Begeleidingscomité FOD WASO
|
|
- Erika Janssen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Begeleidingscomité FOD WASO Verslag onderzoek naart interventietypologieën inzake de preventie van musculoskeletale aandoeningen (MSA) en psychosociale risico s (PSR) 21/08/2013 Aanwezig Geexcuseerd Nicole DERY (HUA), Frank DEHASQUE (HUA), Ginette MUTUNKU TOTA (HUA), Véronique CRUTZEN (HUA), Alain PIETTE (HUT), Mélanie STRAETMANS (HUT), Tilman RUESS (TWW), Thierry VANMOL (Essencia), Jan VAN PETEGHEM (Idewe), John COLIN (BBvAG), Miet LAMBERTS (HIVA-KUL), Geert DE SMET (Coprev), François LEPOUTRE (CSC) Stéphane, Günther MATTHEUSSENS (SPP IS), Bruno LOUIS (TWW), Jean- Philippe DEMARET (PREVENT), Nathalie COCK (CESI), Bergie VANDENBOSSCHE, Frédéric GAVRAY (PREVENT), Nicolas SCHKODA (Ulb), Agnes ABTS (FBZ), Vincent Vanderhaegen (ACLVB), Willy Desmet, Luc Pisane, Maxime Coopmans, Francis Cornillie, Ludo Dirix, Philippe Mairiaux, Lieve Danneels, Françoise Goffinet, Michel Pasteels, Jilali Laaouej, Jean Marie Leonard, Caroline Verdoot (FGTB), Benoit Rousseau, Bart Curvers, Geert De Prez, Jan Vanthuyne, Christian Deneve 1/ Presentatie van J. VAN PETEGHEM (Idewe) : 1.1. Samenvatting lastenboek «Interventietypologieën MSA-PSR» Oplijsten van het soort preventie-interventies die door de preventiediensten (interne en externe) en andere diensverleners worden toegepast : inventarisatie en omschrijving Onderverdelen van deze interventies in categorieën Een oordeel bevragen m.b.t. de impact en de doeltreffendheid van de verschillende interventies (op basis van de beschikbare informatie, objectief en/of subjectief Een oordeel bevragen over de redenen voor de mislukking of het slagen van deze interventies (hindernissen en begunstigende factoren) 1.2. Verschillende onderzoeksfasen Onderzoeksfase 0 (timing : december 2012 januari 2013) : Literatuurstudie Overzicht van interventies inzake PSR en effectiviteitsstudies : op basis van praktijkdocumenten opgesteld door externe preventiediensten en reviews in academische tijdschriften Overzicht van interventies inzake MSA en effectiviteitsstudies : idem Onderzoeksfase (timing : eind december 2012 begin februari 2013) : Diepte-interviews met externe preventiediensten (10 gecontacteerde diensten + EMPREVA) Gegevens van activiteiten overheen Kort gesprek met de verantwoordelijke van de afdeling Risicobeheersing, daarna twee interviews met (verantwoordelijke) preventieadviseur Ergonomie en Psychosociale Aspecten
2 Suggesties voor mogelijke cases in het kader van Fase 3 Onderzoeksfase 2 (timing : maart 2013 juni 2013) : Inventariserende survey in ondernemingen (toegangskanaal : interne preventiediensten) Gesloten vragenlijst, geamendeerd in de vergadering van het Begeleidingscomité van 31 maart II Verdubbeling (tegenover originele onderzoeksopzet) van het aantal aan te schrijven ondernemingen ondernemingen en organisaties gespreid over vier sectoren en onderverdeeld in drie categorieën van bedrijfsgrootte - Bijkomende stratificatie : 50 % Nederlandstalige en 50 % Franstalige ondernemingen per cel Respons : 142 organisaties, een vertegenwoordiging van alle groottecategorieën en alle sectoren Deze bevraging beoogde niet om representatief te zijn voor de totale Belgische economie. Wel is het van belang dat verschillende types van organisaties vertegenwoordigd zijn in de respons. Waar relevant kunnen verschillen naar sector of grootteklasse geanalyseerd worden. Onderzoeksfase 3 (timing : mei 2013 juni 2013) : Case-studies Per case : interviews met : - De betrokken preventieadviseurs/deskundigen (60 min.) - Afgevaardigden van het management niet alle gevallen (30 min.) - Enkele rechtstreeks betrokken werknemers en eventueel een afgevaardigde niet alle gevallen (30 min.) Meestal gekoppeld aan een kort bezoek aan de betrokken afdeling Praktische werkwijze - Selectie van interventietypes - Opstellen van een ontwerp van analyseschema. Basis : Nielsen K. et Randall R., «Opening the black box : presenting a model for evaluating organizational-level interventions», Eur. J. Woek an Organiz. Psychol., 2012, DOI : / X Selectie van 2 x 12 ondernemingen, maximaal gespreid volgens grootte, locatie, activiteitssector en aard van de interventie - 7 weigeringen voor de MSA-problematiek, 9 weigeringen voor wat betreft interventies inzake PSR
3 - Op basis van de ervaringen, opstellen van een voorstel van analyseschema ter beoordeling van interventies op het vlak van MSA en PSR (N/F) zie bijlage 6 van het Eindrapport 1.3. Eindrapport (beschikbaar op het site Hoofdstuk 1 : Onderzoeksopzet en -methodiek Hoofdstuk 2 : Interventievategorieën met betrekking tot psychosociale risico s Hoodfstuk 3 : Interventiecategorieën met betrekking tot muskoloskeletale aandoeningen Hoofdstuk 4 : De bevraging van de externe diensten voor preventie en bescherming Hoofdstuk 5 : De bevraging van de interne diensten voor preventie en bescherming Hoofdstuk 6 : Het onderzoek van de gevallenstuedies Hoofdstuk 7 : Algemene besluiten en beleidsvoorstellen 6 bijlagen en managerial abstract (N/F) 1.4. Onderzoeksresultaten : de grote lijnen Onderverdeling in interventiecategorieën van acties ter bestrijding van MSA en PSR. Uitgesloten werden : Het uitvoeren van een risicoanalyse op zich Curatieve ingrepen (vb : psychotherapie, kinesitherapie, individuele klachtenbehandeling m.b.t. pesten of ongewenst seksueel gedrag, ) Het periodiek gezondheidstoezicht en de individuele advisering in dit verband Specifieke interventies : het reducteren van de cognitieve belasting (PSR) of de blootstelling aan trillingen (MSA) Rand-interventies : acties waarvan de eerste doelstelling niet het beperken van MSA en PSR is (cursussen over persoonlijke efficiëntie, acties in het kader van algemene gezondheidspromotie, selectieprocedures voor nieuwe personeelsleden, ) Weerhouden interventiecategorieën MSA Op de arbeidsorganisatie gerichte interventies : Acties inwerkend op de arbeidsomstandigheden Acties inwerkend op de arbeidsorganisaties Op de arbeidspost gerichte interventies : Acties inwerkend op de vormgeving van de arbeidsposten Het inzetten van externe hulpmiddelen Het aanbieden van hulpmiddelen voor houdingsondersteuning Op het individu gerichte interventies : Relaxatietechnieken Cognitief-gedragsmatige behandeling Het aanleren van spierversterkende oefeningen
4 Het ter beschikking stellen van persoonlijke beschermingsmiddelen Re-integratieprocedures Opleidingen inzake het gebruik van technieken Weerhouden interventiecategorieën PSR Op de organisatie gerichte interventies Acties inwerkend op de arbeidsomstandigheden Acties inwerkend op de arbeidsvoorwaarden Acties inwerkend op de arbeidsverhoudingen Acties inwerkend op de arbeidsinhoud Procedurele acties Op het individu gerichte interventies Relaxatietechnieken Cognitief-gedragsmatige behandeling Voorkomen van PTSS Re-integratieprocedures Opleidingen (kennisoverdracht, aanleren van vaardigheden) Benaderingen voor specifieke doelgroepen Websurvey 30,4 % (n=42) van de organisaties gaf aan dat MSA niet of nauwelijks (meer) voorkomt ; slechts 15,9 % (n=18) vond dit voor PSR. Nochtans werden er meer acties ter voorkoming van MSA gevoerd dan ter voorkoming van PSR Beroep op externen bij nagenoeg de helft van de acties m.b.t. MSA, bij nagenoeg 2/3 van de acties m.b.t. PSR Het effect van acties ter bestrijding van MSA wordt enigszins positiever beoordeeld dan dit van acties ter bestrijding van PSR Aard van gevoerde acties m.b.t. MSA (afnemende volgorde van voorkomen) Aanbieden van hulpmiddelen voor houdingsondersteuning Aanpassing van de arbeidspost Opleidingen (vb : toepassen van tiltechnieken) Aard van de gevoerde acties m.b.t. MSA (afnemende volgorde van voorkomen) : Opleidingen Voorkomen van PTSS Benaderingen voor specifieke doelgroepen Caveat! Zelden beperkt een interventie zich tot één enkele categorie
5 Het begrip interventie draagt voor de betrokkenen een reactieve connotatie De grote meerderheid van de door ondernemingen geciteerde interventies behoren tot de secundaire/tertiaire aanpak : het reageren op een incident of een onwenselijke toestand Effectiviteit van de interventies Nagenoeg zonder uitzondering : niet-negatieve evaluatie Weinig of geen verschil in ervaren tussen de verschillende interventiecategorieën (uit websurvey : ingrijpen op arbeidsorganisatie/werkpost effectiever dan persoongerichten benaderingen) Succes-bevorderende factoren : Engagement van bedrijfsleiding Betrokkenheid van werknemers (participatieve benadering) Aansturing/omkadering (de mate waarin de interventie kadert in het globale personeels- of welzijnsbeleid, de inbreng van deskundigheid) Voldoende middelen (financiën, tijd) Diversen Het initiatief van de meeste interventies gaat uit van de bedrijfsleiding/het hoger kader (incl. HRM-dienst), en in tweede instantie van de interne preventiedienst (vooral voor MSA) Aansturing van de eigenlijke interventie gebeurt meestal door de interne preventiedienst (voor PSR is dit in een aantal gevallen de HRM-dienst) Grote waardering voor de inbreng van externe expertise (de facto de preventieadviseurergonomie of psychosociale aspecten), die niet altijd omvangrijk hoeft te zijn in termen van tijdsbesteding Beperkte betrokkenheid bij het concept en de uitvoering van de interventie vanwege arbeidsgeesheer, CPBW en TWW). Wel informatie-uitwisseling Beperkte invloed van een algemene risicoanalyse, zelf indien deze specifiek geaxeerd werd op MSA of PSR. Daartegen : groot belang van een specifieke risicoanalyse, geaxeerd op de welomschreven problematiek, die niet noodzakelijke van kwantitatieve aard moet zijn Een blauwdruk van een geslaagde interventie Stap 1 : probleemdetectie Belang van een concreet startpunt : een reëel aangevoelde nood vanwege werknemers en hunt verantwoordelijken (de wens tot conformiteit met het reglementair kader speelt geen hoofdrol) Verzamelen van evidentie waarom een interventie zich opdringt en definitie van de parameters die na het beëindigen van de interventie kunnen gebruikt worden ter evaluatie van de effectiviteit Aanduiden van een persoon/dienst die «eigenaar» is van de interventie, en bij voorkeur van de problematiek (ergonomie, psychosociale aspecten) in zijn geheel Samenstelling van een werk- of stuurgroep waarin een of enkele betrokken werknemers een stem hebben
6 Opstellen van een stappenplan, omvattende een eerste indicatie van mogelijke interventies, tijdsduur en een eventueel beroep op externe expertise Stap 2 : de rugdekking Verwerven van expliciete steun vanwege directie/hoger management voor de interventie (incl. Engagement voor het vrijstellen van middelen : aankopen van materieel, inhuren van externe expertise, vergader- en overlegtijd) Informeren van het CPBW over de geplande interventie : inwinnen van advies, waar mogelijk rekenig houdend met de geformuleerd bijsturingen Expliciteren van dit engagement ten aanzien van alle betrokkenen, in de eerste plaats de eerste-lijnsverantwoordelijken Stap 3 : de uitvoering Een participatieve aanpak is essentieel, zowel op het vlak van risicoanalyse, prioriteitsstelling als inhoud van de interventie De betrokkenheid van de eerste-lijnsleidinggevenden moet worden ingebouwd van bij het begin van de interventie Stapsgewijze benadering : getrapte implementatie van de verschillende interventiecategorieën, inbouwen van rustpauzen die een evenwichtige evaluatie toelaten, bijsturing in functie van de ervaringen (in de eerste plaats deze van de betrokken werknemers) en overgang naar een volgende actie in onderdeling overleg. Tussentijdse risicoanalyses zijn vaak nuttig Regelmatige communicatie over de vooruitgang van de interventie met directie/hoger management en CPBW Stap 4 : de afsluiting Een formele afsluiting van de interventie is noodzakelijk, nadat de benadering verankerd werd in de organisatie van de onderneming De afsluiting gaat best gepaard met een inschatting van tijdsinvestering en gemaakte kosten. Dit wordt voorgelegd aan directie/hoger management en aan het CPBW Voorstelling van de interventie aan de ganse ondernemingsgemeenschap Opvolging van de indicatoren die geleid hebben tot het initiatief nadrukkelijk rekening houden met onvoorziene (positieve of negatieve) neveneffecten Beleidsvoorstellen Basisredenering MSA en PSR maken een belangrijke welzijnsproblematiek uit, met een grote impact op onderneming en maatschappij (ziekteverzuim, werkbaarheid, beroepsziekten&arbeidsongevallen) Slechts een relatief beperkte fractie van de aandacht van interne en externe preventiediensten gaat naar interventies ter bestrijding van MSA en PSR. Nochtans is hun inbreng essentieel : - Inzake MSA is de interne preventiedienst de «beheerder» van de interventie (inzake PSR kan het ook de personeelsdienst zijn)
7 - De expertise van de externe preventiedienst wordt als belangrijk beoordeeld Interventies hebben een overwegend positief effect, mits goed aangestuurd De optimale aanpak van MSA en PSR ligt in dezelfde lijn als deze van andere welzijnsrisico s : belang van continuïteit (opvolging van de verschillende interventies conform de Deming-cirkel), diversiteit en afwisseling in het hanteren van de verschillende interventiecategorieën, een aansturende entiteit die de problematiek tot haar verantwoordelijkheid rekent, de inbreng van externe expertise waar nutting, inspraak en participatie (in de eerste plaats vanwege de rechtstreeks betrokkenen) Quid KMO s? Situeren zich op diversen vlakken Vergroten van de aandacht van ondernemingen voor MSA en PSR (sensibilisatie/informatie ten aanzien van werkgevers, een grotere responsabilisering van ondernemingen, verduidelijking reglementair kader inzake MSA) Doorbreken van de huidige focus interne preventieadviseurs die hoofszakelijk gericht is op de arbeidsveiligheid (o.m. een evenwichtiger aandacht voor de verschillende welzijnsdomeinen tijdens de aanvullende opleiding) Bevorderen van een grotere muldisciplinariteit bij de externe preventiediensten
Onderzoek naar interventietypologieën inzake de preventie van musculoskeletale aandoeningen (MSA) en psychosociale risico s (PSR)
Onderzoek naar interventietypologieën inzake de preventie van musculoskeletale aandoeningen (MSA) en psychosociale risico s (PSR) Design Charles & Ray Eames - Hang it all Vitra Prof. Ir. Jan Van Peteghem
Nadere informatieINTERVENTIETYPOLOGIEËN INZAKE DE PREVENTIE VAN MUSCULOSKELETALE AANDOENINGEN EN PSYCHOSOCIALE RISICO S Samenvatting van het onderzoek
INTERVENTIETYPOLOGIEËN INZAKE DE PREVENTIE VAN MUSCULOSKELETALE AANDOENINGEN EN PSYCHOSOCIALE RISICO S Samenvatting van het onderzoek Jan Van Peteghem, Veerle Hermans* en Miet Lamberts Projectleiding:
Nadere informatieEen psychosociale. SONAR methode. risicoanalyse. Bart Vriesacker Psychosociale afdeling
Een psychosociale risicoanalyse SONAR methode Bart Vriesacker Psychosociale afdeling Bart Vriesacker Psychosociaal departement Contact bart.vriesacker@mensura.be 2 Agenda 1. De feiten 2. Uw uitdagingen
Nadere informatiePsycho-sociaal beleid : Wetgeving & invulling
Psycho-sociaal beleid : Wetgeving & invulling 2 Psychosociale aspecten : subjectieve invulling van een objectief gegeven Michigan Model Kahn e.a., 1964 Persoonlijkheid Stressor Gebeurtenis Interpretatie
Nadere informatiePreventie van Psychosociale Risico s op de Werkvloer. Wet, Wat en Hoe? Bart Vriesacker Psychosociaal departement
Preventie van Psychosociale Risico s op de Werkvloer Wet, Wat en Hoe? Bart Vriesacker Psychosociaal departement Inhoudsopgave Psychosociale risico s? De nieuwe wetgeving De psychosociale risicoanalyse
Nadere informatieDe preventie van psychosociale risico s op het werk Wet van 28 april 2014
De preventie van psychosociale risico s op het werk Wet van 28 april 2014 Maddy Van Temsche Sociaal inspecteur TWW-OVL Kennisdirectie Psychosociologie maddy.vantemsche@werk.belgie.be Inhoud Wetgeving Psychosociale
Nadere informatieDe preventie van psychosociale risico s op het werk : implementatie van de wetgeving naar de praktijk
De preventie van psychosociale risico s op het werk : implementatie van de wetgeving naar de praktijk Maddy Van Temsche sociaal inspecteur TWW-OVL Kennisdirectie Psychosociologie maddy.vantemsche@werk.belgie.be
Nadere informatieWanneer het gaat over psychosociale risico s zal u als werkgever die situaties moeten identificeren die aanleiding kunnen geven tot:
CO-PREV vzw CO-PREV asbl Vereniging van externe diensten Association des services externes Voor preventie en bescherming pour la prévention et la protection Een kleine onderneming neemt contact op met
Nadere informatiePsychosociale risico s. Hoe kan Securex u ondersteunen?
Psychosociale risico s Nieuwe wetgeving Hoe kan Securex u ondersteunen? Inhoudstafel De nieuwe wetgeving 1. Toepassingsgebied 2. Wat zijn psychosociale risico s? Welke maatregelen moet de werkgever treffen?
Nadere informatieDe preventie van psychosociale risico s op het werk : workshops onderwijs
De preventie van psychosociale risico s op het werk : workshops onderwijs Maddy Van Temsche sociaal inspecteur TWW-OVL Kennisdirectie Psychosociologie maddy.vantemsche@werk.belgie.be 1 Inhoud 1. Film over
Nadere informatieWat zegt de regelgeving over geweld, pesten en relationele problemen op het werk?
Wat zegt de regelgeving over geweld, pesten en relationele problemen op het werk? Maddy Van Temsche sociaal inspecteur TWW-OVL Kennisdirectie Psychosociologie maddy.vantemsche@werk.belgie.be Inhoud Wetgeving
Nadere informatiePSYCHOSOCIALE ASPECTEN
PSYCHOSOCIALE ASPECTEN Welke lessen kunnen we trekken uit de evaluatie van de pestwet? Sofie D Ours, Preventieadviseur Psychosociale IDEWE 20 september 2011 Kursaal Oostende PreBes vzw Diestersteenweg
Nadere informatiePsychosociale risico s: de wettelijke verplichtingen in een notendop
Psychosociale risico s: de wettelijke verplichtingen in een notendop Pascale Swinnen sociaal inspecteur Federale Overheidsdienst Werk, Arbeid en Sociaal overleg Toezicht op het Welzijn op het Werk Kennisdirectie
Nadere informatieINHOUD. 1. Inleiding... 15
INHOUD 1. Inleiding... 15 2. Psychosociale risico s op het werk... 17 2.1. Stress op het werk... 19 2.2. Burn-out... 22 2.3. Ongewenst gedrag en conflicten... 23 2.3.1. Geweld op het werk... 23 2.3.2.
Nadere informatieBurn-out Definitie, wetgeving en aanpak
Burn-out Definitie, wetgeving en aanpak In de beperking toont zich eerst de ware meester (Goethe) Inhoud BURN OUT: DEFINITIE NIEUWIGHEDEN IN DE WETGEVING 3 PREVENTIEVE AANPAK 4 AZERTIE: INTEGRALE AANPAK
Nadere informatieHet Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk
Het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk Departement? Om regelmatig overleg, betrokkenheid, advies en informatiedoorstroming rond Welzijn op het Werk mogelijk te maken, is het voor organisaties
Nadere informatieKB preventie van psychosociale risico s op het werk
KB preventie van psychosociale risico s op het werk Bevindingen 1 jaar later Frank Van der Elst Preventieadviseur Psychosociale Aspecten inhoud Deel 1: Stand van zaken wetgeving Omschrijving psychosociale
Nadere informatiePreventie van Psychosociale Risico s KB 10/04/2014. Studiedag Prebes. Psychosociaal departement Heidi Mermans
Preventie van Psychosociale Risico s KB 10/04/2014 Studiedag Prebes Psychosociaal departement Heidi Mermans Preventiedeskundige psychosociale aspecten Inhoudsopgave Opfrissing regelgeving Inleiding Nieuwe
Nadere informatieCO-PREV. Vereniging van externe diensten voor preventie en bescherming op het werk
CO-PREV Vereniging van externe diensten voor preventie en bescherming op het werk 1 CO-PREV= 13 erkende EDPB s EDPB s zorgen met +/- 3000 medewerkers voor: 3.200.000 werknemers; +/- 202.000 bedrijven.
Nadere informatieEvaluatie wetgeving psychosociale belasting veroorzaakt door het werk. Maddy Van Temsche sociaal inspecteur FOD WASO TWW- directie Oost-Vlaanderen
Evaluatie wetgeving psychosociale belasting veroorzaakt door het werk Maddy Van Temsche sociaal inspecteur FOD WASO TWW- directie Oost-Vlaanderen Afkortingen AD HUA: Algemene Diensten Humanisering van
Nadere informatieRelatie psychosociale aspecten en werkbaar werk. Claes Leen Preventieadviseur ergonomie en psychosociale aspecten, AristA
Relatie psychosociale aspecten en werkbaar werk Claes Leen Preventieadviseur ergonomie en psychosociale aspecten, AristA Maart 2013 Werkbaar werk Definitie werkbaarheid: (bron Ervaringsfonds) Evenwicht
Nadere informatieOpstellen GPP en JAP op basis van verslagen. Els Fias
op basis van verslagen Els Fias GPP: Globaal PreventiePlan JAP: JaarActiePlan Wettelijke instrumenten bij de organisatie van de preventie in elke onderneming of instelling Vereisen een zorgvuldige, methodische
Nadere informatieARBEIDSGENEESKUNDE ONDER DE LOEP
ARBEIDSGENEESKUNDE ONDER DE LOEP Belgische Beroepsverening voor Arbeidsgeneesheren (BBvAG) Doelstelling = gezondheid en welzijn van werknemers vrijwaren en bevorderen: Primaire preventie: aanpassing van
Nadere informatieBasistaken van de externe dienst voor uw bedrijf
Basistaken van de externe dienst voor uw bedrijf U betaalt een forfaitaire bijdrage aan Mensura. Deze is bepaald door het aantal werknemers (status 30 november voorgaand jaar) en de tariefgroep waartoe
Nadere informatieSofie D ours Psychosociaal preventieadviseur STAD GENT WAAROM TALENTEN KOESTEREN?
TALENT KOESTEREN Sofie D ours Psychosociaal preventieadviseur STAD GENT WAAROM TALENTEN KOESTEREN? Insteek in kader van psychosociaal welzijn PREVENTIE PSYCHOSOCIALE RISICO S BURNOUT STRESS ONGEWENST GRENSOVERSCHRIJDEND
Nadere informatieP+O-congres. Al gedacht aan veerkracht? Gunter Van de Wiele
P+O-congres Al gedacht aan veerkracht? Gunter Van de Wiele (paps@igean.be) Aan de slag met de psychosociale risicoanalyse (RA PSY) Vragen Waaraan moet een RA PSY voldoen? Wie mag de RA PSY uitvoeren? Hoe
Nadere informatieCAO 104 in de praktijk
Design Charles & Ray Eames - Hang it all Vitra CAO 104 in de praktijk Casestudies over de werkgelegenheidsplannen voor 45-plussers Miet Lamberts Pollet I. & Lamberts M. (2015), CAO 104 in de praktijk.
Nadere informatiePsychosociale Risico s en welzijn op het werk. Ing. Christian Halsberghe Sociaal Inspecteur Toezicht Welzijn op het Werk
Psychosociale Risico s en welzijn op het werk Ing. Christian Halsberghe Sociaal Inspecteur Toezicht Welzijn op het Werk 1 Overzicht 1. Wettelijke bepalingen 2. Definities 3. Risicoanalyse en preventiemaatregelen
Nadere informatieWerkbaar werk. Resultaten van de bevraging
Werkbaar werk Resultaten van de bevraging Bevraging - doelgroep De bevraging richtte zich naar 1. Constructiv De vertegenwoordigers van de werkgevers- en werknemersorganisaties uit de bouwsector De Woordvoerders
Nadere informatieInhoud. 21 oktober PSR verwerkt in een bevraging 'welbevinden op school' Studiedag 21 oktober Kader voor welbevinden in onderwijs
PSR verwerkt in een bevraging 'welbevinden op school' Studiedag 21 oktober 2016 Inhoud 1. Kader voor welbevinden in onderwijs Kwaliteitsontwikkeling Pedagogische benadering Verantwoordingsperspectief 2.
Nadere informatieVereniging van externe diensten voor preventie en bescherming op het werk
Vereniging van externe diensten voor preventie en bescherming op het werk 1 CO-PREV = 11 erkende EDPB s EDPB s zorgen met ± 3000 medewerkers voor : 3.300.000 werknemers 210.000 bedrijven 2 WERKING CO-PREV
Nadere informatieKB s 24 april 2014 Gezondheidstoezicht
KB s 24 april 2014 Gezondheidstoezicht GDPB 16/10/2014 gdpb@bz.vlaanderen.be www.bestuurszaken.be KB van 24 april 2014 tot wijziging van het KB van 27 maart 1998 betreffende de externe diensten voor preventie
Nadere informatieBelgian Ergonomics Society
Belgian Ergonomics Society Verslag BES nationaal 21/05/2015 Datum: 21 mei 2015, 15-17u Plaats: Brussel, FOD WASO Verslag: Roeland Motmans X Roeland Motmans X Alain Piette X Stephan Tomlow V Nathalie Cock
Nadere informatieMusculoskeletale aandoeningen? MSA?
Les risques psychosociaux et les troubles musculosquelettiques: des outils pour l action Psychosociale risico s en musculoskeletale aandoeningen: Mélanie Straetmans en Diana Geerts SPF Emploi, Travail
Nadere informatie1. De onderzoeksopdracht
Conceptie van een instrument: Knipperlichten Psychosociale risico s Prof. Ir. Jan Van Peteghem HIVA/Fac. Ingenieurswetenschappen Design Charles & Ray Eames - Hang it all Vitra 1. De onderzoeksopdracht
Nadere informatieWelzijn op het werk. Internet en andere informatiebronnen. BESWIC: Belgisch kenniscentrum over welzijn op het werk
Welzijn op het werk Internet en andere informatiebronnen BESWIC: Belgisch kenniscentrum over welzijn op het werk Provinciaal comité Oost-Vlaanderen voor de bevordering van de arbeid Gent, 27 april 2012
Nadere informatieRegelgeving psychosociale risico's (PSR) en evolutie. Resultaten van de campagne TWW Oost-Vl: PSR in het buitengewoon onderwijs (2015)
Regelgeving psychosociale risico's (PSR) en evolutie Resultaten van de campagne TWW Oost-Vl: PSR in het buitengewoon onderwijs (2015) Provinciaal comité Oost-Vlaanderen voor de bevordering van de arbeid
Nadere informatieRol van de afdeling RISICOBEHEER van de externe dienst! Jos Schockaert
Rol van de afdeling RISICOBEHEER van de externe dienst! Jos Schockaert 25, 26 november 2009 Inleiding 2008: Jubileumjaar - 10 jaar IDPBW en EDPBW - Symposium Co-prev. - Toekomstvisie in 10 krachtlijnen
Nadere informatieAandacht voor psychosociale risico s op het werk - Verwachtingen van inspectie TWW. Ann Goeman Gemeenschappelijke preventiedienst GO!
Aandacht voor psychosociale risico s op het werk - Verwachtingen van inspectie TWW Ann Goeman Gemeenschappelijke preventiedienst GO! Wettelijke bepalingen rond psychosociale risico s op het werk Wet van
Nadere informatieZELFEVALUATIE VAN DE THEMA S HOOG RISICO MEDICATIE IDENTITOVIGILANTIE
COÖRDINATIE KWALITEIT EN PATIËNTVEILIGHEID TWEEDE MEERJARENPLAN 2013-2017 Contract 2013 ZELFEVALUATIE VAN DE THEMA S HOOG RISICO MEDICATIE IDENTITOVIGILANTIE Sp-ziekenhuizen 1 1. Inleiding Hierna volgt
Nadere informatieConsensus Psychosociale risico s
Consensus Psychosociale risico s Versie : 23-09-2016 Inhoud Wettelijke basis 3 Afkortingen 3 Consensus 4 1) Wat is de aanpak van de EDPB naar aanleiding van, of voorafgaand aan, een verzoek tot informele
Nadere informatieGlobaal preventieplan
// Globaal preventieplan 2017-2021 1. Doelstelling In het kader van de Welzijnswet van 4 augustus 1996 en het uitvoeringsbesluit van 27 maart 1998 (B.S. 31 maart 1998) Art. 10, stelt de werkgever, in overleg
Nadere informatieTitel. Subtitel + auteur
Titel Subtitel + auteur 1 De nieuwe verplichtingen op vlak van preventie van stress, burn-out, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk 2 Inleiding De psychosociale risico s werden voorheen
Nadere informatieTitel samenkomst 18 november Kwaliteitsontwikkeling. RAPS verwerkt in het zelfevaluatieinstrument Welbevinden personeel 2016
Kwaliteitsontwikkeling RAPS verwerkt in het zelfevaluatieinstrument Welbevinden personeel 2016 Diane Van Hove en Diane Jacobs dienst IDE Inhoud 1. Kader voor welbevinden in onderwijs Kwaliteitsontwikkeling
Nadere informatie... Identificatiedocument/contactfiche inzake Dienst voor Preventie en Bescherming IDENTIFICATIE VAN DE WERKGEVER
. Identificatiedocument/contactfiche inzake Dienst voor Preventie en Bescherming. 1.1 IDENTIFICATIE VAN DE WERKGEVER Naam van de onderneming: Hoofdzetel : Adres van de exploitatiezetel: NACE-code: Ondernemingscategorie:...
Nadere informatieWorkshop Duurzame Inzetbaarheid
Workshop Duurzame Inzetbaarheid INZETTEN OP INZETBAARHEID WELZIJNSWIJZER DIRK VAN DE WALLE, SENIOR CONSULTANT, PREVENTIEADVISEUR, INGENIEUR NIVEAU 1 SECUREX HEALTH & SAFETY AGENDA WAT? WAAROM? WIE? HOE?
Nadere informatieINVOEREN VAN EEN WELZIJNSBELEID IN DE SCHOOL. Welzijnsdag 12 november 2012
INVOEREN VAN EEN WELZIJNSBELEID IN DE SCHOOL Welzijnsdag 12 november 2012 Hoe begin ik eraan? Veiligheid, gezondheid, hygiëne en milieu in scholen WELZIJNSBELEID 2 De 7 welzijnsdomeinen 1 de arbeidsveiligheid
Nadere informatieBIJLAGE. - PROCEDURE VOOR PSYCHOSOCIALE RISICO S
BIJLAGE. - PROCEDURE VOOR PSYCHOSOCIALE RISICO S 1. DOEL, DEFINITIES EN TOEPASSINGSGEBIED 1.1. Doel Deze procedures dragen bij tot het welzijn van werknemers en vullen de algemene wijze om psychosociale
Nadere informatiePijn aan mijn lijf! Praktische tools ter voorkoming van overbelastingsletsels in de bouwsector
Pijn aan mijn lijf! Praktische tools ter voorkoming van overbelastingsletsels in de bouwsector Wettelijk kader Musculoskeletale Aandoeningen Yves De Groeve FOD WASO RD TWW Oost-Vlaanderen Kennisdirectie
Nadere informatieBijlage arbeidsreglement
Bijlage arbeidsreglement (voorbeeld) Procedure voor psychosociale risico s 1. Doel, definities en toepassingsgebied 1.1. Doel Deze procedures dragen bij tot het welzijn van werknemers en vullen de algemene
Nadere informatieCOLLECTIEVE ARBEIDSOVEREENKOMST NR. 72 VAN 30 MAART 1999 BETREFFENDE HET BELEID TER VOORKOMING VAN STRESS DOOR HET WERK -------------------
COLLECTIEVE ARBEIDSOVEREENKOMST NR. 72 VAN 30 MAART 1999 BETREFFENDE HET BELEID TER VOORKOMING VAN STRESS DOOR HET WERK ------------------- Gelet op de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve
Nadere informatieWelzijnsbeleid - Risicoanalyse
Welzijnsbeleid - Risicoanalyse Infodocument Welzijnsbeleid - Risicoanalyse 1 Wettelijke aspecten Elke werkgever moet zorgdragen voor het uitschakelen van gevaarlijke arbeidsomstandigheden. Hij dient de
Nadere informatieSOBANE PSYCHOSOCIALE ASPECTEN. Marthe Verjans, psychosociaal preventieadviseur - IDEWE
SOBANE PSYCHOSOCIALE ASPECTEN Marthe Verjans, psychosociaal preventieadviseur - IDEWE Hoe werkt het? (1) Strategie voor het beheer van beroepsgebonden risico s Niveau 1 = Opsporing Door interne werkgroep
Nadere informatieCHECKLIST BRUSSELSE DIVERSITEITSPLANNEN. Checklist voor een nieuw diversiteitsplan
CHECKLIST BRUSSELSE DIVERSITEITSPLANNEN Checklist voor een nieuw diversiteitsplan 1. Betrokkenheid van de werknemers bij het opmaken van het diversiteitsplan Wordt het plan opgesteld in samenwerking met
Nadere informatieDe evolutie van de preventie in een Europees kader
BBvAG LVII Nationale Dagen voor Arbeidsgeneeskunde Brussel 15 november 2018 De evolutie van de preventie in een Europees kader Luc Van Hamme Adviseur-generaal Arbeidsinspectie-TWW Hoofd van de regionale
Nadere informatieResultaten campagne 2015: Psychosociale Risico s (PSR) in het buitengewoon onderwijs. Aandachtspunten huidige wetgeving PSR
Resultaten campagne 2015: Psychosociale Risico s (PSR) in het buitengewoon onderwijs Aandachtspunten huidige wetgeving PSR Infodagen preventie en bescherming in het GO! Tom Peerboom Sociaal inspecteur
Nadere informatieDe rol van Toezicht op het welzijn op het werk: praktijkervaringen en tips
De rol van Toezicht op het welzijn op het werk: praktijkervaringen en tips Maddy Van Temsche Sociaal inspecteur TWW-OVL Kennisdirectie psychosociologie maddy.vantemsche@werk.belgie.be Inhoud Toepassingsgebied
Nadere informatieOnderzoek naar het verband tussen psychosocialebelastingop het werken (ernstige) arbeidsongevallen in België
Onderzoek naar het verband tussen psychosocialebelastingop het werken (ernstige) arbeidsongevallen in België Unité de Valorisation des Ressources Humaines Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde 1 Arbeidsongevallen
Nadere informatieWet- en regelgeving. Documentatie
Studiedag Welzijn bij de Politie: arbeidsveiligheid en gezondheid als beleidskeuze NSPV: Nationaal Syndicaat van het Politieen veiligheidspersoneel ACOD: Algemene Centrale der Openbare Diensten VSOA: Vrij
Nadere informatieConceptie van een instrument: Knipperlichten Psychosociale risico s
Design Charles & Ray Eames - Hang it all Vitra Conceptie van een instrument: Knipperlichten Psychosociale risico s Prof. Jan Van Peteghem HIVA/Fac. Ingenieurswetenschappen Design Charles & Ray Eames -
Nadere informatieKnipperlichten Psychosociale Risico s : Module 2
Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Europees Sociaal Fonds Datum:...................... Knipperlichten Psychosociale Risico s : Module 2 Parameter Cijfermatige gegevens
Nadere informatieWest4work 31/10/17. Astrid Van Severen Team Ergonomie
West4work 31/10/17 Astrid Van Severen Team Ergonomie Rondvraag Wat is ergonomie Aanpak: Hoe ergonomie ondersteunen in een zorginstelling Risicoanalyse in de ergonomie Is er nood aan ergonomie Strategie
Nadere informatiePsychosociale Risico s (PSR s) Basiscursus 19 april 2018
Psychosociale Risico s (PSR s) Basiscursus 19 april 2018 Nieuw arbeidsreglement Er werd een nieuw arbeidsreglement opgesteld Met bijlage 6 Bescherming tegen psychosociale risico s op het werk, met inbegrip
Nadere informatiePsychosociale cel. Nieuwe psychosociale wetgeving
Psychosociale cel Nieuwe psychosociale wetgeving Wettelijk kader Wet 28/02/2014 tot aanvulling van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk wat
Nadere informatieTWW - partner of controleur?
TWW - partner of controleur? Ir. Paul Van Haecke Attaché TWW directie Oost-Vlaanderen najaar 2013 TWW - Toezicht op het Welzijn op het Werk 1 De basis De Internationale Arbeidsorganisatie (IAO / ILO) /
Nadere informatieWat kan een Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk doen ter preventie van psychosociale risico s? Infosessie FOD WASO 10 juni 2015
Wat kan een Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk doen ter preventie van psychosociale risico s? Infosessie FOD WASO 10 juni 2015 Programma 1. Onthaal en verwelkoming 2. Psychosociale risico
Nadere informatieAanstelling en verantwoordelijkheden van de actoren in de primaire preventie van psychosociale risico s
Aanstelling en verantwoordelijkheden van de actoren in de primaire preventie van psychosociale risico s Pieter Bolle Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid Arbeid en Sociaal Overleg Algemene Directie
Nadere informatieRisicoanalyse brandpreventie Aanpak Mensura EDPB. Stijn Tielemans Preventieadviseur niveau I stijn.tielemans@mensura.be
Risicoanalyse brandpreventie Aanpak Mensura EDPB Stijn Tielemans Preventieadviseur niveau I stijn.tielemans@mensura.be Mensura 1 groep, 3 activiteiten 2 3/06/15 Mensura Preventie & Bescherming In cijfers
Nadere informatieRol TWW Wet psychosociale risico s 2014
Rol TWW Wet psychosociale risico s 2014 Sandrine Schatteman Sociaal inspecteur TWW Antwerpen Kennisdirectie psychosociologie Sandrine.schatteman@werk.belgie.be Inhoud Toepassingsgebied Opdracht TWW Algemeen
Nadere informatieInhoudsopgave. Titel document 2
Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 Toelichting bij het gebruik van de map... 4 1.1 Doel... 4 1.2 Gebruik... 5 2 Wegwijs in het uitwerken van een welzijnsbeleid... 6 2.1 Wettelijk kader... 6 2.2 Middelen om
Nadere informatieDe nieuwe pestwetgeving
De nieuwe pestwetgeving Wat u er zeker over moet weten! Team Psychosociaal Welzijn Brugge: 050/47.47.35 Herentals: 014/84.94.93 Inhoudstafel 1. Wettelijk kader 2. Definities 3. Risicoanalyse en preventiemaatregelen
Nadere informatieSectorconvenant tussen de Vlaamse Regering en de sociale partners van de naam sector (PC sector)
Sectorconvenant 2013-2014 tussen de Vlaamse Regering en de sociale partners van de naam sector (PC sector) Tussen de Vlaamse Regering, hierbij vertegenwoordigd door: De heer Philippe Muyters, Vlaams minister
Nadere informatieINTERPROVINCIAAL CONGRES. 25 mei 2018 Peter Decavele -IDEWE
INTERPROVINCIAAL CONGRES 25 mei 2018 Peter Decavele -IDEWE 1 VERANDERINGEN IN DE WERELD VAN DE ORGANISATIE Aandacht psychosociale thema s Veranderingen m.b.t. de 5 A s: o Arbeidsorganisatie o Arbeidsvoorwaarden
Nadere informatieHet kader van het Welzijn op het Werk Toelichting bij de wet van 4 augustus 1996
Het kader van het Welzijn op het Werk Toelichting bij de wet van 4 augustus 1996 Welzijnsdag 12 november 2012 1 Inhoudsopgave Korte schets wetgeving De risicoanalyse Preventiemaatregelen Rolverdeling in
Nadere informatieJAARVERSLAG VAN DE IDPB DEEL VII Bis : Inlichtingen betreffende de preventie van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk.
JAARVERSLAG VAN DE IDPB DEEL VII Bis : Inlichtingen betreffende de preventie van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk. Doel Toelichting Het jaarverslag heeft enerzijds tot doel een samenvatting
Nadere informatieSamen sterk voor preventie Campagne Een gezonde werkplek
Samen sterk voor preventie Campagne Een gezonde werkplek 2012-2013 Frank Dehasque Focal Point manager België 22/10/2012 Europese Week 2012 Veilig en gezond aan t werk, dat raakt iedereen. Goed voor jou
Nadere informatieProjectvoorstellen maken
Projectvoorstellen maken 1. Kader 1.1. Gebruiksaanwijzing 1.2. Wat zijn de eisen aan een projectvoorstel? 2. Inleiding 2.1 Signalering 2.2 Vooronderzoek 2.3 Probleemsituatie 3. Doelstellingen en randvoorwaarden
Nadere informatieArt. 33 van de WZW verplicht elke WG een IDPBW op te richten, waarin minstens één PAwerknemer
Nr. 910 Brussel, 12 januari 2010 BETREFT: MOGELIJKHEID VOOR MEERDERE WERKGEVERS TOT OPRICHTING VAN EEN GEMEENSCHAPPELIJKE INTERNE DIENST VOOR PREVENTIE EN BESCHERMING OP HET WERK (GIDPBW). 1. Wetgeving
Nadere informatieCirculaire 2014 05 PREVENTIE VAN PSYCHOSOCIALE RISICO S OP HET WERK
Preventie van psychosociale risico s op het werk waaronder STRESS, GEWELD, PESTERIJEN, ONGEWENST SEXUEEL GEDRAG PRINCIPE De werkgever heeft de wettelijke verplichting om iedere werknemer te beschermen
Nadere informatieMaandag 7 december 2015
Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Algemene directie Humanisering van de Arbeid Nationaal Opleidingscentrum 249 ste seminarie Van risicoanalyse tot psychosociaal welzijnsbeleid:
Nadere informatieRisicoanalyse (RA) Overzicht. = Risico inventarisatie en evaluatie (RIE) 1. Risicoanalyse en het wettelijk kader. 2.
Risicoanalyse (RA) = Risico inventarisatie en evaluatie (RIE) 1 1 W W W. Y O U R S A F E T Y I N G O O D H A N D S. B E Overzicht 1. Risicoanalyse en het wettelijk kader 2. Gevaar en risico 3. Risicoinventarisatie
Nadere informatieBeleidsplan ter bevordering van welzijn en welbevinden in onderwijsinstellingen
Beleidsplan ter bevordering van welzijn en welbevinden in onderwijsinstellingen Van wettelijke verplichtingen voor personeel naar globaal beleid voor iedereen Voorstelling in Kinepolis Brussel, 24 oktober
Nadere informatieAlgemene strategie inzake preventie van risico s. preventie. Inhoud. Preventie nieuwe stijl volgens de welzijnswet UITGANGSPUNTEN
Algemene strategie inzake preventie van risico s J. Malchaire, Unité Hygiène et Physiologie du Travail, U.C.L. Clos Chapelle-aux aux-champs 30-38 38 B - 1200 Bruxelles H. D Hertefelt, Nationaal Onderzoeksinstituut
Nadere informatieTWW - partner of controleur?
TWW - partner of controleur? ir. Pieter Bolle Attaché Sociaal Inspecteur TWW RD West-Vlaanderen najaar 2013 TWW - Toezicht op het Welzijn op het Werk 1 De basis De Internationale Arbeidsorganisatie (IAO)
Nadere informatieIdentificatiedocument Groep C- / D 1
dentificatiedocument Groep C- / D 1 1. dentificatie van de werkgever Firmanaam :.. Aansluitingsnummer: Adres van de maatschappelijke zetel :... Adres van de bedrijfszetel :... Adres correspondentie :...
Nadere informatieWervings- en selectieprocedures en discriminatie: een bevraging van HRpersoneel. Lieve Eeman en Miet Lamberts - HIVA
Wervings- en selectieprocedures en discriminatie: een bevraging van HRpersoneel Lieve Eeman en Miet Lamberts - HIVA OVERZICHT 1. Situering en onderzoeksvragen 2. Methode 3. Wervings- en selectieprocedures
Nadere informatieklachtenprocedure: formele klacht
klachtenprocedure: formele klacht Lieve Vermeire Groep IDEWE November 2011 Slide 1 Inhoud toelichting Situering formele klacht binnen de klachtenprocedure Verschil informeel formeel Motieven om formeel
Nadere informatieEen gezonde samenwerking met uw externe dienst. (in het kader van de nieuwe tarifering)
1 Een gezonde samenwerking met uw externe dienst (in het kader van de nieuwe tarifering) Ir. Geert De Smet Prebes-Gent-29/01/2016 In deze presentatie Grote lijnen en principes uit nieuw KB van 27/11/2015
Nadere informatieKB van 28 maart 2014 Brandpreventie op de arbeidsplaatsen
KB van 28 maart 2014 Brandpreventie op de arbeidsplaatsen Situering Het koninklijk besluit (KB) van 28 maart 2014 betreffende de brandpreventie op de arbeidsplaatsen vervangt en verruimt artikel 52 van
Nadere informatieOmstandig verslag (luik 1 & 2)
Wat bij een ernstig arbeidsongeval? praktijkvoorbeeld 27 november 2015 Agenda Wees voorbereid! Direct na het ongeval Ongevalsanalyse Preventiemaatregelen Omstandig verslag (luik 1 & 2) Nazorg Conclusie
Nadere informatieWerkbaar werk & Ergonomie
Werkbaar werk & Ergonomie F Mathias De Waele Participatief ergonomiebeleid Fysieke belasting in kaart Inhoudstabel CLB EDPB Ergonomiebeleid Participatieve aanpak Case Re-integratie Re-integratie en ergonomie
Nadere informatieVademecum Welzijn op het werk 3
Vademecum Welzijn op het werk 3 MANNEN - VROUWEN Verwijzingen naar personen of functies (zoals werknemer, adviseur, ) hebben betrekking op vrouwen en mannen. INHOUDSTAFEL VOORWOORD.......................................................................................................................................................................................
Nadere informatieConsensus wetgeving grensoverschrijdend gedrag Doc. GP rub 5
I. Wettelijke basis - Welzijnswet Hoofdstuk V bis bijzondere bepalingen betreffende geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk ; - KB van 11.7.02 betreffende de bescherming tegen geweld,
Nadere informatieConcordantietabel boek I Algemene beginselen van de codex welzijn op het werk
Concordantietabel boek I Algemene beginselen van de codex welzijn op het werk Koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun
Nadere informatieSTRESS- & BURN-OUT PREVENTIE
STRESS- & BURN-OUT PREVENTIE Stress en burn-out: voedingsbodem voor verzuim 4 Stress in cijfers: een harde realiteit 6 Onze aanpak 8 STAP 1 / Scan 10 STAP 2 / Advies 11 STAP 3 / Actie 12 Uitbreiding naar
Nadere informatieSchool aan de waterkant BuSO Sint-Juliaan Stropkaai Gent Tel. 09/ Fax. 09/
Klachtenprocedure voor geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag Wanneer een werknemer meent het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk kan hij een beroep
Nadere informatieLokale netwerken vrijetijdsparticipatie voor mensen in armoede. Bart Bozek, Peter Raeymaeckers & Jill Coene
Lokale netwerken vrijetijdsparticipatie voor mensen in armoede Bart Bozek, Peter Raeymaeckers & Jill Coene Inhoud Inleiding: lokaal armoedebeleid Onderzoeksmethode Resultaten Beleidsthema: visie op armoede
Nadere informatieScaldwin slotseminarie 9 december 2014 Kosteneffectiviteitsanalyse: van theorie naar praktijk
Scaldwin slotseminarie 9 december 2014 Opvolging van maatregelen uit de programma s aan de hand van economische analyses. 1. ontwikkelen van een gezamenlijke set indicatoren om de uitvoering en het effect
Nadere informatieHOOFDSTUK I.- Definities. Artikel 1.- Voor de toepassing van dit besluit wordt verstaan onder:
Koninklijk besluit van 30 januari 2003 tot vaststelling van de criteria, de voorwaarden en de nadere regels voor de toekenning van de toelage tot ondersteuning van acties die betrekking hebben op de bevordering
Nadere informatieStructuur geven aan onze seniorenadviesraad
Seniorenadviesraad Kampenhout 1 Structuur geven aan onze seniorenadviesraad Structureren in 4 stappen : -Oprichting adviesraad - Behoefteonderzoek - Opmaak beleidsplan - Opvolging van het beleid Structureren
Nadere informatie