SeMaS Instrument voor

Transcriptie

1 SeMaS Instrument voor zelfmanagementondersteuning op maat Jan van Lieshout IQ healthcare, Radboudumc, Nijmegen

2 Programma Inleiding zelfmanagement en SeMaS Opzet project Resultaten: effect en proces Conclusie Vragen en discussie

3 Zlf Zelfmanagement Definitie: Dankzij zelfmanagement kunnen patiënten hun chronische ziekte beter inpassen in hun leven. Het veronderstelt dat ze weten wat hun ziekte inhoudt, wat de consequenties zijn en waar ze de juiste zorg kunnen ontvangen. Essentieel hierbij is de patiënt de mogelijkheid te bieden om de regie te nemen in het eigen zorgproces. Daarbij wordt uitgegaan van de kracht van de patiënt: de patiënt neemt een actieve rol waar hij/zij dat wil èn kan! t /

4 Zlf Zelfmanagement Weten wat de aandoening inhoudt en hoe het ziektebeloop eruit ziet Zelf waarden meten, zoals gewicht, bloeddruk, bloedsuiker Leefstijl aanpassen aan de chronische ziekte, bijvoorbeeld meer bewegen, letten op de voeding, of stoppen met roken Weten wat te doen als klachten erger worden Weten welke behandelopties er zijn en welke voor en nadelen deze hebben.

5 Zelfmanagement ondersteuning CCM Betere uitkomsten

6 Zelfmanagement ondersteuning CCM Betere uitkomsten

7 Waarom SeMaS? Legio interventies en ondersteuningsmogelijkheden De one size fits all benadering werkt niet it 1 Hoe differentiëren? 1 Trappenburg et al. Huisarts Wet 2014;57(3):

8 SeMaS project Ontwikkeling van een instrument Screenen op zelfmanagement mogelijkheden (competenties en barrières) Valideren en testen

9 Samenwerking SeMaS

10 Opzet project Literatuur studie Panels Stuur groep Validering i Effect studie

11 Opzet project Literatuur studie Panels Stuur groep Validering i Effect studie

12 Opzet project Literatuur studie Panels Stuur groep Validering i Effect studie

13 Wtb Wat bepaalt ltzm mogelijkheden Literatuurstudie Panels: 3 focusgroepbijeenkomsten met patiënten t 2 focusgroepbijeenkomsten met zorgverleners

14 Wtb Wat bepaalt ltzm mogelijkheden Wat bepaalt volgens u de zelfmanagementmogelijkheden van uw patiënten? Voorbeeld: SMR is voor iedereen moeilijk maar voor iemand met een depressie nog moeilijker. De aanwezigheid van een depressie is een factor die ZM mogelijkheden beinvloedt.

15 Wat bepaalt ZM mogelijkheden Depressie

16 Wtb Wat bepaalt ltzm mogelijkheden Patiëntenkarakteristieken Opleidingsniveau Geslacht Leeftijd fijd Ervaren last Self efficacy Sociale steun Depressie / depressieve symptomen Health literacy Coping Gevoel van eigenwaarde Vertrouwen in eigen zorg Locus of control Angst

17 Wtb Wat bepaalt ltzm mogelijkheden Patiëntenkarakteristieken Opleidingsniveau Geslacht Leeftijd Ervaren last Self efficacy Sociale steun Depressie / depressieve symptomen Health literacy Coping Gevoel van eigenwaarde Vertrouwen in eigen zorg Locus of control Focus groepen Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Angst Nee *

18 Wtb Wat bepaalt ltzm mogelijkheden Patiëntenkarakteristieken Focus Bewijs voor groepen impact ** Opleidingsniveau Ja 1, 2 Geslacht Ja 2 Leeftijd Ja 2 Ervaren last Ja 2 Self efficacy Ja 1, 2 Sociale steun Ja 1, 2 Depressie / depressieve symptomen Ja 1, 2 Health literacy Ja 2 Coping Ja 2 Gevoel van eigenwaarde Ja 2 Vertrouwen in eigen zorg Ja 2 Locus of control Ja Angst Nee *

19 Wtb Wat bepaalt ltzm mogelijkheden Focus Bewijs voor Valide maat Patiëntenkarakteristieken groepen impact ** beschikbaar Opleidingsniveau Ja 1, 2 Ja Geslacht Ja 2 Ja Leeftijd Ja 2 Ja Ervaren last Ja 2 Ja Self efficacy Ja 1, 2 Ja Sociale steun Ja 1, 2 Ja Depressie / depressieve symptomen Ja 1, 2 Ja Health literacy Ja 2 Ja Coping Ja 2 Ja Gevoel van eigenwaarde Ja 2 Nee Vertrouwen in eigen zorg Ja 2 Nee Locus of control Ja Ja Angst Nee * Ja

20 Wtb Wat bepaalt ltzm mogelijkheden Patiëntenkarakteristieken Focus Bewijs voor Valide maat groepen impact ** beschikbaar In SeMaS Opleidingsniveau Ja 1, 2 Ja Ja 1 Geslacht Ja 2 Ja Ja 1 Leeftijd Ja 2 Ja Ja 1 Ervaren last Ja 2 Ja Ja 1 Self efficacy Ja 1, 2 Ja Ja 2 Aantal items Sociale steun Ja 1, 2 Ja Ja 1 **** Depressie / depressieve symptomen Ja 1, 2 Ja Ja 3 Health literacy Ja 2 Ja Nee*** Coping Ja 2 Ja Ja 9 Gevoel van eigenwaarde Ja 2 Nee Nee Vertrouwen in eigen zorg Ja 2 Nee Nee Locus of control Ja Ja Ja 2 Angst Nee * Ja Ja 4

21 SeMaS screeningstool Toegevoegd: Computervaardigheden Functioneren in groepen Bereidheid tot het doen van zelfmetingen

22 SeMaS Sscreeningstool Doel: screenen op zelfmanagement competenties en barrières SeMaS: screeningstool met 27 vragen, invulduur 10 minuten Handleiding gebaseerd op Doen en blijven doen 1 1 van der Burgt en Verhulst. Doen en blijven doen, 2009

23 Voorbeeldprofiel l Invloed op gezondheid Zelf in de hand Zelf meten/bewegen Enigszins ins bereid depri Functioneren groep Lastig Vaardigheden PC Redelijk Last van ziekte Gemiddeld Vertrouwen eigenkunnen Veel vertrouwen Hulp van anderen Alles alleen Omgaan problemen Probleem oplossen Angstgevoelens Soms Somber Vaak kansrijker

24 Opzet project Literatuur studie Panels Stuur groep Validering i Effect studie

25 Valideringsstudie Type validiteit Content validity Face validity Criterion validity (Convergente) Construct validity (hypothese testen) Betrouwbaarheid: interne consistentie Methode Literatuur review Focus groep interviews Focus groep interviews Stakeholders PVW, NVW en correlaties tussen SeMaS en gevalideerde vragenlijsten als gouden standaard Correlatie tussen SeMaS en PAM 13 Crohnbach s alpha

26 Valideringsstudie Pilot test in 2 praktijken met 24 patiënten tekstuele aanpassingen 204 patiënten te die econsult bij POH S hadden ivm DM, astma/copd of CVRM in 2 praktijken (respons 84%) Validation of Self Management Screening (SeMaS), a tool to facilitate personalised counselling and support of patients with chronic diseases. Eikelenboom N, Smeele I, Faber M, Jacobs A, Verhulst F, Lacroix J, Wensing M, van Lieshout J. BMC Fam Pract 2015;16(1):165.

27 Valideringsstudie Patiënten karakteristieken n PVW NVW Crohnbach s alpha (α) / interne consistentie Correlatie SeMaS / origineel Eigen effectiviteit ** a Coping ** (P) ** (E) ** (A) Depressie ** a Angst ** a Locus of control ** a correlatie: spearman s rho; * p < 0.05; ** p < 0.01

28 Opzet project Literatuur studie Panels Stuur groep Validering i Effect studie

29 Opzet effectstudie t Inclusie 50 patiënten per praktijk Vragenlijsten baseline en na 6 maanden SeMaS Patiënt Activatie Meetinstrument (PAM) Leefstijl: voeding, bewegen, roken Dossieronderzoek Interviews POH interventiearm Implementation of personalized self management support using the self management screening questionnaire SeMaS; a study protocol for a cluster randomized trial. Eikelenboom N, van Lieshout J, Wensing M, Smeele I, Jacobs AE. Trials 2013;14:336.

30 Opzet effectstudie Gestratificeerde cluster randomisatie van 15 DOH praktijken Controle arm: 8 praktijken Interventie arm: 7 praktijken Training SeMaS en praktijkbezoek Baseline meting Baseline meting SeMaS profiel met feedback T=0: controle afspraak met POH; normale zorg T=0: controle afspraak met POH met gepersonaliseerde zelfmanagementondersteuning T=1 week: vragenlijst consult T=1 week: vragenlijst consult T= 6 maanden: nameting T= 6 maanden: nameting

31 Resultaten t Respons: baseline 30%; 6 maanden 80% Demografische kenmerken Controle Totaal Waarvan man Interventie Leeftijd 66.6 ± ± 29.4 Opleiding (%) Laag Midden Hoog Effectiveness of personalised support on self management behaviour; a cluster randomised controlled trial. Eikelenboom N, Van Lieshout J, Jacobs AJ, Verhulst F, Lacroix J, Van Halteren A, Klomp M, Smeele I, Wensing MW. Br J Gen Pr (in press)

32 Resultaten t primaire i uitkomst t PAM: gemiddelde score Geen significant verschil PAM score op t=0 belangrijke voorspeller

33 Resultaten t secundaire di uitkomst t Leefstijl: geen verschil bij eetgewoonten beweging roken Dossieronderzoek: Individueel zorgplan geen verschil Aangeboden interventies geen verschil Thuismetingen klein significant verschil (p 0.012)

34 Resultaten Evaluatie consult Alle domeinen van SeMaS werden bij de patiënten in de interventiepraktijken k meer besproken

35 Resultaten t Interviews POH de SeMaS geeft structuur in het consult Ik merk dat patiënten op een andere manier naar zichzelf kijken als ze SeMaS hebben ingevuld ik heb een aanknopingspunt om weer een stapje verder te gaan ik heb een puzzeldoos gekregen en langzaam vallen die stukjes in elkaar Barrières: Tijd in consult Patiënten at random geselecteerd

36 Conclusie Geen bewezen effect op PAM en leefstijl l Meer aandacht voor dimensies SeMaS in consult Toegevoegde waarde volgens POH Gerichtere inzet lijkt zinvol

37 Vragen en discussie

38 Pragmatische indeling profielen Zelfmanagement is kansrijk Zelfmanagement is kansrijk, maar met aandachtspunten Momenteel zelfmanagement niet kansrijk

39 Aanbod ondersteuning bij DOH Groepscursus Mijn diabetes en ik Groepscursus stoppen met roken Beweegprogramma KICK ehealth modules: diep.info, websites Longfonds, bewegen, stoppen met roken Patiëntenportaal Mijn GezondheidsPlatform > Wie waar naartoe sturen?