. De instelling reageert adequaat op een inzage-, afschrift-, of wijzigingsverzoek van kinderen en/of hun ouders. 17 Inspectie Jeugdzorg

20 5. ORGANISATIE De instelling voorziet in de voorwaarden om verantwoorde hulp te leveren. 5.1 De instelling voert systematisch kwaliteitsmanagement uit. De instelling heeft een visie op hoe zij verantwoorde hulp biedt. De instelling verzamelt systematisch informatie over de kwaliteit van de hulp. De instelling brengt op basis van de verzamelde informatie veranderingen aan om de kwaliteit van de hulp te verbeteren. 5.2 De instelling zet gekwalificeerde professionals in. De instelling zorgt voor een verantwoorde werktoedeling. De instelling zet professionals in die aantoonbaar zijn geschoold voor de functie die zij uitoefenen. De instelling biedt medewerkers de mogelijkheid kennis en vaardigheden actueel te houden. De instelling heeft richtlijnen en procedures vastgesteld voor het handelen van de professionals. 5.3 De instelling handelt conform de wet om haar doelen te bereiken. De instelling beschikt over actuele VOG s van medewerkers die contact hebben met kinderen of hun ouders. De instelling handelt volgens een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. De instelling past vrijheidsbeperkende maatregelen toe conform de wettelijke kaders. De instelling hanteert de wettelijke bewaartermijn voor dossiers. 5.4 De instelling zorgt voor jeugdhulp in samenhang met andere hulp. De instelling heeft samenwerkingsafspraken met haar ketenpartners vastgelegd. De instelling stelt haar professionals in staat samen te werken met ketenpartners. 5.5 De instelling werkt volgens de Governancecode. De instelling beschikt over een Raad van Toezicht die intern toezicht houdt. De instelling beschikt over een Raad van Toezicht die het externe toezicht regelt. De instelling beschikt over een Raad van Toezicht die aan belanghebbenden verantwoording aflegt. 18 Inspectie Jeugdzorg

21 Bijlage 2 Verantwoording Bij de afdeling Jeugdbescherming van Jeugdbescherming Overijssel is het toezicht onverwacht en onaangekondigd uitgevoerd op 8 januari Deze dag stond in het teken van digitaal dossieronderzoek en het ontvangen van (beleids)documenten van de instelling. Dit toezicht is uitgevoerd op de locatie in Zwolle. Op 19 januari 2016 was het toezicht aangekondigd en werd het toezicht uitgevoerd op de locatie in Zwolle en de locatie in Hengelo. Het toezicht bestond uit de volgende onderdelen: 1. De check van 22 dossiers, onder andere op de aanwezigheid van een plan, risico-inschattingen en -beoordelingen. De inspectie heeft zelf de dossiers geselecteerd. 2. Analyse van documenten van de instelling: Protocol dossier- en archiefbeheer BJzO (vastgesteld in 2012) Privacyreglement gecertificeerde instelling, Tekst en toelichting (landelijk document uit 2015); Route verwijdering/aanpassing contactjournaals uit dossier IJ (vastgesteld in februari 2015); Belangrijke kernbeslissingen (vastgesteld op 16 april 2015); Procesbeschrijving Gezinsvoogdij/(V)OTS (vastgesteld op 28 april 2015); Procesbeschrijving Uithuisplaatsing (vastgesteld op 28 april 2015); Richtlijn: Contactfrequentie Jeugdbescherming met jeugdige(n) en hun ouders (vastgesteld in juli 2015, nu implementatiefase) Verantwoorde werktoedeling (vastgesteld, werkwijze behoeft nadere uitwerking en is daarom nog niet geïmplementeerd); Checklist JB (in concept fase: een aantal teamleiders test de checklist op bruikbaarheid); Beleidsdocument Informatiebeveiliging Jeugdbescherming Overijssel (concept). 3. Gestructureerde telefonische interviews met de voorzitter van de cliëntenraad, de ondersteuner van de cliëntenraad (in dienst bij Jeugdbescherming Overijssel) en met het Advies- en Klachtenbureau Jeugdzorg (AKJ). 4. Gestructureerde interviews met: acht jeugdbeschermers, vier werkzaam in de regio IJsselland en vier werkzaam in de regio Twente; vier gedragswetenschappers, twee werkzaam in de regio IJsselland en twee werkzaam in de regio Twente; vier teamleiders, twee werkzaam in de regio IJsselland en twee werkzaam in de regio Twente. 19 Inspectie Jeugdzorg

22 20 Inspectie Jeugdzorg

23 Wat is het landelijk toezicht jeugd? Het landelijk toezicht jeugd bestaat uit de Inspectie Jeugdzorg (IJZ), de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en de Inspectie Veiligheid en Justitie (IVenJ). Wat zegt de wet over het landelijk toezicht jeugd? De Jeugdwet geeft de inspecties die het landelijk toezicht jeugd vormen de volgende taken: onderzoek doen naar de kwaliteit in algemene zin van de jeugdhulp, de gecertificeerde instellingen, de certificerende instelling, het adviespunt huiselijk geweld en kindermishandeling, de Raad voor de Kinderbescherming en de justitiële jeugdinrichtingen; toezicht houden op de naleving van de kwaliteitseisen die in de wet staan; voorstellen doen voor verbetering. Het toezicht gebeurt uit eigener beweging of op verzoek van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en/of de minister van Veiligheid en Justitie. Het landelijk toezicht houdt bij de vervulling van haar taak rekening met de behoeften van gemeenten. Wat is toezicht? Toezicht houden betekent dat de inspecties informatie verzamelen over de kwaliteit van de instellingen die onder de Jeugdwet vallen, zich een onafhankelijk oordeel vormen en zo nodig ingrijpen. Daarbij kijken zij of het beleid voor deze instellingen in de praktijk goed werkt. De rapporten zijn in principe openbaar. De openbaar gemaakte rapporten staan op de website van de inspecties. Wat wil het landelijk toezicht jeugd bereiken? Het landelijk toezicht jeugd wil met haar onderzoeken bijdragen aan: het behouden en bevorderen van de kwaliteit van de jeugdhulp en de gecertificeerde instellingen en de andere instellingen in het jeugddomein; het versterken van de positie van jeugdigen en hun ouders of verzorgers (de cliënten); de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van het beleid. Waarop houdt zij toezicht? Er zijn vijf verschillende wetten en regelingen met toezichttaken en bevoegdheden voor de inspecties die het landelijk toezicht jeugd vormen: Jeugdwet; Beginselenwet justitiële jeugdinrichtingen; Wet opneming buitenlandse kinderen ter adoptie; Wet Centraal Orgaan opvang Asielzoekers; Subsidieregeling opvang kinderen van ouders met een trekkend/varend bestaan. Op grond van die wetten en al dan niet in samenwerking met andere inspecties wordt er toezicht gehouden op de volgende organisaties: de jeugdhulpaanbieders (jeugdzorg, jeugd-ggz en jeugd-lvb); de certificerende instelling voor jeugdbescherming en jeugdreclassering; de gecertificeerde aanbieders van jeugdbescherming en jeugdreclassering; Veilig Thuis: het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling; de justitiële jeugdinrichtingen; de vergunninghouders voor interlandelijke adoptie; de opvangvoorzieningen voor (alleenstaande) minderjarige vreemdelingen; de Raad voor de Kinderbescherming Halt; de schippersinternaten. 21 Inspectie Jeugdzorg

24 Inspectie Jeugdzorg Postbus AL Utrecht Inspectie Jeugdzorg