Bescherming van werknemers tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk

Transcriptie

1 Bescherming van werknemers tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk 1

2 Vormen van pesterijen Communicatiemogelijkheden Sociale relaties Waardering slachtoffer Kwaliteit beroepsleven Fysiek geweld 2

3 Communicatiemogelijkheden Geen mogelijkheid om te communiceren Slachtoffer wordt voortdurend zwijgen opgelegd Verbale dreigementen (...) 3

4 Sociale relaties Verbod om met slachtoffer te praten Zich niet meer door het slachtoffer laten aanspreken Fysieke aanwezigheid negeren Compleet sociaal isolement 4

5 Waardering slachtoffer Roddelen Onwaarheden vertellen Lachen met (fysieke) gebreken, met sociale of etnische achtergrond Lachen met kledij, manier van praten Spotten met hobby's, religieuze, politieke en andere overtuigingen... 5

6 Kwaliteit beroepsleven Opleggen van onmogelijke deadlines Geven van gevaarlijke opdrachten (zowel fysiek als psychisch) Geen werk geven Nutteloze opdrachten geven Werk geven dat onder of boven capaciteiten slachtoffer ligt 6

7 Fysiek geweld Lichte of zelfs ernstige gevallen van fysieke agressie Vandalisme (auto, kledij, woning,...) Seksuele agressie (verbaal of fysiek) Verspreiden van aanstootgevend beeldmateriaal 7

8 Gevolgen voor slachtoffers Psychosomatische klachten Chronische klachten bij aanhoudend pestgedrag Post Traumatisch Stress Syndroom Arbeidsongeschiktheid Algemeen angstsyndroom (na +/- 2 jaar) Depressie en zelfmoord 8

9 Gevolgen voor organisatie Getuigen gaan meepesten of hebben angst zelf slachtoffer te worden Dader waant zich onaantastbaar en gaat steeds verder: stijgend absenteïsme verloop tussen afdelingen productieverlies Bedrijfscultuur 9

10 Reglementering: bronnen Wet van 11 juni 2002 en uitvoeringsbesluit van 11 juli 2002 Gewijzigd door: Wet van 10 januari 2007 En uitvoeringsbesluit van 17 mei 2007 Discriminatiewetgeving (3 wetten van 10 mei 2007): intimidatie en seksuele intimidatie = discriminatie Voor intimidatie op het werk: enkel wet van 10 januari 2007 van toepassing 10

11 Onderdeel Welzijnswet (4/8/1996) Arbeidsveiligheid Bescherming gezondheid Psychosociale belasting veroorzaakt door het werk, waaronder in het bijzonder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Ergonomie Arbeidshygiëne Verfraaiing van de arbeidsplaatsen Maatregelen inzake leefmilieu 11

12 Toepassingsgebied Wet van toepassing op werkgevers, werknemers (en met werknemers gelijkgestelden, (bvb. leerlingen en stagiairs) en andere personen (derden, bvb. klanten, leveranciers, personen die een uitkering genieten) die zich op de arbeidsplaats bevinden Ook van toepassing op dienstboden en ander huispersoneel, maar enkel voor actiemogelijkheden van slachtoffers Van toepassing op ambtenaren en besturen die hun arbeidsprestaties verrichten in statutair verband 12

13 Nadruk op preventie Elke onderneming moet een Globaal Preventieplan (GPP) en Jaarlijks actieplan (JAP) hebben Specifieke maatregelen om werknemers te beschermen tegen geweld pesterijen en ongewenst seksueel gedrag in apart luik GPP en JAP Comité geeft voorafgaand advies over deze specifieke preventiemaatregelen 13

14 De preventieadviseur......en de vertrouwenspersoon 14

15 De preventieadviseur Behoort tot Interne of Externe Dienst PBW (niet arbeidsgeneesheer!) Externe Dienst verplicht indien - 50 werknemers Aanstelling na akkoord Comité, geen akkoord = altijd Externe Dienst Beschikt over aangepaste opleiding (apart KB) Beschikt over eigen juridisch statuut, zoals alle preventieadviseurs, ongeacht discipline 15

16 Taken preventieadviseur (1) Analyse risico's en advies over uitwerken preventievoorstellen Raad geven en opvang bieden aan personen die klachten hebben Neemt deel aan het informeel zoeken naar een oplossing Ontvangt met redenen omklede klacht 16

17 Taken preventieadviseur (2) Ontvangt getuigenverklaringen Deelt werkgever mee dat mensen die klacht hebben ingediend en getuigenverklaring hebben afgelegd wettelijke ontslagbescherming genieten Onderzoekt met redenen omklede klacht en stelt werkgever passende maatregelen voor 17

18 Taken preventieadviseur (3) Kan zich (met toelating slachtoffer) wenden tot Directie directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (indien de door werkgever genomen maatregelen niet tot oplossing leiding of indien werkgever geen maatregelen neemt Advies uitbrengen over keuze van diensten of instellingen die psychologische ondersteuning bieden aan slachtoffers van extern geweld 18

19 Taken preventieadviseur (4) Stelt individueel klachtendossier samen en houdt het bij Versterkt aan preventieadviseur IDPBW de relevante gegevens die nodig zijn om diens jaarverslag te maken 19

20 Inhoud klachtendossier Document dat de met redenen omklede klacht omvat Het document waarmee de klacht bij de werkgever werd ingediend Document betreffende resultaat van eventuele verzoeningspoging Advies van de preventieadviseur Eventuele vraag tot tussenkomst directie Toezicht op het Welzijn op het Werk getuigenverklaringen 20

21 De vertrouwenspersoon (aanduiding niet verplicht) Aanduiding na akkoord in CPBW Indien geen akkoord: procedure met inspectiediensten (verzoening standpunten en advies), maar werkgever beslist Taken: deelnemen aan uitwerken interne klachtenprocedure geeft raad, opvang, hulp, bijstand aan slachtoffers klachten slachtoffers ontvangen (doorzenden naar preventieadviseur) Nodige gegeven doorgeven aan interne preventieadviseur (jaarverslag) 21

22 Statuut vertrouwenspersoon Moet beschikken over vaardigheden en kennis (bijlage I bij koninklijk besluit 17 mei 2007) Moet functie volledig autonoom uitoefenen en geen nadelen ervan ondervinden Hangt af van hoofd IDPBW Nodige tijd + passend lokaal Ontslagbescherming, maar minder ver dan die van preventieadviseur (advies zoals bij aanstelling) 22

23 Actiemiddelen voor slachtoffers Interne procedure Indienen klacht bij directie Toezicht op het Welzijn op het Werk Indienen van klacht bij openbaar ministerie Instellen vordering tot staking bij arbeidsrechtbank Instellen vordering schadevergoeding voor rechtbank 23

24 Interne procedure Voorkeur (indien niet kan rechtbank bevelen eerst interne procedure te volgen) Voor interne en externe werknemers Raadpleging preventieadviseur of vertrouwenspersoon tijdens de uren en bezoldigd Twee fasen: informeel en formeel 24

25 Interne procedure: informeel Contact preventieadviseur of vertrouwenspersoon binnen termijn van acht kalenderdagen Zij informeren klager over bestaan informele procedure Start informele procedure met akkoord aanklager Verzoeningsproces enkel indien aanklager en aangeklaagde allebei akkoord gaan 25

26 Interne procedure: formeel (1) Indien bemiddeling mislukt: preventieadviseur (of vertrouwenspersoon) ontvangt met redenen omklede klacht Drie gevallen: Klager wenst geen informele oplossing; Klager wil einde aan informele procedure maken; Verzoening mislukt of feiten verdwijnen niet na informele procedure. 26

27 Interne procedure: formeel (2) Ontvangstbewijs voor klager: kopie van de klacht door preventieadviseur of vertrouwenspersoon ondertekend Preventieadviseur verwittigt onmiddellijk de werkgever over feit dat er een klacht is, identiteit van de aanklager en feit dat deze wettelijk beschermd is Geen kopie van de klacht naar werkgever (vroeger wel)! 27

28 Interne procedure: onderzoek door preventieadviseur Contact met aangeklaagde en onderzoek klacht, kan iedereen die hij wenst horen Aangeklaagde en getuigen krijgen kopie van hun verklaring Preventieadviseur deelt werkgever de identiteit van de getuigen mee en het feit dat ze bijgevolg beschermd zijn tegen ontslag 28

29 Interne procedure: advies van de preventieadviseur (1) Advies moet volgende elementen bevatten: Samenvatting van de feiten Resultaat verzoeningspoging (indien die er is geweest); Gemotiveerd advies over al dan niet gegrond zijn klacht Analyse primaire, secundaire en tertiaire oorzaken; Maatregelen om einde te stellen aan feit Andere (collectieve) preventiemaatregelen 29

30 Interne procedure: advies van de preventieadviseur (2) Advies uiterlijk drie maanden na ontvangst klacht Termijn kan meermaals verlengd worden indien preventieadviseur dit kan rechtvaardigen, tot maximaal 12 maanden 30

31 Interne procedure: rol werkgever Informeert aanklager en aangeklaagde over individuele maatregelen die hij neemt op basis advies preventieadviseur Indien dit de arbeidsvoorwaarden wijzigt: Kopie advies preventieadviseur meegeven (met uitzondering advies collectieve maatregelen) Werknemer horen (kan zich laten bijstaan) Werknemer die overweegt rechtsvordering in te stellen kopie advies preventieadviseur geven (met uitzondering advies collectieve maatregelen 31

32 Externe procedure: directie TWW Eerst vragen vertrouwelijkheid klacht op te heffen Onderzoeken of de interne procedure werd gevolgd Indien niet werkgever in gebreke stellen Indien werkgever geen passend gevolg geeft vervangende maatregelen nemen, bemiddelen of werknemer informeren over mogelijkheid klacht in te dienen bij arbeidsrechtbank 32

33 Externe procedure: klacht bij arbeidsauditeur Bij strafbare feiten: Slagen en verwondingen Aanranding van de eerbaarheid Stalking Zal pogen te bemiddelen, indien geen regeling tot stand komt kan auditeur vervolgen voor correctionele rechtbank Indien auditeur seponeert kan toch een administratieve geldboete worden opgelegd 33

34 Externe procedure: vordering tot staken/voorlopige maatregelen Bij de arbeidsrechtbank Verloopt in kortgeding (korte termijn maar met einduitspraak) Wie? Elke persoon, die belang kan aantonen Vakbond (ook overheid) Bepaalde vzw s (minstens 3 jaar rechtspersoonlijkheid) 34

35 Externe procedure: vordering tot schadevergoeding Bewijs van schade leveren en oorzakelijk verband aantonen Voor burgerlijke of correctionele rechtbank (indien werkgever en/of dader strafrechtelijk vervolgd werd) 35

36 Verschuiving van bewijslast Wanneer een persoon feiten aanvoert die bestaan van geweld, pesten of ongewenst seksueel gedrag laten vermoeden moet de aangeklaagde het omgekeerde aantonen Is dus geen omkering, maar verschuiving: klager moet begin van bewijs aanvoeren 36

37 Bescherming: wie? Klacht ingediend volgens interne procedure Klacht ingediend bij TWW Klacht ingediend bij politie, openbaar ministerie of onderzoeksrechter Rechtsvordering ingesteld (ook door derden) Getuigen 37

38 Bescherming: wie niet? Een werknemer die enkel tijdens de informele procedure de preventieadviseur of de vertrouwenspersoon heeft geraadpleegd 38

39 Bescherming: duur? Vanaf het ogenblik van het indienen van de klacht, afleggen getuigenverklaring of instellen rechtsvordering Tot 12 maanden na indienen van klacht of afleggen getuigenverklaring Drie maanden na definitieve uitspraak in geval van rechtsvordering 39

40 Voorbeelden van preventiemaatregelen 40

41 Preventie: drie niveaus Maatregelen om risico s te voorkomen Maatregelen om de schade te voorkomen Maatregelen om de schade te beperken 41

42 Maatregelen om risico s voor geweld, pesterijen te voorkomen (1) De aanduiding van de preventieadviseur en (eventueel) vertrouwensperso(o)n(en) Het overleg met de leden van de hiërarchische lijn en de leden van het CPBw 42

43 Maatregelen om risico s voor geweld, pesterijen te voorkomen (2) De materiële inrichting van de werkplek gescheiden toiletten en kleedkamers voor mannen en vrouwen; werken in een bureelruimte waar de deur altijd gesloten is, maakt pestgedrag voor andere collega's onzichtbaar; alle bureaus moeten aan de wettelijke criteria voldoen, maar ook aan hetgeen gebruikelijk is in het bedrijf.. 43

44 Maatregelen om risico s voor geweld, pesterijen te voorkomen (3) De verplichtingen van de leden van de hiërarchische lijn: Elke verantwoordelijke binnen zijn dienst en bevoegdheden verantwoordelijk voor de naleving van de wet, met name het vermijden en doen ophouden van pestgedrag 44

45 Maatregelen om risico s voor geweld, pesterijen te voorkomen (4) De verplichtingen van de leden van de hiërarchische lijn: de thematiek niet alleen in de Ondernemingsraad of het Comité bespreken, ook communicatie met alle personeelsleden en verantwoordelijken voorzien; duidelijk bepalen dat iedereen verantwoordelijk is voor het voorkomen en beëindigen van pestgedrag binnen zijn dienst of afdeling (vermijden van opentrekken van paraplu); voorzien in een duidelijke communicatie hierover (bv. via folder, vorming, dienstnota's, werkoverleg, ). 45

46 Maatregelen om risico s voor geweld, pesterijen te voorkomen (5) Informatie en vorming van de werknemers: een folder hierover (met daarin volgende elementen: verwijzing naar arbeidsreglement, de algemene beleidsverklaring, de procedure, de namen van de vertrouwenspersoon en de preventieadviseur, externe contactpunten, adres van de inspectie, ); een artikel in het bedrijfsblad; uithanging aan het informatiebord; een duidelijke affiche; weerbaarheidscursussen (liefst voor alle werknemers). 46

47 Maatregelen om de schade te voorkomen (1) Hoe kan de klager zich tot de preventieadviseur of de vertrouwenspersoon richten? Telefonisch contacteren? Afspraak of niet? 47

48 Maatregelen om de schade te voorkomen (2) De middelen waarover een slachtoffer beschikt om hulp te krijgen: aantal dagen extra verlof om te recupereren; terugbetaling van medische kosten (huisarts, psycholoog, ziekenhuisopname); de inrichting van een apart lokaal waar slachtoffers 'op verhaal' kunnen komen; de mogelijkheid om tijdens het werk contact op te nemen met de vertrouwenspersoon en/of de preventieadviseur; de mogelijkheid om ook tijdens de werkuren een arts te bezoeken 48

49 Maatregelen om de schade te voorkomen (3) Snel en onpartijdig onderzoek van de feiten: afspreken dat de vertrouwenspersoon en de preventieadviseur dit volledig autonoom kunnen doen, in alle vrijheid, zonder druk van bovenaf en tot op het einde; afspreken dat de preventieadviseur alle onderzoeksdaden kan stellen die nodig zijn: interviews met dader, slachtoffer, hiërarchie, collega's, getuigen, ev. familieleden; natrekken van feiten, 49

50 Maatregelen om de schade te voorkomen (4) Het onthaal, de hulp en de ondersteuning van de slachtoffers: een afgesloten locatie waar het slachtoffer met de vertrouwenspersoon of de preventieadviseur kan spreken; de mogelijkheid bieden dat er voldoende tijd kan worden uitgetrokken door de vertrouwenspersoon/preventieadviseur om het slachtoffer bij te staan; doorverwijzing naar externe hulporganisaties 50

51 Maatregelen om de schade te beperken Opvang en wedertewerkstelling van het slachtoffer: tijdelijke overplaatsing van de aangeklaagde tot een definitieve oplossing is gevonden; niet-gelijklopende uurroosters van klager en aangeklaagde; toekennen van een ander bureau; toekennen van een 'meter'/'peter' die zich ontfermt over klager en er mee op toeziet dat hij niet wordt lastiggevallen door aangeklaagde; 51

52 Meer info? Regionale directies Toezicht Welzijn: ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 52