Beleidsnotitie Dagbesteding en vervoer voor volwassenen

Transcriptie

1 Beleidsnotitie Dagbesteding en vervoer voor volwassenen In het kader van de geldende beleidsregel NZA: Prestatiebeschrijvingen en tarieven Dagbesteding en vervoer AWBZ Dagbesteding

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Wanneer is er sprake van dagbesteding Cliënten Volwassenen Dagactiviteitencentrum Dagactiviteiten voor cliënten op de woonlocatie Ouderen / senioren Wat biedt De Lichtenvoorde 9 5. Toekomstige dagbesteding De Lichtenvoorde De WMO De WERKWINKEL Museum Freriks t Atelier Hamalandschool De organisatie van de dagbesteding Inhoudelijk: het zorgplan Procedures Ketenafspraken Vervoer Personeel Vrijwilligers 19 Bijlage - Begripsbepalingen - Organogram - Literatuurlijst Beleidsnotitie Dagbesteding Auteur(s) Anton Stoltenborg Datum Advies/instemming: Managementteam Centrale Verwantenraad Centrale Cliëntenraad Ondernemingsraad Voorgenomen besluit Bestuurder Accordering Raad van Toezicht Vaststelling Bestuurder Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

3 1. Inleiding Dagbesteding is een belangrijk aspect in het leven van iedereen, dus ook in het leven van mensen met een verstandelijke beperking. Bij dagbesteding denken we in termen als dagritme, zelfontplooiing, ontmoeten van anderen, gevoel van eigenwaarde, normalisatie en integratie. In deze beleidsnotitie zal regelmatig verwezen worden naar Beleidsregel prestatiebeschrijvingen en tarieven dagbesteding en vervoer AWBZ. Deze beleidsregel met kenmerk CA-451 geldt voor de periode tot en met 31 december Behalve grove contouren vanuit de WMO is er over 2012 nog geen helder beleid wat als handvat kan dienen. Dagbesteding houdt in een structurele tijdsbesteding met een welomschreven doel waarbij de cliënt actief wordt betrokken en die hem zingeving verleent, niet zijnde een reguliere dagstructurering die in de woon-/verblijfsituatie wordt geboden dan wel een welzijnsactiviteit zoals zang, bingo, uitstapjes en dergelijke. (bron: beleidsregel) Er zijn veel vormen van dagbesteding. Uitgaande van het begrip normalisatie in de visie van De Lichtenvoorde definiëren we het hebben van betaald werk als norm. Naast de bovengenoemde aspecten kan men met betaald werk een eigen inkomen verwerven en daarmee meer keuzes maken. Maar we moeten bij het hanteren van betaald werken als norm ook niet al te streng zijn: - Er zijn verschillende vormen van dagbesteding die alle kunnen bijdragen tot de hierboven genoemde aspecten. - Er zijn verschillende (groepen van) cliënten, met hun eigen mogelijkheden maar ook hun beperkingen. Keuzevrijheid cliënten: In de beleidsregel wordt de keuzevrijheid van dagbesteding van de cliënt in de gehandicaptenzorg en geestelijke gezondheidszorg gemaximaliseerd. Cliënten kunnen aangeven waar ze hun dagbesteding willen genieten en zijn daarom niet meer aangewezen op de faciliteiten van de verblijfsaanbieder. (bron: beleidsregel) In deze notitie wordt beschreven welke groepen cliënten we kunnen onderscheiden en welke vormen van dagbesteding er zijn voor die doelgroep binnen De Lichtenvoorde. Uiteindelijk is het zoeken van de meest passende dagbesteding een proces waarbij de wensen en de mogelijkheden van het individu het belangrijkst zijn. Of men uiteindelijk de juiste keuze kan maken hangt daarnaast af van: De mogelijkheden die worden geboden. De wet- en regelgeving. De mate waarin de cliënt ondersteund wordt in het maken van de keuze. De mate waarin de cliënt ondersteund wordt bij het verwerven of behouden van werk. Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

4 Dagactiviteit VG: Dagactiviteit voor personen met een verstandelijke handicap die als gevolg van hun beperkingen niet kunnen deelnemen aan gewoon werk of begeleid werk (maatschappelijke integratie is niet mogelijk). De activiteit vindt overdag plaats, buiten de woonsituatie, in groepsverband. (bron: beleidsregel) Daarnaast komt in deze notitie aan de orde wat De Lichtenvoorde als zorgaanbieder dient te organiseren in het kader van de dagbesteding. En welke vormen van dagbesteding er in de toekomst geboden gaan worden. Algemeen uitgangspunt bij alle vormen van dagbesteding is dat de dagbesteding plaats vindt in een andere omgeving dan de woonomgeving, dat andere activiteiten worden uitgevoerd en dat de taakuitvoering van de begeleiders verschilt met die van de woonbegeleiders. Zoals altijd zijn er natuurlijk ook op deze regel uitzonderingen, zoals: cliënten met zodanige psychische of fysieke beperkingen dat verplaatsing al veel problemen zou geven; Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

5 2. Wanneer is er sprake van dagbesteding? De beleidsregel (beleidsregel prestatiebeschrijvingen tarieven dagbesteding en vervoer) geeft de volgende omschrijving: Dagbesteding houdt een vervangende activiteit voor werk of school in, als dit niet op de reguliere dan wel aangepaste wijze (zoals werk op basis van de Wet Sociale Werkvoorziening of aangepast (speciaal) onderwijs) kan worden gerealiseerd. Naar de mogelijkheden van de cliënt die dagbesteding geniet, biedt de dagbesteding een vervangende activiteit voor een vergelijkbare duur van een reguliere werkweek van 36 uur. Dagbesteding is te onderscheiden van reguliere dagstructurering die in de woon-/verblijfsituatie wordt geboden. Aanbieden van structuur gebeurt in de eerste plaats door het ritme van het leven in een dergelijke situatie en hoeft derhalve niet te gelden als dagbesteding. Verder is dagbesteding, op grond van deze beleidsregel en bekostigd vanuit de AWBZ, te onderscheiden van welzijnsactiviteiten als zang, bingo, uitstapjes en dergelijke. Deze worden aangeboden aan de cliënt ter vervanging van het niet kunnen deelnemen aan reguliere welzijnsactiviteiten zoals die in de open maatschappij beschikbaar zijn. Deze activiteiten dienen te worden bekostigd vanuit de functie Verblijf en worden niet beschouwd als dagbesteding. Deze omschrijving noopt ons tot het vaststellen van beleidsuitgangspunten op de volgende onderdelen: De dagbesteding biedt een vervangende activiteit voor een vergelijkbare duur van een reguliere werkweek van 36 uur: dit is een maximum, dat correspondeert met 9 dagdelen van 4 uur. Ook een kleiner aantal dagdelen en een kortere duur per dagdeel is mogelijk. Dagstructurering kan niet het hoofddoel zijn van dagbesteding; wel een bijkomend voordeel. Welzijnsactiviteiten als zang, bingo, uitstapjes en dergelijke worden niet beschouwd als dagbesteding. Dat betekent niet dat deze activiteiten binnen de dagbesteding geen plek kunnen hebben. Vooral bij dagbesteding aan ouderen (Senioren+) kunnen deze activiteiten als middel worden gebruikt om een ander doel (geheugentraining, behouden van vaardigheden) te bereiken. Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

6 3. Cliënten Het belangrijkste onderscheid dat we in dit kader kunnen maken, is de leeftijd. We onderscheiden in deze notitie dan twee fasen in het leven: volwassenheid en ouderdom (functioneel bejaard) Volwassenen Als een kind 18 jaar wordt, is men meerderjarig. De meeste mensen met een verstandelijke beperking zullen met deze leeftijd de school verlaten. Ook voor de bezoekers van een gespecialiseerd kinderdagverblijf moet vervolgopvang worden gezocht Dagactiviteitencentrum Het dagactiviteitencentrum biedt dagbesteding aan mensen met een verstandelijke beperking. De laatste jaren hebben ook de dagcentra te maken gekregen met de omslag van aanbodgerichte naar vraaggestuurde dienstverlening. Dat heeft geleid tot het aanbieden van meerdere vormen van dagbesteding, meer toegesneden op de wensen en de mogelijkheden van de cliënten. Dat vertaalde zich niet alleen in het ontwikkelen van kleinere eenheden, waar activiteiten plaats vinden van industrieel werk, winkeltjes en tuinonderhoud tot ontspanningsactiviteiten. Het werd, mede door de invoering van individuele budgetten, steeds meer mogelijk om cliënten alleen of in kleine groepjes te detacheren bij werkgevers of instellingen. Ook de centra in het werkgebied van De Lichtenvoorde hebben die ontwikkeling doorgemaakt of zitten daar middenin. Het dagprogramma legt naar inhoud een accent op: - arbeidsmatige dagbesteding (activiteiten met een zelfstandig karakter waarbij het vaak zal gaan om het tot stand brengen van een product of dienst, afgestemd op de mogelijkheden en interesse van de cliënt); - activering (activiteiten gericht op zinvol besteden van de dag, aangepast aan mogelijkheden en interesse van de cliënt, waaronder handvaardigheid, expressie, beweging, belevingsactiviteiten); - activering, individueel belevingsgericht : belevingsgerichte activiteiten op een eenvoudig niveau met extra aandacht voor sfeer, geborgenheid, veiligheid, ritme en regelmaat). (bron: beleidsregel) Om voor plaatsing en/of begeleiding vanuit een dagverblijf in aanmerking te komen, dienen cliënten te beschikken over een indicatie dagbesteding. De indicatieaanvraag wordt door het Centrum voor Indicatiestelling Zorg (CIZ) pas in behandeling genomen, als er een afwijzing is van de indicatiecommissie van de sociale werkvoorziening. Bij intramurale cliënten (mensen die met de functie Verblijf wonen in een woonvoorziening) moet de indicatie dagbesteding specifiek worden aangevraagd. Vervolgens is de indicatie dagbesteding onderdeel van de totale ZZP-indicatie. Voor extramurale cliënten kan de indicatie dagbesteding, de functie begeleiding-groep (BGL- GRP) apart worden aangevraagd, naast de functies begeleiding (BGL) verpleging (VP) en persoonlijke verzorging (PV). Met een indicatie kan de extramurale cliënt kiezen voor een directe financiering aan de zorgaanbieder (ZIN = zorg in natura) of voor een PGB (persoonsgebonden budget). Met een PGB kan ook zorg ingekocht worden bij anderen dan een toegelaten zorgaanbieder (bijvoorbeeld een zorgboerderij). Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

7 3.2. Dagactiviteiten voor cliënten op woonlocaties Het uitgangspunt van De Lichtenvoorde voor cliënten die wonen binnen een woonlocatie van De Lichtenvoorde is dat zij hun werk of dagbesteding elders hebben. Dit is en blijft de eerste keus, passend binnen de visie van De Lichtenvoorde. Voor een aantal cliënten is dit echter niet mogelijk of gewenst. Bijvoorbeeld omdat dit te veel prikkels oplevert of te vermoeiend is, maar soms ook omdat er geen passend aanbod voor de cliënt gevonden kan worden of de cliënt behoefte heeft aan de voor hem of haar bekende begeleiding. Op dit moment is deze cliënt dan thuis. Dit is niet altijd gewenst. Voor deze cliënten worden dagactiviteiten aangeboden op de woonlocatie onder verantwoordelijkheid van de desbetreffende clustermanager. Door het aanbieden van dagactiviteiten voor cliënten op de woonlocatie is het mogelijk dat de kwaliteit van leven voor cliënten verhoogd wordt. Voor cliënten die wonen bij een andere zorgaanbieder en dagbesteding genieten binnen De Lichtenvoorde geldt, dat bij beëindiging van de dagbesteding, de verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de hoofdaanbieder (Estinea, Zozijn). Cliënten die hiervoor in aanmerking komen, zijn vooraf gescreend aan de hand van een aantal criteria: Voor de cliënt kan geen geschikte vorm van werk of dagbesteding worden gevonden (geheel of gedeeltelijk) De cliënt heeft behoefte aan activering De cliënt heeft een indicatie voor dagbesteding Doelen voor dagactiviteiten zijn beschreven in het zorgplan De geboden dagactiviteiten worden programmatisch/methodisch aangeboden Reden voor deelname aan dagactiviteiten op woonlocatie staat beschreven De financiering van de dagactiviteiten voor cliënten op woonlocaties zal plaatsvinden vanuit gelden voor dagbesteding. Hierdoor is er overdag begeleiding dagbesteding op de woonlocatie aanwezig. Zij werken op deze momenten volgens een vastgelegd activiteitenplan dagbesteding. Per dag wordt vastgelegd welke cliënten hebben deelgenomen aan de dagactiviteiten door middel van een presentielijst. De dagactiviteiten op woonlocatie legt naar inhoud een accent op (bron, beleidsregel prestatiebeschrijvingen en tarieven dagbesteding en vervoer AWBZ): Activering (activiteiten gericht op zinvol besteden van de dag, aangepast aan mogelijkheden en interesses van de cliënt, waaronder handvaardigheid, expressie, beweging, belevingsactiviteiten). Activering, individueel belevingsgericht (belevingsgerichte activiteiten op een eenvoudig niveau met extra aandacht voor sfeer, geborgenheid, ritme en regelmaat). Activiteiten met huishoudelijk karakter (gezamenlijk de was doen, schoonmaken van het eigen appartement, (voorbereidingen treffen voor) koken) Arbeidsmatige dagbesteding (activiteiten met een zelfstandig karakter waarbij het vaak zal gaan om het tot stand brengen van een product of dienst, afgestemd op de mogelijkheden en interesses van de cliënt) vindt in principe niet plaats op woonlocatie. De dagactiviteiten voor cliënten op woonlocatie vindt overdag plaats, buiten de woonsituatie, in groepsverband. Concreet betekent dit dat de cliënten vanuit een gezamenlijke ruimte begeleiding krijgen door begeleiders dagbesteding. Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

8 3.3. Ouderen / senioren Als mensen 65 jaar worden, stoppen ze met betaald werken. Dat is nog de algemene regel, maar daar is de laatste jaren toch een en ander in veranderd. Niet alleen kunnen mensen tegenwoordig ook na hun 65e jaar blijven werken, maar de mogelijkheden om eerder te stoppen zijn met VUTregelingen en flexibel pensioen aanwezig. In de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking kennen we ook de term functioneel bejaard. Allerlei levensfuncties verminderen bij deze categorie op een jongere leeftijd. Dit kan onder andere tot gevolg hebben dat werknemers onvoldoende productief zijn en in de WAO/WIA komen of, in het geval van de Sociale Werkvoorziening, niet meer voldoen aan de 4 x 10 criteria. In deze situaties dient een indicatie dagbesteding te worden aangevraagd. Het is een misverstand om te denken dat voor deelnemers op een dagactiviteitencentrum ook de maximum leeftijdsgrens 65 jaar is. Een indicatie voor dagbesteding kent namelijk geen leeftijdsgrens aan de bovenkant. Dat geldt zowel in de oude zorg-in-natura financiering als bij de individuele budgetfinanciering. De Lichtenvoorde biedt binnen Senioren+ en de PWP dagbesteding aan deze doelgroep. In veel gevallen is het doel van deze vorm van dagbesteding niet het aanleren van nieuwe vaardigheden maar juist het zoveel mogelijk handhaven van bestaande vaardigheden. Daarbij wordt specifiek aandacht besteed aan geheugentraining en aan de fysieke conditie. Activiteiten die plaatsvinden: Lichamelijke oefeningen, variërend van zwemmen, gymnastiek en wandelen tot zintuigactivering door middel van snoezelen, muziek en voorlezen. In stand houden van ADL (algemeen dagelijkse levensverrichtingen) door middel van bakken en koken, tafel dekken, afwassen en boodschappen doen. Geheugentraining door middel van krant lezen, specifiek spelletjes, het maken van een levensboek. Activering van de motoriek door middel van handwerken, knutselen en dergelijke. Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

9 4. Wat biedt De Lichtenvoorde? De Lichtenvoorde organiseert zelf voor cliënten diverse vormen van dagbesteding: 1. Senioren+ Op verschillende locaties worden dagactiviteiten aangeboden aan ouderen (functioneel bejaarden). 2. PWP (Persoonlijke Werk Planning) Voor cliënten die (nog) geen of niet meer aangewezen zijn op betaald werk, worden activiteiten aangeboden die variëren van licht industrieel werk (montage, inpakken) tot tuinonderhoud. Daarnaast worden er creatieve activiteiten aangeboden. 3. Anke Marjolein De Lichtenvoorde organiseert dagactiviteiten voor cliënten van Anke Marjolein. 4. Zorgboerderijen Bij De Lindeboom in Harreveld en De Berkelhof in Haarlo koopt De Lichtenvoorde een aantal plekken dagbesteding in. Op de zorgboerderij worden dagactiviteiten op agrarisch gebied aangeboden. Cliënten kunnen vaardigheden aanleren die hen in de toekomst wellicht in staat stellen door te stromen naar een andere vorm van (betaalde) arbeid. 5. Woonvoorziening. Dagbesteding voor cliënten die fysiek en/of psychisch niet meer in staat zijn dagbesteding extern te bezoeken. Naast deze activiteiten krijgt een groot deel van de intramurale cliënten van De Lichtenvoorde dagbesteding bij andere zorgaanbieders, voornamelijk bij Estinea en Zozijn. ANKE MARJOLEIN Woonvoor-iening PWP Interne dagbesteding SENIOREN+ De Villa De Brink De Molenberg Jaartsveld VRAGENDER WEG Tuinploeg Atelier Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

10 5. Toekomstige dagbesteding De Lichtenvoorde. Naast Senioren+, de PWP, tuinploeg en de zorgboerderijen is het dringend aan te bevelen om het aanbod binnen De Lichtenvoorde uit te breiden met een werkwinkel in Lichtenvoorde (zie 5.2) en in Winterswijk met een dagactiviteit in het (Freriks)museum (zie 5.3). Beide uitbreidingen staan midden in de samenleving en spelen naast reguliere dagbesteding vanuit de AWBZ een rol binnen de WMO. Daarnaast zijn er ontwikkelingen gaande in Groenlo project Houtwal, waar de dagactiviteiten die nu o.a. geboden worden in de Molenberg in Groenlo, ondergebracht kunnen worden De WMO. De meerwaarde die de WMO kan bieden aan mensen met een beperking die begeleid worden door professionals en vrijwilligers is nog niet uitgekristalliseerd maar deze biedt vele mogelijkheden. De WMO wil participatie bevorderen van mensen met een matige en ernstige beperking zodat zij in de samenleving zinvol deelnemen en meedoen. Het is aan de gemeente(n) om het palet van mogelijkheden die de WMO biedt (werk, inkomen, participatie en zorg) aan elkaar te knopen en de samenhang in te richten. De participatie van mensen met een beperking in deze werkwinkel en het museum is niet alleen afhankelijk van wat mensen zelf kunnen, maar minstens zo belangrijk is wat de WMO hen biedt om te participeren. Voor mensen met een indicatie voor begeleiding in de dagbesteding, maar ook anderen die zich begeven aan de onderkant van de arbeidsmarkt (WSW, WAJONG) kan de werkwinkel en het museum een arbeidsplek zijn. Een plek waar zinvolle dagbesteding gegeven wordt en waar dagbesteding een bijdrage levert aan het functioneren en re-integreren van mensen met een hulpvraag De WERKWINKEL Locatie Lichtenvoorde Patronaatstraat Dagopvang voor mensen met een verstandelijke beperking en licht psychiatrische problematiek, niet aangeboren hersenletsel (NAH) en zorgmijders. Deze locatie is tevens de vervanging van locatie Senioren +, de Villa in Lichtenvoorde en de vervanging van locatie Senioren +, de Brink in Groenlo. Ook kunnen we hierbinnen ons aanbod van de PWP uitbreiden en meer bieden dan alleen licht industrieel werk. Het biedt mogelijkheden voor: - Stageplek voor re-integratie. - Bemiddeling naar werk / stage. - Structuur in de dag / werk. - Werkrelatie opbouwen met anderen. - Arbeidstraining. Te denken valt aan: - Ontmoeting. - Atelier voor kleinschalig werk en kunstzinnige ontwikkeling - Verkooppunt voor gemaakt werk. - Kookplek voor bezoekers (aanleren van zelfstandig koken, of recepten) - Eetmogelijkheid voor deelnemers (voorkomen van sociale eenzaamheid) - Restaurant/eetcafé voor deelnemers. - Recreatie ruimte / sportmogelijkheid. Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

11 - Themacafé. - Sociaal Café. - Schildersatelier Hamalandschool (zie 5.4) - WMO functie t.b.v. doelgroep. - Multifunctionele invulling. - Spreekkamer voor diverse doelgroepen Museum Freriks Meddosestraat Winterswijk. In Winterswijk doet zich een unieke kans voor om met cliënten deel te nemen aan het in stand houden van museum Freriks dat voor een deel ondergebracht wordt in de nieuwbouw aan de Meddosestraat in Winterswijk. Naast een bestaande historische bakkerij waarvan De Lichtenvoorde de bovenverdieping gebruikt als centrale ontmoetingsruimte voor de 18 cliënten die er gaan wonen (vervangende woonruimte voor de Helderkampstraat) is een ruimte gereserveerd waar het museum een deel van zijn collectie kan tentoonstellen. Het bestuur van de Vereniging het Museum wil het publiek een uitzonderlijke spraakmakende museale belevenis laten ondergaan waarin mensen met een beperking betrokken zijn en een (werkervaring)plek innemen en in het kader van volwaardige geïntegreerde dagbesteding. De samenwerking tussen het museum en mensen met een beperking moet als een toegevoegde waarde functioneren waarbij het elkaar wederzijds versterkt. Van zorg naar participatie, midden in de samenleving, in het hart van Winterswijk. Het museum is een praktijkvoorbeeld waarin een culturele museale functie samengevoegd is met een maatschappelijk functie die past in de WMO-visie. De samenwerking tussen zorgverleners, welzijn en vrijwilligers brengt mensen met een (verstandelijke) beperking op een hoog niveau van participatie, betekenisvolle contacten en zinvolle activiteiten. De samenleving is afgestemd op normale mensen. Mensen met een beperking zijn vaak samengebracht in speciale woon- en dagbestedingvoorzieningen. In en rondom dit museum hebben zij een centrale rol waarbij de bezoeker ervaart dat zij een volwaardige, maatschappelijk betrokken, betekenisvolle meerwaarde leveren aan de samenleving en in het bijzonder aan het museum van Winterswijk. Het biedt mogelijkheden voor: - Stageplek voor re-integratie. - Bemiddeling naar werk / stage. - Structuur in de dag / werk. - Werkrelatie opbouwen met anderen. - Arbeidstraining. Te denken valt aan: - Ontmoeting. - Atelier voor kleinschalig werk. - Verkooppunt voor gemaakt werk. - Restaurant/eetcafé voor deelnemers. - Themacafé. - Sociaal Café. - WMO functie t.b.v. doelgroep(en). - Multifunctionele invulling. - Spreekkamer voor diverse doelgroepen. Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

12 5.4 t Atelier Hamalandschool Lichtenvoorde De Hamalandschool in Lichtenvoorde is een school voor zeer moeilijk lerende kinderen en jongeren van 4 t/m 20 jaar. De school wordt bezocht door leerlingen met een verstandelijke beperking die veel begeleiding nodig hebben. Daarbij wordt uitgegaan van kwaliteiten van de leerlingen, rekening houdend met hun beperkingen. Dit is o.a. de reden waarom de Hamalandschool is gestart met t Atelier. Hier komen groepjes leerlingen van de VSO afdeling (12 tot 20 jaar) tekenen en schilderen. Zij krijgen zo de gelegenheid om kunst te maken. Met ingang van het schooljaar 2012/2013 zoekt de Hamalandschool tijdelijk een geschikte locatie voor t Atelier. Het voorstel is om dit onder te brengen in de WERKWINKEL zodat er een uniek samenwerking en uitwisseling kan ontstaan tussen cliënten van De Lichtenvoorde en leerlingen van de Hamalandschool. De Hamalandschool heeft het voornemen om een nieuwe locatie, in samenwerking met De Lichtenvoorde, te bouwen. Hierbinnen zal het atelier volgens plan een definitieve plek krijgen. Ook kunnen er exposities van de gemaakte kunstwerken worden georganiseerd, kunstwerken worden verkocht en uitgeleend. Het biedt mogelijkheden voor: - Stageplek voor re-integratie. - Bemiddeling naar werk / stage. - Structuur in de dag / werk. - Werkrelatie opbouwen met anderen. - Arbeidstraining. Te denken valt aan: - Ontmoeting. - Atelier voor kleinschalig werk en kunstzinnige ontwikkeling. - Verkooppunt voor gemaakt werk. - Kunstuitleen Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

13 6. De organisatie van de dagbesteding. Ook voor de dagbesteding die door De Lichtenvoorde wordt georganiseerd, gelden inhoudelijke en procedurele afspraken. 6.1 Inhoudelijk: het zorgplan. De afspraken over de dienstverlening worden vastgelegd in het zorgplan. Dat geldt dus ook voor de dagbesteding. In het zorgplan moeten de volgende zaken zijn beschreven: a. Wat hoopt men te bereiken met de dagbesteding(doel). b. Waar en wanneer vinden de dagactiviteiten plaats. c. Welke activiteiten worden uitgevoerd. Ad a.: Bij de doelen hoort ten minste een van de in de inleiding van deze notitie genoemde termen: dagritme, zelfontplooiing, ontmoeten van anderen, gevoel van eigenwaarde, normalisatie en integratie. N.B.: Voor het verkrijgen van een extramurale indicatie dagbesteding (formeel de functie Begeleiding Groep BGL-GRP) is het ontmoeten van anderen sec geen geldige grondslag. Ad b.: Dagbesteding vindt per definitie overdag plaats en wordt vastgelegd in dagdelen. Vastgelegd moet zijn op welke dagdelen gebruik gemaakt wordt van de dagbesteding. Dat kan op een vaste locatie, maar twee of meer locaties zijn ook mogelijk. Ad c.: Beschrijving van de activiteiten gekoppeld aan een of meer doelen bij a. dient te leiden tot een afspraak waarop gerapporteerd wordt. Het merendeel van de cliënten van de dagbestedingactiviteiten van De Lichtenvoorde krijgt ook woonbegeleiding van De Lichtenvoorde. Dan is de persoonlijk begeleider wonen verantwoordelijk voor het totale zorgplan, waarin de dagbesteding onderdeel is.** Echter het gedeelte over de dagbesteding (doelen en rapporteren op doelen) wordt door de begeleider dagbesteding/zorgboer aangeleverd. Mochten de doelen in het zorgplan haaks staan op de doelen dagbesteding, dan dient hierover overleg tussen de persoonlijk begeleider en begeleider dagbesteding plaats te vinden. De persoonlijk begeleider is volledig verantwoordelijk voor het zorgplan, de begeleider dagbesteding/zorgboer voor de doelen en rapportage van de dagbesteding. In de praktijk zullen de doelen worden vastgesteld door de begeleiding dagbesteding, na overleg met de cliënt en de persoonlijk begeleider wonen.. In die gevallen waarin de cliënt geen woonbegeleiding krijgt vanuit De Lichtenvoorde, wordt een van de begeleiders dagactiviteiten/ zorgboer ook persoonlijk begeleider van die cliënt en van daar uit verantwoordelijk voor het schrijven, vaststellen en evalueren van het zorgplan. De Lichtenvoorde heeft met enkele particuliere organisaties afspraken over de uitvoering van de dagbesteding, onder verantwoordelijkheid van De Lichtenvoorde. Voorbeelden zijn zorgboerderijen De Lindeboom en De Berkelhof. In het geval dat de cliënt ook woonbegeleiding krijgt van De Lichtenvoorde, is de persoonlijk Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

14 begeleider wonen (mede) verantwoordelijk voor het opnemen van de doelen dagbesteding, in het zorgplan. Zowel de Lindeboom als de Berkelhof kunnen rechtstreeks rapporteren in ONS op de doelen. Het streven is dat alle onderaannemers t.z.t. kunnen rapporteren in ONS Het kan voorkomen dat cliënten alleen dagbesteding inkopen via De Lichtenvoorde bij een onderaannemer en verder geen begeleiding van ons krijgen. In dat geval is er op de dagbestedingplek een persoonlijk begeleider (vast aanspreekpunt) voor de cliënt en diens verwant die tevens verantwoordelijk is voor het zorgplan. 2 X per jaar bespreken de persoonlijk begeleider wonen en begeleider dagbesteding gezamenlijk het zorgplan met de cliënt. Het initiatief voor dit overleg ligt bij de persoonlijk begeleider van de cliënt. In geval de cliënt niet woont binnen De Lichtenvoorde dan is de persoonlijk begeleider dagbesteding verantwoordelijk voor deze bijeenkomst. Bij nieuwe cliënten (de aanmelding verloopt altijd via het zorgloket) is de zorgcoördinator verantwoordelijk voor het schrijven van het eerste zorgplan. ** besluit MT Procedures: Aanmeldingen van nieuwe cliënten dagbesteding (dat kan ook cliënten betreffen die al langer begeleiding krijgen van De Lichtenvoorde) verlopen altijd via het zorgloket. Ook andere mutaties (uitbreiding of inkrimping aantal dagdelen, andere locatie, vertrek) verlopen via het zorgloket. Elke mutatie dagbesteding moet doorgegeven worden met behulp van het mutatieformulier (DKS) door begeleiding dagbesteding, ook als het gaat om aanmelding dagbesteding binnen de woonlocatie. Maandelijks worden de aanwezigheidsdagdelen bijgehouden en aan de administratie doorgegeven. Cliënten hebben vaste afspraken over de dagdelen die ze de dagbesteding bezoeken. Deze afspraken liggen vast in het zorgplan (ONS). Onder een dagdeel verstaan we max. 4 uur, ongeacht of er een maaltijd wordt verstrekt in die periode. Een cliënt kan max. 2 dagdelen per dag dagbesteding hebben (max. 468 dagdelen per jaar) Bijv. een cliënt komt van 9.00 uur tot uur = 2 dagdelen Of een cliënt komt van uur tot uur (incl. lunch) = 1 dagdeel Als een cliënt een afgesproken dagdeel dagbesteding wil afzeggen voor bijv. artsenbezoek of vrije dag kan dat tot 48 uur van te voren. Als de afzegging binnen die 48 uur plaatsvindt wordt de cliënt als aanwezig op de presentielijst genoteerd. Als een cliënt zonder afmelding niet op de dagbesteding komt wordt hij wel op de presentielijst genoteerd als aanwezig. Na 1 dag afwezigheid (zonder kennisgeving) van de cliënt wordt er met de woonbegeleiding / verzorgers contact opgenomen over de verwachting betreffende het bezoeken van de dagbesteding. Als de cliënt niet voldoende te motiveren is om de dagbesteding te bezoeken worden de afspraken, in overleg met de teammanager herzien. Deze nieuwe afspraken worden vastgelegd in het zorgplan en er wordt een mutatie doorgegeven. Als een cliënt geen gebruik meer wil maken van de dagbesteding wordt de mutatie doorgegeven aan de cliëntadministratie en in CC aan de clustermanager Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

15 Bij ziekte geldt dat de cliënt meteen vanaf de eerste ziektedag als afwezig wordt genoteerd. De presentie dagbesteding wordt bijgehouden in dagdelen; een dagdeel is maximaal 4 uur. Deze afspraken gelden alleen voor cliënten met Zorg in Natura (ZIN). Voor cliënten met een Persoonsgebonden Budget (PGB) kan het contract andere afspraken bevatten. Dit wordt dan vastgelegd in het zorgplan (ONS). 6.3 Ketenafspraken: cliënten krijgen dagbesteding bij een andere zorgaanbieder. Bij de invoering per van de ZZP bekostiging (intramurale zorg) gelden over de dagbesteding voor intramurale cliënten de volgende afspraken: - Voor cliënten die de woonbegeleiding (verblijf) en de dagbesteding krijgen bij dezelfde zorgaanbieder: de hoofdaanbieder verblijf is verantwoordelijk voor het totale pakket. - Voor cliënten die de dagbesteding krijgen bij een andere zorgaanbieder dan de aanbieder verblijf: de zorgaanbieder dagbesteding maakt hiervoor zelf productieafspraken met het zorgkantoor. Het budget dagbesteding wordt ook uit het ZZP gehaald en verstrekt aan de zorgaanbieder dagbesteding. - Voor cliënten die de dagbesteding gedeeltelijk krijgen bij de zorgaanbieder verblijf en gedeeltelijk bij (een) andere zorgaanbieder(s): het totale budget en de totale verantwoordelijkheid gaat naar de aanbieder verblijf. Deze aanbieder maakt met de aanbieder(s) dagbesteding afspraken over omvang en kwaliteit van dagbesteding en over de vergoeding. N.B.: deze constructie geldt ook als maar 1 dagdeel in de week door de aanbieder verblijf wordt georganiseerd en de rest door een andere aanbieder. Uit een audit gehouden op door Lloyd s Register aangaande inkoop en uitbesteding van dienstverlening aan zorgboerderijen (niet toegelaten zorginstellingen) is vastgesteld dat De Lichtenvoorde de bevoegdheid heeft om te onderzoeken of de dagbesteding voldoet aan de kwaliteit die De Lichtenvoorde hieraan stelt. Niet uitgewerkt is om welke kwaliteitseisen het gaat en hoe hierop getoetst wordt. Momenteel vindt buiten het overleg over het zorgplan geen toetsing plaats. Hierdoor is onvoldoende geborgd dat de verleende zorg binnen de zorgboerderijen voldoet aan de eisen van De Lichtenvoorde en de eisen van de klant en andere belanghebbenden. Dit behoeft nadere uitwerking. De regelingen voor extramurale cliënten met een indicatie dagbesteding wijzigen per in het kader van de WMO. Voor de functie dagbesteding (BGL-GRP) wordt een dienstverleningsovereenkomst afgesloten, of wordt onderdeel van de bestaande dienstverleningsovereenkomst. Ook voor deze functie worden door De Lichtenvoorde productieafspraken gemaakt met het zorgkantoor. Inhoudelijk gelden dezelfde regels als bij intramurale cliënten. Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

16 7. Vervoer. Bij de indicatie dagbesteding wordt altijd vermeld of dit inclusief of exclusief vervoer is. Als er geen indicatie voor vervoer is, dan moet de cliënt alles zelf regelen en betalen. Is er wel een indicatie vervoer, dan is de zorgaanbieder dagbesteding verantwoordelijk voor de organisatie en voor de kosten van het vervoer. Bij intramurale cliënten die de dagbesteding gedeeltelijk bij een andere zorgaanbieder dan bij de aanbieder verblijf krijgen, moeten hierover door De Lichtenvoorde en de andere zorgaanbieder afspraken worden gemaakt. Bij De Lichtenvoorde komen 4 soorten vervoer voor: 1. Georganiseerd door De Lichtenvoorde zelf. Vooral bij Senioren+ De Brink en bij Anke Marjolein wordt veel vervoer naar en van de dagbesteding geregeld met eigen busjes en vrijwillige chauffeurs. Dit wordt geregeld vanuit de dagbestedinglocatie. 2. Regiotaxi. Voor cliënten van De Lichtenvoorde die in het bezit zijn van een Comfortpas per (Regiotaxi) kan het vervoer naar en van de dagbesteding geregeld worden. Dit geldt echter alleen voor dagbesteding van De Lichtenvoorde. Cliënten die in het bezit zijn van een zgn. WMO-pas mogen geen gebruik maken van de kortingsmogelijkheid bij het vervoer van en naar de geïndiceerde dagbesteding. 3. Taxivervoer door particuliere bedrijven. Als vervoer bij 1 en 2 om de een of andere reden niet mogelijk is, kan een taxibedrijf worden ingeschakeld. Vanwege de kosten en het beschikbare budget altijd alleen na toestemming van de verantwoordelijke manager. 4. Cliënt gaat met eigen vervoer. In een aantal gevallen is de cliënt ondanks de indicatie toch in staat om, soms tijdelijk, met eigen vervoer (fiets, bromfiets of auto) naar en van de dagbesteding te reizen. In die gevallen kan aan de cliënt een tegemoetkoming in de kosten worden verleend. Dit wordt, met toestemming van de manager, individueel bepaald. Voor het vervoer op indicatie is een normbedrag per cliënt per dag beschikbaar. De manager die verantwoordelijk is voor de dagbesteding, is er ook verantwoordelijk voor dat de totale kosten van het vervoer binnen dit budget blijven. Vanaf 1 juli 2011 hebben de gemeente Aalten en de gemeente Winterswijk de subsidie op vervoer van huis naar geïndiceerde dagbesteding en terug, gestopt. De gemeente Berkelland treft ook maatregelen en de verwachting is dat alle gemeenten de WMOsubsidie voor vervoer naar geïndiceerde dagbesteding stoppen. De financiële consequenties van deze maatregel voor De Lichtenvoorde is op dit moment onduidelijk. Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

17 8. Personeel. De dagbesteding werkt vanuit de wensen en mogelijkheden van de individuele cliënt, vastgelegd in het zorgplan. In veel gevallen is het doel van de dagbesteding niet het aanleren van nieuwe vaardigheden, maar juist het zoveel mogelijk handhaven van bestaande vaardigheden. In andere gevallen ligt het accent op het aanbieden van arbeidsmatige activiteiten, het onderhouden van bestaande vaardigheden of juist wel het aanleren van nieuwe vaardigheden. Om op een goede manier deze activiteiten aan te kunnen bieden dienen de begeleiders over de volgende specifieke kwaliteiten en vaardigheden te beschikken: - Vraaggericht werken (dus tegemoet komen aan de wens en verwachting van de cliënt maar wel op een professioneel verantwoorde manier) - Doelgericht en methodisch kunnen werken (wat is het doel van dagbesteding en welke manier van benadering past daar bij) - Kennis, inzicht en vaardigheden rondom groepsprocessen - Gericht zijn op meedoen in de samenleving - Kennis hebben van de doelgroep en de daarbij behorende problematiek - Kennis van de veranderingen en ontwikkelingen in de zorg - Kennis en ervaring hebben op het gebied van dagbestedingactiviteiten - Creatief zijn - Kennis van de sociale kaart en in staat zijn aansluiting te zoeken bij bestaande netwerken - Goede communicatieve vaardigheden - Goede fysieke conditie Verder moet men in staat zijn cliënten te helpen vaardigheden te ontwikkelen waardoor cliënten zingeving ervaren en een volwaardige bijdrage aan de samenleving geven. Daarnaast is het belangrijk om samenwerking te zoeken met kunstenaars en vormgevers zodat productontwikkeling ontstaat dat zich onderscheidt van de gemiddelde producten. Zodra er meer duidelijkheid is vanuit gemeentes over de invulling van de WMO en vragen die ons vanuit dat verband bereiken, zullen ook de medewerkers hierin meegenomen worden zodat zij in staat zijn deze vragen adequaat te beantwoorden. De werving van personeel voor de dagbesteding moet plaatsvinden op basis van de wensen en eisen waarbij de doelstelling van dagbesteding uitgangspunt is en niet de problematiek van personeel leidend is. Scholing en ontwikkeling. Op basis van de gewenste kwaliteiten en vaardigheden is scholing belangrijk. Deze scholing zou o.a. kunnen bestaan uit: - Doelgericht en methodisch werken - Groepsprocessen - Verouderingsprocessen - Psychogeriatrie - Dagbestedingactiviteiten - Productontwikkeling NB. In 2011 is op de Vragenderweg gestart met een atelier voor creatieve ontwikkeling onder leiding van een kunstenares uit Lichtenvoorde. Om de professionaliteit en daardoor talentontwikkeling en inclusie te verbeteren is het van belang dat de organisatie: Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

18 Zorg draagt dat het beleid goed ontwikkeld wordt. - visie en doelstellingen en praktijk gerichte acties. Zorg draagt voor scholingsbeleid voor begeleiders. Bewustwording op gang brengt rond bedrijfsvoering naar aanleiding van maatschappelijke ontwikkelingen. Naar buiten treedt met projecten in samenwerking met reguliere kunstenaars. De huidige medewerkers van de dagbesteding zijn vooral agogisch geschoold terwijl voor goede begeleiding in ateliers voor beeldende kunstenaars met een verstandelijke beperking het van belang is dat de competenties van de begeleiders aansluiten bij de visie en doelstelling van de ateliers. En zo te werken aan de juiste randvoorwaarden om te komen tot het ontwikkelen van talenten. Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

19 9.Vrijwilligers. Voor De Lichtenvoorde zijn vrijwilligers heel belangrijk. Het zijn mensen die het werk van medewerkers aanvullen met werkzaamheden die extra zijn. Het werk van een vrijwilliger draagt bij aan het welzijn van de cliënt. Als uitgangspunt is voor De Lichtenvoorde dat de vrijwilliger niet de werkzaamheden gaat doen die we zelf niet meer kunnen maar vooral die activiteiten die te maken hebben met de contacten in de samenleving. Zij zouden een brug moeten zijn tussen de cliënt en de samenleving. De Lichtenvoorde definieert vrijwilligerswerk als volgt: Werk dat in enig georganiseerd verband, onverplicht en onbetaald, wordt verricht ten behoeve van andere mensen of de samenleving, zonder dat degene die het verricht daar voor zijn of haar levensonderhoud van afhankelijk is. Er zijn echter nog een aantal voorwaarden waaraan de werkzaamheden moeten voldoen voordat het vrijwilligerswerk mag heten. Vrijwilligerswerk is: - Werk waarvoor geen salaris wordt betaald maar wel een vergoeding - Vrijwillig, maar niet vrijblijvend. - Werk dat niet concurrerend is met betaald werk - Werk dat georganiseerd is en met enige regelmaat voorkomt - Waardevol voor de cliënt, de vrijwilliger en De Lichtenvoorde. Binnen dagbesteding zijn een groot aantal vrijwilligers actief die zich voornamelijk bezig houden met: - Vervoer van en naar de locatie dagbesteding - Vervoer bij educatieve uitstapjes - Ondersteuning bij activiteiten zoals koken, muziek en handwerken - Ondersteuning bij ADL-werkzaamheden - Boodschappen doen met cliënten Voor de verdere ontwikkeling van de dagbesteding is het een mogelijkheid om vrijwilligers te werven die een bepaalde vaardigheid hebben zoals houtbewerken, schilderen, fietsenmaken, meubelmaken, weven, etc. Op deze manier is het mogelijk onder leiding van een vakman/vrouw bepaalde activiteiten aan te bieden die de zingeving en de maatschappelijke bijdrage bevorderen en die kunnen leiden tot een volwaardig product. Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

20 Bijlage 1. Beleidsregel Nederlandse Zorg Autoriteit (NZA) inzake dagbesteding. Begripsbepalingen: Dagbesteding: Dagbesteding houdt in een structurele tijdsbesteding met een welomschreven doel waarbij de cliënt actief wordt betrokken en die hem zingeving verleent, niet zijnde een reguliere dagstructurering die in de woon-/verblijfssituatie wordt geboden dan wel een welzijnsactiviteit zoals zang, bingo, uitstapjes en dergelijke. Dagdeel: Per cliënt kent een dag twee dagdelen van maximaal vier uur directe zorgverlening per dagdeel. Doelgroep extramuraal: Van toepassing voor cliënten die uitsluitend niet met verblijf gepaard gaande dagbesteding bekostigd vanuit de AWBZ ontvangen. Als voorwaarde geldt dat de prestaties dienen ter invulling van de functie begeleiding of behandeling waarvoor de zorgaanbieder is toegelaten. Dagactiviteiten voor kinderen kunnen tot een leeftijd tot en met 17 jaar worden afgesproken. Tarieven in- of exclusief kapitaallasten dagbesteding: Voor cliënten die zijn geïndiceerd in of aangewezen op ZZP VG met dagbesteding èn verblijven op een plaats bij een zorgaanbieder èn de dagbesteding bij een andere zorgaanbieder afnemen dan waar ze verblijven, kan een vergoeding voor de kapitaallasten voor de dagbesteding worden afgesproken. Dagactiviteit VG: Dagactiviteit voor personen met een verstandelijke handicap die als gevolg van hun beperkingen niet kunnen deelnemen aan gewoon werk of begeleid werk (maatschappelijke integratie is niet mogelijk). De activiteit vindt overdag plaats, buiten de woonsituatie, in groepsverband. Het dagprogramma legt naar inhoud een accent op: - arbeidsmatige dagbesteding (activiteiten met een zelfstandig karakter waarbij het vaak zal gaan om het tot stand brengen van een product of dienst, afgestemd op de mogelijkheden en interesse van de cliënt); - activering (activiteiten gericht op zinvol besteden van de dag, aangepast aan mogelijkheden en interesse van de cliënt, waaronder handvaardigheid, expressie, beweging, belevingsactiviteiten); - activering, individueel belevingsgericht : belevingsgerichte activiteiten op een eenvoudig niveau met extra aandacht voor sfeer, geborgenheid, veiligheid, ritme en regelmaat). Functie: BG-groep Prestaties (zie ook tarieven): De prestaties zijn afgeleid van het dagbestedingonderzoek Elke dag goed besteed. De dagbestedingcomponenten van de verschillende ZZP s zijn samengevoegd in de modules licht, midden en zwaar. Bijvoorbeeld voor intramurale cliënten die geïndiceerd zijn voor dagbesteding met een ZZP-indicatie VG1 tot en met VG4 komen in de module licht. Dagbesteding voor cliënten met ZZP-indicatie VG5, VG6 en VG8 komen in de module midden en dagbesteding voor cliënten met een ZZPVG7 komt in de module zwaar. Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

21 Keuzevrijheid cliënten: In de beleidsregel wordt de keuzevrijheid van dagbesteding van de cliënt in de gehandicaptenzorg en geestelijke gezondheidszorg gemaximaliseerd. Cliënten kunnen aangeven waar ze hun dagbesteding willen genieten en zijn daarom niet meer aangewezen op de faciliteiten van de verblijfsaanbieder. Indien de cliënt aangeeft zijn dagbesteding te willen genieten bij zijn verblijfsaanbieder dan wordt dat geregeld met beleidsregel prestatiebeschrijving en tarieven zorgzwaartepakketten en de substitutiemogelijkheden zijn dan optimaal. Maar als de cliënt aangeeft elders, een ander NZA nummer, zijn dagbesteding te willen genieten dan wordt dagbesteding geregeld via de op dat moment geldende beleidsregel. Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

22 Bijlage 2. Organogram Interne dagbesteding. ANKE MARJOLEIN Woonvoorziening PWP Interne dagbesteding SENIOREN+ De Villa De Brink De Molenberg Jaartsveld VRAGENDER WEG Tuinploeg Atelier Externe dagbesteding Hier Wieringa Ten Cate * Estinea * Hanzeborg * Giezen * Zozijn * Boerderij De Lindeboom Harreveld * / ** Externe Dagbesteding Urtica * Zorgsupermarkt Keijenborg * / ** Activiteiten Boerderij Burgers Aalten * / ** Boerderij De Ontmoeting Aalten * /** Boerderij Berkelhof Haarlo * / ** * = toegankelijk voor eigen cliënten ** = toegankelijk voor externe cliënt (onderaannemerovereenkomst). Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober

23 Bijlage 3. Literatuurlijst Gebruikte literatuur: Beleidsnotitie dagbesteding Beleidsnotitie dagbesteding Senioren Geldende beleidsregel van de Nederlandse Zorg Autoriteit (NZA) inzake dagbesteding. Van zorg naar participatie (VNG & G.32) Het museum in het hart van Winterswijk. Notitie Dagactiviteiten voor cliënten op woonlocatie, cluster Oost Gelre. Beleidsnotitie dagbesteding 25 oktober