Pagina 1. Startnotities Nieuw Beleid

Transcriptie

1 Pagina 1 Startnotities Nieuw Beleid

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Financieel totaaloverzicht 5 Duurzaam en Veilig 9 Iedereen doet mee 20 Burgerparticipatie 27 Hervorming lokale overheid 35 Pagina 2

3 Inleiding Bij de Kadernota 2010 en de Programmabegroting is afgesproken het coalitieakkoord uit te werken aan de hand van een viertal Startnotities, te weten: - Duurzaam en Veilig - Iedereen doet mee - Burgerparticipatie - Hervorming Lokale Overheid Wat vooraf ging De Startnotities zijn in oorspronkelijke vorm aan uw raad voorgelegd bij de Kaderbegroting en de Programmabegroting Met uitzondering van het structureel maken van het armoedebeleid zijn de voorstellen voor nieuw beleid nog niet vertaald in de begroting. Bij de bespreking van de Programmabegroting in november vorig jaar heeft uw raad aangegeven ter voorbereiding op de Kaderbegroting (juli aanstaande) de Startnotities in geactualiseerde vorm in commissieverband te willen bespreken. Daartoe dienen de nu voorliggende Startnotities. Actualisatie heeft plaatsgevonden op basis van recente ontwikkelingen en de door uw raad eerder gemaakte opmerkingen ten aanzien van de notities. De opbrengst van de bespreking met uw raad in de themabijeenkomst op 17 april a.s. worden door ons betrokken bij de voorbereiding van de Kaderbegroting in juli aanstaande; daarbij vindt ook de financiële vertaling van de notities plaats. Wij hopen dat u op 17 april a.s. een basis legt voor de later dit jaar te bepalen keuzes. Algemene overwegingen Er ligt een belangrijke opgave in de komende jaren. De overheid is bezig met een transformatie. Er zijn minder middelen beschikbaar en er is sprake van een herijking van de taken van de lokale overheid. Er is sprake van meer uitvoering van rijkstaken door de gemeenten dicht bij de burger (decentralisatie). Uw raad heeft een heldere koers bepaald voor de wijze waarop invulling wordt gegeven aan het gemeentelijk takenpakket: meer regie, minder uitvoering, meer samenwerking. In de Kaderbegroting heeft de gemeenteraad die koers voor de toekomst vastgesteld. Daarnaast heeft de gemeenschap door middel van het traject MijnBorne2030 de horizon op de langere termijn geschetst. Er moet samenhang zijn in deze twee sporen. Uitvoering van de Startnotities moet in de 2 e helft van deze collegeperiode een bijdrage leveren aan die verander- c.q. transformatieopgave. Dat vraagt om her-allocatie en extra inzet van middelen. Wij benadrukken dat de vier Startnotities een inventarisatie vormen van nieuw beleid waarbij wij op voorhand geen prioritering hebben aangegeven. Uw opvattingen tijdens de themabijeenkomst op 17 april aanstaande moeten ons helpen deze nadere prioritering aan te geven. Geld De Startnotities zijn een vertaling van de ambities van het college in het verlengde van het coalitieakkoord. Die ambities zijn in nu voorliggende startnotities beleidsmatig en financieel in beeld gebracht. Financiële vertaling dient uiteindelijk via het begrotingsproces gestalte te krijgen. Bij de start van de in 2011 uitgevoerde Takendiscussie is aangegeven dat in de taakstelling wordt gekoerst op een bezuinigingsbedrag van 3 miljoen. Hiermee moet zowel invulling worden gegeven aan de bezuinigingen als het wensenpakket voor nieuw beleid. De lopende Programmabegroting laat een structureel overschot zien van ruim 6 ton. Daarbij tekenen wij aan dat daarbij uitgegaan wordt van het volledig realiseren van de Pagina 3

4 taakstellingen Dat moet zich nog bewijzen. Daarnaast moet ook rekening worden gehouden met het feit dat gemeenten, in het verlengde van de naderende rijksbezuinigingen (Catshuisoverleg), naar alle waarschijnlijkheid opnieuw geconfronteerd worden met forse nieuwe bezuinigingsopgaven. Mede gelet op het bovenstaande hebben wij ervoor gekozen het nieuw beleid in deze fase een incidenteel karakter te geven en geen structurele ruimte te claimen in de begroting. Op onderdelen is echter wel sprake van structurele behoefte, maar in die gevallen willen wij een eventueel structurele invulling, gebaseerd op evaluaties, betrekken bij komende en nog openstaande ombuigingsoperaties. (Dekkings)voorstellen zullen wij u, na evaluatie van de incidentele inzet, voorleggen via de Kaderbegroting in Wat buiten beschouwing blijft In de startnotities is geen financiële vertaling gegeven van de nog te verwachten wettelijke verplichtingen. Als voorbeeld: op het gebied van verdergaande digitalisering komen vanuit het Nationaal Uitvoeringsprogramma nog verdere verplichtingen richting gemeenten om basisregistraties e.d. te implementeren. In de startnotitie Hervorming Lokale Overheid verwijzen wij daar weliswaar naar, maar het betreft feitelijk geen nieuw beleid. Om die reden is daarmee in financiële zin geen rekening gehouden in desbetreffende startnotitie. Daarnaast is sprake van beleids- en investeringswensen die buiten de reikwijdte van de Startnotities liggen. Daarbij kan onder meer gedacht worden aan de investeringen die te maken hebben met de strategische projecten, zoals De Veste en Randwegenstructuur (zuidelijke en westelijke randweg). De effecten hiervan worden afzonderlijk in beeld gebracht bij de (kader)begrotingen. Tot slot merken we voor de duidelijkheid op dat in deze Startnotitie ook niet zijn verwerkt de éénmalige-kosten die gepaard gaan met de realisatie van de ombuigingen binnen het traject Bij de behandeling van de Programmabegroting hebben wij u aangegeven dat wij deze kosten, gelijktijdig met de rapportage over de concrete invulling van die taakstelling, in beeld brengen bij de Kaderbegroting in juli aanstaande. 5 april 2012 Burgemeester en wethouders van Borne. Pagina 4

5 TOTAALOVERZICHT STARTNOTITIES Startnotitie Thema Activiteiten Kosten Duurzaam en Veilig Energie en woonlasten Energieloket continueren en duurzaamheidleningen verstrekken - Samenwerking en bewustwording Projectcoördinatie thema Duurzaamheid gedurende 2013 en 2014, in het verlengde van Uitvoeringsprogramma Dynamische Dorpen Voorlichting en communicatie Project KlimaPartnerschaft Project Borne Fair trade - Mobiliteit Realiseren elektrische oplaadpunten - Veiligheidsbeleid Interactief opstellen nota integraal veiligheidsbeleid - Inrichting openbare ruimte Leefbaarheid Actualisatie extern veiligheidsbeleid - Openbare (led) verlichting buitengebied p.m. Uitbreiding toezicht en handhaving (BOA functie), gedurende 2013 en 2014 Inrichten openbare ruimte en speelplaatsen met - duurzame materialen (duurzaam inkoopbeleid) Wijkschouwen, incidenteel gedurende 2013 en Aanpak van hondenpoepoverlast p.m. Verkeersveiligheid Afronding inrichting 30 en 60 km zones totaal Duurzaam en Veilig Pagina 5

6 Startnotitie Thema Activiteiten Kosten Iedereen doet mee Zorg Opzetten woonservicegebieden; 60% huishoudens in 2015 binnen woonservicegebied. Provincie heeft subsidie toegekend zonder verplichting cofinanciering. Tijdelijk extra uren bestemd voor regievoering proces uur tot 2014). Uitvoering deelplannen vanuit going concerntaken. Armoedebeleid Doorontwikkeling armoedebeleid, voorlichting intensiveren, verscherpte evaluatiecriteria ontwikkelen Werkgelegenheid Uitstroom bevorderen; 40 uitkeringsgerechtigen per jaar, 20 trajecten werkervaring en scholing, 15 sociale activering, inzet participatieladder. Jongeren dmv maatwerkaanbod, werk, scholing of een combinatie van beiden aanbieden. Herprioriteren van werkzaamheden casemanagement - Maatschappelijk verantwoord ondernemen, sturen op social return on investment bij aanbestedingen, relatie vaststellen en inzetten bedrijfsvestiging en uitstroom uitkeringsgerechtigden, herprioriteren werkzaamheden accountmanagement. Extra ureninzet 100 tot WMO Onderwijs Sport Nieuwe WMO beleid in combinatie met gezondheidsnota interactief ontwikkelen. Extra ureninzet 500 tot Breed onderwijsaanbod op diverse locaties middels combinatie onderwijs, opvang en zorg vanuit herijking integraal huisvestingsplan en streefbeeldennota. Formatie voor coördinatie brede school. Extra ureninzet 1050 uur tot Hierbij gaat het om projectcoördinatie, passend bij de regisserende overheid. Laagdrempelig en gevarieerd sportaanbod. Realisatie dmv gebruikmaking van bestaande vacatureruimte, derhalve geen extra financiële consequenties totaal Iedereen Doet Mee Pagina 6

7 Startnotitie Thema Activiteiten Kosten Burgerparticipatie Beleid en uitvoering Spoorboekje burgerparticipatie actualiseren en implementeren; training en coaching Wijkregisseur, gedurende 2013 en Consulent burgerparticipatie, gedurende 2013 en 2014 Dynamische Agenda 2030, gedurende 2013 en 2014 Beleid en ondersteuning burgerparticipatie herkenbaar beleggen in de organisatie Nieuwe (social) media inzetten - Monitoren van beleid en uitvoering burgerparticipatie, rapporteren aan raad; evaluatie in Dorpen en wijken Met vier organisaties uit wijken en/of dorpen overeenkomsten sluiten Uitvoeren wijkschouw (zie ook Duurzaam en Veilig) Met straten en buurten zijn minimaal 10 conctracten gesloten voor beheer en onderhoud van groen totaal Burgerparticipatie Pagina 7

8 Startnotitie Thema Activiteiten Kosten Hervorming Lokale Overheid Burger/kwaliteit van dienstverlening algemeen Uitvoering i-nup (uitvoeringsprogramma digitale overheid) verplichting voor gemeenten. Effecten separaat vertalen in begroting, Kaderbegroting Visie op dienstverlening / Plan Publiekszaken Uitwerken Plan Publiekszaken als uitvloeisel van visie op dienstverlening. Kosten separaat als onderdeel van transitiekosten proces voorleggen aan de raad. - Uitwerken en verscherpen van het kwaliteitshandvest en servicenormen. Extra capaciteit in uren (150) Verder uitwerken van een Klant Contact Centrum Regelgeving Bestuur Organisatie Verminderen regelgeving, indien sprake is van regionale uitwerking Inzetten van mediation en bezwaarprocedures. Vijf per jaar, gedurende 2 jaar (2013 en 2014) bij wijze van proef Aandacht binnen de organisatie voor thema integriteit op basis van trainingsprogramma, gedurende 2 jaar (2013 en 2014) Informatiebeleid versterken, incidenteel gedurende 2013 en 2014 Organisatieontwikkeling "Op weg naar een regisserende overheid", zowel bestuurlijk als ambtelijk, werken aan competenties, inrichten van de nieuwe organisatiestructuur, uitrollen van Het Nieuwe Werken, ophogen van het opleidingsbudget totaal Hervorming Lokale Overheid TOTAAL Pagina 8

9 STARTNOTITIE DUURZAAM EN VEILIG Begin 2011 is de startnotitie Duurzaam en veilig opgeleverd en in februari als een van de vier startnotities aan de raad aangeboden. Bij de behandeling van de Kaderbegroting in juli 2011 en de behandeling van de Programmabegroting zijn wel eerste uitspraken vanuit de raad gedaan, maar er heeft nog geen inhoudelijke discussie plaats gevonden. Ondertussen heeft de tijd niet stil gestaan en zijn er ontwikkelingen die aanleiding geven om de startnotitie Duurzaam en veilig te actualiseren. Om de raad in staat te stellen om keuzes te maken is het tegelijkertijd ook wenselijk om de startnotitie nader te verdiepen en concretiseren. Daartoe dient deze geactualiseerde startnotitie. In het coalitieakkoord is aangegeven dat een leefbare en vooral veilige woonomgeving bijdraagt aan het welzijn en welbevinden van de inwoners. Het aspect duurzaamheid is hierbij steeds meer van belang. Duurzaam en veilig is in de kadernota 2010 aangemerkt als een van de strategisch thema s waar de gemeente de komende jaren op wil inzetten. Deze startnotitie is bedoeld om de kaders vast te leggen en een goed beeld te geven waar voor Borne kansen liggen. Op basis hiervan kunnen keuzes worden gemaakt voor verdere verkenning, uitwerking en uitvoering. De notitie heeft de volgende opbouw: o wat verstaan we onder duurzaam en veilig en welke ontwikkelingen zijn er? o waar staat Borne? o waar willen we naar toe? o visie o wat gaan we doen? o doelen o hoe gaan we het doen? o acties 1. Duurzaam en veilig: afbakening Duurzaam(heid) en veilig(heid) zijn veelomvattende begrippen die op zeer uiteenlopende manieren worden gebruikt. Deze begrippen vragen dan ook om een duidelijke afbakening Wat is duurzaam(heid)? Bij duurzame ontwikkeling wordt rekening gehouden met de behoeften van de huidige generaties, terwijl ook de behoeften van de toekomstige generaties worden gewaarborgd; het heeft zowel een economische, sociale, ecologische, als politieke dimensie. Werken aan duurzaamheid houdt in dat we op een verantwoorde wijze omgaan met ruimte, landschappelijke- en natuurwaarden, grondstoffen, energie en het milieu. Binnen de gemeente Borne kan duurzaamheid dan ook betrekking hebben op alle beleidsvelden en werkzaamheden. Het is geen product, maar een manier van denken en vooral doen om bestaande producten en diensten te verbeteren. Duurzaamheid vraagt dan ook om een duidelijke afbakening. Er is sprake van een toenemend bewustzijn van het belang van duurzaamheid, dat vooral voortkomt uit veranderingen in de directe leefomgeving, zoals het besef van de eindigheid van de beschikbaarheid van fossiele brandstoffen en klimaatverandering. Deze veranderingen leiden er toe dat het duurzaam omgaan met (grond)stoffen, energievormen, wonen, werken en mobiliteit steeds nadrukkelijker op allerlei politiekbestuurlijke agenda s staan, zowel op wereld, Europees, nationaal, provinciaal, regionaal, als ook op lokaal niveau. Pagina 9

10 Door experts worden de volgende trends op het gebied van duurzaamheid benoemd: Klimaatverandering en toegenomen aandacht voor waterhuishouding Uitputting fossiele brandstoffen, ontwikkeling van alternatieven Technische innovaties bij bouw energiezuinige woningen, isolatiemaatregelen Ontwikkeling elektrische mobiliteit Toename duurzame productie Afname biodiversiteit 1.2. Wat is veiligheid? Ook veiligheid is een breed begrip: het gemeentelijk veiligheidsterrein omvat een reeks van veiligheidsonderwerpen, van woonoverlast en jeugdcriminaliteit tot verkeersveiligheid en huiselijk geweld. Algemeen worden er vijf veiligheidsvelden onderscheiden: veilige woon- en leefomgeving; bedrijvigheid en veiligheid; jeugd en veiligheid; fysieke veiligheid; integriteit en veiligheid. Voor de aanpak van deze thema s zijn verschillende instrumenten beschikbaar en er kan aan allerlei maatregelen worden gedacht. Vanuit de integrale benadering staat voorop dat bij effectuering van die maatregelen meerdere partijen een rol spelen: niet alleen publieke partijen, zoals politie en justitie, maar ook private partijen, zoals bewoners en ondernemers. In een aantal gevallen loopt de samenwerking langs vaste (wettelijke) lijnen, maar vaak kunnen partijen zelf bepalen op welke wijze de samenwerking wordt ingevuld. De gemeente heeft de regierol hierin. Dat betekent: sturing op de selectie en aanpak van de veiligheidsthema s, sturing op samenwerking en de nakoming van afspraken, sturing op tussentijdse evaluaties en de kwaliteit van de organisatie. 2. Waar staat Borne? 2.1. Duurzaamheid Er zijn in Borne veel voorbeelden van initiatieven, activiteiten en projecten die het predikaat duurzaam kunnen dragen, zonder dat we daar altijd bewust bij stil staan. Te denken valt aan het afkoppelen van regenwater in de Bornsche Maten, het gebruik van regenwater als spoelwater in de Bijenkorf, het gebruik van (energiezuinige) hoogfrequente verlichting in sportzalen, maar ook de aanleg van kunstgrasvelden, die minder onderhoud nodig hebben, terwijl de belastbaarheid hoger is. Daarnaast begint duurzaamheid langzaam maar zeker inhoud te krijgen als een integraal onderdeel van de beleidsontwikkeling, bijvoorbeeld in het formuleren van de ambitie om duurzaam in te kopen, het steeds verder scheiden en hergebruiken van afvalstoffen en het stimuleren van energiebesparing, onder andere door duurzamer te bouwen. Er gebeurt dus wel veel op het gebied van duurzaamheid, maar er is tot op heden nog geen afzonderlijk beleidskader voor duurzaamheid vastgelegd. Ook zijn er nog nauwelijks doelstellingen op dit gebied geformuleerd. Hier ligt een kans om ambities te formuleren en doelen te stellen. Ook de economische situatie kan als kans worden gezien. Weliswaar vraagt duurzaamheid om investeringen, maar deze investeringen leveren wel rendement op en kunnen bijdragen aan structurele besparingen Veiligheid Het beleid op het gebied van veiligheid is vastgelegd in de Nota Integraal veiligheidsbeleid In de programmabegroting is in het programma Veiligheid als maatschappelijk effect aangegeven: Pagina 10

11 inwoners van Borne wonen en leven in een duurzame en veilige leefomgeving. Omdat Borne als een veilige gemeente kan worden gekwalificeerd, is het beleid er vooral op gericht om veiligheid te bewaken en te borgen door intensieve samenwerking met onze veiligheidspartners - onze burgers en lokale partners - en door een integrale benadering. Een ander beleidsdoel is het duurzaam inrichten en beheren van de leefomgeving. Concrete activiteiten en projecten worden jaarlijks vastgelegd in het actiejaarplan Veiligheid. In de afgelopen jaren zijn al mooie (duurzame) resultaten bereikt: - Er is sprake van een integrale aanpak van knelpunten op het gebied van leefbaarheid en veiligheid met de strategische veiligheidspartners. Deze aanpak is geborgd in een samenwerkingsconvenant. - Jaarlijks worden, met medewerking van brandweer, politie, Woonbeheer Borne en Welzijn Borne, twee wijkschouwen georganiseerd. Bij de voorbereiding, uitvoering en nazorg wordt de wijk(vertegenwoordiging) direct betrokken. De wijkschouwen zijn direct gericht op de leefbaarheid in de wijken en het voorkomen en zo nodig aanpakken van overlast en verloedering. - De gemeente Borne zet in op het herinrichten van bestaande en creëren van nieuwe speelvoorzieningen met bijhorende spelregels en gebruiksvoorschriften ter voorkoming van overlasten verloederingssituaties door (hang-)jongeren. - Vanaf november 2009 loopt in samenwerking met Woonbeheer Borne een tweejarig project waarbij twee wijkconciërges worden ingezet ter versterking van de toezicht- en handhavingsfunctie. - De gemeente Borne heeft de 1e ster van het Keurmerk Veilig Ondernemen voor het centrum Borne en winkelcentra Nettorama en Stroom Esch ontvangen. - Op het gebied van verkeer wordt er onder andere verkeerseducatie voor ouderen (scootmobiellessen, fietsvaardigheidstrainingen en parkeerlessen parkeergarage) georganiseerd. - Samen met sportverenigingen is er een alcoholmatigingsbeleid voor sportkantines ingevoerd en worden via de scholen, supermarkten en cafetaria s voorlichtingsacties georganiseerd om bewustwording te creëren ten aanzien van de gevaren van alcoholgebruik onder de 16 jaar. - Door aansluiting van de gemeente Borne bij het Veiligheidshuis Midden Twente is een nauwe samenwerking tussen de zorgketen/hulpverlening en Openbaar Ministerie/veiligheid gewaarborgd. - De invoering van de bestuurlijke strafbeschikking en de aanwijzing van een bijzonder opsporingsambtenaar geven de gemeente de mogelijkheid om kleine ergernissen/overtredingen in de openbare ruimte bestuurlijk aan te pakken. - Er is gewerkt aan een sluitende aanpak voor de nazorg ex-gedetineerden - onder andere middels deelname aan Digitaal Platform aansluiting nazorg, samenwerking met het Veiligheidshuis en instellen van procesmanagement - zodat de kans op recidive en overlast en verloedering in de Bornse samenleving wordt verkleind. - Veel inwoners van Borne hebben gehoor gegeven aan de oproep om deel te nemen aan Burgernet. - De politie en de gemeente werken samen aan de preventieve èn repressieve aanpak van fietsdiefstal (in de vorm van voorlichtingscampagnes en strafrechtelijke handhaving door inzet van cameratoezicht). - Door middel van het structureel opleiden en oefenen van de functionarissen binnen de rampenbestrijdingsorganisatie is sprake van een duurzame voorbereiding op de hulpverlening bij crisissituaties. Verkeersveiligheid Aan de inrichting van wegen vanuit het principe duurzaam veilig (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) is de afgelopen jaren veel aandacht besteed. Met behulp van subsidies, maar steeds op basis van co-financiering, is fors geïnvesteerd in het realiseren van 30km- en 60km-zones. Er is ook ingezet op de veilige schoolomgeving en verkeerseducatie (ROVO convenant). Het terugdringen van het Pagina 11

12 autogebruik en stimuleren van het gebruik van de fiets en het openbaar vervoer zijn beleidsdoelstellingen waar ook - in beperkte mate - aandacht aan is geschonken. 3. Visie: waar willen we naar toe? Duurzaamheid en veiligheid hebben met elkaar gemeen dat het een gezamenlijke verantwoordelijkheid betreft van gemeente, inwoners, ondernemers en maatschappelijke partners. Werken aan duurzaamheid en veiligheid is nodig om Borne toekomstbestendig te maken. Een verschil is dat duurzaamheid geen afzonderlijk beleidsveld is, maar een manier van denken en doen - die voortdurend gestimuleerd moet worden -, terwijl veiligheid een beleidsprogramma in de begroting is. Het onderwerp duurzaamheid heeft in de visie Mijn Borne 2030 Dynamische Dorpen een prominente plaats gekregen. Duurzaamheid wordt in de visie gekoppeld aan de thema s bouwen, energie, mobiliteit, (openbare) verlichting, biodiversiteit en duurzaam inkopen en aanbesteden. Duurzaamheid is een thema dat zowel afzonderlijk als in combinatie met veiligheid verder kan worden opgepakt. In de visie Mijn Borne 2030 Dynamische Dorpen is de visie op veiligheid als volgt verwoord: Borne is in 2030 op alle fronten een veilige gemeente.. Bij het opstellen van deze visie bleek dat burgers vooral aan veiligheid hechten als het om de woon- en leefomgeving ging. Een samenleving waar inwoners en ondernemers zich bewust zijn van het belang van duurzaamheid, daar naar handelen en kansen verzilveren. Wij willen onze inwoners, ondernemers en partners stimuleren om duurzaam te denken en te handelen. Duurzaam denken betekent bewustwording; er voor zorgen dat duurzaamheid tussen de oren komt (gedrag/cultuurverandering). Duurzame ontwikkelingen komen gemakkelijker tot stand wanneer er bij alle betrokkenen - gemeente, inwoners, ondernemer en partners - bewustzijn en enthousiasme bestaat. Partijen kunnen elkaar dan stimuleren, samenwerking zoeken en ook met nieuwe initiatieven komen. De gemeente kan ook gebruik maken van kennis en initiatieven van(uit) partners in de samenleving. Communicatie over de urgentie, maar ook de voordelen, zoals kostenbesparing en comfort, is van belang. Het gaat dan zowel om interne als externe communicatie. Een duurzame gemeente èn gemeentelijke organisatie Bij duurzaam handelen willen we als gemeente het goede voorbeeld geven en concrete, realistische en meetbare initiatieven nemen die bijdragen aan een duurzame Bornse samenleving. Een duurzame en veilige leefomgeving Op het gebied van leefbaarheid en veiligheid is vooral sprake van het continueren van beleid om veiligheid te borgen. De gemeente heeft een initiërende, regisserende en waar mogelijk ondersteunende rol. In het licht van de verwachte bezuinigingstaakstelling voor de gemeente speelt ook op dit beleidsterrein de vraag wat de prioriteiten zijn als het gaat om de uitvoering van bestaande activiteiten en projecten en eventuele nieuwe initiatieven. Ontwikkelingen, zoals de totstandkoming van de Veiligheidsregio, betekenen dat de gemeente een andere rol gaat vervullen en regionale samenwerking op veiligheidsgebied steeds belangrijker wordt. Pagina 12

13 Bij het maken van keuzes zullen wij inwoners, ondernemers, onderwijs en partners blijven betrekken. De vraag is wat ons betreft ook steeds wat deze partijen zelf op het gebied van leefbaarheid en veiligheid kunnen doen. Wij zien hier veel raakvlakken met de benadering van burgerparticipatie. Bij duurzaamheid in relatie tot veiligheid zien wij vooral kansen met betrekking tot de fysieke woon- en leefomgeving en inrichting van de openbare ruimte. Als uitgangspunt nemen wij dat de effecten van eventuele nieuwe maatregelen op het gebied van duurzaamheid en veiligheid direct zichtbaar en merkbaar moeten zijn in de samenleving. We pakken vooral de kansen die zich in de komende jaren gaan voordoen, bijvoorbeeld als het gaat om (Europese en landelijke) subsidieregelingen en stimuleringsmaatregelen. 4. Voorstel: wat gaan we doen? 4.1. Duurzaamheid Deelthema: Energie en woonlasten Een van de aspecten van duurzaamheid betreft het energieverbruik. In 2011 is een Energiescan uitgevoerd naar het verbruik van energie in Borne en het potentieel om het verbruik terug te dringen en te verduurzamen. De resultaten hiervan zijn op 22 september 2011 gepresenteerd aan de raad. De Energiescan geeft aan waar Borne nu staat. In totaal verbruikt Borne 1,5 PJ (PetaJoule) aan energie. De meeste energie wordt in Borne verbruikt door de huishoudens, gevolgd door het zakelijk transport. In potentie kan maximaal 1,2 PJ verduurzaamd worden. Op dit moment is het aandeel duurzame energie 0,05 PJ. Naar verwachting gaat de energieconsumptie in de komende jaren dalen als gevolg van externe (macro) ontwikkelingen, zoals nieuwe energiezuinigere technieken. Het aandeel duurzame energie zal de komende jaren groeien. Zonder verdere maatregelen is het aandeel duurzame energie 9% in In een energievisie zijn de variabelen dus: - het terugdringen van het totale energieverbruik; - het vergroten van het aandeel duurzame energie. Uit de scan komt naar voren dat het interessant is om in te zetten op het energieverbruik van huishoudens. Het gaat dan in de eerste plaats om bewustwording van duurzaamheid. Dat kan door middel van voorlichting, maar ook door inzicht te geven in het energieverbruik en besparingsmogelijkheden. Uit onderzoek 1 blijkt dat het aandeel energielasten in het totaal van de woonlasten blijft stijgen. Er ligt een rechtstreeks verband tussen energiekosten en woonlasten. Energie en water nemen 32 procent van de bijkomende woonlasten voor hun rekening. Afgelopen jaar heeft de gemeente op basis van subsidie energiescans voor huishoudens kunnen aanbieden. Bij die scans worden de verbeter- en bespaarmogelijkheden van huishoudens in beeld gebracht. Ondanks dat hier herhaaldelijk publiciteit aan is gegeven, is er maar beperkt gebruikt gemaakt van deze mogelijkheid. Dit laat zich verklaren door het feit dat de eerste stap weliswaar is om te weten op welke punten verbeteringen mogelijk zijn, maar dat zich dan gelijk de vraag aandient wat dit kost? Er moet 1 Woonlastenmonitor 2011 van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO). Pagina 13

14 ook een (financiële) prikkel zijn om het huis te isoleren of bijvoorbeeld een zonne-boiler te laten plaatsen. Als het rendement niet voldoende is kan er een prikkel worden gegeven door middel van subsidie of een duurzaamheidslening. Uit ervaringen van omliggende gemeenten blijkt dit een zeer effectief middel. Ons voorstel is om het energieloket te continueren en uit te breiden tot een fysiek loket en daarnaast een regeling op te stellen die het doen van duurzame investeringen op gebied van energiebesparing stimuleert. Geld en personele inzet Met betrekking tot het energieloket en een duurzaamheidpremie en -lening zijn afspraken gemaakt met de provincie Overijssel. Deze afspraken worden verwoord in de Overijsselse energiebesparingsaanpak 2.0 en in de Prestatie afspraken Wonen. De Prestatie afspraken Wonen beslaat de periode 2012 tot Voor het energieloket houdt dit in dat de komende 3 jaren in totaal ,- door de provincie beschikbaar is om een fysiek, digitaal en telefonisch energieloket op te zetten voor het beantwoorden van vragen over energiebesparing en financiële instrumenten. Ook van de gemeente wordt een bijdrage gevraagd. Dit kan in de vorm van personele inzet (circa 300 uur/jaar). De inzet past binnen de beschikbare capaciteit voor milieubeleid. Voor het verstrekken van een duurzaamheidpremie en -lening is voor de gehele provincie 13 miljoen aan leenruimte en premie beschikbaar. De duurzaamheidlening is gebaseerd op de techniek van een revolving fund en is gericht op energie gerelateerde duurzaamheidmaatregelen. Daarnaast wordt gedacht aan een duurzaamheidpremie die is gericht op isolatiemaatregelen. De omvang van de extra personele inzet is nu nog niet bekend en wordt betrokken bij de uitwerking van de regeling Deelthema: Samenwerking en bewustwording Duurzaamheid staat op dit moment bij veel maatschappelijke partners op de agenda. Wij willen deze partners betrekken bij initiatieven van de gemeente, maar ook aansluiten bij de initiatieven die deze partners ontplooien. Wij denken bijvoorbeeld aan partijen als Woonbeheer Borne, Cogas, Twence, LTO, maar ook mede-overheden die bezig zijn met het thema duurzaamheid, zoals andere (Twentse) gemeenten, het waterschap Regge en Dinkel en de provincie Overijssel. De provincie heeft ook een ruim budget vrij gemaakt voor duurzame (nieuwbouw)ontwikkelingen. Wij willen zelf als gemeente het goede voorbeeld geven door in te zetten op verduurzaming van de openbare verlichting, het terugdringen van het energieverbruik in bestaande en nieuwe gebouwen, elektrisch rijden faciliteren en duurzaam in te kopen. Onderwerpen die hierbij aandacht hebben zijn het gebruik van zonnepanelen, het verduurzamen van de energievoorziening van het zwembad en energiezuinig bouwen. Geld en personele inzet Omdat de hierboven genoemde ideeën nog nadere uitwerking en concretisering verdienen, is nog niet aan te geven welke middelen hiermee gemoeid zijn. Bij de totstandkoming van de visie Mijn Borne 2030 Dynamische Dorpen was een belangrijk item in de discussie wat publiek gefinancierd kon/moest worden en wat aan de samenleving over gelaten kon worden. Om als gemeente nieuwe initiatieven te kunnen ontplooien, slagvaardig in te spelen op initiatieven van andere partners en ook verbindingen te leggen, moet het thema duurzaamheid op één plaats in de gemeentelijke organisatie worden verankerd. Dit kan alleen met extra personele inzet. Voorgesteld wordt om voor coördinatie rondom duurzaamheid gedurende twee jaar (2013 en Pagina 14

15 2014) extra capaciteit (0,5 fte) beschikbaar te stellen. Zo kan een goede impuls worden gegeven aan duurzaamheid en kan ook bekeken worden of het de extra inzet een structureel karakter moet krijgen. In de bewustwording rond het thema duurzaamheid speelt communicatie en voorlichting een belangrijke rol. Via onder andere het energieloket, de website en de gemeentepagina in de Bornse Courant willen wij inwoners en ondernemers informeren over energiebesparingsmaatregelen, de mogelijkheden voor het aanwenden van duurzame energie en subsidiemogelijkheden. Geld en personele inzet Om in 2013 een extra impuls te geven aan communicatie en voorlichting vragen wij eenmalig 5.000,--. Bij samenwerking kan het ook gaan om kennisoverdracht en -ontwikkeling. Onze Duitse partnerstad Rheine heeft het initiatief genomen voor een Europees project KlimaPartnerschaft. Bij dit project staat de gezamenlijke Europese opgave op het gebied van klimaatbescherming en duurzaamheid centraal. Het partnercomité Borne Rheine ziet hier ook een rol voor zichzelf weggelegd en heeft de bereidheid uitgesproken om zich actief voor het project in te zetten en de samenleving waar mogelijk te betrekken. Voor deelname aan het project KlimaPartnerschaft en in verband met het aanvragen van subsidie heeft de gemeente Borne een letter of intent afgegeven. Op het moment dat de raad zich hierover ook positief uitspreekt kan de intentie worden omgezet in een definitieve deelname. Geld en personele inzet De incidentele kosten / financiële bijdrage voor dit vierjarige project (vanaf najaar 2012) worden geraamd op 6.000,--. Uitgaande van ondersteuning van het partnercomité Borne Rheine, kan het project worden uitgevoerd, mits de hiervoor genoemde tijdelijke extra capaciteit voor coördinatie beschikbaar wordt gesteld Deelthema inkoop In het gemeentelijke inkoop en aanbestedingsbeleid van de gemeente Borne is een duurzaamheidsparagraaf opgenomen. Hieraan zijn echter nog geen concrete doelstellingen verbonden. Uit de Bornse samenleving is in 2011 het initiatief gekomen om te bereiken dat Borne het predicaat fair trade verdient. Dit is een andere invulling van duurzaamheid, met een sociale en economische component. Fair trade zorgt ervoor dat producten onder eerlijke handelsvoorwaarden worden verhandeld met respect voor mens en milieu. De werkgroep vraagt de gemeente om dit traject te ondersteunen en hierbij aan te sluiten. Dit betekent onder meer dat in het inkoop- en aanbestedingsbeleid een fair trade paragraaf moet worden opgenomen en de gemeente waar mogelijk ook fair trade producten inkoopt. Als kapstok kan hierbij Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) worden gebruikt, dat al in ons inkoop- en aanbestedingsbeleid is opgenomen Deelname aan het project Fair trade is afhankelijk is van een positieve uitspraak vanuit de raad. Geld en personele inzet Aan de deelname aan het project door de gemeente, vanuit een faciliterende rol, zijn geen financiële consequenties verbonden. Wel kan de vertaling van de uitgangspunten van fair trade op het gebied van inkoop leiden tot kostenverhoging. De ambtelijke inzet kan worden geleverd binnen de bestaande capaciteit. Pagina 15

16 Deelthema mobiliteit Uit de Energiescan van Twence blijkt dat het energieverbruik op gebied van mobiliteit in Borne relatief hoog is. Woon-werkverkeer heeft hierin een groot aandeel in. Wij willen het (elektrische) fietsgebruik en elektrisch rijden verder stimuleren. Bij het fietsgebruik gaat het om het verbeteren van de infrastructuur. De realisatie van de fietssnelweg is een concreet project dat hieraan bijdraagt. Het elektrisch rijden kan onder meer worden gestimuleerd door middel van de realisatie van elektrische oplaadpunten. Geld en personele inzet Wij verwachten dat het realiseren van oplaadpunten vanuit de markt wordt opgepakt en dat de gemeente een ondersteunende rol kan vervullen door het beschikbaar stellen van ruimte en aansluiting op het openbare verlichtingsnet, zonder dat hiervoor aanvullende middelen nodig zijn Deelthema waterbeheer Lopende activiteiten met een duurzaam karakter zijn onder meer het afkoppelen van hemelwater, afspraken waterschap Regge en Dinkel over duurzaam waterbeheer en beheer en onderhoud van de openbare ruimte Duurzaam en veilig Deelthema: Veiligheidsbeleid In 2012 wordt op basis van de uitkomsten van de Veiligheidsmonitor de Nota Integraal veiligheidsbeleid geactualiseerd. Deze actualisatie kan binnen bestaand beleid worden gerealiseerd met inzet van de beschikbare middelen. Dit betekent wel dat er maar beperkt ruimte is voor burgerparticipatie, terwijl het onderwerp zich bij uitstek voor een interactieve benadering, in lijn met de werkwijze van Mijn Borne 2030 en de uitgangspunten van de startnotitie Burgerparticipatie. Er wordt onderzocht of het mogelijk is om de Nota Integraal veiligheidsbeleid interactief tot stand te laten komen en welke extra middelen dit vraagt. Zo nodig wordt hierover separaat aan de raad gerapporteerd. Externe veiligheid heeft betrekking op de omgang met gevaarlijke stoffen. Het gaat hierbij om: - bedrijven waar opslag, gebruik en/of productie van gevaarlijke stoffen plaatsvindt; - vervoer van gevaarlijke stoffen over weg, spoor of water en door buisleidingen. In 2007 is de Beleidsvisie Externe Veiligheid vastgesteld. Wij gaan het externe veiligheidsbeleid actualiseren. De reden hiervoor is de totstandkoming van nieuwe wetgeving en nieuw provinciaal beleid, dat kaderstellend is voor de uitvoering van het externe veiligheid door gemeenten. In een beleidsvisie wordt verwoord wat er speelt binnen Borne aan externe veiligheid gerelateerde projecten, hoe daar mee om wordt gegaan en welke middelen hierbij gebruikt kunnen worden. Het achterliggende doel is het borgen van een adequaat veiligheidsniveau en duidelijkheid voor toekomstige ontwikkelingen. Geld en personele inzet De actualisatie van het externe veiligheidsbeleid kunnen worden uitgevoerd binnen de beschikbare personele capaciteit en voor de actualisatie en uitvoering van beleid is subsidie van de provincie beschikbaar. Pagina 16

17 4.2.2 Deelthema: Inrichting openbare ruimte Bij de inrichting van de openbare ruimte wordt al rekening gehouden met duurzaamheidsaspecten: lagere beheer-en onderhoudskosten door de fysieke inrichting en het gebruik van duurzame (milieuvriendelijke) materialen, maar ook duurzame inkoop van straat- en speelmeubilair ( vandalisme-proof, bestand tegen wisselende weersomstandigheden en onderhoudsarm). Vanzelfsprekend blijven wij hier, als onderdeel van ons inkoopbeleid, aandacht aan besteden en willen we op dit punt ook doelen formuleren. In december 2011 is de dynamische led-verlichting langs de parallelweg Borne-Zenderen en het fietspad Weerselosestraat-Hertmerweg in gebruik genomen. Dit is een mooi voorbeeld van een project dat het predikaat duurzaam en veilig verdient. Een weloverwogen keuze voor openbare verlichting draagt zowel bij aan duurzaamheid (energiebesparing) als aan veiligheid (sociale veiligheid en verkeersveiligheid). Wij willen in de komende jaren meer led-verlichting toepassen en openbare verlichting in het buitengebied reduceren. De uitgangspunten hiervoor zijn vastgelegd in het beleidsplan openbare verlichting. Geld en personele inzet De benodigde middelen zijn nog niet geraamd en afhankelijk van de wijze en omvang waarop uitvoering wordt gegeven aan dit beleidsthema Deelthema: Leefbaarheid Om overlast en verloedering tegen te gaan en de zogenaamde kleine ergernissen aan te pakken, is voldoende toezicht en handhaving in de openbare ruimte noodzakelijk. Vanaf november 2009 loopt in samenwerking met Woonbeheer Borne een project waarbij twee wijkmeesters worden ingezet ter versterking van de toezichtfunctie. In de stuurgroep Leefbaarheid en veiligheid is in maart 2012 de huidige structuur geëvalueerd. Hieruit volgt dat extra toezicht in de openbare ruimte een toegevoegde waarde heeft en noodzakelijk is. Om echter effectief toezicht te kunnen houden is ook de bevoegdheid nodig om repressief op te kunnen treden. Dit kan middels het aanstellen van zogenaamde Bijzondere Opsporingsambtenaren (BOA s). Voorgesteld wordt om de projectmatige inzet van de wijkmeesters te beëindigen en toezicht en handhaving structureel uit te breiden met 1 fte middels het aanstellen van een BOA. Geld en personele inzet De kosten van uitbreiding van de capaciteit voor toezicht en handhaving met 1 fte worden geraamd op ,-- per jaar, vooralsnog voor een periode van twee jaar (2013 en 2014). Een grote kleine ergernis betreft de overlast van hondenpoep, zo blijkt telkens uit onderzoeken en enquêtes, het meest recent uit het onderzoek van de rekenkamercommissie en de uitkomst van het onderzoek Waar staat je gemeente, waaraan Borne in het najaar 2011 aan mee heeft gedaan. De rekenkamercommissie constateert in haar onderzoek naar de effectiviteit van hondenpoepbeleid dat de gemeente (nog) geen specifiek beleid heeft vastgesteld. De tijdelijke beleidsintensivering in de wijk Stroom Esch enkele jaren geleden was een pilot en heeft niet geleid tot een structureel en gemeentebreed hondenpoepbeleid. Gelet op de aanbevelingen van de rekenkamercommissie en het besluit van de raad in de vergadering van 20 maart 2012, willen wij een voorstel uitwerken voor de aanpak van hondenpoepoverlast. Geld en personele inzet Voor zowel de ontwikkeling, als voor de uitvoering van beleid en de hieraan verbonden maatregelen moeten middelen beschikbaar worden gesteld. De intensiteit van het beleid bepaalt de omvang van deze middelen. In elk geval willen we bezien of de ervaringen die eerder zijn Pagina 17

18 opgedaan met de pilot in de wijk Stroom Esch breder benut kunnen worden. Een eerste raming van de benodigde middelen wordt gegeven bij de kaderbegroting In het kader van de Actiejaarplannen Veiligheid is de afgelopen jaren succesvol invulling gegeven aan de uitvoering van wijkschouwen. Voor deze vorm van burgerparticipatie zijn tot en met 2012 incidentele middelen beschikbaar. Wij willen de uitvoering van wijkschouwen (twee schouwen per jaar) continueren. Door de stuurgroep Leefbaarheid en veiligheid is eind 2011 besloten om de invoering van het Politiekeurmerk Veilig Wonen te koppelen aan de uitvoering van de wijkschouwen. Hierbij worden de bewoners van de betreffende wijk in de gelegenheid gesteld om de woning te laten inspecteren door het inbraakpreventieteam Hengelo (SWB). Geld en personele inzet Om bij wijkschouwen direct acties te kunnen uitvoeren - die verder gaan dan regulier beheer en onderhoud - wordt voorgesteld om een bedrag van ,-- per jaar voor de jaren 2013 en 2014 in de begroting op te nemen Verkeersveiligheid Afgelopen jaren is geïnvesteerd in het duurzaam en veilig inrichten van wegen als 30 km of 60 km zone. Dit heeft direct bijgedragen aan vergroting van de verkeersveiligheid. Voor de herinrichting is gebruik gemaakt van subsidies als cofinanciering. Wij stellen voor om de volgende wegen nog als 30 km zone in te richten: - Letterveld (begrensd door Azelosestraat/Letterveldweg/Seringenstraat en Twickelerblokweg); - Spanjaardswijk. Geld en personele inzet Benodigde financiën voor aanpassing infra en bebording: ,- Te ontvangen subsidie Regio Twente (25%): ,- - Bijdrage gemeente Borne: ,- Aangezien de Regionale subsidie voor verkeersprojecten in 2012 en 2013 volledig zal worden besteed aan het Centrumplan, wordt voorgesteld om de verdere aanpak van deze 30 km zones niet voor 2014 te starten. In de bovenstaande berekening is de inrichting van de Seringenstraat en Twickelerblokweg tot 30 km zone niet meegenomen. Door de huidige ruime opzet van deze wegen, is voor de inrichting tot 30 km zone nog eens ,- nodig. Ook hiervoor kan eventueel subsidie worden verkregen van 25% ( ,-), waardoor de gemeentelijke bijdrage op ,- neerkomt. Pagina 18

19 5. Tenslotte Tegen de achtergrond van de nog te voeren takendiscussie, hebben wij bij het opstellen van deze startnotitie zo veel mogelijk de bestaande kaders als uitgangspunt genomen. Zoals toegelicht, zijn deze kaders op het gebied van veiligheid scherper dan op het gebied van duurzaamheid. Ook is duidelijk dat er op beide gebieden nog de nodige ambities liggen. Met name bij de uitwerking van het thema duurzaamheid verwachten wij dat dit nieuw geld zal vragen. Er zullen echter ook voorstellen zijn die (op termijn) geld besparen. Als het aankomt op het maken van keuzes, staat voor ons het eerder genoemde uitgangspunt voorop dat de effecten van nieuwe maatregelen op het gebied van duurzaamheid en veiligheid direct zichtbaar en merkbaar moeten zijn in de samenleving. De voorbereidende werkgroep, Herman Mulder, wethouder Marcel Wielinga, manager afdeling grondgebied Nicole Teesink, beleidsadviseur integrale veiligheid Henk Richters, teamcoördinator uitvoering Bas Oonk, technisch beleidsmedewerker milieu Marco Moddejonge, bestuursadviseur Pagina 19

20 STARTNOTITIE IEDEREEN DOET MEE In de kadernota 2010 is de vertaling van het coalitieakkoord nader uitgewerkt. Als gevolg van het goed in evenwicht brengen van de bestuurlijke prioriteiten voor de komende periode worden 4 strategische thema s benoemd. Voor de uitwerking van deze thema s wordt een startnotitie in het vooruitzicht gesteld. Deze notitie beoogt het maatschappelijk effect dat we willen bereiken te benoemen. Iedereen doet mee is benoemd als strategisch thema waarvoor een startnotitie wordt opgesteld. We willen uiteindelijk bereiken dat alle inwoners in staat zijn om volwaardig deel te nemen aan onze samenleving, waarbij de inspanningen vooral gericht zullen zijn op die inwoners die buiten hun schuld niet in staat zijn zelfstandig aan het maatschappelijk leven deel te nemen (maatschappelijk effect). Het doel is om in 2014 een integrale aanpak van de verschillende beleidsvelden gerealiseerd te hebben waarvoor de Wet maatschappelijk ondersteuning (Wmo) leidend is en waarmee maatschappelijke participatie in samenhang wordt ondersteund. Hierbij onderscheiden we 3 beleidsvelden: - Wmo; - Armoedebestrijding en ondersteuning; - Arbeidsparticipatie (in loondienst, werkervaringsplaatsen, werkleerplekken en vrijwilligerswerk). 1. Landelijke ontwikkelingen Wij hebben de ambitie om te werken aan een vitale samenleving waarin alle inwoners van onze gemeente zich herkennen en waarin we kansen oppakken om de kleinschaligheid en betrokkenheid te handhaven en waarin we kiezen voor een moderne Bornse samenleving met een sociaal gezicht. Het nieuwe kabinet heeft een overheid voor ogen die alleen doet wat zij moet doen en dan bij voorkeur zo dicht mogelijk bij de mensen. Op die manier kan de overheid weer bondgenoot worden van de burgers. De kwaliteitsverbetering moet worden gezocht in slimme vernieuwingen en niet in geld en regels. Tegen die achtergrond zetten we belangrijkste aangekondigde ontwikkelingen op een rij. Gezondheid: Er wordt ingezet op betere basiszorg dichter bij huis in de vorm van een netwerk van zorg in wijken en dorpen door een goede samenwerking tussen de belangrijkste spelers in het veld (huisartsen, wijkverpleegkundigen, thuiszorg, apotheek e.d). Jeugd: De effectiviteit van de jeugdzorg wordt verbeterd door een stelselherziening en het voornemen bestaat alle daarmee verbonden taken gefaseerd over te hevelen naar de gemeente (transitie jeugdzorg). Gemeenten, bij voorkeur in samenwerking, worden uitgedaagd zorgvraag en aanbod op elkaar te laten aansluiten. Daarbij gaat het om de bestaande domeinen provinciale jeugdzorg, gesloten jeugdzorg, jeugdbescherming, jeugdreclassering, jeugdgeestelijke gezondheidszorg en jeugd-licht verstandelijk gehandicapten hulp. Er wordt gewerkt aan een bestuurlijk kader om de nieuwe gemeentelijke taken, al dan niet in gezamenlijkheid, te kunnen uitwerken. Het centrum voor jeugd en gezin krijgt een beeldbepalende positie als front office voor alle jeugdzorg. Sport: Samenwerking is het devies om breedtesport en topsport te bevorderen. Voor het verbeteren van de leefbaarheid in wijken en dorpen kan sport en de daarbij horende voorzieningen dienen als integraal bindmiddel. Pagina 20

21 Integratie nieuwkomers: Migranten en asielzoekers dragen zelf zorg voor hun inburgering en van hen wordt verwacht dat zij zich houden aan de regels die hier gelden en actief deelnemen aan de samenleving. Er is een vangnet via maatschappelijke begeleiding en vrijwilligerswerk. Onderwijs: Kinderen met een grote taalachterstand gaan met dwang en drang deelnemen aan vroeg- en voorschoolse educatie. Ouders zijn hiervoor medeverantwoordelijk. Het aantal voortijdige schoolverlaters wordt drastisch teruggebracht. Cultuur: Een hoogwaardig cultureel aanbod blijft bestaan, maar er komt meer ruimte voor de samenleving en het particulier initiatief. Overheidsbemoeienis wordt beperkt. Er komt vergrote aandacht voor de verdiencapaciteit van cultuur. Ouderen: Ouderen, langdurig zieken en gehandicapten verdienen bijzondere aandacht. De wensen en (on) mogelijkheden van deze mensen en hun omgeving zijn leidend. De instellingen voor ouderenzorg krijgen meer financiële ruimte en kunnen weer investeren in kwaliteit van zorg en zorgpersoneel. Werk en sociale zekerheid: Mensen worden in staat gesteld een goede balans te vinden tussen betaald werk, zorgtaken, vrijwilligerswerk, scholing en vrije tijd. Werk gaat altijd boven uitkering en mensen mogen daarvan niet afhankelijk worden gemaakt. Wie in staat is om te werken zorgt er zelf voor dat hij/zij in eigen onderhoud kan voorzien en niet afhankelijk hoeft te zijn van een uitkering. Er komt één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt (Wet Werken Naar Vermogen) waardoor we meer mensen laten participeren, budgetten gerichter en effectiever inzetten en daarmee kosten uitsparen die in de uitdagingsfeer van de gemeente wordt gelegd. AWBZ De Algemene wet bijzondere ziektekosten wordt sterk versoberd. Er worden onderdelen ondergebracht bij de zorgverzekeraars. De begeleidingskosten worden gefaseerd overgeheveld naar de gemeente. 2. Waar staat Borne? Met het vaststellen van het eerste Wmo-beleidsplan eind 2008 zijn er ontwikkelingen in gang gezet die de bouwstenen vormen voor het meedoen in de Bornse samenleving. Enkele belangrijke ontwikkelingen noemen we hier zonder te pretenderen volledig te zijn. We hebben beleid ontwikkeld en vastgesteld rond mantelzorg en mantelzorgondersteuning. Dit thema heeft prioriteit gekregen met als resultaat dat mantelzorg meer bekendheid heeft gekregen en dat diverse ondersteuningsactiviteiten zijn opgepakt, van praktische hulp tot respijtzorg. Het vrijwilligersbeleid heeft een nieuwe impuls gekregen. Het jaar van de vrijwilligers is positief afgesloten en er is op een interactieve manier een nieuwe nota vrijwilligerswerk vastgesteld. We hebben de nota volksgezondheid in uitvoering gebracht met als voorbeeld het (in regionaal verband) opgepakte project Happy Fris, ter preventie van het gebruik van alcohol onder jongeren en aandacht voor leefstijl. Dit jaar zijn wij voornemens in combinatie met het Wmo-beleidsplan een nieuwe nota Volksgezondheid aan de raad voor te leggen. Pagina 21

22 Het stimuleren van beweging heeft zich vertaald in allerlei projecten voor jong en oud, waarbij (naast de nota volksgezondheid) de basis wordt gelegd in de sportnota en het uitvoeringsplan sport. Een concreet recent voorbeeld van verbindingen leggen tussen de diverse beleidsvelden is terug te vinden in de functie van de combinatiefunctionaris, waarbij sport, jeugd en cultuur gecombineerd zijn zodat jeugd en jongeren kunnen participeren en bewegen. Op basis van de nota cultuureducatie zijn alle cultuuraanbieders in Borne betrokken bij het cultuureducatieprogramma op de basisscholen. Ter voorkoming van eenzaamheid (onder ouderen) en om mensen sociaal te activeren, is het geluksbudget ingesteld. Hiermee worden concrete resultaten geboekt. We zien diverse partners in het veld samenwerken en tot andere creatieve oplossingen komen met als doel Bornse inwoners die sociaal geïsoleerd zijn geraakt weer mee te laten doen. Het Centrum voor Jeugd en Gezin is in de startblokken gezet. Er is een mooie basis gelegd voor een verdere toekomstige uitwerking. We zijn klaar om, mede gelet op de landelijke ontwikkelingen waarbij de jeugdzorg wordt gedecentraliseerd naar gemeenten, het CJG te positioneren als een spil in de frontoffice. We hebben ingezet op een sluitende (zorg)ketenaanpak, waarbij preventieve signalering van problemen bij jeugdigen en een multidisciplinaire benadering van problemen bij niet alleen jeugdigen 0-12 jaar, maar voor de hele probleemgroep van jaar, inmiddels zijn vruchten begint af te werpen. Met het tot stand komen van het armoedebeleid (o.a. jeugdsportfonds) kunnen meer inwoners meedoen, in het bijzonder kinderen uit arme gezinnen die mee kunnen doen aan sport, cultuur of andere activiteiten. Inmiddels heeft het armoedebeleid een structureel karakter gekregen. 3. Visie: waar willen we naar toe? We zien in de nabije toekomst een integrale aanpak vanuit de verschillende beleidsvelden waarbij de Wmo leidend is zodat maatschappelijke participatie in samenhang wordt ondersteund. Er wordt ingezet op sociale participatie, gezondheidszorg en het in stand houden van de sociale voorzieningen door een integrale aanpak van het Wmo-beleid waarmee gezondheid, sport en jeugd nadrukkelijk met elkaar worden verbonden. Het bestaande niveau van de individuele voorzieningen op het terrein van wonen, vervoer en hulp bij het huishouden wordt zoveel mogelijk gehandhaafd. Hierbij wordt niet uitgesloten dat mogelijk verschuivingen gaan plaatsvinden van individuele voorzieningen naar algemeen voorliggende dan wel collectieve voorzieningen. Er is aandacht voor de toenemende groei van het aantal kwetsbare ouderen. De burger en de zorg voor deze burger staan centraal. We hebben de wettelijke verplichting één keer per 4 jaar het Wmo-beleidsplan op te stellen dan wel te herijken. Dat gaat dit jaar gebeuren zodat er op korte termijn een geactualiseerd en integraal tot stand gebracht Wmo-beleidsplan voorligt. In deze startnotitie wordt de basis gelegd voor een goede aansluiting tussen het programma Meedoen in Borne en het nieuwe Wmo-beleidsplan in wording. Wij willen zorg dragen voor een goed en structureel vangnet in de vorm van armoedebeleid dat is gericht op inkomensondersteuning en participatiebevordering. Pagina 22

23 We onderscheiden drie invalshoeken: Wmo; armoedebestrijding en ondersteuning; en arbeidsparticipatie (in loondienst, werkervaringsplaatsen, werkleerplekken en vrijwilligerswerk). Wmo Wij steken in op het ondersteunen van de burger, daar waar hij zijn probleem niet zelf of met behulp van zijn naaste omgeving, kan oplossen. Uitgangspunt is samen met de burger kijken naar dat wat hij nog wel kan en hem adequaat compenseren op de belemmeringen die er voor hem zijn. De samenwerking met onze maatschappelijke partners wordt verder versterkt en uitgebouwd om deze hoofddoelstelling samen te realiseren. Hiertoe hebben we het rapport En noe d ran vastgesteld. We gaan ons nog meer extern oriënteren. Er komt ook meer integraliteit tussen de Wmo en de Wwb. Als kader willen we de participatieladder gaan gebruiken waarbinnen we dat gaan doen. Er zal meer aandacht zijn voor het maatschappelijk verantwoord ondernemen waarin met nadruk zal worden gekeken naar (nieuwe) bedrijfsvestigingen in Borne in relatie tot uitstroom van uitkeringsgerechtigden en social return on investment. Niet alleen bij bedrijven zoals WSW Midden Twente (Fitis), ook bij bedrijven en organisaties die in het kader van aanbestedingen opdrachten gegund krijgen wordt hier met name op gestuurd. Binnen deze hoofddoelstelling gaan we ons actief inzetten door de burger, onze cliënt, proactief integraal te benaderen. Daardoor is hij eerder in staat zelfredzaam te zijn en te participeren in onze samenleving. Armoedebestrijding en ondersteuning We erkennen onze zorgplicht om de leefsituatie van kwetsbare burgers te verbeteren en om hen weer toekomstperspectief te bieden. Daartoe ondersteunen we mensen met afstand tot de arbeidsmarkt en bieden hen de mogelijkheid deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer om zichzelf zo optimaal mogelijk te kunnen ontwikkelen. Als instrument wordt hiervoor de participatieladder nadrukkelijk ingezet. We bieden mensen met lage inkomens ondersteuning in de vorm van bijzondere bijstand en activiteiten gericht op maatschappelijke participatie. Arbeidsparticipatie We zetten onze eigen kracht in en benutten die van de regio om meer mensen aan de slag te krijgen. Reïntegratie en activering van uitkeringsgerechtigden wordt nadrukkelijk bevorderd met behulp van het inzetten van meerdere instrumenten. Rekening houdend met de beperkingen van het participatiebudget blijven we ons richten op de ondersteuning van de burger met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Bestaande instrumenten willen we op een vernieuwende wijze inzetten. Vrijwilligerswerk is één van deze instrumenten dat dient als opstap naar arbeidsparticipatie. Hiermee ligt tevens een verbinding met de Wmo. Ook het maatschappelijk verantwoord ondernemen, waarbij wordt gekeken naar (nieuwe) bedrijfsvestigingen in Borne in relatie tot uitstroom van uitkeringsgerechtigden en social return on investment, wordt hier nadrukkelijk ingezet. Daarnaast hebben we volop aandacht voor een aantal belangrijke andere thema s. Onderwijs We streven naar een breed onderwijsaanbod dat, daar waar mogelijk, is gebaseerd op de brede school gedachte. De combinatie van onderwijs, opvang en zorg voor kinderen in de leeftijd van 0-12 jaar speelt hierin een belangrijke rol. We bevorderen daarbij de samenwerking van instellingen op het gebied van onderwijs, voor-, tussen- en buitenschoolse opvang en zorg alsmede van instellingen op het gebied van sport, cultuur, welzijn en muziek. We herijken het integraal huisvestingsplan met als doel dat er een Pagina 23

24 evenwichtige spreiding van onderwijs en opvang voor kinderen van 0-12 jaar over de gemeente Borne wordt bereikt. Daartoe stellen we een streefbeeldennotitie op. Naleving van de leerplicht en het voorkomen van voortijdig schoolverlaten blijft een belangrijk aandachtspunt. Leerlingen moeten een concreet toekomstperspectief zien. Voortijdige schoolverlaters zien over het algemeen niet de toegevoegde waarde van een schooldiploma. We brengen verbindingen aan tussen arbeidsparticipatie en de Wet investeren in jongeren (Wij). Door hen in contact te brengen met diverse banen of vervolgopleidingen bieden we ze weer toekomstperspectief en leren we ze de waarde van een diploma wel zien. Ons beleid zal gericht zijn op het verkrijgen van een goede interactie tussen de school en haar omgeving (ouders). We zorgen voor een goede kwaliteit van kinderopvang, waaronder peuterspeelzaalwerk, en zetten in op een dekkend en hoogwaardig aanbod van voor- en vroegschoolse educatie voor kinderen die in een achterstandsituatie verkeren. Sport- en beweging Wij willen sporten en beweging voor iedereen mogelijk maken en hebben de ambitie meer mensen te laten sporten en bewegen. Een laagdrempelig gebruik van goede sportvoorzieningen met een gevarieerd sportaanbod staan hierbij centraal. Wij zien de relatie tussen sport en maatschappelijke thema s en willen sport meer inzetten bij het versterken van sociale cohesie en gezondheid. Voor het uitvoeren van deze voornemens hebben we al verschillende doelstellingen geformuleerd en vastgelegd in de door de raad vastgestelde sportnota (8 december 2009). We zetten in op de begeleiding en ondersteuning van sportverenigingen bij eigen investeringen, op betaalbare tarieven voor het gebruik van de accommodaties en op de uitvoering van bestaande onderhoudsplannen. Gezondheid en sociale cohesie Gezondheid is een groot goed. Daarom willen wij onze burgers optimale kansen op gezondheid bieden. Stimuleren van beweging, bestrijden van overgewicht, preventie van gebruik van genotmiddelen door jongeren, het voorkomen van eenzaamheid onder ouderen en aandacht voor depressie zijn speerpunten van beleid. Er worden meer verbindingen gelegd met de beleidsterreinen sport en jeugd. 4. Voorstel: wat gaan we doen? De komende periode willen we de volgende resultaten bereiken: 1. De samenwerking met onze maatschappelijke partners wordt verder versterkt en uitgebouwd. We gaan ons nog meer extern oriënteren. We hebben daarbij een duidelijk resultaat voor ogen dat we als volgt omschrijven: ons streven is erop gericht dat in 2015 tenminste 60% van de huishoudens in de gemeente in enigerlei vorm van een woonservicegebied woont. Wij hechten eraan te verklaren dat wij problemen zo doelgroepneutraal mogelijk willen benaderen en de mensen in hun woonomgeving centraal gaan stellen. 2. Er zal meer aandacht zijn voor het maatschappelijk verantwoord ondernemen waarin met nadruk wordt gekeken naar (nieuwe) bedrijfsvestigingen in Borne in relatie tot uitstroom van uitkeringsgerechtigden en social return on investment. De accountmanager van sociale zaken en de bedrijfscontact functionaris gaan daartoe het komend jaar een uitvoeringsvoorstel maken. Daarnaast zal er bij de aanbesteding van gemeentelijke werken op worden ingezet dat 5% van de aanbestedingssom besteed zal worden ten behoeve van activering/reïntegratie van uitkeringsgerechtigden. Pagina 24

25 3. Wij gaan een zo breed mogelijk pakket reïntegratie en participatie-instrumenten inzetten waarbij we het cliëntenbestand dat is aangewezen op een uitkering voortdurend toetsen aan de participatieladder en maatwerk aanbieden op het gebied van uitstroom, werkleerplekken en sociale activering. We erkennen daarmee onze zorgplicht om de leefsituatie van kwetsbare burgers te verbeteren en om hen weer toekomstperspectief te bieden. Het is onze ambitie telkens op jaarbasis 40 uitkeringsgerechtigden die snel bemiddelbaar zijn te laten uitstromen, 20 trajecten gericht op werkervaring, scholing en/of stageplekken met als doel duurzame uitstroom in te zetten voor cliënten met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt en 15 sociale activeringstrajecten in te zetten om mensen te stimuleren deel te nemen aan maatschappelijk verantwoorde activiteiten. We bieden daarmee een vangnet voor hen die het echt nodig hebben. 4. We gaan de komende periode door middel van maatwerkaanbod inzetten op jongeren die het moeilijk hebben, door hen werk, scholing of een combinatie van beiden aan te bieden. Door middel van het aanbieden van maatwerk, het laten behalen van een startkwalificatie en het aanbieden van vakgerichte trainingen/opleidingen willen we de periode van bijstandafhankelijkheid zo kort mogelijk houden. Daarbij doen we met nadruk een beroep op de eigen verantwoordelijkheid van de jongere. 5. Alle inwoners van Borne nemen zo veel als mogelijk volwaardig deel aan onze samenleving. Wij zetten daarbij in op het ondersteunen van die burger die zijn probleem niet zelf of met behulp van zijn naaste omgeving kan oplossen door hem adequaat te compenseren op de belemmeringen die er zijn. We hebben extra aandacht voor de toenemende groei van het aantal kwetsbare ouderen. Daartoe hebben we het bestaande Wmo- en gezondheidsbeleid geëvalueerd en nemen het initiatief tot het op interactieve wijze opstellen van nieuwe plannen met daarin een herdefiniëring van de speerpunten / activiteiten. 6. We streven naar een combinatie van onderwijs, opvang en zorg voor kinderen in de leeftijd van 0-12 jaar middels een breed onderwijsaanbod. Daartoe herijken we het integraal huisvestingsplan in die zin dat een evenwichtige spreiding over de gemeente wordt bereikt. 7. We willen sporten en beweging voor iedereen mogelijk maken door middel van een laagdrempelig gebruik van goede sportvoorzieningen met een gevarieerd sportaanbod en zetten in op begeleiding en ondersteuning van sportverenigingen, op betaalbare tarieven voor accommodatiegebruik en op de uitvoering van bestaande onderhoudsplannen. 5. Hoe gaan we het doen? Activiteit Opzetten woonservicegebieden Maatschappelijk verantwoord ondernemen Participatieladder gebruiken voor uitstroom Personele inzet Opmerkingen (uren) u. t/m 2014 Subsidietoekenning door provincie zonder cofinanciering en regievoering proces Uitvoeren deelplannen vanuit going concerntaken 100 u. 1.sturen op social return on investment bij aanbestedingen 2.relatie vaststellen en inzetten bij bedrijfsvestiging en uitstroom uitkeringsgerechtigden Herprioriteren werkzaamheden accountmanagement -- Herprioriteren werkzaamheden casemanagement Pagina 25

26 40 uitkeringsgerechtigden per jaar, aanbieden 20 trajecten werkervaring en scholing en inzetten van 15 sociale activeringstrajecten Doorontwikkelen armoedebeleid Jongeren door middel van maatwerkaanbod, werk, scholing of een combinatie van beiden aanbieden Nieuwe Wmo- en gezondheidsnota interactief ontwikkelen Breed basisonderwijsaanbod op diverse locaties middels combinatie onderwijs, opvang en zorg vanuit herijking integraal huisvestingsplan / streefbeeldennota Laagdrempelig en gevarieerd sportaanbod Totaal 3150 u. t/m u. Voorlichting intensiveren Verscherpte evaluatiecriteria ontwikkelen -- Herprioriteren werkzaamheden casemanagement 500 u Geprioriteerd in afdelingsplan 1050 u. t/m 2014 Brede schoolcoördinatie 0,5 fte structureel (bestaande vacature thans onder vacaturestop vrijgeven) Borne, maart 2012 De voorbereidende werkgroep, Lex Albers, wethouder Gerald ten Thij, manager afdeling inwoners Mirjam Gras, beleidsmedewerker welzijn en educatie Nico Hulsebos, productencoördinator sociale zaken en welzijn & educatie a.i. Jan van t Ende, bestuursadviseur Pagina 26

27 STARTNOTITIE BURGERPARTICIPATIE In het coalitieakkoord wordt uitgegaan van participatie in de breedste zin van het woord. Het gaat om deelname aan de samenleving en deelname aan beleidsontwikkeling (deelnemen = meedoen). In de kadernota wordt burgerparticipatie aangemerkt als strategisch thema en omschreven als Inwoners en organisaties hebben invloed op hun leefomgeving en op beleidsontwikkeling en besluitvorming door (mede)verantwoordelijkheid te nemen voor gemeentelijke plannen en voor de uitvoering hiervan (het maatschappelijk effect). 1. Landelijke ontwikkelingen BZK en VNG In actie met burgers! is een deelproject van het Actieprogramma Lokaal Bestuur (een gezamenlijk initiatief van de VNG en het ministerie van BZK). Het project borduurt in 2010 en 2011 voort op de lessen en ervaringen van proeftuinen en experimenten burgerparticipatie waaraan in 2009 zo n honderd gemeenten meededen. Het doel van de experimenten en proeftuinen was om gemeenten die op een vernieuwende manier met burgers (gaan) samenwerken actief met elkaar in contact te brengen. Overijssel In 2008 is in opdracht van de provincie Overijssel een onderzoek uitgevoerd naar innovatie van burgerparticipatie in Overijssel. Hieruit kwam naar voren dat vrijwel alle Overijsselse gemeenten één of meer vormen van burgerparticipatie organiseerden. Opvallende conclusie in dit rapport is dat de bestaansgrond voor burgerparticipatie heel vaak aan leefbaarheid wordt gerelateerd: Leefbaarheid lijkt de centrale waarde te zijn die burgerparticipatie inspireert, hetgeen de verandering van het eerdere doelgroepenbeleid (en de daarbij horende cliëntparticipatie) naar wijkbeleid illustreert. Nationale Ombudsman Uit het onderzoek van de Nationale Ombudsman naar de klachten over 2008 komt een lijst met grootste ergernissen over burgerparticipatie: - Politiek heeft al besloten - Te laat betrekken van burgers - Negeren inbreng burgers - Bestuur en ambtenaren weigeren een gesprek met burgers over de voorgenomen plannen - Gemeente verstrekt geen informatie over beslissingen die de directe leefomgeving van de burger raken - Door een gebrek aan informatie stroken de verwachtingen van burgers of maatschappelijke groepen niet met de realiteit - Gemeente handelt onzorgvuldig - Onvolledige informatie De Nationale Ombudsman heeft 10 spelregels voor goede burgerparticipatie opgesteld, gebaseerd op drie uitgangspunten: 1) het gemeentebestuur moeten heldere keuzes maken over de inspraak van burgers; 2) bestuurders en ambtenaren moeten zich écht interesseren voor de burgerinbreng, en 3) burgers voortdurend en volledig informeren tijdens het participatieproces. Pagina 27

28 Participatieladder Vrijwel alle gemeenten refereren bij burgerparticipatie aan de participatieladder die in verschillende vormen bestaat. Wanneer gestart wordt met participatie moet bepaald worden welke mate van participatie (lees; mate van invloed) voor een bepaald vraagstuk gewenst is. De participatieladder kan daarbij een belangrijk hulpmiddel zijn. De laagste trede van de ladder staat voor de minst vergaande vorm van deelname, de hoogste trede staat voor de meest vergaande vorm van participatie. Burgerparticipatie, de volgende stap Verspreid over het land ontstaan steeds meer initiatieven van burgers en organisaties. De gemeente heeft hier nauwelijks een (sturende) rol, maar kijkt van geval tot geval of het initiatief ondersteund wordt. Niet de burger neemt deel, maar de overheid: de participerende overheid. Deze volgende stap is een logische voortzetting van de al gezette stappen op het gebied van burgerparticipatie: 1 inspraak van burger op conceptvoorstel (informeren, raadplegen) 2 betrokkenheid van burger bij voorbereiding voorstel (adviseren) 3 burger doet voorstel, gemeente is partner (coproduceren, meebeslissen) 4 burger neemt initiatief, gemeente ondersteunt (beslissen) 2. Waar staat Borne? Binnen de gemeente Borne wordt het betrekken van de inwoners bij allerlei gemeentelijke plannen van groot belang geacht. Zo wordt er vanuit de gemeente sinds 2005 beleid gevoerd met betrekking tot het onderwerp (interactieve beleidsvorming, dat sinds december 2009 omgedoopt is in burgerparticipatie). Bovendien wordt in het coalitieakkoord bewonersparticipatie aangemerkt als een kernthema. Naast wettelijke verplichtingen zoals genoemd in de Wet maatschappelijke ondersteuning en de Wet werk en bijstand, worden verschillende initiatieven ontplooid die erop gericht zijn burgers te betrekken bij gemeentelijke plannen. Hieronder volgt een korte beschrijving van die initiatieven. Beleidskader Spoorboekje burgerparticipatie Het spoorboekje bevat de spelregels voor burgerparticipatie, zoals die binnen de gemeente Borne gelden. Hierin staat onder andere wat burgerparticipatie inhoudt, wanneer het ingezet kan worden en welke vormen van burgerparticipatie er zijn. In het spoorboekje wordt aangegeven dat er binnen de gemeente Borne gebruik gemaakt wordt van de term burgerparticipatie. En dan gaat het om het in een zo vroeg mogelijk stadium betrekken van burgers, maatschappelijke organisaties, bedrijven en/of andere overheden bij het beleid om in een open wisselwerking en/of samenwerking met hen tot de voorbereiding, bepaling, de uitvoering en/of de evaluatie van beleid te komen. Pagina 28

29 Burgerparticipatie is geen verplichte werkwijze en kan op verschillende momenten in het proces van beleidsontwikkeling worden ingezet. In het spoorboekje is een checklist opgenomen die uit vier onderdelen bestaat: 1) Geschiktheid voor burgerparticipatie 2) Hoe burgerparticipatie te organiseren 3) De mate van invloed (participatieladder) 4) Overige richtlijnen Regisserende gemeente Borne Een regisserende gemeente kent haar prioriteiten, heeft eindresultaten/maatschappelijke effecten benoemd en kent de spelers (extern en intern) die deze resultaten verwezenlijken. De gemeente zorgt er voor dat goede samenwerkingsverbanden tot stand komen en neemt eventueel deel aan deze samenwerkingsverbanden. De gemeente creëert randvoorwaarden om samen met anderen resultaten/maatschappelijke effecten te bereiken. Hierbij kiezen we de rol van stimulator, initiator en partner. (Uit: bezuinigingen en organisatieontwikkeling, maart 2010) Een gemeente regisseert wanneer zij stuurt op afstemming tussen meerdere actoren om een doel vanuit een visie te bereiken. Hierbij hebben de gemeente en de andere actoren diverse afhankelijkheidsrelaties en verantwoordelijkheden, die ontstaan vanuit de randvoorwaarden gesteld aan de verschillende actoren. Deze randvoorwaarden worden door monitoring gevolgd. (Span e.a., De regierol van gemeenten nader bekeken, 2009). De belangrijkste keuzes bij regisseren gaan over de vraag of de gemeente in de relaties met andere actoren strak stuurt of juist faciliteit. Regisseren kan binnen deze omschrijving verschillende vormen aannemen: uitbesteden, samenwerken en ondersteunen. Gemeente heeft keuze uit drie zuivere regierollen: - Opdrachtgever - Coproducent - Facilitator Dorpsplanplus Het Dorpsplanplus is van toepassing op de dorpen Hertme en Zenderen. Met de Dorpsplanplusaanpak is het oude dorpsplan vertaald naar een concreet uitvoeringsplan en zijn prioriteiten gesteld. De punten zijn aangedragen door de inwoners zelf en in samenspraak met medewerkers van de gemeente verder uitgewerkt. De dorpen - vertegenwoordigd door de Dorpsraden - en de gemeente Borne spannen zich samen met het Consortium Dorpsplanplus in om de concrete punten op de agenda te verwezenlijken. De dorpsplannen hebben een goede leefbaarheid in de dorpen als doelstelling. Centrumplan Borne Doel van het centrumplan is om een centrum met een kwalitatief hoogwaardig winkel- en uitgaansaanbod te realiseren. Om draagvlak voor het plan te creëren is samenwerking gezocht met de ondernemers in en de bewoners van het centrum. Pagina 29

30 Bij het opstellen van het masterplan voor het centrum is de eerste grove schets van dit plan voorgelegd aan een consultatiegroep bestaande uit ondernemers. Na besluitvorming door de gemeenteraad is het plan uitgewerkt per deelgebied. Hiervoor zijn informatieavonden georganiseerd voor bewoners en ondernemers in het deelgebied. In het proces is gebleken dat met name bewoners bij voorkeur een uitgewerkt plan aangereikt krijgen, waar zij op- en aanmerkingen bij kunnen plaatsen. Ook viel op dat de opkomst van bewoners van een bepaald deelgebied tegenviel. Slechts een klein deel van de uitgenodigden verschijnt op een informatieavond. Ook is opgemerkt dat bewoners vooral gericht zijn op het concrete eigenbelang. Cliëntenparticipatie WMO en WWB. In de Wet maatschappelijke ondersteuning en de Wet werk en bijstand is geregeld dat bij de beleidsontwikkeling rekening wordt gehouden met de wensen en behoeften van burgers en cliënten. Hoe dit dient te gebeuren is niet voorgeschreven. In de gemeente Borne is gekozen voor platforms (WWB platform en WMO platform). Het WMO platform bestaat uit vertegenwoordigers van belangenorganisaties en natuurlijke personen. Het WWB platform daarentegen bestaat alleen uit vertegenwoordigers van belangenorganisaties. De gebruikers van de producten en diensten worden geraadpleegd via cliëntenpanels. Wijkschouw De wijkschouw is een rondgang door de wijk door vertegenwoordigers van verschillende organisaties die zich bezig houden met de leefbaarheid en veiligheid in de wijk. Naast de vertegenwoordiging van de gemeente Borne zijn medewerkers van de politie, de brandweer, Welzijn Borne en Woonbeheer aanwezig. Tijdens de wijkschouw kan de wijk-/belangengroepering specifieke voorvallen van achteruitgang in leefbaarheid en veiligheid in de wijk persoonlijk toelichten. Na afloop van de wijkschouw wordt vervolgens direct met de wijkvertegenwoordigers overlegd welke maatregelen (eventueel op korte- of lange termijn) hiervoor (wel/niet) getroffen kunnen worden. De bevindingen van de wijkschouw worden op schrift gesteld en in een actiepuntenlijst gegoten. Op basis hiervan wordt een flyer opgesteld, die huis-aan-huis verspreid wordt onder wijkbewoners, zodat alle wijkbewoners een terugkoppeling ontvangen van de opzet/inhoud/uitkomsten van de schouw. Concreet wordt in deze flyer verwoord welke verbeteracties in de wijk worden ondernomen en op welke termijn ze dat kunnen verwachten. Het voornemen is om wijkbewoners meer te betrekken bij de verbeteracties. Groenbeheer In de dagelijkse praktijk van het beheer van de openbare ruimte hebben zich in de loop der jaren al verschillende vormen van deelname door burgers en instanties ontwikkeld. Het betreft voornamelijk deelname in de praktische uitvoering, zoals bijvoorbeeld de boomplantdag en de zwerfafvalacties. Via een amendement bij de begrotingsbehandeling (Kadernota ) zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor renovatie, waarbij als randvoorwaarde is gesteld dat er gezocht wordt naar mogelijkheden voor sponsoring en burgerparticipatie. Pagina 30

31 Dit heeft ertoe geleid dat groepen bewoners de mogelijkheid hebben een deel van het groenonderhoud zelf uit te voeren binnen de volgende kaders: - In het geval van omvorming van heesterbeplanting naar gazon worden groepen van bewoners (minimaal op straatniveau) in de gelegenheid gesteld om het onderhoud van de beplanting op zich te nemen. - De deelnemers worden in de gelegenheid gesteld om (binnen de kaders van het groenbeleidsplan) mee te beslissen over de nieuw aan te leggen beplantingsoort. - Per straat, buurt of wijk is een contactpersoon (en vervanger) benoemd en hiermee wordt een onderhoudscontract namens de betrokken bewoners afgesloten. - De over te dragen onderhoudswerkzaamheden worden 2 keer per jaar gezamenlijk opgeleverd in het bijzijn van contactpersoon namens de bewoners. - Bij het opzeggen of niet nakomen van de vastgelegde afspraken worden de gerenoveerde beplantingsvakken alsnog omgevormd naar gazon. - De gemeentelijke inzet (regierol) en het onderhoud door de bewoners wordt 1 jaar na invoering van de onderhoudscontracten geëvalueerd en op basis daarvan worden lijnen voor de toekomst uitgezet. - Bedrijven en instellingen worden aangeschreven met het verzoek een aantal groene, beeldbepalende objecten te sponsoren en hiervoor sponsorcontracten af te sluiten. De eerste ervaringen zijn over het algemeen positief. Wel blijkt het lastig te zijn om continuïteit in onderhoud door burgers te garanderen. Pas als er sprake is van een gedeelde verantwoordelijkheid en/of begeleiding vanuit de gemeente, worden contracten ook goed nageleefd. Toekomstvisie In september 2011 heeft de gemeenteraad de toekomstvisie Dynamische Dorpen vastgesteld. Deze visie is opgesteld door maatschappelijke partners op de hoogste trede van de participatieladder: meebeslissen. Uit de visie: De gemeente heeft sterk ingezet op haar regierol. Bestuurders en ambtenaren zijn minder bepalend geworden. De vaardigheden waar binnen de overheid behoefte aan is, hebben meer en meer te maken met verbinden en organiseren. Burgers en gemeente zijn een dynamische verbinding aangegaan. Alle organisaties en instellingen moeten bij hun beleidsbesluiten dan ook rekening houden met deze visie. Onderling mag, kan en moet de gemeenschap elkaar aanspreken op ieders inbreng om het gekozen scenario te verwezenlijken. De inzet van de visie, van MijnBorne2030, is dan ook dat de gemeenschap er mee aan de slag gaat. Gemeente en regiegroep maken jaarlijks samen een uitvoeringsagenda. Het concept voor 2012 wordt in het najaar van 2011 besproken, samen met de evaluatie en het nazorgdocument van MijnBorne2030. Voorgesteld wordt om de uitvoeringsagenda vervolgens jaarlijks met de gemeenteraad te bespreken, bijvoorbeeld tijdens een openbare bijeenkomst in het Kulturhus De Bijenkorf. De aanpak van de toekomstvisie heeft enerzijds het vertrouwen van burgers en organisaties in de gemeentelijke overheid vergroot en anderzijds zijn ook verwachtingen gewekt. Pagina 31

32 3. Visie: waar willen we naar toe? In Borne spreken we over burgerparticipatie. Hiermee bedoelen we participatie van inwoners en organisaties aan de samenleving en aan het gemeentelijk beleid in de volle breedte: zowel beleidsontwikkeling en -vaststelling als -uitvoering en -evaluatie. Burgerparticipatie in Borne heeft als primair doel om inwoners invloed te geven op hun woon- en leefomgeving. Hiervoor zien wij drie niveaus waarop burgers kunnen participeren: op het niveau van hun straat/buurt, op wijkniveau en op het niveau van de Bornse samenleving. Leidraad voor de vormgeving van burgerparticipatie is het Spoorboekje Burgerparticipatie. De veranderende rol van gemeenten (minder beheersen, meer regisseren) zorgt voor een andere werkwijze waarin burgerparticipatie een steeds belangrijkere rol gaat spelen. Mondiger burgers, vraaggericht werken, het hebben van een aanspreekpunt en duidelijkheid over wat burgers van de gemeente kunnen verwachten (o.a. basispakket van voorzieningen en diensten en servicenormen) zijn de pijlers onder de nieuwe werkwijze. Participatie kan voor verschillende doelen ingezet worden. Het is van belang om voor aanvang helder te hebben met welk doel participatie wordt ingezet. Het gebruiken van de initiatiefkracht in een wijk om de fysieke leefomgeving vorm te geven (meedoen) vraagt een om andere vorm van participatie dan het streven naar een breed gedragen beleidsnota (meedenken). Burgerparticipatie is niet vrijblijvend. Zowel de gemeente als de burgers hebben een verantwoordelijkheid. Hofman (Joop Hofman Allianties) geeft aan dat tegenover elke vorm van participatie een bepaalde mate van verantwoordelijkheid staat. De burger die deelneemt op een bepaald niveau moet wel over het bijbehorende mandaat beschikken. Participatie werkt niet als bij voorbeeld gekozen is voor een vergaande vorm zoals meebeslissen, terwijl de deelnemende burger niet kan spreken namens een buurt of wijk. Dit wordt wel de achterkant van de participatieladder genoemd (zie figuur). Deze verantwoordelijkheid is nog niet expliciet opgenomen in het Spoorboekje Burgerparticipatie. Op basis van de ervaringen die in de lopende participatietrajecten worden opgedaan willen we het Spoorboekje in 2013 herzien. Pagina 32