Er gaat niets boven Groningen!

Transcriptie

1 DEFINITIEF Er gaat niets boven Groningen! Verslag project 1627 versie 1.0 datum 29 juni 2009

2 Inhoudsopgave Samenvatting 1 1 Inleiding Aanleiding Indeling verslag 2 2 Programmaonderdeel UMCG Welkom en inleiding Presentatie Karin Kalverboer over Zorg Innovatie Forum (ZIF) Presentatie Ron van den Bosch over standaardisatie binnen UMCG Hans Wortmann over het concept Software as a Service Presentatie Harry Nienhuis over ontwikkeling van nieuwe businessmodellen 6 3 Programmaonderdeel RDW Welkom en opening door Nico Westpalm van Hoorn Presentatie Zeger Baelde over de chip op het rijbewijs Presentatie Gert Maneschijn met een demonstratie Presentatie Marcel Wendt over Trust-ID 10 4 Programmaonderdeel Aa & Hunze Introductie van het Wegwiezerconcept Toelichting Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) Toelichting CIDRE-project Demo virtueel loket Toelichting van de Telebrink 13 5 Programmaonderdeel Wallage 15 6 Enkele foto s van het sociale programma 17 Bijlage A Deelnemers aan het werkbezoek 18 Bijlage B Programma werkbezoek 19

3 Pagina 1 van 1 Samenvatting Het werkbezoek van het Forum Standaardisatie aan Groningen kende 4 programmablokken. Hieronder worden de belangrijkste observaties van elk van die blokken vermeld. Programmaonderdeel UMCG Er is grote behoefte aan visie, beleid en regie UMCG gebruikt de BPM-notatie als standaard voor procesbeschrijvingen De wereld verandert: meer naar services Standaarden zijn hard nodig want er zijn veel creatievelingen in de organisatie Stel de klant centraal: disruptive innovation Programmaonderdeel RDW De ISO-norm voor authenticatie kent 5 niveaus (NL maar 3) Eigen middelen vs de markt: wat is het bestaansrecht van DigiD? RDW: de chip op het rijbewijs kent een inverdientijd van 8-10 jaar binnen de eigen keten Burger centraal: uitgaan van een eigen wens tot authenticatie (en dus zelf betalen) Programmaonderdeel Aa & Hunze Ook hier behoefte aan authenticatie! De projecten kennen groot lokaal draagvlak vanuit de gemeenschap In Drenthe: 2025 / 2026 piek in de dubbele vergrijzing Betrokkenheid van uitvoeringsinstanties is zeer beperkt bij de projecten Netwerk van samenwerkende organisaties dragen de projecten Vraag: help met opschalen naar landelijk niveau (bijvoorbeeld de Manifestgroep) Programmaonderdeel Wallage Vertaal Arabisch (van ICT) naar Chinees (van de bestuurders) Door de verwachtingen van de burger zal e-overheid een politiek issue worden Overheidsorganisaties zijn verticaal, problemen zijn horizontaal (jeugd, enz.) Oplossing 1: wachten (tot er lijdensdruk is) Oplossing 2: laat zien dat je de burger snapt

4 Pagina 2 van 2 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Dit is het verslag van het werkbezoek dat het Forum Standaardisatie en de medewerkers van het Bureau Forum Standaardisatie op 7, 8 en 9 juni gebracht hebben aan Groningen. Het werkbezoek diende de volgende doelen: Het werkbezoek beoogt uitwisseling van ideeën en ervaringen tussen de leden van het Forum Standaardisatie en de verschillende te bezoeken instanties, zowel publieke instanties als het bedrijfsleven. Er bestaat behoefte om zicht te krijgen op de praktijk voor elektronische samenwerking: wat gaat goed, wat kan beter en wat leren we daarvan. Voor de opzet van het werkbezoek betekent dit dat er ruimte moet zijn voor dialoog en kennisuitwisseling; daarbij wordt aangekoerst op een win-win situatie voor zowel de te bezoeken instanties als de leden van het Forum. Het werkbezoek heeft expliciet ook een samenbindende doelstelling voor de leden van het Forum. Hiertoe zal in het programma ruimte worden ingepast. Hoewel de opkomst van Forumleden het behalen van het tweede doel enigszins in de weg heeft gestaan, kan gezegd worden dat beide doelen behaald zijn en er ruimschoots de mogelijkheid is geweest om kennis te maken met verschillende aspecten van de praktijk van de elektronische samenwerking. In dit verslag wordt daar een weerslag van gegeven. 1.2 Indeling verslag In het vervolg van dit verslag zullen de 4 programmaonderdelen elk in een afzonderlijk hoofdstuk worden behandeld. In bijlage A worden de deelnemers aan de reis genoemd en in bijlage B staat het volledige programma vermeld.

5 Pagina 3 van 3 2 Programmaonderdeel UMCG 2.1 Welkom en inleiding De heer Frans Jaspers, lid Raad van Bestuur UMCG, geeft in zijn inleiding aan dat standaardisatie in het UMCG een issue is op het hoogste niveau. De 8 raden van bestuur van de UMC s in Nederland komen regelmatig bij elkaar over dit onderwerp. Standaardisering van patiëntenzorg en van processen in de regio is voor UMCG belangrijk. Ook ten aanzien van de werkplekken binnen het UMCG is men ervan overtuigd dat standaardiseren noodzakelijk is. Op landelijk niveau speelt het wetenschappelijke project Parelsnoer, waarin de 8 UMC s samenwerken rond verschillende ziektebeelden. UMCG coördineert voor nierfalen. Het Lifelines project van het UMCG heeft een grote biobank, ook daar is standaardisering van werkprocessen uiterst relevant. Voorts refereert de heer Jaspers aan het initiatief in Noord Nederland om gemeenschappelijk ICT-voorzieningen in te richten voor de noordelijke ziekenhuizen (in het licht van o.a. breedband en dataopslag). Qua architectuur willen de 8 UMC s een voorstel neerleggen: zo gaan we het doen in Nederland. Er moeten doorbraken geforceerd worden. Maar ook dienen er keuzes gemaakt te worden om bepaalde zaken niet te doen. 2.2 Presentatie Karin Kalverboer over Zorg Innovatie Forum (ZIF) Karin Kalverboer, directeur van het ZIF, geeft een presentatie over haar organisatie, de betrokken stakeholders en de verschillende projecten waar het ZIF bij betrokken is in de regio. In de bijlage is de complete presentatie van mevrouw Kalverboer opgenomen. Enkele issues die naar voren komen naar aanleiding van de presentatie: In de zorg is en blijft semantiek belangrijk, ook standaardisatie. Het is vervolgens van belang daar de juiste technologie bij in te zetten. Hier ligt wel een dilemma als het gaat om

6 Pagina 4 van 4 (subsidie)programma s die bedoeld zijn om MKB-innovaties te stimuleren: loop je dan niet het risico om de slag rond semantiek en standaardisatie mis te lopen? Zo heeft UMCG wel eens niet meegedaan aan (regionale) projecten omdat het voortraject niet op orde was zoals definities, afspraken en standaardisering. Het is jammer dat UMCG daar energie in moet stoppen. De vraag wordt voorgelegd: wat kun je vanuit de nationale overheid daar nu aan doen? Vanuit het Forum Standaardisatie wordt geantwoord: semantische vragen verre van Den Haag houden; aan de zorg overlaten ; Wanneer heeft ZIF het goed gedaan en wanneer niet? Oost Groningen is een voorbeeldfunctie voor de rest van Nederland / Europa. Als we in Noord Nederland kunnen laten zien dat we de zorg anders organiseren en geen doublures kennen, dan is het geslaagd; NICTIZ voor de zorgsector. Sectoroverstijgende standaardisatie: is een vraagstuk. Afstemmingskwesties: AWBZ, WMO, Forum. Waar liggen de grenzen? UMCG geeft tijdens de discussie aan dat privacy gevoelige informatie die het ziekenhuis wil versturen nu niet bij de regionale netwerken zoals St. Gerrit aangeboden kan worden (vanwege beveiligingeisen). Koppeling met gemeenten via WMO-verhaal: ook daar is de kans groot dat er voorlopig nog geen informatie-uitwisseling kan plaatsvinden. UMCG kiest ervoor nu separaat zaken aan te leggen; Het Forum legt de vraag neer: of we in de Haagse wereld überhaupt deze dwarsverbanden wel zien? Frans en Karin: Lokaal lopen we er tegen aan. Dan zien we de verbanden juist. 2.3 Presentatie Ron van den Bosch over standaardisatie binnen UMCG De heer van den Bosch, hoofd ICT beleid van het UMCG, gaat in zijn presentatie in op standaardisatie en interoperabiliteit binnen het UMCG op de verschillende niveaus. Zie bijlage voor zijn gehele presentatie (hier geldt overigens voor dat het UMCG gevraagd heeft er vertrouwelijk mee om te gaan). Voor de semantische interoperabiliteit wordt binnen het UMCG de Snomed CT (= Amerikaanse standaard) toegepast. Er wordt over nagedacht Snomed ook als basisset te gaan gebruiken voor het EPD (in 80% van de gevallen goed bruikbaar). Er is hiervoor steun nodig van NICTIZ. Ook in het kader van het Parelsnoerproject is het noodzakelijk: toepassing van deze standaard zou een van de spin-offs van het Parelsnoertraject kunnen zijn. De informatiemodellen van het UMCG zijn ontwikkeld in de HL-7 omgeving. Toetsing van de identiteit ligt buiten het ziekenhuis. DigiD wordt nog niet gebruikt. Er zijn plannen om de patiënt met DigiD toegang tot het medisch dossier te geven. Zo worden in samenwerking met de NCPF 2 pilots ontwikkeld voor patiëntenportals (Erasmus MC en UMCG). Tot nu toe zijn alleen de technische aspecten uitgetest. Het plan is om in samen met de consument te testen waar wel en waar niet elektronische toegang voor patiënten gewenst is. Niet binnen UMCG Geen open platform; Open office biedt nog geen mogelijkheden; Open source nauwelijks voor de zorg beschikbaar; Risico s voor de betrouwbaarheid als het gaat om toepassing van Software as a Service (SAAS).

7 Pagina 5 van 5 Wel binnen UMCG: Open standaarden; Stelselsemantiek; Authenticatie en autorisatie; Normen. 2.4 Hans Wortmann over het concept Software as a Service Prof.dr.ir.J.C. (Hans) Wortmann, hoogleraar Information Management aan de faculteit Economie en Bedrijfskunde van de RuG, gaat in zijn inleiding in op het SAAS-concept. Enkele voorbeelden van software as a service zijn: Ideal: bankenwereld; Carglass: neemt alle zorgen uit handen bij verzekeraars (niet open: bedoeld om de concurrentie buiten te houden). Bij de toelichting op het SAAS-concept geeft de heer Wortmann aan dat je niet weet of het nu een dienst is of software. Tevens: Google weet veel van u. Volgens Wortmann komen er echt nieuwe businessmodellen aan. Het betreft dan een combinatie van dienstverlening en ICT met een sterke focus op netwerken. Wortmann legt de vraag voor: waarom zou SAAS niet in de dienstverlening toegepast kunnen worden? Het wordt in toenemende mate anders. Via SAAS is het mogelijk zaken op afstand te zetten, het geeft mogelijkheden om de dienstverlening anders in te richten en stukjes dienstverlening er af te pellen. Voorbeelden: Misdaadkaart.nl; Bloeddruk meten: nieuwe diensten aan elkaar koppelen. Nederland heeft volgens Wortmann belang bij het vooraan lopen in dit patroon; het begint met het creëren van bewustzijn van de mogelijkheden en het op gang krijgen van een maatschappelijke beweging. SAAS maakt het mogelijk om op afstand kleine componenten te laten draaien. Dat houdt in dat het niet nodig is alle software naar de bedrijven te brengen. Het gaat om kleine stukjes software die weggezet kunnen worden. Het betreft een combinatie van diensten en software. Dat betekent wel dat er zorg gedragen moet worden voor standaarden: SAAS needs standards. Volgens Wortmann is voor Nederland als kenniseconomie SAAS een hele belangrijke kennisfactor. Er moet in Nederland ruimte komen om hiermee te experimenteren.

8 Pagina 6 van 6 Standaarden worden ontwikkeld door voorlopers: zie DigiD. Hij stipt in dit verband ook de basisregistraties aan. Maar als hij daarmee wil testen dan kan dat niet als kleine jongen. Er ontbreken testsites (bijv. bij NICTIZ). Wortmann: zorg ervoor dat er stimulatie plaatsvindt, testsites beschikbaar zijn. Richt je daar actief op en daarbinnen op standaarden; dat kun je op zijn SAAS regelen. 2.5 Presentatie Harry Nienhuis over ontwikkeling van nieuwe businessmodellen Harry Nienhuis, adviseur Strategie & Innovatie van de Raad van Bestuur van Menzis Zorg en Inkomen, gaat in zijn presentatie in op de noodzaak van nieuwe businessmodellen in de zorg. En zou e- Health daarbij een katalysator kunnen zijn? Menzis legt de focus op drie regio s: Groningen; IZIT (o.a. in Twente); Den Haag. Wat is kenmerkend voor de nieuwe businessmodellen? Veel regie aan de klant geven. Zelfregie of met behulp van mantelzorgers; Hulp in de 1 e lijn; Als niet anders kan dan doorverwijzen naar de 2 e lijn; Interactie tussen alle systemen die daarbij gebruikt worden. Wat zijn de barrières: Financiering: er zijn perverse prikkels die innovaties in de zorg remmen; Wet- en regelgeving; Cultuur bij medische professionals; Cultuur en draagvlak bij zorgvrager; Aanbod diensten en knowhow; Medical evidence; Uniformering en standaardisatie: standaarden die opschaling en interoperabiliteit bevorderen ontbreken. De heer Nienhuis: De verschillende partijen snappen elkaar nu niet: we weten niet waar we het over hebben. Zorgaanbieders willen wel, maar waar moeten ze in investeren? Ze stellen de vraag: is dit wel wat de standaard gaat worden? Harry Nienhuis verwijst in dit verband ook naar het belang van Early adopters en gaat in op de ideeën rond disruptive value netwerk (uit: The Innovators Prescription van Clayton Christensen). Belangrijk is dat de klant kiest. De modellen van het masterplan in Oost Groningen zouden ook daar vanuit moeten gaan.

9 Pagina 7 van 7 Qua governance: Lokale initiatieven in de zorg: daar stikt het van in Nederland. Regio-initiatieven zijn nodig om een stap verder te komen. Gemeentelijke overheden en andere overheden zullen steeds meer met elkaar samen moeten werken om de zorg op een nieuwe manier in te regelen. Regie is er helemaal niet op het gebied van e-health. Zorg en ICT moeten in begrijpelijke taal uitgelegd worden, ook om helder te krijgen welke besluiten er genomen moeten worden. Een aantal commerciële partijen en publieke partijen hebben nu initiatief genomen voor dat stukje regie. Menzis is daarbij betrokken. De presentaties van de inleiders zijn een digitale bijlage bij dit verslag.

10 Pagina 8 van 8 3 Programmaonderdeel RDW 3.1 Welkom en opening door Nico Westpalm van Hoorn Namens het Forum Standaardisatie opent Nico Westpalm van Hoorn de bijeenkomst met de RDW door in te gaan op het belang van authenticatie voor de interoperabiliteitsagenda van het College en Forum Standaardisatie. 3.2 Presentatie Zeger Baelde over de chip op het rijbewijs Inleiding door de heer Zeger Baelde, manager van de divisie Registratie & Informatie van de RDW. Hij gaat in zijn presentatie in op de digitalisering binnen de RDW, in het bijzonder op de ontwikkelingen rond digitale authenticatie en identificatie. Het elektronisch rijbewijs en de mogelijkheid van een chip op het rijbewijs komen eveneens aan bod. De heer Baelde schetst in zijn presentatie de oorsprong van de gedachte van de RDW om van het rijbewijs een authenticatiemiddel te maken. Hij gaat daarbij uit van de stelling dat degelijkheid altijd voorop staat in de werkwijze van RDW. Hij geeft aan dat het rijbewijs in 2005 een identiteitsbewijs is geworden, dat vereist dat ook de RDW meegaat in de digitalisering ervan. Het belangrijkste werkproces waar de meerwaarde naar verwachting hoog is, is het proces Tenaamstelling. Dit is een lastig proces, met veel politiek en veel partijen die er op steunen. In dit proces heeft de RDW behoefte aan een DigiD-hoogfunctionaliteit. De keuze die de RDW maakte was: e-rijbewijs en e-handtekening op 1 drager. Verder gaat de heer Baelde in op de business case. Deze heeft de volgende kenmerken: Planning uitrol: 1 januari 2012 Benefits: in het tennaamstellingsproces en in het proces van uitgifte (minder contactmomenten) Break even: 8 tot 10 jaar (alleen voor RDW)

11 Pagina 9 van 9 Vanuit de toehoorders wordt gevraagd waarom de RDW kiest voor content op rijbewijs. De heer Baelde geeft aan dat in de verschillende werkprocessen er veel toegevoegde waarde zit in de op de kaart beschikbare data en het maakt de kaart zelf sterker (meer controle mogelijk). Met name de efficiency in het proces wordt erdoor verhoogd. Wie moeten over de voortgang besluiten: eerst V&W (relatie met RDW) BZK vanwege identiteitskenmerken Politie als handhaver Europa vanwege 3 e richtlijn en nog niet vastgestelde standaarden binnen rijbewijs ISO vanwege de standaard (is al klaar) Tweede Kamer vanwege de wetgeving Het wetgevingsproces kost naar schatting 2 jaar. Voordeel is dat Frankrijk er al mee bezig is en dat Nederland dit proces kan volgen. De techniek is niet meer de bottle neck, alleen in de beleving van de mensen. Verder zou het EPD kunnen helpen als sponsor vanwege de noodzaak voor een DigiD-hoog (net als Tenaamstellingproces bij RDW). De heer Baelde licht verder toe dat de motie Zsabo ervan uitgaat dat de burger straks maar één pasje nodig heeft met zijn identiteit, dus de enik is een familie van documenten, waar het rijbewijs er één van is. BZK zegt echter: er is geen business case voor de enik. RDW ziet die wel maar heeft wel sponsoren nodig straks (want V&W zal niet alleen dit risico willen nemen). De RDW stelt dat de overheid de verantwoordelijkheid heeft voor het vaststellen van de identiteit. De heer Baelde geeft tenslotte desgevraagd nog aan dat het Forum en College Standaardisatie goed kan helpen op twee gebieden: De technische standaarden; Het verbinden met de CIO s van het Rijk. Verder geeft de heer Baelde aan dat er op rijksniveau afstemming moet komen wat precies Hoog-niveau is en wat daarmee uitgewisseld kan worden (RDW noemt iets hoog, terwijl de IB- Groep zegt dat het Midden is). 3.3 Presentatie Gert Maneschijn met een demonstratie De heer Gert Maneschijn, security manager bij de RDW, geeft een demonstratie van hoe het proces van authenticatie al kan werken met de implementatie die de RDW nu ontwikkeld heeft.

12 Pagina 10 van Presentatie Marcel Wendt over Trust-ID Presentatie door de heer Marcel Wendt, directeur van Trust-ID b.v. Trust-ID is een initiatief vanuit de private sector. Het is de missie van Trust-ID om het voor burgers, consumenten en bedrijven eenvoudiger te maken zich elektronisch te identificeren en zelf te laten bepalen welk deel van hun identiteit wordt gebruikt. Onderwerpen van de presentatie van de heer Wendt zijn 'digidentity-verification' en 'human centric identification'. Daarmee licht hij toe hoe Trust-ID aankijkt tegen ontwikkelingen op het vlak van digitaal identificeren. De heer Wendt geeft aan dat hij een beweging op de markt ziet naar een nieuw type ASP: authenticatie service providers. Die zijn er al wel deels op internet, denk bijvoorbeeld aan OpenID. Probleem daarbij is echter: geen harde koppelingen tussen identiteit op internet en in de werkelijkheid. Er zijn geen grote partijen voor gegarandeerde online authenticatie in de wereld. De verwachting van Trust-ID is dat er meer marktpartijen op zullen gaan komen om deze diensten te gaan leveren. Trust-ID is een private oplossing voor authenticatie die binnenkort op de markt komt. Probleem is nog: er is geen koppeling met de GBA mogelijk door Trust-ID. De koppeling met deze gegevens is alleen mogelijk via een kostbare omweg en derhalve niet zonder meer bruikbaar voor het publieke domein. De heer Wendt stelt de vraag: Moet de overheid niet aan de slag gaan met het certificeren van private partijen voor het uitvoeren van DigiD? Trust-ID is er klaar voor! Of is het uitgeven van identiteiten (dus ook digitale) een kerntaak van de overheid? Steven Luitjens antwoordt daarop dat hij het wel eens is met identificatie, maar niet met authenticatie. Vanuit de zaal wordt daarop opgemerkt dat je dan wel moet uitkijken met het ontstaan van monopolies. Zeger Baelde van de RDW vat dit kort samen als: begin als overheid met hoog niveau identificatie, accepteer overerving en certificeer het beveiligingsniveau. De presentaties van de inleiders van de RDW zijn een digitale bijlage bij dit verslag. De presentatie van Trust-ID is op verzoek van het bedrijf niet opgenomen.

13 4 Programmaonderdeel Aa & Hunze Pagina 11 van Introductie van het Wegwiezerconcept De heer Sander Gerritsen, directeur van de Stichting Welzijn Aa en Hunze, licht het Wegwiezerconcept en het ontstaan daarvan toe. De samenwerking met de bibliotheken in de gemeente Aa en Hunze heeft een belangrijk fundament gelegd voor de Wegwiezers. Mensen hebben behoefte aan een fysieke plaats in de buurt waar ze informatie en dienstverlening krijgen om zo lang mogelijk zelfstandig thuis te wonen. Het concept is ooit begonnen met dienstverlening vanuit wonen zorg en welzijn, er komen nu ook andere vormen van dienstverlening bij. De burger in de buitengebieden wil contacten leggen: niet alleen met gemeenten. Het is daarom belangrijk om op de Wegwiezer ook andere faciliteiten aan te sluiten. Aa en Hunze wil als plattelandsgemeente werken aan een vitale, duurzame gemeente. Fact en figures Eerst fysieke oplossing via een Wegwiezer in een bibliotheek gerealiseerd. Daarna de virtuele loketten; De Wegwiezer is een manier van werken; Aa en Hunze is frontrunner in Nederland; De grote dikke kabel in het concept is (ouderen)participatie; Toekomstbestendigheid van plattelandsvoorzieningen is een belangrijke driver naast het vraagstuk van de vergrijzing in Drenthe; 34 dorpen en kernen in gemeente Aa en Hunze, waarvan 4 hoofdkernen. In alle hoofdkernen zijn Wegwiezers, waarmee voorzieningen teruggebracht worden. De Wegwiezer als warm loket. Er is sprake van verbreding naar brede service loketten waar men voor meer terecht kan dan waar aanvankelijk mee begonnen is: samenwerkende aanbieders, woningbouwverenigingen, gemeenten, welzijn. Een serviceloket voor iedereen: dat is de ambitie waar men naar toewerkt; Structureel toewerken naar goede samenwerkingsrelaties. Dat houdt in: samenwerking in netwerken per plaats; op casusniveau en organisatieniveau. Sociale kaart, vraag achter de vraag, niet pluis gevoel, hoe communiceer je helder en duidelijk : consulenten (vrijwilligers) zijn getraind via de Academie. Er is voor de vrijwilligers altijd een coördinator beschikbaar die afkomstig is uit een van de instellingen betrokken bij de Wegwiezer. Er zijn circa 500 vrijwilligers. Op termijn zijn circa extra mensen nodig in de zorg; in gemeente Aa en Hunze is geprobeerd om op andere manieren daar wat aan te doen; Techniek is een instrument; Belang van aansluiten bij bestaande netwerken. Er is een platformoverleg en er wordt geïnvesteerd in persoonlijke contacten, bijvoorbeeld de 1-2 tjes tijdens werkconferenties.

14 Pagina 12 van Toelichting Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) Hilco Tempelman, medewerker bij de Stichting Welzijn Aa en Hunze, gaat in op de ontwikkelingen m.b.t. de inrichting van het CJG. De Wegwiezer is een breed loket om informatie te halen. Het CJG heeft die kenmerken ook. Het is belangrijk dat er zorg gedragen wordt voor een koppeling van de Wegwiezer met het CJG. Dit resulteert in eerste instantie in een fysiek loket in Gieten en virtueel met andere zorgaanbieders. 4.3 Toelichting CIDRE-project De heer Piet Flap, medewerker bij de gemeente Aa en Hunze staat uitgebreid stil bij de rol van de gemeente en bij het CIDRE-project waaraan de gemeente heeft deelgenomen. CIDRE is een volgende generatie egovernment-project met het doel om bestaande en in verschillende regio s van Duitsland met succes geteste en gebruikte technologie - de "mobiele burgerdiensten" - in trans-europees verband te integreren. Gemeente Aa en Hunze beschouwt het Wegwiezerconcept als haar dienstverleningsconcept. Men heeft binnen de gemeente geconstateerd dat burgers continu bevestiging zoeken en persoonlijk contact willen met de ambtenaar van de gemeente. In het internationale CIDREproject is gekeken hoe met mobiele dienstverlening (met mobiele apparatuur, laptop, betaalsysteem, scanner, foto) invulling gegeven kan worden aan deze behoeften van burgers. Dat heeft mede geleid tot de inrichting van de huidige virtuele loketten. De burger is enthousiast over de koppeling van diensten aan de Wegwiezer. Op bepaalde openingstijden van Burgerzaken is het bijv. mogelijk contact met het Gemeentehuis in Gieten op te nemen vanaf de Wegwiezers in andere dorpen (via de virtuele loketten). Paspoortenuitgifte is overigens nog altijd fysiek. Ten aanzien van de authenticatie geeft de heer Flap aan dat dit een lastig vraagstuk is. Hoe ga je dat afstemmen met de verschillende dienstverleners: normering van de identificatie en authenticatie is in dat licht noodzakelijk (DigiD?). De gemeente sluit aan op het virtueel loket. Processen binnen de gemeente worden afgestemd op deze virtuele dienstverlening. De heer Flap: Qua kwaliteit ben je van elkaar afhankelijk, het is belangrijk de interne dienstverlening daarop aan te sluiten. Gemeente Aa en Hunze wil zoveel mogelijk organisaties aansluiten bij het Wegwiezerconcept. Er komt een discussie op gang in hoeverre je daarbij minimale kwaliteitseisen moet stellen of is het te vroeg om dat spel te spelen? Het is nu experimenteel en organisaties hanteren nu nog verschillende standaarden.

15 Pagina 13 van Demo virtueel loket Alle aanwezigen krijgen een demonstratie van de werking van het virtueel loket door Martijn Goeman van axtion B.V. Er wordt tijdens de demo contact gelegd met een medewerker van de Belastingdienst. 4.5 Toelichting van de Telebrink Lars de Haan, projectleider ICT Telebrink, legt in zijn presentatie focus op twee onderdelen van de Telebrink: Dorpsdeel; Schooldeel; Er zijn voor het dorpsdeel redacties in de dorpen. In de dorpen wordt zelf aan de Telebrink gewerkt (met lokale creativiteit). Er wordt toegewerkt naar het verbinden van beide onderdelen. Een paar 100 functionaliteiten zijn teruggebracht naar een aantal toepassingen die via de Telebrink worden aangeboden. Enkele facts: Microsoft als partner Toepassing van Sharepoint Learning Gateway Keuze voor Microsoftware was gelegen in: a. Koppeling. b. Technische ondersteuning. c. Schaalbaarheid. d. Binding aan een platform dat zich bewezen heeft. Lector Bert Mulder van de Haagse Hogeschool heeft eerder aangegeven: als dit project in Aa en Hunze niet opgeschaald wordt, is het over twee jaar niet meer bestaand. Processen met open source zijn lastig te sturen. In een e-community gaan mensen zelf leuke dingen bedenken: hoe stuur je dan op beheersbaarheid? Issues naar de toekomst toe Is voor de business case een open source variant ook een overweging? Tijdens de discussie komt naar voren dat het goed is om parallel te ontwikkelen in een open source variant.

16 Pagina 14 van 14 Beheersbaarheid is bij een open source variant een issue. In de huidige situatie is het echter qua betaalbaarheid zo: gebruik je wel waarvoor je betaalt? (in MS nu heel veel ongebuikte functies ) Functionaliteit en schaalbaarheid zijn nu de grootste prioriteiten. Gemeente met provincie zijn nu feitelijk opdrachtgever voor de Telebrink. Men is een nieuwe rechtsvorm aan het opzetten. Het Forum legt de vraag aan de inleiders voor: wat kunnen we voor jullie doen? Er is behoefte aan ontwikkel- en denkkracht vanuit het Nederlands perspectief bekeken. Sander Gerritsen: een gesprek met leden van Forum en mensen op landelijk politiek niveau. Dit is een legitieme vraag. Steven Luitjens antwoordt: ik ga met ze praten. Voor het traject in Aa en Hunze is een reëel opschalingsperspectief nodig binnen maanden, mede in verband met de noodzaak van structurele financiering. Er wordt tijdens de discussie ook stilgestaan bij bewustwording bij organisaties (uitvoeringsorganisaties, banken, verzekeraars) omtrent het belang van concepten zoals in Aa en Hunze voor de eigen dienstverlening en van bepaalde zaken zoals de interne procesinrichting (interne werkprocessen aansluiten op digitale dienstverleningsvormen). Kadaster, RDW, SVB, UWV, IB-Groep worden als voorbeeld genoemd. Over een doorbraak is nog nooit gesproken. Het kan ook praktischer door een oploopje te organiseren met lokale bestuurders en uitvoerders: hier liggen op z n minst allerlei win-win punten. Vanuit Stichting Welzijn Aa en Hunze wordt aangegeven: wij willen ook best wat water in de wijn doen als we opschalingskansen zien, wij zijn door inhoud gedreven. De presentaties van de inleiders zijn een digitale bijlage bij dit verslag.

17 Pagina 15 van 15 5 Programmaonderdeel Wallage De heer Wallage schetst om te beginnen de aanleiding voor het rapport Het Uur van de Waarheid. De oorspronkelijke vraag was: BZK en de gemeenten voeren een discussie over geld voor de e- overheid, waarbij rapporten van het Ministerie van Financiën (profijtbeginsel) en HEC (600M kosten) voorliggen. Sterk financieel ingestoken dus. De vraag bleek zeer verschillend geïnterpreteerd te worden. Een eerste rondje langs de DG s en SG s, bewindslieden en de VNG, leidde tot drie observaties: 1. geld was geen probleem; 2. dit is een vraagstuk zonder eigenaar (ver van de uitvoering, weinig betrokkenheid van de uitvoering bij het beleid, niet meedoen werd opgelost met wetten); 3. belangrijk werd gevonden: standaarden, basisregistraties en niet alles tegelijk doen. Daarmee drong de vergelijking met de wegenbouw zich op: er is samenhang in de wegenbouw op lokaal niveau met provinciaal en op rijksniveau. Verder is er betrokkenheid van de Tweede Kamer. Juist hier bleek dat het geen politieke prioriteit had, ofwel er was geen hiërarchie van het probleem. Hiërarchisering is een belangrijk mechanisme. Toen was dus de vraag: wie gaat er eigenlijk over? Daarmee was het een bestuurlijk vraagstuk geworden: maak er een politiek probleem van. Ook kwam toen de vraag: Wat moet er in? Maar dat was geen probleem, daar was veel consensus over. Alles wat randvoorwaardelijk is voor de e-overheid moest in NUP. Maar toch een aantal projecten erbij die niet randvoorwaardelijk zijn: voorbeeldproject voor de beeldvorming bij de burgers. De heer Wallage noemt als voorbeeld de stad Talinn (zusterstad Groningen). Die stad is nu verder want ze hebben beslissingen durven nemen. Daarom kozen hij en de heer Postma voor de term Urgentieprogramma. Het advies erbij was: maak de minister president eigenaar: Dat advies is niet overgenomen. De gedachte was daarbij dat de kosten voor het NUP voor de nationale overheid zou zijn (de rest is voor de gemeenten en uitvoering). Bij de vaststelling van het rapport bleek dat de staatssecretaris verantwoordelijk was en het geld niet centraal beschikbaar kwam. Dat was een lichte teleurstelling. Maar niet onbegrijpelijk: in de 10 jaar en 9 maanden dat de heer Wallage burgemeester was is er maar 1,5 keer over de e-overheid (vooral over interne i-functie) gepraat in het college. Daaruit blijkt dus dat het gebrek aan politisering van dit onderwerp het grote probleem is ( er is geen eer aan te behalen ). Pas als er een probleem is staan er stukken in de krant. De heer Wallage

18 Pagina 16 van 16 kenmerkt dit als een taal- en begripsprobleem: het bestuur spreekt Chinees en de uitvoering Arabisch. Een ander probleem dat de heer Wallage aanhaalt is dat overheidsorganisaties hiërarchisch, verticaal zijn georganiseerd, terwijl de problemen die je wilt oplossen horizontaal zijn (denk aan jeugd, enz.). Verticale organisaties worden gek van die horizontale projecten. Daarnaast is de schaal zodanig versnipperd dat dat niet kan gaan werken. In de ene dimensie is er de afstand tussen bestuur en uitvoering en in de tweede richting de horizontale ontwikkelingen in relatie tot verticale organisaties. Het is naar zijn mening allemaal veel te kleinschalig bij gemeenten, het moet groter, bijvoorbeeld op provinciaal niveau. ELO-Grunn is daar een goed voorbeeld van! Wat hier achter zit: er is een fragmentatiebom ontploft in Nederland. We zijn blijkbaar niet in staat om te zeggen: Welke randvoorwaarden heb je nodig om het goed te doen?. Steven Luitjens merkt op dat in zijn ogen het advies Wallage/Postma vooral een overzicht was van 10 jaar achterstallige uitvoeringstoetsen. Toch is het niet geland. Hoe kan dat? De heer Wallage antwoordt: We kunnen er op wachten (liever niet) maar we kunnen ook op zoek gaan naar een ruilmunt, die zit in het laten blijken dat je de burgers goed snapt. Er valt dus te scoren voor de politicus die dit dossier goed snapt. Bart van Rietschote merkt op dat dan de faalkans nog groter is. Automatisering geeft transparantie en dat is onwenselijk. De heer Wallage antwoordt met het voorbeeld van de centrale meldkamer Groningen. Die wilde hij opschalen naar Friesland en Drenthe. BZK wilde zelfs meebetalen. Toch is het initiatief mislukt. Naar zijn mening omdat de lijdensdruk ontbrak ondanks het feit dat de business case heel goed was. Toen echter Friesland en Drenthe met tekorten werden geconfronteerd was er wel lijdensdruk. Één van de interessante bijeffecten van het shared service centrum dat er nu is gekomen is dat het ook heeft geleid tot hogere kwaliteit want er kunnen zwaardere functies worden ingevuld. Peter Waters vraagt in analogie waarom de GBA niet wordt gebruikt in veel organisaties. De heer Wallage antwoordt dat het hier gaat om autonomie van de diensten. De directeur DIA zou dit moeten melden aan B&W maar doet dat niet. Er wordt wel gepraat maar niet doorgedrukt. Lijstjes helpen ook heel goed. Zoek daarmee de pers, dat helpt. De politieke status quo wordt in hoge mate beïnvloed door de actualiteit. Maar ook: we benoemen de positieve effecten veel te weinig. In 2002 heeft de heer Wallage de staatscommissie over overheidscommunicatie voorgezeten: 75% van de adviezen zijn overgenomen. De belangrijkste was: Actieve openbaarheid kan, dus doen. Dit gaat echter over macht en is dus bedreigend. Er is in zijn ogen een grote discrepantie tussen wat er kan en verwacht wordt door de burgers en wat de overheid kan leveren. Dat is een groot risico: als dit verschil te groot wordt, dan wordt het een politiek issue.

19 Pagina 17 van 17 6 Enkele foto s van het sociale programma

20 Pagina 18 van 18 Bijlage A Deelnemers aan het werkbezoek Anja van der Heide, Het Expertise Centrum Arianne de Man, IPO Bart van Rietschote, Geonovum David Patrick de Haas, Bureau Forum Standaardisatie Hans Wanders, Randstad Holding Joris Gresnigt, Bureau Forum Standaardisatie Lieneke Jongeling, Northgo College Marian Barendrecht, Bureau Forum Standaardisatie Marijke Abrahamse, Bureau Forum Standaardisatie Nico Westpalm van Hoorn, Havenbedrijf Rotterdam Peter van Tienhoven, Gemeente Utrecht Peter Waters, Bureau Forum Standaardisatie Steven Luitjens, GBO.Overheid Udo Pijpker, Het Expertise Centrum