INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 1 VOORWOORD... 2 INLEIDING... 4 BAL EN HAAR THEMATEAMS... 6 GAS-BEMIDDELING... 80

Transcriptie

1 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 1 VOORWOORD... 2 INLEIDING... 4 BAL EN HAAR THEMATEAMS... 6 GAS BEMIDDELING... 8 GAS BEMIDDELING: DE CIJFERS IN BEELD... 8 REFLECTIES... 9 POLITIËLE SCHADEBEMIDDELING (PSB) POLITIËLE SCHADEBEMIDDELING: DE CIJFERS IN BEELD REFLECTIES HERSTELBEMIDDELING MINDERJARIGEN (HB-) HERSTELBEMIDDELING: DE CIJFERS IN BEELD HERSTELGERICHT GROEPSOVERLEG (HERGO): DE CIJFERS IN BEELD VRIJWILLIGERSWERKING: DE CIJFERS IN BEELD REFLECTIE REACTIES VAN PARTIJEN DIE DEELNAMEN AAN EEN BEMIDDELING HERSTELBEMIDDELING MEERDERJARIGEN (HB+) HERSTELBEMIDDELING MEERDERJARIGEN: DE CIJFERS IN BEELD STRUCTURELE ACTIVITEITEN GETUIGENIS CONCLUSIE EN PERSPECTIEVEN BIJLAGEN GAS-BEMIDDELING: CIJFERS POLITIËLE SCHADEBEMIDDELING: CIJFERS HERSTELBEMIDDELING MINDERJARIGEN: CIJFERS HERSTELBEMIDDELING MEERDERJARIGEN CIJFERS FOLDER GAS PROCEDURE HERGO SCHEMATISCH OVERZICHT CONCEPTTEKST VRIJWILLIGERSWERKING FLYER VRIJWILLIGERS HERGO VOORBEELD NIEUWE PARKETBRIEVEN MEERDERJARIGEN PERSONEELSBEZETTING BAL GAS-BEMIDDELING POLITIËLE SCHADEBEMIDDELING HERSTELBEMIDDELING MINDERJARIGEN HERSTELBEMIDDELING MEERDERJARIGEN... 81

2 Voorwoord VOORWOORD Het jaarverslag dat u in handen heeft, is er een van een dienst en een samenwerkingsverband die in beweging blijven. De diverse projecten van BAL getuigen daarvan. De schadebemiddeling op politieniveau blijft zoeken naar vernieuwing om beter aan te sluiten bij het dagelijkse politiewerk, rekening houdend met een evoluerende beleidscontext. De bemiddeling met minderjarige daders beleeft een nieuw elan dankzij de versterkte inzet van een groep vrijwilligers. Er werd in het voorbije jaar tevens een model uitgewerkt om vrijwilligers te betrekken in het herstelgericht groepsoverleg (Hergo). De waarde en de betekenis van dit vrijwilligerswerk, voor de direct betrokkenen, voor de samenleving maar ook voor justitie, zijn niet te onderschatten. Herstelbemiddeling met meerderjarige daders blijft zich verder ontwikkelen, vaak na voorafgaand onderzoek naar de juiste toedracht van bestaande knelpunten. Zo werd de bemiddelingsmethodiek bij intra-familiaal geweld verfijnd, werden aanpassingen doorgevoerd in de wijze waarop slachtoffers en daders door het parket uitgenodigd worden tot deelname aan bemiddeling en werd vanuit een herstelrechtelijke invalshoek actief deelgenomen aan het uittekenen van een onthemingsproject voor gedetineerden. De projecten van BAL blijven zich met andere woorden dynamisch en flexibel opstellen. Dit is belangrijk voor de toch nog jonge sector die het herstelrecht in België (en in andere landen) is. De uitdagingen zijn te groot en de maatschappelijke veranderingen te complex om herstelrechtelijke processen en diensten (nu al) te stroomlijnen. Van het beleid mag verwacht worden dat voldoende ruimte wordt gelaten voor reflectie, onderzoek en experiment en dat deze zaken, in deze fase van ontwikkeling, zelfs aangemoedigd worden. Dit hoeft beleidsverantwoordelijken er niet van te weerhouden een algemeen kader en de grote oriëntatielijnen te bepalen. Maar een gecoördineerd beleid inzake herstelrecht blijft in ons land toekomstmuziek. Zo rijst nu ook de vraag welke visie de Vlaamse Gemeenschap zal ontwikkelingen wanneer straks ook de bemiddeling in strafzaken (via de justitiehuizen) in haar portefeuille zal zitten, het nationale subsidiebeleid inzake herstelbemiddeling helemaal wordt overgeheveld en haar bevoegdheden inzake de jeugdbescherming compleet worden. Ook dichter bij huis is er nog heel wat werk. We zijn bijna 20 jaar met herstelbemiddeling bezig, BAL bestaat 15 jaar, maar bepaalde knelpunten blijven steeds terugkeren. Het grootste hiervan betreft wellicht nog steeds de selectie, verwijzing en opstart van dossiers in de respectievelijke bemiddelingsprojecten. We bereiken de slachtoffers onvoldoende, herstelbemiddeling is niet bekend bij de mensen, Hergo wordt (in Vlaanderen) marginaal toegepast. De komst van diverse wettelijke kaders heeft daar niet veel aan veranderd. De visie, de wetgeving en de financiering zijn er, maar een brede implementatie van herstelrechtelijke processen blijft achterwege. We zijn in grote mate afhankelijk van één doorverwijzingskanaal, dat van justitie, goed wetende dat via deze weg de grote groep van slachtoffers en daders niet, of maar zeer moeizaam, kan bereikt worden. Het is een paradoxale situatie waar het herstelrecht, in zijn pogingen om een goede aansluiting te vinden bij de strafrechtsbedeling en een loyale samenwerking op te bouwen met gerechtelijke instanties, voor staat. Eigenlijk weten we ook niet precies hoeveel slachtoffers en daders we zouden moeten bereiken, omdat we niet eens een precies zicht hebben op de prevalentie van (verschillende vormen van) criminaliteit in het arrondissement Leuven. 2

3 Voorwoord Op andere punten wordt echter belangrijke vooruitgang geboekt. Dit is met name zo voor de versterking van de samenlevingsoriëntatie. De toenemende vrijwilligerswerking, het verzorgen van maatschappelijke sensibilisering en voorlichting via de media en het uitwerken van socio-educatieve vormingsprogramma s getuigen hiervan. Het opbouwen van dit maatschappelijk draagvlak is inderdaad voor het herstelrecht van het grootste belang. Het is jammer dat de overheid dit noodzakelijke onderdeel van het werk niet sterker honoreert. Een verdere stap richting samenleving werd onlangs gezet met het nieuwe Europese project rond Peacemaking Circles, waaraan Vlaanderen participeert en waarin met name Leuven een actieve rol speelt. Dit project kan voor het herstelrecht een belangrijke nieuwe richting aangeven, door het fundamenteel anders gaan kijken naar conflicten, door de bredere samenleving actief te betrekken en door de verhouding tussen samenleving en strafrechtsbedeling in een nieuw daglicht te stellen. Hiertoe bieden Peacemaking Circles een praktisch hanteerbaar forum. Ivo Aertsen Voorzitter Stuurgroep Herstelrecht en bemiddeling Arrondissement Leuven 12 maart

4 Inleiding INLEIDING We presenteren u hierbij het jaarverslag van In dit jaarverslag trachten we u een beeld te geven van de gevarieerde werkzaamheden van de Bemiddelingsdienst Arrondissement Leuven (BAL). We hopen hiermee de daadwerkelijke bemiddelingspraktijk te verduidelijken en geven u een zicht op het aantal dossiers waarin gewerkt werd, hoeveel dossiers al dan niet werden opgestart en afgesloten, welke feiten naar welke bemiddelingsprojecten werden doorverwezen, of er veel partijen tot een overeenkomst kwamen in een bemiddeling en hoe deze er dan wel uitzien, vanuit welke instanties dossiers worden aangemeld voor bemiddeling, of partijen al dan niet bereid zijn om met mekaar een gezamenlijk gesprek aan te gaan, Daarnaast wordt er per project gereflecteerd over deze cijfers: zijn er tendensen of evoluties merkbaar, worden er knelpunten ervaren, waar staat het project nu en waar kan of wil het nog naartoe,.. Zonder verslag, maar zeker het vermelden waard was onze deelname aan de Openmonumentendag van 11 september Het thema van deze Openmonumentendag was conflict. Niet alleen bestond BAL in jaar, maar 2011 was daarnaast ook het Europees jaar van de Vrijwilliger. Uitgelezen moment om al deze dingen te combineren en om, samen met Burenbemiddeling Leuven, onder de vorm van een tentoonstelling in het gerechtsgebouw, bemiddeling en vrijwilligers in de kijker te zetten. U vindt de folder die hiervoor werd opgemaakt in dit jaarverslag! 4

5 Inleiding Kortom, reden genoeg om doorheen het hele verslag een zicht te krijgen op de werkelijke wereld van bemiddeling! Hoewel niet alleen het bestaan van BAL, maar ook de grenzen en de afstemming van de projecten afgelopen jaar meermaals in vraag werden gesteld en we als dusdanig een zekere externe druk ervaren, trachten we nog steeds een evenwicht te vinden tussen een kwalitatieve dossierwerking enerzijds en het conceptueel verder bouwen aan een meer herstelgerichte strafrechtsbedeling of ruimer: samenleving, anderzijds. De ervaring van botsende realiteiten hopen we volgend werkingsjaar dan ook om te buigen tot boeiende en uitdagende opportuniteiten. BAL staat er echter niet alleen voor en met dit jaarverslag willen we dan ook opnieuw iedereen bedanken die het afgelopen jaar een steun was. Naast onze werkgevers denken we heel specifiek aan al onze verwijzers, samenwerkingspartners en aan de stuurgroepleden in het bijzonder. Tenslotte ook wederom bijzondere dank aan Ivo Aertsen, voorzitter van de stuurgroep en naast eminent professor nog steeds prachtig vertaler van de herstelgedachte naar de concrete partijen/praktijk. Het wordt voor ons een spannend 2012, maar nu eerst veel leesplezier. Reacties steeds welkom: 5

6 BAL en haar themateams BAL EN HAAR THEMATEAMS Sinds 2009 werd besloten om het overleg over de projecten heen (de vroegere teamvergaderingen) te beperken tot een vergadering met iemand van elk project. Deze vergaderingen worden gevoed door en teruggekoppeld aan de verschillende subteams. Met de themateams willen we het ganse team samenbrengen om inhoudelijke thema s te bespreken. Daarnaast kunnen ook projectoverstijgende zaken worden besproken (zoals bv. de geplande teamdag). De themateams gaan door op BAL en zijn voor en door de teamleden, al kunnen er afhankelijk van het thema- ook externen worden uitgenodigd. In 2011 gingen er vier themateams door. 7 februari: BAL en haar themateams Naast de bespreking van het nieuwjaarsmoment en de teamdag BAL werd de zinvolheid van de themateams besproken en werden nieuwe thema s, hun voorbereiders en de verslaggevers vastgelegd. Met z n allen samen zitten rond een bepaald thema werd door alle teamleden als zinvol ervaren; ook naar de toekomst wordt de formule van vier keer per jaar een themateam organiseren door het hele team gedragen. Echter: een goede voorbereiding is essentieel. Daarnaast werd nagedacht over een gezamenlijk actie waarmee we met BAL naar buiten kunnen komen. BAL bestaat immers 15 jaar en 2011 is tevens het Europees jaar van de vrijwilliger. Een werkgroep hier rond werd opgericht. 14 juni: Jaarverslag BAL en bevraging projecten Het jaarverslag van BAL stond in de kijker, naast een kritische bevraging van alle projecten en van BAL an sich. Leo Van Garsse bereidde dit themateam mee voor. Naast zijn globale indruk na het lezen van het jaarverslag gaf hij een aantal elementen ter overweging. Verder gaf hij nog stof tot nadenken door een aantal vragen te stellen bij hoe het zit met BAL en bemiddeling naar de toekomst toe. Hij formuleerde hierbij tevens een aantal mogelijke aanknopingspunten. Samenvattend roept voor hem het jaarverslag de vraag op of het nu, als bemiddelingsorganisatie of projectgewijs, gaat om een criminologisch dan wel om een sociaal-pedagogisch project. Voor het team werden alleszins voldoende knelpunten, hoogtepunten, moeilijkheden, posities en botsende realiteiten blootgelegd om het komende jaar op te kauwen. 12 september: Intrafamiliaal geweld (IFG) Er zijn een aantal verschuivingen in opvattingen over huiselijk geweld. Daarnaast kreeg partnergeweld de afgelopen jaren heel wat aandacht. IFG-dossiers worden, hoewel niet evident, meer en meer doorverwezen naar bemiddeling. Het leek dan ook aangewezen na te gaan wat bemiddeling kan betekenen in deze dossiers en óf bemiddeling iets betekent in deze dossiers. Een kleinschalig, doch waardevol, onderzoek binnen BAL (HB+) werd op het themateam voorgesteld. Eerste conclusies en aandachtspunten werden geformuleerd. Het thema familiaal geweld en slachtoffer-daderbemiddeling wordt ook binnen Suggnomè verder uitgeklaard. Daarnaast blijkt dat ook BIS zeer veel IFG-dossiers krijgt doorverwezen. 6

7 BAL en haar themateams 12 december: Toekomst BAL Hoewel het thema seksuele delicten op de agenda stond, leek het meer relevant het komende werkingsjaar alvast onder de loep te nemen. Reeds op het themateam jaarverslag BAL werden een aantal bekommernissen geopperd. Meer dan ooit te voren wordt nu ervaren dat, zoals Leo Van Garsse toen reeds aanhaalde, BAL een dienst is die gebukt gaat onder de bewijslast van de wettelijke positie en van het succes bij het beleid. Kunnen we als BAL nog verder? Hoe dan? Waar staan we voor en tot wat kunnen we ons nog engageren? Zijn de projecten samen méér dan louter de optelsom van alle projecten? Kortom: vragen die we als team willen beantwoorden en waar we de nodige tijd voor willen vrijmaken. Tijd die iedereen tekort komt, dus mogelijks worden de themateams in 2012 (tijdelijk) opgeschort om met de vrijgekomen tijd alsnog BAL-toekomst te schrijven! 7

8 GAS bemiddeling GAS BEMIDDELING GAS heeft een plaats binnen de Stad Leuven. GAS staat voor Gemeentelijke Administratieve Sancties, een reglement dat ervoor zorgt dat de stad Leuven ongewenst gedrag snel en doeltreffend aanpakt. Dit betekent dat de stad boetes oplegt als je het politiereglement overtreedt. Ook tijdens het uitgaan krijg je met GAS te maken wanneer je de regels rond openbare overlast niet naleeft. Dit kan gaan over bijvoorbeeld wildplassen, braken, bevuilen, lastig vallen van personen, verplaatsen van tijdelijke signalisatieborden,... Beschadigingen aan voertuigen, fietsen, inkomdeuren, nachtlawaai, kunnen ook afgehandeld worden via een procedure gemeentelijke administratieve sancties. Deze inbreuken worden gemengde inbreuken genoemd. Wanneer de politie of een bevoegde ambtenaar vaststelt dat je een overtreding hebt begaan, kan je daar een geldboete voor krijgen. Ben je minderjarig, dan is dit eentje van maximum 125 euro. Je krijgt eerst een aangetekende brief in de bus. Deze is niet alleen aan jou gericht, maar ook aan je ouders. De brief legt uit dat je het recht hebt om jezelf te verdedigen en dat je je daarvoor kan laten bijstaan door een advocaat. Het Bureau voor Juridische Bijstand stelt gratis een advocaat aan. Je krijgt ook een aanbod tot bemiddeling via de bemiddelaar. Je kiest zelf of je hierop ingaat. Ben je meerderjarig, dan kan de boete oplopen tot eentje van maximum 250 euro. Voor de gewone inbreuken op het politiereglement biedt de ambtenaar meestal geen bemiddeling aan. Je kan dan als meerderjarige onmiddellijk een boete krijgen. Gaat het om een gemengde inbreuk, dan kan een herstelbemiddeling georganiseerd worden. De ambtenaar beslist nadien over een eventuele sanctie, rekening houdend met de aard van de feiten, je eventuele verdediging en het resultaat van de bemiddeling. Als je niet akkoord gaat met de beslissing kan je beroep aantekenen voor de jeugdrechtbank als je minderjarig bent, en voor de politierechtbank als je meerderjarig bent. De GAS bemiddelaar heeft haar bureau in het stadskantoor van Leuven. NIEUWE DOSSIERS IN 2011 GAS BEMIDDELING: DE CIJFERS IN BEELD In 2011 werden er 127 nieuwe dossiers doorverwezen. Hiervan werden er 49 overgemaakt door de provinciaal sanctionerend ambtenaar en 78 door de ambtenaar administratieve sancties van de stad Leuven. Er waren 46 minderjarigen overtreders en 81 meerderjarigen. Alle dossiers met betrekking tot de minderjarigen werden aangebracht door de ambtenaar administratieve sancties van de stad Leuven. In vergelijking tot het jaar 2010 zijn er 18 dossiers minder opgestart. De provinciale ambtenaar heeft 14 dossiers meer overgemaakt, de ambtenaar administratieve sancties van de stad Leuven heeft er 32 minder geselecteerd dan in Belangrijke vaststelling is dat er 34 minder processen- verbaal lastens minderjarigen werden overgemaakt. 8

9 GAS bemiddeling GAS BEMIDDELING MINDERJARIGEN In het arrondissement Leuven worden gemengde inbreuken lastens minderjarigen afgehandeld door het parket en de jeugdrechtbank (indien er een gekend slachtoffer is kan er vanuit deze hoek een aanbod van herstelbemiddeling gebeuren). De dossiers bemiddeling ten aanzien van minderjarigen hebben alleen betrekking gehad op loutere GASinbreuken op het gecoördineerd politiereglement van de stad Leuven. Het betreft uitgangsgerelateerde inbreuken zoals wildplassen, gebruik van alcohol op de openbare weg, braken, stukgooien glas, vervuilen, spuwen, inbreuken die allen plaatsvonden bij nacht. Daarnaast werden dossiers overgemaakt van minderjarigen die zich toegang verschaften tot het provinciaal domein na sluitingstijd. GAS BEMIDDELING MEERDERJARIGEN Er werden 52 dossiers met betrekking tot gemengde inbreuken behandeld. Deze betroffen hoofdzakelijk vandalisme : opzettelijke beschadigingen aan voertuigen, aan deuren en ramen, aan afsluitingen. Er werd ook een bemiddelingsprocedure opgestart in dossiers betreffende nachtlawaai, een andere gemengde inbreuk. De overige 29 dossiers waarin bemiddeld werd met meerderjarige daders zijn loutere GAS inbreuken: lawaaihinder bij dag, loslopende paarden, lawaaihinder door hondengeblaf, loslopende honden, bijtende honden, onbeheerde dieren, private inname van de openbare weg, feitelijkheden. AFGESLOTEN DOSSIERS IN 2011 In 2011 konden 129 dossiers worden afgesloten. In 55 van de afgesloten dossiers ging het om een volledig doorlopen bemiddeling: In 44 dossiers daarvan werd een volledig akkoord bereikt waaromtrent soms een overeenkomst werd opgemaakt. In 11 dossiers werd geen akkoord bereikt. In 74 dossiers was er een louter contact: In 9 dossiers ontkende de dader, in 12 dossiers was de schade al geregeld, in 24 dossiers reageerde de dader niet, in 9 dossiers reageerde het slachtoffer niet, in 8 dossiers reageerden geen van beide partijen, in 10 dossiers wenste één of beide partijen geen bemiddeling, en in 1 dossier nam de verzekeringsmaatschappij de zaak op. 1 dossier werd afgesloten wegens procedurefout. REFLECTIES Voor 2011 springt het volgende in het oog met betrekking tot de cijfers: Tot in 2010 is het aantal dossiers dat geselecteerd werd voor bemiddeling GAS jaar na jaar lichtjes gestegen. In 2011 is er een daling van het aantal dossiers, en er wordt vastgesteld dat deze daling hoofdzakelijk betrekking heeft op het dalend aantal dossiers dat lastens minderjarigen is opgestart. 9

10 GAS bemiddeling Hopelijk kan dit worden gezien als een gunstige evolutie ten gevolge van betere informatie aan, en sensibilisering van de minderjarige. De inbreuken hebben over het algemeen plaats tijdens het uitgangsleven in de stad Leuven, en er werden minder minderjarige jongeren geverbaliseerd. Anderzijds wordt vastgesteld dat het aantal gemengde inbreuken meerderjarigen ongeveer hetzelfde is gebleven, maar dat meer dossiers, door de provinciale sanctionerend ambtenaar geselecteerd, betrekking hebben op hinder door dieren en op burenhinder. De bemiddelingsprocedure maakt het ook ten aanzien van deze dossiers mogelijk om dader en benadeelde toe te laten zelf te zoeken naar een oplossing voor het probleem en begrip op te brengen. De correcte afhandeling van de dossiers is een eerste prioriteit. De bemiddelaar zorgt er voor dat de partijen tijdig een aanbod ontvangen, en dat hen een herinneringsbrief wordt gestuurd als er geen reactie volgt. Bij het verder verloop van de bemiddelingsprocedure wordt er over gewaakt dat de werkingsprincipes van de bemiddeling worden nagevolgd. Er wordt voldoende tijd uitgetrokken om, indien nodig, hieromtrent toelichting te verstrekken aan de partijen. Verder wordt de voorkeur van een directe bemiddeling benadrukt, maar indien partijen dit verkiezen wordt een pendelbemiddeling georganiseerd. Dit kan het geval zijn bij beschadigingen door vandalisme, als partijen vermelden dat de loutere materiële vergoeding van de schade voor hen volstaat. Indien partijen dit wensen wordt er een overeenkomst opgemaakt. Er volgt een verslag aan de sanctionerend ambtenaar over het gevolg van de bemiddelingsprocedure. De afhandeling van de concrete dossiers is aldus tijdsintensief. Nochtans moet de bemiddelingsprocedure worden afgerond rekening houdend met de korte verjaringstijd van 6 maanden vanaf kennisgeving van het proces verbaal aan de sanctionerend ambtenaar. Praktisch beschikt de bemiddelaar die het dossier pas bij schriftelijke mededeling van de sanctionerend ambtenaar ontvangt - meestal maar over een termijn van 4, maximum 5 maanden om de bemiddelingsprocedure af te werken. De bemiddelaar moet verslag uitbrengen aan de sanctionerend ambtenaar die de nodige tijd moet krijgen om de beslissing te nemen. De sensibilisering van de minderjarige blijft een tweede prioriteit, en de bemiddelaar heeft er voor geijverd een folder uit te werken met de bedoeling deze via de scholen te verspreiden. Dit is ondertussen gebeurd, maar blijft een aandachtspunt voor de toekomst. (Folder in bijlagen p ) De processen- verbaal opgesteld ten aanzien van de minderjarigen, betreffen meestal feiten van overlast en de bemiddeling met de minderjarigen verloopt over het algemeen met een vertegenwoordiger van de stad. Deze is hiertoe door het college van burgemeester en schepenen aangesteld. Als gesprekspartner van de minderjarige kan hij/zij de jongeren uitleggen waarom bepaalde inbreuken opgenomen zijn in het politiereglement, wat de impact is op de bewoners en bezoekers van de stad, om dan te zoeken naar een vorm van herstel. Dit werkt zeer positief. De contacten met de sanctionerend ambtenaren (de functie van de GAS- bemiddelaar geldt voor het arrondissement Leuven en de dossiers worden aangeleverd door de ambtenaar administratieve sancies van de stad Leuven, maar ook de sanctionerend ambtenaar van de stad Aarschot en de provinciaal sanctionerend ambtenaar), met de vertegenwoordigers van de steden en gemeenten bij de bemiddelingsprocedure, met het parket, met de diensten van de stad, met de preventiedienst en jeugddienst in het bijzonder moeten ook op regelmatige basis onderhouden worden. Een goede samenwerking met deze actoren, bevordert het goede bemiddelingsklimaat. 10

11 Politiële schadebemiddeling POLITIËLE SCHADEBEMIDDELING (PSB) Politiële schadebemiddeling (PSB) is gesitueerd binnen PZ Leuven (politiezone Leuven) en richt zich tot slachtoffers en meerderjarige verdachten van lichte feiten, waarbij het hoofddoel de regeling van de materiële schade is. Ook emoties rond de feiten, gevolgen en andere verwachtingen van partijen kunnen worden opgenomen in de bemiddeling. Het project beperkt zich tot feiten die zich hebben voorgedaan binnen de Politiezone Leuven en de verdachte of het slachtoffer dienen inwoner te zijn van Leuven. Studenten worden hierbij aanzien als inwoners van Leuven. Territoriaal verschilt het project dus van de andere bemiddelingsprojecten. Hoewel PSB gelokaliseerd is bij de Jeugd- en Sociale dienst van politie Leuven, maakt het wel deel uit van het geïntegreerd (en lineair) aanbod van bemiddeling dat we vanuit de bemiddelingsdienst trachten te bewerkstelligen. PSB kent nog geen algemene toepassing in Vlaanderen. Het is ook nog steeds onduidelijk of de wet van 2005 in een algehele implementatie zal voorzien. Hieronder vindt u een korte bespreking van de praktijk van politiële schadebemiddeling in Eerst worden de cijfers toegelicht. We zetten deze, indien relevant, ook af tegen de vorige werkingsjaren. Vervolgens gaan we wat meer inhoudelijk in op het afgelopen werkingsjaar. We gaan daarbij ook in op een aantal reflecties die in het vorige jaarverslag werden geformuleerd. Grootste aandachtspunt toen was het lage aantal doorverwijzingen. NIEUWE EN AFGESLOTEN DOSSIERS IN 2011 POLITIËLE SCHADEBEMIDDELING: DE CIJFERS IN BEELD In 2011 kregen we 85 nieuwe dossiers doorverwezen. Het grootste deel daarvan werd intussen reeds afgesloten; 16 dossiers werden overgedragen naar In totaal werkten we in 102 dossiers, aangezien 17 dossiers uit 2010 werden meegedragen. Het aantal nieuwe dossiers is t.o.v. het vorige werkingsjaar (m.n. 73) dus opnieuw licht gestegen. Het is intussen duidelijk dat, naar doorverwijzingaantal, 2005 en 2006 eerder uitzonderlijke piekjaren waren. Vanaf 2007 begon het doorverwijsaantal te slinken. We zijn dan ook blij dat sinds het afgelopen werkingsjaar de cijfers opnieuw in de lift zitten. In de reflecties komen we hier op terug. 11

12 Politiële schadebemiddeling In de 85 nieuwe dossiers van 2011 ging het om 106 verdachten en om 107 slachtoffers. In 61 van de nieuwe dossiers ging het om een 1 op 1 relatie (1 slachtoffer en 1 verdachte). Het gaat in de nieuwe dossiers om 138 mogelijke interacties. De verwijzende instanties voor politiële schadebemiddeling zijn politie en parket. Concreet werden er in dossiers door politie doorverwezen en 29 door het parket. Bij de selectie door politie ging het in 31 dossiers om selectie door de inspecteur op het syntheseblad. Ook in 8 dossiers, uiteindelijk binnengekomen via het parket, gebeurde een individuele selectie door de inspecteur op het syntheseblad. Hoewel dus nog meer dan 1/3 van de dossiers door het parket werden doorverwezen, is politie opnieuw de belangrijkste doorverwijzer. Ook in meer dan de helft van de dossiers, geselecteerd door politie, ging het om selectie door de vaststellers zelf en niet louter om een doorverwijzing door de APO-officier. De cijfers van doorverwijzing zijn haast tegengesteld aan verleden werkingsjaar; een positieve evolutie of beter: een positieve rechttrekking! Inzake de aard van de delicten hebben de cijfers betrekking op het aantal nieuwe dossiers. We zien dat het in meer dan 60% van de dossiers gaat om vermogensdelicten. Beschadiging of vernieling als delict is, met 33 doorverwijzingen, enerzijds binnen de groep van vermogensdelicten zelf en anderzijds binnen het totaal aantal dossiers, nog steeds het meest doorverwezen delict. Binnen de geweldsdelicten maken opzettelijke slagen en verwondingen met 22 doorverwezen feiten opnieuw de grootste groep uit. De opsplitsing met of zonder arbeidsongeschiktheid en al dan niet wederzijds werd hierbij niet gemaakt. Toch worden soms ook dossiers met (mogelijke) arbeidsongeschiktheid doorverwezen. Het delict opzettelijke slagen en verwondingen is dus goed voor 26% van àlle dossiers en komt hiermee op de tweede plaats van hoogst aantal doorverwezen delicten. Daarnaast zijn diefstal (in al zijn vormen), flessentrekkerij (in al zijn vormen) en misbruik van vertrouwen samen goed voor 22 dossiers. Tenslotte nog opmerken dat in twee dossiers (met name 1 feit van misbruik van vertrouwen en 1 feit van huisdiefstal) naast een strafrechtelijke afhandeling ook een burgerrechtelijke afhandeling speelde. Dit is zeker niet evident. In 2011 werden 86 dossiers afgesloten. Vergeleken met het vorige werkingsjaar werden er dus zo n 19% meer dossiers afgesloten. In 46,5% (en dus in 40 dossiers) van deze afgesloten dossiers werd het bemiddelingsproces volledig doorlopen. In 82,5% van deze dossiers werd een volledig akkoord bereikt; 7 dossiers werden zonder akkoord afgesloten. Het aandeel volledig doorlopen bemiddelingen ligt dus iets hoger als verleden jaar; het bereiken van een akkoord in deze dossiers iets lager. In ongeveer 10,50% van de dossiers (nl. in 9 dossiers) werd het bemiddelingsproces voortijdig beëindigd. Dit aandeel is t.o.v. het vorige werkingsjaar verdubbeld (na een eerdere halvering ); in 6 dossiers haakte de verdachte af (niet meer bereikbaar/reageert niet meer). Het is steeds spijtig om een dossier zo te moeten afsluiten; voor de benadeelde partij die overblijft dient dit duidelijk gekaderd te worden. In 43% van de 86 afgesloten dossiers was er louter contact met (één van) de partijen. In 37 dossiers werd er dus geen bemiddeling opgestart. Dit aantal ligt lager dan in het vorige werkingsjaar. In 17 van deze dossiers (of in 46%) bleek de schade reeds geregeld of was er geen vraag meer naar schaderegeling omdat een derde partij zou tussenkomen en de regeling zou treffen. Dit aantal ligt beduidend hoger dan in het vorige werkingsjaar. 12

13 Politiële schadebemiddeling In 15 dossiers (of ook haast in 41%) reageerde slechts één partij. In 9 dossiers reageerde de verdachte niet of was deze onbereikbaar; in 6 dossiers ging het om een niet-reagerend of onbereikbaar slachtoffer. Hoe sneller na de feiten dossiers bij de bemiddelaar komen, hoe groter de kans dat partijen nog effectief op het adres uit het PV kunnen worden aangetroffen. Daarnaast worden contactgegevens (nieuw adres ed.) steeds nagekeken bij het niet reageren van een partij op de eerste brief. Hierdoor weten we dat de brieven veelal wel zijn bezorgd aan betrokkene, maar dat deze er voor kiest niet te reageren. In 1 dossier ontkende de verdachte de feiten en was een bemiddeling dan ook weinig zinvol. In 3 dossiers wensten beide partijen geen schadebemiddeling en in één dossier wenste het slachtoffer geen bemiddeling. Er werden dit jaar geen dossiers afgesloten waarin alleen de verdachte geen bemiddeling wenste. Dat een partij geen bemiddeling wenst, houdt in dat er wél één of meerdere contacten zijn geweest met de partij, maar dat deze partij expliciet heeft kenbaar gemaakt dat ze, om welke reden dan ook, niet aan een bemiddeling wenst deel te nemen. Tenslotte dient zoals in de vorige jaren te worden opgemerkt dat sommige dossiers die met kwalificatie louter contact worden afgesloten toch heel wat tijd opslorpen. Enerzijds is er de (strikte) opvolging door het aanschrijven van partijen en soms de zoektocht naar de juiste contactgegevens, anderzijds hebben we als bemiddelaar soms meerdere contacten met één van de partijen (ook al reageert de andere partij niet) of met hun verzekeringsmaatschappij of met een derde partij. Ook het niet-reageren of niet willen meewerken van een partij dient bij de andere partij immers met de nodige zorg te worden overgebracht, zoniet kan het aanbod van schadebemiddeling bij een partij meer frustratie en ontgoocheling teweegbrengen dan wanneer het aanbod er nooit was geweest Er gingen in bemiddelingen door waarbij er een rechtstreeks en georganiseerd contact was tussen partijen. Dit aantal ligt beduidend hoger dan in de vorige jaren. In 5 dossiers kwamen partijen samen zonder de bemiddelaar. Al deze dossiers hadden een positief resultaat. In 6 dossiers was er een directe bemiddeling in aanwezigheid van de bemiddelaar; één dossier hiervan kende geen resultaat (geen overeenkomst tussen partijen). Verleden werkingsjaar waren er geen directe bemiddelingen in aanwezigheid van de bemiddelaar. Dit jaar ging het evenwel om 7% van de afgesloten dossiers waarbij er een directe bemiddeling in aanwezigheid van de bemiddelaar doorging. Samen met de dossiers waarin er een rechtstreeks en georganiseerd contact was tussen de partijen zonder de bemiddelaar, kan worden gesteld dat er in 13% van de afgesloten dossiers sprake is van een direct contact tussen partijen n.a.v. de feiten. Toch dient bij deze positieve evolutie te worden opgemerkt dat een directe bemiddeling geen must is. Van een directe bemiddeling kan worden verondersteld dat deze aan een aantal specifieke verwachtingen beter kan voldoen. Partijen in een schadebemiddeling blijken deze verwachtingen echter niet altijd te hebben en het zijn tenslotte de partijen zelf die nog steeds bepalen of zij een direct contact wenselijk of nodig achten. Een directe bemiddeling wordt dan ook niet (meteen) als uiteindelijk resultaat of als voorwaarde voor een geslaagde bemiddeling naar voren geschoven (al is het wel steeds bespreekbaar of een optie). Ook in dossiers die na louter contact werden afgesloten omdat de schade reeds geregeld was, was er logischerwijs contact tussen partijen met een positief resultaat als gevolg. Dit werkingsjaar was dit haast in 20% van de afgesloten dossiers. Reden te meer om, zoals ook verleden jaar reeds aangegeven, te vermelden dat deze manier van afhandelen, op initiatief van partijen zelf, natuurlijk meer ideaal is. In de communicatie met partijen wordt dit dan ook positief bekrachtigd. De schadebemiddeling niet meer zinvol of overbodig vinden duidt op conflictoplossende capaciteiten bij partijen zelf en dit wordt dan ook positief gecommuniceerd in eindverslag (na overleg met partijen). 13

14 Politiële schadebemiddeling Voor wat de aard van het herstel betreft gaat het hoofdzakelijk om financiële vergoedingen, vaak ook met excuses. In heel wat dossiers worden boodschappen doorheen de bemiddeling gegeven, zonder dat dit evenwel in eindverslag wordt opgenomen. Het gegeven dat het resultaat van de bemiddeling voornamelijk bestaat uit financieel herstel is inherent aan het aanbod van een schadebemiddeling in dossiers met materiële schade. In een enkel dossiers werden afspraken gemaakt of ging het om een herstel in natura. Tenslotte, wat schadebedragen betreft, kan alleen maar worden herhaald dat de schadebedragen en de bedragen van de vergoedingen erg variëren. De bovengrens werd vastgelegd op 1.850,00. Ook dit jaar werd dit bedrag in een dossier ruimschoots overschreden, terwijl het in tal van andere dossiers om relatief kleine bedragen ging. Naast eenmalige vergoedingen werden in dossiers afgesloten met een afbetaling. 1 afbetaling daarvan werd in 2011 zelf reeds positief afgerond. Daarnaast dienden 3 afbetalingen uit vorige jaren mee te worden opgevolgd (nog 1 uit 2009 en 2 uit 2010). Deze 2 afbetalingen, in 2010 afgesloten, konden in 2011 worden afgerond. Een afbetaling houdt in dat er tussen de partijen een akkoord werd bereikt over het schadebedrag, maar dat dit schadebedrag via een afbetaling wordt geregeld. Zulke afbetalingen worden schriftelijk vastgelegd. Het dossier wordt met het bereiken van deze schriftelijke overeenkomst afgesloten en doorgestuurd naar het parket. Ondanks het feit dat de bemiddelingsdossiers in principe afgesloten worden wanneer de afbetaling op punt staat/de overeenkomst werd ondertekend, vraagt de opvolging van de afbetalingen toch vaak heel wat tijd. REFLECTIES PSB maakt sinds 2003 deel uit van de PZ Leuven. Na het volgende werkingsjaar zullen we dan ook - hopelijk tevreden- kunnen terugblikken op 10 jaar politiële schadebemiddeling. Het blijft, naast de betrachting een kwaliteitsvol aanbod van schadebemiddeling aan partijen te doen, nog steeds een uitdaging om enerzijds herstel en bemiddeling te bestendigen bij politie en anderzijds het aanbod net te doen vanuit dit politiekader. Naast toelichting bij de bemiddelingspraktijk, hebben we het nog kort over de doorverwijspraktijk. Tenslotte reflecteren we over de ruimere context; politiële schadebemiddeling helpt immers mee een lineair aanbod van bemiddeling te verzekeren en is daarbij strikt complementair aan andere projecten. DE BEMIDDELINGSPRAKTIJK De belangrijkste bezorgdheid voor 2011 was het aantal doorverwijzingen. In het jaarverslag van 2010 werden tal van bedenkingen bij het lage aantal nieuwe dossiers geformuleerd. We gaven ook aan dat het, naar aantal, geenszins de bedoeling was om in 2011 een verhoging van de cijfers te bekomen door de criteria te wijzigen en hierdoor dossiers uit andere bemiddelingsprojecten weg te halen. Wél diende te worden bekeken of alle dossiers die bij PSB zouden moeten terechtkomen ook daadwerkelijk hier terechtkomen. Het bestendigen van herstel en bemiddeling bij politie kan enkel door niet alleen op regelmatigere, maar ook op bredere basis te sensibiliseren. Consequent feedback geven aan inspecteurs en regelmatig overleg met de verwijzers hebben ervoor gezorgd dat de cijfers in 2011 terug in de lift zitten en we hopen dan ook dat deze stijgende lijn aanhoudt. 14

15 Politiële schadebemiddeling We willen de betrokken inspecteurs, hun teamchefs en vooral de APO-officier, die coördineert maar vooral ook zelf selecteert, dan ook hartelijk danken voor hun inzet. Het is immers niet eenvoudig om in het brede politielandschap oog te hebben voor een afhandeling die pas van start gaat nadat het politiedossier rond is. Daarnaast kunnen we stellen dat ook het parket haar taak als tweede vangnet nauwgezet opneemt; ook zij selecteerden een aantal dossiers. Toch merken we dat een lineair aanbod nog steeds niet gegarandeerd is; algemene sensibilisatie blijft dan ook noodzakelijk! Wat aard van de feiten betreft, merken we dat het over de jaren heen steeds om ongeveer dezelfde verhouding vermogens- en persoonsdelicten gaat. We krijgen ook steeds wel ongeveer dezelfde feiten doorverwezen. Los van de verhouding op het totaal aantal feiten, kunnen we echter ons inziens niet echt spreken van een lineair aanbod in dossiers van slagen en verwondingen. We hopen dan ook dat deze dossiers vlot hun weg naar de andere bemiddelingsprojecten vinden. In onze bemiddelingspraktijk merken we verder dat, ook door de aard van de feiten, het veelal gaat om partijen die voordien onbekend waren voor elkaar. In combinatie met het gegeven dat het vooral gaat om eerder lichte feiten, is het dan ook niet verwonderlijk dat voor partijen een loutere schaderegeling vaak volstaat. Omdat er in 2011 meer dossiers werden doorverwezen, konden er logischerwijs ook meer dossiers worden afgesloten. Toch waren er dit jaar heel wat complexe dossiers bij die de voorziene APO-termijn ruimschoots overschreden. We zijn dan ook blij dat de APO-officier hier flexibel mee omgaat waardoor in de opgestarte dossiers het tempo van partijen gerespecteerd kan worden. Niettegenstaande dit gegeven is het in andere dossiers dan weer aan de bemiddelaar om soms knopen door te hakken en aanklampend te werken opdat er in de bemiddeling zelf nog enig tempo blijft. Dit jaar echter waren er in verhouding met vorige jaren meer dossiers waarin de verdachten afhaakten, waardoor dossiers voortijdig en zonder enig resultaat dienden te worden beëindigd. Omdat we de personen in kwestie vaak niet meer kunnen spreken weten we niet hoe het komt dat personen zich eerst engageren, hun verantwoordelijkheid wensen op te nemen, tot afspraken komen en dan toch plots afhaken en onbereikbaar blijven. Ook in deze dossiers is het een afwegen hoe lang we deze partij nog trachten te contacteren, dan wel wanneer we het afsluiten bespreken met de betrokken en nog wel steeds geëngageerde andere partij. DE DOORVERWIJSPRAKTIJK 2010 werd gekenmerkt door een hoog doorverwijsaantal door het parket (m.n. in 2/3 van de dossiers). Het is logisch en aangewezen dat, gezien de procedure en plaats van PSB in de strafrechtelijke afhandeling en dus het gegeven dat PSB mee gedragen wordt door het parket, het parket een tweede vangnet is en dossiers kan selecteren voor PSB. Toch is het vooral de bedoeling dat politie zelf de selectie doet en dat dossiers beslissingsklaar bij het parket toekomen. In het vorige jaarverslag werd aangehaald dat, door een aantal praktijken naast elkaar te leggen, de effectieve doorverwijzing door politie zelf mogelijks niet/niet langer als uniek criterium voor het welslagen van het project kon gelden. Het leek ons dan ook belangrijk om na te gaan in 2011 of de selectie/doorverwijzing steeds op de meest effectieve manier is gebeurd en of de selectie nog wel steeds door politie kàn gebeuren. Wat effectiviteit betreft hebben we in 2011 getracht in alle binnengekomen dossiers, maar ook in de oorspronkelijk geselecteerde maar niet weerhouden dossiers na te gaan of ze de meest aangewezen (en dus via kortste) weg volgden. 15

16 Politiële schadebemiddeling Daarnaast gingen we de complementariteit van PSB met enerzijds HB+ en anderzijds met GAS-dossiers nagaan aan de hand van de doorverwijzingen naar beide projecten. Dit is nog niet gebeurd; we zijn in 2011 niet tot een overzicht kunnen komen van in welke dossiers, doorverwezen naar HB+ en naar GAS, mogelijks ook het aanbod van PSB had kunnen gedaan worden. Zoals uit de cijfers van 2011 blijkt is politie opnieuw de belangrijkste doorverwijzer. Daarnaast nam het parket de taak op zich om enerzijds een aantal dossiers door te sturen die aanvankelijk door de vaststeller waren geselecteerd maar om één of andere reden toch rechtstreeks op het parket toekwamen en om anderzijds zelf tot een eerste selectie voor PSB over te gaan. We zijn heel blij dat we de doorverwijssituatie hebben kunnen rechttrekken. De procedure van selectie door vaststellers via het syntheseblad, al dan niet gecombineerd met de rechtstreekse aanmelding ervan bij PSB, een regelmatig overleg met de APO-officier en de systematische feedback aan de oorspronkelijke verwijzer hebben hier hopelijk toe bijgedragen. Toch dient te worden bekeken of er niet een systeem kan worden ingebracht om uitval te vermijden. Tot op heden hebben we immers nog steeds geen zicht op de verhouding tussen de opgenomen PSBdossiers en alle aanvankelijke PV s die voor PSB in aanmerking komen. We zitten aan de bron en het zou spijtig zijn dit niet optimaal te benutten. Verschillende pistes worden bekeken en uitgewerkt in Hopelijk kunnen we na 10 jaar dan aantonen dat PSB werkelijk bijdraagt tot een lineair aanbod van bemiddeling! DE RUIMERE CONTEXT In 2011 hoopten we, naast de eigen projectwerking, opnieuw wat meer betrokken te raken op de andere bemiddelingsprojecten. Zo wilden we een afstemming bekomen met het oog op complementair werken en daarnaast terug zicht krijgen op inhoudelijke thema s. Het conceptueel werken was er het laatste jaar wat bij ingeschoten en we hoopten dan ook terug voeling te krijgen met de bemiddelingswereld en nog ruimer met herstel. Het themateam rond het jaarverslag was hiertoe een goede aanzet en insteek. Het jaarverslag van 2010 zelf nog eens grondig doornemen deed reeds heel wat vragen rijzen. De kritische reflecties van een externe lezer (m.n. Leo Van Garsse) waren bovendien een echte eye-opener. We hebben met wat dit themateam voor het project zelf, noch met wat het voor BAL aanbracht helaas nog maar weinig gedaan. Iedereen is druk bezig en zoals positief werd aangehaald hebben we veel bereikt; in dossiers, in regelgeving, in structuren en verwettelijking. Toch vinden we het nodig om, net omwille van de huidige externe roep om verdeskundiging en verdieping, stil te staan bij de vraag waar we nu eigenlijk nog mee bezig zijn, wat ons drijft en vooral waar we hopen uit te komen. Ook positionering van PSB als project in dit landschap is daarbij belangrijk. We kijken dan ook uit naar de geplande denkdagen in Als eenmansproject is het niet altijd makkelijk te positioneren en te profileren. Ook aansluiting zoeken bij andere projecten en werkgroepen is, naar tijdsinvestering, niet altijd evident. We waren dan ook erg blij mee te kunnen helpen aan de tentoonstelling die in september werd georganiseerd. Eens daadwerkelijk iets projectoverstijgend kunnen dóen, gaf een enorme voldoening. Ook al is PSB, omwille van plaats en werkgever, een eiland; we willen dit eiland zelf ook groen en vruchtbaar houden. De samenwerking zowel intern als extern aanscherpen, een grote(re) input bekomen en een kwalitatieve output verzekeren zijn dan ook een must. 16

17 Politiële schadebemiddeling 2012 biedt weer nieuwe kansen en uitdagingen. Veranderingen in de sector verplichten ons na te denken over het eigen aanbod. Zo heeft de toepassing van de Salduz wetgeving in de Leuvense praktijk geen rechtstreeks gevolg op de inhoud van onze dossiers, maar wel op de doorverwijsprocedure. Voor het correct gebruik van het syntheseblad dienen een aantal noodzakelijke aanpassingen naar criteria voor selectie te worden doorgevoerd of gekaderd. Het gaat hier dus niet om het aanpassen van de criteria van politiële schadebemiddeling zelf, maar wel om een aantal correcties of aanpassingen om een vlotte doorverwijzing door de vaststellers nog mogelijk te maken. Daarnaast wordt ook de procedure bij de verklaring van de benadeelde partij versoepeld. Deze kan vanaf 30 januari 2012 bij politie worden afgeleverd en hoeft dus niet meer in persoon of door de eigen advocaat bij het parket te worden binnengebracht. Deze informatie staat in het attest van klachtneerlegging en de wijziging ervan lijkt ons het uitgelezen moment om opnieuw aan vaststellers het kader van bemiddeling en specifiek van politiële schadebemiddeling te schetsen net opdat zij het correct kunnen aanbrengen bij de slachtoffers. Politie dus opnieuw als eerste aanbrenger van en als aanloop tot herstel of conflictoplossing! Als besluit kunnen we enkel herhalen dat uit de reflecties van de afgelopen jaarverslagen is gebleken hoe de verhouding strafrecht - herstelrecht reeds een hele evolutie heeft doorgemaakt. Dat schadebemiddeling en vooral het resultaat ervan kan meespelen in de verdere strafrechtelijke gevolgverlening, geeft aan hoe (schade)bemiddeling een daadwerkelijk en tegelijk ook slechts een louter onderdeel van het strafrechtelijk kader kan zijn. Een kader dat idealiter immers zélf staat voor een complementaire, subsidiaire en herstelgerichte conflictafhandeling wordt dan ook hopelijk een jaar van véél dossiers en véél verdieping. 17

18 Herstelbemiddeling minderjarigen HERSTELBEMIDDELING MINDERJARIGEN (HB-) Herstelbemiddeling minderjarigen is een deelwerking van de vzw Alba. Alba werkt naar aanleiding van situaties waar jongeren of jongvolwassenen in een vertrouwensbreuk of conflict zijn terechtgekomen, met zichzelf, met hun omgeving of met de maatschappelijke norm. Ze hebben hierbij aandacht voor alle betrokkenen (jongeren, ouders, slachtoffers, steunfiguren ). Alba werkt in en tussen maatschappelijke kaders, zoals justitie, hulpverlening en onderwijs. Vanuit het geloof in hun eigen kracht stimuleren we mensen in het bewaren, herstellen en opbouwen van positieve banden en in het opnemen van hun verantwoordelijkheid. We scheppen hiervoor een veilige ruimte. Deze ruimte is noch grenzeloos, noch vrijblijvend en kan confronterend werken. Het proces en het resultaat zijn beide belangrijk. Alba organiseert zowel in het gerechtelijk arrondissement Leuven als Brussel de HCA activiteiten (Herstelgerichte en Constructieve Afhandelingen). HCA omvat naast herstelbemiddeling en Hergo ook de leerprojecten en gemeenschapsdiensten voor minderjarigen. De stap- en werkprojecten van Oikoten, de time-out projecten van Tool en eveneens Actief (vrijetijdsproject) en Hoger Wal (zeilproject) vinden onderdak binnen deze vzw Alba. Voor een ruimer overzicht van al deze projecten verwijzen we naar het jaarverslag van Alba. In dit deel van het jaarverslag leest u meer over herstelbemiddeling, herstelgericht groepsoverleg en de vrijwilligerswerking binnen bemiddeling en Hergo, gericht op minderjarige verdachten en hun slachtoffers. HERSTELBEMIDDELING: DE CIJFERS IN BEELD In een herstelbemiddeling bieden we minderjarige daders, slachtoffers, hun context de mogelijkheid om via een neutrale bemiddelaar of rechtstreeks met elkaar in communicatie te treden. De bemiddelaar ondersteunt hen in de zoektocht naar het omgaan met de gevolgen/ de schade van de feiten en het zoeken naar een eventuele oplossing. De bemiddeling is gericht op een zo volledig mogelijk herstel van de materiële en/of morele gevolgen van het conflict. Het is een vrijwillig proces waarvoor partijen bij aanvang hun uitdrukkelijke toestemming moeten geven en waarin ze op elk moment van de bemiddeling kunnen beslissen om ermee te stoppen. Het is een vertrouwelijk proces. De partijen bepalen in samenspraak of er informatie aan de doorverwijzer wordt gegeven, en zo ja welke. Op die manier krijgen de partijen de kans zich te verhouden tot elkaar en tot de gerechtelijke instanties. De bemiddeling is gratis. We leveren een extra inspanning om moeilijk te bereiken doelgroepen te informeren en te betrekken. Daarom werken we met een zo laag mogelijke drempel. Als we mensen telefonisch niet kunnen bereiken kondigen we een huisbezoek aan. Wanneer minderjarigen strafbare feiten plegen en slachtoffers maken, kan het openbaar ministerie (parket) of de jeugdrechter ten aanzien van de jongere (zijn ouders) en de slachtoffers een aanbod van bemiddeling doen. 18

19 Herstelbemiddeling minderjarigen De wet op de jeugdbescherming (1965) kende in 2007 een aantal wijzigingen waardoor herstelbemiddeling een prominente plaats kreeg. In de wet lezen we: wanneer er ernstige aanwijzingen van schuld zijn en een slachtoffer, dient de parketmagistraat een doorverwijzing naar bemiddeling te overwegen. Indien de parketmagistraat de minderjarige voor de jeugdrechter daagt dient hij/zij schriftelijk te motiveren om al dan niet te oriënteren naar bemiddeling. Deze wetswijziging ligt helemaal in de lijn van het lineair aanbod dat wij als bemiddelingsdienst beogen: namelijk een aanbod ten aanzien van alle daders (die de feiten niet ontkennen) en slachtoffers (met materiële en/of morele schade). Zo krijgen partijen de kans om zelf een overweging te maken om hier al dan niet op in te gaan. Het kan dus gaan om lichte feiten maar ook om zeer ernstige feiten. In Leuven genieten we al jaren het voordeel dat de gerechtelijke instanties ons alle dossiers die aan de criteria voldoen doorverwijzen. De jarenlange positieve samenwerking komt onze werking alleen maar ten goede. De openheid tot communicatie en overleg maakt dat we het strafrechtelijk beleid in Leuven met een herstelgericht sausje kunnen overgieten. In het kader van de bemiddeling kunnen jongeren beroep doen op een fonds van de Provincie Vlaams- Brabant. Mits goedkeuring door de leden van dit fonds, kan de jongere vrijwilligerswerk gaan doen bij een sociaal-culturele organisatie. Het fonds zal na het volbrengen van het vrijwilligerswerk een soort uurloon uitbetalen aan het slachtoffer. Op deze manier wenst de provincie haar maatschappelijk steentje bij te dragen. Jongeren die de financiële mogelijkheden niet hebben, te jong zijn om te werken of zelf willen instaan voor de vergoeding ten aanzien van het slachtoffer, kunnen beroep doen op dit 'vereffeningsfonds'. NIEUWE EN AFGESLOTEN DOSSIERS IN jongeren en hun 273 slachtoffers (dit zijn 208 dossiers) kregen vanuit het Leuvense parket een aanbod van bemiddeling. In ongeveer 30% van de dossiers die we afsloten in 2011 volgde nog een dagvaarding van de minderjarige verdachte voor de jeugdrechter. In vergelijking met vorige jaren zien we een daling van het aantal doorverwijzingen. Uit overlegmomenten met onze verwijzende instanties vonden we hiervoor geen éénsluitende verklaring. De sociale dienst van de jeugdrechtbank bevestigde wel dat ook zij een daling zien van het aantal MOF (als misdrijf omschreven feiten) dossiers bij minderjarigen. Zou de criminaliteit gepleegd door minderjarigen gedaald zijn? Of is dit het gevolg van een demografische evolutie? Onderstaande grafiek geeft een beeld van de verwijzingen de afgelopen 5 jaren. 19

20 Herstelbemiddeling minderjarigen Bij aard van de feiten zien we dat het in 56% van de doorverwezen strafbare feiten gaat het om vermogensdelicten, waarbij het overgrote deel diefstallen betreft en beschadigingen. Bij de persoonsdelicten gaat het voornamelijk om opzettelijke slagen en verwondingen. Deze verhoudingen lopen gelijklopend aan de verhoudingen van vorig jaar. We kregen in zedendossiers doorverwezen naar bemiddeling, vorig jaar waren dit er nog 10. Als we kijken naar de leeftijd en het geslacht van de verdachten zien we dat het gaat om 80% jongens en 20 % meisjes. 28 % van hen is 13 en 14 jaar, 62 % is tussen 15 en 17 jaar. Bij de slachtoffers zien we dat 50 % mannen zijn en 54 % van de slachtoffers is jonger dan 18 jaar. Hieruit kunnen we voorzichtig besluiten dat de dossiers die worden doorverwezen naar bemiddeling vaak strafbare feiten zijn onder leeftijdsgenoten. In 20 % van de dossiers gaat het om jongeren die mekaar kennen van op school. Bij 23 % van de gevallen gaat het om een rechtspersoon als slachtoffer. In 54 % van onze dossiers werd er een bemiddelingsproces opgestart! Dit betekent concreet dat na de eerste informatieve gesprekken beide partijen akkoord zijn om te starten met de bemiddeling en er dus minimale uitwisseling van communicatie is tussen 2 partijen. In 7 op de 10 van deze opgestarte bemiddelingsprocessen werd er een overeenkomst (schriftelijk of mondeling) bereikt. Wanneer het bemiddelingsproces niet werd opgestart, was dit in de helft van de dossiers omdat de partijen zelf onderling alles geregeld hadden of het slachtoffer geen vragen meer had naar de andere partij. Niettemin kunnen in deze niet opgestarte bemiddelingsdossiers eveneens huisbezoeken hebben plaatsgevonden. In 12 % van die opgestarte bemiddelingsprocessen vond er een gezamenlijk gesprek plaats tussen dader en slachtoffer met begeleiding van een bemiddelaar. Nog eens 6 % van de daders en slachtoffers hadden naar aanleiding van een bemiddeling een ontmoeting met elkaar maar zonder aanwezigheid van de bemiddelaar. Dit is een significante daling in vergelijking met voorgaande jaren. 20%, 30% zelfs 50% van de opgestarte bemiddelingsprocessen leidden in het verleden tot gezamenlijke gesprekken. Dit is een gegeven waar we als team naar de toekomst bij kunnen stilstaan; methodisch maar ook de stijl van de bemiddelaar lijkt ons in eerste instantie hierin een rol te kunnen spelen. Wanneer partijen een overeenkomst bereiken zien we in onze cijfers dat financieel herstel en het overbrengen van excuses bovenaan het lijstje staan, gevolgd door beloftes van de jongere om het slachtoffer met rust te laten en/of het nooit meer te doen, enkele jongeren schreven ook een brief naar hun slachtoffer. De jongeren staan iets meer zelf in voor de vergoeding naar de slachtoffers, dan de ouders. In 2011 deden 9 jongeren een beroep op het provinciaal vereffeningsfonds. Wanneer een jongere strafbare feiten pleegt, duurt het gemiddeld 5 maanden in het gerechtelijk arrondissement Leuven alvorens er een brief vertrekt met het aanbod van bemiddeling. De bemiddeling duurde in 2011 gemiddeld 4 maanden. 15 dagen was dan weer de gemiddelde termijn waarbinnen een dossier vanuit onze dienst werd opgestart. 20

21 Herstelbemiddeling minderjarigen HESTELGERICHT GROEPSOVERLEG (HERGO): DE CIJFERS IN BEELD Het team herstelbemiddeling minderjarigen staat eveneens in voor het organiseren van Hergo's (herstelgericht groepsoverleg) Tijdens een Herstelgericht Groepsoverleg (Hergo) gaan het slachtoffer met zijn steunfiguren en de jongere met zijn ouders en steunfiguren samen op zoek naar een plan waarin plaats is voor herstel naar het slachtoffer en de gemeenschap. De jongere geeft ook aan wat hij zal doen om herhaling van de feiten te vermijden. Tijdens deze Hergo is een politieofficier aanwezig en meestal ook de advocaat en de consulent van de jongere. Een neutrale moderator bereidt dit overleg voor, afzonderlijk met alle partijen. Hij leidt de organisatie en de bijeenkomst zelf in goede banen. De vrijwilligheid en de vertrouwelijkheid worden eveneens tijdens dit proces zorgvuldig bewaakt door de moderator. De jeugdrechter kan voor ernstige feiten of een reeks van lichtere feiten, een Hergo voorstellen aan een minderjarige dader en zijn slachtoffer. Een gekend en geïdentificeerd slachtoffer is een voorwaarde om het aanbod van Hergo te kunnen doen. De jeugdrechter kan dit doen op eigen initiatief of op voorstel van het parket. De jongere zelf, zijn advocaat of de consulent van de jongere kunnen eveneens een Hergo vragen. NIEUWE EN AFGESLOTEN DOSSIERS IN 2011 In 2011 wordt aan 14 minderjarigen en aan 18 slachtoffers een Hergo voorgesteld. Daarnaast volgen we de intentieverklaringen op van 5 jongeren waarvoor we in 2009 en 2010 een Hergo organiseerden. OVER WELKE FEITEN GAAT HET IN 2011? 21

22 Herstelbemiddeling minderjarigen WIE ZIJN DE DADERS? WIE ZIJN DE SLACHTOFFERS? 22

23 Herstelbemiddeling minderjarigen KWAM ER EEN HERGO TOT STAND? Van de 4 Hergo s in voorbereiding einde 2011, vinden er 2 plaats begin januari Er zijn diverse redenen waarom 8 aanmeldingen niet tot een Hergo leiden: 2x wenst de minderjarige dader niet mee te werken aan een Hergo 2x kan het slachtoffer niet worden bereikt 2x wenst het slachtoffer niet mee te werken 1x verkiest het slachtoffer een bemiddeling zonder directe confrontatie boven een Hergo 1x hebben dader en slachtoffer alles reeds onderling geregeld. SPREIDING VAN DE AANMELDINGEN IN