De meerwaarde van een duurzaam BleiZo

Transcriptie

1 De meerwaarde van een duurzaam BleiZo Een advies voor duurzame mobiliteit op het Masterplan BleiZo, versie augustus 2010 BleiZo, stapt u ook in? T. van der Plas H. Hooghiemstra S. Mittertreiner C. Janssen L. Negovanovic H. Regeer Den Haag, juni 2011 Haagse Hogeschool

2 Voorwoord Dit adviesrapport hebben wij gemaakt naar aanleiding van de blokopdracht 1.4 van de opleiding Climate & Environment aan de Haagse Hogeschool. Het rapport is bedoeld voor de projectgroep BleiZo en de beoordelende docenten. Den Haag, Juni

3 Samenvatting Het verkeersknooppunt BleiZo heeft een groot aantal mogelijkheden om een modelfunctie voor de duurzaam mobiliteit te vormen. Zo kan er op gebied van bereikbaarheid voor kantoorpanden een aantal maatregelen worden genomen om te voorkomen dat mensen lang moeten lopen van het station naar de kantoorpanden. Doordat hiermee het reisgemak van de trein wordt vergoot kunnen er meer mensen met het OV naar BleiZo komen. Om dat te bereiken kunnen kantoorpanden dichter bij worden geplaatst en er kan een verhuurpunt voor OV steppen worden aangelegd. Daarnaast kan er door slim gebruik te maken van parkeerplaatsen (bijvoorbeeld Park&Ride) een grotere hoeveelheid mensen overgehaald de trein te nemen. Ook kunnen er meer auto s gebruik maken van dezelfde parkeerplaats (dubbelgebruik). Door het Nieuwe Werken is er de mogelijkheid om met meerdere bedrijven van hetzelfde kantoorpand gebruik te maken en door te carpoolen worden er ook minder parkeerplekken bezet. BleiZo ligt in een glastuinbouwgebied, om een landmark neer te zetten wat goed bij dit beeld aansluit is het mogelijk om een Vertical Farm neer te zetten. (Er zijn al veel ideeën voor een Vertical Farm maar er is er nog nooit werkelijk een gebouwd, dit is een prachtige gelegenheid om er als eerste een te realiseren). Door middel van al deze punten is het mogelijk om een enorme verduurzaming van het vervoer rond BleiZo te realiseren. 3

4 Inhoudsopgave Samenvatting 3 1 Inleiding 5 2 Mensen in het OV krijgen Kantoren zo dicht mogelijk bij het station BleiZo Het OV Steppenplan 8 3 Hoe te parkeren in BleiZo Park&Ride ter positionering van het OV knooppunt Dubbelgebruik parkeerplaatsen 13 4 Twee oplossingen om duurzamer te zijn Het Nieuwe werken Tool om carpoolen makkelijker te maken 16 5 Een duurzaam BleiZo Voordelen van duurzaamheid Positionering van BleiZo 20 6 Milieuaspect in gebied BleiZo Groene hart/ EHS/Vogelrichtlijn Water en groenvoorziening in BleiZo 25 7 Conclusies en aanbevelingen Conclusie Aanbevelingen 28 Literatuurlijst: 29 Bijlage 1: Hoofdstuk 2 32 Bijlage 2: De Parkeerbalans 33 4

5 1 Inleiding In februari 2008 tekenden de gemeenten Lansingerland en Zoetermeer de bestuursovereenkomst BleiZo (Bleiswijk - Zoetermeer). Hierin spraken beide gemeenten af op gelijkwaardige voet te zullen werken aan de ontwikkeling van het BleiZo gebied, uitgaande van de inrichtingsvisie Landschap als Podium. In het Masterplan staan de ambities voor het gebied BleiZo. Nu drie jaar verder is er echter de behoefte om meer aandacht te besteden aan duurzaamheid. Daarom heeft projectorganisatie BleiZo de opleiding Climate & Environment gevraagd om het huidige Masterplan BleiZo te verduurzamen. Het doel van dit rapport is een advies te geven ter aanpassing van het huidige Masterplan van BleiZo hoe het gebied verduurzaamt kan worden en hoe belanghebbenden overgehaald kunnen worden om te investeren. De nadruk is gelegd op een aantal paragrafen van het Masterplan deze zijn verbeterd, uitgewerkt en verduurzaamd. Op basis van literatuuronderzoek een rollenspel en gastcolleges zijn de aanbevelingen tot stand gekomen. In hoofdstuk 2 is meer te lezen over wat de voordelen zijn als de kantoren dichtbij het station gevestigd worden. En hoe de kantoren die verder van het station gevestigd zijn toch goed bereikbaar blijven. Hoofdstuk 3 gaat over parkeren er worden verschillende aspecten behandeld zoals Park & Ride en dubbel gebruik van parkeerplekken. De parkeerbalans is ook in dit hoofdstuk opgenomen. In hoofdstuk 4 wordt het nieuwe werken verder toegelicht wat zijn de voordelen van deze nieuwe werkvorm en wat voor invloed dit heeft. Duurzaamheid is een belangrijk streven voor het BleiZo gebied en in hoofdstuk 5 wordt er dieper ingegaan op wat duurzaamheid inhoudt. Er worden richtlijnen aangegeven die gebruikt kunnen worden om dit streven te bereiken. Als laatst wordt in hoofdstuk 6 het milieu belicht. Hier wordt met name ingegaan op de huidige omgeving en hoe BleiZo daarbij past. 5

6 2 Mensen in het OV krijgen Om de reiziger te sturen in zijn keuze van vervoer is het van belang dat de kantoren dicht bij het station staan. Zodat men sneller het OV pakt ten opzichte van de auto. Met dichtbij bedoelt men gemiddeld 5 min lopen. Dit houdt de drempel laag omdat de reistijd wordt verkort. Op deze manier kan het OV beter concurreren met de auto als vervoersmiddel. 2.1 Kantoren zo dicht mogelijk bij het station BleiZo Aandachtspunten/Maatregelen De geluidsniveaus beoordelen (en meten). De wetgeving geeft aan dat verstoring van de aandacht en het gesproken woord moet worden voorkomen. Om hieraan te voldoen is maximaal een equivalent geluidsniveau van 45 db(a) toelaatbaar. Streefwaarden voor equivalent geluidsniveaus zijn afhankelijk van de mate van communicatie en concentratie. Hieronder wordt een beknopt overzicht gegeven van de streefwaarden. Voor nader gegevens wordt verwezen naar NVN 3438 en AI-7 (kantoren). Wanneer communicatie niet noodzakelijk is, moet het equivalent geluidsniveau onder de 80 db(a) liggen. Wanneer communicatie belangrijk is en zeer regelmatig voorkomt, mag het equivalent geluidsniveau 35 db(a) zijn. a f b e e lding db tabel (geluidhinder,2011) db db db db >= 75 db Wanneer geen concentratie van de werknemers wordt vereist, moet het equivalent geluidsniveau onder de 80 db(a) liggen. Bij een hoge mate van concentratie, mag het equivalent geluidsniveau veroorzaakt door installaties slechts 35 db(a) zijn. 6

7 Afbeelding Geluidskaart (prorail, 2011) Bij nieuwbouw of verbouwing van een kantoorpand preventieve maatregelen treffen. Neem de eisen ten aanzien van geluidsisolatie, overdracht van contactgeluid, geluid veroorzaakt door klimaatinstallaties op in een Programma van Eisen. Formuleer hierin objectieve criteria ten aanzien van de akoestiek. Denk hierbij aan geluid afkomstig van installaties in het gebouw, aan contactgeluid, aan geluid afkomstig van activiteiten in aangrenzende ruimten en van buiten het pand. De hierboven vermelde richtlijnen kunnen hierbij als uitgangspunt dienen. Zorg bij oplevering dat een controlemeting wordt uitgevoerd. Let ook op vooraf gedefinieerde maximale nagalmtijden. Geluidsisolatie De geluidsbron isoleren. Isolatie van de geluidsbron kan zowel door verplaatsing (naar een andere ruimte waar niet continu wordt gewerkt) als door omkasting van de geluidsbron geschieden. Gebruik maken van geluidsabsorberende materialen. Geluidsabsorberende materialen kunnen de effecten van nagalm (weerkaatsing van het geluid) beperken en daarmee ook de geluidsoverlast. In een kantooromgeving kunnen onder andere gordijnen, bepaalde types vloerbedekking en beplanting geluid (beperkt) absorberen. Andere toepassingen van geluidsabsorberende materialen vindt men vaak in akoestische wanden, en (geïsoleerde) plafondplaten. De diverse ruimten gericht indelen, waardoor geluidsoverlast door bijvoorbeeld de kantine zoveel mogelijk wordt voorkomen. Tevens kan gedacht worden aan het clusteren van de vergaderruimten, of de situering van kopieerruimten. Bij toepassen van systeemwanden ook aandacht voor beperken geluidsoverdracht via plafond. Beperken van geluidsoverdracht door geluidsisolatie ook boven die plafonds aan te brengen, of de wanden doortrekken tot de verdiepingsvloeren. Let tijdens het bouwen op een volledige aansluiting van wanden en vloeren. Neem geluidseisen op in het programma van eisen en laat controlemetingen uitvoeren vóór de eindoplevering (Rijksoverheid, 2011). Belanghebbende Meerdere partijen hebben belang bij het bouwen van kantoren dichtbij het station. De GR BleiZo heeft een vastere stroom reizigers met het OV, de kans op de bouw van het station wordt dus groter. De NS heeft een eis van reizigers per dag als minimum om het station BleiZo te openen. De werkgever ziet een daling in de kosten van parkeerplaatsen en de werknemer heeft een vaste reistijd en minder last van files. De NS heeft een eis van reizigers per dag als minimum om het station BleiZo te openen. (arbo-online,2011) 2.2 Het OV Steppenplan Er is een (onbekend) aantal bedrijven/ kantoren bij BleiZo gepland. Werknemers hebben verschillende opties om naar kantoor te komen. Omdat het kantorencomplex vlak bij een station 7

8 komt te liggen is het een goede mogelijkheid dat er zo veel mogelijk mensen worden aangemoedigd met de trein reizen. Helaas kan niet ieder kantoorpand naast het station worden geplaatst, waardoor meerdere werknemers een langere afstand moeten lopen, die wel kan oplopen tot 15 minuten. Helaas zal een groot aantal reizigers meer dan 5 minuten lopen als vervelend ervaren en liever de auto nemen. Daarvoor kan het OV Steppenplan worden gebruikt. Het OV Steppenplan houdt in dat iedereen met een OV chipkaart op naam (aan te vragen voor 7,50 op bij het station een OV step kan huren en daarmee naar het werk rijden. Waarom een step? Steppen zijn klein, goedkoop en zorgen er voor dat de werknemers een beetje lichaamsbeweging krijgen op een normale werkdag. Deze oplossing lijkt een aantal nadelen te hebben, hieronder een klein overzicht. Diefstal/vandalisme Doordat de step alleen met een OV chipkaart op naam kan worden aangevraagd kan er wanneer er een step niet terug wordt gebracht meteen gezien worden wie dat heeft gedaan. Daarnaast is een step niet bedoeld voor lange afstanden, waardoor het moeilijk wordt om met de step weg te steppen naar huis. Ook kan hetzelfde type systeem worden toegepast als bij de beveiliging van winkelwagentjes; wanneer je buiten een gebied komt treed een slot in werking en kan er niet verder worden gestept. Regen Een step geeft zeer weinig beschutting tegen regen en het zou vervelend zijn als alle mensen doorweekt op werk aankomen bij een kleine bui. Werknemers zouden ook ziek kunnen worden wanneer ze doorweekt op kantoor aankomen en niet goed meer droog worden. Daarvoor zal er een vorm van overdekt step/fietspad moeten komen. Dat kan onder andere door de NS en de gemeenten gefinancierd worden, de gemeente is meestal verantwoordelijk voor onderhoud/aanleg van fietspanden. Daarnaast kan ook de NS meebetalen, aangezien dit pad voornamelijk door hun steppen wordt gebruikt (waar zij ook weer geld mee verdienen). Afbeelding voorbeeld van het overdekte fietspad, Zelf gemaakte afbeelding door middel van Google sketch up Invaliden Helaas zullen mensen die minder valide/ slecht ter been zijn geen gebruik kunnen maken van de step. Daarvoor kunnen wel parkeerplaatsen worden aangelegd bij de bedrijven zelf, maar er kan ook gedacht worden aan het inhuren van fietstaxi s om deze mensen te transporteren. Het zelfde geld voor zakenmensen die uit het buitenland op bezoek komen en geen OV chipkaart hebben. Een 8

9 fietstaxi zorgt ook voor werkgelegenheid. Voor vervoer van goederen, verhuizingen en andere van dat type zaken zal wel plek voor parkeerplaatsen moeten worden gemaakt. Financiering Dit plan zou onder andere door de NS en de gemeente kunnen worden gefinancierd. Veel bedrijven zouden met dit plan ook een OV jaarkaart aan hun personeel kunnen geven als reiskosten vergoeding, met een simpele berekening is al snel te laten zien hoeveel geld dat per werknemer op jaarbasis kan schelen (daarbij zijn de kosten van een parkeerplaats voor de werknemers nog niet eens meegerekend). De berekening daarvoor is in de bijlagen te vinden. Daarnaast kan de NS mogelijk winst maken met dit plan. Als je er vanuit gaat dat een step 150,- kost en bijvoorbeeld 0,50 per dag vraagt voor iedere werknemer die een step voor een dag huurt heb je de kosten van de step al binnen een jaar terug verdient (de winkelprijs van een step licht rond de 200,- wanneer je steppen in grote hoeveelheden bij de fabriek koopt zijn ze goedkoper). Daar moeten dan nog wel de kosten bij om inname/ afgiftepunten en onderhoud voor het stappenplan te maken. Het overdekte pad kan door de gemeente of NS worden aangelegd. De kosten voor de glazen boogoverkapping van het pad zou erg duur worden, daarom kan er naar alternatieven worden gekeken zoals Freeformglass of plastic. Maar wanneer je alleen een fietspad met overkapping zou maken heb je alleen maar onderhoudskosten en verdien je er als gemeente niks mee. Daarom kan er worden gekeken naar ruiten die ook als zonnepanelen functioneren. Daarmee kan energie worden opgewekt die weer kan worden verkocht. Afbeelding voorbeeld van een steppen ophaal/ inleverpunt, zelf gemaakte afbeelding door middel van Google sketch up Beweging Steppen is gezond, het zorgt dat werknemers op weg naar hun werk actief bezig zijn en voorkomt daarmee overgewicht. Ook beweren leraren dat kinderen die zelf naar school fietsen vaak actiever meedoen een meer energie hebben in de les. (het is niet bekend of dit voor volwassenen op het werk ook geldt) 9

10 10

11 3 Hoe te parkeren in BleiZo Niet alleen tijdens de spits slibt menig stad helemaal dicht. Dit komt vooral door de mensen die met de auto naar hun werk of werkafspraken gaan. De werknemer kan zichzelf een hoop frustraties besparen en de auto in BleiZo op een Park & Ride-parkeerplaats te parkeren. Vervolgens wordt er een trein, tram, bus of eventueel OV-fiets naar de eindbestemming. Een parkeerplek van een kantoorgebouw gebruiken in de avond wanneer het normaliter vrijstaat, dat is wat dubbelgebruik parkeerplaatsen is en wordt beschreven in 3.2. In de avond wanneer op BleiZo bezoekers zullen komen voor de grote verscheidenheid aan voorzieningen kunnen dan terecht op de parkeerplaats van de bedrijven. 3.1 Park&Ride ter positionering van het OV knooppunt Voor mensen die van ver komen moet het interessant worden om de auto te parkeren bij BleiZo en verder naar bijvoorbeeld Den Haag te reizen. Vanwege de hoge parkeerkosten en hoge grondprijzen in Den Haag zal er een regeling getroffen kunnen worden met Haagse bedrijven. De Park& Ride moet daarom ook uitgebreid en gebruikersvriendelijk worden gerealiseerd. Bedrijven in Den Haag centrum Het wordt het een grote opgave om mensen vanaf de A12 over te laten stappen in BleiZo op het openbaarvervoer. Er moet daarom gekeken worden welke instrumenten hiervoor beschikbaar zijn. Zo kan er vooral gekeken worden naar de financiële kant. Door bijvoorbeeld afspraken te maken met de NS. Wanneer mensen hun auto parkeren in BleiZo en overstappen op het openbaarvervoer kunnen ze korting krijgen op bepaalde abonnementen. Op de zelfde manier kan er iets bedacht worden voor de Leisure voorzieningen in Zoetermeer. Ook zij gaan er op vooruit wanneer er meer klanten komen, doordat de bereikbaarheid beter wordt. Er moeten goede en heldere afspraken gemaakt worden met de bedrijven die zich willen vestigen in het gebied BleiZo, met name over de Park&Ride dat het gepromoot wordt. Een eis moet zijn, dat ook zij het openbaarvervoer aanmoedigen. Ze moeten beter gaan communiceren naar werknemers. Zij moeten laten zien wat mogelijk is en hun financieel ondersteunen door reisvergoedingen. Wanneer er werknemers zijn die het niet zien zitten om in de spits te reizen, moeten er mogelijkheden zijn tot flexibele werktijden. Zo kunnen zij op andere tijden hun werk doen en veroorzaakt het ook geen vertragingen doordat de werknemers in de file staan. Project BleiZo zou de bedrijven in het centrum van Den Haag kunnen benaderen die moeite met parkeergelegenheid hebben of die dit nog niet hebben. Aan deze bedrijven kunnen wij voor stellen om de auto s van hun werknemers of klanten in BleiZo te laten parkeren, en dat de werknemers of klanten dan met het OV verder kunnen reizen. Bij de onderhandelingen kan er aan de bedrijven voorgesteld worden dat ze korting geven aan hun werknemers voor het OV. Dit scheelt geld voor de bedrijven om parkeergelegenheden te bouwen in hun omgeving. Dit scheelt ook de werknemers geld omdat ze dan minder ver moeten rijden met hun auto en met korting kunnen reizen. Ook is het mogelijk om de NS te benaderen en te kijken of die geïnteresseerd zijn in dit voorstel en als dat zo is dan kan de NS ook met de bedrijven onderhandelen en kunnen de bedrijven korting krijgen als ze een bepaald aantal abonnementen nemen voor hun werknemers op de trein. 11

12 De bedrijven kunnen tevens hiertoe worden verleid door bijvoorbeeld deze bedrijven aan te bieden reclame te maken in het gebied BleiZo, en ze te vertellen dat een OV-abonnement vele malen beter en goedkoper is dan een leaseauto. Op dit moment zijn de kosten om te parkeren op straat in 2011 in het centrum van Den Haag: 2.60 per uur en de Parkeertarief van parkeergarages ongeveer : 3.00 per uur (parkerenindestad.nl, 2011). Daarnaast is de grondprijs in Den Haag centrum ook heel duur. Een mogelijkheid voor mensen die op doorreis zijn is het ter beschikking stellen van een omvangrijke Park&Ride in combinatie met een digitale reisplanner een ideale oplossing. Deze reisplanner kan de volgende informatie vooraf aan de reizigers verstrekken: -parkeerplaats -verdere reisplanning (OV) -tijden -kosten -Op het parkeerkaartje zou deze informatie afgedrukt kunnen worden. Een korte berekening van de reiskosten van het OV en een auto. We gaan in dit geval ervan uit dat er vanaf het station leiden centraal naar het station Zoetermeer moet worden gereden. De reiskosten voor een treinretourtje zijn 9,80 [3]. De voor een auto zijn wat moeilijker te berekenen vanwege variërende brandstofprijzen en gebruik. We gaan hierbij uit van een (redelijk) gemiddelde auto met een verbruik van 1 op 12 en een brandstofprijs van 1,75 per liter (BleiZo is een toekomstplan en in de toekomst zullen brandstofprijzen waarschijnlijk stijgen [4] [5]). Voor het retourtje met de auto 2*24,5 km rijden dus 49 km [6]. Daarvoor wordt ongeveer 4 liter gebruikt. Dat kost in totaal 4*1,75= 7,- Op het eerste gezicht lijkt treinverkeer dus niet geschikt als vervanging voor het standaard woonwerkverkeer. Maar de NS heeft daar een antwoord voor: abonnementen. Het maandabonnement om van Leiden Centraal naar Zoetermeer te rijden kost 151,30 wanneer je dat bedrag door deelt door het aantal keer heen en weer rijden zie je dat de kosten verder omlaag gaan 151,30/20= 7,50 nog steeds lijkt het erop dat de auto goedkoper is. Maar wanneer je een jaarabonnement zou kopen betaal je 1452,- dat klinkt als een hoop maar omdat je het over het hele jaar uit kan delen kom je uit op een bedrag van ongeveer 1452/240= 6,05 wat goedkoper is dan de auto. Daarnaast zou je nog besparen wanneer je voor andere redenen buiten je werk om naar Zoetermeer gaat en kunnen andere mensen voor een gereduceerd tarief meerijzen. Daarnaast heeft de auto een groot aantal verborgen kosten die de trein niet heeft, denk maar aan wegenbelasting, onderhoud, rijbewijs en aanschafkosten van een auto. Er zijn daarnaast ook andere factoren die meewegen in de afweging om met het OV te gaan. De tijd die het kost om op je bestemming te komen. Bij dit traject zou die ongeveer evenveel zijn. Maar er is kans dat je vertraging hebt met de trein en dat je extra afstanden van of naar het station moet hebben. Maar de auto kan files, stoplichten en een gebrek aan parkeerplaatsen hebben. Comfort In de trein hoef je zelf niks anders te doen dan achterover te zitten, waar je in de auto actief bezig bent. Ook kan je de trein nemen zonder rijbewijs of wanneer je niet in staat bent te rijden. Auto Trein retour Trein maandabonnement Trein jaarabonnement Geschat gebruik voor werk 7,- 9,80 7,50 6,05 12

13 Volledige capaciteit 7,- 9,80 5,60 3,98 Zie bijlage 1 voor uitleg van bovenstaande tabel. Volgens het masterplan moet het station BleiZo goed bereikbaar zijn per auto, zowel vanaf de A12 en vanuit de gemeenten Zoetermeer en Lansingerland. Toch zou het misschien slimmer zijn om de bereikbaarheid vanuit Zoetermeer en Lansingerland te beperken. Deze gemeenten liggen al dichtbij en dit zou zonde zijn van de parkeerruimte van BleiZo. De bereikbaarheid van BleiZo moet zeker goed zijn vanuit deze gemeenten per OV en fiets. Dit kan worden bewerkstelligt door de automobilist te omleiden, zodat het niet door BleiZo komt en dat kan door middel van bewegwijzering en producenten van navigatiesystemen te benaderen om automobilisten om te leiden. Het OV en de fiets juist andersom. Dus het OV bij OV9292 naar BleiZo te leiden, en goede fietspaden met duidelijke bewegwijzering naar BleiZo. In het kader van duurzaamheid en rekening houden met toekomstige ontwikkeling dient een aantal parkeerplaatsen gereserveerd worden voor autodate en voor elektrische auto s. 3.2 Dubbelgebruik parkeerplaatsen Parkeren Met het huidige masterplan voor BleiZo is de volgende parkeerbalans bekend (zie bijlage 3 voor de vernieuwde en uitgebreide parkeerbalans): Knooppunt noord: 1298 (waarvan 350 P+R) parkeerplaatsen Knooppunt zuid: 5873 parkeerplaatsen On-hold: 1650 (waarvan 350 P+R) parkeerplaatsen De gemeente Lansingerland verwacht een bevolkingsgroei van 10% de komende 8 jaar, en gemeente Zoetermeer zo n 5%. (feiten & cijfers 2011, provincie Zuid-Holland) Het is dus ook van belang om de toekomst in de gaten te houden wat betreft parkeerplekken. Uit het rapport feiten en cijfers 2011 van de provincie Zuid-Holland blijkt dat station Rotterdam Centraal per dag gemiddeld passagiers heeft, en aangezien station BleiZo onder de rok van Rotterdam ligt kan het een goed deel faciliteren wat betreft Park&Ride. De belanghebbenden van het parkeren zijn de gemeente Lansingerland, Zoetermeer en een particuliere beheerder zoals Q-park. De gemeentes zouden negatief kunnen zijn over minder parkerende mensen in BleiZo, omdat dat voor minder inkomsten zou zorgen. Dit zou kloppen als er niet minder parkeerplaatsen worden aangelegd waardoor er meer ruimte ontstaat voor bebouwing en dat levert weer meer op met belastingen. Bovendien hebben de gemeenten een duurzaam bedrijventerrein voor ogen en zullen ze minder de financiële kant als grootste prioriteit moeten hebben. Q-park zal misschien negatieve kanten aan dit verhaal zien. Minder auto s in hun garage betekent minder inkomsten. Het tegendeel is waar. Het is namelijk zo dat BleiZo veel voorzieningen zal bouwen die in de avond en in het weekend vooral bezoekers trekken. De parkeerplaatsen kunnen dan dubbel gebruikt worden. Er is namelijk ook een grote ruimte gereserveerd voor een Leisure activiteit. De piekmomenten van een pretpark/bioscoop o.i.d. zijn meestal s avonds of in het weekend wanneer de werknemers al naar huis zijn en de parkeerplaatsen vrijkomen. Q-park zou ook zeer duurzaam en innovatief kunnen zijn en als één van de eerste oplaadpunten in de garage/bij de parkeerplaatsen aanbieden zodat elektrische auto s geladen worden, terwijl een 13

14 werknemer aan het werk is. Hierdoor zou Q-park juist meer kunnen verdienen dan op een gewoon bedrijventerrein. Het dubbelgebruik van de parkeerplaatsen zal ook zorgen voor betere veiligheid, en dan met name tegen inbraken. Het bedrijventerrein zal s avonds niet een verlaten gebied zijn. Het is tegenwoordig zeer normaal dat bedrijventerreinen externe beveiligingsbedrijven inhuren, om de kantoren te beveiligen. Dit zal niet hoeven, omdat er constant wel bedrijvigheid is, wat dus ook een kostenpost minder is. Niet alleen dubbelgebruik met parkeerplaatsen, maar ook dubbelgebruik van de parkeergarage. Het zou een leuk initiatief zijn om op het dak van de parkeergarage een groen veldje aan te leggen (groen dak), en daarbij een brasserie. De brasserie zou de werknemers aantrekken tijdens de lunchpauze en Q-park zou profiteren van de huur van de brasserie. 4 Twee oplossingen om duurzamer te zijn Het Nieuwe Werken heeft ook alles te maken met mobiliteit. Een groot deel van CO2-uitstoot per kantoorwerkplek wordt hierdoor veroorzaakt. Een goede reden dus om heel bewust om te gaan met keuze van plaats en verplaatsing. Mensen verplaatsen zich om verschillende redenen: om dagelijks op hun werk te komen, om met elkaar te communiceren, om contact te leggen, om te overleggen of om kennis te delen. Er zijn steeds meer bedrijven die aan het nieuwe werken doen, en daarmee meer carpoolen om het milieu te sparen en om reiskosten te beperken. Helaas heeft carpoolen de beperking dat er meestal alleen bekenden mee worden genomen en een auto dus vrijwel nooit volledig benut wordt. De carpool applicatie kan daarvoor een oplossing zijn. Het blijkt dat er vrij weinig bekendheid binnen de applicatie wereld over carpoolen is. Daarom zal 4.2 ideeën bevatten over de carpool applicatie. 4.1 Het Nieuwe werken Het nieuwe werken klinkt ideaal, maar is niet voor elk bedrijf toepasbaar. Door het nieuwe werken hebben organisaties minder vierkante meters vloeroppervlak nodig. Gebouwen zijn in hun huidige vorm verantwoordelijk voor ruim 35% van de uitstoot van Co2. Bedrijven zo ver krijgen dat ze overstappen op het nieuwe werken is niet eenvoudig, maar wel haalbaar. De cijfers liegen er niet om: kostenbesparing van 15% en een productiviteitsstijging van 20%. Het voordeel is dat de kantoorgebouwen kleiner gebouwd worden, wat scheelt in bouw, verwarming, onderhoud- en grondkosten. Het kan ook zo zijn dat meerder bedrijven in één gebouw gesitueerd kunnen worden, waardoor alle bovengenoemde kosten gedeeld kunnen worden. Het zou zo kunnen zijn dat door de kleinere percelen het aantal bedrijven toeneemt op BleiZo en het uiteindelijk aantal werknemers weer hetzelfde is, maar daar is een rol weggelegd voor de projectontwikkelaars om de percelen niet te veel te versnipperen, en de extra vrijgekomen ruimte in te vullen met groen of voorzieningen. 14

15 Figuur ( 2011). Uit onderzoek van NIPO blijkt dat meer dan de helft van flexibele werkers gelukkiger is door het nieuwe werken. Het overige deel is tevreden met de huidige gang van zaken, en hebben niet zo n behoefte aan de overstap naar het nieuwe werken. Zo ook de bazen, want de flexibele werkers zijn meer tevreden over hun baan, meer bereid tot overwerken en kunnen meer werk aan. Het Nederlandse volk is zeer positief over het flexibel werken: 85% vindt het een goede zaak als mensen de mogelijkheid krijgen om flexibel te werken. - 87% denkt dat hierdoor minder beroep hoeven doen op de kinderopvang - 81% denkt dat flexibel werken kan bijdragen aan het oplossen van de files - 64% denkt dat flexibel werken kan leiden tot een grotere arbeidsparticipatie. (Nederland klaar voor het Nieuwe werken, 2010) Het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft onderzocht naar tijdsbesteding van mensen, en kwam tot de ontdekking dat de grootste stressveroorzakers zijn: tegenvallende reistijd door files en onverwachte lussen, zoals garagebezoek of reparaties. Het nieuwe werken biedt hierbij een oplossing. BleiZo zou bedrijven moeten aantrekken waarbij de werknemers een plezierige werkomgeving willen en waarbij het steeds vaker voor komt dat werk en privé door elkaar lopen. Meer medewerkers willen flexibel werken. Flexibel werken betekent niet altijd minder werken. Een groot deel van de Nederlandse beroepsbevolking zijn kenniswerkers. In plaats van achter een lopende band productie te draaien, leveren zij een bijdrage aan producten door kennis toe te voegen aan het proces en maken daarmee het product beter. Kenniswerkers zijn niet aan tijd, plaats en gereedschap gebonden. Wel moeten ze kunnen overleggen, hun kennis vastleggen in documenten, ontwerpen en deze opslaan. Kenniswerkers willen soms geconcentreerd werken, zonder geluid om hun heen. Vlak daarna moeten ze juist in een groep bij elkaar, omdat ze dan veel creatiever zijn. Soms wil een kenniswerker even afstand doen van zijn werk, als zijn hoofd niet mee werkt en hij of zij liever even de stad in gaat of gaat sporten. Als die vrijheid er is, moet op een ander moment de mogelijkheid bestaan als de productiviteit wel hoog is, bijvoorbeeld s avonds na het journaal, de tijd in te kunnen halen met een veel beter resultaat en met meer plezier. Er is ook meer tijd en aandacht voor het gezin. Het gaat erom dat het gedaan wordt, en waarom zou dat tussen 9-5 moeten? 4.2 Tool om carpoolen makkelijker te maken 15

16 Carpoolen Tegenwoordig wordt er steeds meer gecarpoold om reiskosten te verminderen en het milieu te sparen. Daarnaast zullen veel mensen rijden met een groep ook als veel gezelliger ervaren dan iedere hele dag alleen het zelfde stuk heen en weer te rijzen. Ook zou het aantal auto s en dus het aantal files op de weg sterk kunnen worden vermindert. (als je er ruwweg vanuit gaat dat door middel van carpoolen er nog maar 1/3 van alle woon-werkverkeerauto s op weg is in de spits.) Het idee achter carpoolen is vrij simpel; je rijd in plaats van in je eentje met collega s of andere mensen die dezelfde richting op moeten. Daardoor heb je minder auto s nodig en dus minder benzine, wanneer je de benzinekosten van het ritje deelt wordt het opeens een stuk goedkoper. Probleem Helaas zitten er wel een aantal problemen aan carpoolen. Je moet weten of, wanneer en waar er nog iemand is die dezelfde richting op moet als jij. Wanneer je alleen met je collega s op de afdeling van je eigen werk carpoolt is dat nog makkelijk te achterhalen. Maar als je het carpool idee grootschaliger zou willen uitvoeren om files en broeikasgasuitstoot te verminderen kom je al snel tot de conclusie dat je nooit op grote efficiëntie zal komen wanneer alleen bekenden elkaar meenemen in het woonwerkverkeer. Carpool applicatie Tegenwoordig wordt het steeds gebruikelijker om een smart Phone te hebben waar je applicaties op kan downloaden. Een applicatie is een klein programmatje, dat allerlei functies kan hebben. Er zijn applicaties om te gamen, routes te vinden, eten te bestellen, Facebook statussen te delen/bekijken en nog veel meer. Zoals je kan verwachten is er ook een applicatie om te carpoolen (ondertussen zelfs al meerdere). Wanneer alle mensen die naar hun werk gaan zouden carpoolen dan zouden we het woon-werkverkeer met ¼ kunnen verminderen. (dit is een berekening vanuit het ideaalbeeld, waarbij er 4 mensen in een auto passen en iedereen in zijn eentje naar het werk rijd). Gebruik Het gebruik van een carpool applicatie is te verdelen voor 2 groepen, de chauffeur en de reiziger die naar een lift zoekt. -Chauffeur: Wanneer je weg gaat met de auto gebruik je in plaats van een standaard gps een app waar je op aangeeft waar je naartoe gaat en hoeveel mensen je mee kan nemen. Daarna geeft de app aan waar en wanneer je mensen kan ophalen langs je route en vraagt welke mensen je wilt ophalen. Daarna wordt brekend hoeveel het zou besparen wanneer je de brandstofkosten deelt. -Reiziger: Voor reizigers die willen liften is het mogelijk om aan te geven waar ze naartoe moeten en of iemand die op weg is in die richting hun verzoek om ze op te halen heeft geaccepteerd. Veiligheid Natuurlijk is het niet altijd aan te raden om zomaar met een vreemde in de auto te stappen. Om het toch iets veiliger te maken kan je een profiel aanmaken waar anderen die met je meereist of waar je mee meerijd een waardering of reactie kan achterlaten (aardig, mooie auto, vervelend of iemand bij wie je niet in moet stappen). Bij dit profiel is misschien ook aan te geven of je bereid bent de brandstofkosten voor je auto te delen of dat je mensen uit bijv. idealistischere redenen laat meerijden en er niks voor vraagt. 16

17 Kosten De kosten van een dergelijk project zijn simpel. Hoewel de productie van zo n applicatie geld kan kosten zijn ze vaak gratis te downloaden en wordt op de reiskosten alleen maar bespaard. Dit kan ervoor zorgen dat een bedrijf minder reiskostenvergoeding hoeft te verschaffen of dat werknemer geld overhouden als beloning omdat ze goedkoper en efficiënter reizen. 17

18 5 Een duurzaam BleiZo Om ook in de toekomst een aantrekkelijk gebied te zijn is het nu al van belang om aan het duurzaamheidaspect te denken. Het BleiZo gebied verduurzamen is een van ons hoofddoelen geweest omdat onze opleiding daar ook grotendeels over gaat. Qua duurzaamheid is een verticale boerderij een ideale oplossing. Vandaar dat we een groot stuk hieraan hebben besteed. 5.1 Voordelen van duurzaamheid Duurzaamheid is een begrip dat tegenwoordig vaak gebruikt wordt om de aandacht te trekken. Maar vaak is iets helemaal niet zo duurzaam als er beweerd wordt. Iets is duurzaam als het produceren en/of gebruik ervan het milieu niet tot nauwelijks belast. Om een voorbeeld te geven, bij veel (bouw)materialen is het tegenwoordig mogelijk om de verborgen milieukosten op te zoeken en dat is een goede indicator voor hoe duurzaam een materiaal daadwerkelijk is. Verborgen milieukosten zijn kosten die berekend worden door de schade die bij de productie van het materiaal aan het milieu toe gebracht wordt. Hierin zijn onder andere luchtvervuiling, ontbossing en levensduur opgenomen. Het kan zo zijn dat het materiaal zelf niet erg duurzaam geproduceerd kan worden, maar omdat het veel langer mee gaat dan een variant die wel milieuvriendelijk geproduceerd wordt, het als nog duurzamer is om het milieubelastend geproduceerde materiaal te gebruiken. Bij het kiezen van het type asfalt voor het BleiZo gebied zijn de verborgen milieukosten een goede tool om voor een duurzamer type te kiezen. Het is dus belangrijk om de term duurzaam te gebruiken als dit ook echt zo is. Dan kan het hard gemaakt worden en zullen mensen eerder overtuigd worden om zelf ook rekening te houden met het milieu. Voor BleiZo kan duurzaamheid een rol spelen in het creëren in een identiteit voor het gebied. Zeker omdat BleiZo sterk agrarisch gerelateerd is zijn er veel mogelijkheden om het gebied een duurzame uitstraling te geven. De landbouwsector kan daarbij ook een mooie opening zijn om de consument en daarmee ook de gebruiker van het station BleiZo te bereiken. Er zijn op dit moment veel gemeenten die bezig zijn om zich een duurzaam imago aan te meten. Aangezien het BleiZo gebied zich grotendeels nog voor de bouw fase bevindt is er een uitgelezen kans om duurzaamheid in het gebied te integreren. Dit in tegenstelling tot de reeds bestaande bouw waar de meeste gemeenten tegenaan lopen. De kosten voor het verduurzamen van bestaande bouw ligt hoger dan de (extra) kosten die gemaakt moeten worden voor het duurzaam aanleggen van een bouwwerk dat nog gebouwd moet worden. Bovendien is het verduurzamen van een bestaand gebied complexer dan het duurzaam aanleggen van een gebied. Een aspect dat niet over het hoofd gezien mag worden is dat veel investeringen in duurzaamheid zich op korte- of lange termijn terug verdienen. Om een voorbeeld te geven, de terugverdientijd van een standaard zonnepaneel ligt momenteel tussen de 10 en 15 jaar (Wikipedia, 2011) Daarbij moet wel gezegd worden dat naarmate de prijs van elektriciteit sneller stijgt de terugverdientijd terug loopt. Als de terugverdientijd is verlopen kunnen investeringen zelfs winstgevend worden. Het kan dus erg interessant zijn om de verschillende mogelijkheden voor het BleiZo gebied goed te bestuderen en aan de hand daarvan beslissingen te nemen. Dit kan ook goed gebruikt worden als een voordeel om investeerders te overtuigen om in BleiZo te investeren of te vestigen. 18

19 Duurzaamheid kan in een gebied dus op verschillende vlakken doorgetrokken worden. Voor zover bekend wordt al uitgezocht wat er mogelijk is op het gebied van energietransitie. Maar ook bij de bouw, mobiliteit en inrichting van het gebied kan duurzaamheid geïntegreerd worden. 5.2 Positionering van BleiZo BleiZo en de glastuinbouw Thema s als verduurzaming en innovatie bieden vele kansen om het tuinbouwcluster nog beter te positioneren. Ook wordt de uitdaging genoemd om een directe relatie te ontwikkelen met consument en samenleving. Tevens zet Bleizo in op een vestiging van een World Greenport Center. Dit centrum zou de sector moeten voorzien van een herkenbare plek waar de Greenport(s) zich gezamenlijk als een innovatieve en hoogwaardige sector presenteren aan de buitenwereld. Als antwoord hebben wij de Vertical Farm gekoppeld met een onderzoeksinstituut zoals een Universiteit of Hogeschool en een restaurant waar de producten meteen geconsumeerd kunnen worden. Dit vervult de behoefte aan innovatie en verduurzaming en tevens wordt er een directe relatie ontwikkeld met consument en samenleving. Tevens kan dit gecombineerd worden met een World Greenport Center. Dit kun je zien als een kenniscentrum waar alle innovatie en kennis uit het Westland en Oostland samenkomen. Allereerst wat is een Vertical Farm? Een Vertical Farm is innovatief doordat het gebruik maakt van nieuwe landbouwtechnieken, kan het hele jaar door telen, is zelfvoorzienend en maakt mensen bewust van waar hun voedsel vandaan komt. Dit zou dus een perfecte publiekstrekker zijn voor het gebied BleiZo. Ten eerste omdat er door de omvang van het gebouw veel personeel kan werken, ten tweede omdat het te ontwikkelen gebied een zichtlocatie betreft en zo'n modern gebouw trekt zeer veel aandacht waarmee BleiZo zich kan profileren. Dit zou betekenen dat als je dit concept verbindt aan een informatie centrum/bezoekerscentrum dat je ook gelijk een doel kunt creëren voor een modal shift. De mogelijkheden van een Vertical farm zijn eindeloos. Denk bijvoorbeeld aan een biologische wijngaard op de 14e etage. Mensen die niet met de auto zijn kunnen gratis proeven. Ook planten met medicinale werking zoals cannabis zou er gekweekt kunnen worden. De hennep plant is daarnaast geschikt voor vele andere toepassingen die weer gebruikt kunnen worden voor het productieproces van de Vertical farm zelf. Denk hierbij aan hoge kwaliteit olie, touw, isolatiemateriaal, textiel, voedsel en plastic. Combinatie van functies Het komt er op neer dat zo'n innovatief idee perfect in het plaatje van BleiZo past, zeker omdat de grootste greenport ter wereld hier gevestigd is. Om het allemaal nog een duurzaam tintje te geven zou er gestreefd moeten worden naar een zo lokaal mogelijke distributie van goederen. Bijvoorbeeld de bevoorrading van bedrijfskantines en restaurants in BleiZo, vervolgens Zoetermeer en Lansingerland eerst en daarna Den Haag, Rotterdam, Delft etc. Dit om de transport kosten zo laag mogelijk te houden en de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Tevens maakt dit de import van niet seizoensgroenten en fruit praktisch overbodig waardoor nog meer uitstoot wordt voorkomen. Dit bespaart dus ook een hoop druk op de wegen en beperkt het vrachtverkeer in het algemeen. Doordat er ook geen tractors of andere landbouw voertuigen nodig zijn wordt er nog meer fossiele brandstof bespaard. De energie die nodig is om de machines binnen te besturen kan met duurzame energie (= gratis) gerealiseerd worden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een windmolen op het dak. 19

20 Natuurlijk bekleed dit ook meteen Leisure doordat je er een restaurant in kan zetten en rondleidingen kan geven. Dit restaurant kan dan voedsel uit de Vertical farm bereiden. Aansluitend op de greenport kunnen er vanuit het kenniscentrum rondleidingen en lezingen gegeven worden. Dit zou op alle omliggende agrarische bedrijven een centrum van inspiratie kunnen zijn, en een voorbeeld voor de rest van de wereld. Belanghebbenden Volgens prof. dr. Dickson Despommier, hoogleraar volksgezondheid aan de Columbia University in New York, is Nederland de ideale plek om de eerste Vertical farm neer te zetten, omdat Nederland wereldwijd toonaangevend is met telen onder glas en zonder grond. Het Rijk moet 50 miljoen investeren. Het concept is er, de materialen en de technieken. Het behoeft alleen nog tot een werkend systeem geïntegreerd te worden. Het gebied BleiZo is een ideale locatie hiervoor vanwege haar agrarisch gerelateerde, duurzame en moderne uitstraling. (verticalfarm.com, 2011) Het Rijk speelt dus een belangrijke rol hierin vanwege de investering die ze moet doen. Verdere belanghebbenden zijn de restaurant eigenaren uit de buurt die bevoorraad gaan worden door deze Vertical farm. De gemeentes Lansingerland en Zoetermeer zijn tevens ook belangrijke spelers vanwege het streven naar een zo lokaal mogelijke distributie. Dus zij dienen hun logistiek en inkoop van supermarkten hierop te gaan sturen. Verder moet er gesproken worden met vastgoedontwikkelaars, architecten en scholen om het uiteindelijke design te realiseren. Uiteindelijk moeten er één of meer agrarische bedrijven benaderd gaan worden om het daadwerkelijke productieproces in gang te zetten. De voordelen voor BleiZo op een rij Vertical Farms: Doen het gebruik van fossiele brandstoffen drastisch afnemen (geen tractors, ploegen, vervoer) Creëren een duurzame omgeving voor stedelijke gebieden. Creëren een verscheidenheid aan nieuwe banen. Zorgen voor een stabiele, sterke, lokale economie doordat er het hele jaar door geteeld kan worden. Ongeacht wat voor weer het is. Zijn innovatief en vernieuwend, en dus wereldwijde publiekstrekkers. Enkele nadelen kunnen zijn: Het is duur Het is een nieuw concept dus misschien zullen investeerders terughoudend zijn Nu is het zo dat dit concept ondanks dat het nog niet gebouwd is wel wordt opgebouwd uit bestaande technieken. De simpelste manier om het uit te leggen zou zijn het stapelen van tuinbouwkassen. Aangezien er al vele manieren worden gebruikt om ruimte-efficiënte tuinbouw te voeren en gebruik wordt gemaakt van verticale teelt, is het een realistische optie om dit in een Vertical Farm te verwezenlijken. Qua kosten is het nog simpeler: De ontwikkeling van een Vertical Farm zal duur zijn, maar omdat het zo efficiënt gebruikt maakt van energie, water en ruimte, zal dit gebouw snel veel winst opleveren. Het enige wat er uiteindelijk het gebouw in gaat zijn zaden, en het enige wat er uit komt zijn producten (Despommier,2011). 20