Communicatie en Participatie

Transcriptie

1 Communicatie en Participatie Advies Spooronderdoorgangen en verbindingsweg Gemeente Borne 21 januari 2014 definitieve versie

2 Inhoudsopgave Inleiding 2 1 Situatie en motto Werkwijze Context Analyse Communicatiemotto 6 2 Aandachtspunten voor de communicatie Maatschappelijk belang Politiek-Bestuurlijk Verkiezingen Verwachtingsmanagement Ambassadeurs 8 3 Advies Kaders door de raad Alles is bespreekbaar strategie Voorkeursstrategie Lobby FAQ s Plan van aanpak Communicatieadvies Advies voor het vervolg 11 Colofon 12 Communicatie & Participatie 1 e spoor onderdoorgang - 21 januari

3 Inleiding Gemeente Borne wil een robuuste, integrale oplossing voor een aantal problemen in de gemeente: de verkeersdruk binnen de bebouwde kom, onveilige situaties bij de overwegen en de barrièrewerking van het spoor door de gesloten overwegbomen. In eerdere verkenningen is onderzoek gedaan naar mogelijke oplossingen voor deze problemen: de aanleg van een gemeentelijke verbindingsweg, verdiepte aanleg van het spoor en aanleg van een onderdoorgang ter plaatse van een of meer overwegen binnen de gemeente. Op 1 oktober 2013 heeft de gemeenteraad een keuze gemaakt voor ondertunneling van het spoor als oplossingsrichting voor het probleem van de barrièrewerking door het spoor. Hiermee is een verdiepte aanleg van het spoor niet meer in beeld. Daarnaast heeft de gemeenteraad besloten tracé 5b als voorkeursscenario voor de toekomstige Westelijke Randweg te handhaven onder aanvulling (middels een amendement) dat voor de korte termijn een gemeentelijke verbindingsweg strak rond Molenkamp, al of niet ondertunneld ter hoogte van het spoor, in de structuurvisie zal moeten worden opgenomen. Op 17 oktober 2013 is er duidelijkheid ontstaan inzake de financiering van een 1e spooronderdoorgang. Gezien een van de voorwaarden die aan de financiering is gesteld (start aanleg onderdoorgang op 1 maart 2015) is het van belang discussie en besluitvorming over de mogelijke maatregelen voortvarend af te wikkelen. Daarbij wil de gemeente een zorgvuldig communicatie- en participatietraject met de betrokkenen volgen, om tot een breed draagvlak te komen voor de beoogde maatregelen. Om tot vaststelling en prioriteitstelling van de 6 mogelijke locaties voor een onderdoorgang te komen (gemeentelijke verbindingsweg, Oonksweg, Bornerbroeksestraat, Azelosestraat, Deldensestraat en Jupiterstraat) is de separate rapportage Locatieanalyse spooronderdoorgangen Borne opgesteld. Dit onderzoek is gelijktijdig uitgevoerd en nauw afgestemd met het Haalbaarheidonderzoek gemeentelijke verbindingsweg. Parallel aan deze onderzoeken is het voorliggend Communicatie & Participatieadvies ontwikkeld. In een separate oplegnotitie zijn de bevindingen van deze drie rapportages vastgelegd ten behoeve van verdere menings- en besluitvorming. Communicatie & Participatie 1 e spoor onderdoorgang - 21 januari

4 Communicatie & Participatie 1 e spoor onderdoorgang - 21 januari

5 1 Situatie en motto 1.1 Werkwijze 1.2 Context 1.3 Analyse Het haalbaarheidsonderzoek en de locatieanalyse is uitgevoerd door de combinatie Movares/Goudappel Coffeng, in opdracht en onder leiding van gemeente Borne. In projectgroepverband zijn de tussentijdse resultaten en de conceptrapportage afgestemd. Het Communicatie en Participatieadvies is in nauwe samenwerking ontwikkeld met Miranda Mulder, Beleidsadviseur Communicatie & Participatieadviseur (projectleider). Zo worden kennis en kunde van de materie en de locale situatie optimaal benut. Voor de vaststelling en prioriteitsstelling van onderdoorganglocaties is een objectief locatieonderzoek uitgevoerd. Om tot een daadwerkelijke keuze te komen voor de locatie van de eerste spooronderdoorgang, is een brede inspraak van bewoners en andere belanghebbenden gewenst. Dat is een mooi voornemen, maar heeft een goede onderbouwing op basis van verwachtingsmanagement en bestuurlijk draagvlak nodig. Korte analyse van het communicatievraagstuk De raad heeft in een amendement gevraagd om op korte termijn te zoeken naar een verbindingsweg rond Molenkamp, al dan niet ondertunnelt, ter hoogte van het spoor, de zogenoemde 3-plusvariant. Het onderzoek moet begin 2014 antwoord geven op de vraag of deze weg haalbaar is en of hierin een onderdoorgang wenselijk is. Ook wordt hierbij de relatie met de Westelijke Randweg meegenomen. Daarnaast is de wens om te onderzoeken welke locaties in Borne voor ondertunneling in aanmerking komen. Er is 15 miljoen beschikbaar om met de aanleg van een eerste onderdoorgang te beginnen. Hierbij is de voorwaarde dat er op 1 maart 2015 zekerheid is dat er gestart wordt met de werkzaamheden. De twee parallelle onderzoeken leveren op dat er locaties in beeld komen die geschikt zijn voor een onderdoorgang en die ook realiseerbaar zijn binnen de (gestelde termijn van de) financiering. Om de besluitvorming niet alleen op voorkeursmodellen te baseren, wordt een participatietraject ingezet waarbij een brede afspiegeling van de samenleving wordt betrokken. Belangrijk hierbij is een goede communicatiestrategie en een doordachte inzet van middelen en methodes die bevordert dat veel mensen hun inbreng hebben, maar die ook bevordert dat mensen een goed beeld hebben van de randvoorwaarden en de relaties met andere (mobiliteits)vraagstukken. Belangrijk is mee te nemen dat een onderdoorgang een oplossing kan zijn voor met name verkeersdoorstroming, maar ook (in de kern) voor het opheffen van Communicatie & Participatie 1 e spoor onderdoorgang - 21 januari

6 de spoorse doorsnijding (leefbaarheid en veiligheid). De boodschap die we communiceren is niet dat we kiezen voor een locatie voor een onderdoorgang, maar dat we kiezen voor de eerste onderdoorgang. 1.4 Communicatiemotto De eerste onderdoorgang kan nu gebouwd worden. Puzzel met ons mee waar en hoe! Communicatie & Participatie 1 e spoor onderdoorgang - 21 januari

7 2 Aandachtspunten voor de communicatie 2.1 Maatschappelijk belang 2.2 Politiek-Bestuurlijk 2.3 Verkiezingen Vanuit de bevolking is de roep om een onderdoorgang groot. Dat was al zo in de toekomstvisie MijnBorne2030. Dat blijkt ook uit de reacties van de bevolking in het kader van een 0-meting in de pilot zelfredzaamheid rond het spoor. De maatschappelijke roep is nog eens versterkt na de ontsporing van een goederentrein. Bij een storing of ongeval zitten al onze overwegen dicht en kan het verkeer niet of nauwelijks doorstromen en ontstaan er gevaarlijk situaties, met name in de kern van Borne. De beleving die op dit moment bij de burgers leeft is duidelijk: gemeente, zorg voor een oplossing voor het spoor. Belangrijk is daarom ervoor te zorgen dat burgers en politiek over hetzelfde praten en het onderscheid tussen de Westelijke Randweg en de eerste plek voor een onderdoorgang duidelijk is. Er is sprake van grote politiek bestuurlijke gevoeligheid bij het onderwerp en er is een duidelijke relatie met de structuurvisie die ook door de volgende raad vastgesteld zal worden. Gebruik maken van verkiezingen Het participatietraject kan optimaal gebruik maken van de verkiezingen. Zo geven we bewoners ook in de politieke arena een stem. Dat versterkt ook het gevoel voor politiek bestuurlijke verhoudingen. We gaan de politiek meegeven wat wij de beste plek vinden voor de eerste onderdoorgang!. Tegelijkertijd moeten college en gemeenteraad samenwerken om naar de gemeenschap uit te dragen dat het gezamenlijk belang, het opheffen van een doorsnijding (barrière) van Borne, hoge prioriteit heeft (en het moet nu om de subsidie niet te verliezen). Dit past ook bij de gedachte van MijnBorne2030, waarbij de gemeenschap nadrukkelijk heeft gevraagd of de gemeenteraad de visie wilde vaststellen, maar waarbij ze wel zelf mee willen doen aan de uitwerking van dynamische dorpen. 2.4 Verwachtingsmanagement 2.5 Ambassadeurs Het managen van verwachtingen is altijd een belangrijk aandachtspunt in de communicatie. Waar mogen mensen zich precies over uitspreken? Hebben zij alle relevante info en kunnen zij dit ook voldoende verwerken? Wat gebeurt er met hun inbreng (brengen ze advies uit of beslissen ze mee?). Let op het verschil met de ontwikkeling van MijnBorne2030. Daar ging het om beslissen, in dit traject gaat het meer om adviseren. De daadwerkelijke keuze is een politieke. Het is belangrijk vooraf te bepalen wat de invloed van de burger zal zijn. Binnen de pilot zelfredzaamheid en spoorveiligheid, die op dit moment in Borne loopt, hebben mensen via een 0-meting in hun reacties laten weten dat juist ook de overwegstoringen hen raken en zij doen ook letterlijk een oproep tot ondertunneling. Communicatie & Participatie 1 e spoor onderdoorgang - 21 januari

8 MijnBorne2030 heeft ons geleerd dat de grote kracht van meedoen ligt in het inzetten van ambassadeurs. Vanuit de genoemde pilot draaien in januari een aantal klankbordgroepen. Hoewel deze klankbordgroepen zich puur gaan focussen op zelfredzaamheid rond het spoor, mogen we hen wel informeren over de zoektocht naar de eerste onderdoorgang. Zij kunnen als het ware een ereplek krijgen binnen de communicatie en ons helpen om de boodschap (denk met ons mee), als ambassadeur, ook breder uit te dragen. Daarnaast kunnen we alle partijen die hebben meegewerkt aan MijnBorne2030 ook inzetten als ambassadeur om onze boodschap uit te dragen, hieronder vallen de voormalige regiegroepleden, maar ook alle wijkverenigingen. Communicatie & Participatie 1 e spoor onderdoorgang - 21 januari

9 3 Advies 3.1 Kaders door de raad Er zijn 6 mogelijk locaties voor de eerste onderdoorgang (5 als we de mogelijke nieuwe gemeentelijke verbindingsweg niet meenemen). Uit de haalbaarheidsstudie blijkt dat er een aantal nauwelijks iets oplossen (doorstroming/verkeersdruk) of zeer veel nadelen hebben (kosten, sloop woningen). Hieruit, maar ook uit de politieke gevoelens van de gemeenteraad (gelet ook de discussie in de raad d.d. 10 december 2013 en de daaraan gerelateerde mediaberichten over niet-logische locaties voor een eerste onderdoorgang) komt sterk naar voren dat er een aantal locaties als eerste onderdoorgang niet wenselijk zijn. De raad moet aangeven welke kaders zij stelt aan het participatietraject. Selectiestrategieën en communicatieaanpak Op basis van het politieke besluit van college (21 januari) en raad (11 maart) zijn er verschillende strategieën denkbaar, die om een andere communicatieaanpak vragen. Deze aanpak werken we nader uit na besluitvorming op de startnotitie. 3.2 Alles is bespreekbaar strategie 3.3 Voorkeursstrategie 3.4 Lobby De alles is bespreekbaar strategie Bij deze strategie nemen we alle onderdoorgangen mee als mogelijke locatie voor de eerste spooronderdoorgang. Aan de gemeenschap wordt gevraagd welke locatie zij het meest geschikt vinden. Hiervoor krijgen zij vooraf ook alle kaders mee die spelen, van verkeerskundige invloed tot inpasbaarheid en de relatie met andere vraagstukken. Belangrijk bij deze strategie is verwachtingsmanagement. Deelnemers weten dat zij een advies geven voor besluitvorming en dat dit één van de afwegingskaders is naast andere (verkeerskundig advies, inpasbaarheid, kosten). Het college bereidt vervolgens op basis van deze uitkomsten een besluit voor voor de gemeenteraad. De voorkeursstrategie Bij deze strategie worden alle mogelijke locaties gepresenteerd, met voors en tegens, maar vallen er al een aantal af die, bijvoorbeeld met een rood kruis erdoor, niet meer meedoen in de vraag aan de gemeenschap. Wat overblijft zijn, naar mening van de raad, realistische scenario s, waarbij ook actief meegedacht kan worden over nieuwe varianten, zoals een fietstunnel. Bij deze strategie is ook de vraag gerechtvaardigd of de politiek een aantal mogelijke keuzes durft te presenteren, waarop de bevolking kan kiezen en of deze keuze dan ook leidend mag zijn. Anders geldt ook hier het principe dat verwachtingsmanagement duidelijk moet maken wat de invloed van deelnemers is, is het adviserend of beslissend? Lobby Lobby op ambtelijk en bestuurlijk niveau kan ingezet worden om draagvlak bij externe partijen zoals ProRail en de provincie te vergroten en om bijvoorbeeld Communicatie & Participatie 1 e spoor onderdoorgang - 21 januari

10 gecombineerde financiering te verkrijgen. De lobby kan parallel of als vervolg op het selectieproces plaats vinden. Uit de onderzoeken komt een positieve aanbeveling voor het realiseren van 1e spooronderdoorgang in een (nieuwe) gemeentelijke verbindingsweg met tunnel. De Provincie is, op basis van nieuwe inzichten, minder geneigd om groen licht te geven voor de 5b variant en ook minder gelukkig met een knip in de huidige provinciale rondweg. Toch zijn over deze twee aspecten duidelijke politieke voorkeuren uitgesproken in het verleden. Het is denkbaar dat de politiek de weg wil inslaan van de lobby, waarbij geprobeerd wordt de meest gunstige en realistische variant voor Borne te realiseren, waaraan Provincie misschien wil meewerken om ook aan hun nieuwe inzichten te kunnen voldoen. Als de raad dit verder wil onderzoeken, blijven we participatie inzetten om de uitkomsten van de haalbaarheidstudie toe te lichten maar bovendien zetten we participatie in om de mening van de bevolking mee te nemen in de lobby. We leggen goed uit wat standpunten van alle partijen (Provincie, ProRail, etc) zijn, en vragen actief de mening van de bevolking over bijvoorbeeld de knip in de Provinciale weg en de mogelijke extra inpassingsmaatregelen rondom de Provinciale weg. Wat is op dit moment belangrijk voor de gemeenschap? De knip in de rondweg, of bijvoorbeeld een afgewaardeerde weg die beter in het landschap is ingepast, verkeersmaatregelen in Zenderen en een korte termijn oplossing via de nieuwe verbindingsweg? Het participatieproces richt zich daarmee expliciet ook op andere onderwerpen dan de onderdoorgangen uit de haalbaarheidsstudie en ook expliciet op bewoners rondom de Provinciale weg en in Zenderen en op bijvoorbeeld belangengroepen zoals de ondernemers op Molenkamp. Op 28 januari besluit B&W of de locatie Gemeentelijke Verbindingsweg verder onderzocht wordt, of alle locaties gelijkwaardig het participatietraject ingaan, of het advies van de bevolking bindend is voor de nieuwe raad. In februari wordt advies gevraagd aan de commissie. Ons advies is om alle locaties (5 of 6 tunnellocaties; zonder of met GVW) mee te nemen in de vraag aan de bevolking welke hun voorkeur heeft. Hierbij worden alle afwegingskaders goed gepresenteerd en wordt ook aangegeven welke locaties waarschijnlijk in de politieke besluitvorming al minder kans maken. Het advies vanuit de bevolking is niet bindend, maar wel belangrijk! We geven duidelijk aan welke afwegingskaders de raad nog meer meeneemt. De keuze van de gemeenschap is dan één van die afwegingskaders (verwachtingsmanagement). Het presenteren van alle locaties met alle afwegingskaders maakt een open en transparant proces mogelijk. Het voorkomt bovendien argwaan en geeft inzicht in het hoe en waarom oplossingen minder realistisch kunnen zijn. Ook geeft het de nieuwe raad handvatten voor besluitvorming. Communicatie & Participatie 1 e spoor onderdoorgang - 21 januari

11 3.5 FAQ s 3.6 Plan van aanpak FAQ s (groeidocument, komen aan bod in participatieproces) Naast een goede presentatie van de locaties is het ook belangrijk om te luisteren naar de vragen die er leven en te werken met een FAQ lijst (ook online). Waarom komt er geen onderdoorgang voor het hele spoor? Als we twee overwegen sluiten mogen we dan een nieuwe maken? Kunnen de overwegstoringen niet gewoon opgelost worden. Wat doet de gemeente daaraan? Komt de Westelijke rondweg (5b) er nog wel? Wat betekent dit voor Zenderen/Hertme? Waarom moet het zo snel, wat zit er achter? Hoe zit het met de knip in de provinciale weg? Hoe is de samenhang met herstructurering Molenkamp? Plan van aanpak op middelenniveau Het participatietraject kan pas echt starten na het vaststellen van de startnotitie door de gemeenteraad (11 maart). We willen echter vooraf al in stelling komen zodat de bevolking goed geïnformeerd is en er ook tijdens het verkiezingsdebat al voldoende informatie beschikbaar is (warmdraaien). Na besluitvorming in de raad wordt een concreet plan van aanpak voor de participatie uitgewerkt. Voorafgaand aan 11 maart wordt na besluitvorming in het college op 28 januari al wel warmgedraaid, o.a. tijdens het verkiezingsdebat. 3.7 Communicatieadvies Belanghebbenden en de omgeving denken net als alle anderen vooral mee over de eerste locatie, maar kunnen natuurlijk ook zelf actief ideeën over mogelijke compensatie van negatieve effecten en aandachtspunten voor de verdere uitwerking van de oplossingen aan de raad meegeven. Bij de keuze voor het lobbytraject worden ook meer specifieke doelgroepen in stelling gebracht, zoals de wijk Bornsche Maten, de ondernemers op Molenkamp en de gemeenschap van Zenderen (willen zij de knip of zijn er mogelijk andere, meer realistische ideeën?) Communicatieadvies Verwachtingsmanagement is erg belangrijk. We adviseren om alle 5 of 6 locaties uit de onderzoeken aan de bevolking te presenteren nadat door de gemeenteraad in maart 2014 een besluit is genomen of de locatie voor een 1e spooronderdoorgang in de gemeentelijke verbindingsweg een optie blijft of dat deze vervalt als eerste locatie voor een spooronderdoorgang. Hierbij worden alle voors- en tegens benoemd en wordt ook visueel aangegeven welke op basis van die afwegingscriteria politiek realistisch zijn. De gemeenschap, maar ook professionele partners (provincie, Prorail) geven advies aan de nieuwe gemeenteraad waar volgens hen de eerste onderdoorgang moet komen. Indien gekozen wordt voor een lobbytraject, zijn we daar open en transparant in en Communicatie & Participatie 1 e spoor onderdoorgang - 21 januari

12 betrekken we de gemeenschap bij dat traject en vragen hen om hun ideeën en suggesties. Uitgangspunt is: De gemeenschap adviseert. De gemeenteraad beslist. In het onderstaande schema halen we met het participatie- en communicatietraject het resultaat van de raadpleging gemeenschap op. Belangrijk aandachtspunt vanuit lobby en participatie is nog de mening/invloed van stakeholders als Provincie Overijssel en Prorail. De overige kolommen zijn ingevuld vanuit de onderzoeken. Totaalbeeld afweging locaties met wegingsfactoren: In de afweging krijgen de criteria de volgende wegingsfactoren Verkeersfunctie; 15 % Leefbaarheid; 15 % Ruimtebeslag; 5 % Ruimtelijke kwaliteit; 5 % Landschap; 5% Planning; 10 % Overweg veiligheid; 15% Investeringskosten; 10% Raadpleging bevolking; 15% Standpunten partners; 5% Totaal; 100% Onderzochte locatie Verkeers functie Met / zonder GVW Leef baar heid Ruimte beslag Ruim telijk e kwali teit Land schap Plan ning Over weg veilig heid Investerin gs kosten in miljoen (+/- 30%) Raadpleging bevolking Standpunten ProRail/ Min IenM, Provincie, Regio Twente Bron: Haalbaarheidsonderzoek, zie voorgaande paragraaf Bron: Bron: Lobby en Participatie participatie 3.8 Advies voor het vervolg Vervolgadvies: meebeslissen over de inpassing Na het politieke besluit gaat het, wat ons betreft en passend bij de gedachte van MijnBorne2030, om meebeslissen over de inpassing van de eerste spooronderdoorgang in onze gemeenschap. We vieren dat de eerste onderdoorgang gerealiseerd gaat worden. De gemeenschap, met name de direct omwonenden/belanghebbenden bepalen wat het aangezicht moet zijn om de onderdoorgang te laten passen binnen onze dynamische dorpen. Communicatie & Participatie 1 e spoor onderdoorgang - 21 januari

13 Colofon Opdrachtgever Gemeente Borne dhr. R. Pruysers Status opdrachtgeverprojectmanager Uitgave Movares Nederland B.V. in samenwerking met Goudappel Coffeng B.V. Daalseplein 100 Postbus GW Utrecht Telefoon Ondertekenaar A. van Essen Consultant Projectnummer RM Opgesteld door Projectteam Movares/Goudappel Coffeng i.s.m. Miranda Mulder, beleidsadviseur Communicatie en Participatie, gemeente Borne 2014, Movares Nederland B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Movares Nederland B.V. Communicatie & Participatie 1 e spoor onderdoorgang - 21 januari