RAADSVOORSTEL Rv. nr.: B&W-besluit d.d.: B&W-besluit nr.:

Transcriptie

1 RAADSVOORSTEL Rv. nr.: B&W-besluit d.d.: B&W-besluit nr.: Naam programma +onderdeel: Programma 4, Bereikbaarheid Onderwerp: Parkeergarages Garenmarkt en Lammermarkt Aanleiding: In juni 2009 heeft de Raad het programma Binnenstad vastgesteld en daarmee ingestemd met de visie op de ontwikkeling van de binnenstad van Leiden en de manier waarop deze te realiseren (de uitvoeringsstrategie). Het Programma Binnenstad heeft als doelstelling om meer bezoekers naar de binnenstad van Leiden te trekken, die meer besteden en die het bezoek aan Leiden hoog waarderen. Hiervoor is het van belang dat het autoverkeer de huidige en toekomstige bestemmingen in de binnenstad goed kan blijven bereiken. Om de autobereikbaarheid voor bezoekers te kunnen waarborgen dienen aan de randen van de binnenstad extra parkeerplaatsen in goed ontsloten centrumgarages gerealiseerd te worden volgens het zogenaamde Park+Walk -concept. In de bestuursovereenkomst Samen Leiden ( ) is aangegeven dat er in de binnenstad, ter hoogte van de Garenmarkt, Lammermarkt en Kaasmarkt, extra ondergrondse parkeerplaatsen dienen te worden gerealiseerd, te beginnen op de Garenmarkt en Lammermarkt. In april 2011 zijn de projectopdrachten en voorbereidingskredieten voor de parkeergarages Garenmarkt en Lammermarkt definitief vastgesteld. Hiermee is conform het Leidse planproces de initiatieffase afgerond en de definitiefase gestart. Doel: Ter uitvoering van de projectopdracht wordt nu het Programma van Eisen (PvE) voor de parkeergarages ter vaststelling voorgelegd. In deze fase van het proces is het PvE voor de parkeergarages nog locatieonafhankelijk waardoor het mogelijk is deze voor beide parkeergarages te combineren. Ook worden de belangrijkste principes en ambities voor de inrichting van de openbare ruimte, voortkomend uit kaderstellende documenten, ter vaststelling voorgelegd. Tenslotte wordt een besluit gevraagd aangaande het proces tot aan het kaderbesluit en alle werkzaamheden die hieruit voortvloeien. Programma van Eisen Parkeergarages Uniformiteit parkeergarages Leiden Het PvE voor de parkeergarages is opgesteld door adviesbureau SPark. Zij hebben ook het PvE voor de openbare parkeergarages in het project Kooiplein e.o. geschreven (nog niet vastgesteld overigens). Er wordt gestreefd de PvE s zoveel mogelijk op elkaar aan te laten sluiten zodat uniformiteit binnen de gemeentelijke garages ontstaat. Kwaliteit parkeergarages

2 Bezoekers moeten op een prettige manier kunnen parkeren. De garages dienen voldoende ruim, overzichtelijk en sociaal veilig te zijn. In het kader van kwaliteit, uitstraling en comfort, stelt het PvE op bepaalde punten hogere eisen dan conform NEN normen en wet- en regelgeving noodzakelijk is. Een selectie van belangrijke eisen is als volgt: Het PvE eist parkeerplekken van 2,50 meter breed terwijl de huidige NEN 2,30 meter voorschrijft. Slechts met goede argumenten en in overleg met de gemeente kan van deze hogere eis worden afgeweken, maar nooit tot onder de 2,40 meter. In de garage zijn geen hellingspercentages van meer dan 14% toegestaan. Gestreefd moet worden naar parkeren onder een hoek van 65 tot 80 graden. Voor de bepaling van de piekbelasting in het maatgevende uur wordt ervan uitgegaan dat de gehele capaciteit van de garage in één uur moet kunnen in- of uitrijden. De bufferruimte dient voldoende capaciteit te hebben om te voorkomen dat op piekmomenten inrijdende en uitrijdende parkeerders de doorstroming in de garage en op de openbare weg frustreren. Het uitgangspunt is een bufferruimte ter grootte van 2% van het aantal auto s, waarbij wordt uitgegaan van een benodigde lengte van 5,50 meter per auto. Dit geldt voor o Bufferruimte op de toegangsweg vóór de inrit/toegangscontrole-apparatuur; o De bufferruimte vóór de uitrit/uitgangscontroleapparatuur; o De bufferruimte vóór de aansluiting op de openbare weg. De garage moet aangesloten worden op het gemeentelijk parkeerroute informatiesysteem (PRIS). De garage zal moeten voldoen aan De European Standard Parking Award (ESPA). Duurzaamheid Elektrische oplaadpunten zullen worden toegevoegd om aan gebruikers van elektrische voertuigen tegemoet te komen en dit gebruik zodoende te stimuleren in Leiden. Er zal onderzocht worden wat de meest duurzame methode van verlichting is, zowel qua investering als qua beheer. Te denken valt aan LED verlichting. Een zorgvuldige afweging zal ten grondslag liggen aan de definitieve verlichtingskeuze. Status PvE Gedurende het vervolg van het proces (zie toelichting en planning) wordt het PvE van de parkeergarages locatiespecifiek gemaakt. Er dient rekening mee gehouden te worden dat gedurende deze fase bepaalde aspecten uit het PvE nog binnen toelaatbare marges gewijzigd zullen worden. Ook tijdens het ontwerpproces zal de uitvoerder op basis van nadere uitwerkingen waarschijnlijk bepaalde eisen ter discussie willen stellen. Indien voorgestelde wijzigingen a. goed worden beargumenteerd, b. redelijke alternatieven ontbreken, c. het kwaliteitsniveau van de garage als geheel niet wordt aangetast, bijvoorbeeld door het treffen van compenserende maatregelen elders en de garage en d. de garage blijft voldoen aan de van toepassing zijnde wet- en regelgeving, kunnen wijzigingen in overleg met de gemeente worden toegestaan. Gedurende het proces zal duidelijk worden of er behoefte is aan het opstellen van een separaat PvE voor technische voorzieningen en verlichting. Indien hiertoe wordt besloten, zullen de eisen uit het huidige PvE met betrekking tot deze eisen komen te vervallen. Het nieuwe PvE zal de huidige eisen met betrekking tot deze onderwerpen als ondergrens nemen.

3 Paragrafen eigendom en beheer zullen nog worden ingevuld naar aanleiding van het kaderbesluit. Principes en Ambities Openbare Ruimte Kwaliteit en ruimte voor evenementen De principes en ambities voor de inrichting van de openbare ruimte moeten in algemene zin leiden tot een ontwerp van de openbare ruimte dat kwalitatief van hoogwaardig niveau is. De openbare ruimte op de Lammermarkt krijgt een groen karakter. Het karakter op de Garenmarkt wordt versterkt. Beide pleinen moeten plek kunnen blijven bieden aan de 3 oktober festiviteiten en andere evenementen. Op de Lammermarkt zullen bovengrondse parkeerplekken verdwijnen. Op beide pleinen wordt de ruimte zo ingericht dat horeca en cultuur een plek kunnen krijgen en krachtstroompunten worden toegevoegd voor gebruik tijdens evenementen en kermis. Randvoorwaarden Naast de zojuist beschreven principes en ambities zijn de volgende randvoorwaarden van belang: De parkeergarages moeten ten allen tijden goed bereikbaar zijn. Bezoekers moeten op een prettige manier kunnen parkeren (zie ook het PvE parkeergarages). Bezoekers moeten op een prettige manier in en uit kunnen rijden en lopen. Bezoekers kunnen de bestemming vanuit de parkeergarage op een prettige manier te voet bereiken. Volgende processtap In de periode tot aan het kaderbesluit zullen de principes die ten grondslag liggen aan het ontwerp van de openbare ruimte verder worden uitgewerkt. Kader: Bestuursovereenkomst Samen Leiden ( ) Kadernota Bereikbaarheid (RV ) Programma Binnenstad (RV ) (voornamelijk visiehoofdstuk en het hieruit voortvloeiende ambtelijk stuk Verder met de Binnenstad ) Programmabegroting 2011, programma 4 (RV ) Uitgangspunten ontwikkeling parkeergarages binnenstad (BW ) Kadernota Kwaliteit Openbare ruimte en Handboek openbare ruimte (nog niet vastgesteld, nu in Concept gereed) Structuurvisie Singels Overwegingen Het vervolgproces tot aan kaderbesluit bestaat uit verschillende fases. Een zorgvuldig proces zal doorlopen worden waarin voldoende tijd moet zijn voor externe toetsing. De fases zijn als volgt: Eerste fase: onderzoek en analyse. In deze fase zullen tal van onderzoeken plaatsvinden. Voor deze fase is 4-6 maanden nodig. Rekening houdend met zomerreces, kerstreces en de nodige zorgvuldigheid bij het uitvoeren van de verschillende studies, zal worden gestreefd naar een afronding van deze fase voor het einde van In concreto gaat het om de volgende onderzoeken en werkzaamheden:

4 A. Analyse mogelijkheden alternatieven ondergronds Diverse onderzoeken worden uitgevoerd om de situatie ondergronds te verkennen. Sonderingen bepalen de bodemopbouw en daarmee de mogelijke bouwmethodes en funderingswijzen; Bestaande kabels en leidingen kunnen obstakels vormen in de voorziene bouw van de parkeergarages. Daarom worden deze geïnventariseerd en conflicten gelokaliseerd; Archeologisch onderzoek bepaalt de archeologische waarde van het gebied; Onderzoek naar het grondwater zal verricht worden en de effecten hiervan worden in kaart gebracht; Proefsleuven en grondmonsters zijn nodig om uitspraak te doen naar de milieukwaliteit. Alternatieven zullen worden geanalyseerd om 1000 plekken extra te realiseren. Aangezien parkeerplekken op maaiveld op de Lammermarkt verdwijnen, betekent dit dat circa 1200 plekken ondergronds gerealiseerd moeten worden met als richtlijn circa 800 plekken op de Lammermarkt en 400 plekken op de Garenmarkt. Aangaande de Lammermarkt zullen de ruimtelijke alternatieven voor de parkeerbak zich bevinden tussen de volgende uitersten, afhankelijk van de resultaten van de uitgevoerde onderzoeken: - De huidige contouren van het maaiveldparkeren. Om aan 800 parkeerplaatsen te komen, betekent dit een 6-laagse parkeergarage. - De huidige contouren oprekken tot onder de Singel en/of onder de naastgelegen wegen, zodat een parkeergarage met 2 á 3 lagen kan worden gerealiseerd met plekken per laag. Voor de Garenmarkt zal de keuze beperkter zijn, aangezien er door de direct naastgelegen bebouwing, minder tot geen mogelijkheden zijn voor oprekken van de contouren en aldus de ondergrondse voetprint. B. Analyse bereikbaarheid en openbare ruimte Parallel aan een traject waarin de mogelijkheden worden onderzocht voor ontwikkelingen onder de grond, zal de huidige verkeersstructuur en daarmee samenhangend de mogelijkheden qua bereikbaarheid en ontsluiting voor de parkeergarages verder uitgewerkt worden. Het succes van een garage is namelijk afhankelijk van de bereikbaarheid. Hoe eenvoudig, vanuit hoeveel richtingen en vanuit welke richtingen kunnen automobilisten de garage bereiken en na afloop van hun bezoek weer wegrijden. Een goede bereikbaarheid mag de verkeerssituatie van de binnenstad niet teveel nadelig beïnvloeden. Indien dit wel het geval is zullen compenserende maatregelen getroffen moeten worden. Tegelijkertijd worden de uitgangspunten voor de openbare ruimte toegespitst op de locatie Lammermarkt en Garenmarkt en worden verschillende ruimtelijke alternatieven geschetst. C. Opstellen raming investeringskosten Op basis van bouwmethoden en ontwerp (breedte, diepte, aantal lagen) kan een globale kostenraming van de garagevarianten plaats vinden in verband met een financiële vergelijking. Ook zal een globale raming gemaakt worden van de investering die nodig is om de openbare ruimte te verbeteren. Bij deze inschatting zal onderscheid gemaakt worden tussen een investering die direct is verbonden aan de realisatie van de parkeergarages en een investering die niet direct voortvloeit uit de realisatie van de parkeergarages en daarmee verder reikt dan de projectopdrachten realisatie parkeergarages Garenmarkt en Lammermarkt.

5 D. Opstellen exploitatieberekeningen Aan de hand van een analyse van de huidige parkeeruren per parkeerplek per jaar in Leiden en een vergelijkend onderzoek naar gebouwde parkeervoorzieningen in bestaand stedelijk gebied in andere steden zal kennis worden opgedaan van verwachtte inkomsten. Deze zullen worden verwerkt in een parkeerexploitatie waarin ook de verwachtte investering wordt opgenomen. De investering in de openbare ruimte die niet direct verband houdt met de realisatie van de parkeergarage, zal niet gedekt worden vanuit de parkeerexploitatie. Hiervoor zal een andere dekking moeten worden gezocht. E. Bepalen marktstrategie en definiëren positie Gemeentelijk Parkeermanagement. Voor de realisatie van de parkeergarages moet nog worden bepaald hoe en wanneer de markt betrokken wordt. Dit kan op verschillende manieren in verschillende contractvormen en voor verschillende onderdelen (fasen) binnen het project: financiering, planontwikkeling/ontwerp, realisatie, exploitatie en beheer. Er zijn diverse mogelijkheden voor tijdstip van afname en overdracht verantwoordelijkheden. De eigendom en exploitatie is op dit moment voorzien bij het Gemeentelijk Parkeermanagement. Aangezien het drempelbedrag wordt overschreden is er altijd een Europese aanbestedingsplicht aan de orde voor wat betreft de realisatie. Er zal een strategie worden opgesteld of parkeerapparatuur separaat of geïntegreerd met de garage wordt aanbesteed en of er een separaat PvE voor apparatuur en installaties gewenst is. De complexiteit van de opgave vraagt om een intensieve gemeentelijke betrokkenheid. Beide garages kunnen worden getypeerd als langdurige projecten met een hoge bouwtechnische moeilijkheidsgraad in een beperkte ruimte en in een drukke omgeving die gewoon moet blijven functioneren. Uit het kaderbesluit moet blijken in hoeverre ook andere (commerciële) parkeerbedrijven mee mogen denken en/of bieden. F. Opstellen Communicatieplan en peilen draagvlak. Ten behoeve van de Programma s Binnenstad en Bereikbaarheid zijn uitvoerige communicatiestrategieën en plannen uitgewerkt. De communicatie over de ontwikkeling van de parkeergarages wordt hiermee afgestemd. Een belangrijk onderdeel van het proces zal zijn om wijkverenigingen, bewoners en andere belanghebbenden te betrekken. Hiervoor wordt een plan van aanpak gemaakt. G. Inventariseren van de risico s. De bouw van een parkeergarage brengt risico s met zich mee. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt in risico s voor de omgeving (bijvoorbeeld schade in de openbare ruimte of aan belendingen) en risico s voor de bouw en het bouwwerk zelf. Ook bijvoorbeeld organisatorische, maatschappelijke, bestuurlijke, economische, technische en communicatieve risico s spelen een rol. De risico s zullen zorgvuldig in kaart worden gebracht. Tweede fase: toetsing alternatieven. Deze fase behelst de confrontatie van de mogelijkheden onder de grond (1A) met de mogelijkheden boven de grond (1B). Verschillende (ruimtelijke) garage-alternatieven zullen getoetst worden op de volgende aspecten: Bereikbaarheid en effecten verkeersafwikkeling in de omgeving/ binnenstad.

6 Inpassing openbare ruimte. Bouwmethoden en bouwkosten. Risico s. Nu al is duidelijk dat de eisen met betrekking tot het bouwbesluit, die voorschrijft dat een uitgang nooit op meer dan 30 meter afstand ligt, veel impact zal hebben op de openbare ruimte bij een grote footprint van de garage. Nu al is duidelijk dat de eisen met betrekking tot het bouwbesluit, die voorschrijft dat een uitgang nooit op meer dan 30 meter afstand ligt, veel impact zal hebben op de openbare ruimte bij een grote footprint van de garage. Ook is nu al duidelijk dat de bufferruimtes (zie kwaliteit parkeergarage ) óf een grote impact hebben op de openbare ruimte, óf, indien ze in de garage worden opgelost, de investering van de garage fors negatief zullen beïnvloeden. Ook is nu al duidelijk dat de bufferruimtes (zie kwaliteit parkeergarage ) óf een grote impact hebben op de openbare ruimte, óf, indien ze in de garage worden opgelost, de investering van de garage fors negatief zullen beïnvloeden. Deze fase duurt 1 á 2 maanden en zal, als de eerste fase volgens planning verloopt, worden afgerond medio februari Derde fase: selectie voorkeursvarianten en uitwerken PvE. Een selectie van garagevarianten zal een stap verder worden uitgewerkt. Tegelijkertijd zal het PvE worden uitgewerkt tot een meer gedetailleerd en locatieafhankelijk PvE, op basis van de reeds opgestarte onderzoeken. Deze fase is voor een deel dus al gestart en wacht voor een ander deel op de afronding van de eerste en tweede fase. De derde fase wordt volgens planning in maart 2012 afgerond. Vierde fase: kaderbesluit. Een of meerdere voorkeursvariant(en) zullen worden voorgelegd, toegelicht en van advies worden voorzien ten behoeve van het kaderbesluit. Alle onderzoeksresultaten behorend bij de eerste fase zullen onderdeel uitmaken van het voorstel. Het kaderbesluit zal volgens planning in april 2012 worden gepresenteerd. De belangrijkste stappen voor de realisatie van de parkeergarage na het kaderbesluit zijn: Selectie van een uitvoerder. De uitvoerder zal binnen de kaders en randvoorwaarden zoals vastgesteld bij het kaderbesluit het ontwerp uitwerken en een bieding doen. Dit zal gebeuren binnen de Europese wet- en regelgeving. Indien zich geen onverwachte situaties voordoen zal in de tweede helft van 2013 een uitvoerder worden geselecteerd. Contractvorming. Naast het selecteren van een uitvoerder en de contractvorming die daar mee samenhangt, zullen ook afspraken gemaakt moeten worden met de exploitant en eigenaar. In de loop van 2013 zullen deze afspraken uitgewerkt zijn in ondertekende contracten. Bestemmingsplanprocedure. De Lammermarkt valt binnen het huidige bestemmingsplan binnenstad I. Binnen dit plan is ruimte voor 450 ondergrondse plekken. Het bestemmingsplan wordt momenteel herzien. Omdat de contouren van de nieuwe garage nog niet bekend zijn en onvoldoende onderzoeken zijn uitgevoerd is het, na uitvoerig overleg, niet mogelijk gebleken de gewenste uitbreiding naar 800 plekken nu al mee te nemen. Er zal een apart bestemmingsplan moeten worden opgesteld. De Garenmarkt valt binnen het vastgestelde bestemmingsplan Binnenstad II en is

7 daarin bestemd voor verblijfsgebied en evenementenplein. Aangezien bebouwing niet is toegestaan, zal ook om de parkeergarage Garenmarkt te kunnen ontwikkelen het bestemmingsplan moeten worden aangepast. Een bestemmingsplanprocedure kan een lange tijd in beslag nemen afhankelijk van bezwaarprocedures van belanghebbenden. De ambitie is om beide bestemmingsplannen in 2013 gereed te hebben. Bouw. Als bovenstaande stappen zijn uitgevoerd kan worden aangevangen met de bouw. Deze zal 1 á 2 jaar duren. Oplevering van de garages kan dan op zijn vroegst in 2014/ 2015 plaats vinden. Financiën: In de projectopdrachten wordt uitgegaan van een onrendabele top van de nieuwe parkeergarages Garenmarkt en Lammermarkt, waarvan de dekking gezocht wordt in de totale parkeerexploitatie op lange termijn. De totale parkeerexploitatie wordt gevoed door de netto opbrengsten van al het gereguleerd parkeren in het publieke domein. Op basis van de uitgangspunten waarmee gerekend is in de projectopdracht blijft een onrendabele top bestaan na 20 jaar. Indien dit het geval is zal aanspraak gemaakt worden op NUON gelden, waarvan reeds 5 miljoen is vrijgemaakt om de bereikbaarheid van Leiden te verbeteren. De investering in de openbare ruimte die niet direct verband houdt met de realisatie van de parkeergarage, zal niet gedekt worden vanuit de parkeerexploitatie of door de genoemde NUON gelden. Er zal een andere dekking moeten worden gezocht. Evaluatie: Geen. Bijgevoegde informatie 1. Locatie-onafhankelijk PvE parkeergarages Garenmarkt en Lammermarkt. 2. Principes en Ambities openbare ruimte Garenmarkt en Lammermarkt. RAADSBESLUIT De raad van de gemeente Leiden: Gezien het voorstel van burgemeester en wethouders (raadasvoorstel van 2011), mede gezien het advies van de commissie. BESLUIT 1. Het locatie-onafhankelijke Programma van Eisen voor de parkeergarages Garenmarkt en Lammermarkt, conform de bijlage, vast te stellen. De belangrijkste eisen zijn: A. Bezoekers moeten op een prettige manier kunnen parkeren. B. De garages dienen voldoende ruim, overzichtelijk en sociaal veilig te zijn. C. In het kader van kwaliteit, uitstraling en comfort, stelt het PvE op bepaalde punten hogere eisen dan conform NEN normen en wet- en regelgeving noodzakelijk is. a. Het PvE eist parkeerplekken van 2,50 meter breed terwijl de huidige NEN 2,30 meter voorschrijft. Slechts met goede argumenten en in overleg met de gemeente kan van deze hogere eis worden afgeweken, maar nooit tot onder de 2,40 meter; b. In de garage zijn geen hellingspercentages van meer dan 14% toegestaan; c. Gestreefd moet worden naar parkeren onder een hoek van 65 tot 80 graden;

8 d. Voor de bepaling van de piekbelasting in het maatgevende uur wordt ervan uitgegaan dat de gehele capaciteit van de garage in één uur moet kunnen in- of uitrijden; e. De bufferruimte dient voldoende capaciteit te hebben om te voorkomen dat op piekmomenten inrijdende en uitrijdende parkeerders de doorstroming in de garage en op de openbare weg frustreren; f. De garage moet aangesloten worden op het gemeentelijk parkeerroute informatiesysteem (PRIS); g. De garage zal moeten voldoen aan De European Standard Parking Award (ESPA). D. Elektrische oplaadpunten zullen worden toegevoegd om aan gebruikers van elektrische voertuigen tegemoet te komen en dit gebruik zodoende te stimuleren in Leiden. E. Krachtstroompunten zullen worden toegevoegd voor gebruik tijdens evenementen en kermis. F. Er zal nog onderzocht worden wat de meest duurzame methode van verlichting is, zowel qua investering als qua beheer. Een zorgvuldige afweging zal ten grondslag liggen aan de definitieve verlichtingskeuze. G. De status van het PvE is als volgt: a. Gedurende het vervolg van het proces (zie toelichting en planning) wordt het PvE van de parkeergarages locatiespecifiek gemaakt. Tijdens deze fase kunnen bepaalde aspecten uit het PvE nog binnen toelaatbare marges gewijzigd worden. b. Ook tijdens het ontwerpproces zal de uitvoerder op basis van nadere uitwerkingen waarschijnlijk bepaalde eisen ter discussie willen stellen. Indien voorgestelde wijzigingen a. goed worden beargumenteerd, b. redelijke alternatieven ontbreken, c. het kwaliteitsniveau van de garage als geheel niet wordt aangetast, bijvoorbeeld door het treffen van compenserende maatregelen elders en de garage en d. de garage blijft voldoen aan de van toepassing zijnde wet- en regelgeving, kunnen wijzigingen in overleg met de gemeente worden toegestaan. 2. De principes en ambities voor de inrichting van de openbare ruimte op en rondom de parkeergarages Garenmarkt en Lammermarkt, conform de bijlage, vast te stellen. De belangrijkste principes en ambities zijn: A. De Garenmarkt en Lammermarkt vormen een ontvangsthal voor de stad. B. Volgens de criteria van de Kadernota kwaliteit openbare ruimte zijn beide markten te kwalificeren als speciale plek. C. De parkeergarages moeten ten allen tijden goed bereikbaar zijn. D. Bezoekers moeten op een prettige manier kunnen parkeren (zie ook het PvE parkeergarages). E. Bezoekers moeten op een prettige manier in en uit kunnen rijden en lopen. F. Bezoekers kunnen de bestemming vanuit de parkeergarage op een prettige manier te voet bereiken. G. De ruimtes dienen zich te voegen in de historische stedelijke structuur en deze te versterken. H. De openbare ruimte dient plaats te kunnen blijven bieden aan verschillende festiviteiten, waaronder die rond 3 oktober. I. Specifiek voor de Lammermarkt geldt: a. De openbare ruimte krijgt een groen karakter. b. Het heringerichte maaiveld vormt straks een robuuste schakel in de groene singelrand. c. Bovengrondse parkeerplaatsen zullen verdwijnen.

9 d. De inrichting van de openbare ruimte houdt rekening met de mogelijke komst van horeca en de toevoeging van culturele activiteiten. J. Specifiek voor de Garenmarkt geldt: a. Het blijft mogelijk om op maaiveld te parkeren. b. De inrichting van de openbare ruimte houdt rekening met de mogelijke komst van horeca en de toevoeging van culturele activiteiten. 3. Het college opdracht te geven om uiterlijk april 2012 een kaderbesluit ten behoeve van de realisatie van de parkeergarages en herinrichting van de openbare ruimte Garenmarkt en Lammermarkt te presenteren. Gedaan in de openbare raadsvergadering van, de Griffier, de Voorzitter,

10 TECHNISCHE INFORMATIE Opstellers: Robert Bergenhenegouwen en Sigrid Verleun-Cuperus Organisatieonderdeel: Projectmanagementbureau Telefoon: Robert: (M) (vast) Sigrid: (M) (vast) Portefeuillehouder: Pieter van Woensel

11

12 B&W.nr , d.d. 17 mei 2011 Onderwerp Parkeergarages Lammermarkt en Garenmarkt BESLUIT 1. Het locatie-onafhankelijke Programma van Eisen voor de parkeergarages Garenmarkt en Lammermarkt, conform de bijlage, vast te stellen. De belangrijkste eisen zijn: A. Bezoekers moeten op een prettige manier kunnen parkeren. B. De garages dienen voldoende ruim, overzichtelijk en sociaal veilig te zijn. C. In het kader van kwaliteit, uitstraling en comfort, stelt het PvE op bepaalde punten hogere eisen dan conform NEN normen en wet- en regelgeving noodzakelijk is. a. Het PvE eist parkeerplekken van 2,50 meter breed terwijl de huidige NEN 2,30 meter voorschrijft. Slechts met goede argumenten en in overleg met de gemeente kan van deze hogere eis worden afgeweken, maar nooit tot onder de 2,40 meter; b. In de garage zijn geen hellingspercentages van meer dan 14% toegestaan; c. Gestreefd moet worden naar parkeren onder een hoek van 65 tot 80 graden; d. Voor de bepaling van de piekbelasting in het maatgevende uur wordt ervan uitgegaan dat de gehele capaciteit van de garage in één uur moet kunnen in- of uitrijden; e. De bufferruimte dient voldoende capaciteit te hebben om te voorkomen dat op piekmomenten inrijdende en uitrijdende parkeerders de doorstroming in de garage en op de openbare weg frustreren; f. De garage moet aangesloten worden op het gemeentelijk parkeerroute informatiesysteem (PRIS); g. De garage zal moeten voldoen aan De European Standard Parking Award (ESPA). D. Elektrische oplaadpunten zullen worden toegevoegd om aan gebruikers van elektrische voertuigen tegemoet te komen en dit gebruik zodoende te stimuleren in Leiden. E. Definitieve verlichtingskeuze nadat onderzoek is verricht wat de meest duurzame methode van verlichting is, zowel qua investering als qua beheer. F. De status van het PvE is als volgt: a. Gedurende het vervolg van het proces (zie toelichting en planning) wordt het PvE van de parkeergarages locatiespecifiek gemaakt. Tijdens deze fase kunnen bepaalde aspecten uit het PvE nog binnen toelaatbare marges gewijzigd worden. b. Tijdens het ontwerpproces zal de uitvoerder op basis van nadere uitwerkingen waarschijnlijk bepaalde eisen ter discussie willen stellen. Indien voorgestelde wijzigingen a. goed worden beargumenteerd, b. redelijke alternatieven ontbreken, c. het kwaliteitsniveau van de garage als geheel niet wordt aangetast, bijvoorbeeld door het treffen van compenserende maatregelen elders en de garage en d. de garage blijft voldoen aan de van toepassing zijnde wet- en regelgeving, kunnen wijzigingen in overleg met de gemeente worden toegestaan. 2. De principes en ambities voor de inrichting van de openbare ruimte op en rondom de parkeergarages Garenmarkt en Lammermarkt, conform de bijlage, vast te stellen. De belangrijkste principes en ambities zijn:

13 A. De Garenmarkt en Lammermarkt vormen een ontvangsthal voor de stad. B. Volgens de criteria van de Kadernota kwaliteit openbare ruimte zijn beide markten te kwalificeren als speciale plek. C. De parkeergarages moeten ten allen tijden goed bereikbaar zijn. D. Bezoekers moeten op een prettige manier kunnen parkeren (zie ook het PvE parkeergarages). E. Bezoekers moeten op een prettige manier in en uit kunnen rijden en lopen. F. Bezoekers kunnen de bestemming vanuit de parkeergarage op een prettige manier te voet bereiken. G. De openbare ruimte dient plaats te kunnen blijven bieden aan verschillende festiviteiten, waaronder die rond 3 oktober. H. Specifiek voor de Lammermarkt geldt: a. De openbare ruimte krijgt een groen karakter. b. Het heringerichte maaiveld vormt straks een robuuste schakel in de groene singelrand. c. Bovengrondse parkeerplaatsen zullen verdwijnen. d. De inrichting van de openbare ruimte houdt rekening met de mogelijke komst van horeca en de toevoeging van culturele activiteiten. I. Specifiek voor de Garenmarkt geldt: a. Het blijft mogelijk om op maaiveld te parkeren. b. De inrichting van de openbare ruimte houdt rekening met de mogelijke komst van horeca en de toevoeging van culturele activiteiten. 3. Het college opdracht te geven om uiterlijk april 2012 een kaderbesluit ten behoeve van de realisatie van de parkeergarages en herinrichting van de openbare ruimte Garenmarkt en Lammermarkt te presenteren. Pers samenvatting: Het Programma van Eisen voor realisatie van ondergrondse parkeergarages aan de Garenmarkt en de Lammermarkt is vastgesteld. De twee garages bieden samen 1000 extra parkeerplekken voor auto s. In het Programma van Eisen staat beschreven welke ambities de gemeente Leiden nastreeft voor het ontwerp van de garages. Voor de inrichting van de omgeving zijn de principes en ambities vastgesteld. Meer parkeerplaatsen maken de Leidse binnenstad gemakkelijker bereikbaar en aantrekkelijker voor bezoekers. Naar verwachting begint de bouw van de garages in 2013.

14 Locatie-onafhankelijk Programma van Eisen Parkeergarages Garenmarkt en Lammermarkt Gemeente Leiden SPARK Nieuwstraat AD Leidschendam T F mei 2011 Versie: 1.0

15 Inhoudsopgave 1 Inleiding Status PvE Leeswijzer PvE 19 2 Randvoorwaarden en uitgangspunten Betrokkenheid gemeente Leiden Normen en voorschriften Ontwikkeling, realisatie, eigendom en ingebruikname Vergunningen Beheer en exploitatie Gebruik Garageprincipe, omvang en bouwvorm Materiaalgebruik en afwerking Belijning, bewegwijzering en bebording Kwaliteit Duurzaamheid Kwaliteit parkeergarage vanuit het perspectief van de consument Fysieke en sociale veiligheid Verkeersveiligheid 27 3 Functionele eisen Ontsluiting voertuigen Ontsluiting voetgangers Entree straatzijde (tussen rijbaan en gevel garage) Toegang voertuigen Toegang voetgangers Parkeervloer Minder validen Hellingbanen Trappenhuizen Liften Openbare toiletten Exploitatieruimte Technische ruimten Beheerderruimte Hoofdruimte Pantry/eetruimte/bespreekruimte/geldtelruimte Overig Serviceruimten (t.b.v. opstelling betaalautomaten) Bewegwijzering / wayfinding 37 4 Toegangscontrole/parkeermanagement Heffen parkeertarief CCTV-systeem 40 5 Constructieve eisen Algemeen Vloer, wanden en dak Plafond- en wandopeningen 42

16 5.4 Liftput(ten) en schacht(en) Kolommenstramien Algemene bouwkundige uitgangspunten 44 6 Veiligheid bij brand Brandbestrijdingsinstallatie Brandmelding-/ontruimingsinstallatie 46 7 Werktuigbouwkundige eisen Algemene voorzieningen Ventilatie Stuwdrukventilatie Overdrukventilatie Verwarming Algemeen Luchtbehandelinginstallatie Ribbenbuiskachels Koudwateraansluitingen Binnen- en buitenriolering en waterafvoer 48 8 Elektrotechnische installaties Algemeen Nuts- en centrale energievoorzieningen Eisen verdeelinrichtingen Noodvoorzieningen Verlichting Communicatie Beveiliging en monitoring CO/LPG detectie (indien van toepassing) 52 9 Garanties en onderhoud Garanties Bouwkundig Werktuigbouwkundige installaties Elektrotechnische installaties Onderhoud 54

17 2009, Spark B.V., 2266 AD Leidschendam, tel , fax Behoudens de door de Auteurswet 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit dit document worden verveelvoudigd (waaronder begrepen het opslaan in een geautomatiseerd gegevensbestand) of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Spark B.V. Alle rechten voorbehouden. Aan de inhoud van dit document kunnen geen rechten worden ontleend. Spark B.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voortvloeiend uit eventuele onjuistheid of onvolledigheid van de in dit document vermelde informatie.

18 Inleiding De gemeente Leiden is van plan parkeergarages onder de Garenmarkt en de Lammermarkt te (laten) realiseren. Het betreft openbare, ondergrondse parkeergarages met een verwachte capaciteit van respectievelijk circa 400 tot 800 plaatsen. De garages zullen naar verwachting in eigendom en exploitatie komen bij de gemeente Leiden. In dit stadium wenst de gemeente over een Programma van Eisen (PvE) te beschikken dat aan de ontwerpers en/of uitvoerder kan worden verstrekt en dat als uitgangspunt dient bij het ontwerp van de garages. Het voorliggende PvE is een locatieonafhankelijk PvE dat op beide locaties van toepassing is. Dit Programma van Eisen (PvE) bevat technische en functionele eisen waaraan het ontwerp van de te ontwikkelen parkeergarages dient te voldoen. Het PvE moet leiden tot ontwerpen van (parkeer)gebouwen met alle daarbij behorende voorzieningen, die worden weergegeven in een bestek en bijbehorende tekeningen, berekeningen etc. Het (parkeer)gebouw is in essentie een verzameling van ruimten waarin bestuurders van motorvoertuigen alsmede voetgangers comfortabel en veilig kunnen rijden, parkeren, lopen en zich kunnen (laten) informeren over in de omgeving aanwezige functies, (OV-)voorzieningen en overige relevante informatie. Tevens moet toezichthoudend en technisch personeel onder prettige en optimale omstandigheden hun functie kunnen uitoefenen. De eisen uit NEN 2443 Parkeren en stallen van personenauto s op terreinen en in garages, Nederlands Normalisatie-instituut, april 2000 dienen te worden aangehouden. Indien de eisen uit dit PvE de voorschriften en normen van de NEN 2443 overstijgen, zijn de eisen uit dit PvE in die gevallen leidend en bepalend. Ook de Arbo-wet is een integraal onderdeel van het voorliggende PvE, met name in relatie tot de realisatie van optimale arbeidsomstandigheden voor uitvoerend personeel. De eisen uit dit PvE dienen altijd in een bredere context te worden beschouwd. Niet alleen de parkeervisie van de Gemeente Leiden en het vigerend gemeentelijk parkeerbeleid spelen daarbij een rol, maar ook de lokale infrastructuur en de mogelijkheden die deze biedt voor de verkeersafwikkeling, de stichtingskosten, het beoogde rendement en milieuaspecten zijn voorbeelden van onderwerpen die in deze bredere context een rol spelen. Er dient echter altijd in overleg met de gemeente Leiden een afstemming van alle relevante aspecten in relatie tot het ontwerp plaats te vinden, keuzes te worden gemaakt en besluiten te worden genomen. Status PvE Dit PvE tracht voorafgaand aan het ontwerpproces zo volledig mogelijk te zijn. Gedurende het vervolg van het proces wordt het PvE locatiespecifiek gemaakt en wordt de uitvoering van de realisatie van de parkeervoorziening aanbesteed. Er dient rekening mee gehouden te worden dat gedurende deze fase bepaalde aspecten uit het PvE nog binnen toelaatbare marges gewijzigd kunnen worden. Aanvullend moet er rekening mee worden gehouden dat gedurende het ontwerpproces op basis van nadere uitwerkingen en onderzoek bepaalde aspecten alsnog kunnen worden vastgesteld, nader worden benoemd of kunnen worden gewijzigd. De gemeente Leiden zal in dat geval betreffende aspecten

19 tijdig in het ontwikkelingsproces inbrengen. Aanpassingen en wijzigingen kunnen door alle betrokkenen in het ontwikkeling- en ontwerpproces worden ingebracht doch kunnen uitsluitend door de gemeente Leiden worden geaccordeerd. De wijze waarop wijzigingen kunnen worden ingebracht zal door de gemeente Leiden bij de start van het ontwerpproces worden benoemd, in overleg met de bij het ontwerp betrokken partijen. Indien er eisen in dit PvE staan waaraan de uitvoerder om welke reden dan ook niet kan of wenst te voldoen moet dit terstond aan de gemeente Leiden worden gemeld. Wijzigingen ten opzichte van dit PvE zullen in een separaat document (Nota van Wijzigingen) worden vastgelegd en één geheel (blijven) vormen met dit PvE. Gedurende het proces zal duidelijk worden of er behoefte is aan het opstellen van een separaat PvE voor technische voorzieningen en verlichting. Indien hiertoe wordt besloten, zullen de eisen uit het huidige PvE met betrekking tot deze eisen komen te vervallen. Het nieuwe PvE zal de huidige eisen met betrekking tot deze onderwerpen als ondergrens nemen. Leeswijzer PvE Paragrafen eigendom en beheer zullen nog worden ingevuld naar aanleiding van het kaderbesluit. In hoofdstuk 2 van dit PvE worden de algemene randvoorwaarden en uitgangspunten beschreven. Hoofdstuk 3 bevat de functionele eisen en hoofdstuk 4 de eisen aan het toe te passen parkeermanagementsysteem. In hoofdstuk 5 worden de constructieve eisen behandeld. Hoofdstuk 6 beschrijft de veiligheid bij brand. De werktuigbouwkundige eisen en eisen aan de elektrotechnische installaties zijn respectievelijk in de hoofdstukken 7 en 8 opgenomen. Hoofdstuk 9 bevat de eisen ten aanzien van garanties en onderhoud.

20 Randvoorwaarden en uitgangspunten Betrokkenheid gemeente Leiden De gemeente Leiden dient tijdens het gehele ontwikkelproces, vanaf het ontwerp tot en met de uitvoering/bouw, betrokken te zijn en te blijven bij het proces. Om de gemeente Leiden in staat te stellen de te realiseren kwaliteit van de parkeervoorziening te monitoren en te toetsen en waar nodig bij te sturen of te corrigeren, zowel in technische als in functionele zin, moet de uitvoerder de gemeente voorzien van alle daartoe gewenste informatie (tekeningen, bestekken e.d.) en in de gelegenheid stellen daar tijdig op te reageren. Nadere afspraken hiertoe worden door de gemeente en de uitvoerder in de koop/-aannemingsovereenkomst vastgelegd. Normen en voorschriften De volgende normen en voorschriften als meest relevante zijn van toepassing, inclusief de daarin opgenomen verwijzingen naar overige van toepassing zijnde normen en voorschriften: Het bouwbesluit en gemeentelijke voorschriften op het gebied van Bouw- en Woningtoezicht. Indien relevant zijn naast de door het Bouwbesluit direct of indirect aangestuurde normen ook de overige materiaal gebonden normen van de TGB 1990 van toepassing. Voorschriften van lokale nutsbedrijven (elektra, CAI, water, telefonie, data e.d.). Praktijkrichtlijn (aanvullende) Brandveiligheidseisen op het bouwbesluit voor mechanisch geventileerde parkeergarages met een gebruiksoppervlakte groter dan 1000 m², en de Aanvulling (2004) m.b.t. rookcompartimenten. De voorschriften van de brandweer in Leiden. Politie Keurmerk (o.a. inbraakwerende deuren volgens klasse II). Wegenverkeerswet. Milieudienst, de Wet Milieubeheer, normen en grenswaarden luchtkwaliteitdoelstellingen. Arbeidsinspectie en ARBO wetgeving. NEN 2443: Parkeren en stallen van personenauto s op terreinen en in garages. Handboek voor toegankelijkheid, Gehandicaptenraad Nederlandse normen van de stichting Nederlands Normalisatie-instituut (NNI), zoals deze zijn vermeld in de publicatie Jaarboek bouw (jaarlijkse uitgave NNI), waaronder: NEN 1010 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties. NEN 1087 Ventilatie van gebouwen - Bepalingsmethoden voor nieuwbouw. NEN 1814 Toegankelijkheid van buitenruimten, gebouwen en woningen. NEN 2757 Afvoer van rook van gebouwgebonden verbrandingsinstallaties met een belasting groter dan 130 kw op bovenwaarde - Bepalingsmethoden geschiktheid afvoersystemen. NEN 2916 Energieprestatie van utiliteitsgebouwen Bepalingsmethode. NEN 3140 Bedrijfsvoering van elektrische installaties - Aanvullende Nederlandse bepalingen voor laagspanningsinstallaties. NEN 6088 Brandveiligheid van gebouwen - Vluchtwegaanduiding - Eigenschappen en bepalingsmethoden. Ontwikkeling, realisatie, eigendom en ingebruikname

21 Vergunningen De parkeergarage moet worden ontwikkeld conform afspraken zoals die zijn/worden gemaakt tussen de gemeente Leiden en de uitvoerder en zullen nader worden vastgelegd. Het uitgangspunt is op dit moment dat de gemeente Leiden eigenaar van de garage wordt. De uitvoerder die voor de ontwikkeling en realisatie van de parkeergarage zorgt, zorgt ervoor dat deze volledig (dus de garage in zijn geheel) voldoet aan alle voorwaarden die nodig zijn voor het verstrekken van een gebruiksvergunning door derden. De aanvraag voor de gebruiksvergunning wordt door de gemeente verzorgd, waarbij de uitvoerder zorg draagt voor een tijdige levering van alle relevante gegevens, binnen 21 kalenderdagen na schriftelijk verzoek van de gemeente Leiden, zodanig dat bij oplevering beschikt wordt over een geldige gebruiksvergunning. Beheer en exploitatie Gebruik De garage moet geschikt zijn om een parkeertarief in rekening te brengen en abonnementen uit te geven aan vaste gebruikers. Op dit moment is het uitgangspunt dat de gemeente Leiden beheerder en exploitant van de garage wordt. De garage is overwegend bestemd voor de bezoekers, maar mogelijk worden ook vaste gebruikers gefaciliteerd. De garage wordt daarom beschouwd als publiek toegankelijke parkeergarage. Het parkeermanagementsysteem (zie hoofdstuk 0) moet in staat zijn onderscheid te maken tussen de verschillende doelgroepen en moet over de flexibiliteit beschikken om verschillende aantallen parkeerders per functie/doelgroep toe te laten en/of delen van de parkeercapaciteit (getalsmatig) te reserveren voor bepaalde doelgroepen. De garage moet geschikt zijn om 24 uur per dag toegankelijk te zijn voor automobilisten en voetgangers, maar moet ook voor beide doelgroepen afzonderlijk kunnen worden afgesloten. Ook moet de mogelijkheid bestaan dat de garage voor een bepaalde periode slechts voor uitrijden wordt gebruikt. Tevens moet de mogelijkheid aanwezig zijn de garage in zijn geheel af te sluiten. De garage dient niet toegankelijk te zijn voor auto s met aanhangers en caravans. De garage vormt een zelfstandige parkeervoorziening en mag daarom niet worden gebruikt als ontsluiting voor andere parkeervoorzieningen. Dit houdt in dat de garage volledig zelfstandig moet kunnen functioneren en dat eventuele andere garages in de omgeving van eigen ontsluitingen moeten worden voorzien. Garageprincipe, omvang en bouwvorm Uitgegaan wordt van een ondergrondse, openbare parkeervoorziening. Een deel van de parkeercapaciteit moet geschikt zijn voor minder validen (zie ook paragraaf 0). Gestreefd moet worden naar een bruto vloeroppervlak van de garage en alle daartoe behorende ruimten van gemiddeld maximaal 27,5 m2 per parkeerplaats. Materiaalgebruik en afwerking

22 De keuze van de toe te passen materialen in met name de publiekstoegankelijke ruimten dient ervoor te zorgen dat vervuiling en vandalisme zoveel mogelijk worden beperkt en dat eventuele vervuiling/roetaanslag of graffiti eenvoudig kan worden verwijderd. In de tabel die hierna volgt is aangegeven welke materialen voor de afwerking van de verschillende relevante ruimten moeten worden toegepast. Het kleurgebruik van schilderwerk, bewegwijzeringen etc. moet in overleg met de gemeente Leiden worden vastgesteld, en moet zoveel mogelijk overeenstemmen met andere, toekomstige gemeentelijke parkeergarages. Te denken valt aan een huisstijl met herkenbare kleuren voor Leiden.

23 Tabel 1. Onderdeel Materiaalgebruik Wanden/kolommen Vloeren Plafonds Beto n Schilderwe rk Tege ls Beton Tegel s Linoleu m Beton In- en uitritten x x x Parkeerdek x x x Hellingbanen x x x Schilderwe rk Loge Hoofdruimte x x x Loge pantry x x x Alle toiletten (incl. voorruimten) Betaalruimtes/ voetgangersontsluitingen * = Dit betreft de niet-transparante gedeelten, trappenhuizen en liften moeten zo transparant mogelijk worden uitgevoerd. Zoals uit het bovenstaande blijkt, wordt de kwaliteit van de parkeergarage in belangrijke mate bepaald door de kwaliteit van het beton (zowel in het werk gestort als prefab) en de in sommige gevallen daarop aan te brengen afwerking. In dit kader wordt geëist dat het beton zonder luchtbelletjes, kleurverschillen en de aftekening van naden wordt gerealiseerd (oppervlakte beoordelingsklasse 1B volgens NEN 6722). Systee m- plafon d x x x x x x Trappenhuizen* x x x x Liften* x x x x Technische ruimten x x x Pompruimten x x x Containerruimte x x x Aanvullend gelden de volgend eisen: De parkeergarage dient voorzien te zijn van een vuilwerende coating, met name tegen graffiti en roet aanslag. Het gebruikte materiaal, zowel binnen als buiten (wanden, vloeren en plafonds), dient bestand te zijn tegen vandalisme, graffitiuitingen, aanrijdingen met lage snelheid, en vervuilingen (natuurlijke verontreiniging, duivenoverlast) en makkelijk te onderhouden zijn. De wanden en de vloer van de beheerderruimte moeten van een onderhoudsvrije bekleding worden voorzien. Mocht er toch sprake zijn van beschadiging dan dient dit eenvoudig gerepareerd te kunnen worden. De betonvloeren dienen geschikt te zijn voor het aanbrengen van een coating en thermoplast 1. Op plaatsen waar de voertuigen onder een hoek van 65 tot 90 graden op de wanden van de garage worden geparkeerd moeten de wanden tot een hoogte van 0,75 meter worden voorzien van een donkergrijze kleur die ervoor zorgt dat roetaanslag als gevolg van de uitlaatgassen minder goed zichtbaar is. Tussen de parkeervakken moet deze kleur worden onderbroken door de kleur van de (rest van de) wanden, zodat de belijning van de parkeervakken doorloopt in de 1 Thermoplast is een markering die wordt toegepast waar een hoge slijtvastheid en daardoor een lange levensduur gewenst is.

24 wanden en parkeerders aldus goed kunnen zien of ze in het midden van het parkeervak parkeren. Voorbeeld grijze gedeelten tegen roetaanslag én doorzetten belijning op de wanden Belijning, bewegwijzering en bebording Bij de ingang van de parkeergarage moet worden aangegeven of er plaatsen beschikbaar zijn (vol/vrij-aanduiding). Als de garage vol is moet worden vermeld hoeveel plaatsen er in de andere garage beschikbaar zijn en hoeveel plaatsen er op een nog te bepalen 3 e parkeerlocatie beschikbaar zijn. Zowel voor automobilisten als voor voetgangers moet een goede bewegwijzering worden aangebracht. Belijning, bewegwijzering en bebording in de parkeergarage, zowel voor de automobilisten als voor voetgangers, dient duidelijk te zijn en te voldoen aan de eisen uit hoofdstuk 8 van de NEN De markering in de garage moet voldoen aan de Wegen Verkeers Wetgeving. De rijrichting, parkeervakken, voetgangersvoorzieningen (looproutes en zebrapaden) en de voorrangsregeling in de garage (bijvoorbeeld haaientanden ) moeten worden aangegeven met een markering van thermoplast. Interne bewegwijzering en bebording voor het autoverkeer dienen uitgevoerd te worden conform het Reglement Verkeersregels Verkeerstekens (RVV) en dienen op zodanige afstand zichtbaar te zijn voor de automobilist dat deze er tijdig naar kan handelen. Duurzaamheid, kwaliteit en beleving De kwaliteit van de parkeervoorziening is mede een gevolg van het uitvoeren van de eisen die in dit PvE zijn opgenomen. Daarnaast wordt de eis gesteld dat het te realiseren parkeergebouw bij toetsing in staat moet zijn om een European Standard Parking Award (ESPA) te behalen. Duurzaamheid De gemeente Leiden hecht onder meer aan duurzaamheid, aan de kwaliteit van de parkeergarage vanuit het perspectief van de consument, aan fysieke en sociale veiligheid en aan verkeersveiligheid. Om het belang van deze zaken te verankeren is in deze paragraaf een aantal eisen en beschrijvingen opgenomen die van toepassing zijn. Deze vormen een belangrijk aanvullend kader voor het ontwerp van de parkeervoorziening, dat onlosmakelijk is verbonden met de overige eisen die in dit PvE zijn opgenomen. De gemeente Leiden heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan. Voor de te ontwikkelen parkeergarage betekent dat er sprake moet zijn van een duurzame bouwplaats en een duurzaam parkeergebouw, maar ook dat rekening moet worden gehouden met voorzieningen voor elektrische auto's. Bouwplaats Bij de inrichting van de bouwplaats en de werkzaamheden op de bouwplaats moet rekening worden gehouden met een beperking van de productie van CO2 en fijnstof en van het energie- en waterverbruik, zowel door de activiteiten op de bouwplaats als door transportactiviteiten van en naar de bouwplaats. Vervuiling van grond- en oppervlaktewater moet worden voorkomen. Uiteraard is ook

25 de veiligheid van de werknemers en de omgeving een belangrijk aandachtspunt. Tenslotte is het van belang dat goed afvalmanagement plaatsvindt, waarbij scheiding van soorten afval en recycling belangrijke elementen zijn. Duurzaam gebouw Een duurzaam gebouw ontstaat al op de tekentafel door rekening te houden met milieu-, energie- en gezondheidsaspecten. Dit vertaalt zich onder meer in een ontwerp dat rekening houdt met: Het besparen van energie (bijvoorbeeld door daglichttoetreding waardoor overdag minder verlichting nodig is) en het toepassen van duurzame energie. Verantwoord materiaalgebruik (cradle to cradle: het toepassen van materialen die duurzaam zijn en volledig herbruikbaar, maar ook het gebruik van milieuvriendelijke materialen). De toepassing van gebouwdelen en installaties die een lange levensduur hebben. Het minimaliseren van de uitstoot van CO2, fijnstof en (bestanddelen van) uitlaatgassen. Meer specifiek moet energiezuinige verlichting worden toegepast, bijvoorbeeld LED-verlichting of hoogfrequentie TL-lampen. Het uitgangspunt is dat de verlichting energiezuinig moet zijn en gedurende een lange periode het vereiste verlichtingsniveau garandeert. Gedurende het ontwerpproces moet duidelijk worden welk type verlichting wordt toegepast. Elektrische auto's Voor elektrische auto's moeten gereserveerde parkeerplaatsen met oplaadpunt worden gerealiseerd. Bij de oplevering moet per 200 parkeerplaatsen één parkeerplaats bestemd zijn voor elektrische auto's. De parkeervoorziening moet echter zijn voorbereid op het bestemmen van 5% van de parkeercapaciteit voor elektrische auto's. Dat betekent dat deze plaatsen moeten zijn voorbereid op het eenvoudig aanbrengen van oplaadpunten en dat reeds loze leidingen moeten worden aangebracht. Voor de gereserveerde plaatsen en oplaadpunten gelden de volgende eisen: De parkeerplaatsen bevinden zich nabij de voornaamste bestemmingen, waarbij parkeerplaatsen voor minder validen de prioriteit krijgen. De oplaadpunten moeten aan de internationale normen IEC en IEC voldoen. De oplaadpunten moeten voldoende veilig en robuust zijn om ongelukken, misbruik en vandalisme te voorkomen. De laadinfrastructuur moet voldoen aan afspraken over toegang en gastgebruik voor verschillende aanbieders. De parkeerplaatsen voor elektrische auto's worden duidelijk zichtbaar gemaakt met bebording (op basis van het RVV 1990) en een groene vloercoating. Het laadpunt wordt bij voorkeur aan een wand of kolom bevestigd. Het laadpunt moet met een elektriciteitskabel én een kabel voor dataverkeer worden aangesloten op de exploitatiekast, zodat communicatie (en eventueel betaling voor het afnemen van stroom) met het parkeermanagementsysteem mogelijk is. De afstand tussen het laadpunt en de bijbehorende parkeerplaats mag maximaal 0,50 meter bedragen. Beleving parkeervoorziening Als je een stad bezoekt, wil je niet hoeven zoeken naar een parkeerplaats, je wilt snel naar je bestemming, de binnenstad, om te winkelen, een museum, horeca, bioscoop bezoeken, etc. Je wilt snel en eenvoudig naar een parkeerlocatie worden geleid. Een verwijssysteem geeft helder aan waar een parkeeraccommodatie te vinden is, ook als je Leiden voor het eerst bezoekt. De parkeergarage