Classificatie COPD ZIEKTEBELEVING EN PERCEPTIEVRAGENLIJST. 4 domeinen LAN Zorgprotocol. LAN Zorgprotocol COPD 2010.

Transcriptie

1 ZIEKTEBELEVING EN PERCEPTIEVRAGENLIJST Marian van Cuilenburg Huisarts, Kaderarts Astma/COPD Adembenemend 11, februari 2016 Classificatie COPD 1. GOLD-criteria: objectief 2. LAN-Zorgprotocol 2010: Spirometrie + biometrie + MRC + CCQ -> ziektelast: objectief en subjectief 3. IPQ, IPQ-K: perceptie LAN Zorgprotocol COPD 2010 COPD-patiënt speelt centrale rol! 4 domeinen LAN Zorgprotocol Fysiologische stoornis Het uitgangspunt is dat de patiënt binnen zijn mogelijkheden een eigen verantwoordelijkheid heeft bij zijn behandeling. Beperkingen dagelijkse functioneren Patient integrale gezondheidstoestand QOL Actieve rol bij eigen zorgproces effecten op de klachtbeleving en kwaliteit van leven De patiënt is daarom medebehandelaar van zijn ziekte. Klachten LAN-Zorgprotocol COPD 2010 Doel presentatie Diagnostiek Behandeling COPD is meer dan een fysiologische stoornis. De beleving van de patient staat meer centraal. Integrale gezondheidstoestand Maar wat is eigenlijk de beleving van de patient?? Beperkigen dagelijkse functioneren Fysiologische stoornis Klacht QOL Kennis van: Het begrip perceptie Het bestaan van perceptievragenlijsten Het gebruik van perceptievragenlijsten 1

2 Perceptie Patient krijgt diagnose = De individuele, subjectieve ervaring van de werkelijkheid = De wijze waarop wij een subjectief beeld vormen van een objectieve werkelijkheid Welke vragen heeft de patient meestal vanaf het begin na het stellen van de diagnose? = Een ietwat wetenschappelijke term voor `hoe we iets waarnemen` Common Sence Model CSM: Common Sense Model of Self-regulation Leventhal et al 1984 Mensen stellen zichzelf n.a.v. gezondheidsbedreigende prikkels (vaak impliciet) de volgende vragen: Wat heb ik? Wat is de oorzaak? Hoelang gaat het duren? Wat kan ik er aan doen? Common Sense Scientist Hoe krijg ik het onder controle? -> CSM-model van Leventhal 1984 Domeinen cognitieve ziekteperceptie Herstel? Perceptie -> Coping: herstelbevordering herstelbelemmering Als een patiënt - denkt dat de aandoening lang gaat duren - er veel nadelige gevolgen van ervaart - denkt er zelf niets aan te kunnen doen dan is het disfunctioneren groter dan bij mensen die deze gedachten niet hebben. Mogelijk dat deze percepties een belemmering voor herstel naar het normaal functioneren vormen. 2

3 Vragenlijsten perceptie Gebaseerd op het CSM-model zijn 3 vragenlijsten gepubliceerd: 1. Brief Illness Perceptions Questionnaire (Broadbent 2006) 2. Revised Illness Perceptions Questionnaire (Moss2002) 3. Illness Perceptions Questionnaire (Weinman 1996) Deze zijn alle ontwikkeld en gevalideerd in Engelstalige landen. Validering IPQ-K In 2007 hebben de Raaij et al een Nederlandse vertaling van de 'The Brief Illness Perceptions Questionnaire' gevalideerd. Van deze 'Ziekteperceptie vragenlijst IPQ-K' zijn de face validiteit, content validiteit, concurrente validiteit en de reproduceerbaarheid (betrouwbaarheid, overeenstemming) vastgesteld. IPQ-K = verkorte perceptievragenlijst die gebruikt kan worden voor het aangeven van de perceptie van de patiënt op zijn ziekte. gevalideerd voor elke chronische aandoening Dimensies van de IPQ-K Symptomen Tijdlijn Gevolgen De vragenlijst bevat een 8-tal vragen die beantwoord kunnen worden aan de hand van een schaal die loopt van 1-10 en een laatste open vraag Controle Oorzaak Ziekteperceptie Ziektegedrag Ziekteperceptie Ziektegedrag Symptomen Tijdlijn Gevolgen Controle Oorzaak ZIEKTEGEDRAG de coping (manier waarop patiënt met klachten omgaat) het inzetten en het gebruik van medische behandeling de effectuitkomsten van de eventueel ingezette behandeling 3

4 Patient Mw. Gaasenbeek, 86 jaar, zelfstandig wonend met partner Mammaca -> mamma-amputatie links en 24xbestraling Longca -> lobectomie links en 24x bestraling COPD mild Hartfalen Reuma Medische ongemakken: Zuurstofbehoeftig 15 uur per dag Veel bijwerkingen van medicatie: rec. oesophageale candidiasis Veel late bijwerkingen RT, zoals constrictie oesophagus Vraag 1 Hoeveel invloed heeft uw ziekte op uw leven? 10 = zeer veel invloed Vraag 1 Hoeveel invloed heeft uw ziekte op uw leven? 10 = zeer veel invloed Vraag 2 Hoe lang denkt u dat uw ziekte zal duren? 0 = heel erg kort 10 = mijn hele leven 0 10 Vraag 2 Hoe lang denkt u dat uw ziekte zal duren? 0 = heel erg kort 10 = mijn hele leven Vraag 3 In hoeverre meent u uw ziekte zelf te kunnen beheersen? 0 = helemaal geen beheerzing 10 = zeer veel beheersing 4

5 Vraag 3 In hoeverre meent u uw ziekte zelf te kunnen beheersen? 0 = helemaal geen beheerzing 10 = zeer veel beheersing Vraag 4 In hoeverre denkt u dat uw behandeling helpt bij uw ziekte? 0 = helemaal niet 10 = uitermate veel Vraag 4 In hoeverre denkt u dat uw behandeling helpt bij uw ziekte? 0 = helemaal niet 10 = uitermate veel Vraag 5 In hoeverre ervaart u lichamelijke klachten van uw ziekte? 0 = helemaal geen klachten 10 = veel ernstige klachten Vraag 5 In hoeverre ervaart u lichamelijke klachten van uw ziekte? 0 = helemaal geen klachten 10 = veel ernstige klachten Vraag 6 In hoeverre bent u bezorgd over uw ziekte? 0 = helemaal niet bezorgd 1- = uitermate bezorgd 5

6 Vraag 6 In hoeverre bent u bezorgd over uw ziekte? 0 = helemaal niet bezorgd 1- = uitermate bezorgd Vraag 7 In hoeverre heeft u het gevoel dat u uw ziekte begrijpt? 0 = ik begrijp mijn ziekte helemaal niet 10 = ik begrijp mijn ziekte helemaal Vraag 7 In hoeverre heeft u het gevoel dat u uw ziekte begrijpt? 0 = ik begrijp mijn ziekte helemaal niet 10 = ik begrijp mijn ziekte helemaal Vraag 8 In hoeverre heeft uw ziekte invloed op uw gemoedstoestand? 10 = uitermate veel invloed Vraag 8 In hoeverre heeft uw ziekte invloed op uw gemoedstoestand? 10 = uitermate veel invloed Open vraag 9 Wat zijn volgens u de 3 belangrijkste oorzaken voor uw ziekte? In volgorde van belangrijkheid 6

7 Meten van ziekteperceptie Evaluatieve doeleinden Geen som score Verandering van minimaal 3 punten De uitkomst van de IPQ-K moet geplaatst worden binnen de context die de patiënt meebrengt Take home messages 1. Ziekteperceptie Ziektegedrag 2. Een perceptievragenlijst is een makkelijk instrument om in de huisartsenpraktijk te gebruiken om hiermee voor huisarts en patiënt een betere inschatting te kunnen maken van hoe een patiënt zijn ziekte ervaart, hetgeen weer gevolgen kan hebben voor de behandeling en beloop/uitkomst van de aandoening. Bedankt voor uw aandacht! 7