Over jouw rol als coach

Transcriptie

1 Over jouw rol als coach WERELDSPELERS Jeugdwerk zonder grenzen

2 WERELDSPELERS Jeugdwerk zonder grenzen Wereldspelers Jeugdwerk Zonder Grenzen is een project van De Ambrassade gedragen door heel wat partners binnen en buiten het jeugdwerk: Kazou, Globelink, Tumult, Mediaraven, Jeugd Rode Kruis, Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen, AFS, Scouts en Gidsen Vlaanderen, KSA, Graffiti, FOS, IJD, KLJ, Bouworde, Jong en Van Zin, JNM, Karavaan, Mooss, Koning Kevin, Bizon, VVJ, Vlaamse Jeugdraad, Vluchtelingenwerk Vlaanderen en het opvangcentrum Fedasil Dendermonde. Infobundel over jouw rol als coach DRAFT Datum: 29 april 2016

3 Inhoud 7 Inleiding 9 Wat plan en organiseer je vooraf? Overzicht 10 Jouw rol bij het voorbereidingsmoment 10 Vooraf 10 Educatief spel Tumult 11 Doel 11 Materiaal 13 Voorbereiding 13 Speluitleg 26 Een coachende houding 27 Jouw rol na het weekend 29 Bijlage 1 Richtlijnen voor begeleiders 33 Bijlage 2 Emotieboom 16 Jouw rol op het weekend zelf 16 Vrijdagavond 17 Richtlijnen voor begeleiders 17 Rollenspel voor reflectie over de begeleidershouding 20 Zaterdagavond 21 Emoties 22 Leren uit situaties 23 Voorbereiding volgende dag 23 Ontspanning 23 Video 24 Zondag 24 Emoties 24 Leren uit situaties 24 Persoonlijke groei 4 OVER JOUW ROL ALS COACH OVER JOUW ROL ALS COACH 5

4 Inleiding Jij begeleidt een groep vrijwilligers voor een wereldspelersweekend? Schitterend en alvast heel erg bedankt. We hopen dat het voor jou en je ploeg een sterke ervaring kan worden. Wij gebruiken de term coach voor jou: we hopen namelijk dat jij het beste uit de vrijwilligers kunt halen om de niet begeleide minderjarige vluchtelingen een topweekend te bezorgen. Jij bent als coach een zeer belangrijke schakel in ons project. Cruciaal om de leerervaringen van de vrijwilligers, jezelf als coach en jouw organisatie naar boven te halen, uit te diepen en te delen. Bedoeling is dat jij en je vrijwilligers: Heel wat leerervaringen opdoen en deze ook actief benoemen (zowel bij de start van het weekend als bij het einde zullen we hun leerervaringen en reflecties filmen en op de Wereldspelerssite bundelen); Jullie ervaring meenemen naar je lokaal engagement waardoor er op vele andere plaatsen ook initiatieven zullen opgezet worden vanuit het jeugdwerk; Jullie ervaring meenemen naar de werking van je Vlaamse koepelorganisatie en daar verbindingsacties op poten zetten rond jeugdwerk en jonge vluchtelingen. OVER JOUW ROL ALS COACH 7

5 Om je te ondersteunen, zijn er twee bundels voorhanden: Wereldspelersweekend infobundel jouw rol als vrijwilliger: Alle praktische informatie die alle vrijwilligers krijgen over het opvangcentrum, het activiteitenweekend, jullie verblijf in een jeugdlokaal in de buurt en richtlijnen voor de begeleidershouding. Wereldspelersweekend infobundel - jouw rol als coach: De bundel die je nu leest, is voor jouw ondersteuning om je ploeg vrijwilligers op een goeie manier voor te bereiden op het Wereldspelersweekend. We omschrijven hoe jij volgens ons zo n wereldspelersweekend het beste aanpakt. Wat plan en organiseer je vooraf? Overzicht Concreet verwachten we dat je volgende initiatieven neemt: Naast het lezen van de bundels, vinden we het belangrijk dat je een vorming Train The Coach volgt. Deze bundel kwam tot stand in samenwerking met Tumult, Jeugd Rode Kruis, Globelink, Formaat, AFS en De Ambrassade. Wat? Vormingsdag Train The Coach volgen Voorbereidingsmoment organiseren voor de vrijwilligers. - Pols of jouw organisatie erin is geslaagd om 10 vrijwilligers bijeen te krijgen. - Doodle/uitnodiging versturen Voorbereiding en planning invullen op de website: - Vraag je login aan via sien.wollaert@ambrassade.be - Tabblad planning: namen coaches + vrijwilligers doorgeven - Voorbereiding weekend uploaden Attesten van goed gedrag en zeden opvragen bij je vrijwilligers Wanneer? Kijk op voor de data Minstens een maand voor het weekend Minstens twee maanden voor het weekend Ten laatste woensdag voor het weekend Ten laatste woensdag voor het weekend Contact opnemen met de verhuurverantwoordelijke van je slaapplaats - Verantwoordelijke verhuur KSA: Hanke Sarens - Gsm: Mail: hankesarens@gmail.com - Verantwoordelijke verhuur Scouts: Ina Van Ransbeeck Gsm: Mail: verhuur@scoutsdendermonde.be Ten laatste woensdag voor het weekend Evaluatie van het weekend ingeven op de site via het tabblad overdracht Ten laatste een week na je weekend 8 OVER JOUW ROL ALS COACH OVER JOUW ROL ALS COACH 9

6 Jouw rol bij het voorbereidingsmoment Vooraf Een activiteitenweekend met niet begeleide minderjarige vluchtelingen zal natuurlijk niet zijn zoals we het gewoon zijn. Daarom vragen we jullie om een voorbereidingsmoment te organiseren. Op dat voorbereidingsmoment kom je samen met de mede-coach en je tien vrijwilligers. Dit voorbereidingsmoment is van groot belang voor de organisatie van je wereldspelersweekend. Niet enkel ontmoet je alle vrijwilligers al eens, je denkt ook samen actief na over wat je gaat doen op weekend. Zorg ervoor dat je twee maanden voor het weekend begint met het zoeken naar een datum waarop alle vrijwilligers vrij zijn. Maak daarvoor eventueel een Doodle. Wanneer je een datum hebt gevonden die voor iedereen past, nodig je je vrijwilligers officieel uit voor dit voorbereidingsmoment. Je vindt een standaardmail op de website, onder het tabblad voorbereidingsmoment. Educatief spel Tumult Om dit voorbereidingsmoment optimaal vorm te geven, ontwikkelde Tumult een educatief spel dat jullie naar eigen gevoel kunnen aanpassen. Neem minimum 2 uur de tijd om hier mee bezig te zijn. Tijdens het spel wordt ook een aanzet gegeven voor de voorbereiding van de activiteiten, maar voorzie er daarnaast ook nog speciaal tijd voor. In ideale omstandigheden kun je één dagdeel de tijd nemen om het spel te spelen en houd je een ander moment vrij om de activiteiten van het wereldspelersweekend voor te bereiden. Het spel kan je naar eigen gevoel aanpassen. De deelnemers spelen individueel maar met een gezamenlijk einddoel. Het spel bestaat uit allerhande stellingen en opdrachten die hen voorbereiden op het organiseren van activiteiten in het centrum. Deze stellingen en opdrachten houden verband met taal, beeldvorming, reflectie/ referentiekader, asiel en spel. Je kan zelf kiezen welke opdrachten je aan het spel toevoegt. Er worden telkens drie voorstellen gedaan maar je kan ook perfect zelf een eigen werkvorm hieraan toevoegen. Daarnaast bestaat de vorming ook uit nabesprekingen die de coaches met hun vrijwilligers houden. Het spel wordt 5 keer onderbroken om telkens stil te staan bij bepaalde zaken. Dit heeft tot doel de indrukken samen te vatten die uit het spel kwamen en dieper in te gaan op alle info. Tot slot wordt in de vorming al een aanzet gegeven aan de vrijwilligers om met alles wat ze nu weten aan de slag te gaan om activiteiten voor te bereiden. Doel De vrijwilligers hebben na de bijeenkomst minder het gevoel voor de leeuwen geworpen te worden. De vrijwilligers kunnen al kennis maken met specifieke begrippen ivm vluchten, asiel. De vrijwilligers kregen voldoende tips waar ze op moeten letten voor ze aan een activiteit beginnen, zowel qua taal, thema als het soort activiteit. De vrijwilligers begrijpen wat er allemaal moet gebeuren op het weekend en hoe het weekend er zal uitzien. MATERIAAL Stellingenkaarten Spelbord Pionnen Dobbelsteen Materiaal van de verschillende methodieken De infobundel Flappen Stiften/pennen Fototoestel (of je fancy gsm) Plattegrond van het centrum Dagplanning van het centrum Kaartjes met spelmateriaal en praktische weetjes Zak met foto s van jongeren Stopwatch (kan ook op je gsm zijn) 10 OVER JOUW ROL ALS COACH OVER JOUW ROL ALS COACH 11

7 VOORBEREIDING Download het spelbord, de stellingenkaarten, de fiches van de posten en de werkvormen van de website. Je vindt deze documenten onder het tabblad voorbereidingsmoment. Hang parkeer flappen op en leg er stiften bij. Op deze flappen kunnen dan alle vragen/bedenkingen/aandachtspunten worden genoteerd die bij deelnemers naar voren komen in de loop van het spel. In de nabespreking, bij het slagen van iedere opdracht kan hier dan naar worden terug gegrepen. Kies de methodieken die je wilt gebruiken tijdens het spel. Er worden er telkens drie voorgesteld, maar die hoeven niet allemaal gebruikt te worden. Bij sommige methodieken heb je zelf nog een klein beetje voorbereidingswerk. Leg materiaal klaar van de gekozen methodieken. Stel eventueel een beamer en laptop op, indien je voor methodieken koos met beeldmateriaal. Leg het spelbord klaar, met de stellingenkaartjes. SPELUITLEG Duur Dit spel duurt ongeveer een uur, zonder de tijd van de gekozen methodieken. Bij iedere methodiek staat een indicatie voor de duur ervan. Je hebt 5 methodieken die je moet kiezen. Je zult dus al gauw een 2,5 uur bezig zijn. Voorzie na het spel nog een halfuur nabespreking. Vergeet ook nergens een pauze in te lassen. Doel van het spel De deelnemers kruipen in de huid van een stel avonturiers, een stel zot geëngageerde vrijwilligers. Hun missie: jongeren in het centrum in Dendermonde een bangelijk weekend bezorgen. Dit kan door 5 verschillende elementen te verzamelen: een centrum, jongeren, vrijwilligers, spelen en spelmateriaal. Deze elementen verzamelen ze op de verschillende posten waarna ze zich richting het einddoel: Dendermonde begeven. OVER JOUW ROL ALS COACH 13

8 Schets spelbord 6. Het spel gaat op deze manier verder, tot je op een bepaalde post arriveert... Daar aangekomen spelen alle spelers samen een opdracht en kan je zo een definitief element in de wacht slepen om van je weekend een groot succes te maken. Hiervoor zijn echter twee voorwaarden: - Je moet 2 identieke stellingenkaarten kunnen voorleggen, zij moeten hetzelfde kleur hebben als de post waar je op staat en alle twee hetzelfde symbool op de achterkant hebben. - Je moet een opdracht naar behoren vervullen (zie verder). 7. In sommige gevallen kan het zijn dat je niet over de juiste stellingenkaarten beschikt voor de post in welke richting je uitgaat. Hiervoor zijn wisselvakjes op het spelbord voorzien (vakjes met pijltjes). Als je op zo n vakje terecht komt, mag je één stellingkaart omruilen met een stellingkaartje naar keuze. Uiteraard moet je de stelling opnieuw beantwoorden/bespreken. 8. Eenmaal alle vijf de benodigde elementen verzameld zijn, begint de race naar Dendermonde. Eenmaal alle spelers Dendermonde hebben bereikt, is het spel gewonnen. 9. De spelers hebben samen 60 minuten om het einddoel te bereiken. Daarom moeten ze oppassen van de tijdsbolletjes (de rode). Als ze hierop terecht komen, dan tikken er 3 minuten weg. Spelregels in een notendop 1. Elke speler speelt individueel (al is het uiteindelijke doel van het spel wel een gezamenlijk doel) en kiest een startpositie op het spelbord. Ze plaatsen hun pion daarvoor lukraak op een bolletje op het spelbord. Je verplaatst je over het spelbord met behulp van een pion. 2. Om zich te verplaatsen, gooi je met de dobbelsteen. Het aantal ogen geeft aan hoeveel stappen je mag verplaatsen. Je bepaalt zelf in welke richting je je over het spelbord manoeuvreert. 3. Eens op een bepaald vakje gearriveerd, trek je het bovenste kaartje van de stapels met stellingenkaarten in de overeenkomstige kleur. Op elk kaartje staat een bepaald symbool afgebeeld op de ene kant en een stelling/vraag op de andere kant. 4. Wanneer je de bijhorende vraag beantwoord hebt of zinvol op de stelling hebt gereageerd, mag je het kaartje houden. Je legt deze kaart voor je op tafel neer zodat de andere spelers goed zien welke kaart je kon bemachtigen. 5. Vervolgens is het aan de volgende speler, die precies hetzelfde doet. 14 OVER JOUW ROL ALS COACH OVER JOUW ROL ALS COACH 15

9 Richtlijnen voor begeleiders Jouw rol op het weekend zelf Vrijdagavond Op vrijdagavond zorg je voor een goeie start van jullie wereldspelersweekend. Doel: - De vrijwilligers reflecteren over hun begeleidershouding in functie van deze doelgroep - De vrijwilligers bereiden de activiteiten van de dag nadien voor. Duur: Minimum 2uur 15 minuten een half uur voor praktische afspraken, 45 minuten voor een rollenspel over aspecten van de begeleidershouding en 1uur ter voorbereiding van de activiteiten van de dag nadien Aandachtspunten: Het is belangrijk om het weekend op een goeie manier te starten. Motiveer hen en stel hen gerust waar nodig. Opbouw van de avond: - Voorzie een half uur speling voor de aankomst, bijvoorbeeld van 19u00-19u30 - Voorzie een half uur om het programma te overlopen, het huisreglement van het opvangcentrum, verdere praktische informatie over het centrum (locaties waar gespeeld kan worden, sleutels, materiaal, etc.), bijvoorbeeld van 19u30 tot 20u00. - Daarnaast vinden we het interessant om op vrijdagavond te werken rond hun begeleidershouding. We suggereren een rollenspel, bijvoorbeeld van 20u00 tot 20u45 - Eindig de avond met een blok van minstens één uur om de activiteiten van de dag erna voor te bereiden, bijvoorbeeld van 20u45 - We vinden het essentieel om op verschillende momenten je vrijwilligers te begeleiden in hun houding. Een ongekende doelgroep stelt jongeren vaak voor heel wat onzekerheden. Onderstaande praktische tips kunnen die onzekerheid ondervangen. De vrijwilligers vinden uitleg hierover een tekst in de infobundel maar het is volgens ons niet voldoende om hen dit enkel te lezen. Onze suggestie is om één van de onderstaande werkvormen uit te proberen, te observeren en aan te grijpen wat je ziet om daar met de groep over te reflecteren. De richtlijnen die jullie meekrijgen over begeleidingshouding zijn gebaseerd op onderzoek en de ervaring van de verschillende organisaties. Gebruik deze als houvast. We werken echter met mensen, dus uiteraard kun je aanpassen waar nodig. Probeer genoeg voeling te krijgen met de situatie en pas daarbij jouw houding aan. Tip: print de tips in bijlage 1 af en deel ze op vrijdagavond uit aan de vrijwilligers. Het is goed om deze ook uit te hangen en er regelmatig naar te verwijzen. Rollenspel voor reflectie over de begeleidershouding Verdeel de groep in groepen van 5 & 6 personen. Bespreek het scenario, verdeel de rollen en laat ze het scenario s naspelen. Oberveer wat er gebeurt. Vraag wat de groep opmerkte bij het spelen van het rollenspel. Je kunt de omschrijving van de verschillende rollen op strookjes schrijven of afdrukken. Bespreek daarna wat je observeerde met behulp van de richtlijnen voor begeleiders en onderstaande suggesties bij bespreking. Rollenspel over vertrouwen Doel: Het versterken van onderlinge vertrouwen om een goede basis te vormen. Focus: Wederzijdse vertrouwen Scenario: Tijdens de eerste kennismakingsspel merk je dat er een aantal jongeren zijn die niet enthousiast deelnemen en zeer weinig blootgeven terwijl er andere zijn die toegankelijker reageren en actief deelnemen. Jij bent de animator tijdens het weekend. Je las tijdens de voorbereiding dat vertrouwen winnen zeer belangrijk is. Je hebt er op voorhand goed over nagedacht hoe je dat moet aanpakken. Je probeert het beste van jezelf te geven. 16 OVER JOUW ROL ALS COACH OVER JOUW ROL ALS COACH 17

10 Jij bent een NBMV. Je bent hier nog maar net aangekomen. Alles is nog zeer onwennig en je begrijpt de structuur in het centrum nog niet helemaal. Tijdens het weekend zijn er precies een pak meer begeleiders aanwezig. Dat lijkt je handig, je hebt nog allerlei vragen over de afspraken in het centrum. Je bent een NBMV. Je bent al even in het centrum. De weekends verliepen meestal zeer rustig, overal wat rond hangen. Soms verveelde je jou wel. De begeleiding vond dat soms wel lastig. Nu hebben ze er iets nieuws op gevonden: meer begeleiding die activiteiten komen doen! Tof! Ze zien er wel wat jong uit om hier te werken, Hoe betrek jij die groep jongeren in de activiteit? Welke tools/tips gebruik jij om hun vertrouwen te winnen? Bespreking: Vertrouwen scheppen is van groot belang. Hoe? Vertel tijdens informele momenten ook kleine privé-weetjes over jezelf. Besteed voldoende tijd aan de kennismaking en vertel heel duidelijk wie jij bent, wat je daar komt doen, enz. Geef hen het gevoel dat ze welkom zijn, ook al ben jij bij hen op bezoek. Vrijwillige en vrijblijvende deelname aan de activiteiten. (Jongeren die op afstand toekijken, nemen op zich ook wel een beetje deel. Meedoen geeft hen nog onvoldoende vertrouwen. Push hen ook niet.) Rollenspel over groepsdynamiek Doel: Groepsdynamiek behouden en anticiperen op negatieve gevoelens Focus: Groepsdynamiek Scenario: Jullie zijn bezig met een tof kennismakingsspel (citroen citroen). Je leert er elkaar beter door kennen. Iedereen springt recht als de stelling voor zich op gaat en probeert zo snel mogelijk een andere stoel te bemachtigen. De jongeren leren elkaar kennen en de vraag of 1 van hen broers of zussen heeft, brengt slechte herinneringen naar boven bij ene. Deze jongen/meisje isoleert zich en begint te huilen. Na je laatste vraag ik heb een broer of zus, loopt iemand weg. Wat doe je? Je bent een animator. Jij leidt het spel. Je bent een NBMV. Je bent hier nog maar net en je hebt nog veel verdriet. Je vluchtte samen met je broer, maar jullie raakten elkaar kwijt toen je de oversteek maakte met de boot. Je weet niet waar je broer is, of hij nog leeft,. Tijdens het spel wordt iets gezegd over broers, je wordt verdrietig en gaat apart zitten. Je bent een animator. Een andere animator leidt het spel. Jij speelt enthousiast mee. Hoe reageer jij tegenover dat meisje/die jongen? Wat doe je om de groepsdynamiek te behouden? Welke zaken zijn hierin belangrijk om te onthouden? Bespreking: Wees optimistisch, maar geef ruimte aan negatieve gevoelens. Blijf neutraal wanneer je luistert en probeer positief te eindigen om zo weer verder aansluiting te vinden bij de groep. Geef hen zeker ook niet het gevoel dat ze anders zijn (vb.: het komt ook hier voor dat jongeren een broer of zus verliezen). De jongeren kunnen helemaal anders reageren op bepaalde situaties dan je verwacht. Luister rustig naar hun verhaal en ga niet in discussie. Stel een alternatief voor en werk samen naar een oplossing. Rollenspel over taalbarrière Doel: Het versterken non verbale communicatie Focus: Alternatieve communicatietechnieken Scenario: Bij het uitleggen van een activiteit verliezen sommige jongeren hun focus omdat ze niet begrijpen wat er gezegd wordt. Jij bent de animator tijdens het weekend. Je las tijdens de voorbereiding dat vertrouwen winnen zeer belangrijk is. Je hebt er op voorhand goed over nagedacht hoe je dat moet aanpakken. Je probeert het beste van jezelf te geven. Jij bent een NBMV. Je bent hier nog maar net aangekomen. Alles is nog zeer onwennig en je begrijpt de structuur in het centrum nog niet helemaal. Tijdens het weekend zijn er precies een pak meer begeleiders aanwezig. Dat lijkt je handig, je hebt nog allerlei vragen over de afspraken in het centrum. Je bent een NBMV. Je bent al even in het centrum. De weekends verliepen meestal zeer rustig, overal wat rond hangen. Soms verveelde je jou wel. De begeleiding vond dat soms wel lastig. Nu hebben ze er iets nieuws op gevonden: meer begeleiding die activiteiten komen doen! Tof! Ze zien er wel wat jong uit om hier te werken, Hoe leg je het spel op een verstaanbare manier uit? Waar let je op en welke alternatieven gebruik je? 18 OVER JOUW ROL ALS COACH OVER JOUW ROL ALS COACH 19

11 Bespreking: Gebruik oogcontact en visuele afbeelding Afbeeldingen/foto s gebruiken tijdens activiteiten Gebruik korte zinnen gebruiken en laat de jongeren nog eens herhalen. Overdrijf met je bewegingen wanneer je iets uitlegt en roep hulp van andere jongeren (de ene kan al beter Nederlands dan de ander, waardoor die andere jongere meer gemotiveerd is om ook Nederlands te leren. Ze helpen elkaar wel in hun eigen taal) Zaterdagavond Na een ganse dat activiteiten zullen jullie zeker nood hebben aan een beetje rust. Maak toch zeker ruimte voor reflectie. We vinden het belangrijk er aandacht is voor hoe de vrijwilligers dit wereldspelersweekend beleven. We proberen om hiervan een positieve ervaring te maken, zowel voor de niet begeleide minderjarige vluchtelingen als voor de vrijwilligers. Doel: - Ruimte te maken voor het uiten van emoties, leren uit situaties en aandacht hebben voor de persoonlijke groei van de vrijwilligers. - Voorbereiding voor de dag erna - Ontspanning Duur: 2 uur: Minimum 1 uur voor de reflectie en 1 uur voor de planning voor de dag erna. Emoties Maak ruimte voor emoties die doorheen de dag speelden. Neem voldoende tijd voor dit deel. Hoeveel precies hangt erg af van je groep en van hoe de dag verliep. Stil gesprek Leg flappen op tafels die verspreid staan in de kamer Op elke flap staat een gevoel: boos, trots, onzeker, blij, triest,.. Pas de kernwoorden gerust aan naar gelang wat je doorheen de dag zag gebeuren en laat 1 flap blanco. Geef iedereen een alcoholstift en nodig hen uit op de flappen hun naam te schrijven bij de emoties die ze doorheen de dag gevoeld hebben en ook voorbeelden van wanneer ze dat voelden. Vraag om dit in stilte te doen. Je kan hierbij een rustig achtergrond muziekje spelen. Overloop in groep de flappen. Persoonlijke curve Geef iedereen een blad papier en kleurpotloden Vraag hen een curve te tekenen over het verloop van de dag. De X-as is de tijd, de Y-as de emoties. Sterke positieve emoties schieten uit naar boven, sterke negatieve emoties schieten uit naar beneden. Bvb: Kies telkens een methode die past bij de dynamiek in je groep. Kies er minstens één om rond emoties te werken en bespreek daarna wat ze leren uit de verschillende situaties. Bereid ook de activiteiten van morgen verder voor. Vraag om de incidenten die maakte dat men zich zo voelde erbij te schrijven. Geef vervolgens iedereen de kans zijn curve toe te lichten. 20 OVER JOUW ROL ALS COACH OVER JOUW ROL ALS COACH 21

12 Gestructureerd gesprek Zet je in een kring en leg emotiekaarten in het midden. Dit kunnen heel expliciete kaarten zijn (genre smileys) maar het kunnen ook kaarten zijn die eerder associaties stimuleren. Je kan ook de emotieboom gebruiken (zie bijlage 2) Vraag iedereen één kaart uit te kiezen die overeenstemt met hun gevoel nu of op een bepaald moment in de dag. Of je laat hen een mannetje uit de boom aanwijzen dat uitbeeldt hoe ze zich voelen. Laat iemand als eerste zijn kaart (positie mannetje) toelichten en vraag hem een volgende aan te duiden om zijn kaart (positie mannetje) toe te lichten. Doe dit tot iedereen aan de beurt geweest is. Open gesprek Zet je in een kring en vraag hoe iedereen zich voelt. Vraag vervolgens of ze ook andere emoties hadden doorheen de dag en welke gebeurtenissen deze emoties opwerkten Als coach noteer je tijdens de emotie-bespreking gebeurtenissen die best verder uitgeklaard worden. Je geeft aan dat we er zo dadelijk dieper op in kunnen gaan en waakt er zo over dat in de eerste bespreking vooral ruimte is voor emoties en het nog niet over bvb praktische zaken gaat. Leren uit situaties Tijdens de bespreking van de emoties zijn ongetwijfeld verhalen en situaties naar boven gekomen die best verder besproken worden. Als coach noteerde je ze. Je legt ze nu voor aan de groep en vraagt of er nog andere zaken zijn die ze graag grondig bespreken. Je noteert alle onderwerpen op een flap zodat iedereen ze kan zien. Je maakt een onderscheid tussen wat vanavond uitgeklaard dient te worden en wat in een latere fase kan (bv. zondag of na het weekend). Je bespreekt de 1e groep onderwerpen. Je analyseert wat er precies gebeurde. Je formuleert samen oplossingen en je spreekt af wie de oplossing ter harte neemt. Afhankelijk van de goesting en de tijd, kan je de minder dringende onderwerpen laten rusten of ook nog bespreken. Voorbereiding volgende dag Je overloopt de planning en de activiteiten van de volgende dag. Je maakt duidelijke afspraken en je stelt eventueel plannen bij adhv de ervaringen van vandaag. Ontspanning Tijd om het even los te laten. Geef iedereen ruimte om zich te ontspannen. Zorg er wel voor dat alle begeleiders morgen voldoende fris paraat staan. Zorg dat iedereen zijn gedachten even heeft kunnen verzetten, maar ook niet doodmoe in bed kruipt. Hou je beschikbaar voor vrijwilligers die eventueel nog een persoonlijk gesprek willen en je nodig hebben als coach. Video Je beschikt dit weekend over heel wat materiaal om audio en video op te nemen. We verwachten van jou als coach dat je een soort dagboekkamer installeert in het lokaal waar je slaapt. Kies daarvoor een rustige kamer, bijvoorbeeld de keuken. Bij het materiaal zit steeds een handleiding van hoe je opnames maakt. We grijpen even terug naar de inleiding via onderstaand kader. Zo kan je zien dat het inrichten van een dagboekkamer voornamelijk gericht is op het delen van leerervaringen over organisaties heen. Jij bent als coach een zeer belangrijke schakel in ons project. Cruciaal om de leerervaringen van de vrijwilligers, jezelf als coach en jouw organisatie naar boven te halen, uit te diepen en te delen. Bedoeling is dat jij en je vrijwilligers: Heel wat leerervaringen opdoen en deze ook actief benoemen (zowel bij de start van het weekend als bij het einde zullen we hun leerervaringen en reflecties filmen en op de Wereldspelerssite bundelen); Jullie ervaring meenemen naar je lokaal engagement waardoor er op vele andere plaatsen ook initiatieven zullen opgezet worden vanuit het jeugdwerk; Jullie ervaring meenemen naar de werking van je Vlaamse koepelorganisatie en daar verbindingsacties op poten zetten rond jeugdwerk en jonge vluchtelingen. 22 OVER JOUW ROL ALS COACH OVER JOUW ROL ALS COACH 23

13 Zondag Ook op zondag is het belangrijk om terug stil te staan bij de beleving van de vrijwilligers en bij wat men geleerd heeft uit dit proces. Daarnaast zijn we benieuwd naar een vervolg voor de vrijwilligers. Doel: - Ruimte te maken voor het uiten van emoties, leren uit situaties en aandacht hebben voor de persoonlijke groei van de vrijwilligers. - Bedanking - Praten over wat er volgt (ideeën voor de organisatie, voor je dorp/gemeente, voor de volgende groep) Emoties Gebruik opnieuw methodieken om de emoties en verhalen van de dag in kaart te brengen. Zie hoger voor opties. Leren uit situaties Indien er gisteren nog besprekingspunten over bleven, neem je die flap erbij en vul je aan met te bespreken onderwerpen van vandaag. Anders lijst je enkel op wat uit de verhalen van vandaag komt. Je deelt de onderwerpen op in Relevant voor ons (als organisatie, groep, persoonlijk) Relevant voor alle wereldspelers Relevant voor het centrum van Dendermonde en/of de lokale vrijwilligers Je bespreekt elk topic en formuleert samen conclusies en voorstellen. De coaches zorgen ervoor dat deze bedenkingen en suggesties doorgegeven worden. Persoonlijke groei Tijd om even stil te staan wat het weekend betekent heeft voor elke vrijwilliger. Wat leerden ze hieruit, wat nemen ze mee, veranderde het hun kijk, opvattingen,? Deze activiteiten kan je ook na het weekend doen, als alles wat gezakt en iedereen weer fris is. Twee mogelijke methodieken: Zelfportret Laat iedereen een eenvoudige schets maken van zichzelf. Vraag hen om (aan)tekeningen te maken van waar iets veranderde, groeide: - In hun hoofd: nieuwe kennis, nieuwe inzichten, andere opinie, nieuwe woordenschat in een nieuwe taal, - In hun hart: nieuwe vriendschap, verbondenheid, een verhaal dat hen geraakt heeft, - Aan de handen: een nieuwe vaardigheid, iets dat ze voor t eerst deden, een techniek die ze leerden, Hang de portretten uit en geef iedereen de kans even rond te lopen en elkaars portret te bekijken. Take it or leave it Laat iedereen zich knus installeren in de ruimte. Geef iedereen 3 papiertjes (3 verschillende kleuren is handig) en een balpen. Overloop het weekend en vraag vervolgens om op elk papiertje één iets te schrijven. Op het blauwe blaadje, iets dat ze leerden. Op het rode blaadje iets van dit weekend dat ze graag blijvend koesteren. Op het witte blaadje een negatieve ervaring. Geef hen tijd om in stilte voorbeelden te bedenken en te noteren. Verzamel in een kring. Vraag om hun blauwe blaadje in hun broekzak te steken zodat ze het altijd bij zich hebben en weer kunnen consulteren als ze het niet meer precies weten. Nodig hen vervolgens uit om het rode blaadje op een meer intieme plaats op te bergen. Voorlopig kan het in hun handtas, portefeuille, binnenzak,. Geef het thuis gerust een betere plaats (een herinneringsdoos, ). Het witte briefje mag iedereen tot een propje maken en in een vuilbak gooien die rondgaat. Dit laten we achter ons. Wil iemand iets vertellen over wat hij op een briefje schreef, dan kan dat maar het moet zeker niet. 24 OVER JOUW ROL ALS COACH OVER JOUW ROL ALS COACH 25

14 Een coachende houding Zoals we al uitlegden ben jij op heel wat momenten tijdens het weekend degene die het gesprek opent over wat er allemaal gebeurt tijdens het weekend. Een wereldspelersweekends is anders dan een weekend met activiteiten in je vertrouwde jeugdvereniging. Ook jij als coach en begeleider weet niet wat de beste manier is om met bepaalde situaties om te gaan of om te reageren bij conflictsituaties. Je komt in een ambigue situatie terecht samen met jouw groep vrijwilligers. Ook jij weet het antwoord niet op alle vragen. Ook jij weet niet hoe je het beste reageert in alle situaties. Het enige wat je kan doen is de vrijwilligers ondersteunen om er een leuk weekend van te maken en een goeie leerervaring. Het lijkt ons goed om hierbij een coachende houding aan te nemen. Je bent zelf natuurlijk geen professionele coach en dit wordt ook niet van je verwacht. We menen wel dat het handig is om een aantal vraag- en gesprekstechnieken te kennen en in het achterhoofd te houden. Het zijn manieren om leren te ondersteunen en te motiveren, kortom het beste uit de ander te halen. We staan hier ook bij stil tijdens de Train The Coach vorming. Je kan een overzicht van deze technieken downloaden op de website onder het tabblad voorbereidingsmoment. Jouw rol na het weekend Bedank alle vrijwilligers om dit weekend mee te begeleiden. Bespreek volgende zaken: Meer van dat? Is er goesting is om meer gelijkaardige activiteiten te doen of om actie te ondernemen voor andere vluchtelingen? Brainstorm samen wat jouw groep/organisatie/ nog zou kunnen doen voor vluchtelingen. Vertel over mogelijke plannen of initiatieven waar je organisatie mee bezig is. Vermoedelijk is de tijd te kort om tot concrete plannen te komen maar laat het enthousiasme niet koud worden. Noteer de ideeën en koppel ze terug naar de contactpersoon in je organisatie zodat het opgevolgd kan worden. Volgende groepen? Wat geef je door aan de volgende groepen zodat hun wereldspelersweekend optimaal zou verlopen? Het resultaat van alle input tijdens en na dit weekend vat je samen in een document dat je upload op de website onder het tabblad overdracht. Onderschat dit onderdeel niet! Net zoals de dagboekkamer dient dit om anderen te inspireren en kennis over te dragen. Voor andere coaches kan het een nuttige houvast zijn om hun eigen weekend voor te bereiden. We dromen ervan om dit project uit te breiden naar andere alle gemeentes waar kinderen en jongeren in opvangcentra zitten. Jouw ervaringen en enthousiasme spelen daarin een grote rol. Maar er is meer. Jij hebt zelf als coach een groepje vrijwilligers kunnen begeleiden. Jouw organisatie kan een groot multiplicatoreffect spelen om: meer vrijwilligers enthousiast te maken goed na te denken over de manier waarop jullie als organisatie vluchtelingen kunnen versterken structureel bij te dragen aan de lokale verankering tussen jeugdwerkorganisaties en opvangcentra. Alle suggesties zijn hiervoor zeker welkom via Hopelijk mogen we verder surfen op jouw enthousiasme?? 26 OVER JOUW ROL ALS COACH OVER JOUW ROL ALS COACH 27

15 Bijlage 1 Richtlijnen voor de begeleiders Onthaal Belangrijk is om vanaf het begin vertrouwen te winnen. Besteed voldoende tijd aan de kennismaking. Dat kan ook al spelend. Vertel heel duidelijk wie jij bent, wat je daar komt doen, enz. Geef hen het gevoel dat ze welkom zijn, ook al ben jij bij hen op bezoek. Vrijwillige en vrijblijvende deelname aan de activiteiten. (Jongeren die op afstand toekijken, nemen op zich ook wel een beetje deel. Meedoen geeft hen nog onvoldoende vertrouwen. Push hen ook niet.) De jongeren zullen niet meteen het gevoel hebben dat het iets voor hen is, geef vertrouwen, zorg voor duidelijkheid, zodat ze weten dat de activiteiten wel iets voor hen is. Begeleiding Vertrouwen scheppen is van groot belang. Hoe? Vertel tijdens informele momenten bijvoorbeeld ook kleine privé-weetjes over jezelf. Werk op maat van de jongeren, op hun ritme, zodat hun zelfvertrouwen groeit Groepsgevoel is belangrijk, de groep geeft hen steun ook nood aan netwerk en vangnet Onder de grote groep zitten heel wat verschillen en gelijkenissen leeftijd, geslacht, etnische achtergrond. Ga op zoek naar de gelijkenissen in talenten. Wees super optimistisch, maar geef ruimte aan negatieve gevoelens. Duw die gevoelens niet weg. Blijf neutraal wanneer je luistert en probeer positief te eindigen om zo weer verder aansluiting te vinden bij de groep. Geef hen zeker ook niet het gevoel dat ze anders zijn (vb.: het komt ook hier voor dat jongeren een broer of zus verliezen). Zit hen ook niet de hele tijd uit te vragen. Probeer zelf veel controle te behouden, zonder te formeel te gaan doen. 28 OVER JOUW ROL ALS COACH OVER JOUW ROL ALS COACH 29

16 Rol als vrijwilliger Je bent daar in eerste instantie als vrijwilliger. Geen valse beloftes maken en geen gegevens uitwisselen (gsm, social media, ) Heel belangrijk om neutraal te blijven. Respecteer de afspraken en huisreglement van het centrum. Behoud je kritische kijk, maar ga diplomatisch te werk. Als je aan de buitenwereld vertelt dat je als vrijwilliger naar een opvangcentrum gaat zal je heel wat reacties krijgen. Je zult jammer genoeg niet van iedereen schouderklopjes krijgen. Wees hiervan bewust. Je bent daar als vrijwilliger, natuurlijk ook om zelf plezier te beleven MAAR let op je houding en respecteer de gedragsregels vernoemt in de bundel (alcoholgebruik, rookpauzes, enz.) Let op je kledij. Wij voorzien T-shirts en andere materiaal. Behandel deze als goede huisvader. Kwetsbaarheid van jongeren Je medelijden wordt op de proef gesteld: pas op met wat je zegt. Beloof hen geen dingen die je niet kan waarmaken en vermijd conversaties over asielprocedures. Elk dossier is anders. Het overlevingsinstinct van de jongeren is sterk aanwezig. Ze komen vaak uit zeer moeilijke situaties. Wat ze kunnen gebruiken, zullen ze gebruiken. Zo proberen ze ook beroep te doen op vrijwilligers, misschien kunnen zij hen helpen, antwoorden geven. (Voor de jongeren in het centrum is het verschil tussen begeleider en beroepskracht ook niet altijd even duidelijk) Blijf neutraal: toon je empathie, maar versterk zeker niet de negatieve gevoelens bij de jongeren. De insteek is om een positieve leuke dag te beleven. Werk daarrond. De jongeren zijn zeer onzeker, want alles is nieuw. Hun eigenwaarde daalt hierdoor. Belangrijk is om talenten en dingen die ze goed kunnen extra in de kijker te zetten. De jongeren kunnen helemaal anders reageren op bepaalde situaties dan je verwacht. Luister rustig naar hun verhaal en ga niet in discussie. Stel een alternatief voor en werk samen naar een oplossing. De jongeren hebben meestal een beperkt netwerk. Hun nood aan sociale contacten is dan ook groot, maar ze spreken dit niet altijd uit. De jongeren zijn ook gewoon pubers, net als andere tieners. Maar ze ervaren dit dubbel, want ze moeten opnieuw een identiteit ontwikkelen in een nieuw land (resetknop). Bekijk hen niet alleen als gekwetste vogeltjes. Door hun traject zijn ze enorm weerbaar en hebben veel veerkracht. En vaak hoe jonger, hoe meer aanpassingsvermogen. Taalbarrière Spel Maak oogcontact Gebruik visueel materiaal (afbeeldingen/foto s) tijdens activiteiten Gebruik korte zinnen Laat de jongeren nog eens herhalen. Betrek hen. Zorg voor een duidelijke terreinafbakening en spelregels Overdrijf met je bewegingen wanneer je iets uitlegt Vraag hulp van de jongeren zelf laat ze van elkaar leren (de ene kan al beter Nederlands dan de ander, waardoor die andere jongere meer gemotiveerd is om ook Nederlands te leren. Ze helpen elkaar wel in hun eigen taal) De jongeren zullen onder elkaar zeker hun eigen taal spreken, wat normaal is. Voel dus zeker geen achterdocht wanneer dat gebeurt. Geef af en toe aan om het in het Nederlands te proberen. Sommige zaken moeten opgebouwd worden: begin niet meteen met hevige spelletjes (worstelspelletjes veel lichamelijk contact) Je moet aandacht hebben voor verschillen en gevoeligheden, maar je moet ook niet té braaf zijn (vb: bommen, piraten, ) Vermijd back to basics activiteiten. Deze roepen vaak ook andere connotaties/ herinneringen op Doe groepsactiviteiten groep is steunpilaar Houw het laagdrempelig iets wat aansluit bij wat ze kennen Hou het informeel Heb aandacht voor talenten leer van elkaar Zorg voor medezeggenschap gevoel van controle (overlevingsinstinct): Geef hen opdrachten, verantwoordelijkheid. Maak geen te druk programma: op tempo van de jongeren Zorg dat ze met de activiteiten even het hoofd kunnen leeg maken t is tof! Stimuleer concentratie: aandacht is soms snel weg omdat ze veel aan hun hoofd hebben. Stimuleer ze, maar geef ze ook de ruimte. 30 OVER JOUW ROL ALS COACH OVER JOUW ROL ALS COACH 31

17 Bijlage Emotieboom OVER JOUW ROL ALS COACH 33

18 Colofon Uitgave Auteurs De Ambrassade Katrien Zuallaert, Globelink Racha Mallat, Formaat Emma Achten, Jeugd Rode Kruis Mathijs Wouters, Globelink Liesbeth Vanmechelen, AFS Line Ostyn, De Ambrassade Frederique Loones, De Ambrassade Toon Luypaert, De Ambrassade Sien Wollaert, De Ambrassade Marieke Duytschaever, Tumult Katrien Vissers, Tumult Ontwerp fotografie Johnny Bekaert Sien Verstraeten Contactgegevens De Ambrassade Leopoldstraat 25, 1000 Brussel OVER JOUW ROL ALS COACH

19 WERELDSPELERS Jeugdwerk zonder grenzen