Actualisatie van het richtlijnenboek inzake milieueffectrapportage. Basisrichtlijnen per activiteitengroep Thermische centrales en Energiebedrijven

Transcriptie

1 Actualisatie van het richtlijnenboek inzake milieueffectrapportage Basisrichtlijnen per activiteitengroep Thermische centrales en Energiebedrijven Bestek: LNE/AMNE/MER/RLB/Energie/2007 Eindversie 29 oktober 2009

2 Basisrichtlijnen per activiteitengroep Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE VOORWOORD DOEL VAN HET RICHTLIJNENBOEK OVERZICHT VAN HET RICHTLIJNENBOEK DOEL VAN DE BASISRICHTLIJNEN PER ACTIVITEITENGROEP INFORMATIEVERZAMELING EN METHODOLOGIE LEESWIJZER LIJST VAN MEDEWERKERS COÖRDINATIE VAN HET RICHTLIJNENBOEK LIJST VAN ERKENDE MER-DESKUNDIGEN - AUTEURS LEDEN VAN DE STUURGROEP 18 1 TOEPASSINGSGEBIED MER-PLICHT MOGELIJKHEID TOT ONTHEFFING VAN DE MER-PLICHT ADMINISTRATIEVE VERGUNNINGSSITUATIE NIEUWE INRICHTING HERNIEUWING VAN DE VERGUNNING VERANDERING VAN EEN VERGUNDE INRICHTING HERNIEUWING VAN DE VERGUNNING ÉN VERANDERING 27 ANTES Milieustudies 29/10/2009 1

3 Inhoudsopgave Basisrichtlijnen per activiteitengroep 2 JURIDISCHE EN BELEIDSMATIGE RANDVOORWAARDEN JURIDISCHE RANDVOORWAARDEN BELEIDSMATIGE RANDVOORWAARDEN 35 3 KENNISMAKING MET DE SECTOR INLEIDING TOT DE ENERGIESECTOR IN HET ALGEMEEN ELEKTRICITEITSPRODUCENTEN OPSLAGINSTALLATIES THERMISCHE CENTRALES EN ANDERE VERBRANDINGSINSTALLATIES INSTALLATIES IN VLAANDEREN MILIEU-IMPACT Impact op lucht Impact op water Afvalproductie WATERKRACHTCENTRALES INSTALLATIES IN VLAANDEREN MILIEU-IMPACT WINDTURBINES INSTALLATIES IN VLAANDEREN MILIEU-IMPACT ZONNE-ENERGIE-INSTALLATIES INSTALLATIES IN VLAANDEREN MILIEU-IMPACT OPSLAGINSTALLATIES INSTALLATIES IN VLAANDEREN Bovengrondse opslaginstallaties voor aardgas Bovengrondse installaties voor vaste fossiele brandstoffen Ondergrondse opslaginstallaties voor gasvormige brandstoffen MILIEU-IMPACT Impact op lucht Impact op water 51 4 TERMINOLOGIE KARAKTERISTIEKEN VAN DE ACTIVITEITENGROEP THERMISCHE CENTRALES EN ANDERE VERBRANDINGSINSTALLATIES WERKINGSPRINCIPE KENMERKEN VAN BELANG BIJ MILIEUEFFECTBEOORDELING PROJECTMOTIVATIE WATERKRACHTCENTRALES WERKINGSPRINCIPE /10/2009 ANTES Milieustudies

4 Basisrichtlijnen per activiteitengroep Inhoudsopgave KENMERKEN VAN BELANG VOOR MILIEUEFFECTBEOORDELING PROJECTMOTIVATIE WINDTURBINES WERKINGSPRINCIPE KENMERKEN VAN BELANG BIJ MILIEUEFFECTBEOORDELING PROJECTMOTIVATIE ZONNE-ENERGIE-INSTALLATIES WERKINGSPRINCIPE KENMERKEN VAN BELANG VOOR MILIEUEFFECTBEOORDELING PROJECTMOTIVATIE OPSLAGINSTALLATIES WERKINGSPRINCIPES KENMERKEN VAN BELANG VOOR MILIEUEFFECTBEOORDELING PROJECTMOTIVATIE 89 6 TECHNOLOGISCHE VOORUITGANG EN EVOLUTIES TOENAME VAN DE ENERGIE-EFFICIËNTIE VAN INSTALLATIES THERMISCHE CENTRALES EN ONTWIKKELING VAN NIEUWE TECHNOLOGIEËN (EMERGING TECHNOLOGIES) ALGEMEEN GROTE STOOKINSTALLATIES (LCP) Nieuwe technologieën (emerging technologies) Verbetering van bestaande technologieën (existing technologies) Nieuwe emissiereductietechnieken (zwavelcomponenten, fijn stof, andere) CO2-emissiereductietechnieken Verbetering aan bestaande emissiereductietechnieken Nieuwe toepassingen van bestaande emissiereductietechnieken TOENAME EN SCHAALVERGROTING WINDKRACHTCENTRALES STERKE TOENAME VAN ZONNE-ENERGIE-INSTALLATIES ONDERZOEK NAAR GEBRUIK GEOTHERMISCHE ENERGIE VOORUITGANG OP WERELDVLAK INSTALLATIES IN VLAANDEREN WERKING MOGELIJKE MILIEU-IMPACT OVERIGE INITIATIEVEN SPECIFIEKE REIKWIJDTE VAN HET MER MER-DISCIPLINES EN ERKENDE DESKUNDIGEN THERMISCHE CENTRALES WATERKRACHTCENTRALES WINDKRACHTCENTRALES ZONNEKRACHTCENTRALES 106 ANTES Milieustudies 29/10/2009 3

5 Inhoudsopgave Basisrichtlijnen per activiteitengroep OPSLAGBEDRIJVEN INVULLING REFERENTIESITUATIE EN GEPLANDE SITUATIE ALTERNATIEVEN THERMISCHE CENTRALES EN ANDERE VERBRANDINGSINSTALLATIES WATERKRACHTCENTRALES WINDTURBINES ZONNE-ENERGIE-INSTALLATIES OPSLAGINSTALLATIES BESTE BESCHIKBARE TECHNIEKEN INLEIDING BBT VOOR DE THERMISCHE CENTRALES EN ENERGIEBEDRIJVEN INGREEP-EFFECTANALYSE INGREEP-EFFECTENSCHEMA PER SUBGROEP THERMISCHE CENTRALES EN ANDERE VERBRANDINGSINSTALLATIES WATERKRACHTCENTRALES WINDTURBINES ZONNE-ENERGIE-INSTALLATIES OPSLAGINSTALLATIES TE ONDERZOEKEN ASPECTEN PER DISCIPLINE THERMISCHE CENTRALES EN ANDERE VERBRANDINGSINSTALLATIES AFBAKENING STUDIEGEBIED Discipline Lucht Discipline Water Discipline Bodem Discipline Geluid en Trillingen Discipline Fauna en Flora Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie Discipline Mens: Mobiliteitsaspecten Discipline Mens: Hinder, Gezondheid, Veiligheid, Ruimte BIJZONDERHEDEN METHODOLOGIE Discipline Lucht Discipline Water Discipline Bodem Discipline Geluid en Trillingen Discipline Fauna en Flora Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie /10/2009 ANTES Milieustudies

6 Basisrichtlijnen per activiteitengroep Inhoudsopgave Discipline Mens: Mobiliteitsaspecten Discipline Mens: Hinder, Gezondheid, Veiligheid, Ruimte WATERKRACHTCENTRALES AFBAKENING STUDIEGEBIED Discipline Water Discipline Bodem Discipline Geluid en Trillingen Discipline Fauna en Flora Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie Discipline Mens: Mobiliteitsaspecten Discipline Mens: Hinder, Gezondheid, Veiligheid, Ruimte BIJZONDERHEDEN METHODOLOGIE Discipline Water Discipline Bodem Discipline Geluid en Trillingen Discipline Fauna en Flora Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie Discipline Mens: Mobiliteitsaspecten Discipline Mens: Hinder, Gezondheid, Veiligheid, Ruimte WINDTURBINES AFBAKENING STUDIEGEBIED Discipline Bodem Discipline Geluid en Trillingen Discipline Fauna en Flora Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie Discipline Mens: Mobiliteitsaspecten Discipline Mens: Hinder, Gezondheid, Veiligheid, Ruimte BIJZONDERHEDEN METHODOLOGIE Discipline Bodem Discipline Geluid en Trillingen Discipline Fauna en Flora Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie Discipline Mens: Mobiliteitsaspecten Discipline Mens: Hinder, Gezondheid, Veiligheid, Ruimte ZONNE-ENERGIE-INSTALLATIES AFBAKENING STUDIEGEBIED Discipline Bodem Discipline Fauna en Flora Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie Discipline Mens: Mobiliteitsaspecten Discipline Mens: Hinder, Gezondheid, Veiligheid, Ruimte BIJZONDERHEDEN METHODOLOGIE 182 ANTES Milieustudies 29/10/2009 5

7 Inhoudsopgave Basisrichtlijnen per activiteitengroep Discipline Bodem Discipline Fauna en Flora Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie Discipline Mens: Mobiliteitsaspecten Discipline Mens: Hinder, Gezondheid, Veiligheid, Ruimte OPSLAGINSTALLATIES AFBAKENING STUDIEGEBIED Discipline Lucht Discipline Water Discipline Bodem Discipline Geluid en Trillingen Discipline Fauna en Flora Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie Discipline Mens: Mobiliteitsaspecten Discipline Mens: Hinder, Gezondheid, Veiligheid, Ruimte BIJZONDERHEDEN METHODOLOGIE Discipline Lucht Discipline Water Discipline Bodem Discipline Geluid en Trillingen Discipline Fauna en Flora Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie Discipline Mens: Mobiliteitsaspecten Discipline Mens: Hinder, Gezondheid, Veiligheid, Ruimte SIGNIFICANTIEKADERS MILDERENDE MAATREGELEN EN POSTEVALUATIE ALGEMEEN THERMISCHE CENTRALES EN ANDERE VERBRANDINGSINSTALLATIES DISCIPLINE LUCHT DISCIPLINE WATER DISCIPLINE BODEM DISCIPLINE GELUID EN TRILLINGEN DISCIPLINE FAUNA EN FLORA DISCIPLINE LANDSCHAP, BOUWKUNDIG ERFGOED EN ARCHEOLOGIE DISCIPLINE MENS: MOBILITEITSASPECTEN DISCIPLINE MENS: HINDER, GEZONDHEID, VEILIGHEID, RUIMTE WATERKRACHTCENTRALES DISCIPLINE WATER DISCIPLINE BODEM DISCIPLINE GELUID EN TRILLINGEN DISCIPLINE FAUNA EN FLORA /10/2009 ANTES Milieustudies

8 Basisrichtlijnen per activiteitengroep Inhoudsopgave DISCIPLINE LANDSCHAP, BOUWKUNDIG ERFGOED EN ARCHEOLOGIE DISCIPLINE MENS: MOBILITEITSASPECTEN DISCIPLINE MENS: HINDER, GEZONDHEID, VEILIGHEID, RUIMTE WINDTURBINES DISCIPLINE BODEM DISCIPLINE GELUID EN TRILLINGEN DISCIPLINE FAUNA EN FLORA DISCIPLINE LANDSCHAP, BOUWKUNDIG ERFGOED EN ARCHEOLOGIE DISCIPLINE MENS: MOBILITEITSASPECTEN DISCIPLINE MENS: HINDER, GEZONDHEID, VEILIGHEID, RUIMTE ZONNE-ENERGIE-INSTALLATIES DISCIPLINE BODEM DISCIPLINE FAUNA EN FLORA DISCIPLINE LANDSCHAP, BOUWKUNDIG ERFGOED EN ARCHEOLOGIE OPSLAGINSTALLATIES DISCIPLINE LUCHT DISCIPLINE WATER DISCIPLINE BODEM DISCIPLINE GELUID EN TRILLINGEN DISCIPLINE FAUNA EN FLORA DISCIPLINE LANDSCHAP, BOUWKUNDIG ERFGOED EN ARCHEOLOGIE DISCIPLINE MENS: MOBILITEITSASPECTEN DISCIPLINE MENS: HINDER, GEZONDHEID, VEILIGHEID, RUIMTE WOORDEN- EN AFKORTINGENLIJST VERKLARENDE WOORDENLIJST LIJST VAN AFKORTINGEN REFERENTIELIJST BIJLAGEN BIJLAGE BIJLAGE ANTES Milieustudies 29/10/2009 7

9

10 Basisrichtlijnen per activiteitengroep Voorwoord 0 VOORWOORD Voorliggend document Basisrichtlijnen per activiteitengroep Thermische Centrales en Energiebedrijven maakt integraal deel uit van het Richtlijnenboek Milieueffectrapportage (hierna kortweg ook richtlijnenboek genoemd), dat in opdracht van de Dienst MER (Departement Leefmilieu-, Natuur- en Energie, Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid, voorheen Cel MER ) wordt gepubliceerd sinds Het is het resultaat van de realisering van de opdracht die aan de opstellers werd gegund naar aanleiding van hun inschrijving en offerte ingediend conform het bestek LNE/AMNE/MER/RLB/Energie/2007 (november 2007) uitgegeven door de Dienst MER. De eerste versie van de Basisrichtlijnen voor Thermische Centrales en Energiebedrijven (opgesteld 1999 door SGS Ecocare, i.o. AMINAL Cel MER) en die slechts een beperkte verspreiding kreeg, wordt hiermee vervangen door een geactualiseerd document. 0.1 Doel van het richtlijnenboek Milieueffectrapporten worden opgesteld door erkende milieudeskundigen, erkend voor één of meerdere disciplines. Hoewel de minimale inhoud van een MER wettelijk vastligt, kan de uitwerking van een MER van geval tot geval verschillen. Om de kwaliteit van de milieueffectrapporten (MER) te verbeteren en de diepgang ervan af te bakenen werd vanaf 1997 het richtlijnenboek gepubliceerd, waarin per milieudiscipline aanbevelingen en richtlijnen werden opgenomen voor het opstellen van een volledig en kwalitatief goed MER. ANTES Milieustudies 29/10/2009 9

11 Voorwoord Basisrichtlijnen per activiteitengroep De informatie die in dit richtlijnenboek wordt opgenomen heeft uiteraard een tijdelijk karakter en regelmatige herziening is dus nodig. Relevante juridische en beleidsmatige randvoorwaarden kunnen wijzigen, nieuwe informatiebronnen of referentieliteratuur worden beschikbaar, beoordelingssystemen worden geactualiseerd worden op basis van nieuwe inzichten, de toestand van het leefmilieu zelf evolueert, enz. De manier van informatie verzamelen, opslaan en verwerken gebeurt meer en meer via digitale weg (databanken, internet, computermodellen ). Er wordt meer en meer gebruik gemaakt van geografische informatiesystemen. Het richtlijnenboek is dan ook een levend document waarin de informatie op regelmatige tijdstippen wordt geactualiseerd. Er wordt gestreefd naar een kennissysteem, van waaruit op eenvoudige wijze toegang kan worden verkregen tot MER-gerelateerde informatie. Bovenstaand streefdoel is realiseerbaar omdat het beleid er ook op gericht is om de informatieverstrekking op termijn veel efficiënter te maken. Belangrijk hierbij zal zijn: Het centraliseren van gegevens; het verhogen van de toegankelijkheid van gegevens; directe links naar betrokken instanties voorzien; directe links naar relevante databanken voorzien; toegankelijke en begrijpbare wetgeving; toegankelijke en actuele databanken met wetenschappelijke achtergrondinformatie; toegankelijke en thematische indexen van casestudies van MER s en passende beoordelingen. In die zin moet de actualisatie van het richtlijnenboek dan ook eerder als een procesbenadering beschouwd worden. 0.2 Overzicht van het richtlijnenboek Het richtlijnenboek bestaat (actuele stand van zaken) uit elf delen. De eerste twee behandelen de algemene procedure en de methodologische aanpak van een MER. De negen andere delen bevatten richtlijnen voor de verschillende MER-disciplines. Op initiatief en onder begeleiding van de dienst MER werden aldus reeds verschillende onderdelen van het richtlijnenboek opgesteld en geactualiseerd: Procedurele aspecten (1997); Algemene methodologische aspecten (1997); Lucht (2006); Water (2006); Bodem (2008); Geluid en Trillingen (1997); Fauna en Flora (2006); 10 29/10/2009 ANTES Milieustudies

12 Basisrichtlijnen per activiteitengroep Voorwoord Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie (2006); Mens - Gezondheid (1997); Mens - Ruimtelijke aspecten (1997); Licht, warmte en stralingen (1997). Deze reeks zal nog verder worden aangevuld. Elk van deze onderdelen kan geraadpleegd worden via Doel van de basisrichtlijnen per activiteitengroep Het doel van voorliggend richtlijnenboek voor thermische centrales en energiebedrijven is een meerwaarde te bieden bij het opstellen van een MER voor een project dat betrekking heeft tot deze specifieke activiteitengroep of sector. Dit richtlijnenboek moet evenwel samen worden gelezen met de reeds gepubliceerde delen, en is dan ook aanvullend bedoeld. Het boek verleent de gebruikers (MER-deskundigen, initiatiefnemers, betrokken administraties, vergunningverlenende en toezichthoudende overheid, bevolking, ) specifieke informatie die van belang kan zijn bij het uitvoeren van een milieueffectenstudie van een project in deze activiteitengroep. Daarnaast reikt het aangepaste methodologieën aan voor de aanpak van typische knelpunten die kunnen bestaan bij de impactbeoordeling van de projecten. Het vermeldt ook belangrijke aandachtspunten, die in het MER zeker aan bod moeten komen. 0.4 Informatieverzameling en methodologie Het richtlijnenboek voor de activiteitengroep Thermische Centrales en Energiebedrijven kwam tot stand in verschillende fasen. In een eerste fase werden zowel het bestaande richtlijnenboek als een aantal goedgekeurde MER s door een team van deskundigen (zie verder: lijst van auteurs) nagelezen, met als doel: inhoudsaspecten te evalueren en bruikbaarheid van het bestaande richtlijnenboek te toetsen aan de (actuele) praktijk; eventuele knelpunten (leemten, verschilpunten tussen MER s onderling, moeilijkheden bij het interpreteren of beoordelen van impacten, ) te detecteren; aandachtspunten te noteren (relevante impacten eigen aan deze specifieke activiteitengroep, of eigen aan welbepaalde onderdelen van het productie-apparaat dat kenmerkend is voor deze activiteitengroep). Deze MER s hadden betrekking op elektriciteitscentrales wel of niet met meeverbranding van biomassa-afval (6), windturbineparken (2), gasopslag (boven en ondergronds) (2) en warmtekrachtkoppelinginstallaties (5). ANTES Milieustudies 29/10/

13 Voorwoord Basisrichtlijnen per activiteitengroep In een tweede fase werd een bevraging georganiseerd, waarbij 4 verschillende groepen betrokkenen naar hun zienswijze of naar specifieke informatie werd gevraagd: 40 specialisten van de Dienst MER en andere betrokken administraties; 30 MER-deskundigen, erkend voor verschillende milieudisciplines; 24 gemeentelijke overheden (waaronder de grote steden Antwerpen, Gent en Brugge en de gemeentelijke overheden die verantwoordelijk waren voor het ter inzage leggen van de vergunningsaanvragen die de hierboven opgelijste MER s bevatten); 47 initiatiefnemers, waarbij een selectie werd gemaakt van exploitanten die in het verleden reeds een MER-procedure doormaakten, of die installaties exploiteren die tot deze activiteitengroep behoren. Tegelijkertijd werd door het team van deskundigen ook getracht om in dit kader bruikbare informatie te verzamelen uit andere regio s binnen de Europese Unie, met name Waals en Brussels Gewest, Nederland, Spanje, Denemarken, Duitsland, en binnen de Verenigde Staten. Ten behoeve van deze bevraging werden een aantal vragenlijsten opgesteld. De vragenlijsten werden verzonden in periode 14 mei 2008 tot en met 19 mei De schriftelijke respons op de bevraging bedroeg 63% (MER-deskundigen), 2% (initiatiefnemers), 46% (gemeenten) en 25% (administraties). Tijdens de redactie van dit document werden verschillende specialisten nog telefonisch of via gecontacteerd voor nadere informatie. In een derde fase werden de resultaten van de eerste en tweede fase (na lectuur en bevragingen) gebundeld tot een eerste inventarisdocument (26 mei 2008). Dit document werd aan de Dienst overgemaakt op 26 mei Naderhand werd hiervan een vereenvoudigde versie gemaakt: werkdocument stuurgroep (4 juli 2008). Ook dit werd aan de Dienst MER overgemaakt (datum 11 juni 2008). Tijdens de eerste stuurgroepvergadering (zie verder: leden van de stuurgroep), die plaatsvond te Brussel op 4 juli 2008, werden de eerste bevindingen besproken en werden door de aanwezigen aandachtspunten naar voor gebracht. De taak van de stuurgroep was in het bijzonder de voortgang van het project na te gaan en de ontwerpteksten bij sturen. Van deze eerste stuurgroepvergadering werd verslag opgemaakt en doorgestuurd naar de stuurgroep (24 juli 2008). In een vierde fase werd een eerste ontwerp Basisrichtlijnen per activiteitengroep samengesteld, rekening houdend met de bevindingen en opmerkingen van het verslag. Het eerste ontwerp werd aan de Dienst MER overgemaakt op 8 september De tweede stuurgroepvergadering vond plaats te Brussel op 2 oktober 2008 en ook hiervan werd verslag van opgemaakt (7 oktober 2008). In een vijfde fase werd een tweede versie Basisrichtlijnen per activiteitengroep Thermische centrales en energiebedrijven samengesteld. Deze versie werd voor beoordeling aan de 12 29/10/2009 ANTES Milieustudies

14 Basisrichtlijnen per activiteitengroep Voorwoord leden van de stuurgroep overgemaakt op 23 oktober 2008 en werd besproken in een derde stuurgroep op 23 juni In een zesde fase werd een derde versie Basisrichtlijnen per activiteitengroep Thermische centrales en energiebedrijven naar aanleiding van de opmerkingen van de Dienst MER en de stuurgroep ingediend op 27 juli In een laatste vergadering met de Dienst MER op 7 augustus 2009 werden nog enige opmerkingen doorgegeven evenals in een later contact via mail. De voorliggende, definitieve versie van het richtlijnenboek Basisrichtlijnen per activiteitengroep werd aan de Dienst MER bezorgd op (29 oktober 2009). 0.5 Leeswijzer Het voorliggende sectorspecifieke richtlijnenboek omvat 14 Hoofdstukken en 2 Bijlagen: Hoofdstuk 1: Toepassingsgebied Dit hoofdstuk geeft vooreerst aan op welke categorieën van inrichtingen (specifieke bedrijventypes of installaties, ) de MER-plicht voor thermische centrales en energiebedrijven precies van toepassing is en op welke rechtsgronden zij berust (Europese richtlijn en de implementering ervan in het Vlaamse wetgevend kader inzake milieueffectrapportering). Verder wordt aangeven welke van deze categorieën precies het voorwerp uitmaken van het voorliggende richtlijnenboek Thermische Centrales en Energiebedrijven. In het kort wordt gewezen op het verband tussen de MER en de milieuvergunning. De opmaak van een MER kadert gewoonlijk in een vergunningsprocedure (aanvraag van een milieuvergunning en/of aanvraag van een stedenbouwkundige vergunning). Het kan gaan om de verlenging van de vergunningstermijn van een bestaande inrichting ( hervergunning ), om wijziging of uitbreiding van een bestaande (en reeds vergunde) inrichting, of om de oprichting (nieuwbouw) van een nieuwe inrichting, om een combinatie van twee of meer van deze gevallen. Deze praktische situaties kunnen medebepalend zijn voor de methodologie die in het MER wordt gehanteerd of nog, voor het bepalen van milderende maatregelen. Hoofdstuk 2: Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden Dit hoofdstuk verstrekt een actueel overzicht van de juridische en beleidsmatige randvoorwaarden die specifiek zijn of in het bijzonder van belang zijn voor de sector. Deze randvoorwaarden bepalen mee de inhoud van een MER en geven aan waar de meest recente informatie hieromtrent gevonden kan worden. De hier gegeven opsomming is niet beperkend bedoeld en moet in combinatie worden gebruikt met die randvoorwaarden in de algemene richtlijnenboeken. Het is aan de ANTES Milieustudies 29/10/

15 Voorwoord Basisrichtlijnen per activiteitengroep opstellers van het MER om ze te actualiseren en te vervolledigen op het ogenblik van de redactie van de definitieve versie van elk MER. Hoofdstuk 3: Kennismaking met de sector Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de actuele vertegenwoordiging van de sector van de Thermische Centrales en de Energiebedrijven in het Vlaams Gewest. Met uitzondering van de subsector van de (louter) opslagbedrijven, staan de bedrijven in voor productie van elektrische energie. In het Hoofdstuk 3 wordt dan ook in de eerste plaats een algemeen beeld verstrekt van dit type bedrijven energieleveranciers en hun relatieve betekenis binnen de energiemarkt, enerzijds, en hun aandeel in de milieuproblematiek, anderzijds. De informatie die hier is opgenomen kan voor de opstellers van een MER nuttig zijn, met name wanneer bepaalde kwantitatieve gegevens van een bepaald bedrijf (bijvoorbeeld: energieproducerende vermogens, of gegevens die daarmee samenhangen) moeten vergeleken worden met / afgewogen tegenover deze van andere bedrijven in deze sector, of met de totaliteit van de sectoren. Er worden tevens links verstrekt naar interessante sites op het internet. Binnen de sector van de energiebedrijven is vandaag een duidelijke evolutie vast te stellen ten voordele van energieproducerende installaties en technologieën waarbij ofwel géén brandstoffen worden gebruikt (windkracht, waterkracht, zonnekracht, ) ofwel alternatieve brandstoffen (biomassa). Het beeld van de sector, zoals dit in Hoofdstuk 3 wordt gegeven voor het jaar 2007 geldt dan ook als momentopname en kan eventueel dienstig zijn als vergelijkingspunt. Hoofdstuk 4: Terminologie van het productieapparaat De sector die het voorwerp uitmaakt van dit Richtlijnenboek Thermische Centrales en Energiebedrijven is weliswaar divers, maar het productie-apparaat wordt binnen één bepaalde subgroep toch vaak gekenmerkt door het voorkomen van welbepaalde basisonderdelen. Dit Hoofdstuk geeft dan ook een overzicht van de typische onderdelen of deelinstallaties van het productie-apparaat, met hun definitie of functie. Indien in VLAREM II voor dit onderdeel een definitie werd voorzien, werd ook de VLAREM-definitie in het schuin weergegeven. Er mag immers tussen het MER enerzijds en de vergunningsaanvraag (waarin het MER als Bijlage is opgenomen) anderzijds geen tegenstrijdigheid bestaan (bijvoorbeeld: middelgrote stookinstallatie ). Verder werd in dit Hoofdstuk 4 een matrix overgenomen waar bij elk typisch onderdeel wordt alvast aangegeven voor welke milieudiscipline dit een mogelijk aandachtspunt vormt. Hoofdstuk 5: Karakteristieken per activiteitengroep Dit hoofdstuk verstrekt een korte beschrijving, per subgroep (activiteitengroep), van de algemene kenmerken en werkingsprincipes, naast toelichting over kenmerken die van bijzonder belang zijn in de milieueffectbeoordeling. Deze beschrijvende gegevens zijn slechts algemeen geldend en vervangen de projectbeschrijving in het MER zeker niet /10/2009 ANTES Milieustudies

16 Basisrichtlijnen per activiteitengroep Voorwoord Hoofdstuk 6: Technologische vooruitgang Hoger werd reeds uiteengezet dat de sector vandaag sterk in ontwikkeling is. Dit hoofdstuk bevat enkele gegevens over actuele trends, waarmee wellicht zal moeten (of kunnen) rekening gehouden worden in bepaalde delen van het MER (ontwikkelingsscenario s, alternatieven, ). Hoofdstuk 7: Specifieke reikwijdte Bepaalt de reikwijdte van het MER per subgroep, enigszins rekening houdend met de administratief-technische situatie (vernieuwing van de vergunning, uitbreiding, nieuwbouw ). Hier wordt een antwoord gegeven op de vraag: welke disciplines zeker in het MER aan bod moeten komen, welke vermoedelijk niet; voor welke disciplines een erkend deskundige zou moeten ingezet worden, welke aspecten eventueel door de MER-coördinator kunnen uitgewerkt worden; hoe praktische invulling moet gegeven worden aan de beschrijving van de referentiesituatie en de geplande situatie ; over welke termijnen (geplande situatie) het MER een uitspraak over de impact zou moeten doen. Hoofdstuk 8: Alternatieven Dit hoofdstuk tracht de lezer een aantal realistische denkpistes of ideeën aan te reiken met betrekking tot de keuze van projectalternatieven die in het MER kunnen of moeten uitgewerkt worden. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen: locatiealternatieven doelstellingsalternatieven inrichtings- of uitvoeringsalternatieven. Er wordt eveneens onderscheid gemaakt naargelang de administratieve vergunningsituatie waarin de MER-procedure kadert. Het opgeven of bedenken van projectalternatieven die voldoende realistisch zijn is immers vaak moeilijker gebleken voor bestaande inrichtingen dan voor nieuwe inrichtingen. Hoofdstuk 8 werd daarom opgevat als een tabel per subgroep waarin een aantal vragen werden geformuleerd, rond bepaalde onderdelen van het productieapparaat (zie Hoofdstuk 4), of welbepaalde concepten of werkingsprincipes (Hoofdstuk 5). De oefening moet kunnen leiden tot nuttige informatie die in het MER in het Hoofdstuk Alternatieven of in de Projectbeschrijving kan worden geïntegreerd. Een aantal links naar toepasselijke BREF of BBT-studies worden daarbij ook voorzien. Hoofdstuk 9: Beste Beschikbare Technieken Hoofdstuk 9 geeft een aanknoping naar de relevante documenten over BBT en de BREF die ter beschikking zijn, en waaraan welbepaalde onderdelen van het productieapparaat en de zuiveringsrendementen in het MER moeten getoetst worden. ANTES Milieustudies 29/10/

17 Voorwoord Basisrichtlijnen per activiteitengroep Hoofdstuk 10: Ingreep-effectanalyse Hoofdstuk 10 geeft een overzicht van waarschijnlijk belangrijke effecten en geeft dan ook een overzicht van de aandachtspunten of krachtlijnen per discipline. Het sluit in feite aan bij Hoofdstuk 7 waarin de reikwijdte van het MER wordt besproken, en bij Hoofdstuk 11. Hoofdstuk 11: Te onderzoeken aspecten per discipline Hoofdstuk 11 geeft voor wat betreft de afbakening van het studiegebied en de methodologie een nadere detaillering met betrekking tot bijzondere aandachtspunten (of extra punten in vergelijking met de algemene richtlijnen), de vereiste diepgang, en andere specifieke bijzonderheden. Voor wat betreft beoordelings- of significantiekaders wordt verwezen naar de algemene richtlijnenboeken. Hoofdstuk 12: Milderende maatregelen Dit hoofdstuk gaat in, voor elke milieudiscipline op mogelijke milderende maatregelen. Net zoals in het Hoofdstuk Alternatieven wordt getracht een aantal mogelijke denkpistes mee te geven. Hoofdstuk 13: Woordenlijst en afkortingen Dit hoofdstuk geeft enkele definities van begrippen en termen, die in deze sector relevant zijn. Het gaat hier niet noodzakelijk om specifieke onderdelen van het productieapparaat (die zijn eerder in Hoofdstuk 4 opgenomen), maar eerder over algemene MER-terminologie. Hoofdstuk 14: Referentielijst Geeft een overzicht van de belangrijkste informatiebronnen die gebruikt kunnen worden bij de uitwerking van de verschillende disciplines in een MER Hoofdstuk 15: Bijlagen 0.6 Lijst van medewerkers Coördinatie van het richtlijnenboek Dr. sc. Michèle BAUWENS ANTES Milieustudies Italiëlei Antwerpen Zij wordt in deze taak bijgestaan door de medewerkers: Piet THYS, An VAN GORP, Nadjejda ESPINEL VELASCO en Iris TOKKA /10/2009 ANTES Milieustudies

18 Basisrichtlijnen per activiteitengroep Voorwoord Lijst van erkende MER-deskundigen - auteurs Discipline Lucht, Water en Mens Michèle BAUWENS ANTES Milieustudies Italiëlei Antwerpen Discipline Bodem en Grondwater Herman DE BRUYNE ESHER bvba St-Annaplein Gent Discipline Geluid en Trillingen Guy PUTZEYS dba Plan Piannesbergstraat Diepenbeek Discipline Fauna en Flora Dirk VAN DAMME Van Damme & Co Laboratorium voor Paleontologie Krijgslaan, Gent Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie Mia JANSSEN Janssen bvba Kastanjelaan, Oud-Heverlee ANTES Milieustudies 29/10/

19 Voorwoord Basisrichtlijnen per activiteitengroep 0.7 Leden van de stuurgroep LNE, Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid, Dienst MER Veerle DE COSTER Felix FLORQUIN Martine MORIS Geert PILLU ANTES Milieustudies Michèle BAUWENS Nadjejda ESPINEL VELASCO Piet THYS Iris TOKKA An VAN GORP ESHER bvba dba Plan Van Damme & Co Janssen bvba LNE, Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid, Dienst Hinder en Risicobeheer LNE, Afdeling Milieuvergunningen LNE, Afd. Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu en Gezondheid, dienst Lucht en Klimaat LNE, Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid, Dienst VR RWO, AROHM, Afd. Stedenbouwkundige vergunningen Stedenbouwkundig Beleid, Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed (RWO) MOW, Beleid Mobiliteit en Verkeersveiligheid Agentschap voor Natuur en Bos VEA VMM Herman DE BRUYNE Guy PUTZEYS Dirk VAN DAMME Mia JANSSEN Jeroen LAVRIJSEN Annelies FAELENS Peter MEULEPAS Marc BOGAERT Katrien DEBEUCKELAERE Luc GOEDERTIER Dirk HOLEMANS Marleen EVENEPOEL Luc PEETERS Myriam ROSIER Marjan STERCKX Freddy VAN DEN BOSSCHE VMM; Afdeling Operationeel waterbeheer ERM Bram VOGELS Geert SCHROOTEN Frank VANDAELE OVAM Mia BATS Nico VANAKEN Arcadis België NV Synergrid Sertius bvba Fluxys PRG Odournet NV Kris DEVOLDERE Dirk GULLENTOPS Steven VAN DE BROECK Michel VAN DEN BRANDE Toon VAN ELST 18 29/10/2009 ANTES Milieustudies

20 Basisrichtlijnen per activiteitengroep Toepassingsgebied 1 TOEPASSINGSGEBIED 1.1 MER-plicht De Richtlijn 85/337/EEG betreffende de milieu- effectbeoordeling van bepaalde openbare en particuliere projecten (MER-richtlijn) van 27 juni 1985 houdt in dat de overheid een beoordeling moet uitvoeren voor bepaalde projecten die een effect hebben op het milieu. De milieueffectbeoordeling moet de directe en indirecte effecten van een project identificeren voor de factoren mens, fauna en flora, bodem, water, lucht, klimaat, landschap, materiële goederen en cultureel erfgoed en de interactie tussen deze verschillende elementen. Het opstellen van een dergelijke beoordeling is verplicht voor de projecten die behoren tot bijlage I. Voor de projecten in bijlage II van de MER-richtlijn kunnen de lidstaten zelf beslissen om een MER op te leggen. De MER-richtlijn werd geamendeerd door de richtlijnen 97/11/EG en 2003/35/EG. De Richtlijn 97/11/EG van de Raad van 3 maart 1997 wijzigde enkele bepalingen van de MERrichtlijn en zorgde voor een uitbreiding en wijziging van de MER-plichtige projecten. De Richtlijn 2003/35/EG van het Europees Parlement en de Raad van 26 mei 2003 wijzigt onder meer de MER-richtlijn en implementeerde het verdrag van Aahrus. De richtlijn voorziet in de inspraak van het publiek bij de opstelling van bepaalde plannen en programma's betreffende het milieu en, heeft ook betrekking op de toegang tot de rechter 1. In de huidige Europese regelgeving zijn wat betreft de activiteitengroep thermische centrales en energiebedrijven in bijlage I van de geamendeerde MER-richtlijn 2 volgende projecten opgenomen: 1 Website European Communities, Summaries of Legislation: 2 Website European Communities, EUR-lex; Richtlijn 85/337/EEG van de Raad van 27 juni 1985 betreffende de milieu-effectbeoordeling van bepaalde openbare en particuliere projecten, PB L 175 blz ANTES Milieustudies 29/10/