Helmond, 30 juli 2010 Ons kenmerk: Doorkiesnr.: Onderwerp: stand van zaken Sluis 7 Uw kenmerk: Uw brief d.d.

Transcriptie

1 Aan de leden van de gemeenteraad. Raadsinformatiebrief 69 Beheer Openbare Ruimte Helmond, 30 juli 2010 Ons kenmerk: Doorkiesnr.: Onderwerp: stand van zaken Sluis 7 Uw kenmerk: Uw brief d.d.: Beleidsmatige context en voorgaande besluitvorming De noordelijke kanaaltak van de oude Zuidwillemsvaart (ZWV) is in de 90-er jaren van de vorige eeuw door de gemeente Helmond overgenomen van Rijkswaterstaat. Dit gebeurde nadat de oostelijke omleiding van de ZWV in gebruik was genomen. Bij de overdracht zijn tussen Rijkswaterstaat en de gemeente afspraken gemaakt over vergoedingen (afkopen beheer en onderhoud), de overname van bedienend personeel en de scheepvaartfunctie van de noordelijke kanaaltak. Met Rijkswaterstaat is afgesproken dat de scheepvaartfunctie van de noordelijke kanaaltak af zou gaan. De belangrijkste reden hiervoor was het weren van (beroeps)scheepvaart door het Helmondse stadshart. Deze scheepvaart leverde immers in de spits grote verkeerschaos op door openstaande bruggen. Rijkswaterstaat heeft dit geëffectueerd door de scheepvaartfunctie, bij koninklijk besluit, van deze kanaaltak af te halen. Vervolgens is overeengekomen dat de gemeente de middelen meekrijgt om sluis 7 om te bouwen tot een stuw. Na de overname van de noordelijke kanaaltak hebben verschillende raden van Helmond aangegeven de mogelijkheden voor het terugbrengen van (recreatie)vaart op deze kanaaltak niet te willen blokkeren. Dit heeft ertoe geleid dat er nooit een stuw is aangelegd en de status quo bij sluis 7 is gehandhaafd. Recent onderzoek heeft aangetoond dat de sluis in een slechte staat is, zowel bouwkundig als elektromechanisch. In 2004 is een (tijdelijke) stalen damwand voor sluis 7 geplaatst om het risico op overstroming door het bezwijken van de sluis te beperken. Helmond heeft een grote ambitie in het vernieuwen, completeren en aantrekkelijker maken van het stadshart. Hiervoor zijn veel plannen opgesteld, waaronder het Centrumplan. Eind 2009 is de Strategische visie Kanaalzone in de raad behandeld, waarin het belang van het kanaal voor de ontwikkeling van de kanaalzone naar voren komt. Gesteld zou kunnen worden, dat het kanaal en het daaraan gerelateerde industriële verleden van Helmond, de stad gemaakt hebben tot wat zij nu is. Een belangrijk deel van de identiteit van onze stad is verweven met het kanaal. In deze visie wordt daarom ook gepleit voor het zo veel mogelijk behouden en herbestemmen van de nog bestaande industriële objecten en artefacten in de directe omgeving van het kanaal. Samen met het kanaal zelf, dat inmiddels ook ruim 180 jaar oud is en bijna op zichzelf een industrieel monument genoemd kan worden, geven deze Helmond een eigen en authentiek gezicht, met verwijzing naar een belangrijke periode in de historie van de stad. Een onderdeel van dit industriële erfgoed is sluis 7, om een aantal redenen: Het is een zichtbaar en tastbaar historisch element dat laat zien hoe Helmond heeft kunnen groeien tot de stad die het nu is. Het kanaal met de inliggende sluizen zorgde immers voor een grote bedrijvigheid en een flinke economische impuls. Sluis 7 heeft nog een aantal kenmerkende eigenschappen die het ook als object historisch interessant maken. Een voorbeeld is de nog aanwezige handbediening op deze sluis. Een ander

2 voorbeeld is de afmeting van de sluizen in de ZWV (waaronder ook sluis 7), waarvoor speciaal schepen werden ontwikkeld (de oude Kempenaars). Rijkswaterstaat is in hoog tempo de bestaande sluizen in de ZWV aan het vervangen door grotere, nieuwe sluizen tot 90 meter lengte. Dit betekent dat het aantal originele sluizen in de ZWV verder af zal nemen. In het kader van het traject Samen Investeren, dat samen met de provincie is ingegaan, is aangegeven dat de renovatie van sluis 7 in de eerste plaats gemotiveerd is vanuit de cultuurhistorische invalshoek. Daarnaast is er ook een link met de toeristisch-recreatieve ontsluiting van de kanaalzone (waaronder het herstel van de (toer)vaart) en het aanliggende beekdal van de rivier de Aa en het gebied rond kasteel Croy dat deel uitmaakt van het Middengebied Eindhoven-Helmond. Tegen die achtergrond is het voornemen geplaatst om bij sluis 7 een recreatieve poort te ontwikkelen. Sluis 7 kan zo een belangrijk knooppunt worden, van waaruit fietsende, wandelende en varende recreanten het omliggende gebied, onder andere Croy en De Bundertjes, maar ook de stad Helmond, nader kunnen gaan verkennen. Vooralsnog wordt dit kleinschalig ingestoken, waarbij vooral gedacht moet worden aan picknickplaatsen, informatieborden en kleinschalige tijdelijke aanlegvoorzieningen voor de recreatievaart. Om deze reden wordt ook gekozen voor een aantrekkelijke, groene inrichting van het sluiscomplex die aansluit bij de omgeving. In een later stadium kan bezien worden of een verdere uitgroei van het recreatieve knooppunt een optie is. Vanuit bovenstaand gedachtegoed heeft het (vorige) college in januari 2010 een besluit genomen omtrent de randvoorwaarden voor de uitwerking van sluis 7. Deze randvoorwaarden waren: de sluiskolk moet meter lang worden (conform huidige situatie). Deze lengte refereert aan het historisch gebruik en aanzicht van de sluis en past vanuit dat oogpunt het beste bij de eisen met betrekking tot cultuurhistorisch en industrieel erfgoed. Het argument vanuit cultuurhistorisch en industrieel erfgoed is voor de provincie de belangrijkste reden voor cofinanciering. de uitstraling van de sluis moet enerzijds passen bij de groene omgeving en anderzijds recht doen aan de historische situatie.

3 Er moet een (ophaal)brug over sluis 7 aangelegd worden, zodat het oostelijk en westelijk gebied naast het kanaal verbonden wordt en sluis 7 als een recreatief knooppunt kan fungeren. Zoals boven reeds aangegeven, wordt dit recreatief knooppunt vooralsnog low-profile ingestoken. Afgelopen maart is, om invulling te kunnen geven aan het tweede punt, de oude ophaalbrug bij sluis 6 (de Donksebrug) aangekocht. Deze moest verdwijnen in verband met de recent gerealiseerde nieuwe oversteek over het kanaal in Beek en Donk. Het betreft een oude, geklonken stalen brug die zowel qua afmetingen als qua uitstraling uitstekend past bij sluis 7. Op deze manier is tevens een traditionele brug voor de regio bewaard gebleven. Voorbereiding herbouw sluis 7 In het voorjaar 2009 is reeds een voorbereidingskrediet van ,- beschikbaar gesteld. Voor de voorbereiding is DHV als adviseur ingeschakeld. Door DHV zijn, in overleg met de interne ambtelijke projectgroep, drie varianten voor herbouw van de sluis uitgewerkt. Deze varianten zijn: 1: herbouw zoals de bestaande situatie (rechte sluiskolk met stalen damwanden) 2: historische variant met een gebogen sluiskolk en gebruik van traditionele materialen (metselwerk, basalt en natuursteen) 3: zoals 2, maar met een verlaagde, groene kolk aan de oostzijde, grenzend aan het natuurgebied Bundertjes. De kosten voor de varianten zijn nu globaal als volgt geraamd: Variant 1: 5,6 mio euro (excl. BTW Variant 2: 6,1 mio euro (excl. BTW) Variant 3: 6,1 mio euro (excl. BTW) Naast de bouw van de sluis zelf, zijn de volgende zaken tevens bij de geraamde kosten inbegrepen: renovatie en plaatsing van de reeds aangekochte Donksebrug op sluis 7, reconstructie Kanaaldijk ter plaatse van de oversteek voor recreatief verkeer, alle noodzakelijke elektromechanische en hydraulische onderdelen en besturingssystemen, bedieningshuisje en kleinschalige verblijfsvoorzieningen (bankjes, aankleding sluiscomplex etc.). tevens is rekening gehouden met 20% onvoorziene kosten. Dat is een vrij fors percentage, maar in dit stadium is nog niet helemaal te overzien waar we in de uitvoeringsfase mogelijk nog tegenaan gaan lopen. Op basis van de voorgaande besluitvorming, de afspraken met de provincie zoals vastgelegd in de subsidiebeschikking voor de Kanaalzone en het gewenste beeld voor deze locatie, hebben wij besloten om verder te gaan met de uitwerking en aanbesteding van variant 3: de historische variant met de verlaagde, groene kolk aan de oostzijde. Deze komt het beste tegemoet aan de eisen vanuit cultuurhistorisch en industrieel erfgoed, verhoogt de belevingswaarde van het sluiscomplex en gaat met een groene aankleding aan de oostzijde naadloos over in het natuurgebied van de Bundertjes. Middelen Ten behoeve van deze uitwerking en aanbesteding hebben wij een uitvoeringskrediet van ,- beschikbaar gesteld (zijnde de geraamde kosten van ,- minus de ,- van het reeds beschikbaar gestelde voorbereidingskrediet). Een verdere uitsplitsing van de kosten en de dekking is in onderstaande tabel opgenomen.

4 Kosten Dekking Sloop en herbouw sluis bestaand voorbereidingskrediet incl. aanschaf en installatie Donkse brug - incl. aanpassingen kanaaldijk tbv fietsoversteek IVP-post incl. nieuwe spuiduiker - incl. remming- en geleidewerken - incl. besturingssystemen subsidie SI incl. staartkosten, stelposten en 20% onvoorzien - incl. engineering Voorbereiding Toezicht Diverse onderzoeken Bouwleges etc Kabels en leidingen Communicatie TOTAAL Vervolgstappen De herbouw van sluis 7 is gekoppeld aan de deadlines zoals genoemd in de subsidiebeschikking voor Samen Investeren. Deze stelt als eis dat er eind 2010 een opdracht verleend moet zijn, waaruit blijkt dat er een onomkeerbare situatie is ontstaan en er een feitelijk uitvoeringstraject gaat lopen. De uitvoeringsfase van het hele project moet uiterlijk eind 2013 gereed zijn. Volgens de huidige planning is dit haalbaar. Relatie met de brug bij Aarle-Rixtel In mei hebben wij een kennismakingsgesprek gehad met onze collega-wethouders in de gemeente Laarbeek. Daarbij is gebleken dat Laarbeek ambities heeft om de recreatie(vaart) in haar gemeente een impuls te geven. Wij hebben afgesproken elkaar op korte termijn nogmaals te spreken en daarbij de mogelijkheden te verkennen om samen te werken bij de eventuele ontwikkeling van een recreatie(vaart)product in het gebied op en rondom de noordelijke kanaaltak. Vanzelfsprekend zal in dat gesprek ook de mogelijkheid voor het heropenen van de brug bij Aarle-Rixtel, als onderdeel van de ontwikkeling van recreatietoervaart, worden verkend. Overigens zal ook Rijkswaterstaat in deze discussie betrokken moeten worden, aangezien de brug formeel hun eigendom is. Er wordt vaak de vraag gesteld over het nut van herbouw van sluis 7, mocht blijken dat de brug bij Aarle- Rixtel toch gesloten blijft. Deze vraag is terecht en logisch. Toch menen wij vast te kunnen houden aan herbouw van de sluis, ook als de brug (voorlopig) dicht blijft en wel om de volgende redenen: Het belang van de sluis voor Helmond vanuit het oogpunt van cultuurhistorie en industrieel erfgoed en als onderdeel van de Kanaalzone. Een sluis ligt er voor minimaal 100 jaar. In die periode kan er, ook bestuurlijk, veel veranderen.

5 De huidige sluis is in een slechte staat en kan op enig moment bezwijken. Een sluis heeft ook een belangrijke waterkerende functie. Er staat nu een damwand voor de sluis om overstromingen als gevolg van het bezwijken van de sluis te voorkomen of te beperken. Deze damwand kan echter niet als een volwaardig waterbeheersingswerk functioneren. Uiteindelijk zal er toch een definitieve oplossing moeten komen. De kosten hiervoor liggen in de ordegrootte van 1,5-2,5 miljoen euro (gronddam of geregelde stuw) en zijn niet subsidiabel. De extra kosten die de gemeente nu moet maken om de sluis te herbouwen zijn te overzien ten opzichte van de kosten die anders sowieso op enig moment gemaakt zouden moeten worden. Wij zullen u op de hoogte houden van de voortgang op dit onderwerp. Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Helmond, De burgemeester, de secretaris, * * Weg op den Heuvel 35/tel /fax: Correspondentieadres: Postbus 950/5700 AZ Helmond / Gemeente@helmond.nl / Bankrelatie: ING Bank