Geachte heer Traudes, beste Jeroen,

Transcriptie

1 MOBILITEIT PROGRAMMA VAN DE METROPOOL LANDSCHAP Gemeente Leiden tav Jeroen Traudes Stationsplein 107 Postbus PC Leiden Vereniging Deltametropool Mauritsweg 51a, 3012 JW Postbus 600, 3000AP Rotterdam T secretariaat@deltametropool.nl Datum 9 december 2014 Kenmerk DD Onderwerp Offerte integratiefase Structuurvisie voor het Metropolitane gebied Leiden Geachte heer Traudes, beste Jeroen, Naar aanleiding van het gesprek op 27 november, hierbij het voorstel voor een volgende fase in het ontwikkelen van de structuur/omgevingsvisie voor Leiden en omgeving. Vooreerst wordt er een urgentie van de opgave schetst, dan interpretatie, aanpak en een planning. 1. Urgentie van de opgave Het gebied van Leiden en omgeving is ten opzichte van andere gebieden in Nederland relatief sterk gefragmenteerd in economisch, sociaal en cultureel opzicht. Dat is het gevolg van historische ontwikkeling en het sterke krachtenveld van de grote omliggende steden. De kernen hebben zich los van elkaar ontwikkeld en zijn min of meer als vanzelf naar elkaar toegegroeid. Het gebied heeft door haar centrale ligging tussen Amsterdam, Den Haag/Rotterdam en Utrecht een bijzondere en sterke positie, maar het resultaat daarvan is lang niet per definitie positief. Er liggen vele kansen, maar om die te pakken zal de regio zichzelf moeten positioneren ten opzichte van de omliggende steden. De komende jaren zullen er steeds vaker keuzes gemaakt worden waar nog ontwikkelingen toegestaan worden. Om de Nederlandse ambities te kunnen realiseren is het daarom noodzakelijk dat we de onderlinge delen sterker ten opzichte van elkaar positioneren. Het gebied waar Leiden in ligt is op dit moment feitelijk geen regio maar een complexe intersectie van vele regio s, zoals Pieter Tordoir dit eerder al benoemde. Dat betekent zowel een kans als een bedreiging. Kansen, vanwege de vele functies en voorzieningen in het gebied. Kansen ook, om gezamenlijk de bereikbaarheid van het gebied te verbeteren, economische vitaliteit te versterken en het woon en werkklimaat te verbeteren. Dat kan alleen door samen op te trekken. Het is echter ook een bedreiging. De natuurlijke ontwikkeling is er een van sterker wordende segregatie tussen de delen en verlies aan dynamiek en vitaliteit. De samenhang ontbreekt. Deze natuurlijke ontwikkeling zou op de korte termijn als gewenst kunnen worden ervaren, maar beperkt juist de kansen voor het gebied op de langere termijn. Als men in het gebied Leiden echter in staat is de verschillende fragmenten op elkaar te betrekken en in te zetten als volwaardig deel in de Deltametropool, dan kan het gebied met die diversiteit en nieuwe synergie uitgroeien tot een sterke regionale pool, met een eigen positie in het hart van de Randstad. De hierboven beschreven urgentie wordt op dit moment al sterk gevoeld. Aan verschillende tafels, zoals de tafel waar de regionale ontwikkelingsstrategie voor de Zuidvleugel wordt uitgedacht, wordt momenteel nagedacht over de toekomst van de Randstad en de regio s binnen die Randstad. Doordat de positionering van onze regio nog onvoldoende plaatsvindt dreigt de positie ten opzichte van Den

2 Haag, Rotterdam en Amsterdam te verzwakken. Met een gezamenlijk verhaal kan het gebied in staat zijn de grote kwaliteiten beter onder de aandacht te brengen. Hierdoor wordt geborgd dat ook in de toekomst de ruimte er is om het gebied te blijven ontwikkelen en met een eigen positie de kwaliteiten ten opzichte van de drie grote steden te versterken. 2. Interpretatie van de opgave Begin 2013 is de structuurvisie voor het metropolitane gebied van Leiden gestart met een verkenning, samen met de omliggende gemeenten (Kaag en Braassem, Leiderdorp, Zoeterwoude, Voorschoten, Teylingen, Oegstgeest en Katwijk) naar de gezamenlijke waarden van het gebied als basis voor het denken over het gebied. Uit een historische analyse wordt duidelijk dat in de ontwikkeling van het gebied telkens de regionale context erg sturend is, maar dat tegelijkertijd een plan op die schaal en een beeld van het gebied in de grotere context tussen de Noord- en Zuidvleugel van de Randstad ontbreekt. In het afgelopen jaar is een ruimtelijke vertaling gemaakt van de vier geïdentificeerde kernwaarden: open, mooi, sterk en compleet. Deze ruimtelijke uitwerking heeft voor een aantal van belangrijke thema s, zoals hoofdinfrastructuur, woningbouw, landschappelijke structuur etc., geleid tot meerdere oplossingrichtingen die elkaar al dan niet versterken. In deze ruimtelijke uitwerking is rekening gehouden met de grote opgaven in het gebied en dat de oplossingen bijdragen aan het versterken van de kernwaarden van het gebied. Voor deze structuurvisie moet nadrukkelijk het perspectief van de kansen van het gebied in de ontwikkeling van Nederland worden geïdentificeerd. Het afgelopen jaar is namelijk tevens duidelijk geworden dat op verschillende schaalniveaus aan de metropolitane ontwikkeling van Nederland vorm wordt gegeven, daarin wordt verwacht dat Leiden en omgeving een plek krijgt. Op rijksniveau zijn verschillende verkenningen gaande, nieuwe wetgeving maakt dat er een andere meer integrale visie noodzakelijk is en ook in de MRA en de Metropoolregio Den Haag-Rotterdam staan de ontwikkelingen niet stil. De structuurvisie zal kunnen bijdrage om voor Leiden deze positie pro-actief vorm te geven. Tegelijkertijd is het van belang dat vanuit het gebied een politiek-maatschappelijk debat op gang komt om tijdig tot keuzes te kunnen komen. Het komende half jaar is daarin van belang. Voorkomen moet worden dat na een periode van steeds hechtere banden op ambtelijk niveau en een goede chemie tussen de verschillende wethouders, er onvoldoende slagkracht is om de kansrijke positie van Leiden en zijn omgeving te benutten. Van de komende stap in het proces wordt verwacht dat deze belangrijk is om tot een beperkt aantal geïntegreerde keuzes te komen die, goed onderbouwd, kunnen leiden tot een goed inhoudelijk debat en een scherpe bestuurlijke keuze. Daarvoor zijn een aantal fases van belang. Ten eerste een verdere onderbouwing van de belangrijkste oplossingsrichtingen. Hierbij kunnen goede Europese voorbeelden inspiratie bieden, omdat zij elders ook tot goede resultaten hebben geleid. Daarnaast zijn ook oplossingsrichtingen uit Rijks en Provinciaal beleid belangrijk om op te nemen, dit om ze tegenover lokale of regionale ambities te kunnen plaatsen. Ten tweede moet de integratie van verschillende oplossingsrichtingen worden onderzocht en uitgewerkt tot modellen. Welke richtingen versterken elkaar en kunnen worden door vertaald naar maximaal 5 logische geïntegreerde modellen. De verwachting is dat deze modellen op een aantal plekken verder moeten worden uitgewerkt om de consequenties voor een aantal sleutelzones duidelijk te maken. De derde stap is daarom de ruimtelijke uitwerking en rudimentaire verbeelding van de verschillende modellen. Dit is van belang om zo de kansen inzichtelijk te maken en daar een maatschappelijk debat over te voeren. Als laatste fase is de reflectie op de betekenis van deze keuzes in de context van de metropolitane ontwikkeling van Nederland kan daarbij nog helpen ook de bigger picture inzichtelijk te krijgen. 3. Aanpak Vereniging Deltametropool heeft in de samenwerking met alle betrokken gemeenten eind 2013 met het Manifest voor de metropolitane gebied Leiden een startpunt geboden voor de structuurvisie. Ook in deze integratiefase zou de rol van de Deltametropool als onafhankelijk op metropolitane ontwikkeling gespecialiseerde denktank een bijdrage kunnen leveren. Voor een aantal van de hierboven beschreven stappen: onderbouwing (fase 1), integratie (fase 2), uitwerking en verbeelding (fase 3) en reflectie en debat (fase 4), kan de Vereniging een bijdrage leveren. Op een aantal punten kan gebruik gemaakt worden van het platform en de laboratorium functie van de Vereniging. Zo heeft Vereniging Deltametropool veel inhoudelijke kennis van regionale

3 Voorbeeldproject: Onderzoek Target Deltametropool De ruimtelijke uitwerking van de deelaspecten geven een mooi beeld van oplossingsrichtingen die structurerend kunnen zijn voor de regio. Doordat deze uitwerkingen in reactie op de kernwaarden van de regio zijn gemaakt, is duidelijk te maken hoe ze daarmee de regio versterken. Onderling verschillende de oplossingen en spreken ze elkaar tegen, daarbij moet ook een inschatting worden gemaakt van de bestuurlijke en economische haalbaarheid. Om tot heldere keuzes te komen is het van belang te proberen die combinaties van oplossingen te zoeken die onderling elkaar versterken en die nieuwe ruimte schept. Een voorbeeld van zo n proces is het onderzoek Target Deltametropool, dat in 2002 door Maxwan A+U in opdracht van het ministerie van VROM is uitgevoerd (uitgewerkt door PG). Hierin is na een eerste analyse van het uit het bestaande beleid conceptueel verschillende oplossingen gearticuleerd. Deze zijn onderzocht op hun onderlinge samenhang en na een aantal consultatie sessies tot vier geïntegreerde hoofdkeuzes teruggebracht. [zie afbeeldingen hieronder natuurlijk is dit op een andere schaal dus ook grover dan wat hier nodig is] processen en ruimtelijke structuren in Nederland. Ze is bekend met de beleidsontwikkeling in veel van de belangrijke Nederlandse regio s en is daar vaak ook bij geconsulteerd. Voor zover de kennis niet aanwezig is, kan het netwerk van de Deltametropool worden benut. De afgelopen jaren is in reactie op een vraag van het Algemeen Bestuur van de Vereniging, onderzoek gedaan naar de ontwikkelingen in andere (Europese) stedelijke of metropolitane regio s. Behalve een interessante vergelijking bij de ontwikkelingen in Nederland biedt dit ook inzicht in de ambities die elders leven en in strategieën om succesvol aan ontwikkelingen vorm te geven. Als onafhankelijk platform kan de rol daarnaast ook een reflecterende rol spelen op het proces en een bijdrage leveren aan het bediscussiëren en presenteren van het resultaat als voer voor discussie. Het ligt daarom voor de hand de bijdrage van de vereniging te concentreren op de onderbouwing, de integratie en de reflectie. Voor de uitwerking en verbeelding is het wellicht wel zinvol een bijdrage te leveren in het goed afbakenen van de inzet op die onderdelen en het stimuleren van het juiste perspectief daarbij. Desgewenst kunnen we deze delen van het proces ook meer begeleiden, maar dat zou dan vanuit een meer strategisch oogpunt gewenst moeten zijn. Fase 1: Onderbouwen In de eerste stap moeten de onderwerpen en ontwikkelrichtingen verder worden onderbouwd en eventueel worden aangepast en aangevuld.vanuit de expertise van Vereniging ligt het voor de hand een eerste snelle scan te maken van de te onderbouwen onderwerpen. In discussie met de projectgroep kan VDM een beeld schetsen van welke zaken verder onderbouwd zouden moeten worden en waar nog vraagtekens bij oplossingsrichtingen staan. Voor zover niet duidelijk moet ook de relatie met de kernwaarden worden geëxpliciteerd. Het is daarbij interessant om gebruik te maken van het internationale onderzoek naar ambities en strategieen om deze uitwerkingen ook van succesvolle buitenlandse voorbeelden te voorzien. Daarbij is in deze fase de toetsing op de betekenis in het perspectief van de metropolitane ontwikkeling van Nederland van belang, omdat daarmee, ook sneller en makkelijker kan worden bijgedragen aan de lopende processen van rijk en regio.

4 Producten: 1. Workshop met vertegenwoordigers van de regio om nieuwe matrix met oplossingsrichtingen te bespreken. 2. Uitgewerkte matrix, met onderbouwing. Fase 2: Integreren De ruimtelijke oplossingen moeten vervolgens worden geanalyseerd op hun ondelinge samenhang. Bij deze analyse is het verstandig ook een inschatting te maken van de economische en bestuurlijke haalbaarheid. In een workshop zouden we met de afzonderlijke elementen geïntegreerde modellen kunnen maken waarin ruimtelijke of eventueel ideologische motieven centraal kunnen worden gesteld. Natuurlijk is voor de directe uitkomst het ruimtelijke motief het beste, maar voor het voeren van een brede maatschappelijke discussie, werkt een meer ideolische/politieke invalshoek beter. De vereniging heeft voldoende ontwerpcapaciteit in huis om de samengestelde modellen een stap verder te kunnen brengen, maar hierin kan ook goed met de gemeente Leiden worden samengewerkt. Producten: 1. Workshop met vertegenwoordigers van de regio om de maximaal 5 ruimtelijke geïntegreerde modellen te bewerken en bespreken. 2. Presentatie met daarin de matrix en de ruimtelijke geïntegreerde modellen Fase 3: Uitwerken en Verbeelden In de fase daarna worden de ontwikkelde modellen uitgewerkt naargelang hun kansen en consequenties. Het spanningsveld tussen de lokale en regionale ambities en Rijks en Provinciaal beleid wordt hierbij opgezocht, om zo de positie van het sleutelgebied in de Deltametropool te plaatsen. Naast de uitwerking wordt ook een rudimentaire verbeelding van de uitkomsten opgemaakt, die aansprekend zijn voor de volgende fase van debat en reflectie. Producten: 1. Presentatie met daarin de uitgewerkte modellen en een rudimentaire verbeelding per model. Fase 4: Debat en Reflectie (optioneel) In de laatste stap is het eventueel wenselijk om de Vereniging een reflecterende rol te geven om de resultaten uit het ontwerpend onderzoek, ten opzichte van de modellen en de positionering in de beleidsontwikkeling in Nederland expliciet te maken. Producten: 1. Bijdrage aan debat(ten) rondom verschillende regionale opgaves vanuit resultaten uit de werkweek en een einddebat over structuurvisie vanuit het perspectief van de Deltametropool. Het volgende projectteam zal aan deze opdracht werken: - Supervisie: Paul Gerretsen is aanwezig bij de belangrijke besprekingen, heeft de supervisie op het project en kan waar nodig optreden als voorzitter. - Projectleider: David Dooghe geeft leiding aan het project, is aanspreekpunt en richt zich op de inhoudelijke uitwerking en onderbouwing, en het vinden van de juiste internationale voorbeelden. - Projectmedewerker: Marjolein Dekker werkt mee aan de inhoudelijke uitwerking en de verbeelding van de keuzes en geïntegreerde modellen. - Ondersteuning: Anastasia Chranioti werkt mee aan de vormgeving, opmaak en de cartografie van het materiaal.

5 Planning maand nov dec jan 10/11 17/11 24/11 01/12 08/12 15/12 22/12 29/12 05/01 12/01 19/01 26/01 02/02 09/02 16/02 weeknummer Bijeenkomsten projectgroep x X x X X Kick off meeting x Stap 1 onderbouwing Stap 2 integreren Stap 3 uitwerken en verbeelden Stap 4 Debat en reflectie (optioneel) Uren, kosten Supervisor Projectleider Projectmedew. Totaal uren Kosten Tarief leden Totaal Fase 1: Onderbouwen Onderzoek en onderbouw en opgaves Onderbouw en concepten Workshop regio Layout product: Matrix Fase 2: Integreren Workshop regio, bepalen samenhangsmogelijkheden Intergreren tot ca. 3 modelen Workshop ca. 3 modelen aan regio Layout product: boekje/presentatie Fase 3: Uitwerken en Verbeelden Uitw erken modellen Verbeelding Layout product: presentatie Fase 4: Reflectie en Debat (optioneel) Voorbereiding reeks debatten Debatten en einddebat (totaal 2) BTW incl.btw Totaal uren (geen) Inzet Marjolein Dekker Totaal kosten inclusief BTW De totale kosten voor de inzet voor leden bedraagt voor deze opdracht: ,- van dit bedrag wordt ,- door de Vereniging in rekening gebracht de overige rekeningen worden rechtstreeks door de onder-aannemende partijen gefactureerd. Van de opdrachtgevende partijen is de gemeente Leiden in 2014 nog lid en vanwege het langdurige lidmaatschap wordt het ledentarief in rekening gebracht ipv het niet-ledentarief. Hoewel fase 4 nog optioneel is, zijn de uren al geoffreerd. Indien deze uren niet worden gemaakt, worden deze uren afgetrokken van de laatste 20% afrekening.

6 - De totale kosten zijn inclusief reiskosten in Nederland en, omdat de Vereniging niet BTWplichtig is, ook inclusief BTW. - Gedurende het proces en het overleg tussen opdrachtgever en opdrachtnemer wordt ook het urenverbruik in de gaten gehouden indien daar aanleiding toe is moeten beide partijen met elkaar in gesprek over meer / minder werk. - Het cahier leveren we in pdf. Kosten voor afdrukken vallen buiten de offerte. - Voor producten en publicaties hanteren we maximaal twee correctierondes met de opdrachtgever. De momenten en deadlines hiervoor worden samen afgestemd. - Voor de workshop en andere overleggen gaan we ervan uit dat de opdrachtgever zorgt voor locatie en catering. - Vereniging Deltametropool heeft een groot netwerk en op allerhande digitale en analoge wijze nauw contact met dit netwerk. Tussentijdse resultaten worden in de vorm van artikelen, downloads en/of andere producten via haar kanalen onder dit netwerk verspreid. - Op dit project zijn de Creative Commons voorwaarden van toepassing: Naamsvermelding- GelijkDelen. Zie voor meer informatie - We factureren 40% bij aanvang van de opdracht, 40% halverwege en 20% bij afronding. 4. Over Vereniging Deltametropool Vereniging Deltametropool is een onafhankelijk netwerk van personen en organisaties dat zich inzet voor een metropolitane ontwikkeling van Nederland en van Nederlandse stedelijke regio s, in een internationaal perspectief. De vereniging brengt als platform relevante personen en organisaties samen rond deze missie. Daarnaast helpt de vereniging als onderzoekslaboratorium actoren op het metropolitane schaalniveau om tot een effectievere organisatie en besluitvorming te komen. De vereniging is actief in internationale professionele netwerken en heeft contacten met andere metropolitane gebieden en biedt haar leden daarmee een mogelijkheid gemakkelijker de weg naar internationale fora te vinden. De meerwaarde van het verlenen van een opdracht aan de vereniging is dit brede (inter)nationale netwerk, wat de mogelijkheid biedt een project te agenderen en er inhoudelijk het maximale uit te halen. Dit gebeurt mede door het delen en openbaar maken van alle projectresultaten onder Creative Commons voorwaarden. Daarnaast zet de vereniging voor iedere opdracht een of meerdere van haar welbekende producten in, zoals een FactSheet en een Cahier. De FactSheet bevat interessante Facts & Figures die uit de opdracht voortkomen, met daarbij een korte toelichting. Het Cahier gaat breder op het onderwerp in, schetst de context, het proces en de conclusies. Beide worden gemaakt onder redactie van Vereniging Deltametropool in samenwerking met de Ministeries en zullen breed verspreid worden onder het netwerk. Deze producten zijn integraal onderdeel van elk project van de Vereniging. Ten eerste om de koppeling tussen de verenigingsmissie en de projecten te borgen. Ten tweede om de leden en het bredere netwerk van de vereniging de mogelijkheid te geven inhoudelijk te participeren en daarmee een versterkende bijdrage te leveren aan het project. Ik hoop dat we u hiermee een goed aanbod doen en hoop op een goede samenwerking, Vriendelijke groet, Paul Gerretsen