HOORZITTING. over de VRT-studie inzake de financiering van de VRT VERSLAG

Transcriptie

1 Zitting oktober 2005 HOORZITTING over de VRT-studie inzake de financiering van de VRT VERSLAG namens de Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media uitgebracht door de heer Kris Van Dijck 1060 CUL

2 2 Samenstelling van de commissie: Voorzitter: de heer Dany Vandenbossche. Vaste leden: de heren Erik Arckens, Johan Deckmyn, Werner Marginet, mevrouw Marie-Rose Morel, de heer Jurgen Verstrepen; de heren Carl Decaluwe, Stefaan De Clerck, Steven Vanackere, Johan Verstreken; de heer Jean-Marie Dedecker, mevrouw Margriet Hermans, de heer Herman Schueremans; de heren Bart Caron, Dany Vandenbossche, mevrouw Gracienne Van Nieuwenborgh. Plaatsvervangers: mevrouw Marijke Dillen, de heren Pieter Huybrechts, Freddy Van Gaever, Rob Verreycken, Frans Wymeersch; de dames Vera Jans, Sabine Poleyn, Tinne Rombouts, de heer Johan Sauwens; mevrouw Patricia Ceysens, de heren Marnic De Meulemeester, Sven Gatz; de heren Chokri Mahassine, Jan Roegiers, André Van Nieuwkerke. Toegevoegde leden: de heer Jos Stassen; de heer Kris Van Dijck. Zie: 105 ( ) Nr. 1: Beleidsnota Nr. 2 en 3: Met redenen omklede moties

3 3 Stuk 493 ( ) Nr. 1 INHOUD Blz. 1. Algemene situering van de hoorzitting Uiteenzetting door de heer Tony Mary, gedelegeerd bestuurder VRT Uiteenzetting door de heer Willy Wijnants, directeur financiën VRT Vragen van de commissieleden en antwoord door de sprekers... 6

4 4 DAMES EN HEREN, In een brief van 24 augustus 2005 aan de heer Dany Vandenbossche, commissievoorzitter, vroeg de heer Carl Decaluwe om in de Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media een hoorzitting te organiseren. De aanleiding daartoe was de toelichting die de VRT medio augustus had gegeven over de cijfers rond een al dan niet overfinanciering van de VRT. De commissievoorzitter stemde in met dit verzoek, en op 14 september 2005 werd in de Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media een hoorzitting georganiseerd over de VRT-studie inzake de financiering van de VRT. 1. ALGEMENE SITUERING VAN DE HOOR- ZITTING De voorzitter: Aan de orde is de hoorzitting over de VRT-studie inzake de financiering van de VRT. Wegens de discussie die daarover deze zomer in de media is gevoerd, hebben wij, na overleg, beslist de commissie nog tijdens de maand september samen te roepen. De heer Carl Decaluwe: Ik heb gevraagd om de hoorzitting zo vroeg mogelijk te organiseren. Midden augustus heeft de VRT, naar aanleiding van een persconferentie over de programmering van de nazomer, uitgepakt met een studie over al dan niet overfinanciering ten opzichte van de concurrentie. De CD&Vfractie vraagt om een objectivering van dat debat. Ik wil de heren Mary en Van Hecke vragen om rond die thematiek niet meer te communiceren en geen publieke debatten in de media meer te voeren. Heel het overfunding -dossier is immers ook een element van de klacht die loopt bij de Europese Commissie en de Europese Unie. Dit parlement probeert duidelijke, objectieve informatie te krijgen, met de bedoeling om in de toekomst een slagvaardige openbare omroep te behouden. De voorzitter: De vraag is inderdaad midden augustus gesteld. Ik heb een ogenblik geaarzeld om de commissie te laten samenkomen, omdat ze binnenkort een werkbezoek aan de VRT brengt en ook het jaarverslag van deze omroep bespreekt. Maar omdat de discussie bleef voortduren, heb ik het initiatief genomen om de commissie toch samen te roepen. 2. UITEENZETTING DOOR DE HEER TONY MARY, GEDELEGEERD BESTUURDER VRT De heer Tony Mary, gedelegeerd bestuurder VRT: Om een discussie te stoppen, moet men met zijn tweeën zijn. Toen ik aangesteld werd als gedelegeerd bestuurder, heeft de toenmalige minister van Media, Dirk Van Mechelen, me gevraagd om de bitsige toon uit het mediadebat te halen. We hebben toen een overeenkomst gesloten, waarvan de VRT alle punten ingevuld heeft. De commerciële omroep had daarin beloofd dat hij de financiering van de VRT niet meer op het publieke forum zou gooien. Maar dat heeft hij permanent wel gedaan. Ik wil niets liever dan met een dusdanig steriel debat te kunnen stoppen. Ik heb de heer Van Thillo nu een voorstel gedaan, waar hij in elk geval mondeling op ingegaan is, om de gebruikte methodologie voor de cijfers die voorliggen door de respectieve commissarissen-revisoren op hun juistheid te laten checken. Als onze cijfers juist blijken, moet de discussie stoppen. Sedert ik gedelegeerd bestuurder ben, wordt er voortdurend gesteld dat de VRT te veel middelen heeft. Is dat dan zo? Omdat objectivering belangrijk is, heb ik begin dit jaar, na de zoveelste aanval, aan mijn financiële directeur gezegd dat ik wou weten waar we staan. Is het bedrag van 390 miljoen euro voor de VRT dan zoveel groter dan de 250 miljoen euro waar de VMMa mee kan werken? De openbare omroep heeft van de voogdijoverheid toch een aantal opdrachten gekregen die de commerciële omroep niet heeft. Ik heb de heer Willy Wijnants gevraagd om een vergelijkende studie te maken, gebaseerd op alle publiek beschikbare cijfers of op cijfers uit betrouwbare bronnen. Die studie gaat hij u nu voorstellen. Op een paar miljoen euro na, zijn de cijfers zeker juist. Ze bewijzen wat we al lang dachten: dat generalistische familiezenders als VTM en Eén over gelijkaardige budgetten beschikken. Toen we de programmering voor het winterseizoen aankondigden, met weer een aantal nieuwigheden, wisten we heel goed dat de reactie van de commerciële omroep zou zijn dat hem concurrentie aangedaan werd met het geld van de arme belastingbetaler. Daarom hebben we besloten onze cijfers te tonen. De heer Wijnants zal nu de cijfers, de methodologie en de bronnen uiteenzetten.

5 5 Stuk 493 ( ) Nr UITEENZETTING DOOR DE HEER WILLY WIJNANTS, DIRECTEUR FINANCIËN VRT De heer Willy Wijnants, directeur financiën VRT: Het opzet van deze vergelijking is niet om een analyse te maken van de kosten van de VMMa, maar enkel om de ongenuanceerde uitspraken dat de VRT met een budget werkt dat dubbel zo groot is als dat van de VMMa, te weerleggen. De jaarrekening is de enige bron die een financiële vergelijking mogelijk maakt. Beide jaarrekeningen zijn volgens dezelfde boekhoudregels opgesteld en gereviseerd door gerenommeerde auditoren. Ik werk met identiek dezelfde gegevens voor de VMMa en de VRT: de totale kosten. De VMMa heeft een totale kost van 227,6 miljoen euro. De VRT heeft als bedrijfskosten 400 miljoen euro, nog een kleinigheid aan financiële kosten en dan nog een correctie die moet aangebracht worden: wijzigingen in voorraad goederen in werking. Dat heeft de VMMa niet omdat ze geen eigen producties heeft die ze in voorraad zet. In totaal werkt de VRT aan een kost van 395 miljoen euro. De kost van de VRT ligt dus inderdaad 1,7 keer hoger. De analyse door de VRT van zijn kosten, die voor het eerst gepresenteerd is in het jaarverslag 2004, gebeurt met de methodologie die ook door de BBC wordt toegepast. Er zijn twee grote categorieën: het bedrag dat rechtstreeks aan programmakosten wordt besteed en ander soorten van kosten als overhead, onderzoek en ontwikkeling en andere werkingskosten. Die methode passen we intern binnen de VRT toe en publiceren we ook in het jaarverslag. De VRT heeft als publieke opdracht om vijf binnenlandse radionetten en Radio Vlaanderen Internationaal te maken en digitale kanalen op de radio aan te bieden. De totale kost daarvan beloopt 86 miljoen euro. Daarnaast moet de VRT twee generalistische netten bij de televisie maken, Eén en Canvas, en een kindernet, Ketnet. In 2004 hebben we ook het tijdelijke kanaal Sporza opgezet, met een totale kost van 19 miljoen euro. Artikel 8 van de mediadecreten geeft ons ook expliciet de opdracht om de nieuwe media op de voet te volgen en waar nodig die nieuwe toepassingen aan de mediagebruiker aan te bieden. Dat hebben we ook gedaan. In 2004 hebben we verder vrtnieuws. net uitgebouwd, we hebben ketnetkick opgezet en de digitale radiospeler ontwikkeld. In totaal bedraagt de kost daarvoor bijna 3 miljoen euro. Het totaal van de rechtstreekse programmakosten bedraagt 78 procent van de totale kosten. Kortom, 78 procent van de totale kosten gaat naar rechtstreekse programmaoutput. De tweede categorie zijn de transmissiekosten. De VRT heeft naast de inhoudelijke opdracht ook de taak ervoor te zorgen dat zijn programma s aan iedere Vlaming ter beschikking gesteld worden. Dat is het principe van de universele dienstverlening. Daarvoor moet de VRT een transmissienetwerk opzetten en instandhouden, goed voor 10,357 miljoen euro in De VRT heeft in een afzonderlijke overeenkomst van de overheid de opdracht gekregen om innovatieve mediaprojecten op te zetten. Dat zijn de projecten gecoördineerd en gesubsidieerd door het Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie (IWT). De subsidies zijn gebaseerd op de werkelijk gemaakte kosten. De VRT heeft in ,6 miljoen euro aan onderzoek en ontwikkeling besteed. De overheadkosten omvatten de klassiek door de bedrijfseconomie aanvaarde kosten, zijnde de kosten voor de behuizing de voornaamste van dit onderdeel, het HRM, het financiële departement, de studiedienst, beleidsondersteuning. De overheadkosten bedragen meer dan 13 procent van de totale kosten: meer dan 50 miljoen euro. Daarenboven betaalt de VRT belastingen: niet-recupereerbare BTW en onroerende voorheffing. De omroep legt voorzieningen aan en betaalt de loonkosten van het omroeporkest en het koor, zo n 3,5 miljoen euro. Voornoemde buitennormale werkingskosten zijn samen goed voor 16,5 miljoen euro. De laatste kostenpost is voor de commerciële activiteiten. Dat zijn de kosten van de VRT voor de activiteiten die niet begrepen zijn onder de openbare opdracht, met name merchandisingactiviteiten, evenementen enzovoort. De kost daarvan is 1 miljoen euro, wat de totale kosten op 395 miljoen euro brengt. Ik heb een poging gedaan om, volgens dezelfde methodologie, de kosten van de VMMa voor 2004 uit te splitsen. Het gaat om een bedrag van 227 miljoen euro, wat niet de omzet is waarop belastingen moeten betaald worden, zoals in sommige kranten beweerd werd, maar wel de kosten.

6 6 VMMa heeft geen zenderpark, maar moet de kabeloperatoren betalen. Voor transmissiekosten had ik eerst 1 miljoen euro geschat, maar na contacten met VMMa heeft men mij bevestigd dat het 2,5 miljoen euro is. Het bedrag voor belastingen, voorzieningen en financiële kosten is gewoon uit de jaarrekening gehaald. Het betreft niet de vennootschapsbelastingen, maar wel andere belastingen. Een eerste concurrentieel nadeel van de VRT is dat de VMMa de BTW volledig kan recupereren. De VRT is een gemengde BTW-belastingsplichtige en moet daarom ongeveer 4,5 miljoen euro extra ophoesten. Bovendien betaalt de VRT nog 2 miljoen euro onroerende voorheffing omdat ze in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest gevestigd is. Daarvoor heeft de VRT zelf gekozen. De kosten voor de commerciële activiteiten zijn wel een schatting. Bij VMMa werken ongeveer 25 mensen in de commerciële afdeling. Daarom heb ik er een cijfer van 3 miljoen euro opgeplakt. Ik ken de kostenstructuur van hun overheadkosten niet maar ik ken wel de business. De overheadkosten van een onderneming zijn sterk afhankelijk van het aantal personeelsleden. Hoe meer personeel, hoe groter de gebouwen en hoe omvangrijker de ICT. Op dat vlak kan VMMa efficiënter werken dan de VRT: die omroep heeft ongeveer 450, de VRT personeelsleden. Bij de VRT zijn de overheadkosten goed voor 13 procent van de totale kosten. Ik neem aan dat VMMa 10 procent van de kosten aan overhead besteedt en vermoed dat die schatting nog aan de hoge kant ligt. De assumptie is dus dat die kosten 22,7 miljoen euro bedragen. Dat bedrag is niet getoetst bij VMMa. VMMa heeft één radionet en drie televisienetten. Ik heb het saldo van de kosten verdeeld op basis van gegevens van VMMa zelf. Ik heb de officiële kostenverdeling van het jaar 2002 overgenomen. De enige veronderstelling die ik mij permitteer is dat de verdeling ongewijzigd blijft. Aan de programmering te beoordelen, kunnen de wijzigingen trouwens niet te groot zijn. Als alle cijfers samengevoegd worden, is een vergelijking mogelijk. Canvas kost meer dan Kanaal 2, maar het soort programmering verschilt grondig. Ketnet kost drie maal zoveel als JIM TV, maar ook dat is een totaal ander net. Eén en VTM, vergelijkbare generalistische netten, werken met gelijkwaardige budgetten. Ik heb de cijfers aangepast aan nieuwe gegevens en in september een nieuwe versie gemaakt, die nog niet gepubliceerd is. Er zijn twee aspecten gewijzigd. Vooreerst heb ik een post voor onderzoek en ontwikkeling bij VMMa bijgeplaatst. In de jaarrekening van VMMa was er niets vermeld over onderzoek en ontwikkeling. Sinds 2004 moeten dergelijke kosten expliciet in de jaarrekening vermeld worden. VMMa heeft dat niet gedaan, maar heeft, samen met de VRT, geparticipeerd in een project Vlaanderen Interactief. De VRT heeft daarvoor een subsidie van euro, VMMa van 1,8 miljoen euro gekregen. Het betreft een subsidie van het IWT, dat betekent dat de gesubsidieerde de uitgaven van het dubbele van de subsidies moet bewijzen. Het project is over twee jaar gespreid. De VRT heeft euro subsidies gekregen en 2,4 miljoen euro uitgegeven. Ik heb de spreiding van de VRT over die twee jaar toegepast op de subsidies van de VMMa en dan kom ik tot de kost van 2,4 miljoen euro van VTM voor het project Vlaanderen Interactief. De reële verdeling kan wel anders liggen, maar de verschillen zullen maar klein zijn. De tweede post die ik heb aangepast, is de commerciële activiteit. Ik heb daarover ondertussen overlegd met onze commerciële regie, de Vlaamse Audiovisuele Regie, en die denkt dat mijn oorspronkelijke assumptie te laag is en acht een kost in de grootteorde van 6 miljoen euro correcter. De twee voornoemde wijzigingen zijn echter niet fundamenteel: de grootteorde van de verdeling en de kosten blijft gelijk, nog altijd zijn de werkingsbudgetten van Eén en VTM vergelijkbaar. Commissarissen kunnen nog een aantal methodologische wijzigingen aanbrengen, maar ik ben ervan overtuigd dat die conclusie niet meer zal wijzigen. De heer Tony Mary: Op een vergadering met VMMa hebben we aan Christian Van Thillo voorgesteld om de commissaris-revisoren uit te wisselen, zodat beoordeeld kan worden of de vergelijking correct is. Hij heeft daarin toegestemd en zijn financieel directeur zal binnenkort met ons contact opnemen om de praktische aspecten te organiseren. 4. VRAGEN VAN DE COMMISSIELEDEN EN ANTWOORD DOOR DE SPREKERS De heer Carl Decaluwe: Ik heb mij na het krantenartikel over de persconferentie verdiept in de jaarrekeningen van VRT en VMMa. Parlementsleden hebben

7 7 Stuk 493 ( ) Nr. 1 daar wel inzage in, maar niet in de interne keuken van de zenders. Naargelang de cijfers benaderd worden en naargelang de methodologie, vallen het oordeel en de vergelijking anders uit. De tabellen zijn beperkt tot de financiële cijfers en statistisch materiaal. De studie behandelt enkel 2004, en is dus te beperkt voor een omvattend oordeel. Uiteindelijk zal het oordeel van Europa over de inhoud van de publieke opdracht bepalend zijn. De klacht bij Europa gaat over meer dan over de verhouding Eén-VTM, namelijk over de verhouding tussen beide groepen. De uitkomst valt af te wachten. Cijfers kunnen alles bewijzen, veel hangt af van de interpretatie en de uitwerking. Moeten bijvoorbeeld de overheadkosten niet verdeeld worden over de zenders? Moeten de kosten van Sporza en de uitzendrechten niet verdeeld worden over de zenders? Ik wil vooraf enkele vragen stellen en opmerkingen maken. Ik heb vooralsnog nog geen conclusie getrokken. Als we VRT en VMMa vergelijken, moeten we er rekening mee houden dat de VRT drie televisiezenders heeft en zes radiostations. VMMa heeft drie televisiezenders en één radiostation. Iedereen is het erover eens dat de vaste kosten van een radiostation minimaal zijn. We mogen er ook van uitgaan dat JIM met een beperkt budget werkt waardoor we JIM niet als een derde televisiekanaal mogen beschouwen. Sporza wordt in de jaarrekening en het jaarverslag afzonderlijk vermeld. De discussie is hoe de Sporzakosten en de sportrechten verdeeld worden over Eén en Canvas. De commerciële activiteiten zijn voor mij niet helemaal duidelijk. Ik vermoed dat de VAR niet opgenomen wordt in de VRT-jaarrekening. Zijn de VAR-kosten vervat in het totaalbedrag van 1 miljoen euro voor de commerciële activiteiten? Normaal gezien zouden de commerciële activiteiten van een commerciële maatschappij als de VMMa heel wat hoger moeten zijn dan die van een openbare omroep als de VRT. Vandaar mijn vraag over de VAR. De VRT verdient jaarlijks 40 miljoen euro uit radioreclame. De cijfers over de ruilovereenkomsten met de VAR hebben mij verrast. Het gaat tenslotte om bijna 25 miljoen euro. Merchandising levert 2 miljoen euro op. De vraag is hoe hoog de verkoops- en marketingkosten zijn? Hoe worden die kosten verrekend in het geheel? Ik heb het tijdens de bespreking van het jaarverslag telkens over de eigen producties. De helft van zijn programma s maakt de openbare omroep zelf. De andere helft wordt buitenshuis gemaakt. De VMMa maakt alleen maar het nieuws zelf. Op die manier is het bijzonder moeilijk om het personeelsbestand en de vaste activa te vergelijken. Ik vind dat de kabelrechten ook verrekend moeten worden in zo n vergelijking. De gunstige regeling van de kabelrechten leverde de VRT in ,5 miljoen euro op. De VRT hoeft geen transport- en distributiekosten te betalen. De commerciële zender wel. De heer Tony Mary: Al deze items zijn terug te vinden in onze financiële cijfers. De heer Willy Wijnants: We mogen opbrengsten en kosten niet door elkaar halen. Wat we hier gedaan hebben, is kosten vergelijken. De manier waarop wij die kosten financieren, is naast de kwestie. Of wij die middelen uit kabelakkoorden of uit de advertentiemarkt halen, maakt niet uit. Wij hebben een publieke opbracht die wij in opdracht van de overheid met een gemengd systeem financieren. We krijgen overheidsmiddelen, mogen inkomsten halen uit de advertentiemarkt en mogen eigen opbrengsten zoeken. Hoe hoog het inkomen is dat we uit de kabelrechten halen, doet er niet toe. Wat telt, is dat we 395 miljoen euro kosten hebben gemaakt. Dat cijfer vergelijken we met de kosten gemaakt door de VMMa. We kijken niet hoe de VMMa haar kosten financiert. De heer Tony Mary: De VAR is opgericht omwille van de transparantie. Wij zijn bijvoorbeeld van oordeel dat onder de VAR enkel onze business-tobusiness -activiteiten zou mogen vallen. Onze business-to-consumer -activiteiten zouden onder een ander filiaal moeten vallen. Dit filiaal werkt onafhankelijk, geneert inkomsten en maakt kosten. Het is een commercieel bedrijf dat ons betaalt om op antenne te komen. Het bedrijf neemt daar een marktconforme marge op die tot winst leidt. Op het einde van het jaar betaalt de VAR ons een dividend.

8 8 Het is een transparant systeem dat elk misverstand uitsluit. Dit bedrijf verkoopt iets. Dat leidt tot kosten. Wij leveren dat bedrijf zendtijd waarvoor wij betaald worden tegen het gangbare markttarief. Op het einde van het jaar berekent dat bedrijf zijn winst. Vorig jaar was dat iets meer dan 4 miljoen euro. De winst wordt verdeeld over de twee VAR-aandeelhouders: VRT en VUM. Een deel van de winst wordt gereserveerd voor investeringsprojecten. De heer Carl Decaluwe: Dat het systeem transparant is, vind ik niet meer dan logisch. De vraag is welke items allemaal verrekend worden wanneer men probeert te vergelijken. De commerciële activiteiten van de VMMa worden boekhoudkundig verdeeld over VTM, Kanaal 2 en JIM. Maar om te vergelijken moet alles verrekend worden. Vandaar mijn vraag: valt de VAR onder de kosten van de commerciële activiteiten van de VRT? De heer Tony Mary: We moeten dit item per item bespreken. Voor ons is het duidelijk dat de VAR commerciële kosten maakt. We krijgen een dividend waarvan die commerciële kosten zijn afgetrokken. Ze worden niet in onze boekhouding afgetrokken. De heer Carl Decaluwe: Het is wel anders georganiseerd. De heer Tony Mary: Boekhoudkundig is er geen verschil. De heer Carl Decaluwe: Een parlementslid is niet in staat om alles boekhoudkundig te analyseren. Uiteindelijk hoeft dat niet. Ik ga akkoord met de uitleg over het dividend, maar bij de VMMa zijn de zaken anders georganiseerd. Vandaar mijn vraag: is de situatie vergelijkbaar? Ik denk niet dat ik kosten en inkomsten door elkaar haal. Uiteindelijk leveren de kabelrechten jaarlijks 16,5 miljoen euro op. Dat bedrag wordt op een of andere manier gebruikt door het bedrijf. Mijn vraag is hoe dit bedrag verrekend wordt in de kosten van Eén, Canvas, Ketnet en Sporza. Boekhoudkundig hoeft dat inderdaad niet verrekend te worden, maar de VMMa doet het wel. In 1997 bedroegen de handelsgoederen, diensten en diverse goederen van de VRT 100 miljoen euro. In 2004 zijn de bedrijfskosten gestegen tot 217 miljoen euro omdat de VRT de helft van zijn producties zelf doet. In 1997 bedroegen de bedrijfskosten van de VMMa 121 miljoen euro. De vraag is uiteraard of we boekhoudkundig over hetzelfde spreken. In 2004 zijn de bedrijfskosten van de VMMa gestegen tot 187 miljoen euro. De bedrijfskosten van de VRT stijgen met 119 procent. De bedrijfskosten van de VMMa met 55 procent. De investeringen van VMMa in Q Music en JIM TV leidden in de jaarrekening tot een stijging van de personeelskosten. Bij de VRT stijgen de bedrijfskosten sneller dan bij de VMMa. Bovendien zijn de bedrijfskosten van de VRT in absolute cijfers ook hoger dan die van VMMa. De VRT maakt wel de helft van zijn programma s zelf en beschikt daarvoor over personeelsleden. De bedrijfskosten zijn wellicht sterk gestegen omdat de helft van de producties buitenshuis worden gemaakt. Gaat die stijging inderdaad naar de productiehuizen waarmee exclusiviteitcontracten zijn afgesloten, waar wij geen inzicht in krijgen? Het besluit van deze redenering zou kunnen zijn dat de VMMa goedkoper televisie maakt dan de openbare omroep. Daartegen zal men zich verdedigen door te verwijzen naar de kwaliteit van de programma s. Vandaar dat het bijzonder moeilijk is om een vergelijking te maken. De ruilovereenkomst met de VAR stijgt tussen 2002 en 2004 van 22 naar 26 miljoen euro. Wat valt daar allemaal onder? Omdat de VRT BTW-plichtig is, werd enkele jaren geleden de mogelijkheid geopperd om een facilitaire vennootschap op te richten en uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te verhuizen. De facilitaire vennootschap is ondertussen opgericht na een beslissing van de raad van bestuur. Vinden we de gevolgen van deze beslissing terug in de cijfers? De VRT betaalt geen vennootschapsbelastingen. De VMMa wel. We moeten daar ook rekening mee houden wanneer we vergelijken. De VRT krijgt naast de overheidsdotatie nog bijkomende overheidsmiddelen. Toerisme Vlaanderen betaalt de VRT meer dan 1 miljoen euro om Vlaanderen Vakantieland te maken. Valt een programma als Vlaanderen Vakantieland niet onder de kernopdracht? Moet de VRT daarvoor extra betaald worden? Zal Bloso betalen voor het programma over de kleine sporten? Ik wil daar nu geen antwoord op krijgen. Ik vind alleen dat we daarover een discussie moeten voeren.

9 9 Stuk 493 ( ) Nr. 1 De Vlaamse Gemeenschap steunt met haar communicatiebudget de openbare, commerciële en regionale omroepen. Het resultaat van deze steun moet wel geëvalueerd worden. We weten bijvoorbeeld niet of de doelgroep bereikt wordt. Sport en cultuur maken uitdrukkelijk deel uit van de decretaal bepaalde opdracht. Een programma als Vlaanderen Vakantieland valt onder de noemer cultuur. Moet de VRT dit programma met zijn basisdotatie maken of verdient het daarvoor een extra financiering? Ik neem terzake nu geen stelling in, maar vind dat we de discussie daarover moeten durven te voeren. De heer Tony Mary: De Vlaamse overheid niet de openbare omroep heeft voor een gemengde financiering van de openbare omroep gekozen. Op dit ogenblik wordt de openbare omroep op drie manieren gefinancierd: overheidsdotatie, reclame en sponsoring, en eigen inkomsten. Ik ben overigens van oordeel dat we een vierde manier moeten ontwikkelen. Twee derden van onze inkomsten komen uit de overheidsdotatie. Het overige derde halen we uit reclame en sponsoring, en uit eigen opbrengsten. De VRT haalt deze inkomsten uit de markt. Zo maken we coproducties met marktpartijen, maar ook met overheidsinstellingen. Zo heeft de VRT indertijd een contract gesloten met toenmalig minister Ceysens om Kinderen van Dewindt te maken. Zonder dat contract, zou dat programma er niet zijn. We kunnen dat programma niet maken met de afgesproken dotatie. Het is overdreven te stellen dat deze programma s niet geëvalueerd worden. Vrijwel al deze contracten bevatten evaluatiecriteria. De ene coproducent geeft ons de opdracht een bepaald aantal kijkers te bereiken. Van een andere moeten we bepaalde doelgroepen bereiken. Ik kan me geen enkele overeenkomst voor de geest halen zonder duidelijke omschrijving van de verwachtingen van de coproducent. E-VRT bijvoorbeeld is een opdracht die de toenmalige minister van Media, Dirk Van Mechelen, de VRT in 2000 heeft gegeven. Hij heeft daarvoor middelen ter beschikking gesteld. Het ging om innovatieve projecten, die uiteraard niet allemaal goed afgelopen zijn. Een commerciële omroep wil dergelijke zaken nu eenmaal niet doen. Wij hebben wel mensen geleverd om die opdracht uit te voeren. We hebben, fase per fase, onderzoeksresultaten afgeleverd. We hebben voor het e-vrt-project een evaluatiecommissie die jaarlijks evalueert wat er met het overheidsgeld gebeurd is. Als dat niet goed besteed is, krijgen we dat geld zelfs niet terug. Het is dus flagrant niet waar dat we met geld zo maar kunnen doen wat we willen. In de raad van wijzen voor e-vrt zijn alle universiteiten en het IWT vertegenwoordigd. Tot vandaag zeggen de jaarlijkse rapporten steeds dat de VRT meer gedaan heeft dan er van hem verwacht wordt. De heer Carl Decaluwe: Op een vraag over het geld voor publi-reportages over OVAM op de verschillende omroepen antwoordt de minister nochtans: Evaluatie is moeilijk en gebeurt niet.. Ik verwijt u niets. Maar de boodschap naar de Vlaamse Gemeenschap moet zijn dat het geld dat men voor de omroepen uitgeeft, goed besteed is, en aan de juiste doelgroepen. In verband met de problematiek van sport en sportrechten verschillen de heer Mary en ik grondig van mening. De VRT heeft de voorbije periode massa s sportrechten gekocht maar totaal geen of weinig interesse betoond in de minder populaire sporten, volgens de heer Van Hecke omdat die onvoldoende kijkcijfers genereren. Dat is de fundamentele discussie: wat doet men met de bestaande dotatie? Ik vind dat men ook middelen uit de basisdotatie moet besteden aan de minder populaire sporten. U zegt dan dat u onvoldoende middelen hebt om dat allemaal te doen. Vraag is of u voor bepaalde commerciële sporten niet te veel sportrechten heeft betaald. Dat is een discussie waard. De heer Aimé Van Hecke, directeur televisie VRT: We besteden aandacht aan een zeer brede waaier van sporten. Vorig jaar heb ik er een vijftiental opgenoemd. Voor het uitzenden van kleine sporttakken is de financiële kwestie niet het probleem. Het probleem is de ruimte aan uitzendmogelijkheden. We beschikken over twee kanalen. De beheersovereenkomst zegt dat we een dubbele generalistische opdracht hebben en doelgroepentelevisie moeten maken. We kunnen momenteel een generalistische zender aanbieden voor een breed publiek en een generalistische zender die complementaire televisie namelijk meerwaardetelevisie maakt op Canvas. We slagen er bovendien in om gedurende vier uur per dag één doelgroep te benaderen: de vier- tot twaalfjarigen. Ik vind de vraag om meer aandacht voor de kleine sporten zeer relevant. Als de overheid bereid is om onze uitzendmogelijkheden daarvoor uit te breiden, zullen we daar heel graag op ingaan. Net zoals we bereid zijn op andere thematische vragen in te gaan, als onze generalistische taak uit de beheersovereenkomst niet

10 10 in gevaar wordt gebracht. Men kan immers geen twee dingen op hetzelfde moment uitzenden. De heer Carl Decaluwe: Dat is een voorspelbaar antwoord. Die discussie moet nu niet gevoerd worden. In het Deense arrest gaat het over veel meer dan over boekhouding: het gaat over de invulling van de publieke opdracht. De vraag is: wat is exact een publieke opdracht en hoe verrekent men die? Europa zal daar scheidsrechter in zijn. Bij ons werkbezoek aan de VMMa moeten we deze cijfers daar ook eens tegen het licht laten houden. Overfunding en corebusiness moeten minstens bespreekbaar zijn. Waarom heeft men Sporza niet verdeeld tussen Eén en Canvas? De heer Willy Wijnants: Met de vennootschapsbelasting is uiteraard rekening gehouden in deze vergelijking, met dien verstande dat ze er gewoon buiten gehouden is. De vennootschapsbelasting wordt niet echt beschouwd als een kost en is hier ook niet in rekening gebracht, omdat de VRT geen vennootschapsbelasting betaalt. De vergelijking blijft m.a.w. identiek met of zonder vennootschapsbelasting. Wat VRT-lease betreft, zijn we inderdaad operationeel met onze facilitaire vennootschap waarin een deel van het materieel en de outillage van de VRT zitten. Wat wij aan leasing aan de dochteronderneming moeten betalen, is uiteraard opgenomen in onze kost van 395 miljoen euro. De discussie over eigen versus aangekochte producties doet eigenlijk niet terzake. In de 133 miljoen euro die Eén kost, steekt al wat we zelf geproduceerd hebben plus wat we aangekocht hebben. Dat is niet enkel wat we rechtstreeks betalen aan productiehuizen maar ook alle kosten die we maken met ons intern productiehuis: het (technisch) personeel, de studio s, alle infrastructuur. Gemiddeld kosten een uitbestede productie en een productie in eigen beheer overigens hetzelfde. Ruil omvat twee grote componenten: voor het grootste deel is het mediaruil, daarnaast is er ook productieruil. Dat wordt op identiek dezelfde manier toegepast bij de VMMa. Overigens zijn de ruilkosten in de totale kost begrepen. De kost van 133 miljoen euro voor Eén bevat 6 miljoen euro aan ruilkost. Ik neem aan dat dat bij de VMMa hetzelfde is, maar ik heb geen inzage in haar interne structuur. De heer Carl Decaluwe: Hoe verklaart u dan dat VTM reageert dat het, als ze de cijfers op uw manier hanteert, bij haar niet om 134 miljoen euro gaat maar slechts om 88 of 89 miljoen euro? De heer Willy Wijnants: Het cijfer dat de VMMa geeft, heeft wellicht uitsluitend betrekking op haar uitbesteding aan productiehuizen en haar kost van de nieuwsdienst. Alle andere kosten heeft ze zeker en vast niet mee in rekening gebracht: ook marketingkosten, ruilkosten enzovoort moeten gefinancierd worden. De heer Carl Decaluwe: De marketingkosten zijn dus in uw cijfers begrepen? De heer Willy Wijnants: Inderdaad. De heer Carl Decaluwe: Waarom is de overhead van 50 miljoen euro nog niet verder opgesplitst? De heer Willy Wijnants: Omdat de methodologie bepaalt dat men dat beter niet doet. De heer Carl Decaluwe: De concurrentie zegt dat die bij haar wel verrekend is. Klopt dat? Uit de jaarrekening kan ik dat niet afleiden. De heer Willy Wijnants: Die discussie moeten we hier niet voeren. Samen met de commissarissen moeten we het eens worden over een goede methodologie om kosten voor te stellen. Daar zullen we toe komen. De heer Carl Decaluwe: De voorlopige conclusie is dus één groot vraagteken. De heer Tony Mary: Helemaal niet. Er kan helemaal niet gediscussieerd worden over het bedrag van 226 miljoen kosten voor VTM. Dat staat zo in haar jaarrekening, die ingediend is bij de Nationale Bank. De heer Quaghebeur zegt dat die kosten 185 miljoen euro bedragen. Ofwel kent hij zijn jaarrekening niet, ofwel kan hij geen jaarrekeningen lezen. De heer Carl Decaluwe: Het gaat telkens om dezelfde discussie: wat zit er exact achter de cijfers, wat wordt er exact verrekend? Zullen de cijfers wel correct zijn voor we een definitieve conclusie trekken? De heer Jos Stassen: Het is goed dat we de discussie voeren maar is het wel de taak van het parlement om op een aantal zaken zo ver door te gaan?

11 11 Stuk 493 ( ) Nr. 1 Met cijfers kan men heel veel aantonen. Ik vind het problematisch dat we zo ver doorgaan op cijfers die eigenlijk een interpretatie zijn van een concurrent. Het is goed dat u de naakte cijfers van de jaarrekeningen hebt genomen maar dat blijft een delicate oefening zolang de VRT en de VMMa het niet eens zijn over de interpretatie van die cijfers. Ze zouden hierover moeten overleggen en tot een akkoord komen, zodat we eindelijk over vergelijkbare cijfers beschikken. De voorzitter: Ik had begrepen dat er een akkoord was. De heer Jos Stassen: Ik wil dat nog eens herhalen, precies om een discussie zoals die van daarnet te vermijden. We zijn vandaag met een vrij delicate oefening bezig: ook Europa speelt hierin een belangrijke rol. Ik zou niet graag hebben dat Europa een aantal uitspraken zou kunnen gebruiken ten koste van de VRT. Als men concludeert dat de VRT te veel krijgt in ruil voor de openbare opdrachten die we haar geven, bewijzen we de openbare omroep en de Vlaamse kijker en luisteraar daar geen dienst mee. Een reeks opmerkingen van de heer Decaluwe zeggen vooral iets over de bedrijfsstrategieën die de verschillende bedrijven gehanteerd hebben. Dat de VMMa ervoor gekozen heeft om enkel een nieuwsdienst in eigen beheer te maken en alle andere producties aan te kopen, is haar eigen zaak. De VRT heeft door het mini- en het maxidecreet en door de beheersovereenkomst een aantal opdrachten gekregen, die geresulteerd hebben in een bedrijfsstrategie die vertaald wordt in een reeks van kosten. U zal in de toekomst dus vergelijkbare cijfers hanteren. Omdat 2004 voor de VRT een speciaal jaar was wegens Sporza, moeten ook de jaren 2002, 2003 en 2005 bij de vergelijking betrokken worden. Sporza vertekent immers het kostenplaatje voor In 2003 zaten de kosten voor sportuitzendingen immers verdeeld over de andere zenders. De heer Willy Wijnants: Het bedrag van 19,2 miljoen euro heeft uitsluitend betrekking op de kost van het tijdelijk openhouden van het kanaal Sporza gedurende drie maanden. De kosten van de sportuitzendingen tijdens de overige maanden, zitten uiteraard verrekend op Eén en Canvas. De totale kost van de rechten op de Olympische Spelen zitten in de 19 miljoen euro, de Champions League zit bij Canvas. In 2005 zullen we maar drie netten meer tonen: Eén, Canvas en Ketnet; de sport zal verdeeld zijn over Eén en Canvas. De heer Jos Stassen: Eén zal in 2005 dus iets duurder zijn dan in 2004? De heer Willy Wijnants: Absoluut. Mevrouw Patricia Ceysens: Het is goed dat we proberen duidelijkheid te krijgen over hoe het belastinggeld aangewend wordt voor producten die de VRT ons levert. Alleen is de discussie vandaag wat moeilijk omdat de VMMa afwezig is. Dat schept een wat onbehaaglijk gevoel. We brengen op 30 september 2005 wel een werkbezoek aan de VMMa, maar dat kan toch niet vergeleken worden met een openbare commissievergadering hier in het parlement. Ik wil vragen om, na de afspraak met de commissarissen, deze oefening tegensprekelijk verder te zetten. Dan zullen we veel meer zicht krijgen op de cijfers. De heer Jurgen Verstrepen: Ik vind het wat vreemd opgeroepen te worden voor een dringende hoorzitting vanwege een welles-nietesspelletje in de pers tussen de VRT en de VMMa en dan naar een betoog te moeten luisteren vol veronderstellingen. Ik heb hier geen nieuwe dingen gehoord. Het is ook vreemd dat de VRT zichzelf gaat vergelijken met de VMMa. Dan wacht ik ook op een vergelijking van de SBS-groep met de VMMa en van de SBS-groep met de VRT en met Vitaya. Dat biedt misschien een zicht op wat het meest rendabele bedrijf is. Uit jaarrekeningen vallen bovendien de finesses van een boekhouding van een commercieel bedrijf niet af te leiden. Als we klagen dat we onvoldoende inzicht hebben in de boekhouding van de VRT, hebben we even weinig inzicht in die van de VMMa. In de gepresenteerde cijfers kan ik niets nieuws terugvinden. Bij een hoorzitting moet men teruggaan naar de essentie en hoofdzakelijk iets zeggen over het budgetbeheer van een openbare omroep, over de extra commerciële inkomsten en over de transparantie. In het verleden werd in de pers altijd gezegd dat Eén geen commerciële zender is, nu vergelijkt u de VRT en de VMMa. Een openbare omroep heeft een andere taakomschrijving en kan men toch moeilijk vergelijken met een commercieel bedrijf. De VRT heeft politiek de opdracht gekregen om aan gemengde financiering te doen en om daarin naar

12 12 de beste oplossing te zoeken. Nu verwijt de politiek zichzelf dat ze de VRT die opdracht heeft gegeven. Ze kan wel vragen hoever de VRT daarin kan gaan, wat de toepassingen zijn en hoe transparant dat alles is. Maar het is al te makkelijk om de VRT nu een te grote commercialiteit te verwijten. In de volgende beheersovereenkomst moeten wij, politici, een zeer duidelijk kader creëren, zodat deze discussie voorbij is. Heel wat presentatoren klagen over een commerciele monopoliesituatie in de productie van een aantal programma s. Blijkbaar moeten alle contacten voor onder meer product placement via de heer Van Hecke of zijn medewerker verlopen. Hoe is dat structureel georganiseerd? Hebt u inzage in de commerciële activiteiten die buiten de boekhouding van de openbare omroep vallen: bij de productiehuizen? Ik bedoel daarmee product placement in bepaalde programma s waarin de productiehuizen een aantal extra budgetten bij elkaar zoeken zonder dat dat valt onder de ruildeals. Ik vermoed dat u geen inzage heeft in de boekhouding van de productiehuizen die aan u leveren. Hoe gaat u daarmee om? Checkt u in alle producties of er geen commerciële deals worden gemaakt waar u geen weet van heeft, maar die wel gebruikt worden om een productie te financieren? De discussie gaat in essentie over de vraag of een openbare omroep zijn budget al dan niet mag aanvullen met commerciële activiteiten. Het antwoord daarop moet niet van de VRT verwacht worden; de situatie moet door alle politici bediscussieerd worden. De heer Bart Caron: Dankzij de verhoogde transparantie zijn dit soort hoorzittingen mogelijk. Het is goed dat de VRT ons extra stof tot discussie geeft. Ik heb lang gezocht naar de relevantie van de hoorzitting en van de vergelijking. Gaat het over de overfinanciering van Eén of over de kwaliteit of nog over iets anders? Deze namiddag zijn de meest vreemde vragen gesteld, bijvoorbeeld over de kostprijs van uitbestede producties, alsof er een vergelijkingsbasis is. Ik vind dat het goed is om de financiering van een openbare omroep te beoordelen, alleen weet ik niet of de voorliggende vergelijking daar een goede basis voor is. Het extrapoleren van zenderkosten op basis van vroegere cijfers, gecombineerd met occasioneel gokwerk, is allicht niet zo relevant. Het topmanagement van de ene partij is hier aanwezig, maar er is niemand van de andere partij. Ik ben dus blij dat we op het einde van de maand met de VMMa gaan praten. Het al dan niet uitbesteden van productie, de merchandising enzovoort zijn aspecten die moeten geregeld worden in de beheersovereenkomst. Eigenlijk is de verhouding uitbestede-eigen producties niet zo relevant. Belangrijk is dat de productiesector economisch en kwalitatief goed functioneert zodat er zo veel mogelijk Vlaamse producties op alle zenders zijn. De openbare omroep moet het voortouw nemen. We moeten onze bevoegdheid niet te buiten gaan. Er is een kader voor commerciële televisie. Zeker de exploitatie ervan mag niet onderworpen worden aan bemoeienissen van de politiek. De commerciële organisaties kunnen zelf oordelen of ze er belang bij hebben om hun cijfers exact en snel bekend te maken. Die afweging moeten politici niet maken. Het is goed om te oordelen of Eén overgefinancierd is, maar de voorliggende vergelijking is daar niet het goede instrument voor. Het is beter om te vergelijken met buitenlandse generalistische openbare omroepen. Er zijn enkel internationale vergelijkingen van de dotaties van de overheden. Een kwaliteitsvol oordeel kan maar gebaseerd zijn op een degelijke, wetenschappelijke internationale vergelijking. Die kan best uitgevoerd worden door een externe actor. De voorliggende vergelijking kan best aangevuld worden met cijfers van andere Vlaamse commerciele, generalistische zenders en met cijfers van andere, buitenlandse omroepen. Dat is belangrijk voor de discussies over de beheersovereenkomst, het nieuwe decreet en de beheersstructuur, en de meerjarenbegroting. De huidige vergelijking is tendentieus en staat op wankele benen. Heeft de VRT dergelijk vergelijkingsmateriaal? De heer Carl Decaluwe: De internationale tabellen zijn bekend, de Vlaamse openbare omroep bengelt qua financiering onderaan. Statistisch kan alles bewezen en vergeleken worden. Ik geloof niet dat er met de VMMa over alle cijfers een akkoord bereikt kan worden. In essentie gaan Europese vergelijkingen over de publieke opdracht. Ik beaam dat een exacte vergelijking tussen Eén en VTM niet mogelijk zal zijn. Het zijn beide generalis-

13 13 Stuk 493 ( ) Nr. 1 tische zenders, maar hun opdracht verschilt. Ik kijk ook uit naar de bijeenkomst met de VMMa. Elke conclusie is voorbarig. Pas na beide partijen gehoord te hebben, kan er op een serene manier gediscuteerd worden. De heer Jurgen Verstrepen: De heer Decaluwe denkt dat de vergelijking enkel een jaarbalans is, maar vraagt toch een spoedhoorzitting wegens de wederzijdse mediabeschuldigingen van VRT en VMMa. Dat is een magere basis voor een hoorzitting. De voorzitter: Men heeft me gevraagd om een hoorzitting te organiseren over een studie van de VRT. Het is dan ook logisch dat zij de enige sprekers zijn. Het parlement heeft trouwens meer te zeggen over de openbare omroep, maar dat betekent nog niet dat we niet zullen luisteren naar de VMMa. Ik verwijs naar het komende bezoek. De heer Willy Wijnants: Ik wil nogmaals benadrukken dat het niet de bedoeling is om de kosten van de VMMa te analyseren. Ik wil enkel de besteding van de VRT-middelen toelichten, die inderdaad 1,7 maal groter zijn dan die van de VMMa. We organiseren daar echter vijf radionetten mee, doen onderzoek en ontwikkeling en transmissie, allemaal publieke opdrachten. Ik wil enkel aantonen dat een eenvoudige vergelijking niet opgaat: VRT doet meer en ook andere zaken. De heer Carl Decaluwe: Ik vraag dan ook om de onderlinge openbare discussies te stoppen. Europa kijkt mee. De heer Aimé Van Hecke: Het is de eerste keer dat de VRT op de uitspraken van de VMMa reageert. De basis was daarenboven cijfermateriaal. Het is voor al onze werknemers heel erg frustrerend om het succes van Eén telkens verklaard te zien door de onfaire budgettaire verdeling. In onze studie komen we tot een andere conclusie, die we publiek gemaakt hebben in een persconferentie. We hebben niet gezegd dat de budgetten gelijk zouden moeten zijn, maar enkel een antwoord gegeven op de beschuldiging dat het succes van Eén te verklaren is door de oneerlijke verdeling van de budgetten. We zijn voorstander van een objectivering. Het kan niet verwacht worden dat zelfs een openbare omroep, die beschikt over goed cijfermateriaal, daarover zwijgt. De waarheid heeft ook haar rechten. De heer Tony Mary: Alle contracten worden afgesloten door de VAR. Daarvoor bestaan er regels. Daarenboven worden alle transacties gecontroleerd door de marketingdirecteurs van de verschillende directies. We hebben aan de raad van bestuur een presentatie gegeven over hoe er met productiehuizen gewerkt wordt, hoe de selectie gebeurt, welke contractuele relaties er zijn, wat hun productieaandeel is enzovoort. We zijn bereid om dat te herhalen voor de commissie, bij het bezoek in oktober. De laatste vijf jaar maken we iets meer Vlaamse producties dan er aangekocht worden. Vorig jaar was 58 procent van de productie Vlaams, hetzij zelf gemaakt, hetzij uitbesteed. Van die 58 procent is iets minder dan 70 procent door de VRT gemaakt, iets meer dan 30 procent wordt gemaakt door productiehuizen. In de beheersovereenkomst staat dat we de Vlaamse beeldindustrie moeten stimuleren, uitbesteding past daarin. Het grootste productiehuis is goed voor 6 procent van de Vlaamse VRT-productie. Dat is nog altijd een klein percentage. De voorzitter: Ik stel voor om de resultaten van de hoorzitting in een regeling van de werkzaamheden te bespreken na het bezoek aan de VMMa en na het overleg tussen de VRT en de VMMa over de cijfers (Instemming). De verslaggever, Kris VAN DIJCK De voorzitter, Dany VANDENBOSSCHE