CentERpanel. Instituut voor dataverzameling en onderzoek

Transcriptie

1 CentERpanel jaargang 22, nummer Pensioenen & vergrijzing Vrijkomend spaarloon en deelname aan de vitaliteitsregeling Tips en trucs met de CTRL-toets... Cybercrime Veilig en / Veilig online kopen en verkopen Captcha QR-code Instituut voor dataverzameling en onderzoek

2 Pensioenen & vergrijzing Ter afsluiting van de studie moet iedere student aan de universiteit een eigen onderzoek doen. Over dit onderzoek schrijft hij/zij een scriptie (thesis). Deze scriptie wordt beoordeeld door twee of meer hoogleraren. Met het onderzoek laat de student zien dat hij/zij onafhankelijk onderzoek kan doen. In het najaar van 2011 deed ik onderzoek naar pensioencommunicatie. Dat sloot goed aan bij mijn interesse en bij mijn studie Economics and Finance of Aging (in het Nederlands: economie en financiering toegepast op vergrijzing). Ik schreef mijn thesis tijdens mijn stage bij de Algemene Pensioen Groep (APG) van april tot november APG is de grootste pensioenuitvoerder van Nederland, en belegt onder andere de pensioenen voor het pensioenfonds van ambtenaren. De resultaten van mijn onderzoek worden gebruikt door APG. Ook staat mijn scriptie op internet zodat iedereen die dat wil deze kan lezen ( Aanleiding onderzoek In Nederland is het pensioen gemiddeld 60% tot 70% van het laatst verdiende inkomen. Voor veel gepensioneerden is dit genoeg geld om goed van te leven. In sommige gevallen is het pensioen minder dan 60%. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als de deelnemer gescheiden is of een tijd in het buitenland heeft gewoond. Men komt hier vaak pas achter als men met pensioen gaat. Men krijgt dan minder pensioen dan men had verwacht. De Nederlandse overheid wil dat mensen eerder weten of ze genoeg pensioen hebben gespaard. Als mensen weten dat ze te weinig hebben gespaard, kunnen ze actie ondernemen. Ik heb onderzocht wat mensen doen als ze horen dat ze minder pensioen krijgen dan ze verwachten. CentERpanel In juli 2011 heb ik drie vragen gesteld aan het CentERpanel. Deze vragen gingen over pensioenverwachting. Eén vraag was: Stel dat uw pensioeninkomen een kwart lager is dan u had verwacht. Past u uw huidige leven(sstijl) aan om straks een hoger pensioeninkomen te hebben? Naast ja en nee kon u kiezen voor het is verstandig iets te doen, maar waarschijnlijk doe ik niets. De Nederlandse regering verwacht dat mensen direct meer gaan sparen als ze horen dat ze minder pensioen krijgen dan verwacht. Echter, een grote groep panelleden erkent dat het verstandig is, maar doet waarschijnlijk niets (34%). Slechts 21% heeft wel de intentie iets te doen. Bovendien valt op dat de belangrijkste reden niet een gebrek aan kennis is, maar het uitstellen tot later. Wat dit betekent De Nederlandse overheid investeert veel in het beter uitleggen van financiële producten. Er wordt aangenomen dat mensen met meer kennis betere keuzes zullen maken. Pensioen is een heel speciaal product. Het is erg onzeker en je moet ver vooruit kijken. Bovendien vinden veel mensen het ingewikkeld en saai. Het is dan ook niet gek dat mensen zich liever bezig houden met de dingen die nu spelen. Dit onderzoek toont aan dat de overheid zich bewust moet zijn dat zelfs áls mensen weten dat het verstandig is meer te sparen, ze vaak toch de prioriteit geven aan een nieuwe televisie of de boodschappen. Het is daarom erg verstandig om verplicht te sparen via de werkgever. Op die manier hebben mensen altijd een minimaal pensioen. Anouk Smits Diminishing the Pension Gap From insight to Action, Netspar MSc Thesis

3 Vrijkomend spaarloon en deelname aan de vitaliteitsregeling Het belastingplan 2012 stelt voor de spaarloonregeling en de levensloopregeling in te ruilen voor een vitaliteitsregeling. De spaarloonregeling hield per 1 januari 2012 op te bestaan en iedereen kan nu over zijn spaarbedrag beschikken. CentERdata heeft in samenwerking met de Federatie Financieel Planners (de beroepsorganisatie van gecertificeerde financieel planners) onderzocht wat Nederlanders met hun vrijkomende spaarloon gaan doen en of zij van plan zijn gebruik te maken van de vitaliteitsregeling. De vragenlijst is in november 2011 voorgelegd aan alle personen in het CentERpanel tussen twintig en vijfenzestig jaar. In totaal hebben 1327 personen de vragenlijst ingevuld. Wat te doen met het opgebouwde spaarloon? Van de respondenten hebben er 499 spaarloon opgebouwd. Voor 410 personen komt het spaarloon in januari 2012 vrij (zij hebben het spaarloon niet al eerder opgenomen of gebruikt als premie voor bijvoorbeeld een kapitaalverzekering). Van deze groep is 59% van plan het vrijgekomen spaarloon niet te consumeren, maar te sparen. Daarmee is sparen nog populairder dan vorig jaar, toen het spaarloon dat gespaard werd vanaf 2006 tot en met 2009 door het kabinet vrijgegeven werd met het doel de Nederlandse economie te stimuleren. Destijds wilde 50% van de Nederlanders het op de bank laten staan (Adriaens et al., 2010). Vorig jaar werd 16% van het geld gebruikt voor consumptieve bestedingen, nu nog maar 11%. Ook is het percentage personen dat het geld wil besteden aan de woning (een nieuwe keuken, verbouwing of meubels) flink gedaald, van 18% naar 7%. Nu is vrijwel niemand nog van plan het geld in een auto te steken, vorig jaar was dat nog 7%. Een opvallend verschil met vorig jaar is dat het aantal mensen dat zegt nog niet te weten waaraan ze het spaarloon gaat besteden, is verdubbeld, mogelijk door de onzekere tijd vanwege de financiële crisis. Wat houdt de vitaliteitsregeling in? Elke belastingplichtige jonger dan 65 jaar kan gebruik maken van vitaliteitssparen. Vitaliteitssparen stelt deelnemers in staat om fiscaal voordelig te sparen: de stortingen zijn aftrekbaar voor de belasting in box 1 en er wordt pas belasting geheven bij de opname van het tegoed. Daarnaast wordt er geen belasting op vermogen (box 3) geheven over het opgebouwde tegoed. Jaarlijks kan maximaal euro op deze manier ingelegd worden. Het maximaal belastingvrij op te bouwen vermogen bedraagt euro. Er gelden geen beperkingen met betrekking tot de reden waarom deelnemers het vitaliteitsspaartegoed aanspreken. Tot en met 61 jaar is er ook geen beperking met betrekking tot het op te nemen bedrag. Vanaf 62 jaar geldt dat men jaarlijks hooguit euro mag opnemen. Het totale bedrag moet voor het bereiken van de 65-jarige leeftijd opgenomen worden. De vitaliteitsspaarregeling kan op twee punten voordelen opleveren: 1. Wanneer de deelnemer bij inleg meer verdient (en in een hogere belastingschijf valt) dan bij opname. Vitaliteitssparen levert dus het meeste op bij een inkomensachteruitgang, bijvoorbeeld bij opname voor ouderschapsverlof, zorgverlof, studieverlof, werkloosheid, deeltijdpensioen, extra middelen bij werkloosheid of arbeidsongeschiktheid. Bij een stijgend carrièrepad is de vitaliteitsspaarregeling onvoordelig. 2. Over het spaartegoed in de vitaliteitsregeling wordt geen (vermogens)belasting betaald in box 3. Dit voordeel is alleen van toepassing wanneer het vermogen hoger is dan euro (de vrijstellingsgrens). De nieuwe vitaliteitsregeling blijkt bij 35% van de respondenten bekend te zijn. 15% van alle respondenten zegt gebruik te willen gaan maken van de regeling. 1 Deze deelname is hoger dan bij de levensloopregeling waaraan in % van de werknemers deelnam (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 2011), maar lager dan bij de spaarloonregeling waar in % van de werknemers aan deelnam (Kösters, 2007). Percentage Netto huishoudinkomen per maand Figuur 1. Voorgenomen deelname aan de vitaliteitsregeling naar inkomenscategorie 1 Uiteraard blijft het afwachten of mensen ook daadwerkelijk zullen gaan deelnemen. In de vragenlijst is de regeling beknopt en zo eenvoudig mogelijk uitgelegd. Figuur 1 laat zien dat vooral mensen met hoge inkomens gebruik willen maken van de vitaliteitsspaarregeling. Mensen willen met de vitaliteitsspaarregeling vooral fiscaal aantrekkelijk sparen voor deeltijdpensioen (57%). Dit is opvallend omdat bij de evaluatie van de levensloopregeling ook gevonden werd dat maar liefst 52% van de deelnemers van de levensloopregeling de regeling in wil zetten om eerder te kunnen stoppen met werken (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 2011). De lagere inkomens willen relatief vaak sparen voor een buffer bij werkloosheid; 35% van de respondenten met een netto huishoudinkomen beneden modaal noemt dit als motief tegen 18% van de respondenten met een netto huishoudinkomen boven modaal. Sparen voor zorgverlof, ouderschapsverlof, studieverlof of een buffer voor arbeidsongeschiktheid worden door alle respondenten minder vaak genoemd, zoals te zien is in Tabel 1. Tabel 1. Motieven om gebruik te maken van de vitaliteitsregeling Doel % Zorg-/ouderschapsverlof 8 Studieverlof 2 Deeltijdpensioen 57 Werkloosheid 23 Arbeidsongeschiktheid 8 Respondenten die niet van plan zijn deel te nemen aan de vitaliteitsregeling zeggen vaak dat zij gewoon sparen makkelijker vinden (37%) en/of dat zij geen geld over hebben om in de regeling te stoppen omdat zij het nu nodig hebben (33%). (vervolg op pag. 6) 4 5

4 (vervolg van pag. 5) Tips en trucs met Conclusie De resultaten uit dit onderzoek laten zien dat het spaarloon dat in januari 2012 is vrijgekomen net als vorig jaar niet tot een consumptieboost zal leiden. Mensen zullen waarschijnlijk zelfs nog meer sparen dan vorig jaar beoogd werd. Het idee van de vitaliteitsregeling, waarbij zelfstandigen en werknemers zelf sparen voor studieverlof, om een betere positie op de arbeidsmarkt te realiseren, ook op latere leeftijd, lijkt niet bereikt te worden. Mensen geven aan de regeling vooral te willen gebruiken voor deeltijdpensioen. Anderzijds kan men stellen dat de optie van deeltijdpensioen er voor kan zorgen dat mensen langer door kunnen blijven werken. De vitaliteitsregeling lijkt voornamelijk gebruikt te gaan worden door personen met hoge inkomens, doordat zij doorgaans meer ruimte in hun inkomen hebben om te sparen. Referenties Marike Knoef, Hendri Adriaens, Jan Nelissen Adriaens, Hendri, Marike Knoef en Jan Nelissen, Beperkte consumptie vrijgevallen spaarloon. Economisch Statistische Berichten 95(4598), Belastingplan Wetsvoorstel en Memorie van Toelichting. Kamerstuk, Caminada, Koen, Tirannie van de status-quo: belastingpolitiek op het pad naar houdbare overheidsfinanciën. Tijdschrift voor Openbare financiën 43(4), CBS, Spaarloon voor bijna de helft van de werknemers. Webmagazine, dinsdag 27 november Gradus, Raymond en Evert Jan van Asselt, Kabinet zet vitaliteitsregeling in voor oneigenlijk doel. Me Judice, 10 oktober Kösters, Lian, Levensloopregeling vooral voor hoog opgeleiden. Sociaaleconomische trends, 2/07, Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (2011). Evaluatie levensloopregeling. Rapport, de CTRL-toets... CTRL + A Alles selecteren in het actieve venster CTRL + X CTRL + C CTRL + V CTRL + Z CTRL + Y CTRL + N CTRL + S CTRL + P CTRL + B CTRL + U CTRL + I CTRL + Home CTRL + End CTRL + [ CTRL + ] CTRL + het muiswieltje Knippen van de selectie naar het klembord (dus wel eerst iets selecteren) Kopiëren van de selectie naar het klembord (dus wel eerst iets selecteren) Plakken van de inhoud van het klembord Ongedaan maken van de laatste actie Herhalen van de laatste actie Opent een nieuwe pagina of een nieuw document Slaat het bestand op onder de huidige naam (in een tekstverwerker) Opent het printscherm of print het bestand In- of uitschakelen van het opmaaktype vet (in een tekstverwerker) In- of uitschakelen van het opmaaktype onderstrepen ( in een tekstverwerker) In- of uitschakelen van het opmaaktype cursief (in een tekstverwerker) De cursor verplaatst naar het begin van een pagina of document De cursor verplaatst naar het einde van een pagina of document Letter of selectie verkleinen Letter of selectie vergroten De weergave van het beeld vergroten of verkleinen Sinds 2007 ben ik werkzaam geweest bij CentERdata als technische dienst medewerker bij de afdeling Panelbeheer. De afgelopen jaren heb ik veel contact gehad met panelleden van het CentERpanel via en telefoon. Mocht een probleem niet telefonisch op te lossen zijn dan bracht ik een bezoek aan huis. Ik heb de technische problemen altijd zo goed mogelijk voor u proberen op te lossen zodat u weer probleemloos kon deelnemen aan de vragenlijsten van het CentERpanel. De afgelopen jaren heb ik met zeer veel plezier bij de afdeling Panelbeheer gewerkt. Vooral het persoonlijke contact wat ik met u als panellid heb gehad heeft mij veel werkplezier bezorgd. Na het afronden van mijn studie is het nu echter tijd voor een volgende stap: per 1 februari jl. heb ik de afdeling Panelbeheer verlaten om aan de slag te gaan als onderzoeker bij CentERdata. Mijn nieuwe collega Sander Janssens neemt mijn werkzaamheden bij Panelbeheer over. Gezien zijn uitgebreide technische kennis en ervaring ben ik ervan overtuigd dat hij u minstens net zo goed zal kunnen helpen. Ik wil u hartelijk danken voor het prettige contact wat ik met u heb gehad in de afgelopen jaren en ik hoop dat u nog lange tijd met plezier zult deelnemen aan het CentERpanel! Joris Mulder Mijn naam is Sander Janssens, ik ben op 1 maart begonnen met mijn werkzaamheden voor CentERdata. Je kunt gerust stellen dat ik nieuw ben hier. Ik ga ondersteuning bieden bij Panelbeheer, dus zal in de meeste gevallen rechtstreeks contact met jullie als panellid hebben via de of telefonisch. Voordat ik bij CentERdata aan de slag ben gegaan, heb ik gewerkt in de IT, door het hele land heen trainingen en workshops gegeven. Hiervoor heb ik 5 jaar als zakelijk leider gewerkt bij een grote CultuurFabriek. Na die 5 jaar vond ik het tijd worden om mijn horizon te verbreden, zodoende ben ik bij CentERdata terecht gekomen. Ik kijk erg uit naar het contact met jullie, en hoop dat ik de eventuele problemen die jullie misschien tegen zullen komen tijdens het invullen van de vragenlijsten snel en helder kan oplossen. 6 7

5 Cybercrime De kans dat u er slachtoffer van wordt neemt iedere dag toe. Door fraude met creditcards en elektronisch bankieren treft cybercrime wereldwijd een miljoen mensen per dag. De schade die cybermisdaad per jaar aanricht bedraagt 388 miljard dollar. Met het bedrijfsleven erbij zou dat 1000 miljard dollar per jaar worden. Het is de ideale misdaad, want je kunt mensen beroven aan de andere kant van de wereld, de dader blijft vrijwel altijd anoniem en er is heel weinig kans om gepakt te worden. Hier volgt een aantal voorbeelden van cybercrime. Spam Een spambericht is een bericht dat u ongevraagd ontvangt. Denk aan een bericht of een sms je. De inhoud van het bericht bepaalt of er daadwerkelijk sprake is van spam: die moet commercieel, ideëel of charitatief zijn. Ongeveer 90% van de miljard s die in 2010 verstuurd werden was spam. Een enorm deel daarvan wordt gelukkig gestopt door filters, zodat het niet in uw mailbox komt. Maar er komen dus nog wel wat spammailtjes in uw mailbox. 3% van deze mailtjes wordt weer geopend door mensen. En weer 5% van de mensen die die spammailtjes openen, klikken ook op de aanbieding. Die succesratio is de reden dat er nog steeds spam verstuurd wordt. Een recente schatting zegt dat er in de maand juni 2011 zo n 500 miljoen dollar omging in de spamwereld. Identiteitsdiefstal Virussen en kwaadaardige software maken de mailbox onveilig. Wie op een verkeerde link klikt kan daar malware aan overhouden. Deze software houdt stiekem toetsaanslagen bij. Op deze manier komen de cybercriminelen aan wachtwoorden van sociale netwerken of online bankierzaken. Ook andere gegevens, zoals uw naam, telefoonnummer en adres kunnen zo achterhaald worden. De illegale handel in creditcards is erg geprofessionaliseerd. Er zijn bijvoorbeeld Russische sites waarop je creditcards kunt bestellen met de gegevens die je van iemand anders hebt gestolen. Diefstal van identiteit vindt ook plaats op sociale netwerken. Gebruikers van Facebook of Twitter vertrouwen vaak blind op berichten die ze van andere deelnemers krijgen. Ze accepteren zelfs nep-vrienden met dezelfde naam als een echte vriend als de originele vriend al in hun netwerk zit. Daardoor klikken ze sneller op links, ook al kunnen die net zo goed van nepaccounts afkomstig zijn. Wat ook niet handig is: veel mensen gebruiken hetzelfde of ongeveer hetzelfde wachtwoord voor alle mail- en webdiensten. Dit maakt het voor cybercriminelen een stuk makkelijker om toe te slaan. Botnet Botnets vormen een belangrijk deel van de ondergrondse economie. Het zijn netwerken van tienduizenden pc s die aangestuurd worden door een verborgen centrale commandopost. Op bevel van deze commandopost voeren de computers taken uit als het versturen van spam of het overbelasten van een website. Botnets worden verhandeld via online fora. In 2010 werd het aantal botnets op 3,5 tot 5,4 miljoen geschat. Het grootste deel van de computers die gekaapt worden zijn Windows-pc s met onvoldoende beveiliging. Bijvoorbeeld omdat de laatste beveiligingsupdates niet zijn geïnstalleerd. Via gaten in de software krijgen cybercriminelen controle over de computer. In Nederland maakt ongeveer 5 tot 10% van de computers deel uit van een botnet (tussen de en computers). Piraterij Er doen wilde schattingen de ronde over de schade die de platen- en filmindustrie heeft geleden door ruilnetwerken als Bittorrent en Piratebay. Zo becijferde een Amerikaans rapport dat het illegale circuit de VS jaarlijks 16 miljard dollar aan omzet kostte. De entertainmentindustrie stimuleert straffen voor internetters die downloaden zonder auteursrechten te betalen. Piraterij gaat verder dan de discussie over vrijheid van meningsuiting: er is een link tussen het online circuit en de verkoop van gekopieerde dvd s door de maffia. Ook softwaremakers hebben last van kopieergedrag. Met name in Azië is een legale versie van Windows een zeldzaamheid. Veel van die illegale versies worden niet goed bijgehouden (door de gebruiker) en dat vergroot de kans dat zo n computer gehackt wordt voor een botnet. Zoals u kunt zien, zijn er vele vormen van cybercriminaliteit. Dit zijn ze natuurlijk niet allemaal, maar het zijn wel een paar voorbeelden. Maar er zijn er nog meer: nep-beveilingsprogramma s (dan krijgt u een waarschuwing dat er een virus op uw computer zit, en dat u een beveiligingsprogramma nodig hebt tegen het virus, maar dat het programma dan uw computer overneemt) en soorten van online oplichting (dat u iets bestelt op bijvoorbeeld Marktplaats, en dat u het product nooit ontvangt). U moet dus goed kijken wat voor s u opent, wat voor links u aanklikt, en wat voor bestanden u downloadt. Joost van Muijden 8 9

6 Veilig en Captcha! De QR-code Wees voorzichtig met het openen van s van onbekende personen. Wees voorzichtig met het openen van bijlagen (attachments). Scan deze eerste met een virusscanner. Reageer nooit op spam en verwijder deze direct. Installeer een spamfilter of maak gebruik van de mogelijkheden die uw provider biedt. Meld ongewenste bij Wees voorzichtig met het achterlaten van uw adres op internet. Gebruik meerdere adressen. Geef uw belangrijkste adres alleen aan betrouwbare personen en gebruik een makkelijk te vervangen adres als u een partij (persoon of instantie) niet helemaal vertrouwt. Veilig online kopen en verkopen Veilig online kopen Vraag u af wie er achter de webwinkel zit. Iedere webwinkel moet contactgegevens op de website zetten. Is de webwinkel duidelijk over de kwaliteit van de producten, de garantie, de service, de leveringsvoorwaarden, bijkomende verzendkosten, enzovoort? Bewaar een kopie en/of print van uw bestelling, de orderbevestiging, correspondentie en alle voorwaarden voor het geval er iets mis mocht gaan. Vraag een vast telefoonnummer en/of woonadres van de verkoper die via de veiling- of advertentiesite zijn producten aanbiedt. Deze gegevens kunt u op echtheid controleren via bijvoorbeeld Sommige websites zijn voorzien van een keurmerk waaraan gedragsregels voor verkopen via het internet verbonden zijn. Het bekendste Nederlandse keurmerk is het Thuiswinkel Waarborg ( Veilig online verkopen Schrijf volledige advertentieteksten, met daarin opgenomen een beschrijving van eventuele beschadigingen aan het product. Zorg voor goede foto s. Zo voorkomt u dat een koper teleurgesteld raakt in het product dat u levert. Zorg ervoor dat u betrouwbaar overkomt: laat u verifiëren of controleren door de site waar u uw product te koop aanbiedt. Maak duidelijke afspraken over leverings- en betaalvoorwaarden. Wie neemt bijvoorbeeld de transportkosten voor zijn rekening? Vraag een koper altijd om zijn adresgegevens en een (vast) telefoonnummer. Deze gegevens kunt u op echtheid controleren via bijvoorbeeld Als de koper het verkochte artikel per post wenst te ontvangen, verstuur het artikel dan niet voordat u het verkoopbedrag op uw bankrekening hebt staan. Bron: Weet u wat een captcha is? Het is een combinatie van vervormde letters en cijfers die bedoeld zijn om de toegang tot beschermde websites te verhinderen door machines en zo misbruik te voorkomen. Dit veiligheidssysteem is in 2000 ontwikkeld. Creditcardmaatschappijen en bv. Google maken gebruik van captcha s. Captcha is een samenvoeging van de beginletters van completely automated public Turing test to tell computers and humans apart. C a 6 3 p 1 t C 8 Ba h Deze captcha bevat de tekenreeks 6138B. Om automatische letterherkenning lastiger te maken zijn de letters en cijfers (met verschillende grootte) geroteerd en wordt een groot aantal letters op de achtergrond geplaatst dat niet ingetypt moet worden. Een code scannen met je mobieltje en dan direct naar een site gaan. Dat is wat een QR-code doet. Het voordeel is dat je niet langer heel het internetadres hoeft te onthouden. De code werkt vooral bij jongeren aanstekelijker dan een weblink. Maar je moet wel een smartphone hebben met de benodigde software. De afkorting staat voor Quick Response en is in 1994 ontwikkeld door de Japanse auto-industrie zodat onderdelen snel konden worden geïdentificeerd. Nederland staat op de derde plek in de top vijf van landen waar het gebruik van QR-codes het meest is gegroeid. De VS staat op nummer één, tweede staat het Verenigd Koninkrijk. De QR-code duikt vooral op in winkels en advertenties. De marketingsmogelijkheden zijn ongekend. Verschillende codes kunnen naar dezelfde site linken en zo kunnen reclamemakers makkelijk zien hoeveel scans een advertentie heeft opgeleverd. Ook kun je met QR-codes mensen mee laten doen met een prijsvraag, of een mobiele kortingscoupon aanbieden

7 Antwoordnummer 60685, 5000 WB Tilburg T: , E: 12