Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010. Brede nulmeting Almeerse basisscholen

Transcriptie

1 Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010 Brede nulmeting Almeerse basisscholen

2

3 Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010 Brede nulmeting Almeerse basisscholen Opdrachtgever: Gemeente Almere en Almeerse schoolbesturen PO Utrecht, maart 2011 Oberon (Klaske Grimmerink & Edwin Dubbelman), i.s.m. de werkgroep Monitor Postbus BK Utrecht tel fax adres:

4 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 3 Managementsamenvatting ! Inleiding... 11! 1.1! Overall respons... 11! 1,2! Werkwijze en presentatie van de resultaten... 12! 1.3! Leerlingpopulatie... 14! 1.4! Leeswijzer ! Kleutertoetsen... 15! 2.1! Gemiddelde vaardigheidsscores van Almeerse leerlingen... 15! 2.2! Percentage onderpresterende leerlingen... 17! 2.3! Gemiddelde scores van Almeerse scholen ! Technisch lezen... 20! 3.1! Gemiddelde vaardigheidsscores van Almeerse leerlingen... 20! 3.2! Percentage onderpresterende leerlingen... 22! 3.3! Gemiddelde scores van Almeerse scholen ! Begrijpend lezen... 26! 4.1! Gemiddelde vaardigheidsscores van Almeerse leerlingen... 26! 4.2! Percentage onderpresterende leerlingen... 27! 4.3! Gemiddelde scores van Almeerse scholen ! Woordenschat... 30! 5.1! Gemiddelde vaardigheidsscores van Almeerse leerlingen... 30! 5.2! Percentage onderpresterende leerlingen... 31! 5.3! Gemiddelde scores van Almeerse scholen ! Spelling... 34! 6.1! Gemiddelde vaardigheidsscores van Almeerse leerlingen... 34! 6.2! Percentage onderpresterende leerlingen... 35! 6.3! Gemiddelde scores van Almeerse scholen ! Rekenen... 38! 7.1! Gemiddelde vaardigheidsscores van Almeerse leerlingen... 38! 7.2! Percentage onderpresterende leerlingen... 39! 7.3! Gemiddelde scores van Almeerse scholen Bijlage 1! Niveaugroepen Bijlage 2! Overzicht toetsgebruik Bijlage 3! Werkgroepleden monitor Almere... 45!

5 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 4 Managementsamenvatting In 2009 is in het kader van de LEA Almere gestart met het ontwikkelen van de monitor taal, lezen en rekenen basisonderwijs. Hiertoe heeft aan het eind van 2009 een brede toets- en methode inventarisatie onder alle Almeerse basisscholen plaatsgevonden. 1 Aan de hand van de uitkomsten van deze inventarisatie is de monitor verder vormgegeven. De gegevens die voor deze monitor gebruikt worden, zijn afkomstig van de scholen zelf. In dit rapport presenteren we de resultaten van de brede nulmeting van de Almeerse Monitor Taal, Lezen en Rekenen van schooljaar 2009/2010. De gemeente Almere en de schoolbesturen hebben vooraf afspraken gemaakt over welke taal-, leesen rekengegevens worden verzameld, waarom en wanneer, voor wie ze bedoeld zijn etc. Hiertoe is een privacyprocedure afgesproken. In deze monitorrapportage worden de resultaten zoals afgesproken alleen anoniem gepresenteerd. Individuele scholen zijn dus niet herkenbaar. Naast deze stedelijke meting ontvangen de schoolbesturen een samenvattend overzicht met daarin een aantal scores van hun eigen (herkenbare) scholen. Gevraagd Gevraagd is om een brede nulmeting, ter verkenning van de situatie. Waar gaat het goed, waar gaat het minder goed in het Almeerse basisonderwijs? En hoe staat het met het toetsgebruik? De voorliggende rapportage betreft dan ook alle groepen (1 t/m 8) en veel domeinen (begrijpend lezen, spelling, woordenschat, technisch lezen en rekenen). Gemiddeld nemen de Almeerse basisscholen jaarlijks zo n 30 tot 35 (methode onafhankelijke, landelijk genormeerde) toetsen af bij hun leerlingen. De specifieke keuzes kunnen behoorlijk verschillen. Alleen de toetsen rekenen, begrijpend lezen en spelling worden door het overgrote deel van de scholen gebruikt (zo n 80 á 90%), echter soms de oude, soms de nieuwe toetsversies (met elk hun eigen normering). In bijlage 2 presenteren we een overzicht van dit toetsgebruik. Er zijn vanwege de grote hoeveelheid aan gegevens enkele inperkingen gemaakt wat betreft deze rapportage. Zo zijn alleen toetsresultaten van de medio afnames meegenomen (veel toetsen hebben ook eindejaars afnames). Daarnaast is gekozen om op schoolniveau over alle toetsen en leerjaren te rapporteren en op leerlingniveau alleen van de leerjaren 1, 2, 5 en 8: dit om vergelijkingen met het landelijk COOL-cohortonderzoek mogelijk te maken 2. Ook is een aantal regels gehanteerd met betrekking tot de betrouwbaarheid van de toetsresultaten. De gepresenteerde toetsresultaten betreffen telkens wisselende aantallen scholen. Het is lastig om voor iedere toets vast te stellen in hoeverre sprake is van representativiteit. We hebben in ieder geval wel minimumcriteria vastgesteld wat betreft de rapportage. Zie voor de verantwoording hiervan hoofdstuk 1. Overall beeld In onderstaande tabel wordt een overall beeld van de Almeerse taal,- lees- en rekenresultaten weergegeven. De gemiddelde scores van de Almeerse scholen worden hierin vergeleken met de landelijke niveau-indeling op schoolniveau. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen zeer goed, bovengemiddeld, ondergemiddeld en zeer slecht. De resultaten op een bepaalde toets zijn zeer goed als het Almeerse gemiddelde ligt op het niveau van de 25% beste scholen van Nederland (niveau A). Bovengemiddeld is als het schoolgemiddelde op niveau B ligt en ondergemiddeld op niveau C. Als het Almeerse schoolgemiddelde op niveau D of E ligt, betekent dit dat Almere gemiddeld op het niveau van de 25% slechtste scholen (landelijk) scoort. 1 2 Rapportage inventarisatie toets- en methodegebruik bij Almeerse basisscholen (Onderzoek en Statistiek (i.s.m. Oberon), maart 2010). In paragraaf 1.2 lichten we deze keuze nog kort toe.

6 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 5 Gemiddelde schoolscores, ingedeeld naar landelijke niveau-indeling scholen (medio afname) Leerjaar Groep 1 Groep 2 Zeer goed (niveau A) Taal voor Kleuters en Ordenen (op basis verouderde normering) Bovengemiddeld (niveau B) Taal voor Kleuters en Ordenen (op basis verouderde normering) Ondergemiddeld (niveau C) Taal voor Kleuters en Ordenen (op basis landelijk COOL-cohort) Groep 3 Drie-Minuten-Toets (oud) Rekenen (nieuw) Leestechniek (nieuw) Spelling (nieuw) Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Drie-Minuten-Toets (nieuw) Woordenschat (oud) Drie-Minuten-Toets (oud) Leestempo (nieuw) Begrijpend lezen (nieuw) Rekenen (nieuw) Drie-Minuten-Toets (nieuw) Spelling (nieuw) Drie-Minuten-Toets (oud, Leestempo (nieuw) nieuw) Woordenschat (nieuw) Begrijpend lezen* (nieuw) Spelling (oud,nieuw) Rekenen (nieuw) Drie-Minuten-Toets (oud) Woordenschat (oud) Drie-Minuten-Toets (oud) Rekenen (nieuw) Spelling (oud) Drie-Minuten-Toets (nieuw) Leestempo (oud) Begrijpend lezen (nieuw) Spelling (oud) Rekenen (oud,nieuw) Leestempo (oud) Rekenen (oud) Zeer zwak (niveau D en E) Woordenschat (nieuw) Woordenschat (nieuw) Leestempo (oud) Spelling (nieuw) Begrijpend lezen (nieuw) Spelling (nieuw) Groep 8 Rekenen (oud) Spelling (oud) Woordenschat (oud) * Op leerlingniveau echter onder COOL-cohort gemiddelde We zien enkele heel positieve resultaten: A-scores, ofwel: scholen horen gemiddeld bij de beste 25% van scholen in Nederland. Dit blijkt echter merendeels te gaan om toetsen met sterk verouderde normeringen. Normeringen die relatief erg laag liggen (de enige uitzondering hierop is de Drie- Minuten-Toets in groep 7). We zien wat meer heel zwakke resultaten : D/E-scores, ofwel de scholen behoren gemiddeld tot de 25% slechtst scorende scholen in Nederland. Dit betreft merendeels nieuwe toetsen, met actuele normeringen. Bv. Woordenschat in groep 3 en 4, en Begrijpend Lezen in groep 7. Belangrijke toetsen op belangrijke momenten in de schoolloopbanen van leerlingen. De meeste toetsen hebben een B -of nog wat vaker- een C-score, ongeveer de helft van de basisscholen in Nederland presteert op dit niveau. Vooral in de middenbouw in groep 5 en 6 scoren veel toetsen ondergemiddeld, met name bij Spelling en Rekenen. Naast dit overall negatieve beeld valt met name op dat er een zeer wisselend beeld is van de resultaten op de domeinen en in de groepen. Neem bv. het domein Begrijpend Lezen (de nieuwe toets). Deze scoort in groep 4 en 5 bovengemiddeld, in groep 6 ondergemiddeld en in groep 7 zeer slecht. Voor Woordenschat lijkt dit weer eerder andersom te liggen. Uit de analyses bleek dat deze variatie in resultaten veelal binnen dezelfde scholen optreedt. Dit betekent dat op schoolniveau er tussen de verschillende leerjaren zeer uiteenlopend wordt gepresteerd! Bv. op dezelfde toets in de onderbouw is de prestatie zwak te noemen, en in

7 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 6 bovenbouw boven gemiddeld. Dit patroon zien we met name op de domeinen Woordenschat, Begrijpend Lezen en Spelling. Wat verder opvalt is dat de resultaten op de nieuwe toetsen vaak negatiever uitvallen dan op de oude toetsen (de nieuwe normen zijn vaak strenger). We bespreken de resultaten per domein van taal en rekenen: Kleutertoetsen Leerlingen De taalvaardigheid van Almeerse kleuters ligt op (groep 1) of boven (groep 2) het landelijk gemiddelde, volgens de oude toetsversies met de oude normen (13 jaar oud). Een actueler landelijk gemiddelde uit het COOL-cohort 3 maakt duidelijk dat de landelijke gemiddelden tegenwoordig veel hoger liggen. Als we de scores van Almeerse kleuters vergelijken met deze actuele normen, dan zien we dat Almere daar gemiddeld iets onder scoort. Bij de toets Ordenen zien we eenzelfde beeld: Almeerse kleuters presteren boven het landelijk gemiddelde volgens de verouderde normen (12 jaar oud), maar net iets onder de recentere COOL-normering. We zien dit beeld ook in andere steden terug. In gemeenten als Enschede en Utrecht scoren doelgroepleerlingen opvallend hoog op deze (verouderde) toetsen. Leraren krijgen dus het beeld dat leerlingen behoorlijk scoren, terwijl deze echter, gegeven de huidige situatie en actuele normen, behoorlijk achterblijven. Vandaar onze aanbeveling om per direct over te stappen op de recent beschikbaar gekomen nieuwe toetsversies voor Taal voor Kleuters en Ordenen (zie einde samenvatting). Scholen Almeerse scholen presteren op beide toetsen (Taal voor Kleuters en Ordenen) boven het landelijke schoolgemiddelde, zowel in groep 1 als in groep 2. Echter zoals gezegd: het betreft hier een sterk verouderde normering. Technisch lezen Leerlingen De gemiddelde vaardigheidsscore op de Drie-Minuten-Toets ligt in groep 5 net boven (oude toets) of net onder (nieuwe toets) het landelijke gemiddelde. Op de oude toets Leestempo wordt ruim onder het landelijke gemiddelde gescoord door de Almeerse leerlingen, terwijl de vaardigheidsscore op de nieuwe toets LOVS Leestempo net boven het landelijke gemiddelde ligt. Het aandeel zwak tot matig presterende leerlingen op de oude toets Leestempo ligt met ruim 45% ook veel hoger dan landelijk (=25%). Scholen De Almeerse scholen presteren op de oude Drie-Minuten-Toets in alle groepen boven het landelijke schoolgemiddelde. Op de nieuwe toets verschilt het niveau sterk, voor groep 4 scoren de scholen ruim onder het landelijke gemiddelde, groep 5 en 6 net boven of op het landelijke gemiddelde en in groep 7 ruim boven het landelijke gemiddelde. Voor de LOVS Technisch lezen toetsen (leestechniek en leestempo) scoren de scholen in groep 4 net boven het landelijke gemiddelde, in groep 3 ruim eronder en ook in groep 5 net onder het landelijke schoolgemiddelde. Voor de oude toets Leestempo wordt in groep 5, 6 en 7 onder het landelijke gemiddelde gescoord, in groep 5 zelfs zeer zwak. 3 In het cohortonderzoek COOL 5-18 uit 2008 worden toetsresultaten op taal en rekenen onderzocht van leerlingen uit een landelijke representatieve steekproef. De gemiddelde scores van deze leerlingen geven een goed beeld van de huidige landelijke niveaus.

8 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 7 Begrijpend lezen Leerlingen De Almeerse vaardigheidsscore voor begrijpend lezen ligt in groep 5 iets boven het landelijke gemiddelde, in groep 8 eronder (volgens de oude normen). Als we echter vergelijken met actuele vergelijkingsggegevens (de COOL-cohort gemiddelden) zien we een ander beeld: groep 5 presteert lager, groep 8 presteert precies op dit gemiddelde! Scholen Voor de oude toetsen Begrijpend Lezen bestaan geen landelijke schoolnormeringen, alleen van de nieuwe Cito-LOVS toetsen voor begrijpend lezen zijn landelijke normeringen voorhanden. We zien hier een wisselend beeld voor de verschillende leerjaren: de groepen 4 en 5 presteren boven het landelijk gemiddelde, de groepen 6 en 7 fors daaronder. Dit is ook terug te zijn bij de gemiddelde niveauscores. Relatief veel scholen in groep 4 en 5 scoren hier een A of B, in groep 6 zien we vooral veel C en D scores, in groep 7 heeft het merendeel van de scholen een D of E score. Woordenschat Leerlingen Zowel in groep 5 als 8 liggen de gemiddelde vaardigheidsscores onder het landelijk gemiddelde (oude normen). In groep 8 ligt deze ook onder het COOL-cohort gemiddelde. Scholen Op de nieuwe LOVS-woordenschat-toetsen presteren de Almeerse scholen (ver) onder het landelijk gemiddelde. Dit geldt voor de groepen 3, 4 en 5. Op de oude leeswoordenschat toets wordt daarentegen in de groepen 6 en 7 boven het landelijk gemiddelde gepresteerd, in groep 8 weer daaronder. Spelling Leerlingen Op de nieuwe LOVS-toets Spelling ligt de gemiddelde vaardigheidsscore in groep 5 van Almeerse leerlingen op het landelijk niveau. Op de oude spellingtoetsen liggen deze onder het landelijk gemiddelde, zowel voor groep 5 als 8. Scholen Hier zien we een wisselend beeld tussen de groepen maar ook tussen de oude en nieuwe toetsen. Opvallend bij de nieuwe LOVS-toetsen is dat met name in de groepen 6 en 7 er ruim onder het landelijk gemiddelde wordt gescoord. In de groepen 3, 4 en 5 liggen de prestaties steeds net onder het landelijk gemiddelde. Bij de oude spellingstoetsen valt op dat in groep 5 en 6 er fors onder het landelijk gemiddelde wordt gepresteerd, maar in de groepen 7 en 8 juist erboven. Opvallend is dus dat in groep 5 op de nieuwe LOVS-toets bijna op het landelijk gemiddelde wordt gepresteerd, en op de oude spellingtoets ver onder dit gemiddeld. Bij groep 7 is dit precies andersom. Rekenen Leerlingen In groep 5 scoren Almeerse leerlingen onder het landelijk en COOL-cohort gemiddelde, in groep 8 liggen deze juist net hierboven. Scholen De Almeerse schoolgemiddelden op de LOVS-toets Rekenen-Wiskunde liggen in de groepen 3, 4 en 7 (ruim) boven het landelijk gemiddelde. In de groepen 5 en 6 eronder. Op de oude Rekenen- Wiskunde toets uit 2002 presteert alleen groep 8 boven het landelijk gemiddelde, de groepen 6 en 7 hier net onder.

9 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 8 Doelgroepleerlingen Almere kent volgens de nieuwe gewichtenregeling 12% doelgroepleerlingen: 6% 0,3 leerlingen en 6% 1,2 leerlingen. Hoe presteren de doelgroepleerlingen van de basisscholen in Almere op het gebied van taal, lezen en rekenen? Het algemene beeld is dat in Almere de doelgroepleerlingen op alle toetsen en in alle groepen lager scoren dan niet-doelgroep leerlingen. Daarnaast scoren de doelgroepleerlingen met een hoog gewicht (1,2) over het algemeen ook lager dan die met een laag gewicht (0,3). De niet-doelgroepleerlingen presteren vaak op of iets boven het landelijk gemiddelde (op de meeste toetsen en domeinen). De doelgroepleerlingen scoren daar over het algemeen ruim onder, wat betekent dat ze een achterstand hebben ten opzichte van hun leeftijdsgenoten. Op de domeinen technisch lezen, woordenschat en begrijpend lezen is de achterstand het grootst, deze kan oplopen tot een jaar. Voor technisch lezen geldt dat beide groepen doelgroepleerlingen (0,3 en 1,2) een jaar achterstand hebben, voor woordenschat en begrijpend lezen hebben alleen de leerlingen met een zwaar gewicht een jaar achterstand en de leerlingen met gewicht 0,3 een half jaar of minder. Op de andere domeinen (spelling en rekenen) is de achterstand van de doelgroepleerlingen minder groot. Eén van de doelstellingen van het onderwijsachterstandenbeleid is het verkleinen van achterstanden die doelgroepleerlingen hebben ten opzichte van niet-doelgroepleerlingen. De komende jaren kan bekeken worden of de achterstanden van de doelgroepleerlingen op het gebied van taal, lezen en rekenen in Almere is afgenomen. Slotbeschouwing De resultaten We zien gemiddeld genomen een behoorlijk negatief beeld van met name de taalprestaties op de Almeerse scholen. Tegelijkertijd zien we dat deze taalprestaties sterk kunnen schommelen tussen de leerjaren/groepen en tussen de taaldomeinen. Deze sterke schommelingen zien we ook binnen scholen terug. Bijvoorbeeld de school die in groep 3 en 4 heel slecht scoort op woordenschat, in groep 5 en 6 redelijk en in groep 7 weer slecht. Dit kan natuurlijk samenhangen met het leerstofaanbod op de scholen en de gevolgde taal- en leesmethodes, maar ook met gebruikelijke niveauverschillen tussen klassen leerlingen en met de kwaliteit van de instructie. Een dergelijke analyse zou uiteraard op de school zelf moeten worden gemaakt. Op de nieuwe toetsen zien we vaak dat scores gemiddeld wat lager uitvallen dan op de oude toetsen. De normeringen liggen vaak wat hoger. Voor de gebruikte kleutertoetsen (oude toetsen) hebben we geconstateerd dat de resultaten meevallen (behoorlijk gemiddeld zijn), maar afgezet tegen actuele normen achterblijven. Leerkrachten krijgen in feite met de oude toetsen dus geen betrouwbaar beeld van de taal- en rekenachterstanden van de leerlingen. Welke toetsen en waarom? Er zijn vele landelijk genormeerde toetsen beschikbaar in Nederland, uit het Cito-LOVS maar ook daarbuiten. We zien dat er op de Almeerse scholen veel toetsen gebruikt worden: jaarlijks grofweg zo n 30 tot 35 toetsen op de domeinen technisch lezen, spelling, woordenschat, begrijpend lezen en rekenen (vgl. Bijlage 2). De meest gebruikte toetsen zijn rekenen en begrijpend lezen (80 a 90% van de scholen). Het is uiteraard belangrijk dat scholen een degelijke toetskalender volgen, keuzes maken in prioriteiten en een doorgaande toetslijn volgen tussen de groepen. Bij de meeste scholen lijkt dit grotendeels ook wel het geval, echter zeker niet bij allemaal. Ons inziens zouden toetsdomeinen als rekenen, begrijpend lezen, woordenschat, technisch lezen in geen enkel leerjaar mogen ontbreken, en zou er op iedere school sprake moeten zijn van doorgaande toetslijnen.

10 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 9 Veel scholen zijn inmiddels overgegaan op de beschikbare nieuwe versies van veel LOVS-toetsen (die met name in de onder- en middenbouw nu beschikbaar zijn). Toch bleek uit deze eerste nulmeting dat oude toetsen nog vrij veel worden afgenomen. Zo gebruikt ongeveer een kwart van de scholen nog een oude toets in groep 5, 6 of 7 voor begrijpend lezen, spelling en wiskunde, terwijl de nieuwe versie al beschikbaar is. De nieuwe versies van de kleutertoetsen waren vorig schooljaar nog niet in gebruik; deze zijn vorig en dit schooljaar beschikbaar gekomen. We bevelen aan dat scholen z.s.m. overstappen op de nieuwe toetsversies (al zeker wat betreft de kleutertoetsen). Hoe toetsresultaten te gebruiken? Er wordt tegenwoordig -o.i. terecht- door de Onderwijsraad, de Inspectie en in landelijk beleid veel nadruk gelegd op het belang van opbrengstgericht werken door scholen. Ofwel aan het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van prestaties. Dat begint met het stellen van heldere doelen, het meten van prestaties en eindigt met een zorgvuldige analyse van de opbrengsten en eventueel het doorvoeren van maatregelen om de eigen werkwijze te optimaliseren. Ofwel meer concreet: wat betekent het als een groot deel van de leerlingen in je klas op het onderdeel rekenen-wiskunde een lagere niveauscore haalt op de medio-toets van groep 7 dan op de eindtoets van groep 6? Zijn nieuwe onderdelen van wiskunde in het eerste halfjaar van groep 7 wel aan bod gekomen, is de instructie van de leerkracht onvoldoende of wordt er te weinig tijd besteed aan rekenen-wiskunde? Naar onze ervaringen in het land zijn dit voor veel scholen geen gebruikelijke vragen om te stellen. Resultaten op klas-, groeps- en schoolniveau worden vaak nog niet gebruikt. De vraag dient zich aan of je dan wel zoveel moet toetsen, of niet beter eerst een impuls kunt gaan geven aan het toetsgebruik, aan een opbrengstgerichte werkwijze. Veel scholen en besturen in Almere (in ieder geval Prisma en ASG) stappen momenteel over naar webbased toetsadministraties (bv. Esis-webbased). Deze lenen zich relatief gemakkelijk om schoolen groepsprestaties in beeld te brengen. Niet alleen op schoolniveau, maar ook op bestuursniveau. Besturen krijgen hiermee dus ook beter beeld op de prestaties van scholen, waardoor zij gerichter beleid kunnen gaan voeren. Ook kennen deze administraties vaak ouderportaals (soms zijn deze nog in ontwikkeling), waarop ouders kunnen inloggen en de prestaties van hun eigen kind kunnen volgen. In het onlangs overeengekomen plan van aanpak Impuls Onderwijs Almere (Van achterstand naar voorsprong, januari 2011) is opgenomen dat er op korte termijn opener moet worden omgegaan met prestatiegegevens op schoolniveau richting bv. ouders en andere belanghebbenden. In feite is dit aanvullend op de kwaliteitskaarten basisonderwijs, die al via de Onderwijsinspectie te raadplegen zijn. Dit betekent dus dat (op termijn) ook taal-, lees- en rekenprestaties herkenbaar op schoolniveau worden gepubliceerd. Het hoe, welke gegevens, wanneer en onder wiens verantwoordelijk moet nog verder uitgewerkt worden. In de afwegingen dient te worden meegenomen dat de Cito-eindtoets en de overige toetsen (bv. Cito- LOVS-toetsen) sterk verschillen wat toetsomstandigheden betreft. Wat betreft de Cito-eindtoets zijn deze toetsomstandigheden veel strakker en gunstiger: de toets kan niet van tevoren worden ingezien, er wordt door scholen veel belang aan gehecht (de afnameruimte wordt speciaal (her)ingericht, er wordt rust en stilte gecreëerd), wordt nagekeken en ingevoerd door het Cito, niet door de school zelf, etc. Dit alles geldt niet voor de Cito-LOVS-toetsen: er is daar meer risico op onbetrouwbare resultaten, als gevolg van goedbedoelde hulp en aanwijzingen van de leerkracht, invoer- en beoordelingsfouten door de school, etc. De meeste leerkrachten nemen de toetsen betrouwbaar en zorgvuldig af en zorgen voor een betrouwbare invoer in het betreffende softwareprogramma. Dit is naar onze ervaringen in het land echter zeker niet overal het geval, mogelijk geldt ditzelfde voor de Almeerse scholen en leerkrachten.

11 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 10 Naar ouders toe is het sowieso relevant om onderscheid te maken in informatievoorziening wat betreft de:! prestaties van het eigen kind, diens klas en school en;! prestaties van alle Almeerse basischolen. Hoe verder met de stedelijke monitoring? Op korte termijn worden naast deze stedelijke rapportage voor de schoolbesturen overzichten met toetsresultaten van de eigen scholen opgesteld. Daarnaast verschijnen korte stedelijke notities met analyses over VVE, Brede Scholen en Zwakke Scholen. Verder is de voorlopige bestuurlijke afspraak dat jaarlijks de taal-, lees- en rekenprestaties op stedelijk niveau worden verzameld en gemonitord. Op basis van de resultaten van voorliggende nulmeting zal in overleg met gemeente en schoolbesturen een advies daaromtrent worden opgesteld (met ook een meer specifieke keuze voor domeinen, toetsen, afnamemomenten en groepen). Belangrijk onderdeel daarbij wordt uiteraard ook de eerdergenoemde invulling van de Impuls-plannen.

12 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 11 1 Inleiding Almeerse schoolbesturen voor basisonderwijs en de gemeente hebben in het kader van de LEA- Almere besloten gemeentebreed taal-, lees- en rekenprestaties in beeld te brengen en ontwikkelingen meerjarig te volgen. In opdracht van de gemeente Almere heeft Oberon, in nauwe samenwerking met de afdeling Onderzoek en Statistiek van de gemeente Almere, hiertoe voor de eerste keer de Monitor Taal, Lezen en Rekenen uitgevoerd 4. Het betreft een brede nulmeting: alle toetsen uit het Cito-leerlingvolgsysteem van alle groepen (1 t/m 8). Van vrijwel alle Almeerse basisscholen (respons bedraagt 91%) zijn aan het begin van schooljaar 2010/11 alle toetsresultaten van schooljaar 2009/2010 verzameld. 5 In deze eerste stedelijke rapportage (de brede nulmeting) wordt een overzicht gepresenteerd van de taal-, lees- en rekenprestaties van Almeerse basisscholen op gemeentelijk niveau. De scores op school- en leerlingniveau worden hierbij met de door het CITO vastgestelde landelijke gemiddeldes vergeleken, en waar mogelijk met de eerste meting uit het landelijke COOL-cohort. Pas bij vervolgmeting(en) kunnen vergelijkingen over meerdere schooljaren gemaakt worden. De gemeente Almere heeft met de schoolbesturen vooraf duidelijke afspraken gemaakt over welke taal-, lees- en rekengegevens worden verzameld, waarom en wanneer, voor wie ze bedoeld zijn etc. Deze afspraken zijn vastgelegd in een privacyprocedure. In deze monitorrapportage worden de resultaten zoals afgesproken alleen anoniem gepresenteerd. Individuele scholen zijn dus niet herkenbaar. Naast deze stedelijke meting ontvangen de schoolbesturen een samenvattend overzicht met daarin een aantal scores van hun scholen. 1.1 Overall respons Van de 79 Almeerse basisscholen (in schooljaar 2009/2010) zijn van 70 taal-, lees-, en rekengegevens in een analysebestand verwerkt. Dit is een respons van 89 procent. Echter twee scholen gebruikten geen Cito-toetsen waardoor de daadwerkelijke respons uitkomt op 91 procent. Wat betreft de respons op leerlingniveau: van basisschoolleerlingen zijn toetsscores bekend geworden. In heel Almere zitten in 2009/ leerlingen op het basisonderwijs (bron: DUO), dus op leerlingniveau is dit een respons van 78 procent. Van de responsscholen (91 procent) heeft zo n 90 procent van de leerlingen (één of meerdere) toetsscores. Verschillen in aantal leerlingen tussen het taal/lees/rekenbestand schooljaar 2009/2010 en 1 oktober 2009 (van DUO) hebben voornamelijk de volgende redenen:! bij een aantal scholen zijn de groep 8 leerlingen van 2009/2010 uitgeschreven en op historisch gezet. Hierdoor zijn hun toetsresultaten niet meegekomen.! na 1 oktober zijn er in groep 1 nieuwe 4-jarigen bijgekomen, die op de tellingen van 1 oktober nog niet op school zaten.! een aantal scholen neemt niet of nauwelijks toetsen af in de groepen 1 en in mindere mate in groep 2.! leerlingen zonder toetsscore zijn in het taal-, lees- en rekenbestand niet opgenomen. 4 5 Hieraan voorafgaand heeft eind 2009 een brede toets- en methode inventarisatie onder alle Almeerse basisscholen plaatsgevonden. Zie hiervoor Rapportage inventarisatie toets- en methodegebruik bij Almeerse basisscholen (Onderzoek en Statistiek (i.s.m. Oberon), maart 2010). In opdracht van Oberon heeft de CED Groep de gegevensverzameling uitgevoerd.

13 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen Werkwijze en presentatie van de resultaten Bij de gegevensverzameling zijn van veel toetsen resultaten over schooljaar 2009/2010 verkregen. Zoals gezegd zijn van alle leerjaren, afnamemomenten en toetsen (oude en nieuwe L(O)VS-toetsen) toetsscores (niveauscores en vaardigheidsscores) verkregen. Voor een heldere en leesbare rapportage betekent dit dat er vooraf keuzes gemaakt zijn voor inperking van de resultaten. In onderstaande lichten we de werkwijze kort toe, en geven we aan op welke manier we de toetsresultaten presenteren. Belangrijk hierbij is het onderscheid tussen presentatie van de resultaten op leerlingniveau en schoolniveau. Resultaten op schoolniveau sluiten veelal aan bij het lokale Almeerse onderwijsbeleid, waarin de school als eenheid centraal staat (denk aan zwakke scholen, brede scholen, vve-locaties). Op leerling-niveau is de meerwaarde dat er vanuit het Coolcohortonderzoek recentere normeringen voorhanden zijn. Voor de presentatie van de toetsresultaten in deze rapportage volgen we dan ook bovenstaande lijn. Algemene werkwijze 2009/ In dit rapport zijn alleen toetsresultaten opgenomen van de medio afnames (in de figuren in dit rapport aangeduid als bv. M1 voor de medio afname in groep 1), de resultaten op de eind afnames zijn weggelaten. Dit heeft als belangrijkste redenen:! verbetering leesbaarheid: opname van alle toetsscores van ook de eind afnames leidt tot heel veel informatie per toets per leerjaar, waardoor conclusies bv. ook minder makkelijk zijn te trekken.! het verzamelen van gegevens kan (met het oog op volgende metingen) gemakkelijker plaatsvinden. De resultaten kunnen in het voorjaar worden verzameld in plaats van de voor scholen drukke weken voorafgaan aan of net na de zomervakantie.! voor enkele toetsen kan een vergelijking worden gemaakt met recente landelijke metingen in het kader van het COOL-cohortonderzoek 6 dat vanaf 2008 elke drie jaar wordt uitgevoerd. Werkwijze en presentatie op leerling-niveau 2009/ Alleen van de leerjaren 1, 2, 5 en 8 zijn resultaten opgenomen. De belangrijkste reden hiervoor is dat er voor deze leerjaren voor enkele toetsen vergelijkingsgegevens voorhanden zijn vanuit het landelijke Cool-cohortonderzoek. Daarnaast bleek het, voor de leesbaarheid en interpretatie van het rapport, ook raadzaam om de grote hoeveelheid aan toetsgegevens in te perken. 2. Minimaal 75 procent van de leerlingen heeft, per groep per toets, een score. Om zo veel mogelijk uit te sluiten dat de analyses beïnvloed worden doordat een specifieke groep leerlingen de toets niet maakt (bv. de zwakkere leerlingen), hebben we de ondergrens gelegd op 75 procent. Idealiter ligt deze grens op 100 procent (iedere leerling in een groep heeft een score op een toets) maar dat is in de praktijk niet haalbaar. Er zijn altijd enkele leerlingen ziek of afwezig, of kunnen een toets om bepaalde redenen niet maken. 3. We presenteren de gemiddelde vaardigheidsscore, en het gezamenlijke percentage niveauscores D en E. 4. Verschillen naar leerlinggewicht: de scores van de Almeerse leerlingen worden, waar mogelijk, uitgesplitst naar het achtergrondkenmerk leerlinggewicht (er zijn drie gewichten: 0.00, 0,30 en 1,20). De grens hierbij is dat van minimaal 25 leerlingen per gewicht per toets een toetsscore bekend is. Werkwijze en presentatie op schoolniveau 2009/ Om een betrouwbaar beeld te schetsen van de taal-, lees- en rekenprestaties van Almeerse scholen is het van belang dat toetsen op een voldoende aantal scholen en bij voldoende 6 Het Cool-cohortonderzoek 5-18 is de opvolger van het PRIMA cohortonderzoek. Dit onderzoek volgt leerlingen van 5 tot 18 jaar in hun schoolloopbaan door het primair en voortgezet onderwijs en het mbo. Het onderzoek vindt om de drie jaar plaats.

14 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 13 leerlingen zijn afgenomen. Voor opname in het analysebestand zijn per toets de volgende regels gehanteerd:! van minimaal 15 procent van de respons-scholen (= 70) zijn toetsgegevens voorhanden. Concreet betekent dit dat toetsgegevens van minimaal 11 basisscholen bekend zijn;! minimaal 10 leerlingen per school per toets hebben een score;! van minimaal 75 procent van de leerlingen per school per groep zijn toetsgegevens bekend. Deze drie criteria tezamen bepalen of er wel of niet gerapporteerd wordt over een toetsresultaat. Op schoolniveau wordt dus, op basis van hierboven geschetste regels, over bijna alle toetsen en leerjaren gerapporteerd. 2. Er worden zowel gemiddelde vaardigheidsscores als niveauscores (A t/m E) gepresenteerd. Bij gemiddelde niveauscores zijn prestatievergelijkingen tussen toetsen en leerjaren mogelijk. Dit is bij vaardigheidsscores niet het geval. Vaardigheidsscores geven echter wel een exacter beeld van de prestatie en zijn tevens vergelijkbaar met vervolgmetingen (bv. begrijpend lezen medio groep 4 schooljaar 2009/2010 met 2010/11 etc.). 3. Indien er voor een bepaald leerjaar zowel oude als nieuwe toetsgegevens voorhanden zijn, dan wordt er over beide gerapporteerd (mits voldaan wordt aan bovenstaande criteria). In onderstaande tabel staan per groep de toetsen waarover gerapporteerd wordt (de getallen tonen het aantal responsscholen). De respons bij de lege cellen onder de groepen bleek te laag (< 11 scholen) om in de analyses op te nemen. Vaak ook werden de betreffende toetsen niet meer afgenomen (bv. oude toetsen) of zijn ze nog niet in de handel (enkele nieuwe LOVS-toetsen voor de hogere groepen). Zoals we eerder aangaven presenteren we in dit rapport alleen toetsresultaten van de medio afnames. Aantal respons-scholen per toets Domein en toets Groep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8 Kleutertoetsen Taal voor Kleuters (oud) Ordenen Technisch Lezen DMT (oud) LOVS DMT Leestempo (oud) LOVS Leestempo LOVS Leestechniek 24 Begrijpend Lezen Toetsen Begrijpend Lezen (oud) LOVS Begrijpend lezen Woordenschat Leeswoordenschat (oud) LOVS Woordenschat Spelling SVS Spelling (oud) LOVS Spelling Rekenen/wiskunde Rekenen/wiskunde (oud) LOVS Rekenen/wiskunde

15 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 14 In de tabel is te zien dat er bij een aantal domeinen en groepen overlap is tussen oude en nieuwe toetsen (o.a. begrijpend lezen en spelling). De resultaten op deze toetsen zijn niet vergelijkbaar. De verwachting is dat de oude toetsen de komende jaren zullen verdwijnen en worden vervangen door de nieuwe LOVS-toetsen. Per toets is het tijdpad hiervoor verschillend. Van de volgende twee toetsen worden geen resultaten gepresenteerd omdat uit de analyses bleek dat te weinig scholen en/of leerlingen deze hebben afgenomen:! Taal voor Kleuters nieuw;! Begrijpend lezen SBR (schaal betekenisrelaties) en SVR (schaal verwijsrelaties). 1.3 Leerlingpopulatie De Almeerse leerlingpopulatie wijkt licht af van de landelijke. Landelijk gezien heeft in schooljaar 2009/ procent van de leerlingen een extra leerlinggewicht; het percentage leerlingen met een extra gewicht bedraagt voor de scholen in Almere in dat schooljaar 12 procent. De Almeerse populatie telt dus al met al iets minder doelgroepleerlingen dan landelijk. Om te bepalen of bepaalde groepen leerlingen achterblijven bij hun leeftijdsgenoten hebben wij van leerlingen behalve de toetsresultaten ook het leerlinggewicht opgevraagd. Hierbij bleek dat sommige scholen de leerlinggewichten niet in hun digitale leerlingvolgsysteem hebben opgenomen. Deze scholen is gevraagd om een aanvullende export te maken uit hun leerlingenadministratie, waarin dit gegeven wel is geregistreerd. Het percentage onbekende leerlinggewichten is hiermee teruggebracht tot zo n 21%. 1.4 Leeswijzer In deze rapportage geven wij de resultaten weer op leerling- en schoolniveau. Achtereenvolgens komen aan bod:! kleutertoetsen (H2);! technisch lezen (H3);! begrijpend lezen (H4);! woordenschat (H5);! spelling (H6);! rekenen/wiskunde (H7). Hierbij maken wij steeds een vergelijking met landelijke referentiecijfers. De opbouw binnen de hoofdstukken is als volgt:! eerst presenteren wij de gemiddelde scores op leerling-niveau (alleen de groepen 1, 2, 5 en 8);! daarna beschrijven wij eventuele verschillen naar leerlinggewicht (op leerling-niveau);! vervolgens presenteren wij de gemiddelde scores op schoolniveau.

16 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 15 2 Kleutertoetsen In de groepen 1 en 2 worden de toetsen Taal voor Kleuters en Ordenen gebruikt voor het toetsen van de vaardigheid van kleuters op het gebied van taal en ordenen. In dit hoofdstuk worden de resultaten van de medioversie van deze toetsen gepresenteerd, deze worden halverwege het jaar afgenomen. De toets Taal voor Kleuters wordt vervangen door een nieuwe toets, vanaf schooljaar 2009/2010 is de papieren versie beschikbaar en in 2010/2011 ook digitaal. Een aantal scholen gebruikt al de nieuwe versie, deze aantallen zijn echter te laag om op te nemen in deze rapportage. 2.1 Gemiddelde vaardigheidsscores van Almeerse leerlingen Bij de toets Taal voor Kleuters scoren Almeerse leerlingen op de medio afname in groep 1 op het landelijk gemiddelde van 58 (weergegeven met een stippellijn). In groep 2 ligt het Almeerse leerlinggemiddelde ver boven het landelijke cijfer. Deze toets komt echter uit 1996, waardoor de normering sterk verouderd is. In het kader van het COOL-cohortonderzoek 7 heeft in 2008 een landelijk representatieve meting plaatsgevonden. Ook hier (weergegeven met een geblokte lijn) scoorden de leerlingen ruim boven het landelijk gemiddelde van CITO. Hoogstwaarschijnlijk is het landelijke niveau inmiddels dus een stuk hoger dan het niveau waarop het CITO haar toetsmethode heeft gebaseerd. Het Almeerse gemiddelde ligt onder deze actuele norm. Voor de toets in groep 1 zijn geen extra vergelijkingscijfers bekend. Ook voor de toets Ordenen, eveneens een oude toets uit 1997, scoren Almeerse leerlingen in groep 1 en 2 ruim boven het landelijk gemiddelde. Deze toets is voor groep 2 ook opgenomen in het COOLcohortonderzoek. Het Almeerse leerlinggemiddelde ligt net als bij de toets Taal voor Kleuters onder dit landelijke gemiddelde. Vanaf 2010/2011 komt ook voor Ordenen een nieuwe LOVS toets beschikbaar, waardoor er ook weer een actuele landelijke normering bekend is. Taal voor Kleuters, groep 1 en groep NL: 72,9 (COOL) , ,1 NL: 58,0 68 NL: 68, M1 (n=383) 62 M2 (n=1558) 7 Cohortonderzoek COOL Technisch rapport basisonderwijs, eerste meting 2007/08. Geert Driessen, Lia Mulder, Guuske Ledoux, Jaap Roeleveld & Ineke van der Veen - Nijmegen: ITS / Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut

17 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 16 Ordenen, groep 1 en NL: 57,7 (COOL) 56, , NL: NL: M1 (n=557) 48 M2 (n=1571) Tot slot presenteren we in deze paragraaf de gemiddelde vaardigheidsscores van leerlingen, uitgesplitst naar gewichtsfactor. In de figuren is ook het Almeers gemiddelde (weergegeven met ononderbroken lijn), het landelijk gemiddelde (stippellijn) en indien beschikbaar het gemiddelde uit het Cool Cohortonderzoek (geblokte lijn) opgenomen. Zoals verwacht scoren de leerlingen zonder gewicht hoger dan de leerlingen met een 0,3 en 1,2 gewicht. Verder valt op dat het onderscheid tussen leerlingen met een gewicht 0,3 en een gewicht 1,2 op de toets Ordenen minimaal is. Omdat de normering van beide toetsen sterk verouderd is, is het niet mogelijk om in te schatten hoeveel de achterstand van de doelgroepleerlingen bedraagt (de gemiddelde scores liggen rond het landelijke gemiddelde). Taal voor Kleuters (M1) Taal voor Kleuters (M2) NL: 72,9 (COOL) ,0 Almere: 71, , ,6 Almere: 58,1 NL: 58, ,5 66,8 NL: 68, , gewicht 0 gewicht 0.3 gewicht gewicht 0 gewicht 0.3 gewicht 1.2

18 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 17 Ordenen (M1) Ordenen (M2) ,2 NL: 57,7 (COOL) 42 42,6 Almere: 41,3 56 Almere: 56,6 40 NL: ,7 36, ,7 51,7 NL: gewicht 0 gewicht 0.3 gewicht gewicht 0 gewicht 0.3 gewicht Percentage onderpresterende leerlingen De scores op de verschillende toetsen kunnen ook worden weergeven in landelijke niveaugroepen A t/m E. Daarbij is A het hoogste niveau en E het laagste (zie bijlage 1). Deze niveaus zijn gestandaardiseerd, waardoor ook vergelijkingen tussen verschillende toetsen mogelijk zijn. Met deze indeling is het mogelijk aan te geven hoeveel procent van de leerlingen op een toets zeer zwak tot zwak en zwak tot matig presteren (niveau D en E). Het landelijk percentage ligt op 25%, aangegeven met een stippellijn in de figuur. Voor beide toetsen ligt het percentage leerlingen dat zeer zwak tot matig presteert onder het landelijk gemiddelde, vooral bij de afname in groep 2. Ook hier dient opgemerkt te worden dat de landelijke normering verouderd is. Taal voor Kleuters 40% Ordenen 40% 35% 35% 30% 30% 25% 22,9% NL: 25% 25% NL: 25% 20% 20% 19,9% 15% 12,8% 15% 13,1% 10% M1 M2 10% M1 M2

19 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen Gemiddelde scores van Almeerse scholen In deze paragraaf zijn de scores op de kleutertoetsen op schoolniveau opgenomen. Elke schoollocatie telt hierbij (los van het aantal leerlingen) even zwaar mee in het gemiddelde. Het maakt dus niet uit of een locatie groot of klein is 8. In onderstaande figuren staan de gemiddelde vaardigheidsscores van schoollocaties op Taal voor Kleuters en Ordenen, afgezet tegen het landelijk schoolgemiddelde (let op: ook weer een oude normering). Net als de resultaten op leerlingniveau zien we dat de scores ruim boven het landelijk schoolgemiddelde liggen. Taal voor Kleuters (M1) Taal voor Kleuters (M2) , , NL: 57,2 68 NL: 67, M1 (n=17) 64 M2 (n=47) Ordenen (M1) Ordenen (M2) 41 40, , NL: 37,8 52 NL: 51, M1 (n=22) 48 M2 (n=45) 8 Voor de exacte beslisregels voor wel of geen opname in het analysebestand en het aantal scholen per toets zie hoofdstuk 1.

20 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 19 Ook de schoolscores kunnen worden weergegeven in de landelijke niveaugroepen. Onderstaande figuren laten zien in hoeverre de verdeling van scores van Almeerse scholen voor de toetsen Taal voor Kleuters en Ordenen overeenkomt met de landelijke verdeling. Hierbij valt op dat veel scholen bij de toets Taal voor Kleuters in groep 2 in de hoogste niveaugroep vallen (ruim 57 procent). Meer dan de helft van de scholen scoort hier op het niveau van de beste 25% van Nederland. Geen enkele school scoort zeer zwak tot zwak (niveau D of E). In groep 1 liggen de scores meer verspreid. Ook voor de toets Ordenen wordt hoog gescoord door de Almeerse scholen. Taal voor Kleuters 100% 90% 80% 23,5% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 57,4% 29,4% 35,3% 29,8% 15,0% 11,8% 0,0% 12,8% 0,0% 10,0% M1 M2 Landelijk A B C D E Ordenen 100% 90% 80% 36,4% 70% 60% 50% 40% 30% 31,8% 60,0% 22,2% A B C D E 20% 10% 0% 27,3% 15,0% 17,8% 10,0% 4,5% 0,0% 0,0% M1 M2 Landelijk

21 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 20 3 Technisch lezen Om de vaardigheid op het gebied van technish lezen in beeld te toetsen, kunnen scholen gebruik maken van een breed scala aan toetsen.! De Drie-Minuten-Toets wordt door ongeveer de helft van de scholen gebruikt. Hiervan is echter een oude en een nieuwe versie beschikbaar, waardoor de respons op beide toetsen vrij laag is, ieder rond de 15 tot 20 scholen. De normering van deze toetsen is onderling niet vergelijkbaar, daarom worden beide toetsen apart gepresenteerd.! De nieuwe toets LOVS Technisch lezen bestaat uit de toets Leestechniek voor groep 3 en Leestempo voor groep 4. Deze toets vervangt de oude toets Leestempo, welke in groep 5 t/m 7 door veel scholen nog wordt gebruikt. Het ligt voor de hand dat scholen die de nieuwe toets in de laagste groepen afnemen, dit ook in de hogere groepen zullen doen als deze toets ook voor die groepen beschikbaar komt. Om een volledig beeld te geven van de resultaten op technisch lezen worden alle toetsen hier gerapporteerd. 3.1 Gemiddelde vaardigheidsscores van Almeerse leerlingen Op de oude Drie-Minuten-Toets in groep 5 scoren Almeerse leerlingen boven het landelijke leerlinggemiddelde en het gemiddelde van de leerlingen uit het Cool Cohortonderzoek uit Voor de nieuwe LOVS Drie-Minuten-Toets scoren de Almeerse leerlingen onder het landelijke gemiddelde. Op de oude Leestempo toets in groep 5 scoren de Almeerse leerlingen niet goed in vergelijking met hun leeftijdsgenoten in de rest van het land. De leerlingen uit groep 5 die de nieuwe toets Leestempo maakten, scoorden iets beter dan het landelijke leerlinggemiddelde voor die toets. Drie-Minuten-Toets (oud) LOVS Drie-Minuten-Toets ,8 NL: 60 71,0 NL: NL: 59,7 (COOL) M5 (n=368) 60 M5 (n=779) Leestempo (oud) LOVS Leestempo NL: 64 89, NL: , M5 (n=487) 72 M5 (n=525)

22 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 21 Tot slot presenteren we in deze paragraaf de gemiddelde vaardigheidsscores van leerlingen, uitgesplitst naar gewichtsfactor. Gemiddelde scores die zijn gebaseerd op de resultaten van minder dan 25 leerlingen zijn niet weergegeven. Zoals verwacht scoren leerlingen zonder gewicht beter dan leerlingen met een gewicht van 0,3 of 1,2. De gemiddelde vaardigheidsscore van de gewichtenleerlingen op de LOVS Drie-Minuten-Toets in groep 5 ligt net boven het landelijke leerlinggemiddelde voor de medioafname in groep 4. Deze leerlingen hebben dus ongeveer een jaar achterstand. Op de toets leestempo in groep 5 is de achterstand van leerlingen met een 0,3 gewicht niet zo groot, zij scoren ruim boven het leerlinggemiddelde van de medio- en eindafname in groep 4. Drie-Minuten-Toets M5 (oud) LOVS Drie-Minuten-Toets M ,5 Almere: 62,8 75 NL: NL: 60 NL: 59,7 (COOL) 70 70,7 Almere: ,0 64,1 48 gewicht 0 gewicht 0.3 gewicht gewicht 0 gewicht 0.3 gewicht 1.2 Leestempo M5 (oud) LOVS Leestempo M NL: ,7 Almere: 89,3 NL: ,1 Almere: 62, ,5 61 gewicht 0 gewicht 0.3 gewicht gewicht 0 gewicht 0.3 gewicht 1.2

23 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen Percentage onderpresterende leerlingen In onderstaande figuren staat het percentage leerlingen uit groep 5 dat een niveauscore D of E scoort op de Drie-Minuten-Toets en de Leestempo toetsen. Landelijk ligt dit percentage leerlingen dat zeer zwak tot matig presteert op 25%. In overeenstemming met de hogere score voor de Almeerse leerlingen op de oude Drie-Minuten-Toets, is het aantal leerlingen dat hierop onderpresteert lager dan landelijk. Op de nieuwe toets is het aandeel leerlingen dat zeer zwak tot matig presteert hoger dan landelijk gemiddeld. Op het gebied van leestempo valt vooral op dat het aandeel leerlingen in niveau D of E op de oude toets bijna twee keer zo hoog ligt als landelijk. Voor de nieuwe toets LOVS Leestempo zijn er wat minder leerlingen die slecht presteren. Drie-Minuten-Toets M5 (oud en nieuw) Leestempo M5 (oud en nieuw) 40% 45% 45,4% 35% 40% 30% 28,2% 35% 25% NL: 25% 30% 25% NL: 25% 20% 19,5% 20% 20,8% 15% 15% 10% M5 (oud) M5 (nieuw) 10% M5 (oud) M5 (nieuw) 3.3 Gemiddelde scores van Almeerse scholen In deze paragraaf presenteren we de scores van de Almeerse scholen, en vergelijken ze met de landelijke cijfers. Wat opvalt is dat de Almeerse schoolgemiddelden op de oude Drie-Minuten-Toets voor alle groepen boven de landelijke gemiddelden liggen. Bij de scholen die de nieuwe Drie-Minuten- Toets gebruiken, is het beeld wisselend. In groep 4 en 6 scoren de Almeerse scholen onder het landelijke schoolgemiddelde, in groep 5 en 7 boven het landelijke gemiddelde. Schoolgemiddelden voor de oude Drie-Minuten-Toets ,3 NL: 17, , NL: 40, ,7 NL: 59, ,3 NL: 71, ,5 NL: 80, M3 kaart 2 (n=15) 36 M4 kaart 3 (n=18) 57 M5 kaart 3 (n=14) 67 M6 kaart 3 (n=17) 77 M7 kaart 3 (n=14)

24 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 23 Schoolgemiddelden voor de LOVS Drie-Minuten-Toets , ,6 72 NL: 53, ,4 NL: 70, ,2 NL: 82, NL: 88, M4 (n=22) M5 (n=22) M6 (n=18) M7 (n=16) De gemiddelde vaardigheidsscores van de scholen op de toetsen Leestempo zijn over het algemeen lager dan de landelijke schoolgemiddelden. Dit geldt voor de oude en nieuwe toetsen. Alleen in groep 4 (nieuwe toets) wordt goed gepresteerd. Schoolgemiddelden voor LOVS Technisch Lezen NL: 161, ,9 NL: 58, ,6 NL: 91,0 154, Leestechniek M3 (n=24) Leestempo M4 (n=23) Leestempo M5 (n=11) Schoolgemiddelden voor Leestempo (oud) 65,5 69,5 74,5 65,0 64,5 64,0 63,5 NL: 64,2 69,0 68,5 68,0 NL: 68,0 73,5 72,5 71,5 NL: 72,2 63,0 62,5 67,5 67,0 67,4 70,5 69,9 62,0 61,8 66,5 69,5 61,5 66,0 68,5 M5 (n=17) M6 (n=15) M7 (n=18) Ten slotte presenteren we de niveauscores van de scholen als aanvulling op de gemiddelde vaardigheidsscores. Wat opvalt is dat veel scholen goed tot zeer goed scoren op de Drie-Minuten- Toets, en weinig scholen die zwak tot zeer zwak scoren. De lagere vaardigheidsscores op de LOVS Drie-Minuten-Toets in groep 4 en 6 zien we terug in de niveauscores, hier zijn er relatief weinig scholen met niveau A tot B en veel scholen met niveau C.

25 Oberon Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2009/2010: brede nulmeting Almeerse basisscholen 24 Niveauscores op de Drie-Minuten-Toets (oud) 100% 90% 22,2% 21,4% 80% 70% 50,0% 35,3% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 35,7% 80,0% 44,4% 29,4% 28,6% 28,6% 23,5% 0,0% 33,3% 15,0% 20,0% 21,4% 7,1% 11,8% 7,1% 10,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M3 (kaart 2) M4 (kaart 3) M5 (kaart 3) M6 (kaart 3) M7 (kaart 3) Landelijk A B C D E Niveauscores op de LOVS Drie-Minuten-Toets 100% 90% 9,1% 80% 22,7% 36,4% 38,9% 43,8% 70% 60% 9,1% 5,6% A B 50% 40% 45,5% 31,8% 33,3% 31,3% C D E 30% 20% 10% 0% 18,2% 13,6% 15,0% 16,7% 4,5% 9,1% 10,0% 5,6% 0,0% M4 M5 M6 M7 Landelijk De niveauscores van scholen op het gebied van leestechniek en leestempo laten een divers beeld zien, maar over het algemeen wordt slechter gescoord dan landelijk. Wat opvalt is het hoge aandeel scholen in niveau C voor de toets LOVS Leestempo in groep 4 en 5. Wel is het percentage scholen met een D of E niveau voor deze toetsen laag. Voor de oude toets Leestempo in groep 5 en 7 is juist het aandeel scholen met een E niveau erg groot in vergelijking met de 10% landelijk, terwijl in groep 6 hierop geen enkele school niveau E scoort. Wel dient opgemerkt te worden dat het hier om kleine aantallen scholen gaat.