PROJECTVERSLAG Project Slopen en verwijderen van asbest

Transcriptie

1 PROJECTVERSLAG Project Slopen en verwijderen van asbest Projectnummer: A 154 Datum van verschijnen:4 juli 2000 Looptijd project:1 mei 1998 tot 31 december AANLEIDING EN DOEL VAN HET INSPECTIEPROJECT 1.1 Aanleiding 1.2 Doel van het inspectieproject 2. OMVANG VAN HET PROJECT 3. DE HANDHAVING 3.1 Uitvoeringsbeleid 3.2 Inspectiepunten 4. INSPECTIE EN MONITOR RESULTATEN 4.1 Realisatie van de doelstelling 4.2 Arbo tabellen 4.3 Monitor resultaten 5. CONCLUSIES 1. AANLEIDING EN DOEL VAN HET INSPECTIEPROJECT 1.1 Aanleiding De asbestproblematiek mag zich verheugen in een brede belangstelling. Zowel vanuit medisch oogpunt als vanuit maatschappelijke en politieke achtergronden hebben de mogelijke gevaren van blootstelling aan asbest de gemoederen met regelmaat verhit. Asbest roept in Nederland sterke onrust gevoelens op, hetgeen leidt tot diverse publicaties in regionale en landelijke dagbladen. Ook op de TV wordt regelmatig aandacht besteed aan he onderwerp asbest, met name bij branden waarbij asbest in het milieu vrijkomt. Asbestslachtoffers vragen regelmatig om informatie bij de (regionale) Arbeidsinspectie. Het verwijderen van asbesthoudende materialen uit gebouwen en installaties is vaak zeer complex. Vanwege het soms geïmproviseerde karakter van het verwijderen van asbest kan dit leiden tot risicovolle situaties. Bij het verwijderen van asbesthoudende materialen kan voor zover bekend de hoogste blootstelling aan asbestvezels optreden. Overschrijding van de wettelijke grenswaarde voor asbest is daarbij geen zeldzaamheid. Technische en organisatorische maatregelen om blootstelling aan asbest te voorkomen en Page 1

2 verspreiding van asbest in het milieu tegen te gaan zijn vastgelegd in een groot aantal (wettelijke) voorschriften. De hoofdlijnen van het Nederlandse asbestbeleid kunnen als volgt worden samengevat: een verbod sinds 1 juli 1993 op het toepassen van asbest; met uitzondering van een aantal essentiële toepassingen waarvoor nog geen asbestvrije alternatieven bestaan; zo veel mogelijk voorkomen en verminderen van de blootstelling van mens en milieu aan asbest; voorafgaande aan een sloop of een verbouwing een asbest-inventarisatie laten uitvoeren door een gecertificeerd asbest-inventarisatiebedrijf; geen plicht tot verwijderen van asbest; indien asbest wordt verwijderd, dient dit te worden uitgevoerd door een gecertificeerd asbest-verwijderingsbedrijf en onder toezicht van een Deskundig Toezichthouder Asbestsloop (DTA); asbesthoudend afval dient gescheiden van het overige afval afgevoerd en gecontroleerd te worden gestort op een Nederlandse stortplaats die het afval mag accepteren. Vanaf 1 maart 1996 mogen alleen die bedrijven asbest verwijderen, die zich hebben laten certificeren door één van de erkende Certificeringsinstellingen. Het Centraal College van Deskundigen asbestverwijdering, asbestinventarisaties, laboratoria en vakbekwaamheid ondersteunt de gecertificeerde bedrijven door het geven van adviezen in relatie tot de Beoordelingsrichtlijnen. (BRL 5050 en BRL 5052) Bij inspecties op locaties, waar asbesthoudend materiaal werd verwijderd, was het echter in het afgelopen jaar (1997) in ca. 50 % van de bezoeken noodzakelijk handhavend op te treden. Het is daarom noodzakelijk de naleving van de complexe materie van voorschriften te blijven controleren. 1.2 Doel van het inspectieproject De doelstelling van het project was gericht op het houden van toezicht op de naleving van de voorschriften met betrekking tot de bijzondere bepalingen inzake het slopen van asbest, asbesthoudende producten, crocidoliet en crocidoliethoudende producten (Arbeidsomstandighedenbesluit: Afdeling 5 Asbest, 5), de hieraan gerelateerde, overige artikelen van het Arbeidsomstandighedenbesluit, de hierop betrekking hebbende Beleidsregels en de Arbeidsomstandighedenregeling. Dit zou worden bewerkstelligd midde het (handhavend) controleren en corrigeren van (legale en illegale) asbest-verwijderingsbedrijven. Dit houdt in dat: Alle gecertificeerde asbest-verwijderingsbedrijven minimaal éénmaal op locatie, landelijk gezien, zullen worden bezocht; Werkzaamheden met asbest, die middels een klacht bij de Arbeidsinspectie Page 2

3 3. 4. Projejt 'Slopen en verwijderen van asbest' binnenkomen, wel of niet gemeld, zullen worden geïnspecteerd in het kader van dit project; De regio s van de Arbeidsinspecties uitvoering dienen te geven aan de samenwerking met alle instanties die betrokken zijn bij de uitvoering en handhaving van de asbestwetgeving, met name met gemeenten en Inspectie Milieuhygiëne zoals deze in de Uitvoerings- en handhavingsbundel Asbest-verwijderingsbesluit staan beschreven; Het handhavingsbeleid in zodanige mate is aangepast, dat het niet naleven van bepaalde wettelijke voorschriften direct leidt tot het opmaken van een proces-verbaal en mogelijk kan leiden tot een directe stillegging. Uitgaande van een totale, landelijke capaciteit van 6000 uur in 1998 en 4800 uur in 1999, kunnen met een gemiddelde interventietijd (inclusief reistijd en schriftelijke afhandeling) van 3 uur, ongeveer 8 % van het geschatte aantal van meldingen worden bezocht. 2. OMVANG VAN HET PROJECT In het Asbest-verwijderingsbesluit geldt als uitgangspunt dat asbest wordt verwijderd door een deskundig asbest-verwijderingsbedrijf. Een asbest-verwijderingsbedrijf is op grond van het besluit Regeling merkteken asbestverwijdering (18 augustus 1994/nr ) sinds 1 maart 1996 alleen deskundig wanneer het beschikt over een KOMO-procescertificaat voor het verwijderen van asbest, de zgn. gecertificeerde asbest-verwijderingsbedrijven (BRL 5050). Hierbij moet worden aangemerkt dat deze verplichting niet geldt voor het verwijderen van bepaalde materialen door particulieren uit bouwwerken, alsmede niet voor het in het kader van beroep of bedrijf uit elkaar nemen van bepaalde objecten. De bedrijven die legaal (soms illegaal) asbest verwijderen komen over het algemeen uit de volgende bedrijfstakken. BIK BIK BIK BIK BIK BIK BIK BIK Slopen van bouwwerken Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw Dakdekken en bouwen van dakconstructies Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw n.e.g. Aanleg (spoor)wegen, luchthavens, sportvelden Isolatiewerkzaamheden Schoonmaakbedrijven voor gebouwen Sanering van milieuverontreiniging Page 3

4 Projejt 'Slopen en verwijderen van asbest' Sanering van milieuverontreiniging In totaal werden 2991 interventies uitgevoerd, waarvan 552 bezoeken aangemerkt moeten worden als onverrichter zake bezoeken. Bij onverrichter zake bezoeken worden op de locatie geen personen aangetroffen of personen die asbestwerkzaamheden verrichten. Onverrichter zake bezoeken worden voornamelijk veroorzaakt door het niet-tijdig melden, het niet juist melden van begin- en eindtijdstip of het eerder gereed zijn met de asbestwerkzaamheden dan gepland. 3. DE HANDHAVING 3.1 Uitvoeringsbeleid Iemand die op dit moment asbest sloopt, kan zich in alle redelijkheid niet meer beroepen op het feit dat zij/hij niet op de hoogte is van de voorschriften. Het is daarom gerechtvaardigd om het handhavingsbeleid daarop aan te passen. De handhaving van de voorschriften van het Arbeidsomstandighedenbesluit richt zich op die artikelen waarvan het niet naleven bij inspectie daadwerkelijk kan worden geconstateerd. Afhankelijk van de gesignaleerde overtreding wordt gelijk een proces-verbaal opgemaakt o wordt de overtreding afgedaan met een waarschuwing. De inspectiepunten zijn daartoe in gedeeld in een tweetal categorieën: Categorie 1: Proces-verbaal als één van de inspectiepunten niet wordt nageleefd (tabel 2) Categorie 2: Waarschuwing als één of Proces-verbaal als een combinatievan twee of meer van de in (Tabel 3) genoemde inspectiepunten niet wordt/worden nageleefd. Tabel 1. Proces-verbaal als één van onderstaande inspectiepunten niet wordt nageleefd Overtreding De onderdruk in afgeschermde ruimte Het zo laag mogelijk houden van de concentratie asbeststof De beschikbaarheid van persoonlijke beschermingsmiddelen De afbakening van het werkterrein De doelmatigheid van de werkkleding De sanitaire voorzieningen en de decontaminatie-unit Geen melding voorgenomen asbest-werkzaamheden De aanwezigheid van de DTA tijdens sloop De aanwezigheid van het DTA diploma Artikel 4.45 lid lid 1 en 2b 4.47 lid 2a 4.51 lid lid lid lid 2a 4.54 lid 2b 4.54 lid 6 Page 4

5 De aanwezigheid van het werkplan Het niet-selectief slopen De afscherming van de werkruimte De vrijgave meting Het werken volgens het werkplan Het gebruiken van persoonlijke beschermingsmiddelen 4.55 lid lid 1a en/of lid lid 1c, lid lid 1d 4.55 lid lid 1 Tabel 2. Waarschuwingals één of Proces-verbaal als een combinatievan twee of meer inspectiepunten niet wordt/worden nageleefd (tabel 3). Overtreding Het direct verzamelen, verpakken en afvoeren van afval De werk- en rusttijden conform het werkplan Het uitvoeren van de vrijgave-meting door een Sterlab-erkend laboratorium De schaftgelegenheid De berging van kleding Het onderhoud van beschermende uitrusting Het onderhoud van sanitaire voorzieningen De toepassing van de zgn. transit-methode Het arbeidsgezondheidskundig onderzoek De registratie van werkzaamheden en blootstelling Het tijdig melden van asbest-werkzaamheden De inhoud van het werkplan De voorlichting en het onderricht Het naleven van voorschriften door werknemers Artikel 4.45 lid 2f 4.47 lid lid lid lid lid 4, 5 en lid lid lid 6 en 4.45 lid lid lid 2a 4.55 lid lid 1 en lid Inspectiepunten Geen melding van voorgenomen asbest-werkzaamheden Het verwijderen van asbesthoudende materialen dient vooraf schriftelijk aan de bevoegde regiodirecteur van de Arbeidsinspectie te worden gemeld. Bij de melding dienen de volgende termijnen in acht genomen te worden: a. in standaard situatiesminimaal 7 dagen vóór het tijdstip dat met de werkzaamheden Page 5

6 b. c. Projejt 'Slopen en verwijderen van asbest' wordt begonnen; bij spoedgevallen48 uur voor het tijdstip dat met de werkzaamheden wordt gestart; terstond indien asbest onverwachts wordt aangetroffen tijdens een sloop of bij een calamiteit. De aanwezigheid van de Deskundig Toezichthouder Asbestsloop tijdens sloop De werkzaamheden dienen te worden uitgevoerd door of onder toezicht van een persoon die in het bezit is van het diploma "Deskundig Toezichthouder Asbestsloop", dan wel in he bezit is van een certificaat van vakbekwaamheid. De aanwezigheid van het Diploma van de Deskundig Toezichthouder Asbestsloop Dit diploma of het certificaat van vakbekwaamheid dient op het werk aanwezig te zijn en aan de Inspecteur van de Arbeidsinspectie te kunnen worden getoond. De aanwezigheid van het werkplan Voordat met de werkzaamheden wordt begonnen, dient een schriftelijk werkplan te worden opgesteld dat doeltreffende maatregelen bevat ter bescherming van de veiligheid en de gezondheid van betrokken werknemers. Het werkplan dient op het werk aanwezig te zijn en aan de Inspecteur van de Arbeidsinspectie te kunnen worden getoond De sanitaire voorzieningen en de decontaminatie-unit De werknemers dienen bij het betreden en verlaten van een afgeschermde werkplek gebruik te maken van doelmatige sanitaire voorzieningen bijv. een zgn. decontaminatie-unit, waarvan het gebruik beschreven staat in het werkplan. De decontaminatie-unit dient zodanig te zijn geplaatst dat deze direct aansluit op de afgeschermde werkplek waar met asbest wordt gewerkt. Deze sanitaire voorzieningen dienen goed schoongehouden te worden d.w.z. na gebruik dient deze goed te worden gereinigd en nat te worden afgenomen. De onderdruk in de afgeschermde ruimte In de afgeschermde werkruimte (het containment) moet een onderdruk worden gehandhaafd. Hiervoor dient een aparte filter- en ventilatiemodule te worden gebruikt om deze onderdruk te realiseren. Dit voorkomt enerzijds dat asbeststof uit het containment vrijkomen, anderzijds dat door onvoldoende ventilatie de vrijgekomen asbeststof permanen in de lucht blijven zweven. De filter- en ventilatiemodule moet voorzien zijn van (doek)filters met een filterrendement van ten minste 99,997 % voor vezeldeeltjes met een lengte groter dan 3 micrometer en een voorfilter om de grove asbestdeeltjes tegen te houden De onderdruk dient geregistreerd te worden. Naast voldoende onderdruk is het noodzakelijk dat voldoende verse lucht wordt toegevoerd. De afbakening van het werkterrein De plaatsen waar met asbest wordt gewerkt dienen duidelijk te worden afgebakend en te worden gemarkeerd met waarschuwingsborden. Alleen personen die beroepshalve of uit hoofde van hun functie deze plaatsen moeten betreden, mogen daar worden toegelaten. De kwaliteit van de afbakening moet zodanig zijn dat onbevoegden zich niet op normale wijze toegang tot het werkterrein kunnen verschaffen. Page 6

7 De afbakening moet per iedere 15 meter van een waarschuwingsbord zijn voorzien met de tekst "ASBEST GEVAARLIJK". De afscherming van de werkruimte Het verspreiden van asbeststof naar andere ruimten dan de ruimte waaruit asbest of asbesthouden-de materialen worden verwijderd moet worden voorkomen door de werkplek af te schermen (isoleren). In de afgeschermde werkruimte (containment) dient een onderdruk te heersen. Deze situatie dient in stand gehouden te worden totdat door middel van luchtmetingen en een visuele inspectie is aangetoond dat deze ruimte kan worden vrijgegeven. Het niet-selectief slopen In het werkplan moet de maatregel, voorzover dat redelijkerwijs uitvoerbaar is, worden beschreven om eerst asbest of asbesthoudende producten dan wel crocidoliet of crocidoliet-houdende producten te verwijderen, alvorens andere slooptechnieken toe te passen. De beschikbaarheid van persoonlijke beschermingsmiddelen Werknemers die vanwege de aard van hun werkzaamheden kunnen worden blootgesteld aan asbeststof moeten persoonlijke beschermingsmiddelen ter beschikking worden gesteld. De persoonlijke beschermingsmiddelen dienen afgestemd te zijn op de te verwachte concentratie aan asbeststof. De doelmatigheid van de werkkleding Werknemers die vanwege de aard van hun werkzaamheden kunnen worden blootgesteld aan asbeststof moeten naast de doelmatige ademhalingsbescherming zijn voorzien van: doelmatig beschermende kleding die het hele lichaam, uitgezonderd het gelaat, bedekt; doelmatige handschoenen en schoeisel. Het zo laag mogelijk houden van de concentratie asbeststof De toegepaste werkmethode bij het slopen moet er op gericht zijn om het vrijkomen van asbeststof zoveel mogelijk te voorkomen. Wanneer er toch asbeststof vrijkomt dient het asbeststof zo dicht mogelijk aan de bron te worden verwijderd. Het werken volgens het werkplan De werkzaamheden dienen volgens het op het werk getoonde werkplan te worden uitgevoerd. Het gebruiken van persoonlijke beschermingsmiddelen De werknemers zijn verplicht om de ter beschikking gestelde beschermingsmiddelen te gebruiken als gevaarlijke werkzones worden betreden. De vrijgave-meting De ruimten waaruit asbesthoudende materialen zijn verwijderd moeten grondig worden gereinigd. Hierna dient een meting te worden uitgevoerd teneinde vast te stellen of de Page 7

8 concentratie van asbeststof in de lucht niet hoger is dan 1/20 van de grenswaarde. De toetsingsnorm voor crocidoliet bedraagt 0,005 vezel per milliliter lucht en voor chrysotiel e andere asbestsoorten 0,015 vezel per milliliter lucht. Op grond van meettechnische en statistische overwegingen zal echter voorlopig, tot nadere berichtgeving hieromtrent, de toetsingsnorm van 0,01 vezel per milliliter lucht voor alle asbestsoorten worden gehanteerd De meting mag pas worden uitgevoerd als visueel geen asbest- of crocidoliethoudend materiaal is waar te nemen, waaruit zich asbeststof, dan wel crocidolietstof in de ruimte kan verspreiden. De inhoud van het werkplan Bij het slopen of verwijderen van asbesthoudende dan wel crocidoliet of crocidoliethoudende materialen dient een schriftelijk werkplan aanwezig te zijn dat doeltreffende maatregelen bevat ter bescherming van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers en anderen. De werkzaamheden dienen volgens het op het werk getoonde werkplan te worden uitgevoerd. Naast de vermelding van de personen door wie en onder wiens toezicht de werkzaamheden worden uitgevoerd, dient het werkplan minimaal de navolgende aspecten te bevatten: de maatregel, voorzover dat redelijkerwijs uitvoerbaar is, om eerst asbest of asbesthoudende producten dan wel crocidoliet of crocidoliethoudende producten te verwijderen, alvorens andere slooptechnieken toe te passen; een beschrijving van de aard, de duur en de plaats van de werkzaamheden, alsmede de werkmethode; een beschrijving van de werktuigen, machines, toestellen en overige hulpmiddelen di bij de werkzaamheden worden gebruikt; een beschrijving van de (bron)maatregelen om de concentratie van asbeststof zo laag mogelijk te houden; een beschrijving van de afzetting en/of de afscherming van de werkplek en de toegepaste markering; een beschrijving van het betreden en van het verlaten van de afgezette en/of afgeschermde werkplek middels de sanitaire voorzieningen; een beschrijving van de organisatorische maatregelen m.b.t. het inrichten van zones, de werkkleding, de sanitaire voorzieningen, het gebruik en onderhoud van beschermende kleding; een beschrijving van de (eventuele) vrijgavemeting; een beschrijving van de opslag- en afvoer van het asbesthoudend afval. De voorlichting en het onderricht De werknemers die met asbest werken of werk verrichten waarbij gevaar voor blootstelling aan asbeststof of crocidolietstof bestaat, dienen overeenkomstig een schriftelijk plan doeltreffend te worden voorgelicht over: de mogelijke gevaren voor de gezondheid van blootstelling aan asbest- of crocidoliethoudend stof; Page 8

9 de noodzaak van het toezicht op het asbestgehalte dan wel crocidolietgehalte in de lucht en de daarvoor geldende grenswaarden; de maatregelen inzake persoonlijke en werkhygiëne; (zoals het dragen van werkkleding, het gebruik van ademhalingsbeschermingsapparatuur en de noodzaak op de arbeidsplaats niet te roken, te eten en te drinken); de maatregelen om blootstelling aan asbeststof of crocidolietstof zo laag mogelijk te houden, zoals deze beschreven staan in het werkplan. Er dient een schriftelijk bewijs te zijn van de voorlichting en het onderricht dat aan betrokken werknemers is gegeven. Het arbeidsgezondheidskundig onderzoek Voordat werknemers werkzaamheden gaan verrichten waarbij blootstelling aan asbeststof kan plaatsvinden dienen zij in de gelegenheid te worden gesteld een arbeidsgezondheidskundig onderzoek te ondergaan bij een arbodienst. De werknemers dienen zolang de blootstelling aan asbeststof duurt tenminste éénmaal in de drie jaar opnieuw in de gelegenheid te worden gesteld dit arbeidsgezondheidskundig onderzoek te ondergaan. De resultaten van het arbeidsgezondheidskundig onderzoek dienen te worden geregistreerd en bewaard. De registratie van werkzaamheden en blootstelling Van alle aan asbest blootgestelde werknemers moet een register worden bijhouden wat betreft de aard en duur van de werkzaamheden en de mate van blootstelling aan asbeststof. Dit register moet tenminste dertig jaar na het einde van de blootstelling door de werkgever worden bewaard. De werk- en rusttijden conform werkplan Bij zware fysieke belasting voor de werknemers, hetgeen bij het werken met ademhalingsbescherming veelal het geval is, dienen de werktijden daarop aangepast te worden. Ook externe factoren, bijvoorbeeld verhoogde omgevingstemperatuur spelen hierbij een rol. De maximale aaneengesloten werktijd voor het werken met ademhalingsbescherming bedraagt 2 uur, waarna 1 uur rust dient te worden genoten. De schaftgelegenheid Er moet een schaftgelegenheid met doelmatige verwarming, ventilatie en zitgelegenheid aanwezig zijn. Deze schaftgelegenheid mag niet in open verbinding staan met de werkruimte. De berging van kleding Er moet een kleedruimte zijn. De werkkleren moeten op een duidelijk aangewezen bergplaats binnen de kleedruimte kunnen worden opgeborgen. Deze bergplaats voor werkkleding moet gescheiden zijn van de overige kleren. De berging van werkkleding mag in geen geval zijn gesitueerd in de schone ruimte van de decontaminatie-unit. De toepassing van de zgn. transit-methode Page 9

10 Bij toepassing van een zgn. transit-methode dient in of tegen een afgeschermde werkplek minimaal een tweedelige luchtsluis te worden opgesteld, waarin bij het verlaten van deze werkplek de ontsmettingsprocedure moet worden uitgevoerd. De procedure dient dan zodanig te zijn dat de medewerker komende uit de vuile zone zich in de luchtsluis ontdoet van de besmette kleding. Vervolgens het volgelaatsmasker nat schoonmaakt en schone kleding aantrekt in het tweede gedeelte van de sluis. Met het volgelaatsmasker op en de schone kleding aan begeeft de werknemer zich naar de sanitaire voorziening voor de complete douche-procedure. De transit-route moet in principe de kortste weg zijn van en naar de afgeschermde werkplek en de sanitaire voorziening. De transit-methode mag worden toegepast indien er op de werkplek geen of onvoldoende ruimte beschikbaar is voor het opstellen van een sanitaire voorziening. Het naleven van voorschriften door werknemers Bij het verwijderen van asbest en asbesthoudende producten zijn werknemers verplicht voorschriften na te leven o.a. wat betreft: het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen; de concentratie van asbeststof in de lucht zo laag mogelijk te houden door de werkzaamheden uit te voeren met de in het werkplan beschreven maatregelen; de organisatorische maatregelen m.b.t. de inrichting van zones, de werkkleding, de sanitaire voorzieningen, het gebruik en onderhoud van beschermende kleding; het betreden en van het verlaten van de afgezette en/of afgeschermde werkplek middels de sanitaire voorzieningen. Het direct verzamelen, verpakken en afvoeren van afval De vrijkomende asbesthoudende afvalstoffen moeten zo spoedig mogelijk worden verzameld en in zo groot mogelijke handzame stukken in daartoe geschikte en gesloten verpakking worden afgevoerd. De verpakking mag niet tot na de vrijgave-meting in de werkruimte blijven staan. De verpakking van asbesthoudende afvalstoffen moet voorzien zijn van een etiket, zoals voorgeschreven op grond van het Warenwetbesluit Asbest. Het uitvoeren van de vrijgave-meting door een Sterlab-erkend laboratorium Het nemen van monsters moet worden uitgevoerd door personen die daartoe de vereiste geschiktheid bezitten. De daaropvolgende monsteranalyse dient te worden uitgevoerd in laboratoria die toegerust zijn voor deze analyse en ervaring hebben met de vereiste identificatietechnieken (geaccrediteerde laboratoria). Het onderhoud van beschermende uitrusting Beschermende uitrusting, waaronder ademhalingsbeschermingsapparaten, dienen op een daartoe aangewezen plaats te worden bewaard en na ieder gebruik te worden gecontroleerd en schoongemaakt. Defecte uitrusting mag niet worden gebruikt. De werkkleding mag niet mee naar huis worden genomen. Het onderhoud van sanitaire voorzieningen De douche- en wasruimte(n) de toiletten en de urinoirs moeten dagelijks zorgvuldig worden schoongemaakt. Page 10

11 4. INSPECTIE EN MONITOR RESULTATEN 4.1 Realisatie van de doelstelling In paragraaf 1.2 staat de doelstelling van dit project beschreven. In deze paragraaf zal nader worden ingegaan op de realisatie van de doel stelling. De gecertificeerde asbest-verwijderingsbedrijven worden minimaal éénmaal op locatie bezocht. Op 1 januari 2000 waren 410 asbest-verwijderingsbedrijven gecertificeerd conform de Beoordelings Richtlijn Landelijk gezien werden op 1844 locaties zgn. inspectiebezoeken (eerste bezoek; tweede bezoek is controle-bezoek)) gebracht in het kader van dit project. Hierbij werden in totaal 309 gecertificeerde asbest-verwijderingsbedrijven bezocht. Dit is ca. 75 % van het aantal gecertificeerde asbest-verwijderingsbedrijven. Werkzaamheden met asbest, die middels een klacht bij de Arbeidsinspectie binnenkomen, wel of niet gemeld, worden geïnspecteerd in het kader van dit project. In de projectperiode werden ca. 387 klachten m.b.t. asbest ingediend. De onderzoeken van de klachten hadden tot gevolg dat 66 maal een proces-verbaal moest worden opgemaakt. De regio s van de Arbeidsinspecties dienen uitvoering te geven aan de samenwerking met alle instanties die betrokken zijn bij de uitvoering en handhaving van de asbestwetgeving, met name met gemeenten en Inspectie Milieuhygiëne zoals deze in de Uitvoerings- en handhavings-bundel Asbest-verwijderingsbesluit staan beschreven; In enkele regio s zijn contacten gelegd met instanties die betrokken zijn bij de uitvoering en handhaving van de asbestwetgeving. Zo heeft er overleg plaatsgevonden met Gemeenten al had dit een incidenteel karakter. Met de regionale kantoren van de Inspectie Milieuhygiëne heeft binnen het kader van dit project ook incidenteel overleg plaatsgevonden. Met de Inspectie Volkshuisvesting vond in een in een tweetal regio s meermalen overleg plaats ove het functioneren van een Gemeente m.b.t. het Asbest-verwijderingsbesluit en hetgeen is vastgelegd in de Uitvoerings- en Handhavingsbundel Asbest-verwijderingsbesluit. Het handhavingsbeleid is in zodanige mate aangepast, dat het niet naleven van bepaalde wettelijke voorschriften direct leidt tot het opmaken van een proces-verbaal en kan mogelijk leiden tot stillegging. In het kader van dit project was het handhavingsregime aangepast m.b.t. een 28-tal inspectie-punten. Bij een aantal inspectiepunten moest direct proces-verbaal worden opgemaakt. Voor andere inspectiepunten hield dit in dat proces-verbaal zou worden opgemaakt als een combinatie van twee of meer van deze inspectiepunten niet werden nageleefd. Helaas moest worden geconstateerd dat niet eenduidig uitvoering werd gegeven aan de opzet van het handhavingsregime. Page 11

12 In de periode van 1 mei 1998 tot en met 31 december 1999 kwamen meldingen binnen bij de Arbeidsinspectie van voorgenomen werkzaamheden met asbest. Van deze meldingen werden 2119 zaken aangemaakt in Gisai. Deze 2119 zaken leidde tot 2991 bezoeken aan locaties, waarvan op 2439 locaties een interventie plaatsvond in de vorm van inspectie, controle, enz. Uitgaande van 2119 zaken werd een geselecteerd asbest-verwijderingsbedrijf gemiddeld 1,2 keer werd bezocht. Er werd 69 maal een proces-verbaal opgemaakt en 22 maal werden de asbest-werkzaamheden stilgelegd. In totaal werd 8394 uur besteed aan het project. Aan de 2991 bezoeken werden 4180 interventie uren besteed. In het kader van dit project werd een stringent handhavingsbeleid toegepast. Dit heeft ertoe geleid dat de gecertificeerde asbest-verwijderingsbedrijven regelmatig moest worden gewezen op tekortkomingen bij de asbest-werkzaamheden. Op 1102 locaties werd bij de eerste inspectie van de in totaal 1844 locaties (exclusief onverrichter zake bezoeken) geen tekortkomingen geconstateerd, dat is landelijk gezien, over een periode van bijna twee jaar, gemiddeld bij 60 % van de eerste bezoeken. Gemiddeld over bijna twee jaar was het in 40 % van de eerste bezoeken dus nogsteeds niet in orde. 4.2 Arbo tabellen Inleiding Ter verduidelijking van onderstaande tabellen moet het volgende worden opgemerkt: in de tabellen zijn alleen de resultaten van de inspecties van zgn. asbestmeldingen weergegeven; van een geselecteerde melding van voorgenomen werkzaamheden met asbest door een asbest-verwijderingsbedrijf wordt een zgn. zaak gemaakt in Gisai; de bezoeken aan gemelde locaties worden interventies genoemd; een zaak kan meerdere interventies inhouden als bijvoorbeeld bij het inspectiebezoek tekortkomingen zijn geconstateerd, nader overleg met opdrachtgever en asbest-verwijderingsbedrijf noodzakelijk wordt geacht, proces-verbaal moet worden opgemaakt, enz. De interventies kunnen op dezelfde of op een andere locatie plaatsvinden als bij het inspectie- of controle-bezoek geen activiteiten op de locatie worden aangetroffen wordt dit een onverrichter zake bezoek genoemd en geteld als interventie. bij een interventie kunnen meerderetekortkomingenworden geconstateerd, hetgeen betekent dat meerdere en/of verschillende handhavingsinstrumentenkunnen worden ingezet. Gisai registreert dan meerdere en/of verschillende) handhavingsinstrumenten per interventie en niet wat zou worden verwacht één handhavingsinstrument per zaak of per interventie. Page 12

13 4.2.2 Zaken, interventies en onverrichter zake bezoeken Tabel 3. Aantal zaken en bezoeken Aantal Zaken Interventies Onverrichter zake bezoeken Totaal Handhavingsinstrumenten Tabel 4. Resultaat van de (eerste) inspectiebezoeken. (exclusief de onverrichter zake bezoeken en overleg Locaties in orde niet in orde totaal Inspectiebezoek Tabel 5. Handhavingsinstrumenten Handhavingsinstrument * Totaal aantal tekortkomingen bij interventies Afsprakenbrief Waarschuwing Stillegging Stillegging informeel tot 1 november 1999 Proces-verbaal tot 1 november 1999** Boeterapport van af 1 november 1999 aantal * Zie ook inleiding ** Elke tekortkoming die in een proces-verbaal is opgenomen wordt getelds als proces-verbaal. In totaal werd 69 maal een proces-verbaal opgemaakt, waarin 184 tekortkomingen waren opgenomen. Page 13

14 4.2.4 Tien meest gesignaleerde tekortkomingen Tabel 7. Tien meest gesignaleerde tekortkomingen Tekortkoming Inhoud van het werkplan was onvoldoende Geen melding of te laat melden van de asbest-werkzaamheden Niet direct verpakken en afvoeren van afval Geen arbeidsgezondheidskundig onderzoek Geen voorlichting en onderricht Niet werken volgens werkplan Niet selectief slopen Het DTA diploma ontbreekt Onvoldoende/geen afbakening van werkterrein Ontbreken onderdruk in de afgeschermde ruimte aantal Monitor resultaten Monitor resultaten van 1244 interventies M 1 M 2 M 3 M 4 M 5 M 6 Geeft de werkgever te kennen te werken met niet-eu-arbeidskrachten, hetzij in dienst, hetzij als uitzendkracht? 62 ja 1182 nee Geeft de werkgever te kennen op de hoogte te zijn van de verplichtingen, die hij in het kader van de Wav heeft (verificatie, aanvragen tewerkstellingsvergunning)? 27 ja 1 nee Heeft u het vermoeden dat de Wav niet wordt nageleefd? 23 ja, ik vermoed dat de Wav niet wordt nageleefd 1221 nee, ik heb geen aanleiding een Wav-overtreding te vermoeden Maakt het asbest-verwijderingsbedrijf gebruik van niet-eu-uitzendkrachten? 1201 nee 43 ja Wat is de aanleiding van deze inspectie? 1194 reguliere melding 20 klacht 32 eigen initiatief Door wie wordt het asbest verwijderd? Page 14

15 M een gecertificeerd asbest-verwijderingsbedrijf 28 een niet-gecertificeerd asbest-verwijderingsbedrijf Geeft de inspectie aanleiding om andere overheden schriftelijk te wijzen op hun verantwoordelijkheden met betrekking tot de handhaving van het Asbestverwijderingsbesluit? 1212 nee 28 ja (Gemeente) 2 ja (Inspectie Milieuhygiëne) 3 ja (diverse(n)) 5. CONCLUSIES Bij het slopen of verwijderen van asbesthoudende dan wel crocidoliet of crocidoliethoudende materialen dient een schriftelijk werkplan aanwezig te zijn dat doeltreffende maatregelen bevat ter bescherming van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers en anderen. Veelal ontbreekt in het werkplan een gedetailleerde beschrijving van de technische en organische maatregelen om de blootstelling aan asbest tot een minimum te beperken. Hierdoor krijgen betrokken werknemers te veel vrijheid om zelf invulling te geven aan de wijze waarop de werkzaamheden worden uitgevoerd, terwijl het werkplan juist een middel is om, rekening houdend met de omstandigheden, aan alle betrokken werknemers duidelijk te maken op welke wijze de werkzaamheden daadwerke-lijk moeten plaatsvinden. Het verwijderen van asbesthoudende materialen dient tijdig en schriftelijk aan de bevoegde regiodirecteur van de Arbeidsinspectie te worden gemeld. Een tijdige melding stelt de toezichthouder in staat de werkzaamheden te controleren. De asbest-verwijderingsbedrijven melden veelal te laat, d.w.z. binnen de termijn van 7 dagen en wijzigen ook kort voor de aanvang van de werkzaamheden het tijdstip waarop de werkzaamheden daadwerkelijk gaan beginnen. Ook komt het regelmatig voor dat de werkzaamheden eerder klaar zijn dan bij de melding is aangegeven. In het kader van dit project werden hierdoor veel zgn. onverrichter zake bezoeken gebracht. Met de voorzitter van het Centraal College van Deskundigen Asbestverwijderen, Asbestinventarisatie, Laboratoria en Vakbekwaamheid vond tijdens de uitvoering van het project regelmatig overleg plaats. Met name vond afstemming plaats met betrekking tot de uitvoering van de asbestwerkzaamheden (conform de Beoordelingsrichtlijn 5050) door gecertificeerde asbest-verwijderingsbedrijven in relatie tot de wettelijke voorschriften die in het Arbeidsomstandigheden-wetgeving zijn vastgelegd. Tevens is door de Landelijk Projectleider een bijdrage geleverd aan de herziening van de Beoordelingsrichtijn Specifieke aandachtspunten tijdens het overleg waren o.a.: het niet tijdig melden van de werkzaamheden; de inhoud van het werkplan; het werken volgens het werkplan; Page 15

16 de stand der techniek bij het verwijderen van asbest; de afscherming van de werkzaamheden t.o.v. derden; de asbest-inventarisatie t.b.v. sloop (BRL 5052); de kwaliteit van de vrijgave-metingen door gecertificeerde laboratoria; In de Beoordelingsrichtlijn 5050 voor het KOMO Procescertificaat voor algemeen asbestverwijderen wordt dwingend voorgeschreven welke voorschriften door de gecertificeerde asbest-verwijderings-bedrijven in acht genomen dienen te worden bij het verwijderen van asbesthoudende materialen. De voorschriften in deze BRL 5050 gaan op een aantal punten meer in detail dat de wettelijke voorschriften van de Arbeidsomstandighedenwetgeving. Bij de inspectie op locaties levert dit voor de Arbeidsinspectie problemen op, omdat het niet houden aan de BRL 5050 nog niet automatisch inhoudt dat dit een overtreding is van de Arbeidsomstandighedenwetgeving. Voorbeelden zijn: de inhoud van het werkplan; de hoogte van de onderdruk in een containment; de stand der techniek m.b.t. de afscherming van de werkzaamheden; het onderscheid tussen hechtgebonden en niet-hechtgebonden asbest. Op grond van het Asbest-verwijderingsbesluit geldt sinds 17 juni 1994 een asbestonderzoeksplicht voorafgaand aan het geheel of gedeeltelijk uit elkaar nemen van een bouwwerk en sinds januari 1997 geldt deze onderzoeksplicht ook voor een object. Een asbestonderzoek voorafgaand aan sloop is gericht op een volledige inventarisatie van plaatsen en hoeveelheden asbest in een bouwwerk. Een dergelijk onderzoek is noodzakelijk om te waarborgen dat asbest selectief uit het bouwwerk kan worden verwijderd en illegale sloop wordt voorkomen. Immers, sloopafval en puingranulaat zijn structureel verontreinigd met (doorgaans geringe hoeveelheden) asbest. In veel gevallen wordt de illegale verwijdering van asbest veroorzaakt doordat de sloper nie weet of en waar zich asbest in het bouwwerk bevindt. Voorafgaande aan een gehele of een gedeeltelijke sloop van een bouwwerk moet bij de aanvraag om een sloopvergunning bij de desbetreffende Gemeente een door een deskundig onderzoeksbedrijf (conform Beoordelingrichtlijn 5052) opgesteld rapport worden overlegd waaruit blijkt of en waar zich in het te slopen deel van het bouwwerk asbest bevindt. Tijdens dit inspectieproject is gebleken dat Gemeenten veelal vrijblijvend omgaan met deze verplichting, waardoor het asbest vaak wordt verwijderd zonder dat hieraan een inventarisatierapport ten grondslag ligt. Gemeenten schuiven regelmatig de verantwoordelijkheid af in de richting van de Arbeidsinspectie. Ten behoeve van een systematische, uniforme en adequate uitvoering en handhaving van het Asbest-verwijderingsbesluit is de Uitvoerings- en handhavingsbundel Asbest-verwijderingsbesluit is opgesteld. Deze handhavingsbundel is bedoeld als leidraad voor alle instanties die betrokken zijn bij de uitvoering en handhaving van het Asbest-verwijderingsbesluit. Ondanks het feit dat in deze bundel de organisatie van de handhaving goed staat beschreven is de afstemming tussen Gemeenten, Inspectie Milieuhygiëne en Arbeidsinspectie niet optimaal. Page 16