OPSCHALING ENERGIEBESPARING BESTAANDE WONINGEN: HEER!

Transcriptie

1 OPSCHALING ENERGIEBESPARING BESTAANDE WONINGEN: HEER! 28 januari 2013 Ir. Erik Franke Architect Voorzitter Stichting PassiefHuis Holland

2 HOOG ENERGIE-EFFICIËNT RENOVEREN LOONT! HEER: Act beyond business as usual Bron: PHI

3 ENERGIEVERBRUIK WONINGBOUW OMLAAG Passiefhuis technologie Bestaande bouw Nederlands Bouwbesluit Passiefhuis Energieneutraal huis Energie+ huis Bron: PHI

4 2013: 7 miljoen woningen belasten ons milieu onevenredig zwaar!

5 2023: 8 miljoen woningen belasten ons milieu onevenredig zwaar?

6 2023: Slechts 4,8 miljoen woningen belasten ons milieu? onevenredig zwaar? 3,2 miljoen woningen toekomstgericht?

7 INHOUD o 13 ARGUMENTEN HEER o o 4 CENTRALE THEMA S Woonlastenbeheersing Waardevermeerdering Stimulering innovatie/werkgelegenheid Comfortverbetering CIJFERS / RESULTATEN o 7 VOORWAARDEN o CONCLUSIES / AANBEVELINGEN

8 13 ARGUMENTEN HEER Pleidooi Hoog Energie Efficiënt Renoveren (HEER)

9 1. BESPARING FOSSIELE BRANDSTOFFEN Energie-efficiency en duurzame energie

10 2. MEER BEHAAGLIJKHEID EN COMFORT Gelijkmatige binnentemperatuur

11 3. GEBOUWCONSERVERING Voorkomt bouwschade Bron: Franke Architekten

12 4. LUCHTKWALITEIT EN GEZONDHEID Betere binnenmilieukwaliteit Bron: Eigen Huis Magazine maart 2006 Bron: Eerste PH-congers Nederland april 2006 Stichting PH H

13 4. LUCHTKWALITEIT EN GEZONDHEID IAQ op niveau Oude situatie Nieuwe situatie Bron: Franke Architekten

14 5. LEVENSDUURVERLENGING Eerste twee passiefhuis proefwoningen 2008 HEER Kroeven Oude situatie Nieuwe situatie

15 6. WAARDEVERHOGING Betere verhuur-, verkoopbaarheid EPBD: verplicht energiecertificaat bij verkoop/verhuur woningen

16 7. KLIMAATBESCHERMING Verregaande CO₂ reductie 60-90%

17 Euro per maand 8. BEPERKING ENERGIEKOSTEN Woonlastenbeheersing 700 huur en gas gas +7% huur +2% Bron: woonbond 2009

18 9. ZINVOLLE WERKGELEGENHEID nieuwe banen

19 10. OPWAARDERING BEELDKWALITEIT Architectuur en stedenbouw Bron: Franke Architekten

20 11. KENNIS- EN PRODUCTONTWIKKELING Innovatieve producten en diensten

21 12. INTEGRALE WOONKWALITEIT Tevreden bewoners / Dalem Sliedrecht Bron: Franke Architekten

22 12. INTEGRALE WOONKWALITEIT Tevreden bewoners HEER Kroeven: 73% akkoord - 81% meer comfort

23 13. GEO-POLITIEKE VERHOUDINGEN Onafhankelijkheid

24 4 CENTRALE THEMA S HEER in de sociale woningbouw: huurverhoging wordt reeds in het eerste jaar gecompenseerd door een lagere energielast en de extra huurinkomsten dekken de specifieke meerinvesteringen af. 1. Woonlastenbeheersing - Koopkrachtontwikkeling

25 4 CENTRALE THEMA S HEER in de sociale woningbouw 1. Woonlastenbeheersing - Koopkrachtontwikkeling 2. Waardevermeerdering - Vastgoedontwikkeling

26 4 CENTRALE THEMA S HEER in de sociale woningbouw 1. Woonlastenbeheersing - Koopkrachtontwikkeling 2. Waardevermeerdering - Vastgoedontwikkeling 3. Stimulering innovatie - Ontwikkeling werkgelegenheid

27 4 CENTRALE THEMA S HEER in de sociale woningbouw, alleen maar winnaars: Bewoners, Verhuurders, Bouwend Nederland, de Economie en het Milieu 1. Woonlastenbeheersing - Koopkrachtontwikkeling 2. Waardevermeerdering - Vastgoedontwikkeling 3. Stimulering innovatie - Ontwikkeling werkgelegenheid 4. Comfortverbetering - Ontwikkeling behaaglijke woningen

28 CIJFERS EN RESULTATEN Na HEER 246 wo. Kroeven Roosendaal Woonlastenbeheersing: 780,- /jr. lagere energielast

29 CIJFERS EN RESULTATEN n.a.v. HEER 246 wo. Kroeven Roosendaal Woonlastenbeheersing: 780,- /jr. lagere energielast 2. Waardevermeerdering: ,- /wo. spec. meerkosten

30 CIJFERS EN RESULTATEN n.a.v. HEER 246 WO Kroeven Roosendaal Incl. btw. 1. Woonlastenbeheersing: 780,- /jr. lagere energielast 2. Waardevermeerdering: ,- /wo. spec. meerkosten 3. Stimulering innovatie/omzet: ,- /wo. bouwkosten

31 CIJFERS EN RESULTATEN n.a.v. HEER 246 WO Kroeven Roosendaal Woonlastenbeheersing: 780,- /jr. lagere energielast 2. Waardevermeerdering: ,- /wo. spec. meerkosten 3. Stimulering innovatie/omzet: ,- /wo. 1 mj./wo. 4. Comfortverbetering: IAQ 800/1200 ppm. Cruciaal: de huurders stemmen in 2009 in met huurverhoging van 65,-/mnd. en financieren daarmee dit HEER project: meerdere projecten volgen.

32 1. WOONLASTENBEHEERSING Voorspelling energiekostenreductie na HEER Roosendaal 2008: de huurders en verhuurders profiteren direct.

33 1. WOONLASTENBEHEERSING Voorspelling energiekostenreductie na HEER Roosendaal 2009

34 1. WOONLASTENBEHEERSING Afhankelijkheid energieprijsstijgingen definitieve voorspelling: winst voor huurders en sociale verhuurders

35 1. KOOPKRACHTONTWIKKELING Ondanks 2% huurstijging /a en 5%/7%/10% energieprijsstijging /a meer te besteden Bron: Franke Architekten

36 2. WAARDEVERMEERDERING Maatschappelijk vastgoedontwikkeling: zekerheid over investeringen IRR ca. 5,25% Woning: 95 m2 Omschrijving Kosten per woning*: Percentage: Kosten per m2 Bouwkundig aannemer : ,54 27,83% 241,00 Isolatie : ,69 12,72% 110,07 KRD : ,98 23,08% 199,82 Dak: ,29 20,33% 175,99 Installaties : ,09 16,04% 138,85 + Totaal ,59 100,00% 865,73 Bron: Franke Architekten * Alle prijzen zijn excl. BTW

37 2. WAARDEVERMEERDERING Kosten per bespaarde kwh per HEER maatregel (D) Bron: PHI

38 2. WAARDEVERMEERDERING. Kosten per bespaarde kwh per HEER maatregel Kroeven 506 (NL) Actuele prijs kwh energie aan de pomp 0,065 Vloer 0,027 Dak 0,031 K/R/D 0,043 Gevel 0,076 PV (optie) 0,078 Vent/Verw incl. zonthermisch 0,198 0,25 0,2 0,15 /kwh 0,1 0,05 0 Bron: Franke Architekten

39 3. STIMULERING - INNOVATIE Ambities NL EPC 2008: 0,8 2011: 0,6 2015: 0,4 2019: energieneutraal Energiebesparing van 100 PJ per jaar in 2020: MmM

40 3. STIMULERING - INNOVATIE Doelstelling 100 PJ/a = 3,16 miljard m³/a gasbesparing: kan dat? Welke energiebesparing is mogelijk? Energieverbruik gebouwde omgeving PJ/jaar 1220 PJ/jaar Autonoom -100 PJ/jr 1140 PJ/jaar Huidig Beleid 1040 PJ/jaar, Meer met minder Bron: PEGO

41 3. STIMULEERT INNOVATIE / BOUWOMZET Rekensom: doelstelling bestaande bouw 100 PJ besparing/a in PJ = 31,6 miljoen m³/a aardgas 100 PJ = 3,16 miljard m³/a aardgas Bestaande bouw: woningen /a in 10 jaar a m³ aardgas /a = Nieuwbouw: woningen /a in 10 jaar a 400 m³ aardgas /a = 2,77 miljard m³/a 0,26 miljard m³/a 3,03 miljard m³/a Ca. 3,17 miljoen passiefhuizen in % totaal Besparing ca. 9,6 PJ/a Dit staat gelijk aan 2,76 olietankers ofwel 830 m. volle olietanker per dag woningen/a 31,7 miljard bouwomzet ofwel arbeidsplaatsen/a!!!

42 4. COMFORTVERBETERING IAQ op een duidelijk hoger niveau Bestaande bouw: slecht Passiefhuis Veere: goed Bron: TU/e

43 4. COMFORTVERBETERING IAQ meetresultaat HEER Roosendaal: goed. Bron: TU/e

44 7. VOORWAARDEN HEER 1. BETROUWBAARHEID VOORSPELLINGEN Kennisontwikkeling en scholing o.b.v. wetenschappelijk onderzoek m.n. TU/e 2. KWALITEITSBORGING EN HAALBAARHEID Onderzoek,onderwijs, scholing gehele bouwkolom + IAQ/geluid/debiet/IR/BDT 3. DUIDELIJKHEID HOOGTE BOUWKOSTEN Ervaringen met o.a.heer Roosendaal: aanzienlijk lagere bouwkosten mogelijk 4. PROEFPROJECT(EN) NOODZAKELIJK Kwaliteitsverbetering door toegepast onderzoek in ontwerp en uitvoering 5. DESKUNDIGE BOUWUITVOERING Slagvaardige kwaliteitsbewuste bouwlogistiek, beperking overlast bewoners 6. SAMENWERKING TUSSEN BEWONERS EN WONINGBOUWCORPORATIES Vertrouwen en akkoord van de bewoners 7. MAATSCHAPPELIJK FIN. RENDEMENT

45 1. BETROUWBAARHEID VOORSPELLING Gebruik voorspelmethodiek energiebesparing sinds 1996 in Duitsland ontwikkeld Bron: Franke Architekten/PHI

46 2. KWALITEITSBORGING Praktijk toont noodzaak proefwoningen Bron: Franke Architekten/PH H

47 2. KWALITEITSCONTROLE IN UITVOERING Debiet, IAQ en geluidsmetingen HEER Kroeven Bron: Franke Architekten/TUe

48 2. KWALITEITSCONTROLE Inregeling ventilatiesysteem/iaq Bron: TU/e 3

49 2. KWALITEITSCONTROLE Infrarood beeld toont het verschil: de energiewinst en het comfort! Vóór Na Bron: Franke Architekten

50 2. KWALITEITSCONTROLE Infrarood: nauwelijks warmtelekken na HEER Bron: Franke Architekten

51 2. KWALITEITSCONTROLE Bereiken van de luchtdichtheidseis is nog een lastige opgave en een taak voor Bouwend Nederland Bron: Franke Architekten / Stichting Passiefhuis Holland 3

52 3. DUIDELIJKHEID BOUWKOSTEN Slagvaardige en op kwaliteit gerichte bouworganisatie : degelijke bouwuitvoering (5)

53 3. DUIDELIJKHEID BOUWKOSTEN Integrale samenwerking: sociale bouwuitvoering (5) leidt tot beheersbare stichtingskosten

54 4. PROEFWONING NOODZAAK Voorbeeldwoning complex 505 HEER Kroeven

55 4. PROEFWONINGEN NOODZAAK Voorbeeldwoningen complex 506 HEER Kroeven

56 6. SAMENWERKING MET BEWONERS Excursie bewoners 2007: NUL-HEIZKOSTEN-HAUS (D)

57 6. SAMENWERKING MET DE BEWONERS ENORME POTENTIE HEER Ca. 2.3 miljoen huurwoningen moeten de komende jaren worden verbeterd. Type woning Bouwperiode Sociale huur 1 Vrijstaande woning voor onder-1 kap voor Rijtjeswoning voor Rijtjeswoning Galerijwoning voor Portiekwoning voor Beneden-/bovenwoning voor Vrijstaande woning onder-1 kap Rijtjeswoning Rijtjeswoning Rijtjeswoning Galerijwoning Portiekwoning Overige flatwoning Woning jaren negentig

58 7. INVESTERINGEN RENDEREN. IRR ca. 5,25% en kosten/baten specifieke HEER meerkosten positief Kansen HEER 2,3 miljoen huurwoningen Vloer 0,027 Dak 0,031 K/R/D 0,043 Gevel 0,076 PV (optie) 0,078 Vent/Verw incl. zonthermisch 0,198 0,25 0,2 0,15 /kwh 0,1 0,05 0 Bron: Franke Architekten

59 CONCLUSIES De actuele bouwpraktijk creëert een Dilemma van de middelmatige kwaliteit. (Rainer Vallentin) Door fixatie op sub-standaard, zonder veel oog voor of concurrentie op meerwaarden. (R.V.) Ons woningbouwpark is zo traag dat deze problemen pas vanaf 2030 zichtbaar zullen worden. (R.V.) De eisen vanuit de klimaatdoelen komen ongeveer overeen met die van de passiefhuis benadering. (R.V) Het naar voren halen van maatregelen verhoogt het effect van de renovatie en is economisch onderscheidend. (R.V.) Grootschalige HEER geeft een enorme impuls aan innovatie en werkgelegenheid in de hele bouwsector. 2,3 miljoen sociale huurwoningen kunnen de komende 10 jaar in aanmerking komen voor HEER.

60 Onderzoekers, ontwerpers, politici en bouwers hebben een hoge sociale en morele verantwoordelijkheid voor de energetische kwaliteit van de gebouwde omgeving van morgen en overmorgen. (Victor Papanek, DESIGN for the REAL WORLD ) Zonder een radicale ombuiging van het beleid gericht op het stimuleren van zinvolle werkgelegenheid in de bouw worden de energiereductie doelen voor 2020, 2030 en 2050 beslist niet gehaald en worden belangrijke kansen op de steiger teniet gedaan. Woningcorporaties moeten nu hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen door een sprong naar voren te maken. Bouwend Nederland, onderzoeksinstituten en scholen zijn teveel in zich zelf gekeerd en willen het wiel opnieuw uitvinden, terwijl al bewezen en gevalideerde voorspelmethoden, evaluaties van gerealiseerde projecten en resultaten van wetenschappelijk onderzoek uit het buitenland uitgangspunt zouden moeten zijn. Uit gebrek aan innovatie worden vooral tegenstellingen gezien, terwijl wij in plaats daarvan juist gebruik zouden moeten maken van elkaar versterkende belangen: ze zijn er! De Nederlandse bouwpraktijk dient radicaal te veranderen: door kennis en kunde de kwaliteit in evenwicht brengen met de kosten ipv. andersom.

61 SLOTCONCLUSIES Voor een succesvol HEER is een omslag in het denken en doen in alle fasen van HEER noodzakelijk Haalbaarheid, financiering, scholing, toegepast onderzoek, ontwerp, communicatie, het scheppen van draagvlak onder de bewoners, bouwvoorbereiding, perfecte uitvoering, oplevering en evaluatie Voor het halen van de doelen voor 2023 is een directe en centrale sturing noodzakelijk Gericht op heldere strategie, degelijke financiering, scholing en een slagvaardige bouworganisatie HEER kan de komende 10 jaar zorgen voor meer dan banen in de bouwsector Door hoog energie-efficiënte renovatie in de bestaande sociale woningvoorraad het scheppen van veel zinvolle en duurzame werkgelegenheid

62 Er is geen enkele economisch argument dat niet pleit voor het passiefhuis dr. prof. Feist PHI 11e Passiefhuis congres Bregenz april 2007 Verplicht alle woningcorporaties de komende twee jaar tot het realiseren van een eigen HEER proefproject zoals zes voorop lopende woningcorporaties reeds hebben gedaan! Met dank aan Aramis AlleeWonen en EOS-DEMO Maak per direct fondsen vrij voor evaluatie, onderzoek en analyse van deze eerste baanbrekende HEER projecten

63 ONDERZOEK 7 HEER PROJECTEN NL!! won. Roosendaal Aramis AlleeWonen won. Roosendaal Aramis AlleeWonen won. Nieuwkuijk/Haarsteeg Woonveste 4. 8 won. Tilburg TBV Wonen 5. 8 won. Vught Woonwijze won. Zwolle Openbaar Belang won. Kerkrade Hestia

64

65 WERK SAMEN MET DE BEWONERS Uitreiking oorkonde inspirerend opdrachtgeverschap aan bewoners HEER Kroeven