Samenloop van gerechtelijke vereffening-verdeling en collectieve schuldenregeling

Transcriptie

1 Faculteit Rechtsgeleerdheid Academiejaar Samenloop van gerechtelijke vereffening-verdeling en collectieve schuldenregeling Masterproef van de opleiding Master na Master in het Notariaat Ingediend door Charlotte De Vroey Stamnummer : Promotor : Prof. Jan Bael Co-promotor: Anne-Sophie Baudry

2 WOORD VOORAF In deze masterproef zal aandacht worden besteed aan de samenloop van de procedure van gerechtelijke vereffening-verdeling en de collectieve schuldenregeling. Het onderwerp is niet zo eenvoudig. Hoewel de gevallen van samenloop in de notariële praktijk geregeld opduiken, is duidelijke rechtspraak en rechtsleer hieromtrent eerder schaars. De finaliteit van beide regelgevingen staat diametraal tegen over elkaar. De gerechtelijke vereffening-verdeling (zoals reeds uit de benoeming af te leiden) beoogt een onverdeeld vermogen, dat toebehoort aan verscheidene mede-eigenaars, die geen akkoord kunnen vinden, te vereffenen en vervolgens te verdelen. De collectieve schuldenregeling daarentegen is erop gericht de schulden van een particulier in financiële moeilijkheden aan te zuiveren. Binnen het kader van de procedure gerechtelijke vereffening-verdeling dienen de rechten van alle onverdeelde mede-eigenaars te worden gevrijwaard. Binnen de collectieve schuldenregeling dienen, naast de belangen van de schuldenaar, ook de rechten van diens schuldeisers te worden beschermd. Wat als een mede-eigenaar, die partij is binnen een procedure van gerechtelijke vereffeningverdeling, toegelaten werd of wordt tot de collectieve schuldenregeling? Geen van beide regelgevingen voorziet helaas wat precies dient te gebeuren bij samenloop van beide procedures. Noch de procedure van gerechtelijke vereffening-verdeling, noch de collectieve schuldenregeling krijgt voorrang. Beide procedures dienen m.a.w. naast elkaar te bestaan en gerespecteerd te worden. Uit deze masterproef zal blijken dat het in de praktijk niet eenvoudig is beide procedures te verzoenen. Een aantal specifieke samenloopproblematieken zullen worden benaderd. Ik wens hierbij mijn promotor, Prof. Bael en mijn co-promotor, Mevrouw Anne-Sophie Baudry te danken voor de soepele, maar efficiënte begeleiding, evenals voor het aanreiken van het boeiend onderwerp.

3 INHOUDSOPGAVE INLEIDING...1 HOOFDSTUK 1 ALGEMENE OMKADERING..2 Afdeling 1. De gerechtelijke vereffening-verdeling Wettelijke bepalingen en finaliteit 2 2. Toepassingsgebied 4 3. Minnelijke versus gerechtelijke vereffening-verdeling.4 Afdeling 2. De collectieve schuldenregeling Wettelijke bepalingen en finaliteit 5 2. Toepassingsgebied 6 a. Toepassingsgebied ratione personae 6 b. Toelaatbaarheidsvoorwaarden.7 3. Gevolgen van de beschikking tot toelaatbaarheid.7 a. Samenloop van schuldeisers 7 b. Onbeschikbaarheid van het vermogen. 9 Afdeling 3. Samenloop van beide procedures probleemstelling.10 HOOFDSTUK 2 PROCEDURELE ASPECTEN 12 Afdeling 1. Verschijning of tussenkomst van de schuldbemiddelaar?...12 Afdeling 2. Machtiging van de arbeidsrechtbank?...15 Afdeling 3. De schuldenaar verschijnt niet of weigert medewerking te verlenen 17 Afdeling 4. Overlijden van de schuldenaar...23 HOOFDSTUK 3 VERKOOP VAN ONROERENDE GOEDEREN..26 Afdeling 1. Akkoord van de partijen?...27 Afdeling 2. Wijze van verkoop.29 Afdeling 3. Zuiverende werking...32 Afdeling 4. Rangregeling..34 Afdeling 5. Bevrijdende betaling lot van gelden op een rubriekrekening.36 HOOFDSTUK 4. VEREFFENING-VERDELING VAN DE HUWGEMEENSCHAP EN COLLECTIEVE SCHULDENREGELING 39 CONCLUSIE...41 BIBLIOGRAFIE.43

4 INLEIDING Voorwerp van analyse binnen deze masterproef is de samenloop van de procedure van gerechtelijke vereffening-verdeling en de collectieve schuldenregeling. Binnen de notariële praktijk worden notarissen en juristen vaak geconfronteerd met problemen die ontstaan wanneer verschillende procedures opduiken binnen hetzelfde dossier. Het is niet uitzonderlijk dat de notaris, gelast met een (openbare) verkoop na uitvoerend beslag, geconfronteerd wordt met een faillissement van de beslagene. Het komt wel vaker voor dat een schuldeiser uitvoerend beslag wenst te leggen op een onverdeeld aandeel van zijn schuldenaar in een onroerend goed. De schuldeiser zal voorafgaandelijk de uitonverdeeldheidtreding moeten vorderen. Er zal een samenloop ontstaan van de procedure gerechtelijke vereffening-verdeling en uitvoerend onroerend beslag. Deze bijdrage analyseert de bijzondere problematiek van de samenloop van de gerechtelijke vereffening-verdeling en de collectieve schuldenregeling. Helaas regelt geen enkele wettelijke bepaling de samenloop van beide procedures. De notaris zal derhalve rekening dienen te houden met de specificiteit van elke procedure. Het lijkt dan ook noodzakelijk, vooraleer de specifieke samenloopproblemen te behandelen, beide procedures algemeen te omkaderen, zodat duidelijkheid wordt geschept omtrent o.m. de finaliteit en de gevolgen van beide procedures. Het is echter niet de bedoeling in deze masterproef beide procedures grondig te analyseren, doch enkel een aantal belangrijke kenmerken en basisprincipes te belichten, zodat de specifieke samenloopproblemen met de nodige achtergrond benaderd kunnen worden. Vervolgens zal, in een tweede hoofdstuk, bijzondere aandacht worden besteed aan een aantal procedurele aspecten van de samenloop. Zo zal worden onderzocht wie dient te verschijnen binnen de procedure gerechtelijke vereffening-verdeling: de schuldenaar, de schuldbemiddelaar of beiden? Aansluitend zal worden bestudeerd voor welke rechtshandelingen de schuldenaar een bijzondere machtiging van de schuldbemiddelingsrechter behoeft. In een derde afdeling zal worden geanalyseerd welke mogelijkheden voorhanden zijn wanneer de notaris-vereffenaar geconfronteerd wordt met een schuldenaar die niet verschijnt of weigert zijn medewerking te verlenen. Tenslotte zal worden 1

5 nagegaan wat de gevolgen zijn van het overlijden van de schuldenaar tijdens de procedure van gerechtelijke vereffening-verdeling. In een derde hoofdstuk zal de verkoop van onverdeelde onroerende goederen, waarvan één van de mede-eigenaars toegelaten werd tot de collectieve schuldenregeling, onder de loep worden genomen. In een eerste afdeling wordt bestudeerd of partijen een akkoord kunnen treffen omtrent de verkoop van een aan hen toebehorend onroerend goed en welke invloed dergelijk desgevallend akkoord zou hebben. Daaropvolgend zal de wijze van verkoop worden nagegaan. Dient de verkoping openbaar plaats te vinden, of kan deze uit de hand? Gaat het om een vrijwillige, dan wel om een gedwongen verkoop? Verder zal aandacht worden besteed aan de zuiverende werking van de verkoop. Kan de notaris-vereffenaar, binnen de procedure gerechtelijke vereffening-verdeling, die in samenloop komt met de collectieve schuldenregeling, het goed voor vrij zuiver en onbelast overdragen aan de koper en wat dient hij hiertoe te ondernemen? Een volgende afdeling zal worden gewijd aan de rangregeling, die naar aanleiding van de verkoop door de notaris-vereffenaar moet worden opgesteld. In een laatste afdeling zal nagegaan worden wat er dient te gebeuren met gelden op een rubriekrekening, indien de collectieve schuldenregeling vroegtijdig wordt beëindigd. Per slot van rekening zal in een laatste hoofdstuk worden onderzocht welke interferenties bestaan met het huwelijksvermogensrecht. Er zal bijzondere aandacht worden besteed aan de situatie waarbij de echtgenoten gehuwd waren onder het wettelijk stelsel en één van hen beiden wordt toegelaten tot de collectieve schuldenregeling. HOOFDSTUK 1. ALGEMENE OMKADERING Afdeling 1. De gerechtelijke vereffening verdeling 1. Wettelijke bepalingen en finaliteit 1. Overeenkomstig artikel 815, eerste lid B.W. kan niemand worden genoodzaakt in onverdeeldheid te blijven; de verdeling kan te allen tijde gevorderd worden, niettegenstaande enige hiermee strijdige verbodsbepaling of overeenkomst. 2. Het recht om een vordering tot vereffening en verdeling van een onverdeeldheid in te stellen is een absoluut recht 1. Partijen kunnen wel overeenkomen de verdeling voor een 1 C. ENGELS, Procesrecht in verband met het Notariaat, Brugge, die Keure, 2010, 149 2

6 bepaalde tijd uit te stellen, voor een periode van hoogstens 5 jaar. Dergelijke overeenkomst kan worden hernieuwd (artikel 815, tweede lid B.W.). 3. Indien één van de mede-eigenaars weigert in te stemmen met de verdeling of indien geschillen rijzen, hetzij over de wijze van verdeling, hetzij over de wijze om de verdeling te beëindigen, geschiedt de verdeling gerechtelijk, op vordering van de meeste gerede partij, voor de rechtbank van eerste aanleg (art Ger.W.). 4. De gerechtelijke verdelingsprocedure wordt geregeld door de artikelen 1208 e.v. Ger.W., zoals gewijzigd bij wet van 13 augustus 2011 houdende hervorming van de procedure van gerechtelijke vereffening-verdeling 2. De wetgever heeft, met de wet van 13 augustus 2011, vier doelstellingen willen bereiken: de procedure versnellen, het verloop van de procedure en de termijnen daarvoor voor de partijen meer voorzienbaar maken, akkoorden tussen partijen in elke fase van de procedure bevorderen en de rol van de actieve notaris vereffenaar versterken. De krijtlijnen van het verloop van deze procedure zijn echter behouden. Om tot vereffeningverdeling te komen wanneer er hierover tussen de deelgenoten onenigheid is, die niet kan worden opgelost door onderhandelingen of bemiddeling, moet een vonnis worden bekomen dat de verdeling beveelt en dat een notaris-vereffenaar aanwijst. De notaris-vereffenaar heeft een wettelijk omschreven opdracht om via verschillende stappen tot een staat van vereffening en ontwerp van verdeling te komen. De notaris vormt kavels en stelt de toewijzing ervan voor. De deelgenoten worden uitgenodigd om hiervan kennis te nemen en hun opmerkingen te maken. De notaris beoordeelt deze bezwaren, poogt de partijen te verzoenen en stelt hun akkoord vast indien dit kan worden bereikt. Wordt geen akkoord bereikt, dan worden alle bezwaren aan de rechter voorgelegd, die erover zal oordelen. Aan dit algemeen schema heeft de wetgever met de hervorming van de gerechtelijke vereffening-verdeling niet geraakt. Al deze stappen komen in de gewijzigde bepalingen nog 2 BS 14 september Deze wet trad in werking op 1 april

7 voor. Maar er is veel aan toegevoegd teneinde de vier vooropgestelde doelstellingen te bereiken Uit het bovenstaande blijkt zeer duidelijk dat de procedure tot vereffening-verdeling tot doel heeft een onverdeeld vermogen, dat in eigendom toebehoort aan verschillende deelgenoten, te vereffenen en vervolgens te verdelen. 2. Toepassingsgebied 6. Zoals reeds hoger aangehaald, zal de gerechtelijke procedure van vereffening-verdeling worden gevolgd wanneer geen akkoord bestaat tussen de deelgenoten om in der minne te verdelen. Concreter zal de gerechtelijke vereffening-verdeling zich voordoen in volgende omstandigheden: 1 wanneer één van de onverdeelde mede-eigenaars weigert, vanaf het ontstaan van de onverdeeldheid, mee te werken aan de ontworpen verdeling of verkoop; 2 wanneer die weigering zich voordoet in de loop van de minnelijke verdeling of verkoop; 3 wanneer geschillen ontstaan bij de vereffening van de opbrengst van een verkoop overeenkomstig artikel 1186 e.v. Ger.W. 4 en ten slotte ook wanneer de minnelijke verdeling onder gerechtelijke vorm werd goedgekeurd door de vrederechter overeenkomstig artikel 1206 Ger.W., maar een deelgenoot zijn toestemming weigert of wanneer die verdeling overeenkomstig artikel 1206 Ger.W. niet wordt goedgekeurd door de vrederechter, noch door de rechtbank in graad van beroep Minnelijke versus gerechtelijke vereffening-verdeling 7. Wanneer alle medeëigenaars meerderjarig, tegenwoordig of behoorlijk vertegenwoordigd zijn, kunnen zij te allen tijde de verdeling in onderlinge overeenstemming verrichten, zoals zij beslissen (art Ger.W.). 3 H. CASMAN, De gerechtelijke vereffening-verdeling onder de nieuwe wet nieuwe handleiding voor de notaris-vereffenaar, Not. Fisc. M. 2012/3, 70 4 J.L. RENS, De nieuwe wet op de gerechtelijke verdeling, T. Not. 2012, afl. 2, 74 4

8 Indien alle deelgenoten aanwezig, of behoorlijk vertegenwoordigd zijn, bekwaam en meerderjarig, kunnen zij dus de verdeling doen zoals zij het goed vinden en dit vastleggen in een onderhandse of authentieke akte. Deze minnelijke verdeling kan op gelijk welk ogenblik, dus zelfs tijdens een gerechtelijke verdeling, plaatsvinden Het belangrijkste principe binnen de vereffening en verdelingsprocedure is immers dat de partijen, voor zover zij de vereiste bekwaamheid en bevoegdheid hebben, steeds akkoord kunnen gaan om een vereffening- en verdelingsprocedure die zij om een of andere reden onder gerechtelijke vorm aangevat hebben, in de minnelijke vorm om te zetten, verder te zetten en te beëindigen Wanneer de partijen een dergelijke beslissing nemen en een dergelijk akkoord maken, dienen zij zich daaraan te houden. Het betreft hier de toepassing van artikel 1134, eerste lid B.W., krachtens hetwelk alle overeenkomsten die wettig zijn aangegaan, de partijen tot wet strekken. Pacta sunt servanda 7. Afdeling 2. De collectieve schuldenregeling 1. Wettelijke bepalingen en finaliteit. 10. Deze materie wordt geregeld door de artikelen 1675/2 t.e.m. 1675/19 Ger.W. 11. De collectieve schuldenregeling werd ingevoerd bij wet van 5 juli 1998 betreffende de collectieve schuldenregeling en de mogelijkheid van verkoop uit de hand van in beslag genomen onroerende goederen 8.Voormelde wet trad in werking op 1 januari De collectieve schuldenregeling werd grondig gewijzigd bij wet van 13 december 2005 houdende bepalingen betreffende de termijnen, het verzoekschrift op tegenspraak en de procedure van collectieve schuldenregeling Het doel van de procedure van collectieve schuldenregeling bestaat erin door een aanzuiveringsregeling (minnelijk of gerechtelijk) de financiële toestand van de schuldenaar te 5 C. ENGELS, Procesrecht in verband met het Notariaat, Brugge, die Keure, 2010, C. ENGELS, Procesrecht in verband met het Notariaat, Brugge, die Keure, 2010, C. ENGELS, Procesrecht in verband met het Notariaat, Brugge, die Keure, 2010, B.S. 31 juli 1998, err. B.S. 18 september B.S. 21 december 2005, Deze wet trad in werking op 1 januari

9 herstellen, met name hem in staat stellen, in de mate van het mogelijke, zijn schulden te betalen en tegelijkertijd te waarborgen dat hijzelf en zijn gezin een menswaardig leven kunnen leiden (art. 1675/3, derde lid Ger.W.). 13. Binnen de collectieve schuldenregeling staat dus de aanzuivering van schulden centraal. Het gaat eigenlijk niet om het faillissementstelsel : het principe bestaat er niet in de activa tussen de schuldeisers te verdelen, maar de financiële toestand van het individu te herboetseren opdat hij en zijn familie een nieuwe start in het leven zouden kunnen nemen. 10 De collectieve schuldenregeling is bijgevolg geen louter vereffeningsbewind 11. Daar waar in de procedure (gerechtelijke) vereffening-verdeling de vereffening van een onverdeeld vermogen centraal staat (zie supra), heeft de collectieve schuldenregeling dus tot doel de schuldenlast te verlichten en de schuldenaar in staat te stellen, na belangrijke inspanningen, op basis van een fresh start een nieuw leven te beginnen Toepassingsgebied - Toelaatbaarheidsvoorwaarden. a. Toepassingsgebied ratione personae 14. Krachtens art. 1675/2 Ger.W. kan elke natuurlijke persoon, die geen koopman is in de zin van art. 1 van het Wetboek van Koophandel, indien hij niet in staat is op duurzame wijze zijn opeisbare of nog te vervallen schulden te betalen en voor zover hij niet kennelijk zijn onvermogen heeft bewerkstelligd, een verzoek indienen bij de rechter tot het verkrijgen van een collectieve schuldenregeling. De procedure is derhalve toegankelijk voor natuurlijke personen die geen koopman (handelaar) zijn. Deze laatsten vallen immers exclusief onder het toepassingsgebied van de faillissementswetgeving. Beoefenaars van vrije beroepen (voor zover zij geen handelaar zijn) kunnen echter wel een beroep doen op de procedure van collectieve schuldenregeling Verslag Chris MOORS, Parl. St. Kamer , nr. 1073/11,7, 49K pdf 11 C. ENGELS, Procesrecht in verband met het Notariaat, Brugge, die Keure, 2010, D. MICHIELS, Collectieve schuldenregeling in de notariële praktijk, in X., Liber Amicorum Christian De Wulf, Brugge, die Keure, 2003, B. DE GROOTE en S. VOET, Collectieve schuldenregeling, Gent, Larcier, 2009, 5, nr. 3 6

10 15. Indien de schuldenaar eerder koopman is geweest, kan hij een verzoek slechts indienen ten minste zes maanden na het stopzetten van zijn handel of, zo hij failliet werd verklaard, na de sluiting van het faillissement (art. 1675/2, tweede lid Ger.W.) b. Toelaatbaarheidsvoorwaarden 16. De verzoeker zal slechts toegelaten worden tot de collectieve schuldenregeling indien hij niet is staat is om op duurzame wijze, zijn opeisbare of nog te vervallen schulden te betalen. De schuldenaar moet zich met andere woorden in een toestand van overmatige schuldenlast bevinden. Tijdelijke financiële moeilijkheden komen niet in aanmerking 14. De schuldenaar moet dus met duurzame en structurele betalingsmoeilijkheden af te rekenen hebben, maar het is niet vereist dat die betalingsmoeilijkheden zouden bestaan ten aanzien van een veelvoud van schuldeisers. Het doel van de wet is aan deze categorie van schuldenaren schuldverlichting te geven. Het aantal schulden is in het licht van deze doelstelling niet relevant. Bijgevolg mag men niet beslissen dat een schuldenaar die slechts één schuld heeft, niet in aanmerking komt voor een collectieve schuldenregeling Daarbij aansluitend wordt, als subjectief toelaatbaarheidscriterium, vereist dat de schuldenaar zijn onvermogen niet zelf heeft bewerkstelligd. Hiervan zal sprake zijn indien de schuldenaar bedrieglijke handelingen heeft verricht ter benadeling van zijn schuldeisers of op bedrieglijke wijze elementen uit zijn v ermogen heeft onttrokken Gevolgen van de beschikking tot toelaatbaarheid. 18. Overeenkomstig artikel 1675/7 Ger.W. doet de beschikking van toelaatbaarheid een situatie van samenloop ontstaan tussen de schuldeisers en heeft zij tevens de opschorting van de interesten en de onbeschikbaarheid van het vermogen van de verzoeker tot gevolg. a. Samenloop van schuldeisers. 19. De wet stelt expliciet dat de beschikking van toelaatbaarheid een situatie van samenloop doet ontstaan tussen de schuldeisers. 14 B. DE GROOTE en S. VOET, Collectieve schuldenregeling, Gent, Larcier, 2009, 5, nr Cass. 16 maart 2000, R.W , 1297 en C. ENGELS, Procesrecht in verband met het notariaat, Brugge, die Keure, 2010, B. DE GROOTE en S. VOET, Collectieve schuldenregeling, Gent, Larcier, 2009, 5, nr. 4 7

11 Het betreft een zogenaamde grote samenloop, dit wil zeggen een samenloop op het gehele vermogen van de schuldenaar, waarbij al zijn schuldeisers worden betrokken. 20. Alle goederen van de schuldenaar op het ogenblik van de beschikking van toelaatbaarheid behoren tot de boedel, evenals alle goederen die hij tijdens de collectieve schuldenregeling zou verkrijgen (art. 1675/7, 1, tweede lid Ger.W.). De boedel van de collectieve schuldenregeling omvat derhalve alle tegenwoordige en toekomstige goederen van de schuldenaar Verder ondergaan alle schuldeisers, die op het ogenblik van de beschikking van toelaatbaarheid over een bestaande schuldvordering op de schuldenaar beschikken, de gevolgen van de samenloop. Er wordt echter algemeen aanvaard dat boedelschulden niet aan de samenloop zijn onderworpen. Deze boedelschulden kunnen gedefinieerd worden als schulden die ontstaan in de loop van de collectieve schuldenregeling en die ofwel kaderen binnen het normaal vermogensbeheer door de schuldenaar ofwel voortspruiten uit handelingen die het normaal vermogensbeheer te buiten gaan maar waarvoor toestemming werd bekomen van de schuldbemiddelingsrechter. Zo worden o.m. huur, noodzakelijke gezondheidskosten, energie- en waterfacturen, belastingschulden als boedelschulden beschouwd Het ontstaan van samenloop heeft o.m. volgende niet onbelangrijke gevolgen: - het gelijkheids- en fixatiebeginsel - de schorsing van de zakelijke zekerheidsrechten en van de middelen van tenuitvoerlegging 23. Van zodra samenloop ontstaat, moeten alle schuldeisers op gelijke voet worden behandeld (het zogenaamde gelijkheidsbeginsel). Met het gelijkheidsbeginsel hangt het fixatiebeginsel samen : dit houdt in dat op het ogenblik van het ontstaan van de samenloop, de onderlinge positie van de schuldeisers onherroepelijk worden vastgelegd en iedere schuldeiser een 17 zie hieromtrent E. VAN ACKER, C. VERBEKE en B. WYLLEMAN, Praktische gids voor schuldbemiddelaars, Mechelen, Kluwer, 2013, nr. 41 e.v. 18 zie hieromtrent E. VAN ACKER, C. VERBEKE en B. WYLLEMAN, Praktische gids voor schuldbemiddelaars, Mechelen, Kluwer, 2013, nr. 44 e.v. 8

12 verworven recht heeft dat iedere andere schuldeiser behoudens voor wat betreft de wettelijk omschreven voorrangsregels - proportioneel geen groter bedrag uitbetaald krijgt dan hijzelf Krachtens art. 1675/7, 1, derde lid Ger.W. zijn de gevolgen van de zakelijke zekerheden en van de voorrechten geschorst tot het einde, de verwerping of herroeping van de aanzuiveringsregeling, behalve in geval van tegeldemaking van het vermogen. Hieruit volgt dat n.a.v. de verkoop van het onroerend goed, die plaatsheeft overeenkomstig de regels van artikel 1675/14bis (zie infra), de zakelijke zekerheidsrechten en dus ook de voorrechten, herleven. Deze zakelijke zekerheidsrechten worden geschorst, maar krijgen uitwerking in de rangregeling, aangezien de verkoop van het onroerend goed van rechtswege overwijzing met zich meebrengt ten voordele van de schuldeisers (zie infra) Alle middelen van tenuitvoerlegging strekkende tot betaling van een geldsom worden geschorst (art. 1675/7, 2 Ger.W.). De wet voorziet één uitzondering op dit principe in artikel 1675/7, 2, tweede lid Ger.W. Indien de dag van de gedwongen verkoop van de in beslag genomen goederen reeds voor de beschikking van toelaatbaarheid was bepaald en bekendgemaakt, dan geschiedt deze verkoop voor rekening van de boedel 21. b. Onbeschikbaarheid van het vermogen. 26. De beschikking tot toelaatbaarheid heeft de onbeschikbaarheid van het vermogen van de schuldenaar tot gevolg. Krachtens artikel 1675/7, 3 Ger.W. houdt de beschikking van toelaatbaarheid voor de schuldenaar een verbod in om, behoudens toestemming van de schuldbemiddelingsrechter, enige daad te stellen die een normaal vermogensbeheer te buiten gaat. De schuldenaar verliest dus, in tegenstelling tot de gefailleerde (art. 16 eerste lid Faill. W.) niet het beheer van zijn vermogen. Het beheer wordt echter sterk beperkt. De schuldenaar kan slechts deze daden stellen die binnen een normaal vermogensbeheer vallen. Zo kan hij o.m. alle dagelijkse handelingen stellen die noodzakelijk zijn om in zijn levensonderhoud te voorzien, bewarende maatregelen treffen, zie hieromtrent E. VAN ACKER, C. VERBEKE en B. WYLLEMAN, Praktische gids voor schuldbemiddelaars, Mechelen, Kluwer, 2013, nr. 51 e.v. 20 C. ENGELS, Procesrecht in verband met het Notariaat, Brugge, die Keure, 2010, 348, nr zie hieromtrent E. VAN ACKER, C. VERBEKE en B. WYLLEMAN, Praktische gids voor schuldbemiddelaars, Mechelen, Kluwer, 2013, nr. 62 e.v. 22 E. VAN ACKER, C. VERBEKE en B. WYLLEMAN, Praktische gids voor schuldbemiddelaars, Mechelen, Kluwer, 2013, nr. 71 en 72. 9

13 Afdeling 3. Samenloop van beide procedures - probleemstelling 27. In de notariële praktijk gebeurt het dat voormelde procedures van gerechtelijke vereffening-verdeling en collectieve schuldenregeling binnen éénzelfde dossier, in samenloop treden. Er doen zich steeds meer gevallen voor waarbij de gerechtelijke vereffening-verdeling wordt uitgesproken en één van de deelgenoten toegelaten wordt of is tot de procedure van collectieve schuldenregeling. Meer specifiek gaat het om volgende gevallen: - de echtscheiding wordt uitgesproken en de gerechtelijke vereffening-verdeling wordt bevolen van de huwgemeenschap bestaande tussen de echtgenoten gehuwd onder het wettelijk stelsel. Een van de echtgenoten was reeds voor de echtscheiding toegelaten tot de procedure van collectieve schuldenregeling of wordt toegelaten tot de collectieve schuldenregeling na de echtscheiding. - in het kader van de gerechtelijke vereffening-verdeling van een nalatenschap blijkt één van de erfgenamen toegelaten tot de collectieve schuldenregeling De wet regelt echter geen enkel probleem van samenloop, met uitzondering van deze met betrekking tot het uitvoerend beslag. Bijgevolg dient de notaris bij samenloop van twee procedures rekening te houden met de specificiteiten van iedere procedure 24. In een dergelijke omstandigheid dient het principe te worden toegepast van de strengste procedure. Dit om de rechten van alle betrokkenen te vrijwaren Een aantal moeilijkheden rijzen hierbij op procesrechtelijk vlak. Een eerste vraag die zich stelt is of de schuldbemiddelaar, aangesteld in het kader van de collectieve schuldenregeling, dient tussen te komen in de procedure van gerechtelijke vereffening-verdeling. Verder zal de notaris, die gelast werd met een gerechtelijke vereffening-verdeling, dienen na te gaan of de persoon, die toegelaten werd tot de collectieve schuldenregeling, wel over de nodige bekwaamheid beschikt om een aantal daden te stellen. Immers, voor bepaalde 23 M. DE COSTER en M. CARBONE, Samenloop van procedures, Not.Fisc.M. 2012, afl. 5, C. ENGELS, Procesrecht in verband met het notariaat, Brugge, die Keure, 2010, 198, nr C. ENGELS, Procesrecht in verband met het notariaat, Brugge, die Keure, 2010, 357, nr

14 handelingen zal de schuldenaar, overeenkomstig artikel 1657/7, 3 Ger.W. voorafgaandelijk machtiging moeten bekomen van de arbeidsrechtbank. De notaris zal moeten kunnen uitmaken of een handeling al dan niet rechtsgeldig kan worden gesteld. En wat indien de partij, die werd toegelaten tot de collectieve schuldenregeling, weigert zijn medewerking te verlenen of overlijdt? 30. Bijzondere problemen doen zich tevens voor bij de verkoop van onverdeelde onroerende goederen. Naast de bovenvermelde problematiek van de bekwaamheid (wie dient te verschijnen, is machtiging vereist en werd deze bekomen?), stelt zich de vraag omtrent de geldigheid en uitvoerbaarheid van het akkoord, gesloten tussen partijen, om over te gaan tot verkoop van het onverdeeld goed. De notaris-vereffenaar zal moeten nagaan op welke wijze het goed dient verkocht te worden (openbaar dan wel uit de hand?). Verder dient de boedelnotaris, die gelast is met de openbare verkoop van het goed, ervoor te zorgen dat het goed verkocht wordt voor vrij, zuiver en onbelast. Het goed dient aan de koper overgedragen te kunnen worden, zonder enige bezwarende overschrijving, inschrijving of kantmelding. Het opstellen van de rangregeling na verkoop lijkt evenmin een evidentie. Met welke schuldeisers dient al dan niet rekening te worden gehouden? Welke schuldeisers zijn bevoorrecht en dienen bij voorrang te worden betaald? Hierbij aansluitend zouden discussies kunnen ontstaan wat de betaling van (het saldo van) de prijs betreft : mag de notarisvereffenaar de prijs uitbetalen aan de mede-eigenaar, die werd toegelaten tot de collectieve schuldenregeling? 31. Tenslotte doet zich de bijzondere problematiek voor van de vereffening-verdeling van de huwgemeenschap na echtscheiding, waarbij beide echtgenoten of één van hen is of wordt toegelaten tot de collectieve schuldenregeling. De inmenging van het huwelijksvermogensrecht zorgt hier voor bijkomende moeilijkheden. Bijzondere aandacht zal 11

15 besteed worden aan de situatie waarbij echtgenoten gehuwd waren onder het wettelijk stelsel en één van hen beiden toegelaten wordt tot de collectieve schuldenregeling. 32. Hierna zullen voormelde problematieken worden benaderd en zal getracht worden de veelgestelde vragen te beantwoorden. HOOFDSTUK 2. PROCEDURELE ASPECTEN Afdeling 1. Verschijning of tussenkomst van de schuldbemiddelaar? 33. De notaris-vereffenaar, die gelast werd met de gerechtelijke vereffening-verdeling van een onverdeeld vermogen, dient een aantal procedurele formaliteiten in acht te nemen. Zo dient hij overeenkomstig artikel 1215 Ger.W. de partijen en andere belanghebbenden aan te manen om aanwezig te zijn bij de opening der werkzaamheden. De notaris-vereffenaar stelt een proces-verbaal van opening der werkzaamheden op, dat mede-ondertekend wordt door de partijen. Na de aanspraken en de stukken van de partijen te hebben onderzocht, zal de boedelnotaris een staat van vereffening-verdeling opstellen. Ook deze notariële akte dient te worden ondertekend door alle partijen en een afschrift ervan dient aan alle partijen te worden overgemaakt. Het is dan ook van groot belang te weten wie partij is bij de procedure vereffening-verdeling. 34. Hoger werd reeds gezegd dat de schuldenaar, die toegelaten is tot de collectieve schuldenregeling, handelingsbekwaam blijft. De partij, die toegelaten werd tot de collectieve schuldenregeling, zal in ieder geval, steeds zelf moeten betrokken worden bij de procedure van gerechtelijke vereffening-verdeling. Hij is hiertoe nog steeds handelingsbekwaam en de schuldbemiddelaar vertegenwoordigt hem niet. In principe dient de notaris de schuldbemiddelaar niet te betrekken en dus niet aan te manen om aanwezig te zijn bij het opstellen van het proces-verbaal van opening der werkzaamheden en andere akten in de procedure van gerechtelijke verdeling M. DE COSTER en M. CARBONE, Samenloop van procedures, Not.Fisc.M. 2012, afl. 5,

16 35. Uit het voorgaande kan worden afgeleid dat de schuldbemiddelaar, die geen partij is bij de procedure vereffening-verdeling, ook niet dient te verschijnen. Het is echter aangewezen dat de schuldbemiddelaar op de hoogte zou zijn van de evolutie van de procedure. Het lijkt dan ook raadzaam dat de notaris de schuldenaar erop wijst dat de schuldbemiddelaar over deze procedure geïnformeerd moet worden en op de hoogte moet gehouden worden 27. Hoewel er in hoofde van de notaris-vereffenaar geen wettelijke verplichting bestaat de schuldbemiddelaar rechtstreeks bij de procedure te betrekken, lijkt het m.i. aangewezen dat de boedelnotaris de schuldbemiddelaar aanschrijft teneinde hem ik kennis te stellen van de procedure vereffening-verdeling en hem op de hoogte houdt van het verloop van de procedure. Minstens dient hij de raadslieden van de schuldenaar verzoeken de schuldbemiddelaar te informeren. 36. De vraag stelt zich echter of de schuldbemiddelaar niet zou kunnen tussenkomen op dezelfde wijze als een verzetdoende schuldeiser, die bij de procedure van gerechtelijke vereffening-verdeling wordt betrokken (artikel 882 B.W.). 37. Th. VAN SINAY stelt: Is de gerechtelijke vereffening-verdeling reeds opgestart, dan kan de schuldbemiddelaar overeenkomstig artikel 882 B.W., zoals een gewone schuldeiser, in de procedure tussenkomen door zich bij de boedelnotaris te melden en er zich tegen te verzetten dat de verdeling buiten zijn aanwezigheid zou tot stand komen. De schuldbemiddelaar heeft in de gerechtelijke verdeling dezelfde positie als een verzetdoende schuldeiser. In dat geval wordt de schuldbemiddelaar, overeenkomstig de algemene regels van artikel 882 BW, partij in de gerechtelijke verdeling en dient de notaris hem bij alle handelingen te betrekken 28. E. VAN ACKER, C. VERBEKE en B. WYLLEMAN lijken het daarmee eens. De schuldbemiddelaar tussenkomen in de verdeling door zich bij de notaris aan te melden en zich te verzetten buiten zijn aanwezigheid. Formeel zou dit volgens de auteurs volstaan om als 27 M. DE COSTER en M. CARBONE, Samenloop van procedures, Not.Fisc.M. 2012, afl. 5, Th. VAN SINAY, Handboek gerechtelijke verdeling, Gent, Larcier, 2010, 61, nr. 94, verwijzing in M. DE COSTER en M. CARBONE, Samenloop van procedures, Not.Fisc.M. 2012, afl. 5,

17 verzetdoende schuldeiser te worden beschouwd in de zin van art. 882 B.W. De schuldbemiddelaar zou volgens hen, in de gerechtelijke vereffening-verdeling, dezelfde positie en dezelfde mogelijkheden hebben als een verzetdoende schuldeiser. Hij ziet toe op de verrichtingen om te vermijden dat ze geschieden met bedrieglijke benadeling van de rechten van de gezamenlijke schuldeisers (de boedel). Zijn aandacht zal zich vooral richten op de gelijke samenstelling van de kavels en op de inbrengen van giften en schulden. Hij kan eventueel beweringen en zwarigheden formuleren tegen de staat van vereffening-verdeling. Meer nog : indien de schuldbemiddelaar de vereffening-verdeling heeft gevorderd, zou de schuldbemiddelaar automatisch beschouwd worden als verzetdoende schuldeiser in de zin van art. 882 B.W., zodat hij door de notaris bij alle verrichtingen zal moeten betrokken worden Volgens M. DE COSTER en M. CARBONE is dit standpunt betwistbaar. De schuldbemiddelaar is volgens hen immers geen partij bij de procedure van gerechtelijke vereffening-verdeling en kan ook moeilijk beschouwd worden als een schuldeiser van de schuldenaar. De schuldbemiddelaar dient volgens hen enkel tussen te komen om het geld dat aan de schuldenaar zou toekomen in ontvangst te nemen. De schuldbemiddelaar dient er wel over te waken (droit de vigilance) dat de rechten van de schuldeisers gerespecteerd en niet benadeeld worden. In dat opzicht is het aangewezen dat deze de schuldenaar erop wijst dat indien hij de rechten van zijn schuldeisers benadeelt bij deze procedure, hij mogelijk te kwader trouw is, wat aanleiding kan geven tot een herroeping van de toelaatbaarheid tot de procedure van collectieve schuldenregeling. Het is dus belangrijk dat de schuldbemiddelaar de schuldenaar duidelijk informeert Dit laatste standpunt dient m.i. te worden bijgetreden. Aan bovenstaande argumenten kan nog worden toegevoegd dat de toetreding tot de procedure van collectieve schuldenregeling, de schuldeisers van de schuldenaar niet belet zelf tussen te komen in de procedure van gerechtelijke vereffening-verdeling, krachtens artikel 882 B.W. 29 E. VAN ACKER, C. VERBEKE en B. WYLLEMAN, Praktische gids voor schuldbemiddelaars, Mechelen, Kluwer, 2013, M. DE COSTER en M. CARBONE, Samenloop van procedures, Not.Fisc.M. 2012, afl. 5,

18 40. De tussenkomst van de schuldbemiddelaar zal echter wel noodzakelijk zijn indien, naar aanleiding van de vereffening-verdeling, gelden moeten worden uitgekeerd, die aan de schuldenaar toekomen (art. 1675/9, 1, laatste lid Ger.W. - zie infra). 41. Tenslotte weze er nog opgemerkt dat, daar waar beschouwd wordt dat de schuldbemiddelaar niet rechtstreeks bij de procedure vereffening-verdeling dient te worden betrokken, dit niet betekent dat de schuldenaar steeds onbeperkt zal kunnen handelen. De schuldenaar is zoals gezegd, beperkt handelingsbekwaam (zie supra). Een machtiging van de bemiddelingsrechter zal dan ook in een aantal gevallen vereist zijn (zie infra). Afdeling 2. Machtiging van de arbeidsrechtbank? 42. Krachtens artikel 1675/7, 3 Ger.W. houdt de beschikking van toelaatbaarheid voor de schuldenaar een verbod in om, behoudens toestemming van de rechter, enige daad te stellen die een normaal vermogensbeheer te buiten gaat. 43. Voor bepaalde handelingen zal de schuldenaar derhalve een machtiging moeten bekomen: zodra de schuldenaar een akkoord wenst te sluiten, bv. over een openbare verkoop van een onroerend goed, of een minnelijke verdeling of een dading wenst aan te gaan, zal een machtiging van de arbeidsrechtbank gevraagd moeten worden 31. Indien de schuldenaar handelingen stelt, die niet kaderen binnen een normaal vermogensbeheer, zonder toelating van de schuldbemiddelingsrechter, zijn deze handelingen zoals het gerechtelijk wetboek voorziet niet tegenwerpelijk aan de schuldeisers (art. 1675/7, 5 Ger.W.). 44. Partijen kunnen, zoals gezegd, in elke stand van de procedure gerechtelijke vereffeningverdeling, akkoorden sluiten. Het is zelfs de uitdrukkelijke bedoeling van de wetgever deze akkoorden te bevorderen. De notaris-vereffenaar moet zelfs pogen partijen te verzoenen (art Ger.W.). Hij hoort dit te doen niet alleen op het ogenblik dat hij zijn opdracht opneemt, maar bij elke 31 M. DE COSTER en M. CARBONE, Samenloop van procedures, Not.Fisc.M. 2012, afl. 5,

19 gelegenheid die zich daartoe aandient, dus telkens hij met een geschil of een moeilijkheid wordt geconfronteerd 32. De notaris-vereffenaar stelt proces-verbaal op van het tussen partijen bereikte globale of gedeeltelijk akkoord over de vereffening of de verdeling. Meer nog, wanneer het door partijen ondertekend akkoord betrekking heeft op de verkoop, openbaar of uit de hand, van alle of een deel van de goederen, machtigt dit akkoord de notaris-vereffenaar, over te gaan tot deze verkoop, indien hij daartoe door ten minste één partij wordt verzocht (art. 1214, 1, lid 2 Ger.W. zie infra). 45. Gezien voormelde ratio legis van de procedure gerechtelijke vereffening-verdeling en de ernst van de sanctie voorzien binnen de collectieve schuldenregeling bij niet naleving van de machtigingsvereiste, is een belangrijke taak weggelegd voor de notaris-vereffenaar : hij dient ervoor te zorgen dat de akkoorden, die tussen partijen zouden ontstaan, rechtsgeldig tot stand komen. Derhalve dient hij desgevallend na te gaan of de vereiste machtigingen werden bekomen. Is dit niet het geval, dan dient de notaris-vereffenaar partijen erop te wijzen dat een machtiging vereist is, vooraleer het akkoord kan worden geacteerd in een proces-verbaal. 46. Bij het louter volgen van de procedure zal daarentegen geen verdere machtiging vereist zijn. De schuldenaar kan bezwaren uiten tegen de staat van vereffening zonder enige machtiging. Ook indien hij van mening is dat er niets opgemerkt moet worden, de andere partijen ook geen bezwaren uiten tegen de staat van vereffening en de akte van verdeling dus definitief is als minnelijke verdeling (art. 1219, 1, tweede lid Ger.W.), zal er geen verdere machtiging van de staat van vereffening door de arbeidsrechtbank noodzakelijk zijn Andere rechtsleer is de mening toegedaan dat de schuldbemiddelaar zich de overeenkomst van minnelijke vereffening-verdeling moet laten voorleggen om enige controle te kunnen uitoefenen. De toestemming van de schuldbemiddelingsrechter om de overeenkomsten te ondertekenen moet, volgens deze auteurs, worden gevraagd aangezien zulks zonder twijfel het normaal vermogensbeheer overstijgt H. CASMAN, De gerechtelijke vereffening-verdeling onder de nieuwe wet, Not.Fisc.M 2012, afl.3, M. DE COSTER en M. CARBONE, Samenloop van procedures, Not.Fisc.M. 2012, afl.5, E. VAN ACKER, C. VERBEKE en B. WYLLEMAN, Praktische gids voor schuldbemiddelaars, Mechelen, Kluwer, 2013,

20 48. Aangezien de staat van vereffening verdeling, die wordt opgesteld door de notarisvereffenaar, zal gelden als een minnelijke vereffening-verdeling, dient dan niet te worden aangenomen dat steeds machtiging dient gevraagd te worden aan de arbeidsrechtbank, ter ondertekening van de staat van vereffening? Immers, het niet formuleren van bezwaren wordt aanzien als een instemming met het voorstel van de notaris-vereffenaar, wat de vereffening en de verdeling van het vermogen betreft. Uiteraard biedt de gerechtelijke procedure van vereffening-verdeling, die plaatsvindt onder leiding en toezicht van de notaris-vereffenaar, meer waarborgen dan een zuiver minnelijke vereffening-verdeling, buiten elke gerechtelijke procedure om. Bovendien zal het bekomen van de machtiging van de arbeidsrechtbank de procedure aanzienlijk vertragen, daar waar het de uitdrukkelijke bedoeling is geweest van de wetgever de procedure te versnellen. Maar in het kader van de collectieve schuldenregeling dient, naast de belangen van de schuldenaar, ook rekening te worden gehouden met de belangen van de schuldeisers. Het is m.i. mede de opdracht van de schuldbemiddelaar te waken over de belangen van de schuldeisers. M.i. dient, indien strictu senso geen machtiging vereist is ter ondertekening van de staat van vereffening-verdeling, minstens de mogelijkheid worden geboden aan de schuldbemiddelaar kennis te nemen van deze staat en bezwaren te formuleren indien hij dit nodig acht. Afdeling 3. De schuldenaar verschijnt niet of weigert medewerking te verlenen. 49. Tot voor de wetswijziging van 13 augustus 2011 werd door de rechtbank, in het vonnis waarbij de gerechtelijke vereffening-verdeling werd bevolen en een notaris vereffenaar werd aangesteld, een notaris aangesteld teneinde de niet verschijnende en weigerende partijen te vertegenwoordigen (art. 1209, lid 3 Ger.W., in zijn eerdere versie). Deze notarisvertegenwoordiger was bevoegd om akten en processen-verbaal te tekenen, namens deze weigerende of niet-verschijnende partijen. 50. De instelling van de notaris-vertegenwoordiger werd afgeschaft. 17

21 Er dient wel rekening te worden gehouden worden met de overgangsbepalingen van de nieuwe wet. De wet van 13 augustus 2011 is in werking getreden op 1 april Artikel 9 van deze wet bepaalt dat, op de zaken waarin de vordering tot verdeling hangende is en die op het ogenblik van de inwerkingtreding van deze wet in beraad genomen zijn, de bepalingen van toepassing blijven zoals die golden voor de inwerkingtreding van deze wet. In dossiers, waarbij de rechtbank, die de vereffening-verdeling heeft bevolen, de zaak in beraad heeft genomen, voor 1 april 2012, zal m.a.w. wel nog een notaris-vertegenwoordiger aangesteld zijn. De notaris-vereffenaar zal in deze gevallen nog beroep moeten doen op de notarisvertegenwoordiger, indien de schuldenaar niet verschijnt of weigert zijn medewerking te verlenen. 51. De wet voorziet op heden dat, de afwezigheid van één of meer partijen de voortzetting van de werkzaamheden niet verhindert. De notaris-vereffenaar kan in elke stand van het geding vaststellen dat een partij afwezig is of weigert te tekenen (art. Art , 6 Ger.W.). 52. De wet voorziet een bijzondere regeling inzake verkoop : in geval van afwezigheid van één van de partijen kan de notaris toch toewijzen. Hij zal vervolgens de prijs ontvangen, kwijting verlenen en opheffing verlenen van elke inschrijving (art. 1214, 6, lid 2 Ger.W.). 53. Tevens bevat de wet een specifieke regeling wat de verdeling van de kavels betreft: bezwaren dienen tijdig en schriftelijk te worden overgemaakt, zo niet dient de notarisvereffenaar hier geen rekening mee te houden. Werden geen bezwaren geuit binnen de door de wet voorschreven vorm en termijn, stelt de notaris-vereffenaar dit vast in een procesverbaal. De notaris zal de goedkeuring met zijn voorstel tot vereffening-verdeling vaststellen (dat zal gelden als een minnelijke verdeling) en zal overgaan tot sluiting van de werkzaamheden. Werden geldige bezwaren geuit, stelt de boedelnotaris hier tevens proces-verbaal van op, waarna het dossier aan de rechtbank wordt overgemaakt, die de geschillen zal beslechten. 18

22 Een partij kan dit niet meer verhinderen door afwezig te zijn of te weigeren te ondertekenen. 54. Uiteraard is het voorgaande slechts werkbaar indien de partijen voldoende geïnformeerd werden omtrent het verloop van de procedure. De notaris-vereffenaar heeft dan ook een belangrijke informatieplicht, in de verschillende stadia van de procedure, die uitdrukkelijk neergeschreven werd in de wet. Deze belangrijke informatieplicht geldt ook ten aanzien van partijen die eerder in de procedure niet verschenen. 55. Dat een partij werd toegelaten tot de collectieve schuldenregeling kan hieraan geen afbreuk doen. De schuldenaar, die nalaat de nodige medewerking te verlenen aan de procedure van gerechtelijke vereffening-verdeling of weigert te verschijnen, zou het voordeel van de procedure van de collectieve schuldenregeling kunnen verliezen. De schuldbemiddelaar of een schuldeiser zou immers de herroeping van de collectieve schuldenregeling kunnen vragen wanneer de schuldenaar onrechtmatig zijn baten heeft verhinderd of onrechtmatig zijn lasten heeft verhoogd, of zijn onvermogen heeft bewerkt (zie art. 1675/15, 1, 3 en 4 Ger.W.) 35. De herroeping van de collectieve schuldenregeling is bedoeld als sanctie van het niet naleven van de procedurele goede trouw door de schuldenaar. Deze procedurele goede trouw onderstelt een loyale en actieve medewerking van de schuldenaar bij de totstandkoming en uitvoering van een aanzuiveringsregeling. De procedure van collectieve schuldenregeling is immers uitzonderlijk. De procedurele goede trouw wordt vereist van bij het neerleggen van het verzoekschrift tot en met de volledige afhandeling van de aanzuiveringsregeling 36. Het is noodzakelijk dat de procedure van gerechtelijke vereffening-verdeling op een correcte en vlotte wijze wordt afgehandeld opdat de aanzuiveringsregeling (minnelijk of gerechtelijk) zou kunnen worden afgehandeld. In dat opzicht geldt het principe van de procedurele goede trouw evenzeer in het kader van de procedure tot gerechtelijke vereffening-verdeling en is deze niet beperkt tot de procedure van collectieve schuldenregeling. 35 M. DE COSTER en M. CARBONE, Samenloop van procedures, Not.Fisc.M. 2012, afl. 5, E. VAN ACKER, C. VERBEKE en B. WYLLEMAN, Praktische gids voor schuldbemiddelaars, Mechelen, Kluwer, 2013, 237, nr

23 Gezien de zware gevolgen van een herroeping van de collectieve schuldenregeling, heeft de schuldenaar er dus alle belang bij zijn volle medewerking te verlenen aan de procedure van gerechtelijke vereffening-verdeling. 56. Kan de notaris-vereffenaar, die geconfronteerd wordt met een niet-verschijnende of weigerende schuldenaar, handelen namens deze schuldenaar, met het oog op het bekomen van een vereiste machtiging? De nieuwe wet op de gerechtelijke vereffening-verdeling benadrukt de actieve rol van de notaris-vereffenaar. Dit komt onder meer tot uiting door het feit dat de notaris-vereffenaar in elke fase van de procedure het bestaan van (deel)akkoorden over de vereffening-verdeling tussen de partijen kan vaststellen. Daarnaast poogt de notaris partijen te verzoenen en wijst hij hen erop dat ze zich kunnen laten bijstaan door een advocaat 37. Dit houdt m.i. echter nog geen bevoegdheid in om namens de weigerende of nietverschijnende partijen te handelen. In de oude regeling van de vereffening-verdeling had de boedelnotaris geen vertegenwoordigingsbevoegdheid. Een extern notaris werd gelast de niet verschijnende of weigerende partijen te vertegenwoordigen en in hun plaats de akten en processen-verbaal te tekenen, zonder daarbij als raadsman van de afwezige of weigerende partij te tekenen. In de nieuwe wet wordt het concept van de notaris-vertegenwoordiger verlaten. De opdracht wordt deels toevertrouwd aan de notaris-vereffenaar (art Ger.W.). Verder laat de procedure toe dat alle partijen in elke fase worden geïnformeerd over het verdere verloop, ook indien een partij eerder niet verscheen. De obstructie of afwezigheid van een of meer partijen verhindert de voortzetting van de werkzaamheden niet. Voortaan neemt de notaris-vereffenaar akte van de afwezigheid of weigering en vindt de rechtshandeling plaats zonder de handtekening van de betrokkene. De notaris-vereffenaar treedt op als zogenaamde auxiliaire de la justice en ontvangt de toewijzingsprijzen en andere schuldvorderingen in kapitaal en toebehoren, geeft ervan kwijting met of zonder indeplaatsstelling en verleent, ten gevolge van deze betalingen, opheffing van elke inschrijving die is of moet worden genomen, van elke 37 A. VANDERHAEGHEN, Gerechtelijke procedure tot vereffening-verdeling. Hervorming, N.J.W. 2011, 638, nr. 13 en 14 20

24 overschrijving van bevel of beslag, alsmede van elk verzet indien daartoe grond bestaat en dit alles blijkens zijn aanstelling en krachtens de wet. Maar het is verkeerd te denken dat de notaris-vereffenaar de afwezige of weigerende partij moet vertegenwoordigen. Immers, de rechterlijke taak van de notaris-vereffenaar kan daarmee niet worden verzoend. In dat opzicht werd het oorspronkelijke voorstel gewijzigd dat bepaalde dat de notaris-vereffenaar in naam van de afwezige of weigerende partij tekende. De notaris-vereffenaar kan enkel tekenen als uitvoerder van de rechtsbedeling 38. Uit het voorgaande dient m.i. te worden afgeleid dat de notaris-vereffenaar geen bevoegdheid heeft om, namens de schuldenaar, rechtshandelingen te stellen en o.m. de vereiste machtiging te vragen aan de arbeidsrechtbank. Dit blijkt ook uit de invulling die men, onder de oude regelgeving, gaf aan de bevoegdheid van de notaris-vertegenwoordiger. Hoewel artikel 1209, derde lid oud Ger.W. een precieze taakomschrijving bevatte, bestond onduidelijkheid omtrent de specifieke omvang van de bevoegdheden van de notarisvertegenwoordiger en meer bepaald omtrent de vraag in welke mate de notarisvertegenwoordiger gehouden was de belangen van de niet-verschijnende en weigerende partijen te behartigen. Gelet op de ratio legis van de invoering van de figuur van de notarisvertegenwoordiger moest worden aangenomen dat de taak van de notaris-vertegenwoordiger op restrictieve wijze diende te worden geïnterpreteerd en derhalve in eerste instantie was beperkt tot het verifiëren van de regelmatigheid van de gevoerde procedure 39. Ook indien de vereffening-verdeling wordt afgehandeld krachtens de oude wetgeving en er derhalve een notaris-vertegenwoordiger wordt aangesteld, lijkt deze niet bevoegd om namens de niet-verschijnende of weigerende schuldenaar te kunnen optreden teneinde de vereiste machtiging te bekomen van de schuldbemiddelingsrechter. Bovendien dient verwezen te worden naar de regelgeving inzake de collectieve schuldenregeling. Overeenkomstig artikel 1675/7, 3 Ger.W. dient het verzoek, tot het 38 A. VANDERHAEGHEN, Gerechtelijke procedure tot vereffening-verdeling. Hervorming, N.J.W. 2011, 640, nr C. DECLERCK en S. MOSSELMANS, Vereffening en verdeling in vraag gesteld, Not. Fisc. M. 2012, afl. 6,