Pagina 1. Startnotities

Transcriptie

1 Pagina 1 Startnotities

2 Inleiding Bij de Kadernota 2010 en de Programmabegroting is afgesproken het coalitieakkoord uit te werken aan de hand van een viertal Startnotities, te weten: - Duurzaam en Veilig - Iedereen doet mee - Burgerparticipatie - Hervorming Lokale Overheid Algemene overwegingen Er ligt een belangrijke opgave in de komende jaren. De overheid is bezig met een transformatie. Er zijn minder middelen beschikbaar en er is sprake van een herijking van de taken van de lokale overheid; meer uitvoering van rijkstaken (decentralisatie), meer regisserend, minder op uitvoering gericht, gericht op het terugwinnen van het vertrouwen van de burger. De Takendiscussie, die in de periode januari-juni 2011 wordt uitgevoerd, moet de nieuwe contouren voor Borne op de korte en middenlange termijn aangeven. Daarnaast moet het traject MijnBorne2030 de horizon op de langere termijn aangeven. Er moet samenhang zijn in deze twee sporen. De Startnotities geven de route aan voor deze raadsperiode (tot 2014) op de vier hoofdthema s van het coalitieakkoord. De personele en financiële inzet die het bereiken van de in de Startnotities genoemde doelen vereist, moet worden afgewogen in de Takendiscussie. Kortom, de transformatie moet in principe worden gerealiseerd met bestaande eventueel geheralloceerde- middelen. Daarnaast wordt opgemerkt dat voor een aantal acties geen extra middelen worden gevraagd, maar veel meer zijn gericht op verandering van houding en gedrag (hervorming). In die zin zijn de Startnotities te verdelen in activiteiten die gericht zijn op enerzijds de Wat-vraag (wat willen we bereiken), hetgeen geldt voor Duurzaam & Veilig en Iedereen Doet Mee en anderzijds de Hoe-vraag (hoe gaat we het bereiken), hetgeen geldt voor Burgerparticipatie en Hervorming Lokale Overheid. In bijgevoegd overzicht is aangegeven welke concrete voorstellen uit de Startnotities worden gedestilleerd en met prioriteit als nieuwe beleidsvoornemens worden meegenomen in het afwegingskader voor de Takendiscussie en vertaling in de Kaderbegroting Bij de procesnotitie voor de Takendiscussie is aangegeven dat in de taakstelling vooralsnog wordt gekoerst op een bedrag van 3 miljoen. Hiermee moet zowel invulling worden gegeven aan de bezuinigingen (bestuursakkoord/gemeentefonds) als het wensenpakket voor nieuw beleid. Uitgangspunt dat nieuw beleid uitsluitend ingevuld kan worden als sprake is van voldoende ruimte naar aanleiding van de Takendiscussie. In het overzicht dat als bijlage bij deze rapportage is gevoegd is uitsluitend het gewenste nieuw beleid op basis van de Startnotities in beeld gebracht. Uiteraard worden bij de uitvoering van de Startnotities ook bestaande middelen ingezet. Deze dienen in de binnenkort te voeren Takendiscussie meegewogen te worden (vertaling in criteria/weging). Geld In deze rapportage hebben wij de concrete beslispunten c.q. keuzes van de Startnotities gebundeld. Deze bundeling van (beleids)voornemens zal worden gehanteerd als input voor de hiervoor genoemde Takendiscussie. Financiële en personele vertaling van deze voornemens dient derhalve gevonden te worden binnen de zoekopdracht van de Takendiscussie. Opgemerkt wordt dat de genoemde bedragen en personele inzet zijn gebaseerd op zeer grove aannames. Bij de voorbereiding van de Kaderbegroting zal nog verfijning worden aangebracht in deze gegevens. Verder wordt opgemerkt dat de Startnotities vooral een vertaling zijn van de ambities van het college in het verlengde van het coalitieakkoord. Om die reden is geen financiële vertaling gegeven van de nog te verwachten wettelijke verplichtingen binnen de kaders van de Startnotities. Als voorbeeld: op het gebied van verdergaande digitalisering komen vanuit het Nationaal Uitvoeringsprogramma nog verdere verplichtingen richting gemeenten om basisregistraties e.d. te implementeren. Deze wettelijke verplichting moet wel worden vertaald in het vervolg van het programma Kwaliteit van dienstverlening c.q. Borne Digitaal, maar is niet meegenomen als ambitie in de Startnotitie. Daarmee wordt aansluiting gezocht bij andere mogelijke wettelijke verplichtingen die gemeenten worden opgelegd op andere beleidsterreinen en niet direct zijn vertaald in de ambities van de Startnotities. 15 februari 2011 Burgemeester en wethouders van Borne. Pagina 2

3 Startnotitie Thema Activiteiten Kosten Extra fte Duurzaam en Veilig Bewustwording Communicatieplan Energiebesparing inc Educatie Energiescan ism Twence Beleidsnotitie energiezuinig Borne Reduceren openbare (led) verlichting buitengebied str Veiligheid Flexibel cameratoezicht Leefbaarheid Politiekeurmerk Veilig Wonen Veiligheidseffectrapport voor De Veste Verlichting achterpaden/brandgangen en JOP's (zonne-energie) Afronden 30 en 60 km zones Inzetten van toezicht en handhaving functie in openbare ruimte structureel maken Wijkschouwen structureel (zie ook Burgerparticipatie) ,00 Bestrijden hondenpoepoverlast obv ervaringen Stroom Esch Inrichten openbare ruimte en speelplaatsen met duurzame materialen (duurzaam inkoopbeleid) Algemeen Coordinatie van beleid ,50 totaal Duurzaam en Veilig ,50 Iedereen doet mee Zorg Werkgelegenheid Opzetten woonservicegebieden; 60% huishoudens in 2015 binnen woonservicegebied Maatschappelijk verantwoord ondernemen, opstellen uitvoeringsvoorstel, sociale return on investment 5% Uitstroom bevorderen; 40 uitkeringsgerechtigen per jaar, 20 trajecten werkervaring en scholing, 15 sociale activering, maatwerk voor jongeren tussen 18 en 27 jaar Evaluatie bestaande Wmo en gezondheidsbeleid Opstellen nieuw vrijwilligersbeleid Pagina 3

4 Onderwijs Sport Armoedebestrijding Breed onderwijsaanbod, spreiding, op basis van herijking integraal huisvestingsplan; realisatie van De Veste Coordinatie brede school, uur per jaar 2012 en 2013 Laagdrempelig en gevarieerd sportaanbod Structureel maken armoedebeleid pm , totaal Iedereen Doet Mee ,50 Burgerparticipatie Beleid en uitvoering Dorpen en wijken Spoorboekje burgerparticipatie actualiseren en implementeren; training en coaching Aanstellen wijkregisseur ,50 Aanstellen consulent burgerparticipatie Beleid en ondersteuning burgerparticipatie herkenbaar beleggen in de organisatie Toekomstvisie is pilot Nieuwe (social) media inzetten Monitoren van beleid en uitvoering burgerparticipatie, rapporteren aan raad; evaluatie in 2013 Met vier organisaties uit wijken en/of dorpen overeenkomsten sluiten Uitvoeren wijkschouw (zie ook Duurzaam en Veilig) Met straten en buurten zijn minimaal 10 conctracten gesloten voor beheer en onderhoud van groen ,50 totaal Burgerparticipatie ,00 Hervorming Lokale Overheid Burger/kwaliteit van dienstverlening algemeen Ontwikkelen visie, coordinatie pm Verminderen regelgeving en bevorderen mediation in bezwarenprocedures Verbeteren website, voldoen aan webrichtlijnen, invoeren bestuurs- c.q. raadsinformatiesysteem, digitaal loket Pagina 4

5 Bestuur Borne Digitaal, volgende fase, verlenging programmamanager (in afwachting van wettelijke verplichting, geen directe positie in Startnotitie) Vijf beloften aan de burger, waaronder kwaliteitshandvest en servicenormen Herijking integriteitsbeleid, training bewustwording pm Organisatie Verbetering besluivormingsprocessen, kwaliteit college- en raadsvoorstellen, afhandeling brieven Samenwerking bedrijfsvoering (shared services) en, waar mogelijk, beleid en uitvoering Strategisch personeelsbeleid, ,20 bevordering mobiliteit en aansluiting bij Het Nieuwe Werken Informatiemanager , ,20 TOTAAL ,20 Pagina 5

6 STARTNOTITIE DUURZAAM EN VEILIG In het coalitieakkoord is aangegeven dat een leefbare en vooral veilige woonomgeving bijdraagt aan het welzijn en welbevinden van de inwoners. Het aspect duurzaamheid is hierbij steeds meer van belang. Duurzaam en veilig is in de kadernota 2010 aangemerkt als een van de strategisch thema s waar de gemeente de komende jaren op wil inzetten. Deze startnotitie is bedoeld om de kaders vast te leggen en een goed beeld te geven waar voor Borne kansen liggen. Op basis hiervan kunnen keuzes worden gemaakt voor verdere verkenning, uitwerking en uitvoering. De notitie heeft de volgende opbouw: o wat verstaan we onder duurzaam en veilig en welke ontwikkelingen zijn er? o waar staat Borne? o waar willen we naar toe? o visie o wat gaan we doen? o doelen o hoe gaan we het doen? o acties 1. Duurzaam en veilig: ontwikkelingen Duurzaam(heid) en veilig(heid) zijn veelomvattende begrippen die op zeer uiteenlopende manieren worden gebruikt. Deze begrippen vragen dan ook om een duidelijke afbakening Wat is duurzaam(heid)? Bij duurzame ontwikkeling wordt rekening gehouden met de behoeften van de huidige generaties, terwijl ook de behoeften van de toekomstige generaties worden gewaarborgd; het heeft zowel een economische, sociale, ecologische, als politieke dimensie. Werken aan duurzaamheid houdt in dat we op een verantwoorde wijze omgaan met ruimte, landschappelijke- en natuurwaarden, grondstoffen, energie en het milieu. Binnen de gemeente Borne kan duurzaamheid dan ook betrekking hebben op alle beleidsvelden en werkzaamheden. Het is geen product, maar een manier van denken en vooral doen om bestaande producten en diensten te verbeteren. Duurzaamheid vraagt dan ook om een duidelijke afbakening. Er is sprake van een toenemend bewustzijn van het belang van duurzaamheid, dat vooral voortkomt uit veranderingen in de directe leefomgeving, zoals het besef van de eindigheid van de beschikbaarheid van fossiele brandstoffen en klimaatverandering. Deze veranderingen leiden er toe dat het duurzaam omgaan met (grond)stoffen, energievormen, wonen, werken en mobiliteit steeds nadrukkelijker op allerlei politiekbestuurlijke agenda s staan, zowel op wereld, Europees, nationaal, provinciaal, regionaal, als ook op lokaal niveau. Door experts worden de volgende trends op het gebied van duurzaamheid benoemd: Klimaatverandering en toegenomen aandacht voor waterhuishouding Uitputting fossiele brandstoffen, ontwikkeling van alternatieven Technische innovaties bij bouw energiezuinige woningen, isolatiemaatregelen Ontwikkeling elektrische mobiliteit Toename duurzame productie Afname biodiversiteit Pagina 6

7 1.2. Wat is veiligheid? Ook veiligheid is een breed begrip: het gemeentelijk veiligheidsterrein omvat een reeks van veiligheidsonderwerpen, van woonoverlast en jeugdcriminaliteit tot verkeersveiligheid en huiselijk geweld. Algemeen worden er vijf veiligheidsvelden onderscheiden: veilige woon- en leefomgeving; bedrijvigheid en veiligheid; jeugd en veiligheid; fysieke veiligheid; integriteit en veiligheid. Voor de aanpak van deze thema s zijn verschillende instrumenten beschikbaar en er kan aan allerlei maatregelen worden gedacht. Vanuit de integrale benadering staat voorop dat bij effectuering van die maatregelen meerdere partijen een rol spelen: niet alleen publieke partijen, zoals politie en justitie, maar ook private partijen, zoals bewoners en ondernemers. In een aantal gevallen loopt de samenwerking langs vaste (wettelijke) lijnen, maar vaak kunnen partijen zelf bepalen op welke wijze de samenwerking wordt ingevuld. De gemeente heeft de regierol hierin. Dat betekent: sturing op de selectie en aanpak van de veiligheidsthema s, sturing op samenwerking en de nakoming van afspraken, sturing op tussentijdse evaluaties en de kwaliteit van de organisatie. Landelijke veiligheidstrends, die ook op lokaal niveau in de gemeente Borne spelen, zijn: Veilig samenleven 1. Aanpak overlast en verloedering 2. Aanpak overlast hangjongeren Veilig wonen 3. Invoering (Politie)keurmerk Veilig Wonen 4. Inzetten op de veilige wijk; aandacht voor brandveiligheid woningen 5. Opstellen veiligheidseffectrapportages nieuwbouwontwikkeling 6. Aanpak fietsdiefstal en inzet cameratoezicht 7. Aansluiting Veiligheidshuizen Veilig ondernemen 8. Invoering Keurmerk Veilig Ondernemen Pagina 7

8 2. Waar staat Borne? 2.1. Duurzaamheid Er zijn in Borne veel voorbeelden van initiatieven, activiteiten en projecten die het predikaat duurzaam kunnen dragen, zonder dat we daar altijd bewust bij stil staan. Te denken valt aan het afkoppelen van regenwater in de Bornsche Maten, het gebruik van regenwater als spoelwater in de Bijenkorf, het gebruik van (energiezuinige) hoogfrequente verlichting in sportzalen, maar ook de aanleg van kunstgrasvelden, die minder onderhoud nodig hebben, terwijl de belastbaarheid hoger is. Daarnaast begint duurzaamheid langzaam maar zeker inhoud te krijgen als een integraal onderdeel van de beleidsontwikkeling, bijvoorbeeld in het formuleren van de ambitie om duurzaam in te kopen, het steeds verder scheiden en hergebruiken van afvalstoffen en het stimuleren van energiebesparing, onder andere door duurzamer te bouwen. Er gebeurt dus wel veel op het gebied van duurzaamheid, maar er is tot op heden nog geen beleidskader voor duurzaamheid vastgelegd. Ook zijn er nog nauwelijks doelstellingen op dit gebied geformuleerd. Hier ligt een kans om ambities te formuleren en doelen te stellen. Ook de economische situatie kan als kans worden gezien. Weliswaar vraagt duurzaamheid om investeringen, maar deze investeringen leveren wel rendement op en kunnen bijdragen aan structurele besparingen Veiligheid Het beleid op het gebied van veiligheid is vastgelegd in de Nota Integraal veiligheidsbeleid In de programmabegroting is in het programma Veiligheid als maatschappelijk effect aangegeven: mensen zijn veilig en voelen zich veilig in Borne. Omdat Borne als een veilige gemeente kan worden gekwalificeerd, is het beleid er vooral op gericht om veiligheid te bewaken en te borgen door intensieve samenwerking met onze veiligheidspartners - onze burgers en lokale partners - en door een integrale benadering. Concrete activiteiten en projecten worden jaarlijks vastgelegd in het actiejaarplan Veiligheid. In de afgelopen jaren zijn al mooie (duurzame) resultaten bereikt: - Er is sprake van een integrale aanpak van knelpunten op het gebied van leefbaarheid en veiligheid met de strategische veiligheidspartners. Deze aanpak is geborgd in een samenwerkingsconvenant. - Jaarlijks worden, met medewerking van brandweer, politie, Woonbeheer Borne en Welzijn Borne, twee wijkschouwen georganiseerd. Bij de voorbereiding, uitvoering en nazorg wordt de wijk(vertegenwoordiging) direct betrokken. De wijkschouwen zijn direct gericht op de leefbaarheid in de wijken en het voorkomen en zo nodig aanpakken van overlast en verloedering. - De gemeente Borne zet in op het herinrichten van bestaande en creëren van nieuwe speelvoorzieningen met bijhorende spelregels en gebruiksvoorschriften ter voorkoming van overlasten verloederingssituaties door (hang-)jongeren. - Vanaf november 2009 loopt in samenwerking met Woonbeheer Borne een tweejarig project waarbij twee wijkconciërges worden ingezet ter versterking van de toezicht- en handhavingsfunctie. - De gemeente Borne heeft de 1e ster van het Keurmerk Veilig Ondernemen voor het centrum Borne en winkelcentra Nettorama en Stroom Esch ontvangen. - Op het gebied van verkeer wordt er onder andere verkeerseducatie voor ouderen (scootmobiellessen, fietsvaardigheidstrainingen en parkeerlessen parkeergarage) georganiseerd. - Samen met sportverenigingen is er een alcoholmatigingsbeleid voor sportkantines ingevoerd en worden via de scholen, supermarkten en cafetaria s voorlichtingsacties georganiseerd om bewustwording te creëren ten aanzien van de gevaren van alcoholgebruik onder de 16 jaar. Pagina 8

9 - Door aansluiting van de gemeente Borne bij het Veiligheidshuis Midden Twente is een nauwe samenwerking tussen de zorgketen/hulpverlening en Openbaar Ministerie/veiligheid gewaarborgd. - De invoering van de bestuurlijke strafbeschikking en de aanwijzing van een bijzonder opsporingsambtenaar geven de gemeente de mogelijkheid om kleine ergernissen/overtredingen in de openbare ruimte bestuurlijk aan te pakken. - Er is gewerkt aan een sluitende aanpak voor de nazorg ex-gedetineerden - onder andere middels deelname aan Digitaal Platform aansluiting nazorg, samenwerking met het Veiligheidshuis en instellen van procesmanagement - zodat de kans op recidive en overlast en verloedering in de Bornse samenleving wordt verkleind. - Veel inwoners van Borne hebben gehoor gegeven aan de oproep om deel te nemen aan Burgernet. - De politie en de gemeente werken samen aan de preventieve èn repressieve aanpak van fietsdiefstal (in de vorm van voorlichtingscampagnes en strafrechtelijke handhaving door inzet van cameratoezicht). - Door middel van het structureel opleiden en oefenen van de functionarissen binnen de rampenbestrijdingsorganisatie is sprake van een duurzame voorbereiding op de hulpverlening bij crisissituaties. Verkeersveiligheid Aan de inrichting van wegen vanuit het principe duurzaam veilig (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) is de afgelopen jaren veel aandacht besteed. Met behulp van subsidies, maar steeds op basis van co-financiering is fors geïnvesteerd in het realiseren van 30km- en 60km-zones. Er is ook ingezet op de veilige schoolomgeving en verkeerseducatie (ROVO convenant). Het terugdringen van het autogebruik en stimuleren van het gebruik van de fiets en het openbaar vervoer zijn beleidsdoelstellingen waar in beperkte mate aandacht aan is geschonken. 3. Visie: waar willen we naar toe? Duurzaamheid en veiligheid hebben met elkaar gemeen dat het een gezamenlijke verantwoordelijkheid betreft van gemeente, inwoners, ondernemers en maatschappelijke partners. Werken aan duurzaamheid en veiligheid is nodig om Borne toekomstbestendig te maken. Een verschil is dat duurzaamheid geen afzonderlijk beleidsveld is, maar een manier van denken en doen - die voortdurend gestimuleerd moet worden -, terwijl veiligheid een beleidsprogramma in de begroting is. Naar onze mening is duurzaamheid een thema dat zowel afzonderlijk als in combinatie met veiligheid verder moet worden opgepakt. Hierbij denken wij aan CO2-reductie, het terug dringen van het energieverbruik en het verhogen van de productie van duurzame energie. We pakken vooral de kansen die zich in de komende jaren gaan voordoen, bijvoorbeeld als het gaat om (Europese en landelijke) subsidieregelingen en stimuleringsmaatregelen. Door Twence wordt in samenwerking met de gemeente een energiescan voor het grondgebied van Borne uitgevoerd. Deze scan heeft als doel: het in beeld brengen van de huidige energiebronnen en het huidige energieverbruik. Deze scan is dus zeer bruikbaar als nulmeting. Bovendien zal worden aangegeven waar voor Borne de kansen liggen voor verduurzaming van energiesystemen en welke winst hier valt te halen. Op basis hiervan kan de ambitie worden geformuleerd en kunnen reële doelen worden gesteld voor de (middel)lange termijn. Doel: een samenleving waar inwoners en ondernemers zich bewust zijn van het belang van duurzaamheid, daar naar handelen en kansen verzilveren. Pagina 9

10 Wij willen onze inwoners, ondernemers en partners stimuleren om duurzaam te denken en te handelen. Duurzaam denken betekent bewustwording; er voor zorgen dat duurzaamheid tussen de oren komt (gedrag/cultuurverandering). Duurzame ontwikkelingen komen gemakkelijker tot stand wanneer er bij alle betrokkenen - gemeente, inwoners, ondernemer en partners - bewustzijn en enthousiasme bestaat. Partijen kunnen elkaar dan stimuleren, samenwerking zoeken en ook met nieuwe initiatieven komen. Communicatie over de urgentie, maar ook de voordelen, zoals kostenbesparing en comfort, is van belang. Het gaat dan zowel om interne als externe communicatie. Doel: een duurzame gemeente èn gemeentelijke organisatie Bij duurzaam handelen willen we als gemeente het goede voorbeeld geven en concrete, realistische en meetbare initiatieven nemen die bijdragen aan een duurzame Bornse samenleving. Hierbij willen we de energiescan als vertrekpunt gebruiken. Uit de energiescan zal naar voren komen waar het verbruik het hoogst is (en waar dus het meest effectief kan worden bespaard) en op welk gebieden het potentieel om energie te verduurzamen het hoogst is. Kortom; waar kunnen we ons het beste op richten. Doel: een duurzame en veilige leefomgeving Op het gebied van leefbaarheid en veiligheid is vooral sprake van het continueren van beleid om veiligheid te borgen. De gemeente heeft een initiërende, regisserende en waar mogelijk ondersteunende rol. In het licht van de verwachte bezuinigingstaakstelling voor de gemeente speelt ook op dit beleidsterrein de vraag wat de prioriteiten zijn als het gaat om de uitvoering van bestaande activiteiten en projecten en eventuele nieuwe initiatieven. Bij het maken van keuzes zullen wij inwoners, ondernemers, onderwijs en partners blijven betrekken. De vraag is wat ons betreft ook steeds wat deze partijen zelf op het gebied van leefbaarheid en veiligheid kunnen doen. Wij zien hier veel raakvlakken met de benadering van burgerparticipatie. Bij duurzaamheid in relatie tot veiligheid zien wij vooral kansen met betrekking tot de fysieke woon- en leefomgeving en inrichting van de openbare ruimte. Als uitgangspunt nemen wij dat de effecten van eventuele nieuwe maatregelen op het gebied van duurzaamheid en veiligheid direct zichtbaar en merkbaar moeten zijn in de samenleving. 4. Voorstel: wat gaan we doen? 4.1. Duurzaamheid Opstellen en uitvoeren van een communicatieplan om de urgentie en de voordelen van duurzaamheid voor de gemeente, inwoners, ondernemers en partners permanent te benadrukken o Bekendheid geven aan de uitvoering van duurzaamheid projecten door o Delen van successen op het gebied van duurzaamheid door.. o Informeren over energiebesparingsmaatregelen, mogelijkheden voor het aanwenden van duurzame energie en het informeren over subsidiemogelijkheden (o.a. via de website en de gemeentepagina in de Bornsche Courant) door.. Stimuleren van educatie over duurzaamheid door. Pagina 10

11 Toetsen van college- en raadsvoorstellen aan criteria van duurzaamheid door managers. Uitvoeren van een energiescan in samenwerking met Twence waardoor een beeld verkregen wordt van de huidige energiebronnen en het huidige energieverbruik. Gereed Naar aanleiding van de energiescan formuleren van concrete doelen voor onze organisatie op het gebied van inkoop, energie, beheer en onderhoud van de openbare ruimte, openbare verlichting, beheer van ons wagenpark en bijdrage aan de CO2-reductie. Beleidsnotitie energiezuinig Borne gereed medio Duurzaam en veilig Aansluiten van flexibel cameratoezicht Borne op de Regionale ToezichtsRuimte bij de Meldkamer Twente; Invoeren Politiekeurmerk Veilig Wonen voor bestaande bouw in de hele gemeente voor een veilige leefomgeving; Uitvoeren van een veiligheidseffectrapportage voor de nieuwbouwplannen van De Veste; Installeren verlichting op zonne-energie voor achterpaden/brandgangen en jongerenontmoetingsplekken, de zgn. JOP's, voor een veilige leefomgeving. Toepassen van led-verlichting en tegelijkertijd het reduceren van openbare verlichting in het buitengebied. Fysiek inrichten van de openbare ruimte met duurzame materialen Duurzame inkopen van straat- en speelmeubilair Inzetten van toezicht- en handhavingfunctie openbare ruimte structureel maken. Gebruiken van de ervaringen met aanpak hondenpoepoverlast in de wijk Stroom Esch voor andere wijken in Borne. Continueren periodieke wijkschouwen Afronden 30 en 60 km zones. Openbare verlichting Het toepassen van led-verlichting en het reduceren van openbare verlichting in het buitengebied dragen zowel bij aan duurzaamheid (energiebesparing) als veiligheid in de openbare ruimte. De uitgangspunten hiervoor zijn vastgelegd in het beleidsplan openbare verlichting. Inrichting openbare ruimte Bij de inrichting van de openbare ruimte wordt al rekening gehouden met duurzaamheidsaspecten: lagere beheer-en onderhoudskosten door de fysieke inrichting en het gebruik van duurzame (milieuvriendelijke) materialen, maar ook duurzame inkoop van straat- en speelmeubilair ( vandalisme-proof, bestand tegen wisselende weersomstandigheden en onderhoudsarm). Vanzelfsprekend blijven we hier, als onderdeel van ons inkoopbeleid, aandacht aan besteden en willen we op dit punt ook doelen formuleren. Leefbaarheid Om overlast en verloedering tegen te gaan en de zogenaamde kleine ergernissen aan te pakken, is voldoende toezicht en handhaving in de openbare ruimte noodzakelijk. Vanaf november 2009 loopt in samenwerking met Woonbeheer Borne een tweejarig project waarbij twee wijkconciërges worden ingezet ter versterking van de toezicht- en handhavingsfunctie. Dit betekent dat begin 2011 op basis van evaluatie de keuze moet worden gemaakt om deze inzet structureel te maken. Deze afweging moet bij de vaststelling van de kaderbegroting 2012 worden gemaakt. Pagina 11

12 Met betrekking tot de aanpak van hondenpoepoverlast willen wij bekijken of de ervaringen in de wijk Stroom Esch gebruikt kunnen worden voor andere wijken in Borne. Het organiseren van wijkschouwen willen wij voortzetten. Dit past geheel bij de uitgangspunten van burgerparticipatie. Verkeersveiligheid Om de 30 en 60 km zones te kunnen afronden is nog een forse investering noodzakelijk. Dit geld is op dit moment niet beschikbaar. Wel wordt telkens gekeken of het mogelijk is om werk met werk te maken en onderhoudsbudget op deze manier in te zetten als co-financiering. 5. Hoe gaan we het doen? Tegen de achtergrond van de nog te voeren takendiscussie, hebben wij bij het opstellen van deze startnotitie zo veel mogelijk de bestaande kaders als uitgangspunt genomen. Zoals toegelicht, zijn deze kaders op het gebied van veiligheid scherper dan op het gebied van duurzaamheid. Ook is duidelijk dat er op beide gebieden nog ambities liggen. Met name bij de uitwerking van het thema duurzaamheid verwachten wij dat dit nieuw geld zal vragen. Er zullen echter ook voorstellen zijn die (op termijn) geld besparen. De keuze voor duurzaamheidsprojecten kan naar onze mening echter pas gemaakt worden als de uitkomsten van de energiescan bekend zijn. Er zijn veel verschillende partijen bezig met het thema duurzaamheid. De gemeente kan ook leren van de ideeën, initiatieven en projecten van deze partijen Om er voor te zorgen dat de gemeente in staat is om verbindingen te leggen tussen partijen, moet het thema duurzaamheid op één plaats in de gemeentelijke organisatie worden verankerd. Hierover moet in de loop van 2011 duidelijkheid bestaan. In deze notitie is daarnaast ook opgemerkt dat we kansen willen pakken op het moment dat zich deze in de komende jaren voordoen. Per onderwerp wordt steeds een projectvoorstel opgesteld met een duidelijke (meetbare en realistische) doelstelling en de acties die worden ingezet om die doelstelling te bereiken, inclusief een weergave van de benodigde middelen (personeel, tijd en geld). Voor de financiële middelen wordt zoveel mogelijk gebruik worden gemaakt van cofinanciering en subsidiemogelijkheden (multiplier effect). Borne, januari 2011 De voorbereidende werkgroep, Herman Mulder, wethouder Marcel Wielinga, manager afdeling grondgebied Nicole Teesink, beleidsadviseur integrale veiligheid Bas Oonk, technisch beleidsmedewerker milieu Marco Moddejonge, bestuursadviseur Pagina 12

13 STARTNOTITIE IEDEREEN DOET MEE In de kadernota 2010 is de vertaling van het coalitieakkoord nader uitgewerkt. Als gevolg van het goed in evenwicht brengen van de bestuurlijke prioriteiten voor de komende periode worden 4 strategische thema s benoemd. Voor de uitwerking van deze thema s wordt een startnotitie in het vooruitzicht gesteld. Deze notitie beoogt het maatschappelijk effect dat we willen bereiken te benoemen. Iedereen doet mee is benoemd als strategisch thema waarvoor een startnotitie wordt opgesteld. We willen uiteindelijk bereiken dat alle inwoners in staat zijn om volwaardig deel te nemen aan onze samenleving, waarbij de inspanningen vooral gericht zullen zijn op die inwoners die buiten hun schuld niet in staat zijn zelfstandig aan het maatschappelijk leven deel te nemen (maatschappelijk effect). Het doel is om in 2014 een integrale aanpak van de verschillende beleidsvelden gerealiseerd te hebben waarvoor de Wet maatschappelijk ondersteuning (Wmo) leidend is en waarmee maatschappelijke participatie in samenhang wordt ondersteund. Hierbij onderscheiden we 3 beleidsvelden: - Wmo; - Armoedebestrijding en ondersteuning; - Arbeidsparticipatie (in loondienst, werkervaringsplaatsen, werkleerplekken en vrijwilligerswerk). 1. Landelijke ontwikkelingen Wij hebben de ambitie om te werken aan een vitale samenleving waarin alle inwoners van onze gemeente zich herkennen en waarin we kansen oppakken om de kleinschaligheid en betrokkenheid te handhaven en waarin we kiezen voor een moderne Bornse samenleving met een sociaal gezicht. Het nieuwe kabinet heeft een overheid voor ogen die alleen doet wat zij moet doen en dan bij voorkeur zo dicht mogelijk bij de mensen. Op die manier kan de overheid weer bondgenoot worden van de burgers. De kwaliteitsverbetering moet worden gezocht in slimme vernieuwingen en niet in geld en regels. Tegen die achtergrond zetten we belangrijkste aangekondigde ontwikkelingen op een rij. Gezondheid: Er wordt ingezet op betere basiszorg dichter bij huis in de vorm van een netwerk van zorg in wijken en dorpen door een goede samenwerking tussen de belangrijkste spelers in het veld (huisartsen, wijkverpleegkundigen, thuiszorg, apotheek e.d). Jeugd: De effectiviteit van de jeugdzorg wordt verbeterd door een stelselherziening en het voornemen bestaat alle daarmee verbonden taken gefaseerd over te hevelen naar de gemeente. Gemeenten, bij voorkeur in samenwerking, worden uitgedaagd preventie en vrijwillige- in goede afstemming met gedwongen hulpverlening, te organiseren. Het centrum voor jeugd en gezin krijgt een beeldbepalende positie als front office voor alle jeugdzorg. Sport: Samenwerking is het devies om breedtesport en topsport te bevorderen. Voor het verbeteren van de leefbaarheid in wijken en dorpen kan sport en de daarbij horende voorzieningen dienen als integraal bindmiddel. Integratie nieuwkomers: Migranten en asielzoekers dragen zelf zorg voor hun inburgering en van hen wordt verwacht dat zij zich houden aan de regels die hier gelden en actief deelnemen aan de samenleving. Er is een vangnet via maatschappelijke begeleiding en vrijwilligerswerk. Onderwijs: Pagina 13

14 Kinderen met een grote taalachterstand gaan met dwang en drang deelnemen aan vroeg- en voorschoolse educatie. Ouders zijn hiervoor medeverantwoordelijk. Het aantal voortijdige schoolverlaters wordt drastisch teruggebracht. Cultuur: Een hoogwaardig cultureel aanbod blijft bestaan, maar er komt meer ruimte voor de samenleving en het particulier initiatief. Overheidsbemoeienis wordt beperkt. Er komt vergrote aandacht voor de verdiencapaciteit van cultuur. Ouderen: Ouderen, langdurig zieken en gehandicapten verdienen bijzondere aandacht. De wensen en (on) mogelijkheden van deze mensen en hun omgeving zijn leidend. De instellingen voor ouderenzorg krijgen meer financiële ruimte en kunnen weer investeren in kwaliteit van zorg en zorgpersoneel. Werk en sociale zekerheid: Mensen worden in staat gesteld een goede balans te vinden tussen betaald werk, zorgtaken, vrijwilligerswerk, scholing en vrije tijd. Werk gaat boven uitkering en mensen mogen daarvan niet afhankelijk worden gemaakt. Er komt één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt waardoor meer mensen laten participeren, budgetten gerichter en effectiever inzetten en daarmee kosten uitsparen in de uitdagingsfeer van de gemeente wordt gelegd. Awbz De Algemene wet bijzondere ziektekosten wordt sterk versoberd. Enerzijds worden onderdelen ondergebracht bij de zorgverzekeraars. Anderzijds worden onderdelen overgeheveld naar de gemeente. 2. Waar staat Borne? Met het vaststellen van het eerste Wmo-beleidsplan eind 2008 zijn er ontwikkelingen in gang gezet die de bouwstenen vormen voor het meedoen in de Bornse samenleving. Enkele belangrijke ontwikkelingen noemen we hier zonder te pretenderen volledig te zijn. We hebben beleid ontwikkeld en vastgesteld rond mantelzorg en mantelzorgondersteuning. Dit thema heeft prioriteit gekregen met als resultaat dat mantelzorg meer bekendheid heeft gekregen en dat diverse ondersteuningsactiviteiten zijn opgepakt, van praktische hulp tot respijtzorg. Het vrijwilligersbeleid krijgt een nieuwe impuls. Dit jaar zijn de voorbereidingen gestart om tot een nieuwe nota te komen, waarbij interactieve beleidsvorming wordt toegepast. We hebben de nota volksgezondheid in uitvoering gebracht met als voorbeeld het (in regionaal verband) opgepakte project Happy Fris, ter preventie van het gebruik van alcohol onder jongeren en aandacht voor leefstijl. Het stimuleren van beweging heeft zich vertaald in allerlei projecten voor jong en oud, waarbij (naast de nota volksgezondheid) de sportnota en uitvoeringsplan sport van december 2009 de basis zijn. Een concreet recent voorbeeld van verbindingen leggen tussen de diverse beleidsvelden is terug te vinden in de functie van de combinatiefunctionaris, waarbij sport, jeugd en cultuur gecombineerd zijn zodat jeugd en jongeren kunnen participeren en bewegen. Op basis van de nota cultuureducatie zijn alle cultuuraanbieders in Borne betrokken bij het cultuureducatieprogramma op de basisscholen. Pagina 14

15 Ter voorkoming van eenzaamheid (onder ouderen) en om mensen sociaal te activeren, is het geluksbudget ingesteld. Hiermee worden concrete resultaten geboekt. We zien diverse partners in het veld samenwerken en tot andere creatieve oplossingen komen met als doel Bornse inwoners die sociaal geïsoleerd zijn geraakt weer mee te laten doen. Het Centrum voor Jeugd en Gezin is in de startblokken gezet. Er is een mooie basis gelegd voor een verdere toekomstige uitwerking. We zijn klaar om, mede gelet op de landelijke ontwikkelingen waarbij de jeugdzorg wordt gedecentraliseerd naar gemeenten, het CJG een spil in de frontoffice te laten worden. We hebben ingezet op een sluitende (zorg)ketenaanpak, waarbij preventieve signalering van problemen bij jeugdigen en een multidisciplinaire benadering van problemen bij niet alleen jeugdigen 0-12 jaar, maar voor de hele probleemgroep van jaar, inmiddels zijn vruchten begint af te werpen. Met het tot stand komen van het armoedebeleid (o.a. jeugdsportfonds) kunnen meer inwoners meedoen, in het bijzonder kinderen uit arme gezinnen die mee kunnen doen aan sport, cultuur of andere activiteiten. 3. Visie: waar willen we naar toe? We zien in de nabije toekomst een integrale aanpak vanuit de verschillende beleidsvelden waarbij de Wmo leidend is zodat maatschappelijke participatie in samenhang wordt ondersteund. Er wordt ingezet op sociale participatie, gezondheidszorg en het in stand houden van de sociale voorzieningen door een integrale aanpak van het Wmo-beleid waarmee gezondheid, sport en jeugd nadrukkelijk met elkaar worden verbonden. Het bestaande niveau van de individuele voorzieningen op het terrein van wonen, vervoer en hulp bij het huishouden wordt zoveel mogelijk gehandhaafd. Hierbij wordt niet uitgesloten dat mogelijk verschuivingen gaan plaatsvinden van individuele voorzieningen naar algemeen voorliggende dan wel collectieve voorzieningen. Er is aandacht voor de toenemende groei van het aantal kwetsbare ouderen. De burger en de zorg voor deze burger staan centraal. We hebben de wettelijke verplichting één keer per 4 jaar het Wmo-beleidsplan op te stellen dan wel te herijken. Dit gaat in 2011 gebeuren zodat we met ingang van 2012 een geactualiseerd Wmo-beleidsplan hebben. In deze startnotitie wordt de basis gelegd voor een goede aansluiting tussen het programma Meedoen in Borne en het nieuwe Wmo-beleidsplan in wording. Wij willen zorg dragen voor een goed vangnet in de vorm van armoedebeleid dat is gericht op inkomensondersteuning en participatiebevordering. We onderscheiden drie invalshoeken: Wmo; armoedebestrijding en ondersteuning; en arbeidsparticipatie (in loondienst, werkervaringsplaatsen, werkleerplekken en vrijwilligerswerk). Wmo Wij steken in op het ondersteunen van de burger, daar waar hij zijn probleem niet zelf of met behulp van zijn naaste omgeving, kan oplossen. Uitgangspunt is samen met de burger kijken naar dat wat hij nog wel kan en hem adequaat compenseren op de belemmeringen die er voor hem zijn. De samenwerking met onze maatschappelijke partners wordt verder versterkt en uitgebouwd om deze hoofddoelstelling samen te Pagina 15

16 realiseren. Hiertoe hebben we het rapport En noe d ran vastgesteld (april 2010). We gaan ons nog meer extern oriënteren. Er komt ook meer integraliteit tussen de Wmo en de Wwb. Als kader willen we de participatieladder gaan gebruiken waarbinnen we dat gaan doen. Er zal meer aandacht zijn voor het maatschappelijk verantwoord ondernemen waarin met nadruk zal worden gekeken naar (nieuwe) bedrijfsvestigingen in Borne in relatie tot uitstroom van uitkeringsgerechtigden en social return on investment. Niet alleen bij bedrijven zoals WSW Midden Twente (Fitis), ook bij bedrijven en organisaties die in het kader van aanbestedingen opdrachten gegund krijgen wordt hier met name op gestuurd. Binnen deze hoofddoelstelling gaan we ons actief inzetten door de burger, onze cliënt, proactief integraal te benaderen. Daardoor is hij eerder in staat zelfredzaam te zijn en te participeren in onze samenleving. Armoedebestrijding en ondersteuning We erkennen onze zorgplicht om de leefsituatie van kwetsbare burgers te verbeteren en om hen weer toekomstperspectief te bieden. Daartoe ondersteunen we mensen met afstand tot de arbeidsmarkt en bieden hen de mogelijkheid deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer om zichzelf zo optimaal mogelijk te kunnen ontwikkelen. Als instrument wordt hiervoor de participatieladder nadrukkelijk ingezet. We bieden mensen met lage inkomens ondersteuning in de vorm van bijzondere bijstand en activiteiten gericht op maatschappelijke participatie. Arbeidsparticipatie We ontwikkelen een nota Participatiebudget voor de beleidsvelden arbeidsparticipatie, volwasseneneducatie en inburgering.. Doel van deze nota is burgers te laten participeren op de genoemde beleidsterreinen en verbindingen hiertussen aan te leggen. We zetten onze eigen kracht in en benutten die van de regio om meer mensen aan de slag te krijgen. Reïntegratie en activering van uitkeringsgerechtigden wordt nadrukkelijk bevorderd met behulp van het inzetten van meerdere instrumenten. Bestaande instrumenten willen we op een vernieuwende wijze inzetten. Vrijwilligerswerk is één van deze instrumenten dat dient als opstap naar arbeidsparticipatie. Hiermee ligt tevens een verbinding met de Wmo. Ook het maatschappelijk verantwoord ondernemen, waarbij wordt gekeken naar (nieuwe) bedrijfsvestigingen in Borne in relatie tot uitstroom van uitkeringsgerechtigden en social return on investment, wordt hier nadrukkelijk ingezet. Daarnaast hebben we volop aandacht voor een aantal belangrijke andere thema s. Onderwijs We streven naar een breed onderwijsaanbod dat, daar waar mogelijk, is gebaseerd op de brede school gedachte. De combinatie van onderwijs, opvang en zorg voor kinderen in de leeftijd van 0-12 jaar speelt hierin een belangrijke rol. We bevorderen daarbij de samenwerking van instellingen op het gebied van onderwijs, voor-, tussen- en buitenschoolse opvang en zorg alsmede van instellingen op het gebied van sport, cultuur, welzijn en muziek. In 2011 herijken we het integraal huisvestingsplan met als doel dat er een evenwichtige spreiding van onderwijs en opvang voor kinderen van 0-12 jaar over de gemeente Borne wordt bereikt. Naleving van de leerplicht en het voorkomen van voortijdig schoolverlaten blijft een belangrijk aandachtspunt. Leerlingen moeten een concreet toekomstperspectief zien. Voortijdige schoolverlaters zien over het algemeen niet de toegevoegde waarde van een schooldiploma. We brengen verbindingen aan tussen arbeidsparticipatie en de Wet investeren in jongeren (Wij). Door hen in contact te brengen met diverse banen of vervolgopleidingen bieden we ze weer toekomstperspectief en leren we ze de waarde Pagina 16

17 van een diploma wel zien. Ons beleid zal gericht zijn op het verkrijgen van een goede interactie tussen de school en haar omgeving (ouders). We zorgen voor een goede kwaliteit van kinderopvang, waaronder peuterspeelzaalwerk, en zetten in op een dekkend en hoogwaardig aanbod van voor- en vroegschoolse educatie voor kinderen die in een achterstandsituatie verkeren. Sport- en beweging Wij willen sporten en beweging voor iedereen mogelijk maken en hebben de ambitie meer mensen te laten sporten en bewegen. Een laagdrempelig gebruik van goede sportvoorzieningen met een gevarieerd sportaanbod staan hierbij centraal. Wij zien de relatie tussen sport en maatschappelijke thema s en willen sport meer inzetten bij het versterken van sociale cohesie en gezondheid. Voor het uitvoeren van deze voornemens hebben we al verschillende doelstellingen geformuleerd en vastgelegd in de door de raad vastgestelde sportnota (8 december 2009). We zetten in op de begeleiding en ondersteuning van sportverenigingen bij eigen investeringen, op betaalbare tarieven voor het gebruik van de accommodaties en op de uitvoering van bestaande onderhoudsplannen. Gezondheid en sociale cohesie Gezondheid is een groot goed. Daarom willen wij onze burgers optimale kansen op gezondheid bieden. Stimuleren van beweging, bestrijden van overgewicht, preventie van gebruik van genotmiddelen door jongeren, het voorkomen van eenzaamheid onder ouderen en aandacht voor depressie zijn speerpunten van beleid. Er worden meer verbindingen gelegd met de beleidsterreinen sport en jeugd. 4. Voorstel: wat gaan we doen? De komende periode willen we de volgende resultaten bereiken: 1. De samenwerking met onze maatschappelijke partners wordt verder versterkt en uitgebouwd. We gaan ons nog meer extern oriënteren. We hebben daarbij een duidelijk resultaat voor ogen dat we als volgt omschrijven: ons streven is erop gericht dat in 2015 tenminste 60% van de huishoudens in de gemeente in enigerlei vorm van een woonservicegebied woont. Wij hechten eraan te verklaren dat wij problemen zo doelgroepneutraal mogelijk willen benaderen en de mensen in hun woonomgeving centraal gaan stellen. 2. Er zal meer aandacht zijn voor het maatschappelijk verantwoord ondernemen waarin met nadruk wordt gekeken naar (nieuwe) bedrijfsvestigingen in Borne in relatie tot uitstroom van uitkeringsgerechtigden en social return on investment. De accountmanager van sociale zaken en de bedrijfscontact functionaris gaan daartoe het komend jaar een uitvoeringsvoorstel maken. Daarnaast zal er bij de aanbesteding van gemeentelijke werken op worden ingezet dat 5% van de aanbestedingssom besteed zal worden ten behoeve van activering/reïntegratie van uitkeringsgerechtigden. 3. Wij gaan een zo breed mogelijk pakket reïntegratie en participatie-instrumenten inzetten waarbij we het cliëntenbestand dat is aangewezen op een uitkering voortdurend toetsen aan de participatieladder en maatwerk aanbieden op het gebied van uitstroom, werkleerplekken en sociale activering. We erkennen daarmee onze zorgplicht om de leefsituatie van kwetsbare burgers te verbeteren en om hen weer toekomstperspectief te bieden. Het is onze ambitie telkens op jaarbasis 40 uitkeringsgerechtigden die snel bemiddelbaar zijn te laten uitstromen, 20 trajecten gericht op werkervaring, scholing en/of stageplekken met als doel duurzame uitstroom in te zetten voor cliënten met een grotere afstand tot de Pagina 17

18 arbeidsmarkt en 15 sociale activeringstrajecten in te zetten om mensen te stimuleren deel te nemen aan maatschappelijk verantwoorde activiteiten. We bieden daarmee een vangnet voor hen die het echt nodig hebben. 4. We gaan de komende periode door middel van maatwerkaanbod inzetten op jongeren die het moeilijk hebben, door hen werk, scholing of een combinatie van beiden aan te bieden. We richten ons daarbij met name op werkloze jongeren tussen de 18 en 27 jaar die niet beschikken over een startkwalificatie. We gaan zoveel als mogelijk voorkomen dat ze een beroep op bijstand moeten doen. 5. Alle inwoners van Borne nemen zo veel als mogelijk volwaardig deel aan onze samenleving. Wij zetten daarbij in op het ondersteunen van die burger die zijn probleem niet zelf of met behulp van zijn naaste omgeving kan oplossen door hem adequaat te compenseren op de belemmeringen die er zijn. We hebben extra aandacht voor de toenemende groei van het aantal kwetsbare ouderen. Daartoe evalueren we het bestaande Wmo- en gezondheidsbeleid en nemen het initiatief tot het op interactieve wijze opstellen van nieuwe plannen met daarin een herdefiniëring van de speerpunten / activiteiten. We ontwikkelen in het jaar van de vrijwilliger met behulp van de maatschappelijke partners nieuw vrijwilligersbeleid. 6. We streven naar een combinatie van onderwijs, opvang en zorg voor kinderen in de leeftijd van 0-12 jaar middels een breed onderwijsaanbod. Daartoe herijken we het integraal huisvestingsplan in die zin dat een evenwichtige spreiding over de gemeente wordt bereikt. 7. We willen sporten en beweging voor iedereen mogelijk maken door middel van een laagdrempelig gebruik van goede sportvoorzieningen met een gevarieerd sportaanbod en zetten in op begeleiding en ondersteuning van sportverenigingen, op betaalbare tarieven voor accommodatiegebruik en op de uitvoering van bestaande onderhoudsplannen. Borne, januari 2011 De voorbereidende werkgroep, Lex Albers, wethouder, Gerald ten Thij, manager afdeling inwoners, Mirjam Gras, beleidsmedewerker welzijn en educatie, Nico Hulsebos, productencoördinator sociale zaken, Hans Kraaijenhof, productencoördinator welzijn en educatie, Jan van t Ende, bestuursadviseur Pagina 18

19 STARTNOTITIE BURGERPARTICIPATIE In het coalitieakkoord wordt uitgegaan van participatie in de breedste zin van het woord. Het gaat om deelname aan de samenleving en deelname aan beleidsontwikkeling (deelnemen = meedoen). In de kadernota wordt burgerparticipatie aangemerkt als strategisch thema en omschreven als Inwoners en organisaties hebben invloed op hun leefomgeving en op beleidsontwikkeling en besluitvorming door (mede)verantwoordelijkheid te nemen voor gemeentelijke plannen en voor de uitvoering hiervan (het maatschappelijk effect). 1. Landelijke ontwikkelingen BZK en VNG In actie met burgers! is een deelproject van het Actieprogramma Lokaal Bestuur (een gezamenlijk initiatief van de VNG en het ministerie van BZK). Het project borduurt in 2010 en 2011 voort op de lessen en ervaringen van proeftuinen en experimenten burgerparticipatie waaraan in 2009 zo n honderd gemeenten meededen. Het doel van de experimenten en proeftuinen was om gemeenten die op een vernieuwende manier met burgers (gaan) samenwerken actief met elkaar in contact te brengen. Overijssel In 2008 is in opdracht van de provincie Overijssel een onderzoek uitgevoerd naar innovatie van burgerparticipatie in Overijssel. Hieruit kwam naar voren dat vrijwel alle Overijsselse gemeenten één of meer vormen van burgerparticipatie organiseerden. Opvallende conclusie in dit rapport is dat de bestaansgrond voor burgerparticipatie heel vaak aan leefbaarheid wordt gerelateerd: Leefbaarheid lijkt de centrale waarde te zijn die burgerparticipatie inspireert, hetgeen de verandering van het eerdere doelgroepenbeleid (en de daarbij horende cliëntparticipatie) naar wijkbeleid illustreert. Nationale Ombudsman Uit het onderzoek van de Nationale Ombudsman naar de klachten over 2008 komt een lijst met grootste ergernissen over burgerparticipatie: - Politiek heeft al besloten - Te laat betrekken van burgers - Negeren inbreng burgers - Bestuur en ambtenaren weigeren een gesprek met burgers over de voorgenomen plannen - Gemeente verstrekt geen informatie over beslissingen die de directe leefomgeving van de burger raken - Door een gebrek aan informatie stroken de verwachtingen van burgers of maatschappelijke groepen niet met de realiteit - Gemeente handelt onzorgvuldig - Onvolledige informatie De Nationale Ombudsman heeft 10 spelregels voor goede burgerparticipatie opgesteld, gebaseerd op drie uitgangspunten: 1) het gemeentebestuur moeten heldere keuzes maken over de inspraak van burgers; 2) bestuurders en ambtenaren moeten zich écht interesseren voor de burgerinbreng, en 3) burgers voortdurend en volledig informeren tijdens het participatieproces. Participatieladder Vrijwel alle gemeenten refereren bij burgerparticipatie aan de participatieladder die in verschillende vormen bestaat. Pagina 19

20 Wanneer gestart wordt met participatie moet bepaald worden welke mate van participatie (lees; mate van invloed) voor een bepaald vraagstuk gewenst is. De participatieladder kan daarbij een belangrijk hulpmiddel zijn. De laagste trede van de ladder staat voor de minst vergaande vorm van deelname, de hoogste trede staat voor de meest vergaande vorm van participatie. 2. Waar staat Borne? Binnen de gemeente Borne wordt het betrekken van de inwoners bij allerlei gemeentelijke plannen van groot belang geacht. Zo wordt er vanuit de gemeente sinds 2005 beleid gevoerd met betrekking tot het onderwerp (interactieve beleidsvorming, dat sinds december 2009 omgedoopt is in burgerparticipatie). Bovendien wordt in het coalitieakkoord bewonersparticipatie aangemerkt als een kernthema. Naast wettelijke verplichtingen zoals genoemd in de Wet maatschappelijke ondersteuning en de Wet werk en bijstand, worden verschillende initiatieven ontplooid die erop gericht zijn burgers te betrekken bij gemeentelijke plannen. Hieronder volgt een korte beschrijving van die initiatieven. Beleidskader Spoorboekje burgerparticipatie Het spoorboekje bevat de spelregels voor burgerparticipatie, zoals die binnen de gemeente Borne gelden. Hierin staat onder andere wat burgerparticipatie inhoudt, wanneer het ingezet kan worden en welke vormen van burgerparticipatie er zijn. In het spoorboekje wordt aangegeven dat er binnen de gemeente Borne gebruik gemaakt wordt van de term burgerparticipatie. En dan gaat het om het in een zo vroeg mogelijk stadium betrekken van burgers, maatschappelijke organisaties, bedrijven en/of andere overheden bij het beleid om in een open wisselwerking en/of samenwerking met hen tot de voorbereiding, bepaling, de uitvoering en/of de evaluatie van beleid te komen. Burgerparticipatie is geen verplichte werkwijze en kan op verschillende momenten in het proces van beleidsontwikkeling worden ingezet. In het spoorboekje is een checklist opgenomen die uit vier onderdelen bestaat: 1) Geschiktheid voor burgerparticipatie 2) Hoe burgerparticipatie te organiseren 3) De mate van invloed (participatieladder) 4) Overige richtlijnen Dorpsplanplus Het Dorpsplanplus is van toepassing op de dorpen Hertme en Zenderen. Met de Dorpsplanplusaanpak is het oude dorpsplan vertaald naar een concreet uitvoeringsplan en zijn prioriteiten gesteld. De punten zijn aangedragen door de inwoners zelf en in samenspraak met medewerkers van de gemeente verder uitgewerkt. De dorpen - vertegenwoordigd door de Dorpsraden - en de gemeente Borne spannen zich samen met het Consortium Dorpsplanplus in om de concrete punten op de agenda te verwezenlijken. De dorpsplannen hebben een goede leefbaarheid in de dorpen als doelstelling. Centrumplan Borne Doel van het centrumplan is om een centrum met een kwalitatief hoogwaardig winkel- en uitgaansaanbod te realiseren. Om draagvlak voor het plan te creëren is samenwerking gezocht met de ondernemers in en de bewoners van het centrum. Pagina 20

21 Bij het opstellen van het masterplan voor het centrum is de eerste grove schets van dit plan voorgelegd aan een consultatiegroep bestaande uit ondernemers. Na besluitvorming door de gemeenteraad is het plan uitgewerkt per deelgebied. Hiervoor zijn informatieavonden georganiseerd voor bewoners en ondernemers in het deelgebied. In het proces is gebleken dat met name bewoners bij voorkeur een uitgewerkt plan aangereikt krijgen, waar zij op- en aanmerkingen bij kunnen plaatsen. Ook viel op dat de opkomst van bewoners van een bepaald deelgebied tegenviel. Slechts een klein deel van de uitgenodigden verschijnt op een informatieavond. Ook is opgemerkt dat bewoners vooral gericht zijn op het concrete eigenbelang. Cliëntenparticipatie WMO en WWB. In de Wet maatschappelijke ondersteuning en de Wet werk en bijstand is geregeld dat bij de beleidsontwikkeling rekening wordt gehouden met de wensen en behoeften van burgers en cliënten. Hoe dit dient te gebeuren is niet voorgeschreven. In de gemeente Borne is gekozen voor platforms (WWB platform en WMO platform). Het WMO platform bestaat uit vertegenwoordigers van belangenorganisaties en natuurlijke personen. Het WWB platform daarentegen bestaat alleen uit vertegenwoordigers van belangenorganisaties. De gebruikers van de producten en diensten worden geraadpleegd via cliëntenpanels. Wijkschouw De wijkschouw is een rondgang door de wijk door vertegenwoordigers van verschillende organisaties die zich bezig houden met de leefbaarheid en veiligheid in de wijk. Naast de vertegenwoordiging van de gemeente Borne zijn medewerkers van de politie, de brandweer, Welzijn Borne en Woonbeheer aanwezig. Tijdens de wijkschouw kan de wijk-/belangengroepering specifieke voorvallen van achteruitgang in leefbaarheid en veiligheid in de wijk persoonlijk toelichten. Na afloop van de wijkschouw wordt vervolgens direct met de wijkvertegenwoordigers overlegd welke maatregelen (eventueel op korte- of lange termijn) hiervoor (wel/niet) getroffen kunnen worden. De bevindingen van de wijkschouw worden op schrift gesteld en in een actiepuntenlijst gegoten. Op basis hiervan wordt een flyer opgesteld, die huis-aan-huis verspreid wordt onder wijkbewoners, zodat alle wijkbewoners een terugkoppeling ontvangen van de opzet/inhoud/uitkomsten van de schouw. Concreet wordt in deze flyer verwoord welke verbeteracties in de wijk worden ondernomen en op welke termijn ze dat kunnen verwachten. Het voornemen is om wijkbewoners meer te betrekken bij de verbeteracties. Groenbeheer In de dagelijkse praktijk van het beheer van de openbare ruimte hebben zich in de loop der jaren al verschillende vormen van deelname door burgers en instanties ontwikkeld. Het betreft voornamelijk deelname in de praktische uitvoering, zoals bijvoorbeeld de boomplantdag en de zwerfafvalacties. Via een amendement bij de begrotingsbehandeling (Kadernota ) zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor renovatie, waarbij als randvoorwaarde is gesteld dat er gezocht wordt naar mogelijkheden voor sponsoring en burgerparticipatie. Dit heeft ertoe geleid dat groepen bewoners de mogelijkheid hebben een deel van het groenonderhoud zelf uit te voeren binnen de volgende kaders: - In het geval van omvorming van heesterbeplanting naar gazon worden groepen van bewoners (minimaal op straatniveau) in de gelegenheid gesteld om het onderhoud van de beplanting op zich te nemen. Pagina 21

22 - De deelnemers worden in de gelegenheid gesteld om (binnen de kaders van het groenbeleidsplan) mee te beslissen over de nieuw aan te leggen beplantingsoort. - Per straat, buurt of wijk is een contactpersoon (en vervanger) benoemd en hiermee wordt een onderhoudscontract namens de betrokken bewoners afgesloten. - De over te dragen onderhoudswerkzaamheden worden 2 keer per jaar gezamenlijk opgeleverd in het bijzijn van contactpersoon namens de bewoners. - Bij het opzeggen of niet nakomen van de vastgelegde afspraken worden de gerenoveerde beplantingsvakken alsnog omgevormd naar gazon. - De gemeentelijke inzet (regierol) en het onderhoud door de bewoners wordt 1 jaar na invoering van de onderhoudscontracten geëvalueerd en op basis daarvan worden lijnen voor de toekomst uitgezet. - Bedrijven en instellingen worden aangeschreven met het verzoek een aantal groene, beeldbepalende objecten te sponsoren en hiervoor sponsorcontracten af te sluiten. Toekomstvisie In juli 2010 heeft de gemeenteraad maatschappelijke organisaties, verenigd in de regiegroep Mijn Borne 2030, gevraagd om tot een door de inwoners van Borne gedragen toekomstvisie te komen. Dit is de hoogste stap op de participatieladder: (mee)beslissen. Daarvoor heeft de raad een aantal kaders voor het proces meegegeven: - Interactief. - Meebeslissen is niet vrijblijvend. - Drie processtappen: verkennen, richting bepalen en vaststellen. - Projectmatige aanpak. - Inhoud: tussenproducten zijn trendstudie, identiteitsonderzoek, ambities en scenario s. - Visie gereed: 1 mei Rolverdeling: de gemeenteraad is initiatiefnemer, de regiegroep is opdrachtgever. Naast de herijkte toekomstvisie moet deze aanpak ook kennis en ervaring opleveren over de mogelijkheden en randvoorwaarden van de hoogste vorm van burgerparticipatie. Expeditie 2040 Borne heeft zich samen met de gemeenten Almelo en Hengelo en de provincie Overijssel aangemeld voor de prijsvraag Win een Expeditie 2040 van de ministeries van WWI en BZK. De prijs bestaat uit ondersteuning op maat voor het opstellen van een regionaal toekomstscenario gebaseerd op een dalende bevolkingsgroei. Hierbij worden maatschappelijke partners betrokken. 3. Visie: waar willen we naar toe? In Borne spreken we over burgerparticipatie. Hiermee bedoelen we participatie van inwoners en organisaties aan de samenleving en aan het gemeentelijk beleid in de volle breedte: zowel beleidsontwikkeling en -vaststelling als -uitvoering en -evaluatie. Burgerparticipatie in Borne heeft als primair doel om inwoners invloed te geven op hun woon- en leefomgeving. Hiervoor zien wij drie niveaus waarop burgers kunnen participeren: op het niveau van hun straat/buurt, op wijkniveau en op het niveau van de Bornse samenleving. Leidraad voor de vormgeving van burgerparticipatie is het Spoorboekje Burgerparticipatie. De veranderende rol van gemeenten (minder beheersen, meer regisseren) zorgt voor een andere werkwijze waarin burgerparticipatie een steeds belangrijkere rol gaat spelen. Mondiger burgers, vraaggericht werken, het hebben van een aanspreekpunt en duidelijkheid over wat burgers van de Pagina 22

23 gemeente kunnen verwachten (o.a. basispakket van voorzieningen en diensten en servicenormen) zijn de pijlers onder de nieuwe werkwijze. Participatie kan voor verschillende doelen ingezet worden. Het is van belang om voor aanvang helder te hebben met welk doel participatie wordt ingezet. Het gebruiken van de initiatiefkracht in een wijk om de fysieke leefomgeving vorm te geven (meedoen) vraagt een om andere vorm van participatie dan het streven naar een breed gedragen beleidsnota (meedenken). Burgerparticipatie is niet vrijblijvend. Zowel de gemeente als de burgers hebben een verantwoordelijkheid. Hofman (Joop Hofman Allianties) geeft aan dat tegenover elke vorm van participatie een bepaalde mate van verantwoordelijkheid staat. De burger die deelneemt op een bepaald niveau moet wel over het bijbehorende mandaat beschikken. Participatie werkt niet als bij voorbeeld gekozen is voor een vergaande vorm zoals meebeslissen, terwijl de deelnemende burger niet kan spreken namens een buurt of wijk. Dit wordt wel de achterkant van de participatieladder genoemd (zie figuur). Deze verantwoordelijkheid is nog niet expliciet opgenomen in het Spoorboekje Burgerparticipatie. Op basis van de ervaringen die in de lopende participatietrajecten worden opgedaan willen we het Spoorboekje in 2013 herzien. Steeds meer burgers bewegen zich op internet, via websites, maar ook via sociale netwerken als Hyves, Twitter, Facebook en LinkedIn. Social media kunnen een forum zijn voor meningsvorming en kennisuitwisseling. Juist bij burgerparticipatie, waar het gaat om betrokkenheid en interactie, lijken deze media geschikt om ingezet te worden. In de komende vier jaar willen we burgerparticipatie verder ontwikkelen. Door het uitvoeren van een aantal pilots willen we de volgende visie realiseren: - We maken beter gebruik van complexe sociale verbanden, belangen en visies van burgers. - We bereiken ook burgers die niet de taal van de overheid spreken. - We bieden als gemeente basispakketten spreken af wat burgers zelf doen. - We maken gebruik van nieuwe (social) media op Bornse schaal. - We weten wat de randvoorwaarden voor geslaagde participatieprocessen zijn en hebben dit doorgevoerd in de werkprocessen van de organisatie. - We weten wat er nodig is aan financiële middelen en personele capaciteit om processen goed vorm te geven. - We hebben zicht op de opbrengsten van burgerparticipatie in termen van efficiëntie en kwaliteit. Pagina 23