Geschiedenis van een Belgisch symbool
|
|
- Klaas van de Velden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Geschiedenis van een Belgisch symbool Patrick NEFORS. Breendonk De geschiedenis. Antwerpen, Standaard Uitgeverij, 2004, 400 blz Belgisch Het fort van Breendonk is in meer dan één opzicht een Belgisch icoon. Iedereen kent het als een Duits SS-kamp waar duizenden mensen op een barbaarse manier werden behandeld. Breendonk is echter meer dan dat. Na de oorlog deed het achtereenvolgens dienst als interneringskamp voor collaborateurs en Belgisch Nationaal Gedenkteken annex museum. Op die manier groeide het fort uit tot een symbool in de ogen van belgicisten, communisten, Vlaams-nationalisten, pacifisten, joden, ja zelfs ontwerpers van nieuwe museale voorstellingen. Daarbij komt dat de beeldvorming over het kamp doorheen de jaren sterk evolueerde. Voor de oudere generatie blijft het een herinnering aan het brutale nazi-regime en de vaderlandsliefde van de slachtoffers. Voor velen onder ons is evenwel het beeld blijven hangen van een oubollig memoriaal met een wat belerende en gedateerde presentatie. De laatste jaren is er echter (vooral in scholen) een hernieuwde belangstelling merkbaar. De actualisering van de tentoonstelling en de algemene presentatie in 2003 kan deze positieve evolutie enkel maar in de hand werken. Eerste wetenschappelijke studie Het is dan ook wat verwonderlijk dat gedurende 60 jaar geen enkele grondige studie over het kamp van Breendonk is verschenen. Met Breendonk De geschiedenis steekt Patrick Nefors de spits af. Het boek beschrijft immers niet alleen de geschiedenis van het fort maar bestudeert ook de mythevorming van de historische locatie. De auteur schuwt hiervoor het minutieuze archiefonderzoek niet. Heel scrupuleus worden de verschillende getuigenissen van slachtoffers en daders tegen elkaar afgewogen. In zijn zoektocht naar dé waarheid doorprikt de schrijver overdrijvingen en verdraaiingen in de getuigenissen van slachtoffers en daders. Even vaak moet hij evenwel vaststellen dat de behandeling van de gevangenen zelfs nog brutaler was dan men in sommige relazen kan lezen.
2 Auffanglager Het kampleven komt in het boek logischerwijze zeer uitgebreid aan bod. Zo vernemen we dat het fort in 1940 door de Sipo-SD (Sicherheitspolizei Sicherheidsdienst) werd ingericht als opvangkamp (Auffanglager) voor burgers die de wetten van de bezetter hadden overtreden. Aanvankelijk waren dit kleine criminelen, overtreders van anti-joodse maatregelen en asocialen. Naarmate het verzet zich begon te organiseren en de maatregelen tegenover de joodse bevolking werden verscherpt, passeerden langs de toegangspoort steeds meer politieke gevangenen, willekeurig opgepakte personen bij razzia s, gijzelaars als gevolg van aanslagen van het verzet, en natuurlijk joden. Parallel met het stijgende aantal gevangenen nam ook de strengheid van het regime toe. Na de toenemende jodenvervolging vanaf 1942 werden de joodse gedetineerden in versneld tempo naar de grote Duitse vernietigingskampen gedeporteerd (op dat ogenblik was overigens ook de Dossin-kazerne reeds actief als transitkamp naar Auschwitz-Birkenau). Sommige van hen verbleven nadien nog onverklaarbaar lang in Breendonk. Ook voor de niet-joodse gevangenen bestond er niet altijd een algemeen geldende regel. Sommigen werden kort nadien weer vrijgelaten, anderen werden snel naar Duitsland overgebracht, nog anderen verbleven meerdere jaren in het kamp. Veel hing af van willekeur van de SS-leiding, wijzigingen in het oorlogsverloop of gewoon het toeval. Patrick Nefors doet veel moeite om het cijfermateriaal over het kamp scherper te stellen, maar moet toegeven dat het bronnenmateriaal dit niet helemaal meer toelaat. Hij houdt het op een totaal van ca gevangenen voor de periode Hiertoe behoorden ca. 500 mensen met een vreemde nationaliteit, ca. 400 joden én minder bekend: minstens een honderdtal vrouwen.
3 Dwangarbeiders aan het werk Psychische ontreddering De lezer maakt kennis met het dagelijkse leven (en sterven) in het kamp. Achtereenvolgens komen het leven in de barakken, de dwangarbeid, de kleding, de hygiëne, de medische zorg, de mishandelingen, de folteringen, de executies, aan bod. Het boek puilt zeker niet uit van de gruwelijke details. Toch weet Nefors met zijn bijna klinische analyse een uiterst nauwgezet beeld van het dagelijks leven op te hangen. Hij stelt terecht dat voor de gevangenen de psychische foltering minstens even erg was als de fysische mishandeling. Alle gedetineerden waren in mindere of meerdere mate het slachtoffer van permanente angst en onzekerheid. Er was vooreerst de onophoudende twijfel over de toekomst: vrijlating, deportatie, foltering of executie? Er was ook de angst voor de slagen van de bewakers tijdens de dwangarbeid, voor het gevaar van verklikking door celgenoten, voor eventuele represailles tegen familie en kennissen, Daarnaast was er het voortdurend gevoel van gejaagdheid. Van s morgens om 4 uur tot s avonds om 20 uur hoorden zij de bevelen van de bewakers die hen altijd wel voor iets opjoegen: opstaan, wassen, bedden opmaken, het appél, de arbeid, het eten, het slapengaan, alles werd afgewerkt in een strak tempo. De meeste bezigheden waren nochtans zinloos. Gedurende de ganse periode van de oorlog werkten de gevangenen aan het afgraven van de gigantische grondlaag die het fort bedekte, een vanuit economisch oogpunt totaal nutteloze arbeid.
4 Misschien nog het meest werden de gevangenen getroffen in hun menselijke waardigheid. Privacy was er niet. Zelfs het voldoen aan zijn natuurlijke behoeften gebeurde collectief en had iets mensonterends. Ex-gevangene Hertz Jospa in 1956: Alles moest op bevel gebeuren: Broek af, neerhurken, scheissen ; heel dikwijls werd het laatste bevel gevolgd door een ander: Opstaan. Met als gevolg dat veel kameraden zich niet durfden te ontlasten. Uit schrik om verrast te worden door het bevel tot opstaan zonder papier tot onze beschikking verkozen ze zich in te houden. Ook het sadisme van SS-bewakers droeg bij tot de geestelijke ondermijning. De wekelijkse douche voor de met ongedierte vergeven gedetineerden moest normaal een lichtpunt zijn in hun droevig bestaan. Maar Désiré Piens (1947) zag dat anders: opgejaagd door het schnel-schnell van de SS, bevonden we ons terug op de binnenplaats, slecht gekleed en nog nat, wachtende in de kou en in de regen tot de hele groep buiten was. Nog eens: wat ons goed moest doen, riskeerde ons nog meer ellende te bezorgen. Nieuwe gevangenen werden bij hun aankomst hard aangepakt Kampbeulen Vernieuwend zijn de bijdragen over het kamppersoneel. In de praktijk zijn het vooral biografische artikels die weliswaar heel wat research vergden, maar evenwel een algemene synthese verdienden. Toch blijven de verschillende levensbeschrijvingen interessant; zij maken onder andere duidelijk dat er geen algemeen profiel van de SS-er bestond. We maken uitgebreid kennis met de kampcommandanten. De eerste en tevens de beruchtste was Philipp Schmitt. Ex-gevangenen bevestigen allemaal zijn ongemene hardheid, zijn hond die hij lukraak de gevangenen liet bijten en zijn vrouw die er van hield om de gevangenen te provoceren. Daarnaast is er aandacht voor de Vlaamse SS-ers (die vaak het brutaalst optraden), de Wehrmacht-soldaten,
5 het burgerpersoneel, de collaborateurs uit de omgeving (leveranciers, de bouwaannemer, oorlogsburgemeester, ). Bij het kamppersoneel worden ook de kameroversten gerekend, evenals de Arbeitsführer die de gevangenen tijdens de dwangarbeid moesten in de gaten houden. Deze mannen waren wel geprivilegieerd, maar bevonden zich eigenlijk in een weinig benijdenswaardige positie. Velen onder hen probeerden te overleven door slaafs de bevelen van de kampleiding op te volgen. Zij aarzelden niet om hun collega s af te ranselen of sommigen, die bijvoorbeeld wat eetbaars hadden weten te bemachtigen, aan de bewakers te verklikken. Na de oorlog Bij de bevrijding van België in september 1944 vangt de periode Breendonk II aan. Tot januari 1947 bood het fort in afwachting van een proces onderdak aan honderden Vlaamsgezinde collaborateurs. Aangezien de Belgische autoriteiten nog niet helemaal operationeel waren, werd de controle van het fort tijdens de eerste maanden overgedragen aan het verzet. Het laat zich raden dat dit in de ogen van vele verzetslieden van allerlei slag de gelegenheid was om enkele rekeningen te vereffenen. Aldus werd Breendonk opnieuw het toneel van menselijke mishandelingen en vernederingen. Het gevolg hiervan was dat het na de repressieperiode zowel voor witten als voor zwarten een symbool van onverzettelijkheid werd, voor de enen tegenover de Duitse bezetter en de Vlaams-nationale collaborateurs, voor de anderen tegenover het Belgische establishment. Nefors behandelt deze naoorlogse periode van haat en spanningen zakelijk en met oog voor de wederzijdse gevoeligheden. Het maakt het boek alleen maar sterker. Breendonk De geschiedenis levert een belangrijke bijdrage tot de kennis van de Tweede Wereldoorlog in België. Het boek biedt ook stof tot nadenken. Het geeft een aanzet tot een louterende reflectie over het collectieve Belgische geheugen van het Nationale Gedenkteken Breendonk. De betekenis van het memoriaal wordt tot zijn ware proporties teruggebracht. Het wordt ontdaan van zijn mythische waarde voor elkeen die hiermee de eigen ideologie of het eigen groot gelijk wou rechtvaardigen. Patrick Praet
Werkstuk Geschiedenis Joden vervolging in de 2e WO
Werkstuk Geschiedenis Joden vervolging in de 2e WO Werkstuk door een scholier 1359 woorden 21 februari 2004 6,1 464 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud Inleiding Wat is jodenvervolging? Verplichte
Nadere informatieDE DEPORTATIES VAN JODEN UIT DE DOSSINKAZERNE
Inhoud WOORD VOORAF 9 INLEIDING 11 DE JOODSE GEMEENSCHAP IN BELGIË VOOR EN BIJ HET BEGIN VAN DE TWEEDE WERELDOORLOG 15 Joden vluchten uit Nazi-Duitsland, Oostenrijk en Polen 15 België als opvangland in
Nadere informatieWERKBLAD ERNST VERDUIN
WERKBLAD ERNST VERDUIN Bron 1. foto Ernst Ernst Verduin is geboren op 22 juni 1927. Deze schoolfoto komt uit 1940. Hoe oud is hij op deze foto? Op 17 januari 1943 komt hij samen met zijn vader, moeder
Nadere informatieWat rest is een foto
Wat rest is een foto Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum, Leeuwarden
Nadere informatieJ A N U A R I
A L G E M E E N De is ontwikkeld om tussendoor of als start van een les uit te voeren. Het is een korte opdracht waarbij leerlingen en wellicht ook uzelf worden geïnspireerd om met (een onderdeel van de)
Nadere informatieIn het spoor van de Shoah
In het spoor van de Shoah Verslag van een beklijvende herinneringsreis - Majdanek - Studiereis Stichting Auschwitz - Auschwitz in Gedachtenis vzw - editie 2015 Verslag door Simon Schepers (Bijzonder Comité
Nadere informatieToespraak 4 mei 2010 dodenherdenking Ds. A.J. Haak 1
Toespraak 4 mei 2010 dodenherdenking Ds. A.J. Haak 1 Beste mensen, De meimaand is een mooie maand. Mei betekent zon en voorjaar, het betekent weer buiten kunnen zitten. Maar de maand mei betekent ook denken
Nadere informatie2000 WOORDEN EN 200 BEELDEN
2000 WOORDEN EN 200 BEELDEN Vervolging en deportatie van de Joden in Nederland 1940-1945 Een korte virtuele rondgang door de tentoonstelling in het Nederlands paviljoen in Auschwitz http://www.auschwitz.nl/paviljoen
Nadere informatieZo werden er vanaf 1942 honderden tonnen boeken, brieven en andere geschriften per vrachtwagen naar de Van Gelderfabriek in Wormer vervoerd. Al dat pa
Dames en heren, jongens en meisjes, Ook dit keer bent u gelukkig met velen naar de jaarlijkse herdenking gekomen. Onze gedachten gaan vanavond terug naar het kwaad dat vijf jaar lang Nederland beheerste,
Nadere informatie6,4. Praktische-opdracht door een scholier 1492 woorden 21 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. Deelvragen:
Praktische-opdracht door een scholier 1492 woorden 21 maart 2007 6,4 59 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Deelvragen: 1 Hoe is Auschwitz ontstaan? 2 Waar diende Auschwitz voor? 3 Wat gebeurde er allemaal
Nadere informatieD E C E M B E R
A L G E M E E N De is ontwikkeld om tussendoor of als start van een les uit te voeren. Het is een korte opdracht waarbij leerlingen en wellicht ook uzelf worden geïnspireerd om met (een onderdeel van de)
Nadere informatieArigato. opdrachtenblad. Regie: Anielle Webster Scenario: Sandra Beerends Jaar: 2012 Duur: 10 minuten
Arigato opdrachtenblad Regie: Anielle Webster Scenario: Sandra Beerends Jaar: 2012 Duur: 10 minuten Lesuurpakket Arigato Thema s: oorlogsverleden; mensenrechten; vergeven; herdenken. Verdiepingsopdrachten:
Nadere informatieWAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het Joods Historisch Museum. Het onderwerp van je presentatie is:
b WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het. Het onderwerp van je presentatie is: ONDERWERP: SCHOOL OPDRACHT g n i g l o v r e v Joden Baal stof met jodensterren
Nadere informatieBastiaan Jan Ader Pastorie NieuwBeerta Geboren 30 december 1909 Gefusilleerd 20 november 1944 - Veenendaal.
Bastiaan Jan Ader Pastorie NieuwBeerta Geboren 30 december 1909 Gefusilleerd 20 november 1944 - Veenendaal. Bastiaan Jan Ader was een Nederlands-hervormd predikant in Drieborg /Nieuw- Beerta vanaf 1938.
Nadere informatieWERKBLAD WANDA VERDUIN
WERKBLAD WANDA VERDUIN Zoek aanvullende informatie op internet: www.joodsmonument.nl en www.joodsekindereninkampvught.nl Bron 1. foto Wanda Wanda Verduin is geboren op 20 augustus 1925. Deze foto is van
Nadere informatieOORLOG IN OVERIJSSEL 2015
OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 Opdrachten bij de film Naam Groep.. BEZETTING duur: ca. 15 minuten In de film zie je beelden van Hitler. Wie was hij? In welk jaar kwam Hitler aan de macht en welke plannen had
Nadere informatieeen zee van tijd een zee van tijd Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam: Hitler
Werkblad Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les : Wat er vooraf ging Na de Eerste Wereldoorlog gaat het slecht met Duitsland. Het land moet veel geld Hitler betalen aan de winnaars van de oorlog. De leider van
Nadere informatieWERKBLAD CARLA VEFFER
WERKBLAD CARLA VEFFER Zoek aanvullende informatie op internet: www.joodsmonument.nl en www.joodsekindereninkampvught.nl Bron 1. foto Carla met neefje en tante Gebruik www.joodsmonument.nl voor achtergrondinformatie.
Nadere informatieeen zee van tijd een zee van tijd Ze laten zien dat ze geen leger meer willen. Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam:
Werkblad Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les : Wat er vooraf ging Na de Eerste Wereldoorlog gaat het slecht met Duitsland. Het land moet veel geld Hitler betalen aan de winnaars van de oorlog. De leider van
Nadere informatieGeachte gasten van de herdenkingsplechtigheid, Het is voor mij een grote eer vandaag tijdens deze. herdenkingsplechtigheid het woord te mogen voeren.
Manuscript toespraak 29-04-2013 Mevr. Dr. Eva Högl - lid van de Bondsdag, toespraak t.g.v. de Nederlandse herdenkingsplechtigheid op 4 mei 2013 Geachte heer Snep, Geachte ambassadeur, Geachte gasten van
Nadere informatieGeachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes,
Toespraak Gerdi Verbeet Onthulling vernieuwd monument Voorhout, 3 mei 2017 Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes, Hartelijk dank dat u mij vandaag de gelegenheid geeft iets te
Nadere informatieMONUMENTEN IN AMSTERDAM
MONUMENTEN IN AMSTERDAM ondek de monumenten in de stad Project van het Amsterdams 4 en 5 mei comité Tijdelijk monument voor actiegroep Dolle Mina uit 2009. Hier tussen de Westermarkt en de Keizersgracht,
Nadere informatieMUSEUMFICHES PARCOURS GENOCIDE
MUSEUMFICHES PARCURS GENCIDE LEES EERST DIT In dit boekje vind je een museumparcours rond het thema genocide. Jullie werken in kleine groepjes. Elk bezoek start met de introfilm. Als je die nog niet zag,
Nadere informatieMag ik bij je binnenkomen
Mag ik bij je binnenkomen? Het verhaal van de Dienst Geestelijke Verzorging Mag ik bij je binnenkomen? Zo begint vaak het contact tussen iemand die is ingesloten en een geestelijk verzorger. Het lijkt
Nadere informatieF E B R U A R I
A L G E M E E N De is ontwikkeld om tussendoor of als start van een les uit te voeren. Het is een korte opdracht waarbij leerlingen en wellicht ook uzelf worden geïnspireerd om met (een onderdeel van de)
Nadere informatieHierna volgen nu 13 begrippen die iets met de oorlog te maken hebben. Combineer deze begrippen met een plaatje uit de strip.
Rebecca R. Een Senne en Sanneverhaal of een lesje geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog Marc Verhaegen Een voorbeeld van didactische verwerking naar de klas toe. Al weeral bijna 70 jaar geleden! De oorlogsjaren
Nadere informatieOuderen. Vrijwilligers en studenten tegen ouderenmishandeling. Stichting
Vrijwilligers en studenten tegen ouderenmishandeling Stichting Definitie ouderenmishandeling Al het handelen of nalaten van handelen jegens (geheel of gedeeltelijk) afhankelijke ouderen, door diegene(n)
Nadere informatieGekleurd verleden Een tentoonstelling getoetst aan de beulen van Breendonk
Gekleurd verleden Een tentoonstelling getoetst aan de beulen van Breendonk Leven bestaat er in om keuzes te maken. Vaak gaat het om kleine dingen zoals de vraag wat men eerst gaat lezen: je kwaliteitskrant
Nadere informatieToespraak van burgemeester W.M. de Jong tijdens de dodenherdenking op 4 mei 2019 te Houten
Toespraak van burgemeester W.M. de Jong tijdens de dodenherdenking op 4 mei 2019 te Houten Zojuist waren we twee minuten stil. Dat doen we om de slachtoffers te herdenken van de Tweede Wereldoorlog die
Nadere informatieIn het spoor van de Shoah
In het spoor van de Shoah Verslag van een beklijvende herinneringsreis - Belzec - Studiereis Stichting Auschwitz - Auschwitz in Gedachtenis vzw - editie 2015 Verslag door Simon Schepers (Bijzonder Comité
Nadere informatieInterview. Loods 24 en Joods leven in Rotterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog
Interview Loods 24 en Joods leven in Rotterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog Inhoudsopgave Inleiding Blz. 3 Achtergrondinformatie over het leven van Dhr. Hornman Blz. 4 Interview uitgewerkt Blz. 5 Lesideeën
Nadere informatieANNE FRANK EEN HERDENKINGSTOCHT IN ACTUELE BEELDEN FRANKFURT AM MAIN AKEN AMSTERDAM KAMP WESTERBORK AUSCHWITZ-BIRKENAU BERGEN-BELSEN
ANNE FRANK EEN HERDENKINGSTOCHT IN ACTUELE BEELDEN FRANKFURT AM MAIN AKEN AMSTERDAM KAMP WESTERBORK AUSCHWITZ-BIRKENAU BERGEN-BELSEN 80 FRANKFURT AM MAIN AKEN AMSTERDAM KAMP WESTERBORK AUSCHWITZ-BIRKENAU
Nadere informatieBernhardkazerne en Kamp Amersfoort
Bernhardkazerne en Kamp Amersfoort Aan mij weer de eer om een stukkie te schrijven over ons uitje naar Amersfoort. Deze keer hadden we een toer gepland naar het Tankmuseum op de Bernhardkazerne in Amersfoort
Nadere informatieTerug naar het Oostfront
Terug naar het Oostfront Terug naar het Oostfront Peter Dejaegher Auteur: Peter Dejaegher Coverontwerp: Peter Dejaegher ISBN: 9789402157277 Peter Dejaegher Inhoud Inleiding...5 1 Werven voor het Vlaams
Nadere informatieRegistratie Mondelinge Geschiedenis Het leven van de bevolking tijdens de Tweede Wereldoorlog
Registratie Mondelinge Geschiedenis Het leven van de bevolking tijdens de Tweede Wereldoorlog IDENTIFICATIE GEÏNTERVIEWDE PERSOON Algemeen Naam: Adres: Telefoonnummer: E-mail: Bovenstaande gegevens niet
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Kamp Westerbork
Werkstuk Geschiedenis Kamp Westerbork Werkstuk door een scholier 1943 woorden 31 mei 2002 6,3 364 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1. Inleiding Ik heb het werkstuk over kamp Westerbork gemaakt. Dit onderwerp
Nadere informatieAfbeelding voorpagina: Voormalige commandantwoning van kamp Westerbork, 2 februari 2015.
Afbeelding voorpagina: Voormalige commandantwoning van kamp Westerbork, 2 februari 2015. VRIJE UNIVERSITEIT Kampen als betwiste plekken De hedendaagse omgang met de kampen Westerbork, Vught en Amersfoort
Nadere informatieD DE HISTORISCHE PLAATS HUMBERGHAUS HET VERHAAL VAN EEN FAMILIE
D DE HISTORISCHE PLAATS HUMBERGHAUS HET VERHAAL VAN EEN FAMILIE Didactische materialen D: Vragenlijst voor groepswerk Uitgever en verantwoordelijk Historische Vereniging Dingden Heimatverein Dingden e.
Nadere informatieInhuldiging Gedenkplaat DZH door de Vriendenkring DZH en BOEKVOORSTELLING DZH met Tjen Mampaey Tisselt, 29/08/2018. Voordracht Hilde Vivijs
Inhuldiging Gedenkplaat DZH door de Vriendenkring DZH en BOEKVOORSTELLING DZH met Tjen Mampaey Tisselt, 29/08/2018 Voordracht Hilde Vivijs Goeie avond beste vrienden, alle aanwezigen, Dit waren geluidsfragmenten
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Tweede Wereldoorlog
Werkstuk Geschiedenis Tweede Wereldoorlog Werkstuk door een scholier 1663 woorden 7 juni 2004 6,3 124 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud Inleiding Hoofdstuk 1: Spanning voor de oorlog Hoofdstuk 2:
Nadere informatieStichting Requiem van Theresienstadt: Stemmen van Verzet. Beleidsplan. Amsterdam, september 2014
Stichting Requiem van Theresienstadt: Stemmen van Verzet Beleidsplan Amsterdam, september 2014 1. Het werk dat de stichting doet: De Stichting Requiem van Theresienstadt: Stemmen van Verzet is op 3 juli
Nadere informatieNaam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)
Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland
Nadere informatieKAZERNE DOSSIN Mechelen
KAZERNE DOSSIN Mechelen 476 2 476.Kazerne Dossin.Mechelen OPDRACHTGEVER Vlaamse Gemeenschap PROJECTARCHITECT b0b Van Reeth PROJECTTEAM b0b Van Reeth, Philip Aguirre Y Otegui, beeldend kunstenaar, Filip
Nadere informatieWouters, R. 60 jaar geleden barstte hier de oorlog los. De Heikapper. 19(2000)2, 20-23.
Via het kerkepadje stonden we vlakbij hun kookplaats en weldra drumden er een tiental jonge kleppers samen en kregen we doorheen de haag de resten van het eten. Daar proefden we voor de eerste maal in
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b
Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-12-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een beschrijving van een politieke stroming (rond 1870): Zij
Nadere informatieOp de vlucht. Oorlogsverhalen uit Geluwe en Gooik. Frans Peetermans. Een uitgave van de Heemkundige Kring van Gooik
Op de vlucht Oorlogsverhalen uit Geluwe en Gooik Frans Peetermans Een uitgave van de Heemkundige Kring van Gooik Op de vlucht - Oorlogsverhalen uit Geluwe en Gooik Frans Peetermans Uitgave van de Heemkundige
Nadere informatieBeeldverslag van een Haagse wijk
Beeldverslag van een Haagse wijk In deze opdracht maken de leerlingen een beeldverslag van een Haagse wijk of een deel daaruit over de situatie in de periode van rond en tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Nadere informatieMalka Mai. Mirjam Presseler. Rose Kattenberg, 4V2 16 november 2015
Malka Mai Mirjam Presseler Rose Kattenberg, 4V 6 november 05 Inhoud Samenvatting Tijd 3 Ruimte 3 Perspectief 3 Thema 3 Personages 3 Titel 3 De auteur 4 Eindoordeel 4 Het boek bestaat uit 34 bladzijdes
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info. Racisme
Racisme Ik heb een onderwerp gekozen dat jullie misschien een beetje vreemd zullen vinden, namelijk het thema 'racisme'. Als je dat woord opzoekt dan staat er: Racisme: racisme is het discrimineren van
Nadere informatieNaam: JODENVERVOLGING Kristallnacht en Februaristaking
Naam: JODENVERVOLGING Kristallnacht en Februaristaking Jodenvervolging in Duitsland De reden dat de joden vervolgd en vermoord werden tijdens de Tweede Wereldoorlog was, dat de joden rijk en succesvol
Nadere informatieOntsnapt aan de gaskamers
ren ontkwamen aan Sobibor Ontsnapt aan de gaskamers Door JORIS VAN DUIN DE TELEGRAAF, 10 JUNI (ONLINE) De SS besloot exact 75 jaar geleden dat ongeveer 1300 Joodse kinderen vanuit het concentratiekamp
Nadere informatieToespraak van Kamervoorzitter Gerdi Verbeet bij de opening van de tentoonstelling over het kindertransport vanuit Vught. Kamp Vught 5 juni 2011
Toespraak van Kamervoorzitter Gerdi Verbeet bij de opening van de tentoonstelling over het kindertransport vanuit Vught. Kamp Vught 5 juni 2011 Dames en heren, Bij de tentoonstelling die wij hier vandaag
Nadere informatieWERKBLAD LOTTY VEFFER
WERKBLAD LOTTY VEFFER Zoek aanvullende informatie op internet: www.joodsmonument.nl en www.joodsekindereninkampvught.nl Bron 1. foto Lotty Lotty Veffer is geboren op 10 juli 1921. Deze foto komt uit 1940.
Nadere informatieTOESPRAAK. Dodenherdenking Hoeksche Waard
TOESPRAAK Dodenherdenking Hoeksche Waard College van burgemeester en wethouders en raadsleden 4 mei 2019 Dames en heren, jongens en meisjes, Elk jaar, op de avond van 4 mei, herdenken wij onze oorlogsslachtoffers.
Nadere informatieToespraak van Anouchka van Miltenburg, Voorzitter van de Tweede Kamer, bij de bijeenkomst van de Stichting Herdenking 15 augustus 1945, op 14 augustus 2015 in de Tweede Kamer We dachten dat we na de capitulatie
Nadere informatieImpressie of verwerking van een gebeurtenis
Impressie of verwerking van een gebeurtenis In deze opdracht maken de leerlingen een impressie van een gebeurtenis uit de Tweede Wereldoorlog. Zij besteden in ieder geval aandacht besteden aan: de periode
Nadere informatieWERKBLAD WANDA VERDUIN
WERKBLAD WANDA VERDUIN Zoek aanvullende informatie op internet: www.joodsmonument.nl en www.joodsekindereninkampvught.nl Bron 1. foto Wanda Wanda Verduin is geboren op 20 augustus 1925. Deze foto is van
Nadere informatieSire, Geachte ministers uit binnen- en buitenland, Heren en dames ambassadeurs, Mevrouw de gouverneur, Mijnheer de burgemeester, Dames en heren,
TOESPRAAK DOOR KRIS PEETERS VLAAMS MINISTER-PRESIDENT EN VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW EN PLATTELANDSBELEID Opening Kazerne Dossin 26 november 2012 Sire, Geachte ministers
Nadere informatieOud worden met de oorlog
1555#Opmaak Oud w m d Oorlog 03-04-2001 15:07 Pagina 3 F.A. Begemann Oud worden met de oorlog 1555#Opmaak Oud w m d Oorlog 03-04-2001 15:07 Pagina 4 Elsevier, Maarssen 2001 Omslagontwerp en lay-out: Henri
Nadere informatieWAARDIG LEVEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK
WAARDIG LEVEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK 1. TOELICHTING Tijdens het bezoek aan de Democratiefabriek hebben jullie kunnen vaststellen dat bepaalde elementen essentieel zijn om tot democratie te komen.
Nadere informatieWaar sta jij? (Uit: Kompas)
Waar sta jij? (Uit: Kompas) Dit is een discussieactiviteit over: de basisvoorwaarden van menselijke waardigheid, het respectievelijke belang van burgerlijke en politieke rechten en van sociale en economische
Nadere informatie14-18 Brussel tijdens de Duitse bezetting. Presentatie van de tentoonstelling
14-18 Brussel tijdens de Duitse bezetting Presentatie van de tentoonstelling 21.08.2014 03.05.2015 Museum van de Stad Brussel www.museumvandestadbrussel.be De reservisten op 29 juli BRUSSEL TIJDENS DE
Nadere informatieFrederik Smekens Vak:Godsdienst Opdracht: de 7 deugden in het Christendom
Frederik Smekens Vak:Godsdienst Opdracht: de 7 deugden in het Christendom De zeven deugden bestaan al heel lang. Al sinds het begin van de mensheid. Adam zat alleen in het hemelse rijk. Hij verveelde zich
Nadere informatieExcellentie, geachte heer Snep, burgemeester Laesicke, professor Morsch, beste Nederlandse vrienden, geachte dames en heren,
Toespraak van Bondsminister dr. Barbara Hendricks ter gelegenheid van de bijeenkomst op de Nederlandse nationale dag van de Dodenherdenking op 4 mei 2015 in de Gedenkstätte Sachsenhausen Excellentie, geachte
Nadere informatieWelke angst leefde bij de broers van Jozef na het overlijden van hun vader?
Wat hield Jozef zijn hele leven in Egypte voor ogen? Welke angst leefde bij de broers van Jozef na het overlijden van hun vader? Genesis 50:15, 17 15 Toen de broers van Jozef zagen dat hun vader dood was,
Nadere informatieKinderen in Nederland hebben het goed. Maar.., dat geldt nog niet voor alle kinderen.
Intro Geachte staatssecretaris, Kamerleden, leden van de debatteams, vrienden, familie en andere aanwezigen. Welkom op deze vroege, HELE vroege vrijdagochtend. Kinderen in Nederland hebben het goed. Maar..,
Nadere informatieAls ik morgen niet op transport ga, ga ik s avonds naar de revue. Kamp Westerbork in brieven, dagboeken en memoires (1942-2010) E.M.
Als ik morgen niet op transport ga, ga ik s avonds naar de revue. Kamp Westerbork in brieven, dagboeken en memoires (1942-2010) E.M. Moraal Samenvatting Opgericht als vluchtelingenkamp in 1939 voor de
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Jodenhaat in de Tweede Wereldoorlog
Werkstuk Geschiedenis Jodenhaat in de Tweede Wereldoorlog Werkstuk door een scholier 2028 woorden 13 december 2005 4,7 122 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sfinx Vraag 1 a) In welk jaar werd Nederland
Nadere informatieEn als de eerste druppels beginnen te vallen, hopen we dat het erger dan dat niet wordt.
Als we de wind op voelen steken, Koelere lucht door de kieren van het raam waait, We aan alles voelen dat het weer om gaat slaan, Dan denken we vaak: misschien waait het wel over. En als de eerste druppels
Nadere informatieVoor de opleider WERKVORM 5: VOOR DE OPLEIDER (1) ROLLEN
WERKVORM 5: VOOR DE OPLEIDER (1) ROLLEN Slachtoffers, daders, helpers en omstanders In deze werkvorm maken docenten (in opleiding) kennis met vier rollen en leren zij deze toepassen in onderwijssituaties.
Nadere informatieVOORBEELD CASUS. Wat is de winst van wachten tot het laatste moment? een socratisch gesprek uitgeschreven
VOORBEELD CASUS Wat is de winst van wachten tot het laatste moment? een socratisch gesprek uitgeschreven Hieronder tref je een beschrijving van een socratisch gesprek van ca. 1 1/2 uur, in 5 stappen. Voor
Nadere informatieLESPAKKET V-BOMMEN OP ANTWERPEN
@ LESPAKKET V-BOMMEN OP ANTWERPEN pagina 2 en 3! inleiding V-BOMMEN OP ANTWERPEN Voor het maken van deze opdrachten moet je eerst het stripboek V-Bommen op Antwerpen hebben gelezen. De Duitsers ontwikkelden
Nadere informatieComplexnummer:
: 529205 Smallepad 5 3811 MG Amersfoort Postbus 1600 3800 BP Amersfoort www.cultureelerfgoed.nl T 033 421 74 21 F 033 421 77 99 E info@cultureelerfgoed.nl Kamp Amersfoort Aantal complexonderdelen Monumentnummers
Nadere informatie2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg
2 maart 1945 2 maart 2016 Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg Er kwamen 4 Duitsers bij de Bark. Ze slaan piketten, voor het plaatsen van batterijen veldartillerie. Maar op die dag gingen de verzetsgroepen
Nadere informatieDOCENTEN HANDLEIDING
BESTEL OOK DE EDUCATIEVE KRANT! Ga naar www. oorlogsgeheimendefilm.nl DOCENTEN Een film over vriendschap, vertrouwen & verraad HANDLEIDING Bij de digitale les over de film Oorlogsgeheimen Op 3 juli gaat
Nadere informatieOpdrachtenblad bij de tentoonstelling. Zie onder dit document.
Lesidee: Expositie Auswitz-Birkenau (8 t/m14 april Sweelinckplein,15 t/m 26 april MICT) Bezichtig banieren met tekst en beeldmateriaal van kamp Westerbork, Vught, het Apeldoornsche Bosch en de transporten
Nadere informatieVredescentrum. AANBOD SECUNDAIR ONDERWIJS Schooljaar
Vredescentrum AANBOD SECUNDAIR ONDERWIJS Schooljaar 2017-2018 1 Vredescentrum van de provincie en stad Antwerpen vzw Het Vredescentrum voor de vrienden. Het Vredescentrum is al 30 jaar lang een enthousiaste
Nadere informatieAndré Bolhuis, voorzitter NOC*NSF bij Nationale Sportherdenking. Wij zijn vandaag opnieuw bijeengekomen bij dit Olympisch Stadion waar in 1928
André Bolhuis, voorzitter NOC*NSF bij Nationale Sportherdenking Olympisch Stadion, 4 mei 2017 Beste aanwezigen, Wij zijn vandaag opnieuw bijeengekomen bij dit Olympisch Stadion waar in 1928 vele sporthelden,
Nadere informatieVoorbeelden van draaiboeken
Praktische tips 2 Voorbeelden van draaiboeken 3 Voorbeeld uitnodiging herdenking 4 Voorbeeld uitnodiging overdracht 5 Voorbeeld welkomstwoord 5 Voorbeeld slotwoord 6 Gedichten Voorbeelden van draaiboeken
Nadere informatieVERBETERSLEUTEL PARCOURS GENOCIDE
VERBETERSLEUTEL PARCOURS GENOCIDE Genocide op verdieping IV Het uitmoorden van een volledige bevolkingsgroep kreeg pas in 1944 een naam: genocide (volkerenmoord). De Holocaust of Shoah is de grootste en
Nadere informatieWERKBLAD LOTTY VEFFER
WERKBLAD LOTTY VEFFER Zoek aanvullende informatie op internet: www.joodsmonument.nl en www.joodsekindereninkampvught.nl Bron 1. foto Lotty Lotty Veffer is geboren op 10 juli 1921. Deze foto komt uit 1940.
Nadere informatieTekst herdenking Brabantse gesneuvelden: Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst
Tekst herdenking Brabantse gesneuvelden: Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst Dames en heren, allen hier aanwezig. Het is voor mij een grote eer hier als pas benoemde burgemeester
Nadere informatieSO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht
SO 1 Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014 Historisch Overzicht 1. Welke doelstelling had Wilhelm II bij zijn aantreden als Keizer van Duitsland? 2. Welk land behoorde niet tot de Centralen tijdens de Eerste
Nadere informatieBIJDRAGE HERDENKING 12 april 2015
BIJDRAGE HERDENKING 12 april 2015 Geachte dames en heren, lieve familie en vrienden, Op 12 april 1945 was ik hier ook. Ik ben Eva Weyl en was toen bijna 10 jaar. Ik herinner mij de bevrijding heel goed;
Nadere informatieONTSTAAN VAN DE EUROPESE UNIE
ONTSTAAN VAN DE EUROPESE UNIE Hoe het begon 1870: Frans-Duitse oorlog om Elzas-Lotharingen Elzas-Lotharingen Welke grondstoffen vindt men terug in dit gebied? Hoe het begon 1870: Frans-Duitse oorlog om
Nadere informatieGELOOFSGEMEENSCHAP Reiderland - B.J.ADER EN J.A.ADER-APPELS - YAD VASHEM
GELOOFSGEMEENSCHAP Reiderland - B.J.ADER EN J.A.ADER-APPELS - YAD VASHEM Groot is de voorbije decennia de verbondenheid van de Geloofsgemeenschap Reiderland met ds. Ader, zijn vrouw en de Aderstichting
Nadere informatieEls pelgrom (Else Koch) werd geboren op 2 april 1934 in arnhem, ze maakte daar de hongerwinter van 1944/1945 mee. Een zak vol
Boekverslag door Robbin 736 woorden 6 november 2017 0 keer beoordeeld Auteur Els Pelgrom Genre Jeugdboek Eerste uitgave 1977 Vak Nederlands De schrijver: Els pelgrom (Else Koch) werd geboren op 2 april
Nadere informatieBRON 4. Serviërs die zijn verbannen uit de onafhankelijke staat Kroatië, een satellietstaat van nazi-duitsland
BRON 4 Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden miljoenen mensen het slachtoffer van massa-executies, deportaties, honger, dwangarbeid, concentratiekampen en bombardementen. Vluchtelingen en bannelingen Serviërs
Nadere informatieInterview over de geschiedenis van Joodse Hagenaars
Interview over de geschiedenis van Joodse Hagenaars In deze opdracht maak je een interview met een of meer personen over de Joodse bevolkingsgroep in Den Haag tijdens de Tweede Wereldoorlog. Je moet in
Nadere informatieMarie Anne Tellegen overleefde de oorlog. Zij werd na de oorlog benoemd tot directeur van het Kabinet der Koningin (1945-1959).
Werkblad 1: Marie Anne Tellegen. Mijn naam is Marie Anne Tellegen. Ik ben geboren in het jaar 1893 in Arnhem. Mijn vader was burgemeester van Amsterdam van 1915 tot 1921. In februari 1944 kwam ik in de
Nadere informatiewww.razyboard.com/system/index.php?printview)
1 2 3 www.razyboard.com/system/index.php?printview) 4 6 Beeld cartoon in Cartoonwedstijd over holocaust in Teheran 5 6 60gp.ovh.net/~novacivi/blog/archives/cat_inte...) 7 8 Geschiedenis : levend verleden?
Nadere informatieRESEARCH CONTENT. Loïs Vehof GAR1D
RESEARCH CONTENT Loïs Vehof GAR1D INHOUD Inleiding ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ blz. 2 Methode -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieHet tweede avontuur van Broer Vos en Broer Konijn
Het tweede avontuur van Broer Vos en Broer Konijn Oom Remus bron. Z.n., z.p. ca. 1950 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/remu001twee01_01/colofon.php 2010 dbnl / erven J.C. Harries 2 [Het
Nadere informatieLesbrief Project Herdenking Grote Kerkrazzia s
Lesbrief Project Herdenking Grote Kerkrazzia s Waarom herdenken we de Grote Kerkrazzia s? Je hebt vast wel eens gehoord over de Tweede Wereldoorlog. De Duitse leider Hitler wilde baas worden in heel Europa
Nadere informatieVoorstel. Studenten van verschillende nationaliteiten discussieren over de Holocaust. Een e-learning project, waaronder o.a. een video-konferentie
Voorstel Studenten van verschillende nationaliteiten discussieren over de Holocaust Een e-learning project, waaronder o.a. een video-konferentie Thema De Holocaust en andere Genociden Holocaust en Sinti
Nadere informatieDemocratie komt met een verantwoordelijkheid. Jaarthematekst 2019 Door Khadija Arib, voorzitter van de Tweede Kamer
Democratie komt met een verantwoordelijkheid Jaarthematekst 2019 Door Khadija Arib, voorzitter van de Tweede Kamer Een zeer bekende en indringende foto van de Jodenvervolging in Nederland werd gemaakt
Nadere informatieOnder de Hoge Bescherming van ZM de Koning. De Trein der naar Auschwitz - Birkenau Mei 2012
Onder de Hoge Bescherming van ZM de Koning De Trein der 1000 naar Auschwitz - Birkenau Mei 2012 1. Inleiding: In 1995 organiseerden de stad Namen en de Auschwitz Stichting een groot herinneringsproject:
Nadere informatieKlein Kontakt. Jarigen. in april zijn:
A Klein Kontakt Het is alweer eind maart wanneer dit Kontakt uitkomt, het voorjaar lijkt begonnen, veel kinderen hebben kweekbakjes met groentes in de vensterbank staan, die straks de tuin in gaan. Over
Nadere informatiePinksterbloem 42, 9411 CH Beilen girorekening: 1342977 KvK Meppel nr. 04043866 tel. 0593-541848 of 06-50805953 fax: 0593-541849
Uitgeverij Drenthe Gespecialiseerd in het uitgeven van historische en genealogische tijdschriften, boeken en jubileumuitgaven. Pinksterbloem 42, 9411 CH Beilen girorekening: 1342977 KvK Meppel nr. 04043866
Nadere informatieDOCENTEN HANDLEIDING
BESTEL OOK HET WERKBOEKJE! Ga naar www. oorlogsgeheimendefilm.nl DOCENTEN Een film over vriendschap, vertrouwen & verraad HANDLEIDING Bij de digitale les over de film Oorlogsgeheimen Op 3 juli gaat de
Nadere informatie