Nieuwe Werken is blijvertje

Transcriptie

1 Tel.: +31 (0) Web: - Mail: info@xlence.nl 2 4 m a a r t n u m m e r 0 5 j a a r g a n g 3 w w w. i t - e x e c u t i v e. n l Nieuwe Werken is blijvertje IN HET NIEUWS AMBITIES VERPRUTST Ondanks een stringent beleid om open source software bij de Nederlandse overheid te bevorderen draaien er nog steeds maar enkele honderden overheidsdesktops op dergelijke software. Wat is er precies aan de hand? p. 5 MANAGEMENT RABO LAAT TEUGELS VIEREN Nog anderhalf jaar heeft Rabobank Nederland om ruim 3300 medewerkers aan het nieuwe werken te krijgen. Dat gaat de cooperatieve bank ruimschoots halen, zegt Henny van Egmond, programmamanager van Rabo Unplugged. p. 14 TECHNOLOGIE NIEUW WERKEN IN 6 STAPPEN De technologie is misschien de minst ingewikkelde component van de implementatie van Het Nieuwe Werken, maar wel essentieel. Het draait allemaal om moderne internettechnologie en unified communications; een aanvalsplan in zes stappen. p. 25 Dit nummer staat in het teken van Werken 2.0, Het Nieuwe Werken, Workforce 21 of hoe je het maar wilt noemen. Voor werknemers en bedrijven is de behoefte aan flexibele werkplekken en - tijden niet verminderd ondanks de kredietcrisis, blijkt uit recent onderzoek. Het lijkt niet de meest gunstige tijd voor het zogeheten nieuwe werken, waarbij medewerkers grotendeels zelf kunnen bepalen waar en wanneer ze werken. Maar niets is minder waar. Juist in deze economisch moeilijke tijden kan het nieuwe werken zijn waarde echt bewijzen. Het nieuwe werken belooft namelijk kostenbesparingen, bijvoorbeeld op reis- en kantoorkosten. In dit thema-nummer aandacht voor zowel de culturele, organisatorische en technische aspecten van Het Nieuwe Werken. We bezoeken het eerste Smart Work Center in Almere, duiken in de Arboregels, en presenteren de resultaten van een nationaal onderzoek. Wat blijkt? De grootste bottleneck is en blijft de middenmanager. Zij vrezen controleverlies. p.13 MENS & WERK EXTERNEN ERUIT Door de economische crisis loopt de vraag naar it-ers voor het eerst in meer dan vijf jaar sterk terug aldus de laatste ICT Barometer van Ernst & Young. Vooral externe inhuurkrachten bij grote organisaties zijn het haasje. De eigen it-afdeling blijft op peil. p. 34 B+P =100% Projecten slagen 100%, zoals het hoort Ga op zeker, ga voor B+P

2 Loze kreet Het is opvallend hoeveel regeringen de gevolgen van de economische crisis willen bezweren door hun overheidsinstanties over te laten stappen op licentiesoftware zonder prijskaartje. De regeringen van Engeland, de VS, Canada, Denemarken - en er zijn er vast nog meer landen met hetzelfde idee - denken hun it-uitgaven flink naar beneden te krijgen door het gebruik van open source software te stimuleren. Eenmaal bevrijd van dure softwarelicenties zouden overheden op deze manier miljardenbesparingen kunnen boeken. Dank je de koekkoek! Kijk je naar de situatie in Nederland dan weet je dat dit soort voornemens in de praktijk uitermate lastig zijn te realiseren en veel tijd kosten. Zeven jaar geleden ondersteunde een meerderheid in de Tweede Kamer de motie Vendrik die de regering opdroeg om het gebruik van open standaarden en open source software te bevorderen. Zelfs nu staatssecretaris Frank Heemskerk via het actieprogramma Nederland Open in Verbinding gecombineerd met een comply or explain-regelgeving het gebruik van open source software tot officieel regeringsbeleid heeft gebombardeerd gebeurt er weinig. Bij Nederlandse overheden zijn er op dit moment niet meer dan enkele honderden desktops met open source software in gebruik. Het is niet voor niets dat het NOiV bij zijn jaarcongres een aansprekend voorbeeld uit het buitenland moest halen om te laten zien wat je met open source software op grote schaal zou kunnen doen. De Franse gendarmerie mocht uitleggen hoe het over zes jaar 50 miljoen euro op jaarbasis uitspaart omdat dan al zijn 90 duizend computers van de Linux-distributie Ubuntu zijn voorzien. Maar wat kost het wel niet om die overstap te kunnen maken? Nederlandse overheidsinstanties zitten nog steeds stevig aan het Microsoft-infuus. En daar zit volgens mij ook de kern van dit probleem. De aanloopinvesteringen om over te stappen naar open source software zijn aanzienlijk. Beleidsmakers op hoog niveau zijn gauw geneigd om die overstapproblemen te bagatelliseren. Als je belastingbetalers echt goed wilt voorlichten zul je ze niet alleen het zoet van de besparingen moeten voorhouden maar ook moeten laten zien wat voor moeite en geld het je kost om dat doel te bereiken. De kans is levensgroot dat het gebruik van open source software een peperdure investering blijkt te zijn zodra de overstapkosten worden doorberekend. De eventuele besparingen komen in ieder geval voor het bestrijden van de komende overheidstekorten te laat. Sytse van der Schaaf Adjunct-hoofdredacteur IT Executive NIEUWS 4-9 Nieuwsoverzicht 5 Column Dominique Deckmyn 9 Wannahave MANAGEMENT 10 Beheers de overheadkosten 11 Column Charles Groenhuijsen 13 Inleiding thema Het nieuwe werken 14 Rabobank laat teugels vieren 16 Organiseren in de 21ste eeuw 20 Nationaal onderzoek Het nieuwe werken 22 Smart work centre lijkt een blijvertje 23 Column Ron Tolido 25 Arbo: veel thuiswerkplekken zijn illegaal TECHNOLOGIE 26 Voor alle communicatie slechts één kanaal 28 Het nieuwe werken in zes stappen MENS & WERK 34 Nieuws arbeidsmarkt 35 Banencarrousel 36 Portret van een it-manager 37 Column René Diekstra FORUM 38 Lezersreacties 38 Cartoon 38 Colofon ADVERTEERDERSINDEX 01 A2 Networks 40 Antares 01 B+P 32,33 Belastingdienst 26 BBeyond 08 Focus Conferences 06 IT-Staffing 01 Jenrick 18 NVGA 02 Pecoma 35 Pimarox 03 PQR 12, 30, 39 SLTN 01 Xlence Virtualisatie Applicatiebeschikbaarheid Server & Stor age Hoe virtueel bent u eigenlijk? Doe de virtual reality check, surf naar 3

3 KEURMERK ONDERNEMERSPC Branchevereniging MKB Nederland is het keurmerk OndernemersPC begonnen om de aanschaf van pc s in het kleinbedrijf gemakkelijker te maken. Vanaf de zomer van 2009 zal het keurmerk zichtbaar zijn in de winkels. Uit onderzoek van TNS Nipo blijkt dat 16 procent van de ondernemers ooit een computer heeft aangeschaft met te lage specificaties, waardoor veeleisende software niet goed functioneert. De branchevereniging Nederlandse Computer Winkels en de leveranciers Acer, Fujitsu Siemens, Lenovo, Microsoft en Toshiba gaan het keurmerk ondersteunen. KORTING DOMEINNAMEN De stichting ISP Belang (Ispb) waarin kleinere internetproviders zich hebben verenigd, heeft een officiële klacht ingediend bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). De stichting protesteert tegen een staffelkorting die domeinregistreerder Sidn hanteert voor grotere providers. Volgens de stichting is de korting die de 68 grootste internetproviders genieten discutabel, omdat Sidn een monopoliepositie op het gebied van.nl domeinnamen bekleedt. TESTCENTER ACCENTURE It-dienstverlener Accenture is in Almere een expertisecentrum begonnen voor het testen van software. Honderd werknemers aldaar zijn gespecialiseerd in de testdiscipline. Daarnaast werken zij intensief samen met vijfduizend collega s in het buitenland. Accenture claimt dat organisaties de helft goedkoper uit zijn als zij het testwerk uitbesteden. Dit zou mogelijk zijn door gespecialiseerde domeinkennis te combineren met standaardisatie van het testwerk. PSION VERSUS INTEL Netbook is zo langzamerhand de aanduiding geworden voor een kleine, goedkope laptop. Psion heeft het handelsmerk op Netbook en zegt zelf deze apparatuur nog steeds te verkopen. Om deze reden is het bedrijf een ware kruistocht begonnen tegen vermeend misbruik van zijn merknaam. Intel en Dell hebben Psion op hun beurt gevraagd de aanspraak op dit handelsmerk te schrappen. Psion is een rechtszaak tegen Intel begonnen vanwege vermeend misbruik van het handelsmerk. Psion eist een schadevergoeding van 1,2 miljard dollar. Bespaar stategisch Gartner spiegelt ons in zijn laatste voorspelling een krimp van de it-uitgaven voor met 2,5 procent. Het onderzoekbureau ziet menige organisatie in al zijn besparingsdrift verkeerde keuzes maken. Microsoft zegt zijn nieuwe besturingssysteem Windows 7 te gaan uitrusten met de mogelijkheid om de browsersoftware Internet Explorer te verwijderen. De Europese Commissie vindt deze toezegging te mager. De EU-commissaris voor concurrentie Neelie Kroes zegde Microsoft opnieuw de wacht aan vanwege de koppeling van de pc-besturingssoftware met de browsersoftware in de opvolger van Vista. De Europese Commissie is deze zaak tegen Microsoft Windows zonder browser begonnen na klachten van de alternatieve browser Opera. Twee weken terug liet Microsoft via een weblog weten dat gebruikers in deze nieuwe software via Add/Remove Programs de mogelijkheid krijgen om Internet Explorer, de mediaspelersoftware, zoeksoftware en software om dvd s te branden uit kunnen zetten. De Europese Commissie is niet onder de indruk van deze oplossing. Dat meldt de doorgaans goed geïnformeerde website EurActiv.com. Het gaat Kroes Google worstelt met uptime Twee zeperds deden zich voor in de dienstverlening van Google de afgelopen maand. Het concern is open over de oorzaak van de storingen. De afgelopen weken was de mail-dienst van Google, Gmail, gedurende tweeënhalf uur niet bereikbaar. En begin maart was een aantal van de documenten en presentaties die waren opgeslagen bij Google Docs korte tijd voor mensen te benaderen die daarop eigenlijk geen rechten hadden. Het uitvallen van Gmail werd volgens Google veroorzaakt door onverwachte neveneffecten van nieuwe code die gedurende routineonderhoud in Europa werd geïnstalleerd. Die code zorgde ervoor dat het ene na het andere datacenter werd overbelast. et slechtste wat je nu kunt doen, stelt Pe- Sondergaard senior vp global research Hter van Gartner, is helemaal nietsdoen, je adem inhouden en wachten tot het einde van dit rampzalige jaar 2009 aanbreekt. De economische tegenwind gaat namelijk langer duren, met alle gevolgen voor je it-budget. Veel it-managers doen volgens Sondergaard niet meer dan het vooruitschuiven van hardwareaankopen of het openbreken van contracten om de prijs naar beneden te krijgen. Daarmee kom je er niet. Je moet op een strategischer manier naar besparingen kijken, meent Sondergaard. Allereerst moet je kijken naar verlaging van de kosten door de bestaande it-infrastructuur door te lichten. Dat betekent werken aan de virtualisatie van je server-park. Op een abstracter niveau moet je kijken naar de mogelijkheid om eigen investeringen in infrastructuur in de toekomst te voorkomen door server-capaciteit bijvoorbeeld als een dienst buiten de deur af te nemen. Geen investeringskosten meer vooraf. Dat geeft lucht. Verder moet je blijven onderzoeken hoe IT beter kan bijdragen aan het realiseren van de bedrijfsdoelstellingen. IT-managers die projecten op al deze punten hebben lopen, doen het goed. Maar ze zijn uitermate zeldzaam, meent Sondergaard. cs. erom dat de verschillende browsers volledig gelijke kansen krijgen. Microsoft moet het nog eenvoudiger maken om een andere browser te installeren. Overigens weten veel gebruikers de weg naar de concurrentie toch wel te vinden. In Europa heeft Internet Explorer nog een aandeel van iets minder dan 60 procent. Firefox is goed voor ruim 30 procent. Nederland is een grote achterblijver met minder dan 15 procent marktaandeel voor Firefox en een riante positie van IE. Google zegt het probleem nu volledig onder controle te hebben, en de dieper liggende oorzaken te onderzoeken om herhaling te voorkomen. Bij Google Docs werden rechten die op opgeslagen documenten waren verleend en weer werden ingetrokken niet goed verwerkt, waardoor mensen die die rechten ooit hadden gekregen, nog steeds die documenten konden benaderen. Volgens Google had maar ongeveer 0,05 procent van de bij Google opgeslagen documenten hier last van. Om gebruikers meer inzicht te geven in de beschikbaarheid van de Google-diensten heeft het concern een Apps Status Dashboard op het internet gezet met aanvullende informatie, als er iets mis is. 4

4 COLUMN Dominique deckmyn Overheid verprutst ambities Het recente Noiv Jaarcongres was de eerste bijeenkomst over open standaarden en open-source waar de juiste mensen leken rond te lopen: geen nerds en studenten, maar beleidsmakers. Het valt echter te bezien wat daadwerkelijk van alle overheidsambities, vastgelegd in het actieplan Nederland Open in Verbinding, terecht gaat komen. Op het congres, dat twee weken geleden plaatsvond, fungeerde de Franse Gendarmerie als belangrijkste praktijkvoorbeeld. In eigen land zijn nog steeds geen aansprekende implementaties te vinden. Waar in landen als Spanje en Frankrijk het aantal open-source werkplekken gemeten wordt in honderduizenden, rekent een collega-journalist in het Open Source Jaarboek voor dat we in Nederland op niet meer dan vierhonderd werkplekken uitkomen met open-source software. Meer dan de helft daarvan is bovendien afkomstig van een oeroude implementatie bij het Knmi. Dat is een droeve constatering zeven jaar na de enthousiaste ontvangst van de motie Vendrik. Grootste probleem blijft dat publieke organisaties nog steeds massaal de aanbestedingsregels overtreden. In hun tenders vragen zij expliciet om product- en merknamen, waardoor het open-source alternatief geen kans krijgt. Uit een onderzoek, uitgevoerd voor de Europese Commissie, bleek dat vorig jaar in meer dan eenderde van alle tenders naar producten van Microsoft werd gevraagd. Daar komt nog bij dat de Noiv-organisatie zijn ongenoegen heeft geuit over de middelen die haar ter beschikking staan. Kijkend naar de enorme klus die van haar gevraagd wordt, denkt programmamanager van het Noiv Ineke Schop niet meer dan de eerste stappen te kunnen zetten. Tel daarbij op de onduidelijkheid die is gerezen over het afdwingen van het gebruik van open-source software bij andere dan centrale overheidsorganisaties, maar vergeet vooral niet het slechte voorbeeld dat het Minsterie van Economische Zaken zelf geeft door mee te doen aan de desktop-aanbesteding Goud die aan alle kanten voorzien is van het Microsoft-logo. Vlak verder het gekissebis over de komst van een meldpunt dat misstanden moet inventariseren niet uit. Het geeft weinig hoop voor de komende jaren. In het volgende nummer van IT Executive geeft staatssecretaris Frank Heemskerk tekst en uitleg. Is de smartphone de nieuwe pc? In de aanloop naar de Mobile World beurs in Barcelona, gonsden de gadgetblogs van de geruchten. De meeste bleken fout: nee, ook dit keer heeft Microsoft geen telefoon gelanceerd. En Dell ook niet. Maar een andere grote naam uit de pc-wereld, Acer, deed het wél. En Microsoft liet toch van zich horen, met een nieuwe versie van Windows Mobile en een eigen online softwarewinkel. Is de smart phone dan de nieuwe pc, zoals je steeds vaker hoort beweren? Eén ding is zeker: het zijn niet de it-departementen die daarop aandringen. Nee, de vraag komt van twee kanten. Aan de ene kant de consumenten: die willen een hippe telefoon. En zo gauw ze m hebben, willen ze er hun mail mee lezen. En even later willen ze toegang tot hun dashboard, het crm-systeem, enzovoort. IT-afdelingen gaan doorgaans niet zo snel door de knieën voor de vragen van gebruikers. Tenzij hij of zij toevallig in de directieraad zit. De andere groep die zit te azen op de doorbraak van de smartphone, zijn de makers van pc s en pc-software. Om voor de hand liggende redenen. Er worden veel meer telefoons verkocht dan pc s. En met betere marges. Voor de prijs van een iphone heb je al een heel robuuste desktop pc, met 19 inch scherm erbij. En de ooit zo lucratieve laptopmarkt is totaal verpest door netbooks van 400 euro. Dus maken de pc-fabrikanten nu smartphones. Of liever, ze laten die maken in China. Ooit ging men ervan uit dat de telefoonmarkt een totaal andere wereld was, die volgens totaal andere regels werkte. Maar Apple bewees dat de overstap mogelijk was. Vervolgens toonde Apple aan dat het smartphone-platform een profijtelijke markt is voor softwareleveranciers. Een markt die veel meer gesloten is dan die voor Windows of Linux pc s maar voor ontwikkelaars is dat een voordeel (de fragmentatie, daarentegen, is een nadeel...) Dell en Acer zijn natuurlijk geen Apple, integendeel zelfs. Maar in 2009 zullen meer gebruikers genoegen nemen met een iphone look-a-like, die weliswaar wat minder knap ontworpen is maar minder kost. En het zou it-departementen goed uitkomen, als de normale computerleveranciers terrein winnen. Want die fabrikanten weten immers iets over de uitdagingen van de it-manager. Dus hij mag hopen dat alle overige pda- en telefoonfabrikanten straks apparaatjes maken waar ook de i Phone-liefhebber met wat tegenstribbelen vrede mee kan hebben. Is de smart phone echt de rol van de pc aan het overnemen? Laten we niet overdrijven. Veel mensen gebruiken hun iphone of Blackberry inderdaad voor taken die ze vroeger alleen op een pc konden doen, zoals mailen en (een beetje) websurfen. Maar het piepkleine scherm en het ontbreken van een fatsoenlijk toetsenbord houden het gebruik fundamenteel beperkt. In ieder geval, als smart phones toch de rol van pc s gaan overnemen al is het maar voor een gedeelte dan mogen wij in IT alleen maar hopen dat er snel een open platform zoals Google s Android doorbreekt. Of, als het echt moet, Windows Mobile. Want ondanks het grote succes van de App Store: de iphone is en blijft een gesloten bastion. 5

5 TICKETS V.A. 30,- VIA EN ( 0,45 P/M) Bestel nu! Live in Ahoy! HET GOEDE ZATERDAG DOEL UUR 11 APRIL 2009 HENK TEMMING HENK WESTBROEK & Vrienden MET O.A. FRANK BOEIJEN Ca. 3 uur durende verrassende show met alle hits, de vrienden en gekkenwerk! Het Goede Doel en de IT-Staffing steunen met dit concert Viafrica. Contracten onder de loep De automatische uitgaven aan peperdure onderhoudscontracten zijn minder vanzelfsprekend nu de stofkam door de it-kosten gaat. Grote bedrijven als Oracle zien klanten naar alternatieven omkijken. V olgens de krant Wall Street Journal staat de ruzie afgelopen jaar tussen SAP en haar gebruikers over onderhoudscontracten niet op zichzelf. Het was een signaal dat ondernemingen genoeg hebben van de rol van melkkoe. De krant geeft als voorbeeld een dochter van sigarettenfabrikant Reynolds American Inc., die een servicecontract voor de hrm-software van Oracle opzegde om in zee te gaan met het veel kleinere Rimini Street. De chief information officer wordt geciteerd: We betaalden steeds meer zonder er meer voor terug te krijgen. Oracle behaalde over het afgelopen boekjaar bijna de helft van haar ruim 22 miljard dollar hoge omzet uit onderhoudscontracten van eerder verkochte software. Het aandeel van onderhoud is steeds groter geworden, evenals de winstmarges. Oracle begint al met het heffen van een vast percentage van 22 procent op de aanschafprijs van software voor onderhoud. Daarna weet de softwareproduaan onderhoud en ondersteuning binnen te slepen. Zoals zoveel onderhouds- en servicebedrijven dat doen, op grond van euvels die later aan het licht komen. Niet de leverancier, maar de klant draait op voor de kosten. Nog in december verzekerde Oracle-president Safra Catz aan ongeruste investeerders dat de tarieven voor vernieuwing van onderhoudscontracten erg hoog blijven. Zo n uitspraak zal aandeelhouders weliswaar gelukkig maken. Maar klanten hebben ook oren. Ze beginnen zich zo zoetjesaan af te vragen in welke fuik ze zijn gezwommen. Echter, de vraag is ook of, en zo ja hoe, ze eruit kunnen komen. Met de aanschaf van software zit een klant vaak ook voor vele jaren, soms voor decen- nia, vast aan de leverancier en diens doorlopende stroom facturen. cent vaak nog het nodige Windows op mainframe Mantissa heeft haar z/vos virtualisatiesoftware geïntroduceerd, waarmee Windows kan worden gestart op een IBM-mainframe. De software zorgt voor een Terminal Server-achtige omgeving; gebruikers kunnen met een RDP-client contact maken met een Windows-pc op het mainframe. Volgens de makers van de software is een nieuwe pc in vijftien seconden gemaakt en kan die binnen vijftien minuten operationeel functioneren. Daarmee zou een beheerlast wegvallen en ook de kosten die gepaard gaan met het bezit van een groot aantal pc s, waaronder die voor het energieverbruik. Volgens Mantissa kunnen er wel drieduizend versies van Windows op een enkele IBM System z-machine draaien. Analisten zijn sceptisch over de claims van Mantissa. Bedenkingen worden voornamelijk gevoed vanuit het besef dat een mainframe nooit voor deze toepassing is ontworpen.

6 Cloud nog niet geland Cloud-computing wordt door bijna de helft van de Nederlandse organisaties gezien als een hype en niet als een serieuze technologische oplossing. Dit blijkt uit onderzoek naar cloud-computing van Avanade. Binnen de Nederlandse markt wordt cloud-computing door 46 procent van de organisaties beschouwd als een hype. De helft van de respondenten geeft aan niet of nauwelijks bekend te zijn met de term. Van de respondenten die wel kennis hebben van cloud zegt negen op de tien ondervraagden slechts enigszins op de hoogte te zijn. De beperkte kennis van organisaties over cloud is de mogelijke oorzaak van de negatieve houding. Van de Nederlandse respondenten maakt slechts 19 procent gebruik van cloud-computing. Dit is vrij weinig vergeleken met andere landen. Wereldwijd werkt namelijk 39 procent van de organisaties met cloud. Opvallend is dat organisaties die cloud-technologieën toepassen het juist als erg waardevol beschouwen. Een derde van deze groep wil de cloud-toepassingen zelfs verder uitbreiden na het zien van de goede resultaten. Als voordelen van cloud-computing worden genoemd: - Meer aandacht voor kernactiviteiten (65%); - Sneller inspringen op veranderingen in de markt (62%); - Toegang tot de nieuwste technologie (51%); - Verbeteren van de flexibiliteit (70%). Het onderzoek is uitgevoerd onder ruim 500 managers en it-specialisten in 17 landen. Meer online van Microsoft Tijdens Cebit kondigde Microsoft aan dat de Business Productivity Online Suite (BPOS), onderdeel van Microsoft Online Services, nu ook in achttien landen buiten de VS kan worden geprobeerd, waaronder door bedrijven in Nederland. Daarnaast zijn er twee nieuwe online applicaties verschenen; Microsoft Office Communications Online, voor presence en instant messaging, en de Business Productivity Online Deskless Worker Suite, een pakket met , agenda en samenwerkfuncties voor de gebruiker die dat sporadisch nodig heeft. De definitieve versies komen in april in de VS beschikbaar. De applicaties die Microsoft momenteel zelf online aanbiedt, zijn Exchange Online, SharePoint Online en Communications Online. Bpos is een pakket van deze drie. Dan zijn er nog CRM Online en een reeks op de client gerichte diensten, zoals Exchange Deskless Worker, SharePoint Deskless Worker en de Business Productivity Online Deskless Worker suite. Tijdens Cebit werd ook aangekondigd dat een grote nieuwe klant van de applicaties gebruik gaat maken; Glaxo SmithKline gaat er honderdduizend werkplekken mee uitrusten. Volgens een woordvoerder worden er per week honderd nieuwe wederverkopers voor de diensten opgetekend, en staat het totale aantal nu op Ook in Nederland heeft een aantal bedrijven al gebruik gemaakt van deze dienstverlening. Nieuwe mijlpaal Science Park De bakermat van het Nederlandse internet, het Science Park van de Universiteit van Amsterdam in de Watergraafsmeer, beleeft binnenkort een nieuwe internetmijlpaal. Een zwaar gesubsidieerd project dat Europese supercomputers met elkaar verbindt, verkiest Amsterdam als ontwikkelcentrum. Het European Grid Initiative (EGI) wil veertig nationale onderzoeksnetwerken aaneensmeden tot één nieuwe Europese onderzoeksinfrastructuur die ontsloten moet worden voor grote bedrijven en universiteiten. Nederland is al een voorloper met gridcomputing dankzij het Centrum voor Wiskunde en Informatica (CWI) in het Science Park en Surfnet, maar wordt niet genoemd als partner binnen het EGI. Dit initiatief wordt voornamelijk gedragen door wetenschapsorganisaties in Duitsland, Frankrijk, Engeland, Italië, Finland, Griekenland en de Europese natuurkundeorganisatie Cern. Amsterdam won niettemin de strijd om de vestiging van andere Europese steden. Op het Amsterdams Science Park is ook het grootste internetknooppunt van Europa, Ams- Ix, gevestigd. Naar verwachting gaat er een grote stimulans uit van het EGI voor de verdere ontwikkeling van het knooppunt. Amsterdam wil met glasvezel naar woningen en datacapaciteit via de tv-kabel voorop lopen, maar loopt daarbij over een paar jaar tegen de grenzen van de internationale capaciteit van internet op, omdat gebruikelijke netwerkapparatuur deze datastromen niet meer aankunnen. Grid-computing belooft een oplossing, omdat het wel op glasvezelsnelheden werkt. 7

7 GOEDKOPE WINDOWS SERVER Er komt een nieuwe instap -versie van Windows Server; Windows Server Foundation. Die aankondiging deed Microsoft-ceo Steve Ballmer in een gesprek met financieel analisten. Volgens Ballmer is er al hardware voor servers te koop voor vijfhonderd dollar, en is het wat ongemakkelijk om daarvoor nog eens datzelfde bedrag te vragen voor de server-software. Windows Server Foundation moet komende maand beschikbaar komen. VAN SPRAAK NAAR SMS Met behulp van SpinVox gaat Skype ingesproken voic -berichten als een sms naar een mobiele telefoon versturen. SpinVox zorgt ervoor dat het gesproken woord wordt omgezet in digitale tekst. Het geldt op dit moment alleen voor de Engelse, Duitse, Spaanse of Franse taal. Terugluisteren naar de ingesproken teksten blijft mogelijk. Iedere voic -naar-tekst conversie kost een gebruiker 20 eurocent, plus de kosten van het versturen van een sms. De nor in om botnet In Amerika is een man veroordeeld tot een gevangenisstraf van vier jaar voor het infecteren van ten minste een kwart miljoen pc s met botnet-code. Hij werd al in 2007 gearresteerd tijdens de Operation Bot Roast II-actie van de FBI tegen makers van botnets. Het botnet, dat werd opgezet met de hulp van nog twee medeplichtigen, werd gebruikt om verkeer van en naar financiële instellingen Twee bedrijven die hard concurreren als het gaat om hardware, Hewlett-Packard en Sun Microsystems, hebben een samenwerkingsverband aangekondigd. HP wordt hiermee een van de grootste distributeurs van Suns besturingssysteem Solaris 10. HP gaat Solaris op de ProLiant en blade-servers meeleveren en ondersteunen, en bovendien gaan de beide bedrijven Solaris 10 integreren in de Insight-software van HP. Voor Sun is dit niet geheel ongebruikelijk; in 2007 werden er distributie-overeenkomsten te onderscheppen. De veroordeelde zou dan middels de daarmee opgedane kennis aankopen doen op rekening van zijn slachtoffers. Daarnaast wist hij het Nederlandse Simpel Internet meer dan dollar af te troggelen door illegaal adware te installeren, en werd het botnet ook gebruikt voor ddosaanvallen. Het bewuste bedrag gaat hij aan Simpel Internet terugbetalen. HP wordt dealer Sun afgesloten met IBM en Dell. Maar met HP erbij wordt het afzetgebied van Solaris nog verder vergroot. Overigens gaat de overeenkomst met Sun niet zo ver als de Integrity servers van HP, waar HP-UX nog het heersende besturingssysteem blijft. Volgens een analist was het puur pragmatisme, omdat HP veel klanten heeft die gewoon Solaris willen gebruiken. Met name in tijden van economische teruggang krijgen klanten meer macht, waardoor dit soort verbintenissen worden afgedwongen. 19 mei t/m 23 juni 2009 Managementskills voor de IT manager Praktische reeks voor krachtig IT management Selectie van de sprekers: Drs. Harry Starren algemeen directeur de Baak, Management Centrum VNO-NCW Prof. dr Wim van Grembergen Hoogleraar Faculteit Toegepast Economische Wetenschap, Universiteit Antwerpen Harry Hendrickx Chief Technology Officer bij EDS Selectie van de titels uit de reeks: De IT manager als leider en regisseur Interactiemanagement Enterprise Governance of IT en de rol van executive en IT management Nyenrode Business Universiteit, Breukelen Adv. F09054 Managementskills.indd :47:31 8

8 Azure in Windows Server Microsofts platform voor cloud-computing, Windows Azure, zal nog dit jaar verschijnen, en toekomstige versies van Windows Server zullen worden uitgerust met de techniek van Azure. Microsofts platform voor cloud-computing, Windows Azure, zal nog dit jaar verschijnen, en toekomstige versies van Windows Server zullen worden uitgerust met de techniek van Azure. Het feit dat Microsoft toekomstige versies van Windows Server wil uitrusten met Azure, moet een groot bezwaar van cloud computing wegnemen. Dit geeft bedrijven namelijk de mogelijkheid om hun applicaties zonder al te veel aanpassingen uit een cloud-omgeving te halen, en weer op eigen servers te draaien. Het datacenter van een onderneming zal er op enig moment als een mini-cloud uitzien, gepartitioneerd door de belasting van applicaties, aldus een woordvoerder van Microsoft. Ontwikkelaars kunnen, gebruikmakend van de.net-tools en webstandaarden, applicaties schrijven en die vervolgens op Windows Azure laten draaien, analoog zoals dat kan bij EC2 van Amazon, Force.com van Salesforce, of App Engine van Google. Over de prijs van Azure wordt binnenkort meer bekend gemaakt. Microsoft liet al doorschemeren dat het goedkoper zal zijn dan het onderhouden van een eigen server. De toezegging dat Azure nog dit jaar verschijnt, deed Microsoft-ceo Steve Ballmer tegenover financieel analisten. Het is Microsoft s streven dat Azure beschikbaar is tijdens de Professional Developers Conference (PDC) in november. VMware in de cloud Ook VMware stort zich op de cloud, met de belofte dat bedrijven met haar producten interne clouds kunnen bouwen, en vooral, goed kunnen beheren. DC350 Entertainmentsysteem Zakelijk en toch leuk De iphone is inmiddels ook in de zakenwereld een veel gebruikt toestel. Voor consumenten is de ipod functie een belangrijke troef, voor zakelijke gebruikers zijn de applicaties en belangrijk en de mogelijkheid om corporate te ontvangen. iphones zijn dan ook nog steeds populairder en nu heeft Philips iets waarmee gebruikers op een slimme manier nog meer functionaliteit uit hun toestel kunnen halen. De DC350 Entertainmentsysteem is een universeel in zwart uitgevoerd docking station voor de iphone. De DC350 is ontworpen om een plek op het bureau te krijgen en dient als vervanging van het standaard docking station die bij een iphone wordt meegeleverd. Geplaatst in het docking station is de telefoon via usb met de pc verbonden en kunnen de contacten en kalender worden gesynchroniseerd. Gelijktijdig wordt de accu bijgeladen. De speakers van de dock komen van pas als de ipodfunctie wordt aangesproken. Zo kan je muziek afspelen met een hoge kwaliteit, mede door de ingebouwde dsp- en woox-functies. Echter, in de dock geplaatst kan de iphone ook als speakertelefoon worden gebruikt. Bij conference calls of langdurige gesprekken is dit een ideale manier om de handen vrij te houden voor het maken van aantekeningen. Nadat het gesprek is aangenomen worden de luidsprekers en de microfoon van het docking station gebruikt. Wil je liever een andere telefoon of tweede toestel gebruiken, dan is deze via bluetooth met de dock te verbinden. De dock ondersteunt zowel het mono headset als het stereo headphone profiel. De meeste functies van het systeem zijn via de meegeleverde infrarood afstandsbediening te managen. Een helder lcd toont de tijd en datum in de rust mode en informatie over de aangesloten iphone als het dock actief is. Daarnaast zijn een digitale fm-radio met 20 voorkeurzenders, een inslaapfunctie en twee alarmtijden geïntegreerd. Via een meegeleverde audiokabel kan een laptop de dock als speakerset gebruiken. Het ontwerp, de ingebouwde functies en de toetsenlayout maken de dock tot een ideaal hulpmiddel voor zakelijke gebruikers. Thuis zal men de dock zeker ook kunnen waarderen, maar daarvoor zijn wellicht andere (geschiktere) ontwerpen beschikbaar. De dock ondersteunt zowel de eerst als tweede generatie iphones en de meeste ipod s van Apple. Alles draait daarbij om het Virtual Datacenter Operating System (VDC-OS), of vsphere en de vcenter-suite voor het beheren van de cloud infrastructuur en applicaties. Met de vcenter suite kunnen bedrijven meer delen van hun infrastructuur beheren dan met de huidige beheerhulpmiddelen van VMware. Die vcenter-suite brengt alle beheermiddelen onder in een enkele interface, deze werken samen en met dezelfde gegevens. Op het niveau van de applicaties kan de overgenomen techniek van Beehive, die is verwerkt in AppSpeed, de boel in de gaten houden. Bedrijven worden door AppSpeed geholpen bij het uitzoeken waar exact de oorzaak van de problemen van gebruikers liggen. Daarbij maakt het niet uit of het gaat om een applicatie in een virtuele of in de fysieke wereld. De meeste van de aangekondigde producten moeten in 2009 het daglicht zien. Info > Philips DC350 Entertainment systeem: 17,3 x 18,4 x 14,4 cm, 1,37 kg en prijs circa 149 euro. 9

9 management LEVE INCOMPLETE LEIDER! Van executives wordt verwacht dat ze overal goed in zijn en alles goed doen. Ze moeten oplossingen bedenken voor zeer complexe problemen, maar ook een briljante toekomstvisie hebben en beschikken over charisma waarmee ze werknemers en aandeelhouders bekoren. Niet realistisch, zeggen vier onderzoekers van de MIT Sloan School of Management waaronder Peter Senge (van het lerende-organisatieconcept). De complete leider bestaat niet, en daar hoeft geen executive zich voor te schamen. Oplossing: executives moeten inzicht hebben in wat hun sterke en zwakke punten zijn, waarna ze de leemten in hun kennis kunnen invullen met de capaciteiten van anderen. Bron: Harvard Business Review Beheers de overheadkosten Door de overheadkosten beter te beheersen, kan fors worden bezuinigd. Mondialisering, toenemende concurrentie, krimpende marges en dan ook nog een economische crisis. Kostenbeheersing is noodzaak, en daarbij valt veel te bezuinigen op de overheadkosten met name bij Financiën, HR, IT en op juridisch gebied. McKinsey benadrukt dat overheadkostenbeheersingsprogramma s alleen lukken met een gedisciplineerde aanpak. Het overheadkostenbesparingsinitiatief moet duurzaam zijn (de praktijk wijst uit dat de bedoelingen vaak goed zijn maar dat snel de klad erin komt), de kosten moeten in lijn met de strategieën worden gebracht, en er moet een sterke betrokkenheid zijn én blijven. In de aanpak van McKinsey wordt eerst gedetailleerd geanalyseerd welke overheadcapaciteiten positief bijdragen aan de strategische doelstellingen. Vanuit dat perspectief wordt de verspilling overheadkosten die de strategische (groei)doelstellingen in de weg staan geëlimineerd. De volgende stap is dat de vraag naar overheadservices wordt verminderd, bijvoorbeeld door interne managementcentra en lagen te verwijderen en door te zorgen voor een mentaliteitsverandering bij de gebruikers van deze diensten. In de laatste stap wordt de interne dienstverlening efficiënter gemaakt. Kunnen activiteiten worden bijeengevoegd, naar nieuwe locaties of organisaties worden overgebracht, of verder worden verbeterd? Bron: The McKinsey Quarterly SLECHTE BAAS ONGEZOND Bazen die zich onverschillig gedragen en slecht leiding geven, kunnen het risico op hartklachten voor hun werknemers vergroten. Wetenschappers van onder meer de universiteit van Stockholm hebben de conditie van het hart van drieduizend werkende mannen uit de regio van Stockholm onderzocht. De kans op een serieus hartprobleem neemt met 25 procent toe voor personeel van slecht functionerende managers. Voor personeelsleden die vier jaar of langer voor een slecht functionerende leidinggevende werken, neemt de kans op ernstige hartklachten toe met 64%. Bron: BBC VOORDEEL SINGLE Vroeger maakte je als manager weinig kans als je niet getrouwd met kinderen was. Nu lijken singles en kinderloze stellen een startvoordeel te hebben: zij zijn vaak flexibeler en mobieler, hebben meer tijd en minder last van keuzes tussen werk en thuisfront. De Duitse headhunter Frank Beyer: De laatste paar jaar maak ik steeds vaker mee dat managers een baan afwijzen met het argument dat de familieraad ertegen was. Ofwel: de echtgenote werkt niet mee. De moderne vrouw is minder vaak bereid om haar leven in dienst te stellen van haar man, zijn carrière en het gezin. Zij heeft ook nog haar eigen leven. Bron: Managermagazin 10

10 COLUMN CHARLES GROENHUIJSEN Big Plan IBM-baas Sam Palmisano ziet brood in de wereldwijde crisis. Hij pleit voor een systematische revisie van domme onderliggende netwerken. Big Blue heeft een Big Plan. e kunt je ingraven, terug- de balans be- Jkrabbelen, schermen en het geld in je zak houden. Of je kunt je realiseren dat het gaat over de mensheid die om verandering schreeuwt. Dit zijn niet de woorden van de Dailai Lama maar IBM-ceo Sam Palmisano. Ook hij ziet in de kredietcrisis vooral mogelijkheden. Palmisano schetst een wereld die lijdt onder vastgelopen verkeer, verspilde energie, lucht- en watervervuiling, inadequate water- en voedseldistributie en ontoereikende gezondheidszorg. IBM ziet daarin één grote onderliggende oorzaak: domme netwerken, infrastructuren. Voeg intelligentie toe aan die netwerken en de problemen gaan weg. Dat is IBM s missie. Zes nullen voor economische prullen Even uitdagen: met meer vrouwen in de top van banken en bedrijven was het allemaal niet gebeurd. Vrouwen laten het niet zo ver komen. Ze zijn nuchterder en ook minder onbeschaamd inhalig. Ze krijgen bovendien - sneller dan mannen - last van hun geweten. Niet dan? Vrouwen hebben het gore lef niet om een bank of bedrijf over de rand van de financiële afgrond te jassen en als beloning voor al dat onheil zichzelf riante bonussen te geven. Hoeveel gekker mag het immers worden? Het is wetenschappelijk onderzocht en bewezen. Bedrijven met meer vrouwen in de leiding hebben de economische orkaan beter doorstaan dan bedrijven met macho-meneertjes aan het roer. Mij verbaast dat niks. WANPRESTATIE EN NALATIGHEID Een onrustbarend hoog aantal mannelijke BMW-baasjes heeft immers bewezen schaamteloos slecht te kunnen voorspellen. Die mannen met salarissen met zes nullen zijn economische prullen. Want het is nog erger. Niet alleen kunnen ze niet voorspellen wat er morgen gebeurt. Ze weten ook amper wat er vandaag in hun ondernemingen aan de hand is. En ze trekken geen lessen uit wat ze gisteren fout deden. INFRASTRUCTUURREVISIE Palmisano positioneert IBM naar we nu horen al sinds vijf jaar - als leider in infrastructuurrevisie. Vandaar ook de beslissing om de pc-business te verkopen, om firma s als Cognos, FileNet en PricewaterhouseCoopers over te nemen en om het jaarlijkse r&d-budget van 6 miljard dollar te focussen op het Smarter Planet-initiatief. Dit initiatief is erop gericht om sensoren in grootschalige netwerken te bouwen (van verkeer tot elektriciteit), die gegevens verzamelen die via data-analysesoftware in inzicht worden omgezet. Waarna je het netwerk intelligenter kunt maken minder vervuilend, minder verspillend enzovoort. Met IBM s slimme meters bijvoorbeeld kan het elektriciteitsverbruik tot 15 procent worden verminderd en de piekurenvraag tot 10 procent. IBM bevindt zich met zijn infrastructuurmissie in het gezelschap van bedrijven als HP, Oracle, SAP en GE. Allemaal potentiële concurrenten én partners. Bron: Fortune The offer you should refuse Zappos is een zeer succesvolle webwinkel (840 miljoen dollar omzet in 2007) voor schoenen, kleding en accessoires met een opvallend personeelsbeleid. Nieuwe medewerkers krijgen een intensieve training van vier weken om hen te doordringen van de strategie, cultuur en bedrijfsprocessen. En nade eerste week krijgt elke nieuwe medewerker the offer : als je vandaag ontslag neemt, krijg je één week salaris mee plus tweeduizend dollar. The offer you should refuse, dus. Ceo Hsie zegt dat slechts 2 tot 3 procent het aanbod aanneemt. Bron: Harvard Business Online vrouwen hebben het gore lef niet Vergelijk al die peperdure managers eens met een loodgieter, computer-reparateur of huisarts van wie u de hulp inroept. Stel dat ze er met hun diagnose en oplossingen net zo naast zaten als die verwende, bovenmodale directeuren en ceo s. Je zou toch een kolossale klacht tegen ze indienen vanwege grove wanprestatie en onvergeeflijke nalatigheid. Maar nu gaat het om bankdirecteuren. En we horen dat die banken niet failliet mogen gaan, want dat is slecht voor ons allemaal. En dus worden die directeuren niet met een reusachtige zwaai de straat op gekegeld. Nee, ze krijgen miljarden euro s en dollars van Wouter Bos en Barack Obama (beiden linkse politici!) en mogen fris en vrolijk de baas blijven. Is there no shame? MEER VROUWENHORMONEN, ALSJEBLIEFT! Ach, hadden we maar meer vrouwen de baas gemaakt. Die hebben meer fatsoen en minder machohormonen. Dit is geen krediet-crisis maar een testosteron-crisis. Bos en Obama moeten geen geld inspuiten maar oestrogeen. Meer vrouwenhormonen in het bedrijfsleven alsjeblieft. In de The Financial Times (de serieuze zakenkrant die al sinds mensenheugenis wordt gedrukt op zachtaardig, roze papier) lees ik dat vrouwen vergeleken met mannen meer risico-mijdend zijn. Dat gold als een typisch vrouwelijke zwakte. Niet meer! Het is nu juist een teken van doortastende slimheid. Vrouwen laten zich minder verblinden door gewin op de korte termijn. En ze gunnen elkaar best een succesje. Hoe meer vrouwen hoe beter dus. Go Girls! Michel Ferrary, een Franse hoogleraar die er onderzoek naar deed, weet zeker dat bedrijven het beter doen als er meer vrouwen baas zijn. De feminisering van het management lijkt ons te beschermen tegen een financiële crisis. Vraag is natuurlijk: Doen vrouwen het óók beter in tijden van groei? Helaas, omdat er zo veel falende mannen in het management zitten, duurt het extra lang voor we dat kunnen uitproberen. 11

11 management Juist in moeilijke tijden kan het zich bewijzen Dit nummer van IT Executive staat in het teken van Het Nieuwe Werken. Maar inmiddels trekken bedrijven massaal aan de noodrem en zetten zelfs een deel van hun tot voor kort nog onmisbaar geachte arbeidskrachten op straat. Is dit wel het moment voor het nieuwe werken? Voor medewerkers misschien minder, maar voor bedrijven zelf is de urgentie niet gewijzigd. Door Ben Kuiken Het lijkt niet de meest gunstige tijd voor het zogeheten het nieuwe werken, die flexibele manier van werken waarbij medewerkers grotendeels zelf kunnen bepalen waar en wanneer ze hun werk verrichten. Nu er collega s worden ontslagen, is het wellicht verstandig om weer eens wat vaker je gezicht op kantoor te laten zien. Je weet tenslotte maar nooit. En ook vanuit de onderneming bezien is het momenteel misschien niet zo opportuun om te investeren in flexplekken, thuiswerkplekken en alle technologie die de nieuwe werker nodig heeft om te kunnen functioneren. Kostenbesparingen Maar niets is minder waar. Juist in deze economisch moeilijke tijden kan het nieuwe werken zijn waarde echt bewijzen. Het nieuwe werken belooft namelijk kostenbesparingen, bijvoorbeeld op reisen kantoorkosten. Wie zijn medewerkers toestaat om thuis te werken en het kantoor inricht met flexplekken, kan tot wel vijftig procent besparen op het aantal vierkante meters. Bovendien zijn er dan minder vaste computers nodig, minder parkeerplaatsen en ga zo maar door. Het beperken van het woon-werkverkeer heeft naast een directe besparing voor medewerker en bedrijf nog een ander groot voordeel: minder files. Als een derde van werkend Nederland één of meer dagen thuis gaat werken, nemen de files met een vijfde af, zo heeft GroenLinks onlangs becijferd. Dit zou het bedrijfsleven per jaar 500 tot 700 miljoen euro schelen, een fijne meevaller in deze tijden van crisis. Het nieuwe werken belooft een hogere productiviteit per medewerker. Ze kunnen makkelijker de zorg voor kinderen of ouders combineren met hun werk en zijn daardoor minder gestrest. Ze voelen zich bovendien serieuzer genomen doordat ze op een andere, meer volwassen manier worden aangestuurd door hun manager en dat verhoogt zowel hun verantwoordelijkheidsgevoel als hun creativiteit. Het nieuwe werken belooft dat we nu eindelijk eens de vruchten gaan plukken van de nieuwe technologische mogelijkheden. bijvoorbeeld is een fantastische uitvinding, maar op het moment dat je gemiddeld een uur per dag bezig bent met het beantwoorden van je mail, moet je je serieus gaan afvragen of we met deze nieuwe technologie niet het paard van Troje hebben binnengehaald. Hetzelfde kun je zeggen van de mobiele telefoon: een geweldige uitvinding, we zouden niet meer zonder kunnen, maar soms zouden we wel even zonder willen. Gelukkig zijn er nieuwe technologische hulpmiddelen die een aantal van deze nadelen van mail en mobiele telefoon voor een deel kunnen wegnemen, zoals chat, social networks en unified communication. Ongelukkig worden? Het nieuwe werken belooft dit allemaal, maar maakt het deze beloften ook waar? Dat hangt vooral af van de uitvoering, zo blijkt. Er zijn bedrijven die al weer terugkomen van het nieuwe werken, omdat onze mensen er ongelukkig van worden. Maar wat blijkt als je deze bedrijven bezoekt? Ze hebben slechts een deel van het werk gedaan. Ze hebben flexplekken ingevoerd, maar ze hebben niets gedaan aan de organisatiestructuur of de manier waarop managers hun medewerkers aansturen. Daardoor voelen de medewerkers zich nog steeds verplicht om naar kantoor te komen, waar ze nu moeten vechten voor een plek. Ja, daar wordt iedereen ongelukkig van. Het nieuwe werken is dus vooral een managementen cultuurvraagstuk. Het gaat over hoe je met elkaar omgaat, over hoe managers hun medewerkers aansturen, over hoeveel vertrouwen ze hebben en geven. Vergeet dus al die leuke, hippe kantoren met een coffeecorner waarbij de Starbucks verbleekt. Vergeet de coole gadgets en de spannende technologie. Begin eerst maar eens met de technologie die de mens al sinds mensenheugenis heel veel voordeel heeft gebracht: met de dialoog. En begin dan ook maar met de wezenlijke vragen: waarom zijn wij hier op aard, en hoe kunnen we het hier nog mooier en fijner maken? U zult zien: de rest gaat dan bijna vanzelf. Het nieuwe werken is vooral een management- en cultuurvraagstuk 13

12 management Het nieuwe werken kun je niet implementeren Rabo laat teu gels vieren Door Ben Kuiken, beeld Cor Mooij RABO UNPLUGGED Zes principes: minder regels, tijd- en plaatsonafhankelijk, activiteitengerelateerd, samenwerken, eigen verantwoordelijkheid en meer ondernemerschap; 3300 medewerkers (bij oplevering nieuw bestuurscentrum in 2010); 9000 medewerkers (totaal aantal medewerkers Rabobank Nederland die op termijn volgens de nieuwe manier gaan werken) Inspiratie:Interpolis, waar Piet van Schijndel, huidig lid van de raad van bestuur van Rabobank, voorzitter van hoofddirectie was Nog anderhalf jaar heeft Rabobank Nederland om ruim 3300 medewerkers aan het nieuwe werken te krijgen. Dat gaat de coöperatieve bank ruimschoots halen, zegt Henny van Egmond, programmamanager van Rabo Unplugged. De organisatie is zich heel organisch naar de nieuwe werkstijl aan het ontwikkelen. Een industriële ruimte met veel metaal, designstoelen, trendy werkplekken, een koffiebar die in een hippe club niet zou misstaan: ja, ook Rabobank heeft de invoering van het nieuwe werken aangegrepen om eens wat kleur te brengen in de standaard grijze kantooromgeving. Maar het is slechts speelgoed, blikvangers om de geesten rijp te maken voor de nieuwe manier van werken, vindt Henny van Egmond, programmamanager Rabo Unplugged. De naam voor het veranderprogramma heeft de coöperatieve bank ontleend aan een programma op muziekzender MTV, waarin een muzikant met slechts een muziekinstrument zonder versterking zijn nummers ten gehore bracht. Bij Rabobank staat het voor loslaten; loslaten van de vaste, fysieke werkplek, loslaten van regels en controle, loslaten van de aanwezigheidsverplichting. Daarvoor in de plaats moet vertrouwen komen, maar dát, zo benadrukt Van Egmond, heeft tijd nodig. Je kunt niet zeggen: we gaan vertrouwen in de organisatie invoeren. Vertrouwen is een emotie die sneller is dan de ratio. Als ik met iemand een slechte ervaring heb gehad, zal ik die persoon of iemand die erop lijkt in eerste instantie niet vertrouwen. Dus om te vertrouwen, moet je je eigen denkkader ter discussie stellen. Je moet je afvragen: waarom vertrouw ik hem niet? Is dat terecht? En om daar achter te komen moet je de dialoog met elkaar aangaan. ROTSTOEL Volgens Van Egmond discussiëren we met elkaar, onderhandelen we, maar zijn we vergeten om echt met elkaar in gesprek te gaan. Neem de cao, feitelijk een boekje van wantrouwen. De basisgedachte ervan is namelijk dat de werkgever er baat bij heeft om zijn medewerkers uit te buiten. Om dat te voorkomen, stellen we dus allemaal regels op. Maar het uitgangspunt is verkeerd. Er is geen werkgever in Nederland die denkt: ik ga mijn medewerkers een rotstoel geven, zodat ze lekker last van hun rug krijgen. Wat zou er gebeuren als je daar nu eens van uit ging? Als je zou zeggen: we hebben dezelfde belangen, namelijk een gezonde en prettige werkomgeving, en hoe kunnen we er nu voor zorgen dat die tot stand komt? Dan heb je gelijk een heel ander gesprek. Dan kom je niet meer in het verbieden, maar in het stimuleren. Positief. Dat lijkt heel lastig te veranderen, maar opmerkelijk genoeg zit het omvangrijke veranderprogramma Rabo Unplugged goed op schema. De deadline van zomer 2010, wanneer het nieuwe bestuurscentrum van de bank aan de Utrechtse Croeselaan wordt opgeleverd en zo n 3300 medewerkers nieuw gaan werken, wordt volgens Van Egmond ruimschoots gehaald. Dat is waarschijnlijk te danken aan de aanpak waar Rabobank voor heeft gekozen, een aanpak die van onderop komt. We nodigen hier steeds vijf afdelingen uit en beginnen met te laten zien dat de wereld veranderd is. Dat de klant veranderd is, dat onze levensstijl anders is dan dertig jaar geleden, dat het werk veranderd is. Vervolgens laten we zien dat je, onder meer dankzij moderne technologie, ook anders kunt gaan werken, en welke voordelen dat heeft. Je hoeft niet meer elke dag in de file te staan, je kunt je kind van school halen, je krijgt meer vrijheid om zelf je werk in te richten. En meestal willen mensen dat 14

13 wel. Daarna is er dan heel veel ruimte om te leren en te onderzoeken. We geven ze de faciliteiten en zeggen eigenlijk: ga het maar doen. LERENDE ORGANISATIE Door te kiezen voor vijf afdelingen die tegelijk op de nieuwe manier gaan werken, creëert Rabobank een lerende omgeving waarin medewerkers en managers van elkaar kunnen leren en ervaringen kunnen uitwisselen. Dit kleinere netwerk wordt gekoppeld aan het grotere netwerk, afdelingen die de vijf afdelingen voor zijn gegaan en al ervaring hebben met Rabo Unplugged. Zo is er een mooi organisch lerend netwerk ontstaan en hoeven wij eigenlijk alleen nog maar een beetje bij te sturen. De organisatie ontwikkelt zich zo geleidelijk naar de nieuwe manier van werken. De ervaring leert Van Egmond dat de dingen waar mensen zich vooraf zorgen over maken, in de praktijk nauwelijks een probleem blijken te zijn. We dachten in werkelijkheid houden we zelfs plekken over. Iets anders is dat we dachten dat we al onze documenten zouden moeten digitaliseren, wat natuurlijk een helse klus zou zijn. Dat blijkt ook nauwelijks een issue. Veel documenten zijn al digitaal, en als je iets nodig hebt, leg je het gewoon even onder de scanner, bijvoorbeeld dat er veel te weinig parkeerruimte zou zijn bij dit gebouw, maaren klaar. Van Egmond wil maar zeggen: maak je niet te druk en besteedt je energie aan het verandertraject. je krijgt meer vrijheid om zelf je werk in te richten HET NUT Niet dat het altijd van een leien dakje gaat. Op het moment dat een afdeling op de nieuwe manier gaat werken, ontdekt ze vaak allerlei gekke gewoontes die er in de loop der jaren ingeslopen zijn maar waarvoor niemand echt een verklaring heeft. Alles wat slecht is in de organisatie, wordt meteen zichtbaar: slecht management, ziekteverzuim, slechte communicatie, slecht vergaderen. Er was bijvoorbeeld een afdeling die elke week met alle 25 medewerkers twee uur lang vergaderde. Dat leek ons niet erg efficiënt, dus dan ga je met hen in gesprek: wat is het nut? Op het moment dat je die vraag stelt, komen ze er vaak vanzelf achter dat ze het misschien beter anders kunnen organiseren. En dan komen ook bijna automatisch de andere vragen, zoals wat is onze relatie, wat hebben wij met elkaar? Er wordt eindelijk over dat soort wezenlijke dingen gecommuniceerd. Bij managers heerst vooral de angst dat ze de controle over hun medewerkers kwijtraken. Veelal verpakken ze die angst in de vraag: hoe moet ik mijn mensen aansturen als ik hen niet zie? Het antwoord is natuurlijk dat je ze nu ook niet de hele tijd ziet. En nu weet je ook heel goed wie er wel en wie niet goed functioneert. Daar moet je het dan over hebben. Een betere communicatie, medewerkers die beter met elkaar omgaan, managers die weer mensen worden: Van Egmond ziet de organisatie zienderogen beter worden van Rabo Unplugged. Het vertrouwen groeit, mensen zijn weer blij, ze hebben plezier in hun werk. Dat is uiteindelijk waar het nieuwe werken om zou moeten gaan. Veel organisaties doen het om kosten te besparen, maar dat is gedoemd te mislukken. Het belangrijkste is dat mensen weer controle nemen over hun eigen leven. Denk na over wat je wilt bereiken, zorg dat je het regelt op een manier die past bij je leven. En vanuit de organisatie: maak helder wat je ambities zijn: niet de aandeelhouder nog rijker maken, maar wezenlijke dingen. Als je dat goed doet, gaat het eigenlijk vanzelf. 15

14 management Ronald Hameeteman over de kracht van mensen Organiseren in de 21ste eeuw Door Ben Kuiken, beeld Cor Mooij Veel bedrijven zijn overtuigd van de voordelen van het nieuwe werken, maar hikken aan tegen de invoering ervan. Samen met zusterbedrijven v-work en C-dynamics ontwikkelde het bedrijf e-office een aanpak om deze bedrijven op weg te helpen. Een aanpak die het zelf moest leren met vallen en opstaan. Wij hebben het gedaan, we hebben fouten gemaakt, en daar heel veel van geleerd. Roland Hameeteman is trots. Trots dat zijn boek, De kracht van mensen, overal goed is ontvangen. Vrijwel alleen maar lovende recensies, en Hameeteman heeft er bijna een dagtaak aan om aan alle verzoeken voor interviews te voldoen. Niet zo verwonderlijk eigenlijk, want het boek verhaalt over een ondernemer die al in 1991 besloot om het helemaal anders te gaan doen. Geen regels, geen functies, geen hiërarchie, informatie open en toegankelijk voor iedereen. Een naïeve voorloper van het nieuwe werken, zou je kunnen zeggen, of van work21 zoals e-office het nieuwe werken noemt. Naïef doordat de meeste mensen toch wel wat grenzen nodig hebben. Zo blijkt. Hebben ze die niet, dan neigen ze ernaar om de ruimte die ze bespelen zo klein mogelijk te maken, uit angst om fouten te maken. E-OFFICE, C-DYNAMICS EN V-WORK In 1991 startte Roland Hameeteman samen met Rutger Stekelenburg het bedrijf e-office. Het eerste product van het bedrijf was Lotus Notes, een vroege variant van wat tegenwoordig collaboration software heet. In de jaren van de internet-boom ging e- office zich onder meer toeleggen op kennisdelen, portals, cockpits en andere (internet-)toepassingen. Het bedrijf overleefde het ineenstorten van de internetmarkt ter nauwernood. Tegenwoordig bestaat e-office uit een aantal bv s, waaronder e-office Microsoft bv, e-office IBM bv en e-office Mobile bv. Om klanten ook met organisatieadvies van dienst te kunnen zijn (Hameeteman: e-office staat toch vooral bekend als een softwarebedrijf ), richtte e-office een aantal onafhankelijke zusterbedrijven op: C-dynamics en v-work. C-dynamics houdt zich bezig met de bedrijfscultuur en maakt daarbij gebruik van Management Drives. Dit is een instrument waarmee de drijfveren van medewerkers binnen een organisatie in kaart kunnen worden gebracht. V-work houdt zich bezig met strategieadvies en veranderingstrajecten, vooral rond het nieuwe werken. Dit ontdekte Hameeteman the hard way, en zijn bedrijf ging er bijna aan failliet. Bijna ook werd e-office maar weer een gewoon bedrijf, met managers en strikte scheidingen tussen afdelingen en functies. Bijna, want gelukkig ontdekte Hameeteman op tijd hoe het dan wel moest. Het bedrijf geeft al zijn medewerkers nu een speelveld waarop ze mogen acteren, en een groeicoach die hen helpt te groeien. Iedere medewerker formuleert zijn doelen en vertaalt die in concrete, kleinere stappen. Zorg verder voor de juiste omstandigheden, zegt Hameeteman enthousiast, zoals een sfeer van vertrouwen, gedeelde waarden en de juiste gereedschappen, en je zult zien dat mensen bijna als vanzelf gaan groeien. En als je mensen groeien, dan groeit de organisatie als geheel ook. Het klinkt inderdaad bijna te mooi om waar te zijn. Toch heeft e-office laten zien dat het kan en dat het een bedrijf heel veel kan opleveren. Zo staat het middelgrote softwarebedrijf al jaren bovenin de lijst van Great places to work. En ook zakelijk gezien boekt e-office het ene succes na het andere. Veel grote ondernemingen kloppen bij Hameeteman aan met de vraag hoe zij het nieuwe werken moeten invoeren. Veel bedrijven willen wel, maar ze weten niet waar ze moeten beginnen. Wij hebben het gedaan, we hebben fouten gemaakt, en daar heel veel van geleerd, zo verklaart Hameeteman deze interesse. Om deze ondernemingen zo goed mogelijk te kunnen helpen, heeft e-office twee zusterbedrijven opgezet: v- work en C-dynamics. Gezamenlijk hebben de drie bedrijven een aanpak ontwikkeld voor de invoering van het nieuwe werken, waarbij e-office ver- 16

15 antwoordelijk is voor de techniek, v-work voor de organisatie en de strategie, en C-dynamics voor de cultuur- en gedragsverandering. UITGANGSPOSITIE Wij merken, zegt Ellis Boswerger van v-work, een enorme interesse voor het nieuwe werken of work21 bij het Nederlandse bedrijfsleven. Shell, Philips, ING, de Belastingdienst; er is bijna geen grote organisatie in Nederland die er niet mee bezig is. Vaak begint het met de inrichting of de techniek. Dan worden er bijvoorbeeld allemaal flexplekken ingericht, of gaat het bedrijf werken met Microsoft Office Sharepoint. Dat blijkt dan vervolgens niet te werken. Mensen kunnen elkaar niet vinden of missen de gezelligheid, en gaan dan toch maar weer elke dag op kantoor zitten. Maar dan zitten ze nu veel krapper dan daarvoor en loop je de kans dat ze helemaal niet meer samenwerken. Dus het nieuwe werken gaat veel verder dan alleen de inrichting van het gebouw of de technologie; het gaat over hoe je met elkaar wilt samenwerken en wat het gezamenlijke doel is. Om een goed beeld van de organisatie te krijgen en hoe er wordt samengewerkt, start v-work met een work21-analyse. Deze meting lijkt enigszins op de Factor 4 Index die ontwikkeld is door Microsoft en Boer & Croon NeXtrategie, maar gaat nog een stap verder in het meten van de werkelijke activiteiten van medewerkers. Dan moet je dus aan heel praktische dingen denken: werk je aan veel verschillende taken tegelijk, hoe communiceer je het liefst, welke instrumenten gebruik je, hoe vaak vergadert een team? Wat je dan ziet, is dat de uitgangspositie van bedrijven enorm kan verschillen. Bij sommige bedrijven heeft bijna niemand bijvoorbeeld een mobiele telefoon, soms hebben ze zelfs geen toegang tot internet. Dus deze analyse geeft een beeld van hoe snel de organisatie het nieuwe werken kan oppikken en waar de grootste obstakels te verwachten zijn. VAN ONDEROP Vanuit deze uitgangspositie wordt vervolgens een gewenste situatie vastgesteld en de stappen die daar naartoe moeten leiden. Het is niet iets wat in één dag staat. En vergeet niet: ondertussen moet de winkel gewoon open blijven. Om de invoering behapbaar te houden, start v-work vrijwel altijd met een pilot. Op basis hiervan en de ervaringen van de medewerkers en managers, wordt vervolgens een aanpak voor de hele onderneming gekozen. Boswerger: Belangrijk is dat je het van onderop laat komen, zo weinig mogelijk van bovenaf. Je begint wel met helder maken waarom de organisatie hiervoor kiest - een taak >> Het gaat veel verder dan de inrichting van het gebouw of de technologie 17

16 management van het management - maar vervolgens laat je zoveel mogelijk aan de medewerkers zelf over. Zoveel mogelijk plenair, zodat iedereen zijn vragen en zorgen bij elkaar kwijt kan. Van veraf naar dichtbij, noemt Boswerger de aanpak. Het management maakt eerst duidelijk waar het grotere geheel naartoe gaat. Vervolgens gaan medewerkers aan de slag met de vraag: wat betekent dat voor hoe wij samenwerken? Hoe vaak vinden wij het nodig om te vergaderen, hoe vaak willen we elkaar zien? Je moet mensen daar redelijk vrij in laten, uiteraard wel binnen de randvoorwaarden en mogelijkheden. En je moet het organiseren, want het gaat niet vanzelf. De derde stap is dan: wat betekent dit voor je persoonlijke ontwikkeling? Welke doelen stel je jezelf en hoe past dit dan weer in het geheel? Volgens Boswerger is het belangrijk dat alle aspecten van work21 tegelijk worden aangepakt, omdat het anders niet gaat werken. De meeste bedrijven zien mooie flitsende kantoren voor zich, of richten zich alleen op de technologie. De mensen en de organisatie zijn vaak een sluitpost, terwijl daar nu juist de sleutel tot succes zit. Ik denk dat wij een voordeel hebben, omdat wij alle drie aspecten beheersen samen met C-dynamics en e-office. UITGAAN VAN DRIJFVEREN Waar e-office zich vooral concentreert op de technologie, onder meer met producten van Microsoft en IBM, daar richt C-dynamics zich op het mensstuk. We maken gebruik van Management Drives, vertelt Gonny Vink. Dat is een instrument waarmee je de drijfveren van mensen en teams heel goed in kaart kunt brengen. Dat gebeurt aan de hand van kleuren. Als je bijvoorbeeld heel veel oranje in je profiel hebt, dan ben je erg doelgericht en gericht op de korte termijn. Om goed te kunnen samenwerken, is een gemeenschappelijk doel nodig, anders bestaat de kans dat iedereen een andere kant opgaat. Samenwerken wordt door mensen heel verschillend ingekleurd. Je begrijpt dat dit handig is om te weten, als je beter wilt samenwerken. Maar dat geldt ook voor andere begrippen, zoals kwaliteit of professionaliteit: iedereen geeft daar vanuit zijn eigen drijfveren een andere invulling aan. Management Drives is niet per se ontwikkeld voor work21, benadrukt Vink, maar helpt wel om het veranderingsproces dat moet leiden tot de nieuwe manier van werken, tot stand te brengen en te borgen. Uitgaan van de drijfveren van mensen zit ook in work21. En vertrouwen: om elkaar te kunnen vertrouwen, moet je elkaar kennen, moet je weten wat de ander drijft. Het inzicht in deze drijfveren is uitermate waardevol voor het succesvol uitvoeren van verandertrajecten. Naast de grotere veranderingstrajecten adviseert Vink organisaties ook bij kleinere ongemakken, zoals stress. Dan word ik benaderd omdat medewerkers helemaal gek worden van de enorme hoeveelheden die worden rondgestuurd. Ook dat heeft met drijfveren te maken. Sommige mensen zoeken veiligheid en zekerheden en sturen dan van elke mail een cc naar hun baas. Die mensen hebben het dan nodig dat hun baas ze vertelt dat dat helemaal niet nodig is, maar die heeft daar misschien nooit aan gedacht. Door te praten over drijfveren en gedrag, kun je dus heel veel klein leed boven tafel halen en vaak oplossen. Bovendien is het belangrijk om met elkaar afspraken te maken over wat je met wilt bereiken en hoe je hier praktisch mee omgaat. Soms blijft het beperkt tot gedrag, maar soms is het ook de aanleiding voor een omvangrijker traject richting een nieuwe manier van werken. HET MOET ANDERS Het maakt eigenlijk niet zoveel uit waar je begint, zegt Hameeteman. Uiteindelijk gaat het over de vraag: hoe wil je werken? En het is duidelijk dat dat een andere manier zal moeten zijn dan in de twintigste eeuw, want daarmee ga je het echt niet meer redden. No way. De jongere generatie pikt het niet meer, het maakt je veel te traag en je kunt niet controle op controle blijven stapelen. Het moet anders. Wij hebben laten zien dat het kan. Het nieuwe werken stappenplan 1. Work21-analyse: Wat is de huidige situatie? 2. Wat is de gewenste situatie? 3. Welke stappen dient de organisatie te zetten om van 1 naar 2 te komen? 4. Start een pilot. 5. Maak duidelijk waarom de organisatie hiervoor kiest. 6. In groepsessies: wat betekent dit voor de manier waarop wij samenwerken? Hoe vaak vergaderen, hoe vaak bij elkaar komen? 7. In individuele sessies (met groeicoaches): wat betekent dit voor mij en mijn persoonlijke ontwikkeling? 8. Laat de sneeuwbal rollen! De nieuwe werkers van het eerste uur trainen de volgende generaties. Meer lezen: Roland Hameeteman, De kracht van mensen organiseren in de eenentwintigste eeuw, uitgeverij Haystack, Isbn

17 management Nationaal onderzoek Het nieuwe werken Grootste hinderpaal: het management Door Ben Kuiken Ik reis op tijden dat er weinig files zijn 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 43,41% ja 34,13% nee, hoeft ook niet 22,46% nee, wil dat wel Ik werk vaak buiten vastgestelde werktijden 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Meer dan de helft van de Nederlandse werknemers beslist zelf waar en wanneer men werkt. Om de files te vermijden en om meer bij de kinderen te kunnen zijn, reist een meerderheid buiten de spits en werkt hij of zij ook wel eens een uurtje buiten de vaste werktijden. De grootste bottleneck voor flexibel werken blijft de middenmanager, die zijn medewerkers moet leren vertrouwen. 46,21% 45,22% ja nee, hoeft ook niet 8,57% nee, wil dat wel Dat zijn de belangrijkste uitkomsten van het eerste nationale onderzoek naar Het nieuwe werken, uitgevoerd door SurveyWorld in opdracht van het tijdschrift IT-Executive onder ruim Nederlandse werknemers. Het onderwerp leeft, gezien de hoge respons van 16 procent. Dat is opmerkelijk, want tegelijkertijd geeft een kleine meerderheid (51%) aan niet bekend te zijn met het begrip Het nieuwe werken. Blijkbaar heeft het begrip toch een positieve klank en wil men daar gerust vier minuten van zijn lunchpauze aan opofferen. Ondanks deze onbekendheid met Het nieuwe werken werkt een meerderheid van de ondervraagden al helemaal volgens de principes ervan. Zo geeft 52 procent van de ondervraagden aan zelf te mogen beslissen waar men werkt. 43 procent mijdt de files, 47 procent werkt op meerdere plekken buiten het pand van de werkgever en 46 procent werkt zelfs vaak buiten de vastgestelde werktijden. Met andere woorden: een meerderheid werkt al waar en wanneer men wil. LAPTOP Over de voorzieningen om thuis of elders te kunnen werken heeft men ook al niet te klagen. Driekwart van de ondervraagden zegt over voldoende middelen te beschikken om thuis te kunnen werken. Niet verwonderlijk, want maar liefst 66 procent heeft thuis toegang tot het intranet of bedrijfsnetwerk. Iets minder, 61 procent, heeft zelfs een laptop of desktop van de zaak. Een smartphone is wat minder wijd verbreid, maar dat heeft er misschien ook mee te maken dat velen de Blackberry niet als smartphone herkennen. Ook de webcam komt minder vaak voor. Slechts een minderheid (23%) maakt dan ook gebruik van videoconferencing of conference calls om files te vermijden. Overigens vindt tweederde van de ondervraagden het niet meer dan logisch dat de werknemer zelf mee investeert in een goede werkplek thuis, dus dat bezwaar van de vakbeweging tegen telewerken kunnen we ook meteen van tafel vegen. Wat zijn dan wel de bezwaren tegen het nieuwe werken? De voornaamste is dat medewerkers 20

18 het belangrijk vinden om het contact met collega s te onderhouden. Maar liefst 63 procent vindt dit zelfs belangrijker dan de voordelen van telewerken. Een respondent schrijft: De kracht van collega s en bijeenkomsten op de werkvloer mag niet onderschat worden in de weg naar Het Nieuwe Werken. En een ander: Besef dat er ook mensen zijn die niet thuis willen werken, maar gewoon met collega s op kantoor! Zorgen over de scheiding tussen werk en privé zijn er ook. Iemand schrijft: Ik merk bij mijzelf, maar ook bij anderen, dat dit enorm door elkaar heen gaat lopen en dat door grote betrokkenheid bij het werk steeds vaker buiten de reguliere werktijden gewerkt wordt. Het blijft verrassend te merken dat meerdere collega s op zondagavond online zijn. Ja, zondagavond nog even werken wordt inderdaad bijna gewoon. Misschien dat het kabinet hier ook een wet voor kan ontwerpen? VERTROUWEN Het grootste obstakel is echter niet de werknemer zelf. Die wil wel, maar mag vaak niet. Van zijn direct leidinggevende bijvoorbeeld, of van de directie. Zo denkt de helft van alle medewerkers dat zijn manager het niet goed vindt dat zij thuis gaan werken. En 63 procent denkt dat het nieuwe werken in de eigen organisatie alleen kans maakt als er een businesscase van kan worden gemaakt. Een respondent schrijft hierover: Een cultuuromslag, met name bij managers ouder dan 45 à 50 jaar is vereist. Ik kom nog heel vaak tegen dat er een enorme ouderwetse cultuur heerst in veel bedrijven en vooral in bepaalde bedrijfstakken. De op kantoor aanwezig zijn -cultuur zit diepgeworteld. Het nieuwe werken begint en eindigt dan ook met vertrouwen, vindt 66 procent van de ondervraagden. Op de tweede plaats komt de bedrijfscultuur (55%) en op de derde de beschikbaarheid van de juiste technologie (50%). Helemaal onderaan bungelen de business case (8 %) en een geschikte kantooromgeving (7%). Wat dat betreft hebben de meeste organisaties nog een lange weg te gaan. Lees bijvoorbeeld de hartenkreet van een van de respondenten: Ik wil graag thuiswerken, maar mijn direct leidinggevende is bang de controle te verliezen. Als ik thuis ga werken zullen ook anderen dit willen. In niet al deze collega s heeft hij het vertrouwen dat ze daadwerkelijk productiever zullen zijn. Daarnaast kijken collega s je scheef aan als je zonodig thuis gaat werken. Is in mijn geval dus echt een kwestie van vertrouwen en bedrijfscultuur. Jammer. Jammer, inderdaad, en we wensen deze persoon veel sterkte. Overigens zit er aan vertrouwen ook nog een andere kant. Je moet dat vertrouwen wel verdienen, vindt een meerderheid van de respondenten. 72 procent vindt het zelfs niet meer dan redelijk dat de manager de output meer controleert wanneer de ondervraagde niet op kantoor werkt. Of, zoals een respondent schrijft: Vertrouwen van hogerop is één voorwaarde voor het nieuwe werken, maar omgaan met verantwoordelijkheid als medewerker zelf is net zo belangrijk. Vertrouwen moet je toch vaak eerst winnen. GEWOON DOEN En zo is het maar net. Blijft over de vraag: wanneer denkt u dat uw organisatie klaar is voor het nieuwe werken? Bij de beantwoording hiervan betonen onze medewerkers zich erg optimistisch. Mijn organisatie is er al klaar voor, zegt maar liefst 32 procent. Nog eens 18 procent denkt dat de organisatie binnen twee jaar er klaar voor is en slechts 23 procent denkt dat het langer gaat duren dan die twee jaar. Dus hoe je het ook wendt of keert: het nieuwe werken komt eraan, recessie of niet. En ook: middenmanager of niet. Het is zoals een van de respondenten schrijft, een kwestie van Gewoon doen! Hoe meer mensen het doen, hoe gewoner het wordt. Ik beschik over goede middelen om thuis te kunnen werken 80% 74,75% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ja 10,99% nee, hoeft ook niet 14,25% nee, wil dat wel Op kantoor zitten en direct contact met mijn collega's hebben vind ik belangrijker dan de voordelen van thuiswerken. 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 62,75% eens 37,25% oneens Invoering van Het Nieuwe Werken maakt in onze organisatie alleen kans als de business case een kostenreductie oplevert. 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 63,43% eens 36,57% oneens Het onderzoek: zo zit het Opdrachtgever: Kluwer; uitgevoerd door SurveyWorld Respondenten: 3150, waarvan: 43 % vrouw, 57 % man Van de ondervraagden rekent: 39 % zich tot kenniswerker/professional 25 % tot het hogere management 22 % tot uitvoerend management 14 % tot uitvoering en faciliterend Zakelijke dienstverlening is de grootste branche in de steekproef (20 %), gevolgd door non-profit (13 %), onderwijs, cultuur en welzijn (10 %) en overheid (10 %). 21

19 management Smart Work Center lijkt een blijvertje Flexwerken beleeft in Almere Door Henk Vlaming, beeld Nico Boink Het ene na het andere Smart Work Center opent haar deuren. Vroeger sneuvelden dergelijke telewerkcentra voor flexwerkers aan de lopende band. Inmiddels lijkt het concept levensvatbaar. Al jarenlang is Sven de Waijer van IBM een fervente flexwerker, die zijn hand niet omdraait voor een dagje thuiswerken. Tegenwoordig is deze projectmanager ook regelmatig te vinden in het Smart Work Center (SWC) in Almere. Bedrijven en freelancers kunnen er professionele werkplekken huren, voorzien van internetverbinding via de glasvezel, laserprinter en kopieerapparaat. Daarnaast is er de mogelijkheid voor teleconferencing, er zijn vergaderruimten, kinderopvang en een restaurant. Sinds oktober maak ik er één of twee keer per week gebruik van, zegt De Waijer. Ik woon bij Almere en werk in Amsterdam. Enerzijds zit ik er om files te vermijden, anderzijds om geconcentreerd en rustig te kunnen werken. Thuis is het niet altijd rustig en op het werk word ik ook wel eens gestoord. Uiteindelijk ben ik hier dus veel productiever. Van de 31 werkplekken van het Smart Work Center zijn er 22 verhuurd aan bedrijven. Behalve IBM hebben ook HP en de gemeente Amsterdam en aantal werkplekken gehuurd voor forensen uit de Flevopolder. Daarnaast zijn er diverse freelancers en een enkele student die hier af en toe neerstrijken. Zoals Anne Fleur Douglas, die in het kader van haar studie een marketingplan schrijft. Hier werk ik van negen tot vijf. Thuis ga ik vaak andere dingen doen, maar in deze omgeving word ik nergens door afgeleid. stomerij Het concept is eenvoudig. Een ruimte inrichten met goed geoutilleerde werkplekken, eventueel omgeven met randfaciliteiten. Het kost ongeveer vier tientjes per dag per werkplek. Ik zou hier nog wel meer faciliteiten willen aanbieden, zoals een stomerij en Albert.nl, zegt Marian van de Sanden, project manager van het Almeerse centrum. Er is een markt voor. Ik verwacht dat de nieuwe generatie werknemers meer open staat voor dit concept dan vroeger. Duurzaamheid was ook nog niet zo actueel als nu. Soortgelijke initiatieven werden in het verleden onder luid gejubel ontvangen en niet lang daarna in stilte begraven. Toch denkt Willem Blom dat het nu anders zal gaan. Hij is directeur van Quality Centre, dat het Smart Work Center in Almere uitbaat. Ik hoop op vierhonderd van dergelijke centra in het land, eentje in elke gemeente en bij knelpunten op de grote wegen. Inmiddels is Almere niet meer de enige. Quality Centre heeft er nog twee, in Den Bosch en Zwolle. Andere initiatiefnemers zijn er ook al, bijvoorbeeld in het voormalige kantoor van Mercedes langs de A2 bij Lage Weide en in de Touch Down Centers in Haarlem en Heemstede. Volgens Blom is de tijd er nu rijp voor omdat de flexwerker is geprofessionaliseerd. Een professionele flexwerkplek dicht bij huis is een goede aanvulling op thuiswerken, zegt hij. Heel veel mensen doen dat, maar vaak zitten ze op een niet goed ingerichte werkplek of worden ze afgeleid. Bovendien kan thuiswerk impact hebben op de sfeer in huis. 22

20 COLUMN RON TOLIDO revolutie Kwetteren Twitter, voor velen een geschenk uit de hemel. Op een gegeven ogenblik heb je het immers wel gehad met blogging. Elke keer minstens tien regels moeten lezen of schrijven, het gaat je niet in de koude kleren zitten. Als je de attentiespanne van een windvaantje hebt, doet zoveel moeten concentreren bijna fysiek pijn. Twitter is dan een uitkomst. Voor die enkele wereldvreemde zonderling die nog niet is ingewijd: we hebben het hier over een razend populair systeem op internet waarmee je steeds in korte zinnetjes van maximaal 140 karakters iets laat weten aan de buitenwereld. Je kunt daarvoor ook een smartphone of sms gebruiken. Anderen kunnen zich abonneren op jouw gekwetter en andersom. Op zijn best is Twitter een geweldig hulpmiddel voor de Nieuwe Werker om effectief contact te houden met een waar ecosysteem aan kennis, inzichten en gebeurtenissen. Al kwetterend vind je net zo makkelijk razendsnel antwoorden op gerichte vragen als verwijzingen naar nieuwe, interessante bronnen van informatie. En door slim om te gaan met wie je volgt, creëer je een steeds waardevollere kring om je heen. Behalve de belangen van werkgevers en werknemers is het maatschappelijk belang een van de pijlers die het initiatief tot een succes moet maken. Zo lang de strijd tegen files en CO2-uitstoot in volle hevigheid woedt, heeft het Smart Work Center de wind in de zeilen. Je hebt hier de mogelijkheid om dicht bij huis te werken, in plaats van uren in de auto van het ene naar het andere betonblok te rijden, vervolgt Blom. De pleidooien van vakbonden, werkgeversorganisaties en ministeries voor thuiswerk haken in op het mobiliteitsvraagstuk. vier tientjes per dag per werkplek SCHAKELEN Dan is er de opkomst van een groeiende groep flexwerkers: de freelancers. Daarvan zijn er honderdduizenden, vaak zonder professioneel kantoor. Het Smart Work Center knipoogt nadrukkelijk naar deze doelgroep. Het Smart Work Center biedt ook voor hen een professionele omgeving, met vergaderruimte, mogelijkheden om relaties te ontvangen en bovendien een sociaal aspect. Je werkt immers nooit alleen in een smart work center. De laatste steun in de rug is de technologische innovatie. Gepruts met werken op afstand is definitief verleden tijd en minder kostbaar. Het inrichten van smart work centra is daardoor relatief eenvoudig. We kunnen heel snel schakelen als de vraag toeneemt, zegt Blom. Is het hier vol, dan gaan we het gebouw aan de overkant inrichten. twitter is een universum van willekeurig leuterende, megalomane adhd-types Maar het kan ook op zijn slechtst uitpakken. Dan ontaardt Twitter in een universum van willekeurig leuterende, megalomane adhd-types. Oppervlakkigheid, gedronken uit de beker van het Totale Niets. Puur uit beroepsmatige overwegingen heb ik me eens een paar dagen volstrekt ongeremd laten meeslepen door het virtuele gekeuvel. Op het laatst zit je met schrikachtige, holle ogen naar het beeldscherm te staren, in afwachting van de volgende tweet die binnenkomt. En die is nooit meer dan een paar seconden verwijderd. Weer 140 karakters om te lezen, weer een discussie om te volgen, weer een onderwerp om een mening over te hebben, weer een link om op te klikken. Soms komt er iets interessants voorbij. Veel vaker is het lamlendigheid troef. Iemand heeft zojuist een flesje bier opengemaakt. Een ander laat elke drie minuten weten welk nummer hij aan het draaien is. Een derde gooit zo te zien elke opkomende gedachte op Twitter, waarschijnlijk om ze voor de eeuwigheid te verzekeren. Een vierde deelt zonder schaamte privéconversaties, het maken van lunchafspraken en intieme coachinggesprekken met de buitenwereld. Uiteindelijk heb ik mezelf uit die knettergekke maalstroom weten te bevrijden. Na wat bijvoeding en een lange nacht slaap kon ik voorzichtig weer eens proberen een hele krantenpagina zonder onderbreking te lezen. Buiten brak een voorzichtig lentezonnetje door. Ik hoorde een merel fluiten. Wat een ongelooflijk mooi geluid. 23