Toezicht- en handhaving processen en sanctie- en communicatiestrategie Kaag en Braassem. M. Bril

Transcriptie

1 Toezicht- en handhaving processen en sanctie- en communicatiestrategie Kaag en Braassem M. Bril

2 Inhoudsopgave 1. Beschrijving toezicht en handhavingsprocessen Legenda Gebiedsgericht toezicht stap Toelichting processchema gebiedsgericht toezicht Vergunninggericht toezicht stap Toelichting processchema vergunninggericht toezicht Objectgericht toezicht - stap Toelichting processchema objectgericht toezicht Verzoek om handhaving Toelichting processchema verzoek om handhaving Klacht (melding openbare ruimte) Toelichting processchema klacht (melding openbare ruimte) Subproces legalisatietoets Toelichting (sub)processchema legalisatietoets Bestuursdwang Toelichting processchema bestuursdwang Opleggen bouwstop (staken bouwen, gebruik of sloop) Toelichting processchema opleggen bouwstop (staken bouwen, gebruik of sloop) Dwangsom Toelichting processchema last onder dwangsom Sanctiestrategie... 26

3 1. Beschrijving toezicht en handhavingsprocessen Deze processen kunnen als volgt worden onderverdeeld: 2. Toezicht gebiedsgericht 3. Toezicht vergunningsgericht (nieuwbouw/sloop) 4. Toezicht objectgericht (gereed en in gebruik genomen) 5. Verzoek om handhaving 6. Klachten (meldingen openbare ruimte) 7. Legalisatietoets 8. Bestuursdwang 9. Opleggen bouwstop (staken van bouwen, sloop of gebruik) 10. Dwangsom 11. Intrekken vergunning Ten aanzien van de processen 2, 3 en 4 kunnen een tweetal stappen worden doorlopen: Stap 1: Toezichttraject, waarschuwingsbrief en hercontrole Stap 2: Vooraankondiging/zienswijze brief t/m tweede hercontrole (inclusief afdoeningbrief of keuze bestuursrechtelijke maatregel). Ten aanzien van de processen 8, 9, 10 en 11 kan stap 3 worden doorlopen: Stap 3: Het opleggen van de bestuursrechtelijke maatregel welke is onderverdeeld in last onder dwangsom, bestuursdwang en intrekken vergunning wordt respectievelijk in de processen 8, 9, 10 en 11 beschreven. Overigens proces 9 het opleggen van een bouwstop (staken van bouwen, gebruik en sloop) is eveneens een bestuursrechtelijke maatregel (doch zonder het reguliere voortraject). Pagina 2 van 28

4 De processen 5, 6 en 7 beschrijven hoe de toezichthouders een klacht (melding openbare ruimte) of een verzoek tot handhaving in behandeling nemen. Daarbij bekijken zij altijd of de overtreding gelegaliseerd kan worden door alsnog een vergunning af te geven en de legalisatieprocedure te doorlopen. Alvorens we overgaan tot een verdere beschrijving/uitwerking van de handhavingprocessen willen we vooraf een aantal opmerkingen maken. Onderscheid processen Bij het beschrijven van de processen hebben we aangehaakt bij het eerder toegepaste onderscheid in gebiedsgericht, vergunningsgericht en objectgericht toezicht. Wij onderkennen dat er met name enige discussie kan ontstaan over de vraag wat nu precies dient te worden verstaan onder vergunningsgericht en objectgericht toezicht. Met andere woorden welke toezichtsactiviteiten kunnen onder welk proces worden ondergebracht. In de Wegwijzer omgevingsvergunning module handhaving van VROM wordt in dit kader een onderscheid gemaakt in de verschillende fases van een project (zoals gedefinieerd in de Wabo). Elke fase vertegenwoordigt een specifieke stap in de realisatie van een project, te weten: plan, realisatie, gebruik en sloop. Daarbij wordt er vanuit gegaan dat de planfase geen onderwerp is van handhaving in strikte zin. Wanneer je deze aanpak doorvertaalt naar de wijze waarop wij de processen hebben onderverdeeld, vallen de fases realisatie en sloop onder het vergunningsgerichte toezicht en de gebruikfase onder het objectgerichte toezicht. Ten slotte wijzen we er op, dat gebiedsgericht toezicht betrekking heeft op het toezicht in een vooraf te bepalen gebied op de in dat gebied van toepassing zijnde prioriteiten (bv illegale dumpingen in het buitengebied). Een dergelijke toezichtactie kan overigens wel leiden tot handhavingacties die (meer) passen in het vergunningsgericht of objectgericht handhaven (zie tevens schema hoofdproces). Toezichtmodellen Tevens wordt in voornoemde module aangegeven dat daar waar sprake is van samenloop in het toezicht het wenselijk is om te kiezen voor een van de vier modellen van integrale controles (als zodanig uitgewerkt in de module). De vier modellen zijn; controle met elkaar, controle voor elkaar, controle na elkaar en signaleren voor elkaar. Wij gaan hier concreet invulling aan geven. Samenwerkingsovereenkomst Ten aanzien van de onderlinge samenwerking is de intentie om een samenwerkingsovereenkomst op te stellen. Uitgangspunt van deze samenwerkingsovereenkomst is, dat partners binnen hun ambtsgebied zorg dragen voor het uitoefenen van toezicht op objecten, op die aspecten waarvoor zij voorafgaand aan de inwerkingtreding van de Wabo en APV en Bijzondere wetten het bevoegd gezag waren. Vooraf zullen er tevens afspraken gemaakt dienen te worden omtrent het toe te passen beleid, de programmering, planning en prioritering. Wij zullen deze werkprocessen gebruiken als uitgangspunt voor de over een te komen samenwerkingsovereenkomst. Strafrecht De beschreven processen hebben uitsluitend betrekking op het bestuursrechtelijk optreden. Voor de strafrechtelijke sanctie- en gedoogstrategie is de intentie om een samenwerkingsovereenkomst op te stellen met de Politie en het Openbaar Ministerie. Pagina 3 van 28

5 1.1. Legenda Elk model bestaat uit berichten/rapporten/brieven/overeenkomsten, processtappen en beslismomenten. Het volgende schema wordt gebuikt hiervoor: Berichten/rapporten/brieven/overeenkomsten/beschikking/ Samenwerkingsovereenkomst (S.O) Beslismoment Processtap bevoegd gezag Pagina 4 van 28

6 2. Gebiedsgericht toezicht stap 1 1 Aanleiding = planning/ programma Bepalen gebied S.O Checken prioriteiten/ relevante aspecten 2 Voorbereiden controle S.O 3 4 Uitvoeren controle Rapportage 5 Registratie 6 Overtreding? 7 Legalisatie mogelijk? Legalisatie toets 8 Aanschrijven overtreder/eigenaar Waarschuwingsbrief 9 Na verstrijken termijn hercontrole / adm. controle Stap 2 Pagina 5 van 28

7 Gebiedsgericht toezicht - stap 2 Stap 1 JA Overtreding beëindigd? 10 afdoeningsbrief Versturen zienswijze brief Zienswijze brief Versturen afdoeningsbrief 11 Voortzetting bestuursrechtelijk traject? 12 Dwangsom of bestuursdwang? Dwangsom Bestuursdwang Redigeren dwangsombesluit Redigeren bestuursdwangbesluit Pagina 6 van 28

8 2.1. Toelichting processchema gebiedsgericht toezicht Activiteit Toelichting 1. In de samenwerkingsovereenkomst zullen afspraken worden gemaakt ten aanzien van de objecten waarop de samenwerking toeziet. Dit heeft o.a. betrekking op/ gevolgen voor de jaarlijks vast te stellen prioriteiten en het uitvoeringsprogramma. Met andere woorden de werkvoorraad wordt mede bepaald door de werkvoorraad van andere partners. 2. Ter voorbereiding van de controle worden de volgende zaken gecheckt: - eerdere controleresultaten; - vigerende regels; - eventueel geautomatiseerd systeem raadplegen; - zo nodig overleg met andere partners. 3. Het is de intentie om in de samenwerkingovereenkomst de afspraak te maken als er een controle ten behoeve van een ander bevoegd gezag wordt uitgevoerd dat de datum van controle vooraf wordt gemeld. 4. Het is de intentie om in de samenwerkingovereenkomst de volgende afspraken te maken als er sprake is van toezicht ten behoeve van een ander bevoegd gezag (zie tevens toelichting onder 1): a) Dat deze partner zorg draagt voor het op naam en verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag opstellen van een controlerapport. b) De wijze en het tijdstip van informeren na afloop van de controle c) In geval van een overtreding het verloop van het handhavingsproces met de daarbij aan te houden termijnen en wederzijdse uitwisseling van informatie. 5. Met registratie wordt bedoeld het verwerken van de controleresultaten in het toepasselijke geautomatiseerd systeem. 6. Indien geen overtredingen zijn geconstateerd, is daarmee het proces beëindigd. Dit wordt schriftelijk bevestigd richting betrokkene (controlerapport wordt bijgevoegd). 7. Bij constatering van een overtreding dient allereerst te worden bepaald in hoeverre legalisatie mogelijk is (vergunbaar wordt geacht). De beantwoording van deze vraag bepaalt het vervolgtraject c.q. de wijze waarop de overtreding ongedaan gemaakt kan worden. De mogelijkheid tot legalisatie dient gedurende het gehele traject in het oog te worden gehouden nu dit steeds van belang is bij het bepalen van genoemd vervolgtraject. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar het subproces legalisatietoets. Het geldende handhavingsbeleid bepaalt hierbij mede de wijze waarop c.q. de vorm waarin het handhavingstraject wordt ingezet. 8. Het is de intentie om in de samenwerkingsovereenkomst te gaan afspreken dat de partner zorg draagt voor het verzenden van een waarschuwingsbrief. 9. Na het verstrijken van de termijn volgt een hercontrole. Dit kan zowel administratief als fysiek dan wel een combinatie hiervan zijn. 10. Het is de intentie om in de samenwerkingsovereenkomst te gaan afspreken dat dit het moment is waarop de overdracht aan het bevoegd gezag plaatsvindt. Het bevoegd gezag draagt vanaf dat moment zorg voor het handhavingsproces. Wel dragen de partners nog zorg voor het adviseren en/of ondersteunen van het bevoegd gezag bij het verdere proces. Op basis van het huidige sanctie- en gedoogbeleid geldt een 3-stappenplan in het kader van de handhaving. In geval van bijzondere omstandigheden kan hiervan worden afgeweken en wordt er een twee stappenplan toegepast zodat direct een zienswijze brief kan worden verzonden. 11. Deze vraag wordt beantwoord aan de hand van de (eventueel) ingediende zienswijze en de resultaten van de uitgevoerde hercontrole. 12. Indien besloten wordt het bestuursrechtelijk traject voort te zetten, dient een afweging te worden gemaakt omtrent het toepassen van het meest geëigende middel. Pagina 7 van 28

9 3. Vergunninggericht toezicht stap 1 1 Aanleiding = planning/ programma Bepalen van toepassing zijnde protocol S.O 2 Voorbereiden controle S.O 3 4 Uitvoeren controle Rapportage 5 Registratie 6 Overtreding? 7 Legalisatie mogelijk? Legalisatie toets 8 Aanschrijven overtreder/eigenaar Waarschuwingsbrief 9 Na verstrijken termijn hercontrole / adm. controle Stap 2 Pagina 8 van 28

10 Vergunninggericht toezicht - stap 2 Stap 1 Overtreding beëindigd? 10 afdoeningsbrief Versturen afdoeningsbrief Versturen zienswijze brief Zienswijze brief 11 Voortzetting bestuursrechtelijk traject? 12 Dwangsom of bestuursdwang? Dwangsom Bestuursdwang Redigeren dwangsombesluit Redigeren bestuursdwangbesluit Pagina 9 van 28

11 3.1. Toelichting processchema vergunninggericht toezicht Activiteit Toelichting 1. In de samenwerkingsovereenkomst zullen afspraken worden gemaakt ten aanzien van de objecten waarop de samenwerking toeziet. Dit heeft o.a. betrekking op/ gevolgen voor de jaarlijks vast te stellen prioriteiten en het uitvoeringsprogramma. Met andere woorden de werkvoorraad wordt mede bepaald door de werkvoorraad van andere partners. Daarnaast bepalen toezichtprotocollen de wijze van het houden van toezicht. 2. Ter voorbereiding van de controle worden de volgende zaken gecheckt: - de verleende bouw-/sloopvergunning; - eerdere controleresultaten; - vigerende regels; - eventueel geautomatiseerd systeem raadplegen; - zo nodig overleg met andere partners. 3. Het is de intentie om in de samenwerkingovereenkomst de afspraak te maken als er een controle ten behoeve van een ander bevoegd gezag wordt uitgevoerd dat de datum van controle vooraf wordt gemeld. 4. Het is de intentie om in de samenwerkingovereenkomst de volgende afspraken te maken als er sprake is van toezicht ten behoeve van een ander bevoegd gezag (zie tevens toelichting onder 1): a) Dat deze partner zorg draagt voor het op naam en verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag opstellen van een controlerapport. b) De wijze en het tijdstip van informeren na afloop van de controle c) In geval van een overtreding het verloop van het handhavingproces met de daarbij aan te houden termijnen en wederzijdse uitwisseling van informatie. 5. Met registratie wordt bedoeld het verwerken van de controleresultaten in het toepasselijke geautomatiseerd systeem. 6. Indien geen overtredingen zijn geconstateerd, is daarmee het proces beëindigd. Dit wordt schriftelijk bevestigd richting betrokkene (controlerapport wordt bijgevoegd). 7. Bij constatering van een overtreding dient allereerst te worden bepaald in hoeverre legalisatie mogelijk is (vergunbaar wordt geacht). De beantwoording van deze vraag bepaalt het vervolgtraject c.q. de wijze waarop de overtreding ongedaan gemaakt kan worden. De mogelijkheid tot legalisatie dient gedurende het gehele traject in het oog te worden gehouden nu dit steeds van belang is bij het bepalen van genoemd vervolgtraject. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar het subproces legalisatietoets. Het geldende handhavingsbeleid bepaalt hierbij mede de wijze waarop c.q. de vorm waarin het handhavingstraject wordt ingezet. 8. Het is de intentie om in de samenwerkingsovereenkomst te gaan afspreken dat de partner zorg draagt voor het verzenden van een waarschuwingsbrief. 9. Na het verstrijken van de termijn volgt een hercontrole. Dit kan zowel administratief als fysiek dan wel een combinatie hiervan zijn. 10. Het is de intentie om in de samenwerkingsovereenkomst te gaan afspreken dat dit het moment is waarop de overdracht aan het bevoegd gezag plaatsvindt. Het bevoegd gezag draagt vanaf dat moment zorg voor het handhavingproces. Wel dragen de partners nog zorg voor het adviseren en/of ondersteunen van het bevoegd gezag bij het verdere proces. Op basis van het huidige sanctie- en gedoogbeleid geldt een 3-stappenplan in het kader van de handhaving. In geval van bijzondere omstandigheden kan hiervan worden afgeweken en wordt er een twee stappenplan toegepast zodat direct een zienswijze brief kan worden verzonden. Pagina 10 van 28

12 4. Objectgericht toezicht - stap 1 1 Aanleiding = planning/ programma Bepalen gebied S.O Checken prioriteiten/ relevante aspecten 2 Voorbereiden controle S.O 3 4 Uitvoeren controle Rapportage 5 Registratie 6 Overtreding? 7 Legalisatie mogelijk? Legalisatie toets/proces 8 Aanschrijven overtreder/eigenaar Waarschuwingsbrief 9 Na verstrijken termijn hercontrole / adm. controle Stap 2 Pagina 11 van 28

13 Objectgericht toezicht - stap 2 Stap 1 Overtreding beëindigd? 10 afdoeningsbrief Versturen afdoeningsbrief Versturen zienswijze brief Zienswijze brief 11 Voortzetting bestuursrechtelijk traject? 12 Dwangsom of bestuursdwang? Dwangsom Bestuursdwang Redigeren dwangsombesluit Redigeren bestuursdwangbesluit Pagina 12 van 28

14 4.1. Toelichting processchema objectgericht toezicht Activiteit Toelichting 1. In de samenwerkingsovereenkomst zullen afspraken worden gemaakt ten aanzien van de objecten waarop de samenwerking toeziet. Dit heeft o.a. betrekking op/ gevolgen voor de jaarlijks vast te stellen prioriteiten en het uitvoeringsprogramma. Met andere woorden de werkvoorraad wordt mede bepaald door de werkvoorraad van andere partners. 2. Ter voorbereiding van de controle worden de volgende zaken gecheckt: - eerdere controleresultaten; - vigerende regels; - eventueel geautomatiseerd systeem raadplegen; - zo nodig overleg met andere partners. 3. Het is de intentie om in de samenwerkingovereenkomst de afspraak te maken als er een controle ten behoeve van een ander bevoegd gezag wordt uitgevoerd dat de datum van controle vooraf wordt gemeld. 4. Het is de intentie om in de samenwerkingovereenkomst de volgende afspraken te maken als er sprake is van toezicht ten behoeve van een ander bevoegd gezag (zie tevens toelichting onder 1): a) Dat deze partner zorg draagt voor het op naam en verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag opstellen van een controlerapport. b) De wijze en het tijdstip van informeren na afloop van de controle c) In geval van een overtreding het verloop van het handhavingproces met de daarbij aan te houden termijnen en wederzijdse uitwisseling van informatie. 5. Met registratie wordt bedoeld het verwerken van de controleresultaten in het toepasselijke geautomatiseerd systeem. 6. Indien geen overtredingen zijn geconstateerd, is daarmee het proces beëindigd. Dit wordt schriftelijk bevestigd richting betrokkene (controlerapport wordt bijgevoegd). 7. Bij constatering van een overtreding dient allereerst te worden bepaald in hoeverre legalisatie mogelijk is (vergunbaar wordt geacht). De beantwoording van deze vraag bepaalt het vervolgtraject c.q. de wijze waarop de overtreding ongedaan gemaakt kan worden. De mogelijkheid tot legalisatie dient gedurende het gehele traject in het oog te worden gehouden nu dit steeds van belang is bij het bepalen van genoemd vervolgtraject. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar het subproces legalisatietoets. Het geldende handhavingsbeleid bepaalt hierbij mede de wijze waarop c.q. de vorm waarin het handhavingtraject wordt ingezet. 8. Het is de intentie om in de samenwerkingsovereenkomst te gaan afspreken dat de partner zorg draagt voor het verzenden van een waarschuwingsbrief. 9. Na het verstrijken van de termijn volgt een hercontrole. Dit kan zowel administratief als fysiek dan wel een combinatie hiervan zijn. 10. Het is de intentie om in de samenwerkingsovereenkomst te gaan afspreken dat dit het moment is waarop de overdracht aan het bevoegd gezag plaatsvindt. Het bevoegd gezag draagt vanaf dat moment zorg voor het handhavingproces. Wel dragen de partners nog zorg voor het adviseren en/of ondersteunen van het bevoegd gezag bij het verdere proces. Op basis van het huidige sanctie- en gedoogbeleid geldt een 3-stappenplan in het kader van de handhaving. In geval van bijzondere omstandigheden kan hiervan worden afgeweken en wordt er een twee stappenplan toegepast zodat direct een zienswijze brief kan worden verzonden. 11. Deze vraag wordt beantwoord aan de hand van de (eventueel) ingediende zienswijze en de resultaten van de uitgevoerde hercontrole. 12. Indien besloten wordt het bestuursrechtelijk traject voort te zetten, dient een afweging te worden gemaakt omtrent het toepassen van het meest geëigende middel. Pagina 13 van 28

15 5. Verzoek om handhaving Start 1 Ontvangen en registreren handhavingsverzoek Handhavingsverzoek Bezwaar en beroep 2 Versturen ontvangstbevestiging Ontvangstbevestiging buiten behandeling laten van handhavingsverzoek Opstellen en versturen beschikking 3 Ontvankelijk? 4 5 Uitvoeren controle Rapportage 6 Registratie Weigering te handhaven 7 Opstellen en versturen beschikking Overtreding? Bezwaar en beroep 8 Legalisatie mogelijk? Legalisatie toets 9 Zienswijzebrief Aanschrijven overtreder/eigenaar Informeer handhavingverzoeker Zienswijze termijn verstreken Uitvoeren hercontrole / adm. controle Rapportage bestuursdwang Weigering te handhaven Opstellen en versturen beschikking Overtreding beëindigd? 10 Redigeren bestuursdwangbesluit Dwangsom of bestuursdwang? Dwangsom Bezwaar en beroep Redigeren dwangsombesluit Pagina 14 van 28

16 5.1. Toelichting processchema verzoek om handhaving Activiteit Toelichting 1. Verzoek om handhaving wordt ingediend bij het bevoegd gezag of bij een partner, die het in dat geval per direct doorstuurt naar het bevoegde gezag. De partner kan wel degene zijn die het toezicht voor haar rekening neemt. 2. De datum van ontvangst van het verzoek wordt geregistreerd en er wordt per omgaande post een ontvangstbevestiging verzonden. 3. Bij de toetsing op ontvankelijkheid wordt onderzocht of de verzoeker partij is in de zaak. (belanghebbende). Zo niet wordt het verzoek niet-ontvankelijk verklaard. Tegen deze beschikking staat bezwaar en beroep open. 4. Het is de intentie om in de samenwerkingovereenkomst afspraken te maken als er een controle ten behoeve van een ander bevoegd gezag wordt uitgevoerd over a)de datum en inhoud van de controle wordt vooraf afgestemd b)de wijze van informeren voorafgaand aan de controle. 5. Het is de intentie om in de samenwerkingovereenkomst de volgende afspraken te maken als er sprake is van toezicht ten behoeve van een ander bevoegd gezag (zie tevens toelichting onder 1): a) Dat deze partner zorg draagt voor het op naam en verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag opstellen van een controlerapport. b) De wijze en het tijdstip van informeren na afloop van de controle c) In geval van een overtreding het verloop van het handhavingproces met de daarbij aan te houden termijnen en wederzijdse uitwisseling van informatie. 6. Met registratie wordt bedoeld het verwerken van de controleresultaten in het toepasselijke geautomatiseerd systeem. 7. Indien geen overtredingen zijn geconstateerd, is daarmee het proces beëindigd en wordt het verzoek afgewezen. Dit wordt schriftelijk bevestigd richting betrokkenen (controlerapport wordt bijgevoegd). Tegen deze beschikking staat een rechtsgang open. 8. Bij constatering van een overtreding dient allereerst te worden bepaald in hoeverre legalisatie mogelijk is (vergunbaar wordt geacht). De beantwoording van deze vraag bepaalt het vervolgtraject c.q. de wijze waarop de overtreding ongedaan gemaakt kan worden. De mogelijkheid tot legalisatie dient gedurende het gehele traject in het oog te worden gehouden nu dit steeds van belang is bij het bepalen van genoemd vervolgtraject. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar het subproces legalisatietoets. Het geldende handhavingsbeleid bepaalt hierbij mede de wijze waarop c.q. de vorm waarin het handhavingtraject wordt ingezet. 9. Bij overtreding van wet- en regelgeving vind handhaving plaats tenzij er sprake is van een bijzondere omstandigheid. Hiervan is sprake als er concreet zicht is op legalisatie of dat het onredelijk is om te handhaven gezien de belangen die geschonden worden. Op basis van de handhavingstrategie wordt een zienswijze brief verstuurd. Tevens wordt een afschrift hiervan aan de verzoeker verzonden. Het is de intentie om in de samenwerkingsovereenkomst te gaan afspreken dat dit het moment is waarop de overdracht aan het bevoegd gezag plaatsvindt. Het bevoegd gezag draagt vanaf dat moment zorg voor het handhavingproces. Wel dragen de partners nog zorg voor het adviseren en/of ondersteunen van het bevoegd gezag bij het verdere proces. 10. Indien besloten wordt het bestuursrechtelijk traject voort te zetten, dient een afweging te worden gemaakt omtrent het toepassen van het meest geëigende middel. Pagina 15 van 28

17 6. Klacht (melding openbare ruimte) 1 Klacht Start Ontvangen klacht 2 Registreren 3 S.O Interne en zonodig externe gegevens verzamelen Brief Informeer klager Controle noodzakelijk 4 Uitvoeren controle Rapportage Brief Informeer klager Klacht terecht? 5 Start regulier handhavingstraject + informeer klager Start gebiedsgericht, objectgericht of vergunningsgericht toezicht Pagina 16 van 28

18 6.1. Toelichting processchema klacht (melding openbare ruimte) Activiteit Toelichting 1. Klacht wordt ingediend bij het bevoegd gezag of bij een partner, die het in dat geval per direct doorstuurt naar het bevoegde gezag. De partner kan wel degene zijn die het toezicht voor haar rekening neemt. 2. De datum van ontvangst van het verzoek wordt geregistreerd en wordt er binnen 48 uur een ontvangstbevestiging per post verzonden. 3. Aan de hand van de verzamelde gegevens wordt bepaald in hoeverre het uitvoeren van een controle noodzakelijk is. 4. Het is de intentie om in de samenwerkingovereenkomst afspraken te maken als er een controle ten behoeve van een ander bevoegd gezag wordt uitgevoerd over a)de datum en inhoud van de controle wordt vooraf afgestemd b)de wijze van informeren voorafgaand aan de controle. 5. Hiermee start het regulier handhavingstraject en is het zaak om de klager over iedere stap in dit proces te informeren. Zie voor verder vervolg toelichting vanaf processtap 7 in de processen (gebiedsgericht, objectgericht dan wel vergunningsgericht al naar gelang van toepassing). Pagina 17 van 28

19 7. Subproces legalisatietoets Start 1 Concreet zicht op legalisatie? Vervolg reguliere handhavingsprocedure Bezwaar en beroep Opstellen opschortingbesluit Opschortingbesluit 2 Uitvoeren controle Plan herhalingscontrole 3 Wordt opschortingbesluit nageleefd Vervalt opschortingbesluit? Opschortingbesluit intrekken Vervolg reguliere handhavingsprocedure Pagina 18 van 28

20 7.1. Toelichting (sub)processchema legalisatietoets Activiteit Toelichting 1. Concreet zicht op legalisatie = een ontvankelijke aanvraag. Op grond van een ontvankelijk aanvraag kan het bestuursorgaan vast te stellen of de bewuste activiteit te legaliseren is. Zo nodig vindt ter beantwoording van de legalisatietoets afstemming plaats met de partner(s). 2. De controle op de naleving van het opschortingsbesluit is in feite een cyclisch proces, hetgeen eindigt na het vervallen van het besluit dan wel het intrekken hiervan. 3. Aan het opschortingsbesluit zijn voorwaarden verbonden. Indien geconstateerd wordt dat deze niet worden nageleefd, wordt het reguliere handhavingstraject hervat. Pagina 19 van 28

21 8. Bestuursdwang 1 Start Opstellen bestuursdwangbechikking 2 Bezwaar en beroep Verzenden beschikking + begunstigingstermijn Bestuursdwangbeschikking Begunstigingstermijn verstreken 3 Uitvoeren controle Rapportage afdoeningsbrief Versturen afdoeningsbrief Overtreding beëindigd? 4 Maak draaiboek en stem af met partners 5 Verstuur aankondiging Aankondigingbrief Voer bestuursdwang uit 6 Evalueer uitvoering Pv verzenden binnen 48 uur 7 Start invorderingsprocedure Pagina 20 van 28

22 8.1. Toelichting processchema bestuursdwang Activiteit Toelichting 1. Redigeren bestuursdwangbesluit (zie tevens artikel 5.14 Wabo) overeenkomstig de daarvoor geldende wettelijke eisen en mede rekeninghoudend met de ingebrachte zienswijze en controleresultaten. De intentie is om in de samenwerkingsovereenkomst de volgende afspraak te maken: voor zover daartoe verzocht door het bevoegd gezag, de partner(s) zorg dragen voor het adviseren en/of ondersteunen van het bevoegd gezag bij het verdere proces. Deze advisering en/of ondersteuning kan dus onder meer betrekking hebben op de voorbereiding en/of uitvoering van een bestuursrechtelijke maatregel. 2. Indien de bestuursdwangbeschikking betrekking heeft op overtreding van een bepaling waarvoor bij of krachtens de betrokken wetten ook andere organen bevoegd zijn tot bestuursrechtelijke handhaving, zendt het betreffende bestuursorgaan onverwijld een exemplaar van die beschikking door (artikel 5.16 Wabo). Met de inwerkingtreding van het besluit dient tevens inschrijving van de beperking op het betreffende object plaats te vinden ( voor nadere info zie Wkpb). 3. Het is de intentie om in de samenwerkingovereenkomst afspraken te maken als er een controle ten behoeve van een ander bevoegd gezag wordt uitgevoerd over a)de datum en inhoud van de controle wordt vooraf afgestemd b)de wijze van informeren voorafgaand aan de controle. 4. In het draaiboek wordt (in geval van samenwerking eveneens in overleg met de partner(s)) beschreven op welke wijze concrete invulling wordt gegeven aan de uitvoering van de bestuursdwang. 5. In de aankondiging aan overtreder wordt aangegeven op welke datum en op welke wijze uitvoering wordt gegeven aan de bestuursdwangbeschikking. 6. Tijdens de evaluatie wordt een proces-verbaal opgesteld, dat binnen 48 uur na het binnentreden moet worden verzonden naar de overtreder. 7. De procedure zoals die ten behoeve van de invordering van de kosten van de bestuursdwang wordt toegepast varieert per bevoegd gezag. Pagina 21 van 28

23 9. Opleggen bouwstop (staken bouwen, gebruik of sloop) 1 Constatering strijdigheid Artikel 40 ww Opstellen beschikking mbt bouwstop (stap 1 en 2 worden overgeslagen) Uitreiken beschikking (ter plaatse of aanplakken) Bezwaar en beroep Start vergunningproces Aanschrijving tot aanvragen vergunning Vergunbaar? Aanschrijving tot opheffen strijdigheid 2 bestuursdwang 3 Vergunning verleend? Overtreding beëindigd? Dwangsom of bestuursdwang? Redigeren bestuursdwangbesluit Dwangsom Redigeren dwangsombesluit Bouwstop vervalt van rechtswege Versturen afdoeningsbrief afdoeningsbrief Pagina 22 van 28

24 9.1. Toelichting processchema opleggen bouwstop (staken bouwen, gebruik of sloop) Activiteit Toelichting 1. Redigeren besluit bouwstop (lees:staken van bouwen, gebruik of sloop) overeenkomstig de daarvoor geldende wettelijke eisen (zie tevens artikel 5.17 Wabo) en het protocol: staken van bouwen, gebruik of sloop vastgesteld d.d. 13 oktober Uitoefenen van toezicht op naleving van de bouwstop (lees: staken van bouwen, gebruik of sloop) is een cyclisch proces totdat de overtreding is beëindigd of de vergunning is verleend. 3. Indien een aanvraag uitblijft dan wel alsnog blijkt dat vergunningverlening niet mogelijk is, wordt het proces vervolgd overeenkomstig het gestelde bij aanschrijving tot opheffen strijdigheid. Pagina 23 van 28

25 10. Dwangsom 1 Start Opstellen dwangsombeschikking 2 Bezwaar en beroep Verzenden beschikking + begunstigingstermijn Dwangsombeschikking Begunstigingstermijn verstreken 3 Uitvoeren controle Rapportage afdoeningsbrief Versturen afdoeningsbrief Last(en) voldaan? Verbeuren dwangsom 4 Start invorderingsprocedure Pagina 24 van 28

26 10.1. Toelichting processchema last onder dwangsom Activiteit Toelichting 1. Redigeren dwangsombesluit overeenkomstig de daarvoor geldende wettelijke eisen en mede rekeninghoudend met de ingebrachte zienswijze en controleresultaten. De intentie is om in de samenwerkingsovereenkomst de volgende afspraak te maken: voor zover daartoe verzocht door het bevoegd gezag, de partner(s) zorg dragen voor het adviseren en/of ondersteunen van het bevoegd gezag bij het verdere proces. Deze advisering en/of ondersteuning kan dus onder meer betrekking hebben op de voorbereiding en/of uitvoering van een bestuursrechtelijke maatregel. 2. Indien de last onder dwangsom betrekking heeft op overtreding van een bepaling waarvoor bij of krachtens de betrokken wetten ook andere organen bevoegd zijn tot bestuursrechtelijke handhaving, zendt het betreffende bestuursorgaan onverwijld een exemplaar van die beschikking door (artikel 5.16 Wabo). Met de inwerkingtreding van het besluit dient tevens inschrijving van de beperking op het betreffende object plaats te vinden ( voor nadere info zie Wet kenbaarheid publieke beperking). 3. Het is de intentie om in de samenwerkingovereenkomst afspraken te maken als er een controle ten behoeve van een ander bevoegd gezag wordt uitgevoerd over a)de datum en inhoud van de controle wordt vooraf afgestemd b)de wijze van informeren voorafgaand aan de controle. 4. De procedure zoals die ten behoeve van de invordering wordt toegepast varieert per bevoegd gezag. Het controleren van de dwangsombeschikking en de daaruit voortvloeiende invorderingsprocedure vormt als het ware een cyclisch proces dat eindigt of te wel nadat de overtreding blijvend is ongedaan gemaakt dan wel het maximum dwangsombedrag is bereikt. In dit laatste geval vindt een nieuwe afweging plaats over de inzet van het dan meest geëigende middel om de overtreding alsnog te beëindigen. Pagina 25 van 28

27 11. Sanctiestrategie De sanctiestrategie beschrijft het handhavings- en sanctiestappenplan dat wordt gevolgd na het vaststellen van een overtreding. Een eenduidige sanctiestrategie is bedoeld om een duidelijke (beleids)lijn te volgen. Ten behoeve van de integrale werkwijze en het streven naar zo veel mogelijk uniformiteit heeft de gemeente gekozen voor een stappenplan van in beginsel drie stappen. Samenvattend: Stap 1: de waarschuwingsbrief Stap 2: de vooraankondiging Stap 3: het bestuurlijke sanctiebesluit. Het handhavingsproces start met het houden van toezicht na een verleende vergunning en het opsporen van eventuele illegale praktijken. Wanneer een overtreding wordt geconstateerd, moet worden opgetreden. Immers, indien geen sanctionering volgt na een geconstateerde overtreding, zal de preventieve werking van het toezicht en handhaving teniet gedaan worden. De gemeente dient te handelen volgens de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Aan de hand van deze beginselen is in de jurisprudentie aangenomen dat gemeenten de overtreder een begunstigingstermijn moeten gunnen, zodat deze de overtreding eigenhandig ongedaan kan maken. Zo dient ten aanzien van de begunstigingstermijn per individueel geval overwogen te worden welke termijn geschikt is. Enerzijds dient de termijn aan de overtreder voldoende ruimte te bieden een oplossing voor het probleem te vinden, anderzijds dient de termijn enige dwang uit te oefenen om de overtreding zo spoedig mogelijk ongedaan gemaakt te krijgen. Het bovenstaande stappenplan is een richtlijn. Er kunnen zich incidentele situaties voordoen dat het stappenplan moet worden aangepast. Daarbij moet gedacht worden aan een situatie waarbij er gevaar is ontstaan, onherstelbare schade is toegebracht, ernstige hinder of indien sprake is van recidive. Bij recidive zal in ieder geval gekozen moeten worden voor een versnelde/directe aanpak, omdat het informeren van de betrokkene (stap 1) in deze gevallen weinig zinvol is aangezien de betrokkene reeds eerder op de hoogte is gesteld van de overtreding en deze eerdere waarschuwing niet tot het gewenste gedrag heeft geleid. Afhankelijk van de specifieke situatie van het geval (onder andere de aard, ernst en omvang van de overtreding en de gevolgen daarvan) wordt beoordeeld of het versnelde stappenplan (2 stappen) of het directe stappenplan (1 stap) wordt ingezet. Als hoofdregel geldt hierbij hoe groter het gevaar en de schade, des te minder stappen. Zoals hierboven beschreven en uit het stappenplan blijkt, heeft de gemeente bij voortduring van een overtreding de mogelijkheid om een bestuursrechtelijke maatregel te nemen. De Algemene wet bestuursrecht, en enkele specifieke wetten noemen de mogelijkheden. Deze staan vermeld in hoofdstuk 5 van het handhavingsbeleid onder handhavingsinstrumenten. Uitgangspunt is dat de op te leggen bestuurlijke sanctiemaatregel zo veel mogelijk uit een last onder dwangsom bestaat. Dit is een handhavingsinstrument dat met betrekkelijk weinig risico ingezet kan worden om een overtreding te beëindigen. Een last onder dwangsom wordt overeenkomstig de Awb opgesteld, waarbij onder andere de mogelijkheid voor het indienen van een zienswijze, het aangeven van een Pagina 26 van 28

28 begunstigingstermijn, en de mogelijkheden voor het indienen van een bezwaar- of beroepschrift duidelijk worden weergegeven. 12. Communicatiestrategie Handhaving is een brede term die verschillende activiteiten dekt. Niet alleen het constateren en op verschillende manieren ongedaan maken van overtredingen is handhaving. Ook op andere manieren kan de naleving van normen worden zeker gesteld. Voorlichting en communicatie zijn daarvan niet de minst belangrijke. Handhaving is ook effectief wanneer de burger ook op andere wijze dan door toezicht, opsporing en vervolging tot naleving van regelgeving wordt geprikkeld. Onderzoek heeft uitgewezen dat een goede naleving van wettelijke normen sterk beïnvloed wordt door de volgende zaken: * de regels moeten bekend zijn, uit ervaring is gebleken dat overtredingen bij burgers en ondernemers regelmatig voortkomen uit het gebrek aan kennis over de geldende wetten en regels. Door dit gebrek aan kennis beseft de overtreder vaak niet dat hij/zij in overtreding is.; * de regels moeten handhaafbaar zijn; * er moet een zekere mate van draagvlak voor de regels zijn. Het adagium luidt dat iedereen geacht wordt de wet te kennen. In de praktijk blijken kennis van regelgeving en draagvlak daarvoor echter niet altijd optimaal aanwezig te zijn. Indien normen niet worden begrepen of gedragen, zal de handhaving daarvan problemen opleveren. Gerichte communicatie is dan een belangrijk instrument om betere naleving te bewerkstelligen. Het uitgangspunt is dan ook dat de gemeente een belangrijke rol toedicht aan preventieve handhaving door middel van voorlichting en communicatie. De gemeente zal van burgers en bedrijven tijdig infomeren over (nieuwe) wet- en regelgeving en beleid zodat de betrokkenen weten wat er van hen wordt verwacht en binnen welke termijn en zij daarop kunnen anticiperen. Op deze manier wordt de naleving van wet- en regelgeving bevorderd. Zowel collectieve voorlichting als communicatie met individuele burgers en goed afgebakende doelgroepen (bijv. kamerverhuurders, winkeliers, hoteleigenaren of bouwondernemers) is een vorm van preventieve handhaving omdat dit vaak - mede door advisering vooraf - helpt om dreigende overtreding te voorkomen in een stadium waarin dat nog zinvol is. Voorlichting en communicatie zijn niet alleen extern gericht, maar ook intern: bij de voorbereiding en vaststelling van beleid en regelgeving en vergunningen die daarop gebaseerd zijn dient immers al rekening gehouden te worden met de naleefbaarheid en handhaafbaarheid. Communicatie wordt op verschillende manieren ingezet op meerdere plaatsen in de organisatie: * Balie Publiekszaken Bij het eerste contact tussen gemeente en burger of bedrijf wordt eerstelijns informatie verstrekt over de relevante wet- en regelgeving. Ook een goede en actuele gemeentelijke website is hierbij van groot belang. * Vergunningverlening In het contact tussen de vergunningverlener en de aanvrager zal de vergunningverlener uitleg geven over direct werkende regels en de reden van het stellen van bepaalde voorwaarden. Hiermee draagt de vergunningverlener bij aan de kennis van de regels en wordt de acceptatie ervan bevorderd. * Toezicht en handhaving Toezicht en handhaving vindt plaats op basis van (steeds meer) algemene regels en voorschriften bij vergunningen. Tijdens controles wordt ingegaan op de reden waarom een voorschrift is gesteld. * Algemeen via de Afdeling voorlichting/communicatie Door middel van voorlichting en communicatie kan met de inzet van verschillende middelen de (spontane) naleving worden beïnvloed en vergroot. Daarbij wordt gebruik gemaakt van onder meer: - voorlichting over wet- en regelgeving en beleid door middel van brochures/folders, de website van de gemeente en voorlichtingsbijeenkomsten; - voorlichting over algemeen toezicht en de naleefstrategie door middel van brochures en persberichten; - jaarverslagen met onder andere gegevens over de constateringen na handhavingcontroles; - artikelen en persberichten over programma, projecten en (de resultaten van) handhavingacties. Pagina 27 van 28

29 *Social media Ook van social media wordt meer en meer gebruik gemaakt en dit past gezien de informele wijze van informatie delen goed in de preventie gedachte van de gemeente. Social media is een verzamelnaam voor alle internettoepassingen waarmee het mogelijk is om informatie met elkaar te delen op een gebruiksvriendelijke en vaak leuke wijze. Het betreft niet alleen informatie in de vorm van tekst (nieuws, artikelen). Ook geluid (podcasts, muziek) en beeld (fotografie, video) worden gedeeld via social media websites. Bekende voorbeelden van internationale social media websites zijn Facebook, YouTube, Linkedin en Twitter, maar ook bijvoorbeeld WikiPedia en MySpace. Social media zijn omgevingen waar een hoge mate van interactie plaatsvindt. Groepen mensen komen er samen om te communiceren over onderwerpen die zij belangrijk vinden. Meestal zijn ze daarbij op zoek naar gelijkwaardige personen die dezelfde normen en waarden hebben. Dit komt voort uit de onbewuste gedachte dat "iedereen die gelijk is aan mij leuker, interessanter en beter te vertrouwen is". Social media geven de consument de mogelijkheid eenvoudiger te voldoen aan behoeften zoals sociaal gedrag, erkenning en zelfontplooiing en bedrijven kunnen daar gebruik van maken. Voor het eerst in de geschiedenis is het mogelijk een dialoog aan te gaan met grote groepen consumenten, zonder dat dit grote budgetten vereist. Dit brengt echter ook een risico met zich mee, aangezien degenen die iets plaatsen dan wel iets positiefs moeten brengen. Dit is lastig dan wel niet te beïnvloeden. Door middel van social media kan de gemeente op het gebied van toezicht en handhaving beter communiceren met de burger en bedrijven over toezicht en handhaving en hun opinie van hen ontvangen hierover, hetgeen repressieve handhaving moet vermijden. Voorbeelden: Via twitter kan de mening van de burger worden gevraagd over een bepaalde handhavingactie en via Facebook of Linkedin kan een poll worden gehouden over een bepaald vraagstuk. *Media Media-aandacht voor handhavingzaken kan ook een preventief effect hebben. Steeds zal de waarde op het preventieve vlak die uitgaat van bekendmaking moeten worden afgewogen tegen de inbreuk op gerechtvaardigde privacybelangen die daarvan het gevolg is. Uiteraard wordt ook het gemeentelijke handhavingsbeleid gepubliceerd (via een persbericht en de website van de gemeente) om de bekendheid ervan te vergroten. Pagina 28 van 28