VERBETERSLEUTEL PARCOURS GENOCIDE
|
|
- Linda Jonker
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 VERBETERSLEUTEL PARCOURS GENOCIDE
2 Genocide op verdieping IV Het uitmoorden van een volledige bevolkingsgroep kreeg pas in 1944 een naam: genocide (volkerenmoord). De Holocaust of Shoah is de grootste en meest bekende genocide in de Westerse geschiedenis, maar het is zeker niet de enige! Een Amerikaanse professor, Stanton, beschreef acht stappen die elke genocide doorloopt. Want een genocide ontstaat niet van de éne dag op de andere. In wat volgt, leer je aantal van deze stappen herkennen en begrijpen. 1 Ga naar de vierde verdieping. Volg het glazen looppad tot aan het grote venster dat uitkijkt op de oude Dossinkazerne. Probeer je voor te stellen hoe de omgeving er uitzag toen de Joodse mensen in in de Dossinkazerne aankwamen. Omcirkel op deze foto s de gebouwen die er waarschijnlijk al stonden. 2
3 2 Na een genocide zijn er vaak nauwelijks nog slachtoffers over die kunnen getuigen. En de daders ontkennen dat er een genocide heeft plaats gevonden. Maar ook de omringende samenleving heeft vaak veel jaren nodig om dit zwarte verleden een plek te geven. Lees de woorden van museumarchitect bob Van Reeth. Waaruit blijkt dat ook in België de Holocaust pas heel laat een plaats heeft gekregen in de herinneringscultuur? Het gebouw moest op de juiste manier deel uitmaken van de stad, maar mocht tegelijk niet voorbijgaan aan het quasi zestig jaar negeren van het verleden. De kazerne werd immers omgebouwd tot woonappartementen en werd nooit gehuldigd als een echte plaats van herdenking. Daarom zal je vanop die vierde verdieping niet de hele binnenplaats van de oude kazerne kunnen zien. Je kijkt over de nok van het voorgebouw, waar het Memoriaal en Documentatiecentrum zal huizen, en je ziet enkel het achterste gebouw van de kazerne. De binnenplaats, een plek van een verpletterend historisch gewicht, werd in de jaren tachtig tot binnentuin omgevormd voor bewoners van de gerenoveerde Dossinkazerne, die de naam Hof van Habsburg kreeg. Historisch voelt het niet juist om de plek in die vorm aan de bezoekers van Kazerne Dossin te tonen. Interview door Jana Kerremans (18/12/2012.) De Dossinkazerne werd in de jaren 1980 omgevormd tot appartementencomplex met binnentuin en werd tot in de jaren 90 niet echt gezien als een plaats van herdenking. 3
4 Genocide op verdieping III (1) 3 Daal af naar de derde verdieping. Ga eerst naar de muur met het thema Uitroeiing. In het museum staat het verhaal van de Holocaust centraal. Maar ook andere voorbeelden van massageweld en genocide worden hier getoond. Kies de foto die jou het meest bezighoudt en leg uit waarom. Lees het bijbehorende verhaal op het scherm en vat in drie kernwoorden samen. Deze verhalen zijn terug te vinden op de schermen. De antwoorden hangen af van de keuze en interpretatie van de leerling. 4 Loop nu naar de portrettenmuur. Ga de gang binnen. Loop de hele gang door en bekijk de foto s en citaten. Kijk goed naar de foto s van het nazipersoneel van Auschwitz ( , , ). Hoe zou jij deze daders omschrijven? Duid je antwoord aan of schrijf zelf iets op de stippellijn. O Brave burgers O Sadisten O Psychopaten O Heel gewone mensen O Gekken O... Kazerne Dossin verwacht dat de leerlingen niet denken aan brave burgers of heel gewone mensen, maar vooral aan sadisten, psychopaten en gekken. Op het einde van het bezoek zullen we je deze vraag opnieuw stellen. In wat nu volgt, proberen we enkele stadia van een genocide te overlopen. Misschien leren we zo iets over mensen massaal geweld kunnen plegen. 4
5 Genocide op verdieping I 5 Daal af naar de eerste verdieping. In de tweede gang vind je een karikatuur die de Sprinkhanenplaag heet (20.4). In 1934, nog voor de oorlog, verscheen deze spotprent in een Belgische krant. Eén van de stappen die tot een genocide kunnen leiden, is ontmenselijking. Hoe zit dat in dit beeld verwerkt? De Joden worden afgebeeld als een ongedierteplaag die verdelgd moet worden. Dit is te vergelijken met Tutsi s die in Rwanda kakkerlakken werden genoemd, of met migranten die men parasieten noemt. Men kan spreken van pregenocidaal taalgebruik. 6 Als de nazi s in 1940 België bezetten, voeren zij een registratie van de Joden in. Het opdelen van de samenleving in afgescheiden groepen, is een stap die vaak voorkomt in de aanloop van een genocide. Zoek op het aanraakscherm informatie over de aankomst, de woonplaats en de beroepen van Joden in België. Wat kan je hieruit concluderen? Joden komen van veel verschillende plaatsen en oefenen erg verscheiden beroepen uit. Dit toont iets over de diversiteit van de Joodse gemeenschap. Zoek een persoon uit jouw buurt op. Noteer zijn of haar naam hier: Eigen opzoekwerk Zijn de Joden de enige groep die geregistreerd wordt? Het antwoord vind je in de laatste gang. De vierde categorie zijn de zigeuners. Diverse documenten tonen hier hoe deze bevolkingsgroep gecriminaliseerd werd via identiteitskaarten met vingerafdrukken en mug shots, (de typische portretten na een arrestatie). 5
6 Genocide op verdieping II 7 Ga naar de tweede verdieping. Daar zie je hoe angst de samenleving in de greep krijgt. De Joden worden het slachtoffer van discriminerende wetten. Op de panelen tegenover de grote wandfoto van de man tegenover de tanks, zie je de foto s van Charles, Fortunée en Fela. Welke anti-joodse wet treft hen heel persoonlijk? Joodse kinderen worden uitgesloten uit het Belgische onderwijs vanaf Waarom willen de nazi s het contact tussen Joden en niet-joden verbreken volgens jou? De nazi s willen voorkomen dat niet-joden medelijden krijgen met de Joden. Bekijk onderstaande illustratie. Onder welk stadium van genocide zou jij deze anti-joodse maatregel plaatsen? Meerdere antwoorden zijn mogelijk: voorbereiden, organiseren, opdelen, polariseren. 6
7 8 Wandel tot aan de laatste zuil aan je rechterkant. Daar zie je een voorbeeld van polarisatie, nog een fase van genocide. Polarisatie wil zeggen dat de daders de kloof met de anderen zo groot mogelijk maakt. Bekijk karikatuur Hoe stellen de daders de Joden hier voor? Als complotteurs, aanstokers van dood en vernieling. Hoe worden met deze tekening de eigen daden goed gepraat? Het vermoorden van Joden is pure zelfverdediging. 9 Daders raken ook steeds meer gewend aan geweld. Mensen zijn onder de indruk van de eerste dode die ze zien, maar geleidelijk aan gaat pesten, slaan en doden hen steeds minder raken. Er ontstaat geweldsgewenning. Bekijk de foto s en teksten op de middelste zuil. Op Paasmaandag 1941 gebeurt er in de Antwerpse Jodenbuurt iets onvoorstelbaars. Wat? Antwerpse antisemieten zaaien vernieling in de Joodse buurt. Er vallen geen slachtoffers maar twee synagogen worden in brand gestoken en tientallen vitrines van Joodse winkels worden vernield. De hele inboedel wordt op straat gegooid. Men spreekt van de Antwerpse Kristallnacht. Hoe illustreren deze gebeurtenissen die geweldsgewenning? Het geweld begint met het toebrengen van materiële schade. Daarna wordt het geweld steeds heviger totdat er (dodelijke) slachtoffers vallen. 10 Ondertussen gaat de wij-groep de zij-groep ook fysiek brandmerken. Vanaf juni 1942 worden de Joden verplicht de gele ster te dragen. Op het videoscherm tegenover de portrettenmuur roep je de getuigenis van Michel Goldberg op. Wat treft je het meest in wat hij over de ster vertelt? De antwoorden hangen af van de keuze en interpretatie van de leerling. 7
8 Genocide op verdieping III (2) 11 En dan breekt de fase van voorbereiding van de genocide aan. In verschillende landen gaan de nazi s op zoek naar plaatsen om de Joden samen te brengen in afwachting van hun deportatie. In België installeren ze een Sammellager, een verzamelkamp, in de oude Mechelse Dossinkazerne. Mensen komen in dit kamp terecht omdat ze zich verplicht hebben aangemeld of omdat ze zijn opgepakt tijdens razzia s of na verklikking. Bekijk de grootste foto op de zuil Duitse en Vlaamse SS-ers. Deze foto dateert van de zomer van 1942 en toont de aankomst van mensen in het kamp. Omcirkel het huisdier dat op de foto hieronder staat afgebeeld. Meerdere Duitse en Vlaamse bewakers hadden er één. Commandant Philipp Schmitt trainde die van hem zelfs om gevangenen in Dossin op bevel aan te vallen. De nazi s dwongen sommige Joodse gevangenen om allerlei taken in het kamp uit te voeren zoals onderhoud van de gebouwen of administratie. Omcirkel één van deze Joodse tewerkgestelden op de foto. 8 (c) Fonds Kummer
9 12 Draai je nu om naar de vitrines en panelen en bekijk de afbeeldingen en objecten. Som twee stukken op waaruit blijkt dat Joden en zigeuners in Dossin van mensen evolueren naar nummers, naar schimmen. Armbanden, kaartjes met nummers om rond de hals te dragen, tekening waarop de nummers te zien zijn, tekening waarop schimmen in een treinwagon stappen. Waarom was dit voor de daders zo belangrijk? De nazi s willen zo hun slachtoffers verder ontmenselijken. De afstand tussen daders en slachtoffers wordt weer groter. De slachtoffers zijn geen individuen meer. 13 Kijk nu naar de gigantische portrettenmuur. Dit zijn alle mensen die uit Dossin werden gedeporteerd. Verklaar het verschil tussen de zwart-witte en de sepia foto s. De foto s in kleur beelden de overlevenden af. De grijze foto s tonen de Joden en zigeuners die in de kampen zijn omgekomen. Hier hangen zo weinig gekleurde foto s omdat de portretten transport per transport werden opgehangen te beginnen bij transport I op de derde verdieping. De eerste transporten tellen de minste overlevenden. Bij het scherm over het Jodenregister heb je een naam genoteerd van iemand die in jouw buurt woonde. Gebruik het scherm om deze naam opnieuw op te zoeken. Wat is er van deze persoon geworden? Het antwoord hangt af van de keuze van de leerling. 14 Loop nu opnieuw de middengang door. Bekijk met aandacht de foto s uit het fotoalbum van Karl Höcker (aan het einde van de gang, links). Hij fotografeert de uitstapjes die de personeelsleden van Auschwitz doen als ze vrij hebben van hun werk. Wat valt je op in deze fotoreeks? 9
10 Je hebt in het museum verschillende stadia van een genocide doorlopen. Elk van deze stappen beïnvloedt het denken en handelen van mensen. We stellen je nu opnieuw de beginvraag. Zijn de daders volgens jou: Is die vraag nog zo gemakkelijk te beantwoorden als daarstraks? Waarom? Waarom niet? Dit parcours moet leerlingen een indruk hebben gegeven van hoe heel gewone mensen in staat kunnen zijn om onder invloed van de stadia van een genocide zulke gruweldaden te plegen als tijdens de Holocaust. Foto 16.3: Een stap met de SS-Helferinnen. Zij stonden in Auschwitz-Birkenau in voor de communicatie en gaven de cijfergegegens over de selecties en vergassingen door aan Berlijn. Höcker-album, Washington, USHMM. 15 Hou in de gang ook halt bij de vier laatste beelden, die geen foto s maar wel tekeningen zijn. Ze werden gemaakt door David Olère van het Sonderkommando, de ploeg gevangenen die in de gaskamers en crematoria moest werken. Welke twee mensen komen op elke prent terug? De moeder en haar kindje. Waarom denk je dat we hier enkel tekeningen kunnen tonen en geen foto s? De nazi s hebben de vergassing zelf niet gedocumenteerd, om geen bewijzen na te laten. Dit is een onderdeel van de fase van ontkenning die eigen is aan elke genocide. 10
11 Conclusie over genocide Som in dit veld enkele elementen op die er volgens jou toe bijdragen dat gewone mensen een totaal andere opvatting kunnen krijgen van goed en kwaad en zo daders worden van extreem massageweld. groepsdruk indoctrinatie / propaganda wantrouwen sociale controle ontmenselijking van de tegenstander organisatie geweldsgewenning (fysiek) brandmerken... Op de middelste zuil kan je uittreksels lezen van de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens. Noteer hier twee artikels die mensen trachten te wapenen tegen de door jou genoemde elementen die leiden tot massageweld. bijvoorbeeld: Artikel 18 Recht op vrijheid van gedachten, geweten en godsdienst Artikel 19 Recht op vrijheid van mening en meningsuiting... 11
12
MUSEUMFICHES PARCOURS GENOCIDE
MUSEUMFICHES PARCURS GENCIDE LEES EERST DIT In dit boekje vind je een museumparcours rond het thema genocide. Jullie werken in kleine groepjes. Elk bezoek start met de introfilm. Als je die nog niet zag,
Nadere informatieMUSEUMFICHES PARCOURS MASSA
MUSEUMFICHES PARCOURS MASSA 1 2 LEES EERST DIT In dit boekje vind je een museumparcours rond het thema massa. Jullie werken in kleine groepjes. Elk bezoek start met de introfilm. Als je die nog niet zag,
Nadere informatieVERBETERSLEUTEL PARCOURS MASSA
VERBETERSLEUTEL PARCOURS MASSA 1 2 De massa op verdieping I De massa zweept op en sleept mee. Je eigen ik verdwijnt. De menigte maakt muziek, speelt, viert feest. Ze kan een ongelofelijke kracht ontwikkelen.
Nadere informatieMUSEUMFICHES PARCOURS ANGST EN VERZET
MUSEUMFICHES PARCOURS ANGST EN VERZET 2 LEES EERST DIT In dit boekje vind je een museumparcours rond het thema angst en verzet. Jullie werken in kleine groepjes. Elk bezoek start met de introfilm. Als
Nadere informatieVERBETERSLEUTEL PARCOURS ANGST EN VERZET
VERBETERSLEUTEL PARCOURS ANGST EN VERZET 2 Angst en verzet op verdieping IV In 1940-1944 ondergaat België de nazidictatuur. Wie niet volgzaam is, wordt verdacht. Wie tegenwerkt, wacht de gevangenis of
Nadere informatiewelkom in Naam... Klas... Datum... Bezoek met instapsessie
welkom in Naam... Klas... Datum... Bezoek met instapsessie 1933 Hitler verkozen De Duitsers stemmen massaal voor Hitler en zijn NSDAP. Kort daarop schakelt Hitler de andere partijen uit en maakt van Duitsland
Nadere informatieHerinneren om vooruit te kijken
Kazerne Dossin in Mechelen Herinneren om vooruit te kijken 25484 Joden en 352 zigeuners waren hier Kazerne Dossin brengt de Belgische holocaust in herinnering en onderzoekt tegelijk de mechanismen van
Nadere informatieJ A N U A R I
A L G E M E E N De is ontwikkeld om tussendoor of als start van een les uit te voeren. Het is een korte opdracht waarbij leerlingen en wellicht ook uzelf worden geïnspireerd om met (een onderdeel van de)
Nadere informatieSire, Geachte ministers uit binnen- en buitenland, Heren en dames ambassadeurs, Mevrouw de gouverneur, Mijnheer de burgemeester, Dames en heren,
TOESPRAAK DOOR KRIS PEETERS VLAAMS MINISTER-PRESIDENT EN VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW EN PLATTELANDSBELEID Opening Kazerne Dossin 26 november 2012 Sire, Geachte ministers
Nadere informatieBeeldverslag van een Haagse wijk
Beeldverslag van een Haagse wijk In deze opdracht maken de leerlingen een beeldverslag van een Haagse wijk of een deel daaruit over de situatie in de periode van rond en tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Joden vervolging in de 2e WO
Werkstuk Geschiedenis Joden vervolging in de 2e WO Werkstuk door een scholier 1359 woorden 21 februari 2004 6,1 464 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud Inleiding Wat is jodenvervolging? Verplichte
Nadere informatieRassenleer. Nog lager stonden volgens hem de zigeuners en vooral de joden. Dat waren geen mensen maar ongedierte, dat uitgeroeid moest worden.
De Holocaust Rassenleer Lang voordat Hitler de leider van Duitsland werd, schreef en vertelde hij over de rassenleer. Dat was een theorie die beweerde dat mensen waren verdeeld in rassen: zwakke, minderwaardige
Nadere informatieEEN LEVEN BELEVEN STAPPENPLAN VOOR DE BEGELEIDER. Oog in oog met overlevende Malvine Löwenwirth. Sven Smets
EEN LEVEN BELEVEN Oog in oog met overlevende Malvine Löwenwirth STAPPENPLAN VOOR DE BEGELEIDER Sven Smets Colofon Concept: Kazerne Dossin Teksten: Sara Lanoye en Marjan Verplancke Lay-out: Sara Lanoye
Nadere informatiePROJECTAANVRAAG GASTTENTOONSTELLING & EVENEMENT
PROJECTAANVRAAG GASTTENTOONSTELLING & EVENEMENT Inleiding Kazerne Dossin toont, behalve haar permanente tentoonstelling, jaarlijks ook een eigen grote tijdelijke tentoonstelling, die vijf jaar vooruit
Nadere informatieKAZERNE DOSSIN Mechelen
KAZERNE DOSSIN Mechelen 476 2 476.Kazerne Dossin.Mechelen OPDRACHTGEVER Vlaamse Gemeenschap PROJECTARCHITECT b0b Van Reeth PROJECTTEAM b0b Van Reeth, Philip Aguirre Y Otegui, beeldend kunstenaar, Filip
Nadere informatieOpdrachtenblad bij de tentoonstelling. Zie onder dit document.
Lesidee: Expositie Auswitz-Birkenau (8 t/m14 april Sweelinckplein,15 t/m 26 april MICT) Bezichtig banieren met tekst en beeldmateriaal van kamp Westerbork, Vught, het Apeldoornsche Bosch en de transporten
Nadere informatieL E E R W I N S C H O T E N W E S T E R B O R K V U G H T W E S T E R B O R K S O B I B O R
L E S B R I E F B O V E N B O U W B A S I S O N D E R W I J S Op de weg van Liesel Aussen L E E R W I N S C H O T E N W E S T E R B O R K V U G H T W E S T E R B O R K S O B I B O R Op deze foto zie je
Nadere informatieAANBOD VOOR SCHOLEN
AANBOD VOOR SCHOLEN 2017-2018 MENSENRECHTEN IN KLARE TAAL! NT2 Wat vertellen de mensenrechten ons over het verleden? Leer meer over de geschiedenis van de Dossinkazerne en de holocaust. Voorwerpen en opdrachten
Nadere informatieWERKBLAD ERNST VERDUIN
WERKBLAD ERNST VERDUIN Bron 1. foto Ernst Ernst Verduin is geboren op 22 juni 1927. Deze schoolfoto komt uit 1940. Hoe oud is hij op deze foto? Op 17 januari 1943 komt hij samen met zijn vader, moeder
Nadere informatieIn het spoor van de Shoah
In het spoor van de Shoah Verslag van een beklijvende herinneringsreis - Belzec - Studiereis Stichting Auschwitz - Auschwitz in Gedachtenis vzw - editie 2015 Verslag door Simon Schepers (Bijzonder Comité
Nadere informatieDe introductievideo De four freedoms van Franklin D. Roosevelt o Bekijk de video hier:
DE VIER VRIJHEDEN IN BEELD KORTE OMSCHRIJVING WERKVORM In deze werkvorm ontdekken de leerlingen wat de four freedoms (vier vrijheden) van president Franklin D. Roosevelt zijn. De leerlingen beantwoorden
Nadere informatieB U R E N. Wat gebeurde er tijdens de Tweede Wereldoorlog in de omgeving van jouw school?
B U R E N Wat gebeurde er tijdens de Tweede Wereldoorlog in de omgeving van jouw school? Geïllustreerd Stappenplan voor Foto- en Poëzieprojecten over de Vervolging van de Joden in de Tweede Wereldoorlog
Nadere informatieOver de grens: Holocaust Memorial Day 2017
Over de grens: Holocaust Memorial Day 2017 Op 27 januari 1945 werd het nazi-concentratiekamp Auschwitz door Sovjet-soldaten bevrijd. Tijdens de oorlogsjaren werden er in Auschwitz meer dan 1 miljoen Joden,
Nadere informatieDit boekje is van. Doodgewone Helden
Dit boekje is van Doodgewone Helden Echte helden! Je kent ze misschien wel van tv. Ze kunnen vliegen, ze kunnen mensen redden uit brandende gebouwen en ze vechten tegen slechteriken. Iedereen heeft zo
Nadere informatieDIT BOEKJE IS VAN DOODGEWONE HELDEN
DIT BOEKJE IS VAN DOODGEWONE HELDEN ECHTE HELDEN! JE KENT ZE MISSCHIEN WEL VAN TV. ZE KUNNEN VLIEGEN, ZE KUNNEN MENSEN REDDEN UIT BRANDENDE GEBOUWEN EN ZE VECHTEN TEGEN SLECHTERIKEN. IEDEREEN HEEFT ZO
Nadere informatieTijdloze mechanismen en de normalisering van ongehoord politiegeweld: Antwerpen in 1942
Tijdloze mechanismen en de normalisering van ongehoord politiegeweld: Antwerpen in 1942 Prof. dr. Herman Van Goethem Gewoon hoogleraar Universiteit Antwerpen Conservator Kazerne Dossin - Memoriaal, Museum
Nadere informatieWERKBLAD WANDA VERDUIN
WERKBLAD WANDA VERDUIN Zoek aanvullende informatie op internet: www.joodsmonument.nl en www.joodsekindereninkampvught.nl Bron 1. foto Wanda Wanda Verduin is geboren op 20 augustus 1925. Deze foto is van
Nadere informatieTijdvak II. november 2013 8: 30-10:00.
SCHOOLONDERZOEK Tijdvak II GESCHIEDENIS november 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.
Nadere informatieVoor de paboopleider. Werkvorm 4: voor de opleider (1) beeldgebruik
Werkvorm 4: voor de opleider (1) Beelden van de Jodenvervolging in de les Bij deze werkvorm is een aantal foto s, casussen en adviezen verzameld om studenten te laten nadenken over het gebruik van beelden
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Tweede Wereldoorlog
Werkstuk Geschiedenis Tweede Wereldoorlog Werkstuk door een scholier 1663 woorden 7 juni 2004 6,3 124 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud Inleiding Hoofdstuk 1: Spanning voor de oorlog Hoofdstuk 2:
Nadere informatieGeachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes,
Toespraak Gerdi Verbeet Onthulling vernieuwd monument Voorhout, 3 mei 2017 Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes, Hartelijk dank dat u mij vandaag de gelegenheid geeft iets te
Nadere informatieART SPIEGELMAN HORST ROSENTHAL JIM KALISKI JOE KUBERT JOE SHUSTER & JERRY SIEGEL MICHEL KICHKA ERIC HEUVEL BERNARD KRIGSTEIN & AL FELDSTEIN OSAMU
ART SPIEGELMAN HORST ROSENTHAL JIM KALISKI JOE KUBERT JOE SHUSTER & JERRY SIEGEL MICHEL KICHKA ERIC HEUVEL BERNARD KRIGSTEIN & AL FELDSTEIN OSAMU TEZUKA MARC VERHAEGEN JEAN-PHILIPPE STASSEN WILL EISNER
Nadere informatieHOLOCAUST BIBLIOTHEEK FOTOBOEK. Het Höcker Album Auschwitz door de lens van de SS
HOLOCAUST BIBLIOTHEEK FOTOBOEK Het Höcker Album Auschwitz door de lens van de SS Het Höcker Album Het Höcker Album Auschwitz door de lens van de SS Inleiding en redactie Christophe Busch Robert Jan van
Nadere informatieLes 1 De feiten. Wat gebeurde er in 1995 in Srebrenica?
Les 1 De feiten Wat gebeurde er in 1995 in Srebrenica? Cry from the grave (kijk vanaf 01min48 tot en met 3min50 en van 51min tot 54min 59 ) Opdracht 2: de feiten Opdracht 2 bevat tijdsaanduidingen en
Nadere informatieDE DEPORTATIES VAN JODEN UIT DE DOSSINKAZERNE
Inhoud WOORD VOORAF 9 INLEIDING 11 DE JOODSE GEMEENSCHAP IN BELGIË VOOR EN BIJ HET BEGIN VAN DE TWEEDE WERELDOORLOG 15 Joden vluchten uit Nazi-Duitsland, Oostenrijk en Polen 15 België als opvangland in
Nadere informatieF E B R U A R I
A L G E M E E N De is ontwikkeld om tussendoor of als start van een les uit te voeren. Het is een korte opdracht waarbij leerlingen en wellicht ook uzelf worden geïnspireerd om met (een onderdeel van de)
Nadere informatieWerkstuk Engels Auschwitz birkenau
Werkstuk Engels Auschwitz birkenau Werkstuk door een scholier 1715 woorden 11 oktober 2011 5,2 9 keer beoordeeld Vak Engels Inhoud Bronvermelding. Pagina: 3 Wat is Auschwitz? Pagina: 4 Wat was het doel
Nadere informatieInterview over de geschiedenis van Joodse Hagenaars
Interview over de geschiedenis van Joodse Hagenaars In deze opdracht maak je een interview met een of meer personen over de Joodse bevolkingsgroep in Den Haag tijdens de Tweede Wereldoorlog. Je moet in
Nadere informatieWERKBLAD JUDITH WURMS
WERKBLAD JUDITH WURMS Zoek aanvullende informatie op internet: www.joodsmonument.nl en www.joodsekindereninkampvught.nl Bron 1. foto Judith Judith Wurms is geboren op 23 juli 1932. Op deze foto is ze 9
Nadere informatieBidden = vertrouwen. Hij is er wel! Een gebed maken... 2 Onze Vader
Onze Vader Naam:. 2 Onze Vader Bidden = vertrouwen Hij is er wel! Op een nacht was er eens in een huis een brand uitgebroken. Daar woonde een heel gezin, met vader, moeder en drie kinderen. De brand was
Nadere informatieToespraak van burgemeester W.M. de Jong tijdens de dodenherdenking op 4 mei 2019 te Houten
Toespraak van burgemeester W.M. de Jong tijdens de dodenherdenking op 4 mei 2019 te Houten Zojuist waren we twee minuten stil. Dat doen we om de slachtoffers te herdenken van de Tweede Wereldoorlog die
Nadere informatieWAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het Joods Historisch Museum. Het onderwerp van je presentatie is:
b WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het. Het onderwerp van je presentatie is: ONDERWERP: SCHOOL OPDRACHT g n i g l o v r e v Joden Baal stof met jodensterren
Nadere informatieLICHTERVELDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
LICHTERVELDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Voor de oorlog LI_07 Er is veel volk op de dorpsplaats samengekomen en overal hangen vlaggen. Niemand is aan het werken. Het is waarschijnlijk zondag, en mooi
Nadere informatieKAZERNE DOSSIN, HET MUSEUM Prof. dr. Herman Van Goethem, Universiteit Antwerpen Curator Kazerne Dossin
KAZERNE DOSSIN, HET MUSEUM Prof. dr. Herman Van Goethem, Universiteit Antwerpen Curator Kazerne Dossin In 1942-1944 gebruikten de nazi s de 18 de -eeuwse Dossinkazerne te Mechelen als transitgevangenis
Nadere informatieHierna volgen nu 13 begrippen die iets met de oorlog te maken hebben. Combineer deze begrippen met een plaatje uit de strip.
Rebecca R. Een Senne en Sanneverhaal of een lesje geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog Marc Verhaegen Een voorbeeld van didactische verwerking naar de klas toe. Al weeral bijna 70 jaar geleden! De oorlogsjaren
Nadere informatieWelke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.
Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest
Nadere informatieNieuwsgierig maken / motiveren voor een tijdvak of historisch onderwerp Vragen / hypothesen kunnen formuleren over historische verschijnselen
Werken met afbeeldingen in het examenprogramma geschiedenis havo/vwo OPDRACHTEN EXAMENPROGRAMMA FUNCTIE AFBEELDING 1. De afbeelding als motivator Tien tijdvakken met kenmerkende aspecten Geschiedenis van
Nadere informatieVoor de opleider WERKVORM 5: VOOR DE OPLEIDER (1) ROLLEN
WERKVORM 5: VOOR DE OPLEIDER (1) ROLLEN Slachtoffers, daders, helpers en omstanders In deze werkvorm maken docenten (in opleiding) kennis met vier rollen en leren zij deze toepassen in onderwijssituaties.
Nadere informatieDie week hoort hij van zijn moeder dat hij, zijn zus en zijn moeder terug gaan naar Berlijn, omdat het daar veiliger is.
6,7 Boekverslag door Bram 1067 woorden 19 keer beoordeeld 22 november 2014 Auteur John Boyne Genre Oorlogsroman Eerste uitgave 2006 Vak Nederlands Methode Nieuw Nederlands Zakelijke gegevens Titel: De
Nadere informatieOorlogsbron van de Maand MEI 2017
ALGEMEEN Oorlogsbron van de Maand MEI 2017 De Oorlogsbron van de Maand is ontwikkeld om tussendoor of als start van een les uit te voeren. Het is een korte opdracht waarbij leerlingen en wellicht ook uzelf
Nadere informatieToespraak Gerdi Verbeet. Congres Vergeten slachtoffers tijdens WOII in de GGz De Basis Doorn, 10 juni Geachte aanwezigen,
Toespraak Gerdi Verbeet Congres Vergeten slachtoffers tijdens WOII in de GGz De Basis Doorn, 10 juni 2016 Geachte aanwezigen, Dank voor de uitnodiging om hier te komen spreken in Doorn, dichtbij Den Dolder
Nadere informatieWERKBLAD JUDITH WURMS
WERKBLAD JUDITH WURMS Bron 1. foto Judith Judith Wurms is geboren op 23 juli 1932. Op deze foto is ze 9 of 10 jaar oud. Bestudeer de foto. Bij welke gelegenheid is deze genomen? Bron 2. foto moeder Op
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-13-2-b
Bijlage VMBO-KB 2013 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-13-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een prentbriefkaart uit 1908 Dit is Kenau, die in 1573 in Haarlem
Nadere informatieWat rest is een foto
Wat rest is een foto Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum, Leeuwarden
Nadere informatieSuggesties voor de groepsopdracht om de geschiedenis van het Humberghuis en zijn bewoners te ontdekken.
Suggesties voor de groepsopdracht om de geschiedenis van het Humberghuis en zijn bewoners te ontdekken. Groep 1: De geschiedenis van het huis 2. Werk een korte presentatie uit over het onderwerp De geschiedenis
Nadere informatieVoor de paboopleider. Werkvorm 2: voor de opleider (1) Anne Frank Tijdlijn
Werkvorm 2: voor de opleider (1) Het persoonlijke verhaal en de historische context Anne Frank is het bekendste slachtoffer van de Holocaust. Haar levensverhaal biedt een venster op de geschiedenis van
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. KB-0125-a-16-2-b
Bijlage VMBO-KB 2016 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB KB-0125-a-16-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een tekst op een poster (1848): Leve de! Weg met Willem. Hij is een bloedzuiger.
Nadere informatieSO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht
SO 1 Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014 Historisch Overzicht 1. Welke doelstelling had Wilhelm II bij zijn aantreden als Keizer van Duitsland? 2. Welk land behoorde niet tot de Centralen tijdens de Eerste
Nadere informatieNaam: JODENVERVOLGING Kristallnacht en Februaristaking
Naam: JODENVERVOLGING Kristallnacht en Februaristaking Jodenvervolging in Duitsland De reden dat de joden vervolgd en vermoord werden tijdens de Tweede Wereldoorlog was, dat de joden rijk en succesvol
Nadere informatieMuseumles leerlingen NAAM:
Museumles leerlingen NAAM: Welkom in het Allard Pierson Museum! Je gaat opdrachten maken op de tentoonstelling van DWDD Pop-Up Museum 2 op de tweede verdieping van het museum. Houd rekening met andere
Nadere informatieDag tegen Racisme. Kijk eens naar jezelf! Kijk eens naar de anderen! Gudrun Peperstraete. hoe je eruitziet? Of is er meer? Is
Gudrun Peperstraete Kijk eens naar jezelf! hoe je eruitziet? Of is er meer? Is er nog iemand die er net zoals jij uitziet? Kijk eens naar de anderen! Kijk eens goed in de spiegel. Welke kleur hebben je
Nadere informatieLeerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam
Leerlingen handout stadswandeling Amsterdam Groep 1: de Surp Hoki Armeens Apostolische kerk Adres: Kromboomsloot 22, Amsterdam Namen leerlingen: In deze handout staat alle informatie die je nodig hebt
Nadere informatieA. De materiaalmeester legt de kaartjes met de stellingen omgekeerd op tafel.
OPDRACHTENBLAD HALTE 1 STELLINGEN A. De materiaalmeester legt de kaartjes met de stellingen omgekeerd op tafel. B. Jullie nemen om de beurt een kaartje en lezen de stelling voor aan de rest van de groep.
Nadere informatieWERKBLAD WANDA VERDUIN
WERKBLAD WANDA VERDUIN Zoek aanvullende informatie op internet: www.joodsmonument.nl en www.joodsekindereninkampvught.nl Bron 1. foto Wanda Wanda Verduin is geboren op 20 augustus 1925. Deze foto is van
Nadere informatieFietsen. Van string tot string
E-Vaartje Nr 14 mei 2016 Voor we in zomermodus overschakelen, staan er deze maand nog enkele toffe activiteiten op de agenda. Vanaf 3 mei kan je wekelijks gaan fietsen, we verdiepen ons in de geschiedenis
Nadere informatieIn het spoor van de Shoah
In het spoor van de Shoah Verslag van een beklijvende herinneringsreis - Majdanek - Studiereis Stichting Auschwitz - Auschwitz in Gedachtenis vzw - editie 2015 Verslag door Simon Schepers (Bijzonder Comité
Nadere informatieSCHOOLONDERZOEK GESCHIEDENIS
SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS Dit onderzoek bestaat uit 40 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad. Meerkeuze antwoorden worden
Nadere informatieVierde Ontmoetings- en herdenkingsdag 5 juli 2018 Een samenwerkingsproject van 14 Amstelveense scholen. Broersepark en Kruiskerk
Vierde Ontmoetings- en herdenkingsdag 5 juli 2018 Een samenwerkingsproject van 14 Amstelveense scholen Broersepark en Kruiskerk Ontmoeten van mensen gelovigen van godsdiensten en levensbeschouwingen en
Nadere informatieWie is verantwoordelijk?
Wie is verantwoordelijk? Anne Frank is vervolgd omdat zij joods was. Zij is één van de zes miljoen joden die in de Tweede Wereldoorlog zijn vermoord. Zonder hulp van anderen had Adolf Hitler nooit zoveel
Nadere informatieGeschiedenis van een Belgisch symbool
Geschiedenis van een Belgisch symbool Patrick NEFORS. Breendonk 1940-1945. De geschiedenis. Antwerpen, Standaard Uitgeverij, 2004, 400 blz Belgisch Het fort van Breendonk is in meer dan één opzicht een
Nadere informatieEindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II
Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. DE KOUDE OORLOG + NEDERLAND EN DE VERENIGDE STATEN NA DE TWEEDE WERELDOORLOG Gebruik bron 1. 1p 1 De bron maakt duidelijk dat de
Nadere informatieWERKBLAD KITTY WURMS
WERKBLAD KITTY WURMS Bron 1. foto Kitty Kitty Wurms is geboren op 4 oktober 1923. Deze foto is gemaakt na de oorlog, in 1945. Hoe oud is Kitty op deze foto? of.. Er zijn geen foto s meer van Kitty op een
Nadere informatieHANDLEIDING NT2 AANBOD KAZERNE DOSSIN
HANDLEIDING NT2 AANBOD KAZERNE DOSSIN INHOUDSTAFEL 1. Inleiding p. 3 Kazerne Dossin p. 3 Aanknoping bij het leerplan p. 4 2. Museumbezoek p. 6 Inleiding p. 6 Rondleiding p. 7 3. Bijlagen p. 33 Colofon
Nadere informatieWERKBLAD CARLA VEFFER
WERKBLAD CARLA VEFFER Zoek aanvullende informatie op internet: www.joodsmonument.nl en www.joodsekindereninkampvught.nl Bron 1. foto Carla met neefje en tante Gebruik www.joodsmonument.nl voor achtergrondinformatie.
Nadere informatieTrompstraat 77 Trompstraat 77 Trompstraat 77
Trompstraat 77 EMANUEL HILVERSUM op 21-05-1943 32 jaar oud Emanuel werd geboren op 6 oktober 1910 in Amersfoort. Zijn vader - Nathan Hilversum - overleefde zelf de oorlog, maar Emanuel en zijn vijf broers
Nadere informatieDOOR NELE VANHEX EN ADRIANE LEILICH
VOOR RG 2.3 en 2.4 DOOR NELE VANHEX EN ADRIANE LEILICH INHOUD Woordje van het Huis van het Nederlands en het Red Star Line Museum Doelgroep Doelstelling Lespakket DEEL 1 DEEL 2 INTRODUCTIE: DE GROTE MEERPAAL
Nadere informatieProjectthema: De verhalenkoffer Les 1 Groeten van Leo Voorbereiding Lesdoelen Achtergrondinformatie Extra s Filmpjes Lesdoelen op het digibord
Voorbereiding Lesdoelen Achtergrondinformatie Extra s Knip de Mix en matchkaartjes uit (zie de laatste pagina van deze lesvoorbereiding). Zorg ervoor dat complete setjes worden uitgedeeld, anders is er
Nadere informatieWERKBLAD CARLA VEFFER
WERKBLAD CARLA VEFFER Bron 1. foto Carla met neefje en tante Carla Veffer is geboren op 23 april 1928. De foto is genomen in 1940. Hoe oud is Carla op deze foto? of.. In februari 1943 komt Carla samen
Nadere informatieTIJDLIJN WOII
1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 TIJDLIJN WOII 1939 1 SEPTEMBER (begin van de Tweede Wereldoorlog) Nazi-Duitsland valt Polen binnen Er wordt een straatverbod voor Duitse Joden ingevoerd Hitler voert
Nadere informatieWerkbladen Voortgezet onderwijs. Naam leerling:
Werkbladen Voortgezet onderwijs Naam leerling: Inhoud: Uitleg werkbladen Deze werkbladen horen bij de film Jerusalem. Een film die gaat over Jeruzalem, een van de oudste steden ter wereld. Ontdek waarom
Nadere informatieMONUMENTEN IN AMSTERDAM
MONUMENTEN IN AMSTERDAM ondek de monumenten in de stad Project van het Amsterdams 4 en 5 mei comité Tijdelijk monument voor actiegroep Dolle Mina uit 2009. Hier tussen de Westermarkt en de Keizersgracht,
Nadere informatieImpressie of verwerking van een gebeurtenis
Impressie of verwerking van een gebeurtenis In deze opdracht maken de leerlingen een impressie van een gebeurtenis uit de Tweede Wereldoorlog. Zij besteden in ieder geval aandacht besteden aan: de periode
Nadere informatieHET VERHAAL VAN SIMON AANBOD VOOR LAATSTE GRAAD BASISONDERWIJS
HET VERHAAL VAN SIMON AANBOD VOOR LAATSTE GRAAD BASISONDERWIJS INHOUDSTAFEL 1. Inleiding p. 3 Kazerne Dossin Biografie van Simon Gronowski Eindtermen en ontwikkelingsdoelen 2. Inleidende les p. 6 3. Workshop
Nadere informatieGeschiedenis 2e fase DE ARMEENSE GENOCIDE 1915 LESSEN
Geschiedenis 2e fase DE ARMEENSE GENOCIDE 1915 LESSEN NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies LES 1 WAT IS ER GEBEURD MET DE ARMENIËRS? Tijdens WOI zijn er in het Osmaanse Rijk (nu:
Nadere informatie2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg
2 maart 1945 2 maart 2016 Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg Er kwamen 4 Duitsers bij de Bark. Ze slaan piketten, voor het plaatsen van batterijen veldartillerie. Maar op die dag gingen de verzetsgroepen
Nadere informatieVerscholen in de regio Mechelen ligt het Ursulineninstituut, een verborgen parel van de art nouveau. De wintertuin is het pronkstuk van het domein en dateert van 1900. Hij deed dienst als ontvangstruimte
Nadere informatieDOCENT. Thema: architectuur WONEN: TERUG IN DE TIJD! groep 5 en 6. Tip. Stadshagen
DOCENT In het thema architectuur gaan op onderzoek uit naar de oude huizen die vroeger in en rondom het gebied stonden dat nu is. Ze vergelijken de bouwstijl van verschillende oude huizen met hun eigen
Nadere informatieJE EIGEN BUURT OMSTREEKS 1935
1 VIDEO/FILM Maak een video over jouw buren of buurt over de tijd van ongeveer 1930-1935. Enkele ideeën: Interview met buurtbewoner Misschien wonen er nog wel mensen in jouw buurt die je kunt interviewen
Nadere informatieD DE HISTORISCHE PLAATS HUMBERGHAUS HET VERHAAL VAN EEN FAMILIE
D DE HISTORISCHE PLAATS HUMBERGHAUS HET VERHAAL VAN EEN FAMILIE Didactische materialen D: Vragenlijst voor groepswerk Uitgever en verantwoordelijk Historische Vereniging Dingden Heimatverein Dingden e.
Nadere informatieSMART-finale 2016 Ronde 1: 5-keuzevragen
SMART-finale 2016 Ronde 1: 5-keuzevragen Ronde 1 bestaat uit 16 5-keuzevragen. Bij elke vraag is precies één van de vijf antwoorden juist. Geef op het antwoordformulier duidelijk jouw keuze aan, door per
Nadere informatieDodenherdenking. Beuningen, 4 mei 2017
Dodenherdenking Beuningen, 4 mei 2017 Zolang de mens bestaat, staat hij zijn naaste ook naar het leven. Het is een vreemde soort paradox: de ene mens kan niet leven zonder de ander terwijl diezelfde mens
Nadere informatieJoods erfgoed En blijf ons verhaal van die onvoorstelbare plundering vertellen, schrijft Avraham Roet. 8 februari 2019 Hang geroofde kunst op
AiA Art News-service 8 februari 2019 Hang geroofde kunst op Joods erfgoed En blijf ons verhaal van die onvoorstelbare plundering vertellen, schrijft Avraham Roet. Illustratie Anne Caesar van Wieren Is
Nadere informatieLesbrief Van Papa, voor Sammie
Lesbrief Van Papa, voor Sammie 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Introductie 4 Tweede Wereldoorlog 5 Concentratiekamp 6 Stripverhaal (opdracht) 8 Collage maken (opdracht) 9 Colofon 10 2 Inleiding Voor u ligt
Nadere informatie{OPDR 01} langs de foto s. amsterdam. anne frank. van. het. Kies een foto van de homepage en plak deze hier op! PLAK
01} namen langs de foto s (www.annefrank.org/amsterdam) 01.01 Start bij de hompage. Je ziet steeds een andere foto. Bekijk ze alle negen. Wat valt je op aan al deze foto s?......... 01.03 Kies een foto
Nadere informatieNaam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)
Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland
Nadere informatieWie is Wie? Zet het nummer van het bijschrift bij de goede foto.
Wie is Wie? Zet het nummer van het bijschrift bij de goede foto. (28 september 1942) Het benauwt me ook meer dan ik zeggen kan dat we nooit naar buiten mogen, en ik ben erg bang dat we ontdekt worden en
Nadere informatieINFORMATIEBOEKJE BERLIJN 2014. 4E KLAS Compaen VMBO
INFORMATIEBOEKJE BERLIJN 2014 4E KLAS Compaen VMBO (VOORLOPIG) 1 PROGRAMMA Maandag 6 oktober 2014 Ochtend: Avond: - vertrek vanaf school - aankomst jeugdherberg, inchecken - avondeten in jeugdherberg -
Nadere informatie