Milieujaarverslag Academisch terrein Randwyck. Publieke versie

Transcriptie

1 Milieujaarverslag 2014 Publieke versie

2 - 2 -

3 Academisch terrein Ra Milieujaarverslag Academisch Terrein Randwyck 2014 Voor akkoord: Datum: ~. ~~ `~- ~.ols U Datum: ~ I~ ~ ~' Dhr. D. Florack Directeur Facilitair bedrijf MUMC+ r. E. Klekamp Directeur Facility Services Universiteit Maastricht Datum: / J r~, ~~,~Q,~ 2cá i ~ n Datum: 25 1(~~~ ~U r/ Mevr. M. Jacobs, Direc eur Bedrijfsvoering MAASTRO clinic Dhr. P. Machiel Directeu Biopartner Center Maastricht B.V. ~a um: 2~ Wb~~~ Datum Dl~r. ~V,l Bens Chief Executive Officer Scannexus Hoofd Facilitair Bedrijf Zuyd Hogeschool Academie verloskunde Maastricht Zuyd Hogeschool -3-

4 Inhoudsopgave 1. ORGANISATIE AZM / MAASTRO CLINIC / NOORDGEBOUW (3X) UM / BPCM / AVM / SCANNEXUS COMMUNICATIE, VOORLICHTING EN OPLEIDING AZM UM INTERNE EN EXTERNE AUDITS EN INSPECTIES INTERNE AUDITS AZM / MAASTRO CLINIC / NOORDGEBOUW (3X) INTERNE AUDITS UM / BPCM / AVM / SCANNEXUS EXTERNE AUDITS AZM / MAASTRO CLINIC / NOORDGEBOUW (3X) EXTERNE INSPECTIE AZM / MAASTRO CLINIC / NOORDGEBOUW (3X) EXTERNE INSPECTIE UM / BPCM / AVM / SCANNEXUS MJA3 EN NO X -EMISSIEHANDEL AZM / MAASTRO CLINIC / NOORDGEBOUW (3X) UM / BPCM / AVM / SCANNEXUS DUURZAME ONTWIKKELING AZM / MAASTRO CLINIC / NOORDGEBOUW (3X) UM (BPCM / AVM / SCANNEXUS) MILIEUBELEIDSPLAN ACADEMISCH TERREIN RANDWYCK STAND VAN ZAKEN / VOORTGANG MILIEUBELEIDSPLAN DOELSTELLINGEN VERGUNNINGEN EN WETGEVING MILIEUVERGUNNING WET MILIEUBEHEER OMGEVINGSVERGUNNINGEN INDIRECTE LOZINGEN ACTIVITEITENBESLUIT OMGEVINGSWET PGS EUROPESE VERORDENING CLP A.D.R W.M.L WATERWET AFVALWATER LEGIONELLA LUCHT SCIOS / BEES / F-GASSENREGELING EPBD EUROPESE VERORDENING BOUWBESLUIT PGS BODEM ASBEST VETPUTTEN EN OLIEAFSCHEIDER BIOLOGISCHE VEILIGHEID STRALINGSHYGIËNE KLACHTEN INCIDENTEN AZM / MAASTRO CLINIC / NOORDGEBOUW (3X) UM / BPCM / AVM / SCANNEXUS REGISTRATIES OVERZICHT AFVALSTOFFEN

5 10.2 OVERZICHT ENERGIEVERBRUIK OVERZICHT WATERVERBRUIK RESULTATEN AFVALWATERANALYSES

6 Tabellenlijst Tabel 1: Overzicht communicatie, training en voorlichting milieu azm Tabel 2: Overzicht communicatie, training en voorlichting milieu UM Tabel 3: Maatregelen energie UM Tabel 4: Incidenten milieu UM Tabel 5: Bedrijfsafval Tabel 6: Gevaarlijk afval Tabel 7: Elektriciteitsverbruik Tabel 8: Aardgasverbruik Tabel 9: Waterverbruik Tabel 10: Resultaten afvalwateranalyses azm Tabel 11: Resultaten afvalwateranalyses UM / BPCM / Scannexus Grafiekenlijst Grafiek 1: Bedrijfsafval Grafiek 2: Gevaarlijk afval Grafiek 3: Ziekenhuis en laboratoriumafval Grafiek 4: Elektriciteitsverbruik Grafiek 5: Aardgasverbruik Grafiek 6: Waterverbruik Figurenlijst Figuur 1: organisatie azm / Maastro Clinic / Noordgebouw (3X) Figuur 2: organisatie UM

7 Afkortingen A Arbo Arbeidsomstandigheden azm Academisch ziekenhuis Maastricht AKM Absorptiekoelmachine Armico Arbo en milieu contactpersoon AVM Academie Verloskunde Maastricht B BEES Besluit Emissie-eisen Stookinstallaties BPCM Biopartner Center Maastricht B.V. C CFK Chloorfluorkoolwaterstof CO 2 Kooldioxide CVB College van Bestuur CRISP Centre for Research Innovation, Support and Policy E Ecosysteem Ecologisch systeem F FHML Faculty of Health, Medicine and Life Sciences FPN Faculty of Psychology and Neuroscience FS Facility Services G GGO Genetisch gemodificeerde organismen I ISO International Standardization Organization ICIS International Centre for Integrated assessment and Sustainable development K KAM Kwaliteit, Arbo en Milieu KEW Kernenergiewet M MJA Meerjarenafspraak energie MZS Milieuzorgsysteem N NEN Nederlandse norm aan Europese Norm aangepast NER Nederlandse emissierichtlijnen R RTIL Radiotherapeutisch Instituut Limburg RVE Resultaat Verantwoordelijke eenheid RVB Raad van Bestuur S STEK Stichting erkenning koelinstallaties SCIOS Stichting Certificatie Inspectie en Onderhoud Stookinstallaties T TVB Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden U VHK Virale hemorragische koorts (Ebola) UM Universiteit Maastricht UMGO Maastricht University Green Office W WVO Wet verontreiniging oppervlaktewateren WKK Warmtekracht koppeling - 7 -

8 1. Organisatie In 2005 is voor het een milieuconvenant afgesloten. Aan het convenant namen de volgende instellingen deel: - Academisch ziekenhuis Maastricht (azm) - Universiteit Maastricht (UM) - Stichting 3X (noordgebouw) - Maastro Clinic - Biopartner Center Maastricht BV (BPCM) - Servatius Op grond van de algemene zorgplicht die bedrijven en burgers hebben ten aanzien van het Ecosysteem, besteden de complexbedrijven aandacht aan de verschillende milieuaspecten van hun functioneren en de effecten daarvan op de omgeving. Om dit doel te bereiken hebben het azm en UM een milieuzorgsysteem conform ISO ontwikkeld en geïmplementeerd, het milieuzorgsysteem van het azm is gecertificeerd (door Lloyd s). Het systeem van UM is in 2013 volledig geactualiseerd en begin 2014 door het CvB geaccordeerd. De effecten van de verschillende milieuaspecten zijn in kaart gebracht en via verbeterprojecten weggenomen of teruggedrongen. Daarnaast laten de overheden een versoepeling van de milieuvergunningaanvragen toe indien een bedrijf over een transparant milieuzorgsysteem beschikt. Naar aanleiding van het gecertificeerde milieuzorgsysteem van het azm en het milieuzorgsysteem van UM is in 2007 een milieuvergunning op hoofdlijnen verkregen voor de convenantpartners. Daarnaast werd de omgevingsvergunning indirecte lozingen voor het Academisch Terrein Randwyck in 2014 door de Gemeente Maastricht afgegeven. In april 2010 heeft een wijziging plaatsgevonden in het mandaat coördinerend milieudeskundigen in het kader van het convenant. De taken zijn overgenomen door de adviseur milieu van UM (Marc Fischer) en de milieucoördinator van het azm (Erna Hofs). In het overleg op 8 juli 2010 van de Bestuurlijke Afstemmingscommissie Milieu Randwyck is de nieuwe mandatering door de convenantpartners ondertekend. Sinds 2013 zijn ook Zuyd Hogeschool, Academie Verloskunde Maastricht en Scannexus opgenomen in het convenant en de vergunning. Met ingang van 2014 maakt Servatius geen deel meer uit van het convenant

9 1.1 azm / Maastro Clinic / noordgebouw (3X) azm / Noordgebouw (3X) De Raad van Bestuur van het azm is verantwoordelijk voor een adequate beheersorganisatie op het gebied van Milieuwet- en regelgeving en het toezicht daarop. De Raad van Bestuur heeft de organisatie van het aandachtsgebied milieu gemandateerd aan de directeur Facilitair Bedrijf. De mandaatnemer dient te beschikken over voldoende middelen om de milieuzorg gestalte te geven en deze ook adequaat in te zetten. Deze heeft op zijn beurt hiervoor een milieuorganisatie ingesteld en een milieucoördinator benoemd. De milieucoördinator initieert, overlegt, controleert en adviseert gevraagd en ongevraagd aangaande milieuzaken. De milieucoördinator is voorzitter het deskundigenplatform. Naast de taak om de directeur FB te adviseren over milieutaken heeft het deskundigenplatform als taak toe te zien en ondersteuning te verlenen bij het uniform implementeren van het milieuzorgsysteem. Bij het implementeren is het belangrijk dat de leden van het deskundigenplatform een vaste contactpersoon per afdeling hebben. Daarom is een milieucontactpersoon per afdeling ingesteld, ook Maastro Clinic en Noordgebouw (3X) hebben milieucontactpersonen. In totaal zijn er ongeveer 100 milieucontactpersonen. Zij hebben tot taak om op afdelingsniveau ondersteuning te verlenen bij het implementeren van het milieuzorgsysteem. Daarnaast zijn ze het vaste aanspreekpunt voor zowel de leden van het deskundigenplatform als voor de collega s op de afdeling inzake milieuaangelegenheden. De Milieucoördinator stelt, na overleg met het deskundigenplatform, het te voeren beleid voor aan de directeur Facilitair Bedrijf, welke dit vervolgens aan de RvB voorlegt. Bij het uitvoeren van interne- en externe audits zal zoveel als mogelijk integratie worden nagestreefd met de auditprocedures van het Arbozorgsysteem systeem. Naast de mandateringsregeling en het instellen van een milieuorganisatie heeft ieder Resultaat Verantwoordelijke Eenheid (RVE) zijn eigen verantwoordelijkheid t.a.v. milieu. Middels het accountoverleg tussen het RVE en de accountmanager van het FB komt de stand van zaken m.b.t. milieu aan de orde. Werkafspraken worden op afdelingsniveau gemaakt tussen de deskundigen en milieucontactpersonen versus afdelingshoofd. Voor de uitvoering van het milieubeleid dient het centrale management eveneens over voldoende middelen te beschikken. De exacte taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden zijn in het milieuhandboek weergegeven

10 RvB Directeur Facilitair Bedrijf RVE-bestuur Procesgroepmanager Logistiek Procesgroepmanager SSE Procesgroepmanager Techniek Milieucoördinator Afvalcoördinator Milieudeskundige GROS / ADRveiligheidsadviseur Energiecoördinator MCP s Medewerkers azm Figuur 1: organisatie azm / Maastro Clinic / Noordgebouw (3X) Maastro Clinic In 1974 werd het Radiotherapeutisch Instituut Limburg opgericht te Heerlen met als doel zorg te verlenen in de ruimste zin van het woord en meer in het bijzonder door middel van radiotherapie aan oncologische patiënten in Midden en Zuid-Limburg. Per 1 januari 2003 is de naam van de stichting Radiotherapeutisch Instituut Limburg officieel gewijzigd in stichting MAASTRO clinic. Sinds het voorjaar van 2006 ontplooit MAASTRO clinic haar activiteiten op haar locatie in Maastricht en daarnaast sinds 1 juli 2012 in een nieuw opgerichte dependance te Venlo. Daarmee is het adherentiegebied van MAASTRO clinic uitgebreid naar geheel Limburg. MAASTRO clinic is een categorale instelling en verzorgt de radiotherapie conform de Wet Bijzondere Medische Verrichtingen (WBMV) voor kankerpatiënten. Daarnaast wordt er binnen MAASTRO clinic klinisch onderzoek gedaan binnen de radiotherapie. MAASTRO clinic werkt daarnaast samen met de vakgroep / afdeling Radiotherapie en met de onderzoeksschool GROW van het Maastricht Universitair Medisch Centrum (MUMC+) aan een verdere optimalisatie van de behandeling van kankerpatiënten via onderwijs en wetenschappelijk

11 onderzoek. MAASTRO clinic kent alleen publieke activiteiten conform het bepaalde in de Wet Toelating Zorginstellingen en de Wet Bijzondere Medische Verrichtingen. MAASTRO clinic is gericht op het geven van de beste behandeling. Dat is de behandeling die de beste kans op overleven en de beste kwaliteit van leven biedt. MAASTRO clinic heeft wetenschappelijk aangetoond dat door die beste behandeling te geven de tweejaarsoverleving voor veel long- en hoofdhalskankerpatiënten fors is gestegen, soms wel met meer dan 30%. Maar elke patiënt is anders, en elke tumor is anders. Om de beste behandeling te kunnen bieden houden we dan ook rekening met de biologische en genetische kenmerken van een tumor en de kenmerken van een patiënt. Minstens zo belangrijk is rekening houden met de wensen van de patiënt (de ene patiënt vindt bijwerkingen bijvoorbeeld tot op bepaalde hoogte meer acceptabel dan een andere patiënt) en het betrekken van de patiënt bij de besluitvorming. Alleen dan kunnen we zorg bieden die het beste is in de ogen van de individuele patiënt. Deze behandeling op maat is het centrale doel van MAASTRO clinic. Door de toepassing van geavanceerde medische technieken en wetenschappelijk onderzoek wil MAASTRO clinic de behandeling van de patiënt steeds beter laten aansluiten op zijn klinische, biologische en genetische kenmerken

12 1.2 UM / BPCM / AVM / Scannexus UM De universiteit heeft op centraal niveau een milieudeskundige in dienst. Voor de complexvergunning academisch terrein Randwyck is vooral de organisatie van de milieuzorg in de Randwyckfaculteiten (Faculty of Health, Medicine and Life Sciences (FHML) en Faculty of Psychology and Neuroscience (FPN)) van belang. Binnen de FHML en FPN is een 40-tal (arboen) milieu contactpersonen (armico s) aangesteld. Biopartner Center Maastricht BV, Academie Verloskunde Maastricht en Scannexus hebben zich middels het huisreglement gecommitteerd aan de milieuregels van de Universiteit Maastricht. Ten behoeve van een efficiënte en doeltreffende uitvoering van het Arbo- en Milieubeleid UM Randwyck is er binnen Randwyck een Arbo- en milieu organisatiestructuur vorm gegeven. De organisatie is zodanig opgezet dat een breed draagvlak verkregen wordt. De decaan van een participerende faculteit of de directeur van het participerende servicecentrum is eindverantwoordelijk voor alle Arbo- en milieuzorgactiviteiten binnen zijn jurisdictie op Randwyck. De decanen en directeuren hebben het opzetten en implementeren van een Arboen milieuzorgsysteem gedelegeerd aan de ARBO Commissie Randwyck. Dit is een breed samengesteld overleg- en adviesorgaan op het gebied van Arbo- en milieuzorg op Randwyck. Figuur 2: organisatie UM Iedereen die onder zijn gezag arbeid laat verrichten wordt gezien als leidinggevende. UM kent beherend bazen, werkbazen en vakbazen. De decaan of diensthoofd dient met de faculteitsraad respectievelijk dienstraad het te voeren Arbo en Milieu beleid te bespreken om deze in staat te stellen hiermee in te stemmen. Verschillende sleutelfiguren hebben een specifieke taak ten aanzien van de Arbo- en milieuzorg. Bepaald is dat elke leidinggevende (capaciteitsgroepvoorzitter, instituutsdirecteur of diensthoofd), zelf uitvoering dient te geven aan de Arbo- en milieuzorg binnen haar eigen eenheid. De coördinator, de auditoren en de adviseurs van Arbo en Milieu /FS zetten zich in voor heel het UM-complex op Randwyck. Hieronder staat een overzicht van de taken van sleutelfiguren Arbo- en Milieu op Randwyck, te weten: Decaan of directeur servicecentrum Faculteitsraad of Dienstraad ARBO Commissie Randwyck ARBO Coördinator Randwyck Capaciteitsgroepvoorzitter, Instituutdirecteur of Facultair Diensthoofd = Decentraal management

13 Alle leidinggevenden (onder het decentraal management) Arbo en Milieu Contactpersonen (armico) Arbo en Milieu Auditoren Arbo & Milieu Adviseurs BPCM Biopartner Center Maastricht (BPCM) is een incubator organisatie voor medische starters op de Health Campus. Het is een broedplaats voor bedrijven die actief zijn in de life sciences. BPCM is opgericht door de Universiteit Maastricht en het MUMC+ en is een van de pijlers van Brains Unlimited. Het doel van BPCM is het versnellen van de groei van jonge life science bedrijven door hen een ondernemend klimaat te bieden binnen een onderzoeks- en klinische omgeving. Biopartner Center Maastricht ondersteunt starters en doorgroeiers ondermeer bij de acquisitie en biedt faciliteiten en een toegankelijk netwerk. Het gaat hierbij vooral om ondernemers die biotechnologische geneesmiddelen, behandelmethoden en diagnostica ontwikkelen, vermarkten of produceren AVM Het kenniscentrum Verloskunde van de Academie Verloskunde Maastricht bestaat uit de bachelor verloskunde, het lectoraat / de vakgroep Midwifery Science en het Leven Lang Leren centrum. De AVM draagt daarnaast bij aan een internationale master of science in midwifery en hoopt eind 2015 deze master in samenwerking met de Universiteit Maastricht te accrediteren. Het kenniscentrum Verloskunde maakt onderdeel uit van de faculteit Gezondheidszorg van de Zuyd Hogeschool. Zuyd behoort tot de drie hogescholen in Nederland die verloskunde als bachelor op - in totaal - vier locaties aanbieden en trekt studenten uit het hele land. AVM is gehuisvest op de Health Campus van de Universiteit Maastricht. Studenten en medewerkers maken gebruik van de universiteitsbibliotheek, het studielandschap, de ICT omgeving, de mensa en andere facilitaire diensten. De locatie is van groot belang voor het aantrekken van landelijke studenten en medewerkers. Het kenniscentrum Verloskunde heeft een leerstoel Midwifery Science bij de UM, CAPHRI en werkt op vele manier samen met de UM en MUMC op het gebied van onderwijs en onderzoek Scannexus Scannexus is een Europees expertisecentrum in Ultra-High-Field MRI dat kennis van een internationale groep van technische, klinische en academische organisaties op dit gebied bundelt. Onder de paraplu van Brains Unlimited biedt Scannexus een uniek, geïntegreerd platform dat state-of-the-art technologie combineert met know-how, toegang tot patiënten, en internationaal gerenommeerde expertise op het gebied van Ultra-High-Field MRI bij de mens. De faciliteit huisvest drie Ultra-High-Field MRI-scanners van 9.4, 7 en 3 Tesla, die met elkaar verweven zijn. De 3T Prisma scanner is zeer geavanceerd en multifunctioneel, waardoor deze aantrekkelijk is voor vele soorten klinische toepassingen. De 7T-scanner bevindt zich op het scheidsvlak van klinische toepassing en ontwikkeling van wetenschappelijke doorbraken, die eventueel kunnen worden vertaald naar toepassing op de 3T. De 9.4T wordt ontwikkeld voor klinische doeleinden, gebaseerd op de ervaring met de 3 Tesla en 7 Tesla. Hiermee kan een ongeëvenaard inzicht verkregen worden in de werking van de hersenen en het lichaam. Scannexus draagt zorg voor het beheer van deze faciliteit en levert de mogelijkheden om projecten te ontwikkelen, waarbij de scanners worden gebruikt door de klinische en academische partners

14 In 2014 hebben de MRI s van Scannexus goed gewerkt. Geen van de scanners heeft voor significante problemen gezorgd en de 3-Tesla en 7-Tesla scanners werden in 2014 intensief gebruikt. Alle besturingssystemen van de grote 9.4-Tesla scanner zijn nu actief en operationeel wat, samen met de R&D-strategieën van de onderzoekers en gebruikers, vanaf 2015 zal leiden tot een intensiever gebruik hiervan. In de loop van 2015 zal de 9.4-Tesla scanner een upgrade ondergaan met nieuwe kanalen, waardoor onderzoekers nog meer voordelen uit het systeem kunnen halen. De onderzoeksactiviteit op de 3T en 7T systemen was in 2014 hoog, terwijl de 9.4T scanner nog primair in de ontwikkelfase was. Het gebruik van de scanners was in 2014: 3T >3.200 uur; 7T, >1.200 uur; 9.4T, >600 uur. Het ligt in de verwachting dat alle gebruikstijden in 2015 zullen toenemen. Ondanks deze verwachte toename van de scanneractiviteit in het komende jaar zal het totale energieverbruik vermoedelijk niet veel verder stijgen aangezien de systemen continu operationeel zijn. Scannexus ontvangt de energie via de Facilitaire Dienst UM. In 2015 zal Scannexus starten met de voorbereiding en realisatie van een klein Biochemisch laboratorium ten behoeve van vooral (voor)bereiding en opslag van monsters voor scannertoepassingen

15 2. Communicatie, voorlichting en opleiding In 2014 heeft conform het convenant een bestuurlijk overleg plaatsgevonden tussen alle convenantpartners. In dit bestuurlijk overleg werd de voortgang van de afstemming van het milieubeleid tussen de convenantpartners besproken. Het milieujaarverslag van 2013 werd in dit overleg goedgekeurd en getekend. De coördinerend milieudeskundigen van azm en UM hebben in keer overleg gehad over de afstemming van het milieubeleid. Daarnaast zijn de coördinerend milieudeskundigen 2 keer samengekomen met de Gemeente Maastricht/Regionale Uitvoeringsdienst voor regulier overleg over de complexvergunning. Met het platform milieudeskundigen heeft in verslagjaar 2 keer plenair overleg plaatsgevonden. Daarnaast heeft 4 keer afstemmingsoverleg plaatsgevonden tussen alle milieudeskundigen van het azm en UM. 2.1 azm In oktober stond de jaarlijkse milieupraktijkdag op het programma. De milieupraktijkdag vond plaats in het azm. Er werd gestart met een milieuspel met allerhande vragen m.b.t milieu die direct met het azm te maken hadden: Milieubeleid; Milieuzorgsysteem; Omgevingsvergunningen; Milieu incidenten; Gevaarlijke stoffen; Afval; Energie; Daarna volgde een rondleiding op het nieuwe milieupark van het azm, waar werd stilgestaan bij alle afvalstromen die het azm afvoert. Ten slotte volgde er een bezoek aan het nieuwe Centraal Diagnostisch Lab (CDL), waar de milieucontactpersoon van het lab een rondleiding verzorgde. Er werd extra stilgestaan bij: gevaarlijke stoffen, afval, veiligheid en koeling. Daarnaast heeft het azm in 2014, 4 milieu-info s verspreid onder de milieucontactpersonen. In deze milieu-info s kwamen onder andere de volgende onderwerpen aan bod: Energie 2013 Gevarensymbolen Opslag van gasflessen Verpakkingen en milieu In 2014 is het SAAZ-Unie overleg, waarin alle Nederlandse Universitaire Medische Centra en Universiteiten zijn vertegenwoordigt, 3 keer bezocht door de milieudeskundigen

16 Onderstaande tabel geeft een overzicht van activiteiten van de milieucoördinator en de milieudeskundige van communicatie, training en voorlichting milieu. Categorie Onderwerp frequentie NFU SAAZ-unie overleg SAAZ-unie milieu 3 x SAAZ-unie Energie 1 x Gevaarlijke stoffen (GROS) 8 x MPZ Algemene ledenvergadering + congres 2 x Werkgroep Monitoring 1 x Gemeente Maastricht Handhavingsoverleg 2 x Vergunningen 4 x OGE MJA 3 / EEP x Intern azm Deskundigenoverleg (milieu) 4 x Directiebeoordeling 1 x EAT (energiewerkgroep azm) 5 x MCP-dag 1 x Opleiding MCP s 2 x Milieu-info s 7 x Opleidingen Omgevingsrecht 5 x Effectief projectmatig werken 2 x Workshop / vakbeurs BREEAM 1 x Energie & Milieu 1 x Dag van de omgevingswet 1 x Bedrijfsmilieuplatform Limburg 1 x Tabel 1: Overzicht communicatie, training en voorlichting milieu azm 2.2 UM Onderstaande tabel geeft een overzicht van activiteiten van de adviseur milieu en duurzaamheid UM in het kader van communicatie, training en voorlichting milieu. Categorie Onderwerp frequentie Congres/symposia/beurzen Smart, Connected and Green: A 1x bijwonen Symposium on Innovation in Commercial Real Estate (SBE UM Symposium) Dag van de Omgevingswet (Vereniging 1x van Milieuprofessionals, Provinciehuis Den Haag) Nationale uitreiking SustainaBul / 1 x SustainaBul Experience (Nijmegen) Energiebeurs (Den Bosch) 1x Presentaties/trainingen gegeven Duurzaam inkopen (opleiding Contract en Leveranciersmanagement UM) 6 x VSNU-SAAZunie overleg SAAZunie milieu 2 x Kennisuitwisseling Green Office Wageningen 1 x

17 Categorie Onderwerp frequentie TU/e (Green Office in oprichting) 1 x Studenten voor Morgen (SustainaBul) 1 x Bedrijfsbezoek Biovergister Bela Biogas 1 x (Prodeon Ysselsteyn (L)) Cursus Omgevingsrecht (Studie Bedrijf en Overheid, Utrecht) 5 x Convenantpartners en Gemeente Maastricht (RUD) Milieucoördinatoren complexvergunning Milieudeskundigen azm/um Overleg convenantpartners Bestuurlijk overleg Convenantpartners Algemeen overleg Gemeente Maastricht / RUD complexvergunning COOL Maastricht 9 x 4 x 2 x 1 x 2 x 6 x Intern UM Hoofd Arbo 5 x Arbocoördinator Randwyck / 10 x gebouwbeheerder Biologische veiligheidsfunctionarissen 2 x Asbest overleg Crisisteam Asbest 1 x Afvaloverleg (stakeholders 1 x afvalinzameling UM) Energieoverleg (energiewerkgroep UM) 5 x Armicobijeenkomst Randwyck 1 x (toelichting vanuit milieu) Arbocommissie Randwyck (Dagelijks Beiden 4 x bestuur en Algemene vergadering) Accountgesprekken (FHS, FdR, FHML, FPN, FASoS, SBE) Elk 1 x Stages / onderwijsprojecten Zuyd Hogeschool (Tool Ecologische Footprint ontwikkelen FS) UM/SBE course Business Innovation and Sustainable development Tabel 2: Overzicht communicatie, training en voorlichting milieu UM. 1 x 2 x

18 3. Interne en externe audits en Inspecties 3.1 Interne audits azm / Maastro Clinic / Noordgebouw (3X) Van alle afdelingen die in 2014 zijn bezocht, werd er per vraag gekeken hoeveel afdelingen deze vraag positief beantwoord hebben. Dit wordt weergegeven in een percentage. Het gemiddelde van al deze vragen geeft een score weer van de RVE. De gemiddelde score van alle RVE s die in 2014 werden bezocht, bedroeg: 91%. 100 Milieu-awareness MUMC (azm) Doelstelling 1. Beschouwend en chronische ziekten 2. Laboratoria - Beeldvorming 3. Erfelijkheid, voortplanting en kind Medisch Interventie Centrum Oncologisch centrum 4. Operatieve Geneeskunde Grafiek 1: Milieu-awareness MUMC Voor 2014 had de milieuorganisatie tot doel gesteld om een gemiddeld resultaat van 85% te realiseren. De gemiddelde score voor 2014 bedroeg 91%, dat is 6% hoger dan de gestelde doelstelling. Daarnaast hebben ook alle bezochte RVE s afzonderlijk de doelstelling behaald. Voor 2015 wil de milieuorganisatie deze doelstelling aanhouden en zal er dus eveneens gestreefd worden naar een gemiddelde score van 85%. Daarnaast werd het format voor de interne audit aangepast, waardoor de opbouw van dit verslag in 2016 gewijzigd zal worden. In de volgende grafiek geven we de ontwikkeling weer van het MUMC+ (azm) van 2008 tot en met Hier zien we de ontwikkeling op het vlak van milieu awareness ten opzichte van de doelstelling die door de milieuorganisatie werd gesteld

19 Milieu-awareness Gemiddelde Doelstelling Grafiek 2: Milieu-awareness Interne audits UM / BPCM / AVM / Scannexus UM Het legionellabeleid en de bijbehorende procedure zijn geaudit binnen Facility Services (FS). De resultaten zijn besproken met de aandachthouder legionella en het Hoofd Vastgoed. De belangrijkste conclusie uit de audit is dat de afgesproken procedures goed worden nageleefd. Aandachtpunten zijn de borging van het legionellabeheer bij Guesthouse en het melden van en toezicht op verbroken verzegeling van brandslanghaspels en oogdouches in Randwyck. Tijdens de audit is ook de voortgang en de status van de aandachtpunten van de audit 2012 gecontroleerd. Hieruit bleek dat deze punten voldoende zijn opgepakt. Het asbestbeleidsplan en bijbehorende procedure zijn geaudit binnen FS. De resultaten van deze audit zijn besproken met de aandachthouder asbest en Hoofd Vastgoed en zijn verder aan de orde geweest tijdens het overleg het jaarlijkse asbestoverleg. De audit laat een vergelijkbaar beeld zien als in In grote lijnen wordt het beleidsplan correct gevolgd en zijn de aandachtpunten vooral het gevolg van de beheersplannen die nog niet gereed zijn. Het asbestbeheer en beleid werken goed in praktijk, maar de borging in de organisatie laat nog verbeterpunten zien. De audit op het beheer en onderhoud van HCFK apparatuur is eveneens uitgevoerd binnen FS en laat als belangrijkste conclusie zien dat het beheer en onderhoud van HCFK-koelinstallaties grotendeels wordt uitgevoerd conform vastgestelde procedures en wet- en regelgeving. Actiepunten van afgelopen jaar zijn opgepakt en verbeterd. Naar aanleiding van de inspectie volgend op een aantal lekkages van installaties van de UM door Inspectie Leefomgeving en Transport zijn aanpassingen doorgevoerd in de borging van afspraken met de externe leverancier. De jaarlijkse controle op het realiseren van de doelstelling uit het inkoopbeleid (100% toepassen van milieucriteria in de centrale aanbestedingen zoals geformuleerd door de

20 Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO)) aan de hand van de aanbestedingskalender toont aan dat in 2014 duurzaamheidscriteria zijn toegepast bij alle centrale aanbestedingen waarvoor RVO-criteria zijn geformuleerd. Naast deze minimale eisen worden waar mogelijk en relevant aanvullende criteria op het gebied van duurzaamheid (aanvullende milieu- of sociale criteria) opgenomen. Hiermee heeft UM in de centrale aanbestedingen aan de (eigen en overheids-)doelstelling voldaan. Er bestaat onvoldoende zicht op de inkoopactiviteiten die decentraal plaatsvinden. Het doel van de milieuaudit FHML/FPN 2014 bij alle laboratoriumvakgroepen was om te bepalen wat de status/voortgang is met betrekking tot het algemeen milieubeleid en de energiezorg binnen de vakgroepen, hoe de organisatie van milieuzorg wordt ervaren, en hoe de naleving binnen de vakgroep is van de afvalstoffenregeling binnen de laboratoria en werkplaatsen. Verder is gekeken naar de bekendheid en naleving van milieu-instructies met betrekking tot opslag en etikettering van gevaarlijke stoffen en de afvoer van gevaarlijk afval op afdelingen, voortbordurend op de aandachtpunten uit eerdere audits. De rapportages zijn naar de vakgroepen gestuurd, de overzichtsresultaten zijn besproken binnen de ARBO Commissie UM Randwyck en gestuurd naar de directie FHML, CRISP-FHML en FS. De armico blijkt ruim voldoende kennis te hebben van de milieuregelgeving (toegenomen t.o.v. 2013). Ook de naleving is goed op orde. De afvalstoffenregeling wordt goed nageleefd, waarbij de nieuwe afvalstoffentool als waardevol wordt ervaren, en de opslag van gevaarlijke stoffen is bij de meerderheid van de vakgroepen voldoende in orde. Binnen één vakgroep bleek echter voor het derde jaar op rij dat de opslagvoorziening onvoldoende volgens de vergunningvoorschriften is ingericht. Daartoe is een brief gestuurd naar de directie FHML met het dringende verzoek deze situatie binnen 6 maanden aan te passen aan de geldende regelgeving. Energiezorg blijkt wel aandacht te hebben, maar heeft geen prioriteit en speelt nauwelijks een rol bij de aanschaf van apparatuur. Etikettering van werkoplossingen dient binnen FHML wel nog beter te worden geregeld. Grafiek 3: Resultaten audit FHML/FPN UM 2014 In december 2014 zijn voor het eerst audits gehouden bij de verschillende locaties van de cateringvoorzieningen van Albron binnen de UM. De audits zijn uitgevoerd aan de hand van een vragenlijst (opgesteld door adviseur milieu & duurzaamheid UM) die door de overkoepelend catering manager Maastricht University van Albron is doorgenomen met de

21 betreffende locatieverantwoordelijke. Het algemene doel van deze milieuaudit was om te bepalen wat de bekendheid is van relevante milieu-instructies bij de verantwoordelijke van de betreffende cateringlocatie met betrekking tot algemeen milieubeleid, energiezorg, en afvalstoffenregeling UM. Omdat dit is de eerste keer is dat de externe cateraar deze audit invult, worden de uitkomsten niet meteen als actiepunten benoemd maar meer als aandachtpunten voor communicatie en voorlichting over milieuzorg. Het voornaamste doel is daarom het creëren van bewustzijn voor de regelgeving die van toepassing is en het verkrijgen van aandachtpunten voor specifieke voorlichting over milieuzorg. Wel vormt de controle op de naleving van de meest kritische aspecten een doel van de audit. Er blijken grote verschillen tussen de verschillende locaties te bestaan met betrekking tot de bekendheid van de regelgeving. Het niet bekend zijn met de regelgeving betekent echter zeker niet dat de bedrijfsvoering niet in orde is op het gebied van afval en energie. Veelal bleek dit in orde. In 2015 zullen voorlichtingsgesprekken worden gehouden om de kennis van de UMregelgeving te verbeteren. Samen met de ADR Veiligheidskundige van het azm heeft de adviseur milieu & duurzaamheid UM een inspectiebezoek gebracht aan het distributieknooppunt azm waar ook de goederenontvangst van de UM in ondergebracht. Tijdens dit bezoek kwamen twee aandachtpunten naar voren. Het eerste betrof de uitvoering van het transport van gevaarlijke stoffen via de leverancier Canon tussen UM locaties. Dit werd niet uitgevoerd conform wetgeving. De chauffeur beschikte niet over de juiste opleiding en de transportauto was niet voorzien van de juiste (veiligheids)middelen. Daarnaast bleken de UM-medewerkers onvoldoende getraind in de omgang met gevaarlijke stoffen (geen herhalingscursussen gevolgd). Beide punten zijn besproken met de verantwoordelijken binnen FS, waarop verbeterpunten zijn geformuleerd BPCM In 2014 zijn geen fysieke audits gehouden binnen de bedrijven van BPCM. Wel is een pilot uitgevoerd met een digitale vragenlijst met betrekking tot de inrichting van milieuzorg bij alle bedrijven. De respons op deze pilot viel tegen. In 2015 zullen daartoe (geplande) fysieke audits worden uitgevoerd bij de bedrijven met laboratoria. Met Pharmacell zijn constructieve gesprekken gevoerd naar aanleiding van deze audit om de milieuzorg (nog) beter in te richten

22 3.3 Externe audits azm / Maastro Clinic / Noordgebouw (3X) In het kader van het ISO certificaat hebben in audits plaatsgevonden door Lloyds Register Quality Assurance. Daarbij werden geen Minor Nonconformity s geconstateerd wel een verbeterpunt geconstateerd. Verbeterpunten: Verbeterpunten (23 januari 2014) Gesloten Inventariseer of een overzicht van trainingen en oefeningen een meerwaarde is om inzicht te hebben in de geoefendheid van de totale BHV organisatie. Indien dit zo is, neem dan adequate maatregelen. (dit kan dan dienen als management informatie voor de directiebeoordeling). Verbeterpunten (19 september 2014) Geen verbeterpunten geconstateerd. Wet- en regelgeving: Bij deze audit werden er geen tekortkomingen vastgesteld. Wel werden er enkele punten ter verbetering geconstateerd: Het gedeelte wet- en regelgeving van het intern auditsysteem werd in handen gegeven van een extern deskundige die als intern auditor optreedt. De volgende verbeterpunten werden geconstateerd: Gesloten Verbeterpunten Regels m.b.t. eten op de werkplek niet in acht genomen ( ruimte H5.G2.047). Gesloten Enkele oxiderend gas cilinders staat op de onjuiste locatie. Gesloten Gesloten Gesloten Deur van de gevaarlijke stoffen bunker staat open, zonder dat personeel op de locatie aanwezig is. Enkele milieugevaarlijke vloeistoffen (ruimte H5.H1.001) staan niet in lekbak. Geen wettelijke afwijking, wel overwegen om keuringsfrequenties zodanig aan te passen dat deze plaatsvinden op/voor de keuringsdatum Gesloten Enkele brandblussers bij ruimte H5.H1.001 over de keur Gesloten Gesloten Gesloten Vervoersdocument bode dienst nog niet opgenomen in DIS,formulier nummer ontbreekt Keuringsresultaten bliksembeveiliging (wel uitgevoerd) voor 2013 nog niet in registratie map opgenomen. Jaarlijkse lekdichtheidscontrole bovengrondse gasolietank (wel uitgevoerd) nog niet opgenomen in het systeem

23 3.4 Externe inspectie azm / Maastro Clinic / Noordgebouw (3X) In 2014 heeft er geen externe milieu-inspectie plaatsgevonden. 3.5 Externe inspectie UM / BPCM / AVM / Scannexus In juli 2014 is door de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) een inspectie gehouden naar de omgang met dierlijke bijproducten. Deze inspectie, begeleid vanuit milieu en biologische veiligheid is goed verlopen met maar marginale aandachtpunten. In september 2014 heeft de Regionale Uitvoeringsdienst Zuid Limburg een milieucontrole uitgevoerd in Randwyck in het kader van de omgevingsvergunning milieu, waarbij geen overtredingen zijn geconstateerd. De controle van het afvalwater in Randwyck toonde aan dat het afvalwater voldeed aan de gestelde normen. Een groter aantal lekkages van koudemiddel uit koelsystemen heeft in 2014 geleid tot een inspectiebezoek door Inspectie Leefomgeving en Transport (IL&T) met betrekking tot het onderhoud van koelapparatuur, resulterend in een waarschuwing voor UM met betrekking tot contractuele afspraken met leveranciers. Eerste verbeterstappen zijn al ingezet. 4. MJA3 en NO X -emissiehandel Het verbruik van energie en bedrijfsstoffen op instellingsniveau wordt gemeten, geregistreerd en geëvalueerd. Het azm en UM hebben de meerjarenafspraak (MJA2) energiebesparende maatregelen (gezondheidszorg/universiteiten) ondertekend en hiermee de verplichting om energiebesparing te realiseren op zich genomen. In 2008 is de meerjarenafspraak 2 automatisch overgegaan in de meerjarenafspraak 3. De door Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en de Gemeente Maastricht goedgekeurde energie-efficiencyplannen (EEP) zijn in uitvoering genomen en lopen volgens planning. De hiervoor opgerichte stuur- en werkgroepen energiebesparende maatregelen adviseren over mogelijkheden en ontwikkelen maatregelen voor het terugdringen van het verbruik van energie en bedrijfsstoffen. Er zijn decentraal meetsystemen voor verbruik van elektriciteit en water. 4.1 azm / Maastro Clinic / Noordgebouw (3X) Het azm werkt continu aan de optimalisatie van de instellingen van het Gebouw Beheer Systeem (GBS). Door deze procesoptimalisaties kan het energieverbruik beter worden afgestemd op de vraag vanuit de bedrijfsvoering. Maatregelen die het azm in het verslagjaar heeft genomen in het kader van de MJA3 zijn gerapporteerd in het Elektronisch Milieujaarverslag 2013, dat in dit kader moet worden ingediend. Uitgevoerde maatregel vanuit het EEP: Toepassen van hoogfrequent verlichting bij verbouwingen Pneumatische brandkleppen zijn vervangen door elektrische brandkleppen Inkopen van 100% groene stroom Vervanging van de 1 e WKK LED s toepassen bij noodevrlichting Het azm heeft een grote diversiteit aan emissies naar de lucht. De uitstoot betreft voornamelijk CO 2, NO x en SO x uit de energiecentrale

24 Afbouw NO x -emissiehandel Per is het systeem van NO x -emissiehandel beëindigd. De belangrijkste redenen voor het afschaffen van NO x -emissiehandel zijn het ontbreken van ambitieuze NO x - doelstellingen voor de lange termijn in combinatie met te weinig ruimte voor NO x - emissiehandel naast andere milieu-instrumenten. Bestaande regelgeving Na de beëindiging van NO x -emissiehandel moeten bedrijven voldoen aan bestaande regelgeving rond NO x -uitstoot. Voor installaties die voorheen onder het Besluit Emissie-eisen Middelgrote Stookinstallaties (BEMS, nu onderdeel van het Activiteitenbesluit milieubeheer) vielen, geldt een overgangsregeling om te gaan voldoen aan de emissie-eisen. Overige diffuse emissies zijn afkomstig van laboratoria. Dit betreft relatief geringe hoeveelheden van verschillende stoffen. De omvang van deze emissies is relatief gezien zeer klein en hierop zitten geen meetverplichtingen. In de vergunning is wel een 5 jaarlijkse meetverplichting opgenomen t.a.v. lachgas. In 2013 werd deze meting uitgevoerd. Op basis van de resultaten werd door het bevoegd gezag een vrijstelling verleend t.a.v. de meetverplichting. 4.2 UM / BPCM / AVM / Scannexus MJA3 UM werkt continu aan de optimalisatie van de instellingen van het Gebouw Beheer Systeem (GBS). De panden van BPCM, AVM en Scannexus worden eveneens door UM beheerd. Door procesoptimalisaties kan het energieverbruik beter worden afgestemd op de vraag vanuit de bedrijfsvoering. Maatregelen die UM in het verslagjaar heeft genomen in het kader van de MJA3 zijn gerapporteerd in het Elektronisch Milieujaarverslag UM neemt elektriciteit af van het azm (voor Randwyck) en koopt het overige deel in bij een energieleverancier. Voor het ingekochte deel van het elektraverbruik koopt UM certificaten van oorsprong, om op die manier duurzaam opgewekte elektriciteit te gebruiken. In het verslagjaar bestonden de certificaten voor 100% uit Nederlandse wind (windmolens in Kerkrade). Het gedeelte dat van het azm wordt afgenomen, bestaat uit zelf door het azm geproduceerde elektriciteit en door het azm ingekochte elektriciteit. De ingekochte elektriciteit wordt door het azm eveneens verduurzaamd door de aankoop van certificaten van oorsprong. In tabel 3 staan de maatregelen die UM in Randwyck in het verslagjaar heeft uitgevoerd in het kader van het Energie Efficiency Plan met betrekking tot energie-efficiëntie. Mede door deze projecten kan UM zich handhaven in een toppositie binnen de Nederlandse universiteiten met betrekking tot een laag energieverbruik per vierkante meter of medewerker/student uitgevoerd energetisch Pand Type maatregel Nieuwe koelmachines 3 st UNS40 Procesefficiency LBK cleanroom voorzien van eigen CV ketel UNS60/OX70 Procesefficiency LED verlichting entree buiten gebouw DUB 30 Procesefficiency TLD lampen vervangen door LED lampen DEB1 Procesefficiency Aquaplus doppen in tapkranen DUB 30 Procesefficiency Duurzaam inkoop beleid volgens de minimaal de milieucriteria van RVO. UM breed Duurzame energie Inkoop groene stroom GVO's UM breed Duurzame energie Inkoop groene stroom (gedeeltelijk) warmte AZM. UNS50/40/30 Duurzame energie

25 2014 uitgevoerd energetisch Pand Type maatregel Bewaking op fiets van - naar UM gebouwen UM breed Ketenefficiency Groenonderhoud gecombineerd contract met UM breed Ketenefficiency Provincie Limburg Personeelwerving uit Regio UM breed Ketenefficiency Woon-Werk en Werk-Werk regeling UM breed Ketenefficiency Transport onderhoud firma Croon (elektrische UM breed Ketenefficiency auto en scooter) Gezamelijke afvalverwerking MUMC+ Ketenefficiency Vervangen van handdoekjes door UNS 50 Ketenefficiency energiezuinige drogers CO 2 neutrale postbezorging via TNT post. UM breed Ketenefficiency CO 2 neutrale verhuizers. UM breed Ketenefficiency Tabel 3: Maatregelen energie UM Emissies Bij UM/BPCM/Scannexus zijn eveneens diffuse emissies afkomstig van laboratoria. Dit betreft ook hier relatief geringe hoeveelheden van verschillende stoffen. De omvang van deze emissies is relatief gezien zeer klein en hierop zitten geen meetverplichtingen

26 5. Duurzame ontwikkeling 5.1 azm / Maastro Clinic / Noordgebouw (3X) Het azm heeft de ambitie om maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) in de toekomst te integreren in de bedrijfsvoering. MVO is: Verantwoordelijkheid van een organisatie voor de effecten van haar besluiten en activiteiten op de maatschappij en het milieu, via transparant en ethisch gedrag dat: Een bijdrage levert aan duurzame ontwikkeling, inclusief gezondheid en het welzijn van de maatschappij; Rekening houdt met de verwachtingen van stakeholders; In overeenstemming is met toepasselijke wetten en overeenkomt met internationale gedragsnormen; Is geïntegreerd in de hele organisatie, en in haar betrekkingen (invloedssfeer) in de praktijk worden toegepast. 5.1 UM (BPCM / AVM / Scannexus) UM beoogt de ecologische en sociale voetafdruk van haar bedrijfsvoering verder te beperken en duurzaamheid een plaats te geven in het onderwijs en onderzoek. UM behaalde in 2014 opnieuw Zilver bij de SustainaBul met een 4 e plaats van alle Nederlandse universiteiten en een 6 e plaats van alle deelnemende hoger onderwijsinstellingen in deze jaarlijkse duurzaamheidsranking van Studenten voor Morgen. Op het subthema Afval & Water behaalde UM zelfs een eerste plaats. Op het gebied van onderscheidend onderzoek met betrekking tot duurzaamheid en het toepassen van resultaten voor de eigen bedrijfsvoering of (lokale) samenleving werd vooral de Kennis-As zeer goed beoordeeld. Verder weet UM zich te handhaven in de top van de Nederlandse universiteiten met betrekking tot een laag energieverbruik per vierkante meter of medewerker/student met in de meest recente benchmark (2013) een 2 e plek per fte, een 4 e plek per m 2 en per student. Duurzaamheidsvisie Het is de wens van UM om in 2030 een duurzame universiteit te zijn. De instelling voorziet de duurzame universiteit als volgt: Onderwijs & onderzoek: opleiden van green change agents via een holistische benadering van duurzaamheid in onderwijs en onderzoek" Bedrijfsvoering: verkleinen van de ecologische voetafdruk van de universiteit Community: creëren van een duurzaamheidscultuur en participatieve beleidsvorming Maastricht University Green Office UMGO is in 2010 opgericht als student-run afdeling voor duurzaamheid aan UM en heeft sindsdien een grote impact gehad op de verbetering van de duurzaamheid. UMGO initieert en coördineert duurzaamheidprojecten (in lijn met de duurzaamheidsvisie en afgeleide routekaart 2030) ten behoeve van studenten, medewerkers, en de (directe) omgeving van UM en heeft hierbij een stimulerende, verbindende, adviserende, en monitorende rol. UMGO bundelt met betrekking tot onderwijs en onderzoek de krachten met ICIS (International Centre for Integrated assessment and Sustainable development) en met betrekking tot bedrijfsvoering met Facility Services. Community (omgeving) Algemeen Met betrekking tot duurzaamheid werkt UM samen met andere partijen in de regio, zoals de Gemeente Maastricht in bijvoorbeeld het platform COOL-Maastricht met betrekking tot energie. Ook is UM partner in Maastricht-Bereikbaar, gericht op de verbetering van de bereikbaarheid van Maastricht. Met Nederlandse en buitenlandse universiteiten vindt kennisuitwisseling op het

27 gebied van duurzaamheid plaats. Met betrekking tot milieubeleid werkt UM nauw samen met het azm. UM legt verantwoording af over milieurelevante zaken via het jaarverslag Academisch terrein Randwyck, het Managementreview milieu, het jaarverslag Biologische veiligheid, en het jaarverslag Stralingshygiëne. Deze verantwoordingsdocumenten zijn te vinden op de website van UM. Studentengemeenschap Studentenorganisaties spelen een belangrijke rol in het tot stand brengen van de duurzame transitie. UMGO heeft een niet-limitatieve lijst samengesteld met daarop 15 (+1 in 2014) organisaties die actief bezig zijn met duurzaamheid. Naast samenwerking met interne studentorganisaties onderhoudt UMGO ook contacten met het landelijke organisaties voor duurzaamheid en andere Green Offices van Nederlandse universiteiten. UMGO is verder lid van het studentnetwerk voor duurzaamheid Studenten voor Morgen. Onderwijs & onderzoek Cursussen op het gebied van duurzaamheid Momenteel worden bij UM 18 bachelor-cursussen (+3 in 2014) op het gebied van duurzaamheid en 13 bachelor-cursussen gerelateerd aan duurzaamheid aangeboden. In de masterprogramma s worden 12 (+1 in 2014) cursussen aangeboden op het gebied van duurzaamheid en 16 (+5 in 2014) gerelateerd aan duurzaamheid. ICIS is intensief betrokken bij het onderwijs (op zowel bachelor, master als PhD-niveau) aan een aantal faculteiten (FHS, FHML, SBE, FASoS). In 2014 heeft UMGO een pilot uitgevoerd van een interdisciplinaire (interfacultaire) cursus op het gebied van duurzaamheid, die door de deelnemers als zeer positief is ervaren, en die in 2015 een vervolg krijgt. Het interdisciplinaire PhD-programma Sustainability Science and Policy is er om onderzoekers, universitaire docenten en wereldleiders te onderwijzen in de sociale, economische en natuurwetenschappelijke disciplines die de basis vormen voor de multidisciplinaire benadering in de duurzaamheidwetenschappen. Leerstoelen op het gebied van duurzaamheid UM had in 2014 in totaal 32 leerstoelen op het gebied van duurzaamheid verdeeld over tien onderzoekscentra of schools. Vier zijn specifiek gericht op duurzaamheid en 28 zijn gerelateerd aan duurzaamheid. Dit aantal is identiek aan Onderzoek op het gebied van duurzaamheid UM heeft twee onderzoekscentra gericht op duurzaamheid, ICIS en het Europees Centrum voor Corporate Engagement (ECCE). Daarnaast bestaan acht onderzoekscentra met onderzoek op het gebied van duurzaamheid. Het promotieonderzoek vanuit ICIS in samenwerking met UMGO, genaamd Modelling Organisational Transformation to Sustainability: Case-Studies and Action Research at Higher Education Institutions and beyond heeft in 2014 geleid tot eerste inzichten om te komen tot een concretisering van de benodigde governance structuur voor duurzaamheid. In de Kennis-As Limburg heeft duurzaamheid ook een prominente plaats in inhoudelijke cross-overs, zoals Biobased Economy, Healthy Living en Sustainability. In 2014 is door UMGO de tweede editie van het Sustainability Journal uitgegeven waarin studenten hun onderzoek presenteren in de vorm van een wetenschappelijk artikel. Een commissie bestaande uit wetenschappers en docenten van UM heeft ook deze artikelen op kwaliteit beoordeeld, en de beste geselecteerd voor publicatie. UMGO wil in 2015 de derde uitgave publiceren. Daarnaast zijn onderzoeksgroepen actief benaderd en uitgenodigd voor symposia, zodat ook op die manier verdere integratie van duurzaamheid in het onderzoek mogelijk wordt. Bedrijfsvoering Als stuurmiddel voor milieubeleid in haar bedrijfsvoering maakt UM gebruik van een milieuzorgsysteem conform ISO Bij bouw- en verbouwprojecten besteedt UM in de basis

28 aandacht aan milieu en duurzaamheid door het volgen van de richtlijnen in de nota Duurzaam bouwen, waarbij per project wordt beoordeeld welke aanvullende, duurzame maatregelen kunnen worden toegepast. In 2014 zijn voorbereidingen gestart voor het ontwikkelen van nieuw beleid rondom duurzaamheid in de facilitaire dienstverlening en gebouwen in het bijzonder. Dit project UM-duurzaam onderdak beoogt een interne samenwerking met onderzoekers van verschillende disciplines, aangevuld met onderzoekers van Zuyd Hogeschool. De facilitaire dienstverlening en panden van UM zullen hierbij de rol van living lab vervullen. Daarnaast zijn in 2014 onderzoeken gehouden voor de mogelijkheden van zonnepanelen en windturbines op panden van UM en laadpalen voor elektrische auto s. Windturbines blijken niet haalbaar, maar in 2015 zal wel gestart worden met de toepassing van zonnepanelen en het plaatsen van laadpalen. In 2014 is verder de vigerende complex omgevingsvergunning voor het uitgebreid met een complexvergunning voor het indirecte lozen van bedrijfsafvalwater, waarin de verschillende losse oude vergunningen zijn opgegaan. CO 2 -equivalenten (ton) CO 2 -footprint scope I scope II scope III gecompenseerd Grafiek 4: CO 2 -footprint UM De CO 2 -footprint is berekend op basis van CO 2 -equivalenten broeikasgas emissies. Scope I bevat de emissie ten gevolge van de verbranding van aardgas, scope II de emissie ten gevolge van de ingekochte elektriciteit (in berekening vanaf 2013 gecorrigeerd voor aangekochte certificaten van oorsprong Nederlandse wind), en scope III bevat het woon-werkverkeer van medewerkers, gebaseerd op gegevens van Maastricht- Bereikbaar (2014) en de verbranding van het restafval. In totaal is de footprint ten opzichte van 2013 in 2014 afgenomen. De footprint gerelateerd aan studenten/medewerkers, vierkante meter of omzet laat hetzelfde beeld zien