Programma: Peeters en Pichal Tijdstip: 2 maart tussen 9u00 en 10u februari tussen 18u45 en 19u00

Transcriptie

1 Nieuwsmonitor 4 in de media Maart 2011

2 Programma: Peeters en Pichal Tijdstip: 2 maart tussen 9u00 en 10u00 Tijdstip: 28 februari tussen 18u45 en 19u00

3

4

5

6

7 Steeds minder buitenlands nieuws in televisiejournaals Aandacht voor criminaliteit in nieuws VTM groter dan bij VRT De aandacht voor buitenlands nieuws in de Vlaamse tv-journaals is tussen 2003 en 2010 met 10 procent gedaald. De tendens doet zich zowel bij Eén als VTM voor. Uit een onderzoek van de Universiteit Antwerpen en de K.U.Leuven blijkt verder dat de VRT in zijn nieuwsuitzendingen meer aandacht schenkt aan politiek, VTM heeft meer aandacht voor criminaliteit. Steeds minder buitenlands nieuws in televisiejournaals De onderzoekers van de Universiteit Antwerpen en de K.U.Leuven maakten een analyse van alle 19- uur journaals op Eén en VTM van januari 2003 tot en met juni De resultaten van de studie brengen een aantal belangrijke verschillen tussen beide nieuwsuitzendingen aan het licht. Criminaliteit op VTM Zowel bij de openbare als commerciële omroep vormt criminaliteit het belangrijkste nieuwsonderwerp. Die items namen tussen 2003 en 2010 gemiddeld 18 procent van de van de totale tijdsduur van de nieuwsuitzending in. Het verschil tussen beide zenders blijft in die periode ongeveer even groot (5 procent). Het aandeel crimineel nieuws lag het hoogst in de eerste helft van Na de moord op Joe Van Holsbeeck werd gemiddeld een kwart van de nieuwsuitzendingen gevuld met nieuws over misdrijven. Sindsdien nam het aandeel systematisch af, al ligt het nog altijd hoger dan in 2003.

8 Politiek op Eén Ook op het vlak van politieke berichtgeving, het op een na belangrijkste onderwerp met circa 12 procent, brengt het onderzoek verschillen tussen beide zenders naar voren. Zo valt op dat Eén systematisch meer over politiek bericht. De grafiek van beide omroepen loopt parallel tot de federale parlementsverkiezingen van 2007, waarna Eén actief over politiek blijft berichten terwijl VTM lijkt af te haken en de politieke verslaggeving op een lager pitje zet. Ook de aandacht voor buitenlands nieuws ligt bij de VRT systematisch vijf procent hoger dan bij VTM. Bovendien is het buitenlands nieuws op de commerciële zender vaker voorzien van een Belgische link. Tot slot neemt cultuur zowel bij VRT als VTM gemiddeld zes procent van de nieuwsuitzending in. Toch wijzen de onderzoekers op duidelijke inhoudelijke verschillen. Zo besteedt het VTM-nieuws meer aandacht aan 'lichte onderwerpen', zoals Clouseau, Madonna en Natalia. De VRT heeft het in zijn cultuuritems dan weer vaker over Tom Lanoye of Hugo Claus. Minder buitenlands nieuws Opvallend is verder de algemeen dalende aandacht voor buitenlands nieuws. In 2003 namen de VRT en VTM nog respectievelijk 35 en 30 procent buitenlands nieuws op in hun journaals. Dat aandeel daalde nadien geleidelijk tot een dieptepunt begin 2010, toen beide omroepen 10 procent minder buitenlands nieuws brachten. 'De hoge cijfers van 2003 zijn grotendeels toe te schrijven aan de bijzondere aandacht voor de oorlog in Irak', zo nuanceren de onderzoekers Julie De Smedt, Marc Hooghe en Stefaan Walgrave enigszins. 'Toch is de systematische daling in het buitenlands nieuws opvallend. De invloed van wat er in het buitenland gebeurt op politiek en economisch vlak neemt namelijk toe.' Volgens de onderzoekers is de daling ook opmerkelijk omdat nieuwsredacties gemakkelijker en goedkoper dan voorheen nieuws over het buitenland kunnen brengen. Uit het onderzoek blijkt ook dat landen als Nederland, Frankrijk, Duitsland en de VS bijzonder veel aandacht krijgen. Latijns-Amerika en Afrika verdwijnen daarentegen helemaal uit beeld. Harde thema's De wetenschappers betreuren tot slot dat het buitenlandse nieuwsaanbod zich vooral toespitst op harde thema's, zoals oorlog en vrede, rampen, criminaliteit en politiek. 'Door deze overheersing krijgt de kijker de indruk dat het in het buitenland allemaal gaat om tegenslag, rampspoed, kommer en kwel.'

9 Vtm-nieuws 'crimineler' dan 'VRT-nieuws' 14:40 De VRT besteedt in zijn nieuwsuitzendingen meer aandacht aan politiek en buitenlands nieuws dan vtm. Die laatste besteedt dan weer meer aandacht aan criminaliteit, zo blijkt maandag uit het onderzoek van de Universiteit Antwerpen en de K.U.Leuven. Zowel bij de openbare als commerciële omroep vormt criminaliteit het belangrijkste nieuwsonderwerp. Die items namen tussen 2003 en 2010 gemiddeld 18 procent van de van de totale tijdsduur van de nieuwsuitzending in. Het verschil tussen beide zenders blijft in die periode ongeveer even groot (5 procent). Criminaliteit Het aandeel crimineel nieuws lag het hoogst in de eerste helft van Na de moord op Joe Van Holsbeeck werd gemiddeld een kwart van de nieuwsuitzendingen gevuld met nieuws over misdrijven. Sindsdien nam het aandeel systematisch af, al ligt het nog altijd hoger dan in Politiek Ook op het vlak van politieke berichtgeving, het op een na belangrijkste onderwerp met circa 12 procent, brengt het onderzoek verschillen tussen beide zenders naar voren. Zo valt op dat Eén systematisch meer over politiek bericht.

10 De grafiek van beide omroepen loopt parallel tot de federale parlementsverkiezingen van 2007, waarna Eén actief over politiek blijft berichten terwijl vtm lijkt af te haken en de politieke verslaggeving op een lager pitje zet. Buitenlands nieuws Ook de aandacht voor buitenlands nieuws ligt bij de VRT systematisch vijf procent hoger dan bij vtm. Bovendien is het buitenlands nieuws op de commerciële zender vaker voorzien van een Belgische link. Cultuur Tot slot neemt cultuur zowel bij VRT als vtm gemiddeld zes procent van de nieuwsuitzending in. Toch wijzen de onderzoekers op duidelijke inhoudelijke verschillen. Zo besteedt het vtm-nieuws meer aandacht aan 'lichte onderwerpen', zoals Clouseau, Madonna en Natalia. De VRTheeft het in zijn cultuuritems dan weer vaker over Tom Lanoye of Hugo Claus.

11 Steeds minder buitenlands nieuws in tvjournaals De aandacht voor buitenlands nieuws in de Vlaamse tv-journaals is tussen 2003 en 2010 met 10 procent gedaald. Dat blijkt uit een onderzoek van de universiteiten van Antwerpen en Leuven. De tendens doet zich zowel bij Eén als vtm voor. In 2003 namen de VRT en vtm nog respectievelijk 35 en 30 procent buitenlands nieuws op in hun journaals. Dat aandeel daalde nadien geleidelijk tot een dieptepunt begin 2010, toen beide omroepen 10 procent minder buitenlands nieuws brachten. "De hoge cijfers van 2003 zijn grotendeels toe te schrijven aan de bijzondere aandacht voor de oorlog in Irak", nuanceren onderzoekers Julie De Smedt, Marc Hooghe en Stefaan Walgrave enigszins. "Toch is de systematische daling in het buitenlands nieuws opvallend. De invloed van wat er in het buitenland gebeurt op politiek en economisch vlak neemt namelijk toe." Volgens de onderzoekers is de daling ook opmerkelijk omdat nieuwsredacties gemakkelijker en goedkoper dan voorheen nieuws over het buitenland kunnen brengen. Latijns-Amerika en Afrika uit beeld Uit het onderzoek blijkt ook dat landen als Nederland, Frankrijk, Duitsland en de VS bijzonder veel aandacht krijgen. Latijns-Amerika en Afrika verdwijnen daarentegen helemaal uit beeld. De wetenschappers betreuren tot slot dat het buitenlandse nieuwsaanbod zich vooral toespitst op harde thema's, zoals oorlog en vrede, rampen, criminaliteit en politiek. "Door deze overheersing krijgt de kijker de indruk dat het in het buitenland allemaal gaat om tegenslag, rampspoed, kommer en kwel." De onderzoeksresultaten kwamen er na een analyse van alle 19-uur journaals op Eén en vtm van januari 2003 tot en met juni (belga/svm)

12 Nieuws - Minder buitenlands nieuws in tv-journaals BRUSSEL - De aandacht voor buitenlands nieuws in de Vlaamse tv-journaals is tussen 2003 en 2010 met 10 procent gedaald. De tendens doet zich zowel bij Eén als VTM voor. Uit een onderzoek van de Universiteit Antwerpen en de K.U.Leuven blijkt verder dat de VRT in zijn nieuwsuitzendingen meer aandacht schenkt aan politiek, VTM heeft meer aandacht voor criminaliteit. De onderzoekers van de Universiteit Antwerpen en de K.U.Leuven maakten een analyse van alle 19-uur journaals op Eén en VTM van januari 2003 tot en met juni De resultaten van de studie brengen een aantal belangrijke verschillen tussen beide nieuwsuitzendingen aan het licht. Criminaliteit op VTM Zowel bij de openbare als commerciële omroep vormt criminaliteit het belangrijkste nieuwsonderwerp. Die items namen tussen 2003 en 2010 gemiddeld 18 procent van de van de totale tijdsduur van de nieuwsuitzending in. Het verschil tussen beide zenders blijft in die periode ongeveer even groot (5 procent). Het aandeel crimineel nieuws lag het hoogst in de eerste helft van Na de moord op Joe Van Holsbeeck werd gemiddeld een kwart van de nieuwsuitzendingen gevuld met nieuws over misdrijven. Sindsdien nam het aandeel systematisch af, al ligt het nog altijd hoger dan in Politiek op Eén Ook op het vlak van politieke berichtgeving, het op een na belangrijkste onderwerp met circa 12 procent, brengt het onderzoek verschillen tussen beide zenders naar voren. Zo valt op dat Eén systematisch meer over politiek bericht. De grafiek van beide omroepen loopt parallel tot de federale parlementsverkiezingen van 2007, waarna Eén actief over politiek blijft berichten terwijl VTM lijkt af te haken en de politieke verslaggeving op een lager pitje zet. Ook de aandacht voor buitenlands nieuws ligt bij de VRT systematisch vijf procent hoger dan bij VTM. Bovendien is het buitenlands nieuws op de commerciële zender vaker voorzien van een Belgische link. Tot slot neemt cultuur zowel bij VRT als VTM gemiddeld zes procent van de nieuwsuitzending in. Toch wijzen de onderzoekers op duidelijke inhoudelijke verschillen. Zo besteedt het VTM-nieuws meer aandacht aan 'lichte onderwerpen', zoals Clouseau, Madonna en Natalia. De VRT heeft het in zijn cultuuritems dan weer vaker over Tom Lanoye of Hugo Claus. Minder buitenlands nieuws Opvallend is verder de algemeen dalende aandacht voor buitenlands nieuws. In 2003 namen de VRT en VTM nog respectievelijk 35 en 30 procent buitenlands nieuws op in hun journaals. Dat aandeel daalde nadien geleidelijk tot een dieptepunt begin 2010, toen beide omroepen 10 procent minder buitenlands nieuws brachten.

13 'De hoge cijfers van 2003 zijn grotendeels toe te schrijven aan de bijzondere aandacht voor de oorlog in Irak', zo nuanceren de onderzoekers Julie De Smedt, Marc Hooghe en Stefaan Walgrave enigszins. 'Toch is de systematische daling in het buitenlands nieuws opvallend. De invloed van wat er in het buitenland gebeurt op politiek en economisch vlak neemt namelijk toe.' Volgens de onderzoekers is de daling ook opmerkelijk omdat nieuwsredacties gemakkelijker en goedkoper dan voorheen nieuws over het buitenland kunnen brengen. Uit het onderzoek blijkt ook dat landen als Nederland, Frankrijk, Duitsland en de VS bijzonder veel aandacht krijgen. Latijns-Amerika en Afrika verdwijnen daarentegen helemaal uit beeld. Harde thema's De wetenschappers betreuren tot slot dat het buitenlandse nieuwsaanbod zich vooral toespitst op harde thema's, zoals oorlog en vrede, rampen, criminaliteit en politiek. 'Door deze overheersing krijgt de kijker de indruk dat het in het buitenland allemaal gaat om tegenslag, rampspoed, kommer en kwel.' Opleidingen journalistiek Om te onderzoeken hoe dit komt heeft Vlaams parlementslid Sabine Poleyn (CD&V) in het voorjaar van 2010 de opleidingen journalistiek en communicatiewetenschappen in Vlaanderen bevraagd. In welk mate komt in de opleiding berichtgeving over het verre tot zeer nabije (Wallonië) buitenland aan bod? Hieruit bleek dat in de meeste opleidingen wel aandacht is voor buitenlandberichtgeving, maar dat dit soms beperkt is tot een keuzevak of onderwerp voor een bachelorproef. Wat meer systematische aandacht in de opleiding mag dus wel. Tegelijk gaf men aan dat dé reden voor de daling ligt in de commerciële druk die er op de redacties ligt. Om de klassieke media te stimuleren in hun buitenlandberichtgeving formuleerde Poleyn een aantal voorstellen in een resolutie die net neergelegd werd in het Vlaams parlement (vanuit de meerderheidspartijen mee ondertekend en staat klaar op de agenda van de commissie media). De resolutie bevat onder meer volgende voorstellen: journalisten steunen in de opbouw van een netwerk van buitenlandse contactpersonen, kennisbeleid uitbouwen: kennis en ervaring doorgeven aan collega s (bv bij pensionering van oude rotten op buitenlandredacties) prijs voor buitenlandberichtgeving aan bachelor en masterproef hierover werkbeurs buitenland bij Fonds Pascal Decroos aandacht voor buitenland opnemen als criterium in onderhandelingen voor de VRT-beheersovereenkomst en het protocol met de geschreven pers Onder buitenland worden zowel Europa als het Zuiden en de rest van de wereld begrepen. Ook Wallonië (qua publieke opinie een ander land), wordt als buitenland gedefinieerd. Ander onderzoek van september 2010 bevestigt dat Franstalige federale politici heel weinig aan bod komen, hoewel hun beslissingen wel degelijk impact hebben op de kijker Bron: Belga, Standaard.be

14 Journaals VRT en VTM creëren vervormd wereldbeeld Het buitenland verdwijnt geleidelijk van de radar van de Vlaamse redacties, concluderen onderzoekers uit een analyse van meer dan 5000 nieuwsuitzendingen. De VRT reageert vreemd genoeg tevreden op de resultaten van het onderzoek. Zo (foto boven) ziet de wereld er uit volgens de Vlaamse televisiejournaals. Onderzoekers van de Universiteit Antwerpen en de K.U.Leuven analyseerden alle nieuwsuitzendingen van 19u op Eén en VTM tussen 2003 en juni Zij ontdekten dat de aandacht voor puur buitenlands nieuws (dus niet 'Belgische studenten maken amok op Canarisch eiland') structureel daalde. Het buitenland verdwijnt geleidelijk van de radar van de Vlaamse redacties, aldus de onderzoekers. Dat op zich verklaart natuurlijk nog niet dat vervormde beeld. Dat komt doordat de journaals in hun buitenlandblokje dan ook nog eens focussen op de buurlanden van België en op de VS. Uitzondering is Irak, maar dat land had wel een oorlog nodig om zo hoog te eindigen. Behalve Congo komt geen enkel Afrikaans land voor in de top-20 van landen die het meeste aandacht kregen. Zuid-Amerika is helemaal afwezig. Om nieuws aantrekkelijker te maken, is het belangrijk dat de televisiekijker zich kan identificeren met wat er in het nieuws aan bod komt. Een Belg zal zich makkelijker kunnen identificeren met een Fransman of een Duitser dan met een Roemeen of Ecuadoriaan, zo stellen de onderzoekers nuchter vast. Meer dan een kwart van de buitenlandberichten gaan dan ook nog eens over oorlog en vrede. Ook rampen en criminaliteit kapen een groot deel van de aandacht weg. Het beeld is dus nog een stuk vervormder dan de afbeelding hierboven doet vermoeden.

15 Crimineel Ook de rest van het onderzoek is niet zo flatterend voor VTM en Eén. Het absolute topthema in de journaals is criminaliteit. Moorden, overvallen, ontvoeringen en pedofilie gaan met 18 procent van de aandacht lopen. Uit onderzoek blijkt nochtans dat hoe meer de media berichten over criminaliteit, hoe meer het publiek de idee heeft dat er veel misdaad voorkomt in de samenleving, zeggen de onderzoekers. Lichtpuntjes zijn er volgens de onderzoekers ook. De aandacht voor cultuur stijgt: van minder dan 5 procent in 2003 tot 10 procent in Alleen is er in 2010 een voorlopig onverklaarbare duik. 'Cultuur' zien de journaals wel heel breed. Dat blijkt ook uit de meest besproken cultuurmakers. Bij VRT zijn dat Tom Lanoye, Erik Van Looy, Hugo Claus, Clouseau en Kate Ryan. Bij VTM Koen Wauters, Clouseau, Natalia, Madonna en Helmut Lotti. Wim Willems, hoofdredacteur Nieuws van de openbare omroep, reageert vreemd genoeg heel tevreden op de resultaten van het onderzoek. In het verleden werd wel eens makkelijk beweerd dat Het journaal en Het nieuws kopieën van elkaar waren geworden. Ik ben blij vast te stellen dat wetenschappelijk onderzoek vandaag nog maar eens het tegendeel bewijst en onze bewuste redactionele keuzes voor buitenland en politiek zichtbaar maakt, aldus Willems. Het klopt dat het journaal van Eén iets meer bericht over politiek en buitenland dan de collega's van VTM en dat er in de buitenlandberichtgeving minder gezocht wordt naar een Belgische invalshoek, maar feit blijft wel dat er ook op Eén steeds minder aandacht is voor gebeurtenissen buiten onze landsgrenzen. Vlaams parlementslid Sabine Poleyn (CD&V) legde in het Vlaams parlement een resolutie neer over de teloorgang van de buitenlandse berichtgeving. Daarin staan maatregelen over kennisopbouw bij journalisten en werkbeurzen buitenland bij het Fonds Pascal Decroos. Poleyn wil ook aandacht voor buitenland opnemen als criterium in de onderhandelingen voor de VRTbeheersovereenkomst en het protocol met de geschreven pers. Het is wellicht die laatste maatregel die de defensieve reactie van de VRT verklaart.

16 VRT verwart nieuws met PR Gepubliceerd op 02 Mar 2011 door Tom Cochez. (3) De aandacht voor buitenlands nieuws in de Vlaamse tv-journaals, zowel op Eén als op VTM, daalde tussen 2003 en 2010 met tien procent. Op deredactie.be slaagt de VRT erin om de belangrijkste bevinding uit een grootschalig onderzoek van de Antwerpse en Leuvense universiteit straal te negeren en om te buigen tot een hoerabericht. De journaals van VRT en VTM hebben steeds minder oog voor buitenlands nieuws (Foto Pascal Broze - Reporters) Echt veel inkt vloeide er dinsdag niet over de resultaten van de Nieuwsmonitor. Met uitzondering van De Standaard die een stevig stuk bracht over de vaststelling dat buitenlands nieuws langzaam maar zeker van de journaalmenukaart wordt geschrapt, werd er in de papieren kranten nauwelijks melding gemaakt van de studie. Het Nieuwsblad en De Morgen brachten het nieuws kort. Dat de aandacht voor nieuws over buitenlands nieuws even slap is als voor het buitenlands nieuws zelf is niet meteen verrassend. Het artikel erover op deredactie.be is dat wel. Al is het dan om een heel andere reden. Onder de kop TV-journaals VRT en VTM zijn geen kopieën brengt de openbare zender namelijk alles behalve waar het echt om gaat. De belangrijkste vaststelling de spectaculaire daling van het aandeel buitenlands nieuws wordt pas helemaal onderaan vermeld en dan nog (bewust) foutief geduid. In de inleiding van het bewuste artikel hangt de nieuwsdienst zichzelf een medaille om de nek. Uit de nieuwe Nieuwsmonitor, een onderzoek van Universiteit Antwerpen en de K.U.Leuven, blijkt dat Het journaal van VRT duidelijk meer aandacht heeft voor buitenlands en politiek nieuws en minder voor criminaliteit dan Het nieuws bij VTM.

17 Verderop in het artikel blijft het vruchteloos zoeken naar het echte nieuws. Nochtans was er een Belga-bericht waarin de journalist het echte nieuws op een dienblad aanbood. De VRT keek er (bewust) naast en blijkt in het onderzoek zowaar reden tot juichen te zien. VRT Nieuws reageert tevreden op de resultaten van de nieuwe Nieuwmonitor. In het verleden werd beweerd dat Het journaal (VRT) en Het nieuws (VTM) kopieën van elkaar waren geworden. Ik ben blij dat het onderzoek nog maar eens het tegendeel bewijst, aldus VRT-hoofdredacteur Wim Willems. Volgens Willems is Het journaal van VRT duidelijk onderscheidend. We gaan bij VRT Nieuws resoluut voor evenwichtige, correcte nieuwsuitzendingen met een blik die verder reikt dan Vlaanderen en België. En dat niet alleen in Het journaal, ook op deredactie.be, het radionieuws en de verschillende duidingsprogramma s op radio en televisie. Helemaal op het einde lezen we een spoor van het echte (slechte) nieuws. Nieuws dat meteen ook verkeerd geduid wordt. De onderzoeksresultaten kwamen er na analyse van alle 19 uur-journaals op Eén en VTM van 2003 tot en met juni Uit het onderzoek blijkt ook dat het aandeel buitenlands nieuws in de tvjournaals zowel bij VRT als VTM is gedaald. De hoge cijfers van 2003 zijn grotendeels toe te schrijven aan de bijzondere aandacht voor de oorlog in Irak, melden de onderzoekers van de Nieuwsmonitor. Zo wordt de belangrijkste conclusie kopje-onder geduwd en afgeserveerd. In het artikel verwart de openbare zender nieuws met pr. Iets dat media dezer dagen wel vaker doen. En wat VTM betreft: daar vonden we geen spoor van het onderzoek. Inderdaad, een beetje alsof het buitenlands nieuws betrof.