Ruud de Moor Centrum Jaarrapportage 2005

Transcriptie

1 Ruud de Moor Centrum Jaarrapportage 2005

2 Voorwoord In deze rapportage wordt verslag gedaan van de inhoudelijke vorderingen van de projecten van het Ruud de Moor Centrum in het jaar Voor elk project wordt aangegeven wat de activiteiten zijn geweest, wat de opbrengsten waren en hoe de voortgang zich verhoudt tot de planning. Ook eventuele knelpunten worden genoemd. De financiële aspecten zijn aan het eind van de rapportage opgenomen in een overzichtstabel. De rapportage laat zien dat de vorderingen aanzienlijk zijn. De meeste projecten verlopen volgens planning en gaandeweg zijn er meer concrete producten en diensten in prototypen beschikbaar gekomen. Er is met vele partners samengewerkt, zowel uit de lerarenopleidingen als uit scholen. Het Ruud de Moor Centrum heeft bij de partners intussen naam gevestigd als een betrouwbare partner en als tweedelijnsvoorziening bij het opleiden van leraren. In de loop van 2005 is naar aanleiding van vragen uit het veld besloten twee nieuwe projecten tot ontwikkeling te brengen, te weten het project Opleiden in de school en het project Eén-zorgroute. De projecten Techniek VMBO wordt beëindigd, omdat de eerste resultaten te weinig perspectief boden. Het project Voorbereiding bachelors op het leraarsberoep is aanzienlijk beperkter van omvang geworden, nadat uit veldconsultatie de belangstelling minder groot bleek dan verwacht. In de loop van 2006 zullen uit de meeste projecten bruikbare diensten en producten voor gebruik beschikbaar komen. Dat wil niet zeggen dat die projecten daarmee volledig zijn afgerond. Een aantal projecten zal na 2006 een vervolg moeten krijgen in de vorm van doorontwikkeling, onderhoud en beheer. De thans beschikbare resultaten zijn te vinden op de web portal van het Ruud de Moor Centrum. Daarnaast wordt halverwege 2006 een productencatalogus uitgegeven. De financiële rapportage over 2005 is aangeboden bij CFI d.d. 9 februari 2006 met goedkeurende accountantsverklaring. Heerlen, april

3 Project Virtuele Werk- en Leeromgeving (VWL) Projectcode Programmalijn Virtuele werk- en leeromgeving Het doel is het ontwikkelen van een virtuele werk- en leeromgeving (VWL) of componenten daarvan voor het maken, het beheren en het uitleveren van (te ontwikkelen) RdMC producten en diensten om zodoende zorg te dragen voor een efficiënte bediening van diverse (eind)gebruikers met behulp van ICT. In deze fase is het leveren van ondersteuning bij de realisatie van projectresultaten binnen het RdMC van belang. Daardoor zijn in eerste instantie de RdMC medewerkers onze gebruikers. Uiteindelijk zijn de gebruikers de eindgebruikers in scholen en lerarenopleidingen. Er wordt geen eigen elektronische leeromgeving (ELO) ontwikkeld maar een VWL die naar verschillende media uitgeleverd kan worden met maatwerk naar specifieke (eind)gebruikers. De opgeleverde projectresultaten gedurende 2005 zijn in lijn met het plan van aanpak VWL en het RdMC werkprogramma Dit ondanks het opnieuw wegvallen van ICT ontwikkelaars in de maanden februari, juni en augustus Het afgelopen jaar is blijvend geïnvesteerd in het verder realiseren van pilot omgevingen voor alle RdMCprojecten. Veel effort is in de eerste helft van 2005 gestoken in het opleiden en inwerken ICT ontwikkelaars en het specificeren van meer algemene ICT tools voor alle projecten. In de tweede helft van 2005 is de nodige aandacht gegeven in het bijna productie-/exploitatiegereed maken van de hardware-/ serveromgeving inclusief bijhorende technische ondersteuning. Daarnaast is begonnen de verschillende ervaringen te consolideren. Product(en) ICT-omgevingen Prototypische en demonstrabele ICT-omgevingen (gerealiseerd voor RdMC projecten) - Formatieve assessment; - Assessment-deel competentiekaart; - Ondersteuning Beginnende Leraren in het Primair Onderwijs (BLOOM); - Community of Practices; - PALET (-PO, -VMBO, -Multicultureel) ; - BOS-cursus; - Samen Opleiden; - Kennisbank Economie; - Kennisbank Wiskunde; - Kennisbank Natuurkunde en Scheikunde; - Kennisbank Biologie; - Toolkit van project E-didactiek; - Quick scan De school als leerwerkomgeving ; - Casusbank Klassensituaties; - Kennisbasis ADEF; Eerste (eenvoudige) versie van een overkoepelende RdMC portal Prototype van algemeen metadata editor Prototype van een zevental additionele functionaliteiten in Sharepoint omgeving (zgn. webparts) Migratie servers met initiële inrichting productie- en testomgeving volgens architectuurplaatje Architectuur voor accountbeheer RdMC omgeving Documenten Functioneel en technisch ontwerp voor hierboven genoemde (prototypische) ICT omgevingen Ontwerp (functioneel en technisch) Keuzewijzer Begeleidingsmodellen RdMC applicatieprofiel, een poldermodel in metadata; Darco Jansen, Robert Schuwer en Hannelore Dekeyser; Een RdMC workingpaper (aug-2005) over de aanpak die het RdMC heeft gevolgd bij het opstellen van afspraken rond de metadata voor de producten van het RdMC en tot welk resultaat dit heeft geleid. 2

4 Ontwikkelen van kennisbanken en digitale leermaterialen; Hannelore Dekeyser en Robert Schuwer; Deze RdMC workingpaper (augustus 2005) biedt handreikingen en vuistregels voor het ontwikkelen van leermaterialen voor een digitaal medium en bij het op de geschikte manier inzetten van de representatie- en interactievormen die digitale media ons bieden. Ontwikkelen van digitale leermaterialen en kennisbanken; Hannelore Dekeyser en Robert Schuwer; Onderwijs en Innovatie, jrg. 7 nr. 4. december 2005; een publicatie, gedestilleerd uit de hiervoor genoemde working paper. Metadata and Application Profiles, A Data Model. In: F. de Vries et al (Eds.): Open Source for Education in Europe, Research and Practice. Conference Proceedings Heerlen, Nederland. November 2005; een paper over de technische implicaties van de applicatieprofielen aanpak en een toepassing ervan in de metadata-editor. Case closed: The open software model in education; Guido Fambach, The Mediator Group / Didactor Darco Jansen, Ruud de Moor Centre / Open University of the Netherland; abstract voor Holland Open congres (mei 2005) Verslag bijdrage aan Surf_SIX bijeenkomst 22 maart 2005 Verslag aanwezigheid i&i conferentie Advies over RdMC bijdrage aan DKI project Keuzedocument inrichting streaming videoserver mede n.a.v. gesprekken met Surfvideo, de Groep Distributie, Technologie en Automatisering van de Publieke Omroep en OUNL medewerkers Architectuur van servers en softwaresystemen i.r.t. applicaties en RdMC resultaten Concept documentatie rond (technisch en functioneel) beheer van RdMC systemen (AO-procedures) Concept SLA met ICT afdeling OUNL Diverse beheer- en gebruikershandleidingen Sharepoint Auteurshandleiding m.b.t werken in Content-e Verslagen van trainingen rond te gebruiken software Voorlopige richtlijnen rond huisstijl en vormgeving van ICT-omgevingen Ontwerp generieke autorisatie en zoekomgeving (zgn applicatie Z) Ontwerp brain/worktool als algemene associatieve zoek-presentatieomgeving Ontwerp Social Browser Metadatamodel en ontwerp metadata editor Applicatieprofiel RdMC (metadata toepassingsprofiel) Algemeen evaluatiekader voor pilots RdMC producten (gericht op evaluatie ICT aspecten pilots) Kernvragen en vervolgnotitie m.b.t. business scenario s voor RdMC na 2006 Concept algemeen kwaliteitshandboek RdMC Plan van Aanpak 2006 Actielijsten, prioriteringsoverzichten n.a.v. project voortgangsbijeenkomsten Inhoudelijke en financiële voortgangsrapportages Trimesterrapportages Bijdragen aan (in- en extern) nieuwsberichten, roadshow, enz. Hard- en Software geen 1. Het vasthouden van voldoende ICT ontwikkelexpertise binnen het project. 2. Het beheersbaar houden van de incrementele aanpak m.b.t. ontwikkeling ICT omgevingen OUNL-intern: alle RdMC-projecten, de ondersteunende ICT-afdeling Turpin Vision (m.b.t. algemene CMS-applicatie Content-e en samenwerkingsomgeving Sharepoint ) Terwadding (m.b.t. algemene CMS-applicatie Content-e ) MMatch en The Mediator Group (voor opensource CMS-applicatie MMBase en ELO Didactor ) Stichting MMBase Stichting Didactor Er zijn besprekingen met de Digitale Universiteit, omroepen (o.a. Groep Distributie, Technologie en Automatisering van de Publieke Omroep) en SURF (o.a. surf-videoportal, BIBA, LORE) 3

5 Projectnaam Onderkennen en diagnosticeren leermoeilijkheden Projectcode Programmalijn Kennisbanken PABO s en leerkrachten basisonderwijs gaan het door de Open Universiteit Nederland ontwikkelde en door het Ruud de Moor Centrum verbeterde multimediale programma Leerdiagnostiek gebruiken. De opgedane ervaringen worden gemonitord en gebundeld in een eindverslag. Hiermee levert dit project een bijdrage aan de deskundigheidsbevordering van leerkrachten basisonderwijs op het gebied van leerlingen die speciale zorg vragen. Ondertussen wordt gewerkt aan verdere verbetering van het programma. Het programma Leerdiagnostiek is een flexibel inzetbaar onderwijsprogramma waarmee leerkrachten zelfstandig leerproblemen kunnen leren onderkennen en herkennen. Januari-juni 2005 : aanpassing en bijstelling programma September 2005 : eerste pilots December 2005 : toevoeging twee casussen Product(en) Op diverse punten verbeterd programma Leerdiagnostiek Ontwerp voor twee nieuwe casussen Het in gang zetten van pilots blijkt moeilijk te verlopen. Dit heeft te maken met ICT infrastructuren, maar vooral ook met het gegeven dat het programma ingebed moet kunnen worden in een opleidingsprogramma. / contacten Hogeschool Arnhem Nijmegen Hogeschool INHOLLAND project WSNS+/-project Een Zorgroute Hogeschool Zuyd 4

6 Projectnaam Digitalisering Post-HBO Projectcode Programmalijn Kennisbanken Doelstelling is het ontwikkelen van een omgeving die aanbieders van de Post HBO cursus 'Leraar Onderwijskansen' (PO) ondersteunt bij het contextualiseren van hun aanbod aan scholen en cursisten. Het model dat hieraan ten grondslag ligt, moet uitbreidbaar zijn naar andere Post HBO cursussen. De volgende activiteiten hebben plaatsgevonden: 1. Eind januari 2005: definitief projectplan voor het vervolg van het project opgeleverd februari 2005: kick-off bijeenkomst van het project april 2005: vaststelling eerste concept intake-instrument en eerste bewerking van materiaal tot halffabrikaten augustus: eerste versie gereed van intake-instrument augustus: evaluatieplan gereed 6. September /oktober: afspraken over pilot met basisschool Oost Groningen gemaakt 7. November: digitale ruimte ingericht voor de pilot met de basisschool in Oost Groningen 8. December: afname intake bij basisschool in Oost Groningen Product(en) 1. Projectplan Concept voor een intake-instrument 3. Intake-instrument, versie 1 Project loopt uit planning: Intake-instrument gepland voor 1 april, gereed rond 1 september. Intake in Oost Groningen uitgesteld naar januari wegens ziekte van medewerker CEDIN Pilot in Oost Groningen loopt, vanwege de ritme van het schooljaar, nog enkele maanden door in 2006 Daardoor zijn ook working papers 1 en 2 niet op tijd af te ronden De cursus 'Leraar Onderwijskansen', die in dit project centraal staat, is een nascholingstraject uit het post HBO stelsel. Dit is een stelsel van gecertificeerde nascholingstrajecten dat speciaal in het leven is geroepen om cursisten het uitzicht te bieden op een erkend certificaat. De cursus heeft daardoor een sterk aanbodgericht karakter. Er wordt vrij nauwkeurig voorgeschreven welke stof de cursist moet doorwerken voor het verkrijgen van het certificaat. In de loop van 2005 werd duidelijk dat hierdoor een van de doelstellingen van het project steeds meer in gevaar kwam. De eis van certificering legt namelijk zodanige beperkingen op aan het flexibiliseren en contextualiseren van het cursusmateriaal van de cursus "Leraar Onderwijskansen', dat het niet goed mogelijk is gebleken om de cursus zowel naar vorm als inhoud te bewerken tot een verzameling flexibele halffabrikaten. In de loop van 2005 werd duidelijk dat de OU niet op korte termijn de beschikking kon krijgen over de auteursrechten van het materiaal van de cursus 'Leraar Onderwijskansen'. Deze overdracht is nodig om het flexibel uitleveren van de halffabrikaten om niet aan derde partijen mogelijk te maken. Besluit tot beëindiging van project Op basis van boven genoemde knelpunten heeft het kernteam van het RdMC besloten het project per 31 december 2005 te beëindigen. Afronding van het project Het project kan met het opleveren van de volgende deelproducten worden afgerond. Deze afronding zal in de eerste maanden van 2006 plaatsvinden. 1. Een intake-instrument, met bijbehorende handleiding, dat afgenomen kan worden bij individuele cursisten en schoolteams die willen deelnemen aan nascholingstrajecten. Indien de planning van het project VWL het toelaat, zou dit intake-instrument nog gedigitaliseerd kunnen worden. 2. Een pilot met een beperkt deel van de cursus 'Leraar Onderwijskansen' op een basisschool in Oost Groningen. 3. Een beschrijving van de pilot in Oost Groningen met conclusies en aanbevelingen voor een verdere uitbouw van de in Oost Groningen uitgeprobeerde aanpak. 5

7 INHOLLAND Academy van Hogeschool INHOLLAND; Onderwijsbegeleidingsdienst Groningen (inmiddels samen met de onderwijsbegeleidingsdienst Friesland gefuseerd tot het CEDIN, Centrum voor Educatieve Dienstverlening); LOBO (Revisieproject cursus Leraar Onderwijskansen ) 6

8 Projectnaam Telepabo Projectcode Programmalijn Begeleiding Het in kaart brengen van de mogelijkheden voor afstandsleren in de opleiding tot leraar basisonderwijs bij de Vondst opleiding van de hogeschool Drenthe en de Digipabo van de hogeschool INHOLLAND. De bevindingen actief verspreiden onder de andere opleidingen leraar basisonderwijs in Nederland om de instroom van zij-instromers, late roepingen en herintreders te bevorderen. De Vondst opleiding is de onderzoeks- en ontwikkelomgeving van het project, de Digipabo is de referentie omgeving. April 2005: start werkbijeenkomsten geïnteresseerde opleidingen in het land. (19 april: Driestar in Gouda; 20 april Hogeschool van Utrecht; 15 september: workshop RdMC werkconferentie e-coaching; 27 september: Pabo Windesheim). Oktober 2005: handreiking afstandsonderwijs. Oktober 2005: projectvoorstel Gaming in het rekenonderwijs. Oktober/november 2005: paper Toelatingscriteria rekenen voor Pabo s. November/december: scenariostudie Pabo s. December 2005: eindrapportage project. Product(en) Evaluatie opleiding bij oud-studenten Beschrijving docentrollen Implementatieplan portfolio Voorbeeld voor een vaklokaal Beschrijving van de Vondst opleiding Verslag bevindingen pilot co-assessment Handreiking afstandsonderwijs voor Pabo s Handleiding gebruik portfolio in Blackboard Handleiding gebruik vakateliers in Blackboard Paper Toelatingscriteria rekenen voor Pabo s De activiteiten rondom het schrijven van de handreiking, het project voorstel Gaming in het rekenonderwijs en de paper Toelatingscriteria rekenen voor Pabo s (zie tijdschema) kosten meer tijd dan verwacht. Gevolg hiervan is dat de scenariostudie niet kon worden uitgevoerd. De paper met betrekking tot de toelatingscriteria is toegevoegd aan de producten als voorbereiding op het opstellen van het projectvoorstel Gaming in het rekenonderwijs. Aangezien er voor het jaar 2006 niet voorzien is in een vervolgproject, is er geen projectvoorstel Gaming in het rekenonderwijs gemaakt. Hogeschool Drenthe, Vondst opleiding Pabo Meppel. Er is een overeenkomst afgesloten met de hogeschool waardoor vier docenten van de Vondst opleiding voor in totaal 440 uur zijn vrijgesteld voor het project (t/m maart 2005). Dr. J. Vedder, met deze oud-bestuurder van de hogeschool Drenthe is een overeenkomst gesloten waardoor hij als extern deskundige meewerkt in het project. Hogeschool INHOLLAND Digipabo, er is een overeenkomst gesloten voor het nauwkeurig inzicht geven van de plussen en minnen van de opleiding (t/m maart 2005). Hanzehogeschool Groningen, een medewerker van de afdeling Onderwijs Support is aangetrokken als extern deskundige voor de inzet en toepassing van de elektronische leeromgeving bij het portfolio, de pilot co-assessment en het vaklokaal geschiedenis (t/m maart 2005). 7

9 Projectnaam Voorbereiden bachelors op leraarsberoep Projectcode Programmalijn Kennisbanken Door middel van een voorstudie in 2005, bestaande uit een aantal gesprekken met vertegenwoordigers van bèta faculteiten van universiteiten en eerstegraads lerarenopleidingen, is nagegaan of en zo ja welke ondersteuning het RdMC bij de invulling en eventueel uitvoering van een educatieve minor kan bieden. Op basis van deze voorstudie wordt in 2006 een pilot voorbereid en uitgevoerd met de eerstegraads lerarenopleiding van de UT (Twente) als koploper van de Tulo s. september 2004 : start oktober - december 2004 : eerste drie gesprekken januari 2005 : tussentijdse rapportage en eerste gespreksverslagen februari maart 2005 : restant gesprekken half mei 2005 : tussenrapportage medio juli 2005 : ontwerp vervolg, inclusief afspraken december 2005 : afronding pilots Producten De resultaten van deze voorstudie bestaan uit een aantal gespreksverslagen en een samenvatting plus een voorstel voor een concretisering van een samenwerking met een aantal van deze eerstegraads lerarenopleidingen. De resultaten van het totale project dragen mogelijk bij aan het efficiënter en effectiever maken van de educatieve minors in bacheloropleidingen. In de periode mei tot en met augustus is gewerkt aan de afronding van de voorstudie naar mogelijkheden voor pilots. Tegelijkertijd zijn voorbereidende gesprekken gevoerd met de Universiteit Twente, waar animo bestaat om RdMC-producten te incorporeren in de educatieve minors van bacheloropleidingen. Definitieve afspraken hierover zijn in het najaar van 2005 gemaakt. Vanaf begin 2006 wordt er gewerkt aan het ondersteunen van docenten bij gebruik van de RdMC producten en het verzamelen van informatie over het gebruik ervan. Een probleem bij de uitvoering van de pilots is dat behoudens de universiteit Twente, de belangstelling voor pilots geringer is dan bij de start van dit project was ingeschat. Ook het draagvlak bij de Universiteit Twente is nog niet optimaal en verdient in 2006 de nodige aandacht. Eerstegraads lerarenopleiding Universiteit Twente 8

10 Projectnaam Analysemodel school als leer- en opleidingsplaats Projectcode Programmalijn Begeleiding nieuwe en beginnende docenten op en om de werkplek Het doel van het project is het ontwikkelen van een instrument (Quick Scan) waarmee scholen inzicht krijgen in de kwaliteit van de werkomgeving van (beginnende) docenten als leeromgeving. Het instrument richt zich op scholen in het PO, VO en BVE. In het instrument wordt uitgegaan van een drietal perspectieven: 1) de individuele docent; 2) het team; 3) de school. Er wordt een web-based instrument ontwikkeld waarmee onafhankelijk van tijd en plaats inzicht in het leren in de school wordt verkregen. Begin 2005 hebben twee experts advies uitgebracht over het instrument. Op basis van informatie die in 2004 al was verzameld is in 2005 wederom een pilot gehouden met een verbeterde versie van het instrument. Deze tweede pilot heeft tot eind juni gelopen. Vervolgens is in de maanden juli tot en met december gewerkt aan het opstellen van een verbeterplan en het uitvoeren van dit plan, alsmede aan overleg met SBL over plaatsing van de definitieve versie van het instrument op de website van SBL. Resultaat - Adviezen (2) van externe deskundigen; - Het hele jaar door zijn workshops gegeven aan geïnteresseerde groepen docenten; - Tot medio juni heeft er een pilot gelopen om de vragenlijst over het schoolperspectief onder een grote groep (85 docenten uit uiteenlopende schooltypen) te testen. De resultaten van deze analyse zijn vervolgens in het projectteam besproken, daarbij waren ook voormalige projectleden uitgenodigd; - In juni is ook een openbare versie van de Quick Scan beschikbaar gekomen die voor iedereen toegankelijk is, zonder dat daarvoor apart een wachtwoord moet worden aangevraagd. Via persberichten wordt de beschikbaarheid van deze openbare versie onder de aandacht van het onderwijsveld gebracht. Tevens is SBL verzocht op hun website een link naar deze versie op te nemen; - De resultaten van de pilot zijn op de Onderwijs Research Dagen te Gent gepresenteerd. Voorts is een voorstel voor een paper ingediend voor de AERA 2006; - Mede op grond van de ervaringen met de pilot is een verbeterplan opgesteld om de laatste verbeteringen door te gaan voeren; - Vanaf 1 september wordt er gewerkt aan het doorvoeren van de in het verbeterplan geformuleerde aanpassingen; - Voorts is er een document gemaakt bevattende de technische documentatie van het instrument; - Begin 2006 vindt de overdracht van de documentatie aan SBL plaats, zodat SBL de definitieve versie kan bouwen; - De eerste vier maanden van 2006 blijft de voorlaatste versie van de Quick Scan beschikbaar op de website van het RdMC; - Er wordt nog gewerkt aan een artikel voor een vaktijdschrift. Doelstelling is deze te publiceren nadat de definitieve versie bij SBL in de lucht is. Geen dr. R. Poell van UvT en dr. S. Bolhuis van Fontys zijn gevraagd als expert een advies te geven over het instrument. S. Beek van KPCgroep is voor een beperkt aantal dagen betrokken bij het werk aan het instrument. Er vindt regelmatig overleg plaats met SBL over de ontwikkeling van het instrument. 9

11 Projectnaam Digitale cursus voor schoolinterne begeleiders Projectcode Programmalijn Begeleiding van nieuwe en beginnende docenten op en om de werkplek In dit project wordt instrumentarium ontwikkeld, dat schoolinterne begeleiders ondersteunt bij het verwerven van de competenties voor het begeleiden van docenten op school, in het bijzonder begeleiding van docenten-in-opleiding en zij-instromers. Speciale aandacht daarbij gaat uit naar instrumenten en materialen die het mogelijk maken om digitaal videomateriaal van de deelnemers (die deelnemers dus tijdens de cursus maken) in te zetten als leermiddel. Het instrumentarium moet on-line beschikbaar zijn en is in principe bestemd voor: gebruik in face-to-face cursussen voor schoolinterne begeleiders (aanvulling op groepsactiviteiten) als vervanging/uitbreiding van face-to-face cursussen die schoolinterne begeleiders volgen schoolinterne begeleiders die geen cursus volgen maar wel behoefte hebben aan ondersteuning bij het verwerven van competenties op het vlak van begeleiding. De opgeleverde projectresultaten gedurende het laatste halfjaar van 2005 zijn min of meer in lijn met het plan van aanpak voor Product(en) Binnen dit project is in de laatste periode van 2005 gewerkt aan de verdere vulling van de database en de bijbehorende website. Het bleek echter lastig te zijn om een tweede pilot van de grond te krijgen. Er waren hierover gesprekken gestart met de hogeschool van Rotterdam en met de VU, maar uiteindelijk heeft dat niet geresulteerd in een concreet tweede pilot project. Omdat hierdoor een vertraging in het uittesten van de producten dreigde, is, zoals eerder gemeld, besloten om wederom een pilot bij het ICLON te houden en dit project is in september gestart. Net zoals in het eerste project is er sprake van enthousiaste deelname van de cursisten voor wat betreft het elektronisch beschikbaar stellen van eigen video-opnames van deze beginnende coaches. Zoals hierboven reeds genoemd, kost het moeite om partners voor een vervolg pilot te vinden. Zowel de VU als HR hebben belangstelling getoond voor deelname aan een pilot maar een concrete invulling is vooralsnog nog niet gelukt. Analyse van ontbrekende onderdelen van de BOS omgeving, zoals in het voorjaar van 2005 op Velon congres gepresenteerd, leverde op dat m.n. expertgesprekken en een flexibel gebruik van videoclips voor belangstellenden een hoge prioriteit hebben. Hiervoor zal begin 2006 extra videomateriaal gefilmd worden. Iclon Leiden (detachering, daarnaast geeft RdMC in 2004/2005 en 2005/2006 mede vorm aan bestaande cursus van het Iclon voor schoolinterne begeleiders) UvA (Dividu). Er zijn verkennende gesprekken met het oog op een tweede pilot met een of meerdere opleidingscholen en/of opleidingen in Mogelijke kandidaten zijn VU en Hogeschool Rotterdam. 10

12 Projectnaam Casusbank Projectcode Programmalijn Kennisbanken Het project kent de volgende doelen: Het casusbankproject beoogt een verzameling van videocasussen te maken. Een casus behandelt op een verdichte wijze een pedagogisch-didactisch aspect of fenomeen uit de lespraktijk. Een casus is in dit project doorgaans opgebouwd rond een authentiek centraal fragment, aangevuld met interviewfragmenten met de direct betrokkenen (lesgever, leerlingen, schoolpracticumdocent, opleidingsdocent). Daarnaast heeft de casus een verdiepingscomponent (achtergrondteksten). De casussen hebben primair een confrontatie- en reflectieopzet, en dus niet een illustratieve, demonstratieve of beoordelende functie. De casussen zijn didactisch open. Daarmee wordt bedoeld dat studenten, docenten, begeleiders en opleiders van begeleiders hun eigen verwerking kunnen (en dienen) toe te voegen aan de in hun context gebruikte casus. Het project werkt aan een inventarisatie van bestaande casusbanken waarbij de uitgewerkte en gemonteerde casussen uit de banken bestaan uit digitaal videomateriaal. Het betreft casussen die gebruikt kunnen worden bij het opleiden van leraren. Deze synthetische en beknopte meta-catalogus (verwijzingsgids naar didactisch-pedagogische casusbanken) zal on-line raadpleegbaar zijn. Tot slot wordt de opgebouwde expertise ten aanzien van het werken aan en met digitale video in zinvolle win-win situaties tussen projecten benut en waar mogelijk overgedragen op andere RdMC projecten waarin video een rol speelt. en producten De creatie, realisatie en montage van casussen werd gedurende het gehele jaar in samenwerking met de partners verder gezet in lijn met het beoogde eindresultaat (100 à 120 casussen beschikbaar in eindversie). Daarnaast kreeg de productie van spin-off producten in het kader van win-win opnameafspraken en binding van opleiden-op-school gebruikersgroepen de nodige aandacht: Leertuin - VMBO Gronsveld (met Slo); Kunstenaars in de klas - PO Eysden; Team op maat TOM - PO Melick; Eurobabel - PO Kerkrade. In mei werd een succesvolle gebruikersdag Casusbank Didiclass gehouden (Utrecht, 40 deelnemers lerarenopleiders) waaruit een echte interesse bleek voor de aanpak en het product. Er werden bij die gelegenheid aan elke deelnemer een prototype dvd meegegeven, met daarbij afspraken over feedback en opvolging mede met het oog op de instelling van een forum voor collega s-medeontwikkelaars. Er werden verschillende presentaties gehouden, zowel op landelijke congressen (NOT, Velon), op vraag van instellingen (HS Leiden, KU Leuven), als georganiseerd door RdMC zelf (klankbordgroep RdMC en OCMWpresentatie Den Haag, met een nieuwe release van een PO-dvd, een VO-dvd en een VMBO dvd) Technisch gezien kwamen er drie nieuwe prototypes beschikbaar: een nieuwe versie van de dvd Delphi-schil, een nieuw prototype van de streaming server interface (met o.a. navigatie en forum)en een eerste prototype voor de input en beheer van de metadatering van de casussen. Het interne document Technische handleiding videostandaarden bij casusrealisatie (60 p) werd gefinaliseerd. Na de toevoeging van de laatste productwijzigingen (zie prototypes) kan het begin 2006 in print als working paper. Een congresbijdrage (SITE 2006) werd ingediend en werd geaccepteerd. Een eerste versie van de verwijzingsgids (metacatalogus didactisch pedagogische digitale video casusbanken) werd gerealiseerd (25p) in december en komt na de nodige feedback via het web beschikbaar. De samenwerking met de partners van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (casussen VO en VMBO) en de Hogeschool Zuyd (netwerk, zij-instromers en achtergrondteksten casussen) verliep uitstekend. De opgeleverde casus producties van de Rijks Universiteit Groningen (RUG) bleken voor nogal wat verbetering vatbaar. Een belangrijk vraagteken was de casusproductie van de partner Rijksuniversiteit Groningen. Dit zowel qua aantallen als qua intrinsieke kwaliteit. Er is in december apart en extra overleg opgezet met de deelnemers van de RUG. De eerste resultaten daarvan geven alle vertrouwen dat dit knelpunt spoedig zal zijn opgelost. Hogeschool Zuyd Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Rijksuniversiteit Groningen 11

13 Projectnaam Techniek VMBO Projectcode Programmalijn Kennisbanken Het leveren van een bijdrage aan het verbeteren van de ontwikkeling van bèta/techniek talent door het toepasbaar maken van nieuwe inzichten in het VMBO bèta/techniek onderwijs. Hoofdvraag: Kunnen VMBO docenten bèta/techniek het onderwijs zo inrichten dat het de VMBO leerlingen enthousiast maakt voor bèta/techniek? Lesmateriaal : 30 september 2005 Onderzoeksverslag : 30 december 2005 Publicatie : 30 december 2005 Eindrapport : 30 december 2005 Resultaat In 2005 is een: verkenning uitgevoerd van het bèta/techniek probleem verkend en is onderzocht waarom zo weinig scholieren voor bèta/techniek kiezen. Deze analyse moet leiden tot inzicht in de factoren die de belangstelling voor techniek beïnvloeden. Hiervan is een verslag beschikbaar. een productspecificatie opgesteld (specificatie lesmateriaal ten behoeve van de tweedegraads lerarenopleidingen, vakgebied natuurkundedidactiek) afspraken gemaakt met externe auteur (in verband met lesmateriaal) een contract opgesteld (in verband met lesmateriaal) een eerste versie gemaakt van het lesmateriaal. Het project is voortijdig beëindigd. De verkenning resulterend in een verslag bleek niet het gewenste niveau en diepgang te hebben. Voorts werd duidelijk dat dit ook niet meer tot het gewenste niveau binnen de gestelde kaders van dit project (tijd, bemensing) zou leiden. Derhalve is besloten 1 december het project stop te zetten. J. Gademann Fontys (voor de benodigde experimenten) 12

14 Projectnaam PALET (voorheen Digitale crashcourse voor zij-instromers) Projectcode Programmalijn Kennisbanken Zij-instromers (en tegenwoordig in toenemende mate ook andere docenten-in-opleiding) beginnen met beperkte voorbereiding met lesgeven. Het risico is daardoor reëel is dat ze onvoldoende bekwaam optreden in de klas, met negatieve gevolgen voor de arbeidssatisfactie én de kwaliteit van het onderwijs. Daarnaast zijn zij-instromers vaak slecht op de hoogte van recente ontwikkelingen in het onderwijs en van allerlei regelingen die voor hun functioneren van belang zijn. Een goed toegankelijk, breed aanbod aan direct bruikbare informatie, praktijktheorie, didactische tips, enz. dat just-in-time en zowel vanaf thuis als vanaf de werkplek te raadplegen is, kan deze problemen deels ondervangen. Het project PALET heeft tot doel dit aanbod te ontwikkelen en aan beginnende docenten (-in-opleiding), zij-instromers in het bijzonder, ter beschikking te stellen. Het project resulteert in een via internet toegankelijke digitale (leer)omgeving voor beginnende leraren, waarvan zij, al dan niet met tussenkomst van scholen en/of lerarenopleidingen, gebruik kunnen maken. Binnen deze digitale (leer) omgeving zijn de volgende elementen te onderscheiden: allereerst videobeelden die praktijkkennis tonen; de verdere elementen zijn zoveel mogelijk rondom dit videomateriaal gerangschikt stimulated recall, meestal ook videomateriaal, waarin naar aanleiding van de getoonde videobeelden de betreffende docent zijn/haar interactieve cognities probeert te verwoorden commentaar van de betreffende docent bij de videobeelden, als stimulated recall niet beschikbaar is commentaar van de betrokken leerlingen over les en docent aan de hand van de opgenomen videobeelden commentaar en tips van een expert docent naar aanleiding van de videobeelden praktijktheorie en tips (korte veralgemenisering van de persoonlijke theorie van een expertdocent) verhalen en tips van ex-beginners (om het element van opvattingen en attitudes erbij te betrekken) algemene informatie (waar het om zakelijke informatie gaat). Het project kent de vier volgende onderdelen: 1. PALET VO 2. PALET PO 3. PALET VMBO 4. PALET Multicultureel De planning voor PALET VO is: Eerste gebruikersversie gereed per 1 januari 2005 Definitieve versie voorjaar 2006 Voor PALET PO is de planning: Pilot versie gereed in oktober 2005 Eerste gebruikersversie gereed per 1 januari 2006 Definitieve versie op 1 juli 2006 Voor PALET VMBO is de planning Pilot versie gereed in februari 2006 Eerste gebruikersversie gereed zomer 2006 Definitieve versie najaar 2006 Voor PALET Multicultureel is de planning: Pilot versie gereed in februari 2006 Eerste gebruikersversie gereed juli 2006 Definitieve versie najaar

15 Product (en) PALET PO, pilot versie was eind augustus 2005 gereed in een nieuwe Content-E omgeving. PALET VO eerste gebruikersversie oktober 2005 gereed in nieuwe Content-E omgeving Eerste ruwe omgevingen voor PALET VMBO en Multicultureel Opnames VMBO Groningen, Rotterdam, Oudenbosch en op enkele plaatsen in Zeeland Aanvullende opnames VO in Groningen Technische obstakels, m.n. videomontage en uiteindelijk onderbrengen in leeromgevingen, is zeer arbeidsintensief. Iclon (Universiteit Leiden) IVLOS (Universiteit Utrecht) Centrum voor Beroepsonderwijs Fontys Hogeschool Tilburg Gemeente Almere Diverse VMBO scholen in o.a. de Randstad, Groningen en Zeeland Breed samengestelde klankbordgroep PALET VO (deelnemers o.a. via Iclon, Ivlos en via diverse andere opleidingen alsmede via individueel getoonde belangstelling) en tevens enkele beginnende zijinstromers en begeleiders van beginnende docenten. Klankbordgroep PALET VMBO o.a. met beginnende docenten in VMBO, leden schooldirecties en opleiders. 14

16 Projectnaam Samen opleiden Projectcode Programmalijn Overige projecten Inrichten en aanbieden van proeftuinen voor lerende leerkrachten (waaronder zij-instromers) die zich in een werk-en leertraject ontwikkelen tot competente leraren. Deze proeftuinen worden ontwikkeld in samenwerking met scholen en lerarenopleidingen die samenwerken in opleiden in de school trajecten. Realiseren van een dienstenomgeving voor RdMC producten in de onderwijspraktijk. Instrumenten ter ondersteuning van het leren van leerkrachten kunnen in samenhang worden uitgeprobeerd, geëvalueerd en doorontwikkeld samen met de (eind)gebruikers uit het onderwijsveld. Interviewverslagen VMBO docenten mei 2005 Profielbeschrijving VMBO docent naar aanleiding van interviews en terugkoppeling naar het veld Op VMBO gerichte modellen voor opleiden in de school: a overzicht gebruiksmogelijkheden van afstandscomponenten in duale opleiding; b pilot omgeving voor RdMC producten uit andere projecten, zoals E-coaching, CoP, PALET en kennisbanken; c rapport van onderzoek naar didactische bruikbaarheid en kwaliteit van een ELO bij een experimentele opleiding VMBO docent in samenwerking met Hogeschool van Utrecht; d evaluatie opleidingsmodel Samen opleiden NHL Actief netwerk in VMBO veld oktober 2005 december 2005 maart 2005 september 2005 december 2005 september 2005 doorlopend; overdracht eind 2005 Product(en) Interviewverslagen VMBO docenten Profielbeschrijving VMBO docent Workshop miniconferentie VMBO Pilot omgeving (proeftuin) bij project Samenscholing.nu in Rotterdam Vragenlijst evaluatie ELO Hogeschool van Utrecht Overzicht gebruikersmogelijkheden afstandscomponenten in duale opleiding is gewijzigd in stuk over de plaats van ICT in de duale opleiding met twee invalshoeken: gebruik van de ELO en inzet van de proeftuin met RdMC producten. Onderzoeksrapport naar bruikbaarheid en kwaliteit van de ELO bij experimentele opleiding VMBO docent is nog niet uitgevoerd omdat betreffende ELO bij de hogeschool nog niet operationeel was. Er is wel een evaluatievragenlijst opgesteld. Evaluatie opleidingsmodel Samen Opleiden NHL is niet uitgevoerd. Hogeschool Rotterdam, tweedegraads lerarenopleiding Hogeschool van Utrecht, Archimedes lerarenopleiding 15

17 Projectnaam Herontwerp van schoolorganisaties Projectcode Programmalijn Overige projecten Doel is te komen tot een aantal best practices en aanpakken die door bestuurders van scholen en andere leidinggevenden gehanteerd kunnen worden bij het innoveren van de schoolorganisatie parallel aan de onderwijskundige innovatie. Conceptrapportage : 1 september 2005 Delphironde : 1 september 2005 tot 1 november 2005 Verwerking : 1 november 2005 tot 1 december 2005 Resultaat De conceptrapportage is voorgelegd aan een aantal experts (Delphi-methode) met verzoek de uitkomsten van de rapportage te becommentariëren. Dit heeft bruikbaar materiaal opgeleverd voor de bijstelling van de rapportage. Vervolgens is medio december de eindrapportage in de vorm van een RdMC working paper beschikbaar gekomen. Als spin-off wordt er gewerkt aan een artikel voor een vakblad dat begin 2006 aan een tijdschrift zal worden aangeboden. Geen n.v.t. 16

18 Projectnaam Flankerende pilot publiceren resultaten Projectcode Programmalijn Overige projecten Het doel van deze pilot is het coördineren en faciliteren van het in brede kring beschikbaar stellen van de resultaten van de andere projecten in voor doelgroepen geschikte vormen. Daarnaast wordt vanuit dit project het toepassingsgericht onderzoek geëntameerd en gecoördineerd. Er is een overzicht gemaakt van te verwachten producten en onderzoeksresultaten voor De te verwachten producten zijn opgeleverd, evenals de afgesproken onderzoeksresultaten. Product(en) De coördinatie en eindredactie van de RdMC working papers zijn uitgevoerd. De ontwikkeling en verspreiding van het RdMC jaarboek zijn voltooid. De praktisch gerichte onderzoeksactiviteiten in de projecten zijn ondersteund: zie verder het onderdeel producten in de diverse projecten. Er hebben zich geen knelpunten voorgedaan. De gepubliceerde resultaten zijn altijd samengegaan met de relevante interne en externe partners uit de diverse projecten. 17

19 Projectnaam Assessment Projectcode Programmalijn Assessment Het project Assessment heeft als doelstelling leerwegonafhankelijke instrumenten te ontwikkelen waarmee zij-instromers in staat gesteld worden zich een oordeel te vormen over hun competentieontwikkeling. De assessment instrumenten hebben tot doel de zij-instromer informatie te verschaffen over zijn/haar competentieniveaus en de groei die hierin plaatsvindt. De assessments zijn direct gekoppeld aan beroepssituaties van leraren en op persoonsgebonden eigenschappen die relevant zijn voor het werk als docent. Het instrumentarium is bestemd voor (beginnende) leraren in primair, voortgezet en beroepsonderwijs. Zicht op de eigen competentie ontwikkeling vormt voor de zij-instromer de basis voor het verder vormgeven van het eigen leertraject. Het gaat dus niet om assessment van het leren, maar om assessments voor het leren. De instrumenten kunnen zowel binnen een virtuele leer-werkomgeving worden gehanteerd alsmede op de fysieke werkplek in de school en op de opleiding. Voorts is een belangrijk uitgangspunt de intensieve betrokkenheid van het werkveld bij de ontwikkeling en implementatie van de instrumenten d.m.v. pilots. Hoewel het assessment project zich richt op zij-instromers, ligt het voor de hand om de digitale assessments ook voor andere doelgroepen in te zetten. Naast beginners in het onderwijs kunnen de assessments behulpzaam zijn voor alle onderwijsgevenden die bezig zijn met het vraagstuk van de eigen professionalisering. Bij de uitwerking van de formatieve assessments wordt uitgegaan van de SBL-competenties en de daarbij behorende kenmerkende situaties. Naast een digitale omgeving gevuld met instrumenten voor formatieve assessments, worden producten opgeleverd die het gebruik van de assessments bevorderen, zoals een digitale competentiematrix, waarin per competentie kenmerkende situaties zijn beschreven, handleidingen voor het gebruik van (digitale) vormen van assessments, en een handleiding voor het in kaart brengen van kenmerkende situaties met groepen leraren. De uitvoering van de activiteiten en de oplevering van de producten heeft plaatsgevonden conform de in het projectplan 2005 opgenomen mijlpalen. Producten 1. Digitale competentiematrix: De competenties zijn geoperationaliseerd in de vorm van gedragsindicatoren en handelingsdimensies gerelateerd aan kenmerkende beroepssituaties. Deze zijn d.m.v. een aantal expertsessies met groepen leraren (PO, VMBO, HAVO/VWO en BVE) uitgewerkt. De expertsessies leveren tevens een aantal concrete casusbeschrijvingen op van verschillende complexiteit. In juni is de 1 e tranche expertsessies (6 groepen) afgerond. In september is de tweede tranche (3 groepen) gestart. Met betrekking tot de digitale competentiematrix is in juni een procedure vastgesteld voor de verwerking van de opbrengsten uit de expertsessies. In de periode mei-juli is de digitale matrix gebouwd en vervolgens is deze gevuld met de opbrengsten van de expertsessies. Eind december bevatte de competentiematrix ca. 35 uitgewerkte situaties voor de diverse schoolsoorten en ca. 450 casusbeschrijvingen. In september is een pilot van start gegaan met beoogde gebruikers van de digitale competentiematrix. In juni zijn tevens de voorlopige gegevens van een evaluatie van de expertsessies gepresenteerd op een symposium op de Onderwijs Research Dagen te Gent. Ook is er een working paper geschreven en is een Engelstalig paper geschreven dat op de ATEE in oktober is gepresenteerd. 2. Formatieve assessments in een digitale omgeving (FormAs). In 2005 is op basis van het eerder ontwikkelde prototype begonnen met de feitelijke bouw van het systeem voor Formatieve Assessments (FormAs). Eind september is versie 1.0 voor een groot deel gereed gekomen en eind december was deze versie gevuld met opdrachten en feedback voor ongeveer 20 kenmerkende beroepssituaties. Voor het videomateriaal dat hierbij nodig is zijn zowel authentieke materialen gebruikt als opnames van gesimuleerde situaties in samenwerking met het Spelerscollectief van het Koning Willem I College. Ook zijn er video-opnames (simulaties van beroepssituaties waarbij ook leerlingen betrokken zijn) gemaakt in samenwerking met het Stedelijk 18

20 College en het Ni Jen theater. In oktober is een start gemaakt met een evaluatie van versie 1.0 van FormAs door leraren en opleiders. Op basis van deze evaluatie zal FormAs in 2006 worden bijgesteld (navigatiestructuur en interactie, opbouw van opdrachten) en vervolgens verder worden gevuld. 3. Zelf-assessment Leraar als Persoon Met betrekking tot het zelf-assessment instrument Leraar als Persoon (LaP) heeft de normering van de testen plaatsgevonden. Bij het normeringsonderzoek is gebruik gemaakt van de in de LaP ingevoerde gegevens van 250 beginnende en ervaren leraren. Daarnaast zijn op grond van een evaluatie (pilot in het voorjaar 2005) aanpassingen aan de LaP gepleegd. De resultaten van de pilot met LaP zijn in juni in een working paper beschreven. De definitieve versie van de LaP is sinds begin oktober online beschikbaar en omvat 19 testen. De gebruikers krijgen per test een directe online feedback en bovendien een totaalrapportage, die gebruikt kan worden voor begeleidingsgesprekken en follow-up. Sinds oktober is de nieuwe versie van LaP door ca. 250 leraren gebruikt. Eind 2005 is een begin gemaakt met de ontwikkeling van een instrument dat als werktitel heeft LiKS (Leraar in Kritische Situaties). Dit instrument waarbij gekeken wordt naar het handelen van leraren in kritische situaties (veelal a.h.v. videocasusmateriaal) is een complement van het instrument LaP waarin leraren zich zelf scoren a.h.v. vragenlijsten. Voor de ontwikkeling van LiKS zijn in nauwe samenwerking met een aantal leraren vanaf december een aantal kritische beroepssituaties uitgewerkt. Dit traject en de verdere ontwikkeling van LiKS wordt vanaf januari 2006 voortgezet. 4. Handleidingen Bij alle producten worden (digitale) handleidingen gemaakt. Er heeft een bijstelling plaatsgevonden van de methodiek Expertsessie en deze is ook verwerkt in de handleiding voor toekomstige gespreksleiders. Als aanvulling op de handleiding is een cd rom met videobeelden van een sessie in de maak. Voor deze cd rom zijn al in de maanden mei en juni video opnames gemaakt. Voor het product Digitale competentiematrix is een gebruikershandleiding geschreven waarin tevens suggesties zijn opgenomen voor toepassing van de digitale competentiematrix bij het opleiden van leraren. Deze wordt ook als een pdf file in het programma gehangen en is tijdens de pilot die in oktober en november 2005 heeft plaatsgevonden mee beoordeeld en geëvalueerd. De resultaten worden in 2006 verwerkt in een bijgestelde versie. Voor het product Formatieve Assessments (FormAs) is een gebruikershandleiding geschreven. Deze wordt als een pdf file in het programma gehangen en op basis van de resultaten van de pilot die in oktober/november van start gegaan is mee beoordeeld en geëvalueerd. Bij het product Leraar als Persoon is een eerste versie van achtergrondinformatie bij de gebruikte testen ontwikkeld. Verder wordt in 2006 trainingsmateriaal voor begeleiders (scholen/opleidingen) ontwikkeld. 5. Presentaties en voorbereiding implementatie. Er zijn bijdragen geleverd aan het VELON congres (Groningen), de Onderwijs Researchdagen (Gent) en de ATEE conferentie (Amsterdam) waar in ontwikkeling zijnde producten, onderliggende concepten of resultaten van flankerend onderzoek zijn gepresenteerd. Met het oog op implementatie hebben in 2005 een aantal contacten met lerarenopleidingen en scholen plaatsgevonden over de wensen t.a.v. de instrumenten in verband met inpassing in de eigen organisatie. Vanwege de grote belangstelling voor het instrument Leraar als Persoon is vanaf eind december een (beperkte) stop toegepast op het verstrekken van toegangsaccounts. Er zal snel duidelijkheid moeten komen over de wijze van exploitatie en een eventuele bijdrage van gebruikers in deze kosten en de aan een aantal testen verbonden licentiekosten van derden. Fontys e-hrm Bij de ontwikkeling van de instrumenten wordt samengewerkt met leraren uit tal van scholen in PO, VO en BVE: bij de expertsessies (uitwerking kenmerkende beroepssituaties) waren tot eind 2005 ca. 90 leraren betrokken. Voorts worden alle instrumenten en producten in pilots uitgezet bij de beoogde gebruikers om op basis van onderzoeksbevindingen te komen tot weloverwogen bijstellingen van instrumenten en producten. Bij de pilots voor de digitale competentiematrix en FormAs zijn tot eind 2005 ca. 150 leraren betrokken 19