SCREENING PLAN MER PLICHT. RUP Droogdokkenpark Stad Antwerpen

Transcriptie

1

2 SCREENING PLAN MER PLICHT RUP Droogdokkenpark Stad Antwerpen

3 COLOFON Opdracht: RUP Droogdokkenpark Plan MER screening Opdrachtgever: AG Stadsplanning Antwerpen Grote Markt Antwerpen Opdrachthouder: Antea Belgium nv Posthofbrug Antwerpen T : +32(0) F : +32 (0) BTW: BE RPR Antwerpen IBAN: BE BIC: KREDBEBB Antea Group is gecertificeerd volgens ISO9001 Identificatienummer: /scl/par Datum: status / revisie: 7 maart 2012 rapport Vrijgave: Jan Parys, Contract Manager Projectmedewerkers: Paul Arts, Projectleider Sofie Claerbout, Adviseur Antea Belgium nv 2012 Zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Antea Group mag geen enkel onderdeel of uittreksel uit deze tekst worden weergegeven of in een elektronische databank worden gevoegd, noch gefotokopieerd of op een andere manier vermenigvuldigd.

4 INHOUD 1 KADERING VAN HET VERZOEK TOT RAADPLEGING BESCHRIJVING VAN HET PLAN EN AFBAKENING PLANGEBIED INITIATIEFNEMER PLANOMSCHRIJVING BELEIDSKADER EN JURIDISCHE TOESTAND BELEIDSKADER JURIDISCHE TOESTAND OVERIGE RELEVANTE JURIDISCHE ELEMENTEN BEPALEN VAN DE PLAN MER PLICHT POTENTIËLE MILIEUEFFECTEN VAN HET PLAN BODEM WATER FAUNA EN FLORA LANDSCHAP, BOUWKUNDIG ERFGOED EN ARCHEOLOGIE MENS OVERIGE ASPECTEN EN CONCLUSIE FIGUREN Figuur 2 1: situering van het plangebied op de stratenatlas...6 Figuur 2 2: situering van het maximaal plangebied op de orthofoto...7 Figuur 2 3: wedstrijdontwerp Droogdokkeneiland met deelgebieden...8 Figuur 3 1: aanduiding van het plangebied op het gewestplan...17 Figuur 5 1: situering van het plangebied op de bodemkaart (+ OVAM dossiers)...21 Figuur 5 2: situering van het plangebied op de watertoetskaarten...22 Figuur 5 3: situering van het plangebied op de BWK en ten opzichte van het Habitatrichtlijngebied (blauwe lijn)...25 Figuur 5 4: situering van het plangebied op de Vogelatlas (2010)...26 Figuur 5 5: huidige natuurlijke structuur (links) en geplande natuurlijke structuur (rechts) (cirkel: inname habitatrichtlijngebied)...26 Figuur 5 6: ecotopenkaart 2011 water en slikhabitats Droogdokken (bron:inbo)...30 Figuur 5 7: situering van het plangebied t.o.v. het beschermd en waardevol bouwkundig erfgoed...35 Figuur 5 8: situering van Sevesobedrijven (rood:hoogdrempelig, groen: laagdrempelig) in de buurt van het plangebied...41 Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 3

5 1 Kadering van het verzoek tot raadpleging De stad Antwerpen heeft beslist om over te gaan tot het opmaken van een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) Droogdokkenpark. Het RUP kadert binnen de uitvoering van het Masterplan Scheldekaaien, dat de totale heraanleg van de Scheldekaaien van Droogdokkeneiland tot en met Petroleum Zuid beoogt. In het Masterplan Scheldekaaien krijgt het Droogdokkeneiland een bestemming als grootstedelijke park en uitwaaiplek. Door de unieke ligging in de buitenbocht van de Schelde vormt het gebied een scharnierpunt tussen stad en haven, dat beide werelden kan samenbrengen. Een belangrijke doelstelling van het Masterplan Scheldekaaien is de verhoging van de waterkering ter hoogte van Antwerpen. Door de stijging van de zeespiegel en de klimaatswijzigingen, en door de verdieping en veralgemeende indijking van de Schelde, vormt de veiligheid tegen overstromingen een belangrijk aandachtspunt. Het huidige niveau van 8,35m TAW is onvoldoende om de stad ook in de toekomst voldoende bescherming te bieden. Daarom stelt het geactualiseerde Sigmaplan dat de waterkering ter hoogte van Antwerpen op 9,25m TAW moet worden gebracht. Dit is 2,25 meter boven de blauwe steen van de kaaimuur op Rechteroever (7,00m TAW), of 90 cm hoger dan de huidige waterkering. Het is de bedoeling de waterkering optimaal te integreren in de publieke ruimte, waarbij de veiligheid wordt gegarandeerd. Momenteel is er nog havenbedrijvigheid in het gebied tussen de Droogdokkenweg en het Kattendijkdok, waar ook de beschermde droogdokken gelegen zijn. De ontwikkeling van het Droogdokkeneiland tot een grootstedelijke park zal bijgevolg gefaseerd gebeuren, zodat de havenactiviteiten niet gehypothekeerd worden. In een eerste fase wordt het gebied tussen de Droogdokkenweg en de Schelde ontworpen en gerealiseerd. De huidige bestemming volgens het gewestplan van het westelijk deel van het plangebied is gebied voor gemeenschaps en openbare nutsvoorzieningen, terwijl het oostelijk deel van Droogdokkeneiland is bestemd als gebied voor ambachtelijke bedrijven en KMO s. De opmaak van een RUP is dus noodzakelijk indien men de vooropgestelde visie wil realiseren. De opmaak van het ruimtelijk uitvoeringsplan gebeurt conform de bepalingen van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening d.d In het kader van de wettelijke verplichting 1 voor het RUP Droogdokkenpark wordt een screening van mogelijk aanzienlijke effecten uitgevoerd. Voorliggend document vormt het zogenaamde verzoek tot raadpleging. Het verzoek heeft betrekking op de procesnota die verder zal worden uitgewerkt en verfijnd i.f.v. de plenaire vergadering. Overeenkomstig hoofdstuk II artikel 3 1 van het besluit van de Vlaamse regering betreffende de milieueffectrapportage over plannen en programma s, raadpleegt de initiatiefnemer in casu de stad Antwerpen op eigen initiatief en uiterlijk op het ogenblik dat hij de doelstellingen en de reikwijdte van het voorgenomen plan kan afbakenen, de volgende instanties: 1 de deputatie van de provincie, waarop het voorgenomen plan of programma milieueffecten kan hebben; 2 de betrokken instanties afhankelijk van de ligging en de mogelijk te verwachten aanzienlijke effecten van het voorgenomen plan of programma op in voorkomend geval de gezondheid en veiligheid van de mens, de ruimtelijke 1 De Vlaamse Regering keurde op 12 oktober 2007 het besluit betreffende de milieueffectrapportage over plannen en programma s goed. Dit besluit geeft uitvoering aan het decreet van 27 april 2007, het zogenaamde plan MER decreet, en trad in werking op 1 december Artikel 49 inzake de overgangsregeling van plan MER s voor RUP s zoals vermeld in het programmadecreet van 25 mei 2007 (publicatie B.S. 19/06/2007), stelt dat de betreffende nieuwe regelgeving van toepassing is op ruimtelijke uitvoeringsplannen, waarvan de plenaire vergadering gehouden wordt zes maanden na de datum van inwerkingtreding van het besluit, dus zijnde 1 juni Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 4

6 ordening, de biodiversiteit, de fauna en flora, de energie en grondstoffenvoorraden, de bodem, het water, de atmosfeer, de klimatologische factoren, het geluid, het licht, de stoffelijke goederen, het cultureel erfgoed met inbegrip van het architectonisch en archeologisch erfgoed, het landschap en de mobiliteit. Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 5

7 2 Beschrijving van het plan en afbakening plangebied 2.1 Initiatiefnemer Het College van Burgemeester en Schepenen van de stad Antwerpen is initiatiefnemer van het ruimtelijk uitvoeringsplan Droogdokkenpark en bijgevolg ook van de screening van de plan MERplicht. 2.2 Planomschrijving Plangebied Het Droogdokkeneiland heeft een oppervlakte van circa 23 ha. Het vormt het NW deel van stadsdeel Eilandje, gelegen aan de noordzijde van de Antwerpse binnenstad. Het plangebied wordt als kunstmatig eiland omgeven door water: de Schelde in het westen, de Royerssluis in het noorden, het Kattendijkdok in het oosten en de Kattendijksluis in het zuiden. Het gebied wordt doorkruist door een aantal noord zuid georiënteerde wegen zoals de Droogdokkenweg, de Sloepenweg, de Sluisstraat en de Oosterweelsteenweg. Deze laatste vormt een belangrijke verbinding tussen stad en haven. De grenslijn van het plangebied ligt nog niet helemaal vast. Mogelijk wordt het plangebied beperkt tot de westelijke zijde van het Droogdokkeneiland, enkel in functie van de realisatie van het park. Ook t.h.v. de Royerssluis, die zal verbreed worden, gaat het om een voorlopige grenslijn. In deze MER screening wordt het maximaal plangebied onderzocht, zijnde het volledig Droogdokkeneiland. Figuur 2 1: situering van het plangebied op de stratenatlas Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 6

8 Figuur 2 2: situering van het maximaal plangebied op de orthofoto Motivering van het plan De uitvoering van het RUP kadert binnen de uitvoering van het Masterplan Scheldekaaien (zie verder). Een belangrijke doelstelling van het Masterplan Scheldekaaien is de verhoging van de waterkering ter hoogte van Antwerpen. Door de stijging van de zeespiegel en de klimaatswijzigingen, en door de verdieping en veralgemeende indijking van de Schelde, vormt de veiligheid tegen overstromingen een belangrijk aandachtspunt. Het huidige niveau van 8,35m TAW is onvoldoende om de stad ook in de toekomst voldoende bescherming te bieden. Daarom stelt het geactualiseerde Sigmaplan dat de waterkering ter hoogte van Antwerpen op 9,25m TAW moet worden gebracht. Dit is 2,25 meter boven de blauwe steen van de kaaimuur op Rechteroever (7,00m TAW), of 90 cm hoger dan de huidige waterkering. De voorziene waterkering voor het Droogdokkenpark bestaat uit een vaste waterkering, een dijk tot op de geactualiseerde Sigmahoogte (9,25 m TAW). De locatie van deze dijk is vrij te bepalen in functie van het parkontwerp, en dient de waarneming van de getijden buitendijks te verhogen. Voor de realisatie van de verhoogde waterkering in het Droogdokkenpark zal Waterwegen en Zeekanaal nv een MER ontheffingsdossier opmaken. Het terugtrekken van de Antwerpse haven naar het noorden geeft de stad de kans om in noordelijke richting uit te breiden. Ook het Droogdokkeneiland wordt deel van de stad en zal in verschillende fasen tot een grootstedelijke ruimte worden getransformeerd. Momenteel wordt een gedeelte van het Droogdokkeneiland echter nog voor havenactiviteiten gebruikt door Algemene Werkhuizen Noord (AWN). Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 7

9 2.2.3 Wedstrijdontwerp Voor de inrichting van het Droogdokkenpark werd een ontwerpwedstrijd uitgeschreven. Daarbij kwam het wedstrijdontwerp van Van Belle & Medina Architects en Vogt Landscape Architects het best tegemoet aan de ambities en doelstellingen van de projectdefinitie. Dit ontwerp vertrekt vanuit een groot respect voor de bestaande kwaliteit van de plek en behoudt ook sterk het bestaande karakter van de site. Voor de belangrijkste ingreep, de Sigmadijk, wordt voorgesteld om de bestaande dijk te hermodelleren. Deze uitwerking zorgt voor zeer uitgekiende zichten en een versmelting van de verschillende sferen die gevraagd waren in de projectdefinitie: de contemplatieve natuurlijke uitwaaiplek, een stedelijk park en het culturele erfgoed van de havengeschiedenis. Door een aantal zeer precieze ingrepen wordt structuur in het projectgebied aangebracht en wordt ze beter toegankelijk. Het ontwerp slaagt erin de drie sferen van de natuurlijke oever, het stedelijk park en de maritieme versteende zone met elkaar in contact te brengen en op sommige plaatsen zelfs in elkaar te laten overlopen. Alles is zeer precies vormgegeven en er zit een grote gelaagdheid in het ontwerp. In de grote samenhang van het geheel zijn toch ook heel verschillende deelgebieden terug te vinden (zie figuur 2 3). Figuur 2 3: wedstrijdontwerp Droogdokkeneiland met deelgebieden Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 8

10 Het belvédère (1) vormt als verhoogd platform een uitkijkpunt op stad en haven, maar is tegelijk een landmark voor de stad. De zeshoekige vorm is een knipoog naar het bastion en creëert met zijn zachte kern van gras en bomen een aangename ontmoetingsplek. De perimeter daarentegen is verhard en vormt een flaneerruimte met weidse uitzichten. Het landschapspark (2) overbrugt met een glooiende topografie de hoogteverschillen tussen de waterkering en het bestaande maaiveldniveau. Op die manier ontstaan open en besloten plekken in het park en worden de zichten op de Schelde, de Royerssluis en de droogdokkensite bepaald. De topografie werd op die manier gemodelleerd, dat zoveel mogelijk bestaande bomen kunnen bewaard worden. De vlakkere delen van het park zijn grasvlaktes terwijl de hellingen uit weiland bestaan. In het landschapspark worden een aantal paviljoenen geplaatst die als schuilplaats dienen en waar kleine voorzieningen zoals sanitair kunnen worden ingericht. In het ontwerp wordt geopteerd om de huidige dijk op te hogen tot de vereiste 9,25 m TAW en op sommige plekken landinwaarts te verbreden. De natuurlijke oever met slikken en schorren blijft daardoor in zijn huidige vorm behouden. Tussen het groene park en de versteende droogdokkensite stelt het ontwerp een recreatiezone (3) voor als transitiezone. Een aantal bestaande loodsen worden er aangevuld met nieuwe paviljoenen. Ook een hangar van de Scheldekaaien, die zich momenteel ter hoogte van Sint Andries Zuid bevindt maar wordt afgebroken, wordt hier geherlocaliseerd. De recreatieve zone wordt in het ontwerpvoorstel ingevuld met jeugd en sportprogramma s, een bezoekerscentrum voor het park en parkeerruimte. Het Droogdokkenplein (4) vormt de entree tot het Droogdokkenpark en brengt oriëntatie op het scharnierpunt tussen het belvédère, het grote dok van de droogdokkensite en de omgeving van de Kattendijksluis. Op deze plek ontstaan tegelijk een aantal interessante doorzichten naar het park en de recreatiezone maar ook naar het verder gelegen Havenhuis en de omgeving van het Noordkasteel. Het evenementenplein (5) vormt een interessante schakel tussen het park en de droogdokkensite. Het verhoogde grasplein geeft ruimte aan allerhande georganiseerde en spontane openluchtactiviteiten en kijkt uit op de beschermde droogdokkensite waar schepen hersteld worden. In het wedstrijdontwerp worden alle bestaande bomen behouden. De topografie van het park werd ontworpen in functie van het behoud van de bomen. Op het evenementenplein en het Belvedere worden linden aangeplant in lineaire patronen om een stedelijk karakter te bekomen. Het gras wordt in deze zones onderhouden in functie van de activiteiten. In het landschapspark worden informele boomgroepen aangeplant bestaande uit fruitbomen, essen, populieren, eiken en berken. Het landschapspark wordt in weiland aangelegd; op sommige plaatsen aangevuld met kruiden en bloemen. In de omgeving van de Royerssluis (6) stelt het ontwerp een intieme tuin voor die gekoppeld is aan de beschermde sluismeesterswoning. Deze ruimte is ingesloten door de infrastructuur van de verbrede Royerssluis. De sluismeesterswoning krijgt een publiekstrekkende functie, zoals een restaurant om de parkbezoekers tot de noordelijke grens van het park aan te trekken en te laten genieten van het spektakel van het versluizen van schepen. Het slikken en schorrengebied (7) is een beschermd habitatrichtlijngebied en wordt zo veel mogelijk in zijn oorspronkelijke toestand bewaard, door de bestaande dijk op te hogen. De bestaande pier langs de Royerssluis wordt verbreed en toegankelijk gemaakt. Een nieuwe pier verbindt de bestaande pier met het padennetwerk in het park en geeft de bezoekers zicht op de slikken en schorrenoever. Het geheel levert een park op dat met subtiele ingrepen het bijzondere karakter van de plek langs de Schelde in de verf zet en dat tegelijk een aangename verblijfsruimte creëert volgens de regels van een traditioneel landschapspark. In het ontwerp worden ook voorstellen gedaan voor de toekomstige herbestemming van de droogdokkensite (8). Aangezien de haven hier nog actief is en scheepsherstellingen uitvoert, zijn er voor dit deelgebied nog geen concrete plannen noch budgetten voorzien inzake realisatie. Het is echter Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 9

11 belangrijk dat nu al onderzocht wordt op welke manier de droogdokkenzone zal aansluiten op het park en zo in de toekomst mee deel zal uitmaken van de publieke ruimte op het Droogdokkeneiland. Het niveauverschil tussen het park (+6m TAW) en de droogdokkensite (+4,5m TAW) wordt in het ontwerp benut om uitzichten te creëren over de droogdokken. Met deze oplossing wordt de droogdokkensite visueel toegankelijk gemaakt en kunnen de scheepsherstellingen ongestoord plaatsvinden. Op sommige plekken worden ook fysieke toegangen gemaakt aan de hand van trappenpartijen en tribunes waarbij het mogelijk is om de droogdokkensite werkelijk te betreden. Dit kan uiteraard pas wanneer er geen havenactiviteiten meer zijn. Voor droogdok 1 wordt ingegaan op de mogelijkheid om hier een openluchtzwembad te plaatsen, en dit te omkaderen met een stedelijk strand. Het dok kan ook de vaste ligplaats van een historisch schip worden, dat dan als baken voor de entree naar het Droogdokkenpark dient. De globale visie stelt voor om een aantal bijgebouwen van recente makelij tussen droogdokken 1 en 3 te elimineren om zo de waardevolle gebouwen zoals het pomphuis en het AWN gebouw ruimtelijk sterker in de verf te zetten en interessante doorzichten te creëren. Samen met droogdokken 2 en 3 kunnen deze gebouwen ingezet worden als maritieme erfgoedsite waar het roerend maritiem erfgoed van de stad kan tentoongesteld worden. De cluster van droogdok 4 tot 6 worden in het plan zorgvuldig gerestaureerd en ingezet voor culturele activiteiten als uitbreiding van het publiek domein. Voor droogdok 8 tot 10 tenslotte wordt voorgesteld om deze in werking te houden voor scheepsherstellingen. Dit zijn de meest recente en robuuste droogdokken en komen daarom ook het meest in aanmerking voor verder gebruik Optimalisatie ontwerp i.f.v. estuarien habitat In het voorliggend wedstrijdontwerp wordt een beperkte oppervlakte estuarien habitat ingenomen door de belvedère (ca. 0,3 ha van de in totaal 3,6 ha binnen het plangebied), deel uitmakend van habitatrichtlijngebied (zie ook 5.3). Waterwegen & Zeekanaal heeft opdracht gegeven aan het Instituut voor Natuur en Bos onderzoek (INBO) om het ontwerp te helpen optimaliseren, zodat niet alleen de verloren oppervlakte habitatrichtlijngebied wordt gecompenseerd, maar de ecologische kwaliteit van het estuarien habitat kan worden verhoogd. In haar ontwerprapport 2 stelt INBO daartoe voor om de dijk net ten noorden van de belvedère landwaarts te verplaatsen. Hiermee wordt ruim 0,45 ha estuariene natuur (op termijn schor) gecreëerd (tussen +4 en +7m TAW), wat de 0,3 ha die verloren gaat t.h.v. de belvedère ruimschoots zou compenseren. Het nieuwe schor laat ook een meer natuurlijke dijkvoet toe (minder breuksteen nodig). 2 Instituut voor Natuur en Bosstudie (Van Ryckegem G.), Gebiedsvisie Droogdokkenpark Ondersteunende studie t.b.v. inrichting Droogdokken (Antwerpse Scheldekaaien), 6/2/2012 Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 10

12 3 Beleidskader en juridische toestand 3.1 Beleidskader Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen Afbakening grootstedelijk gebied Antwerpen In het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) werd Antwerpen aangeduid als grootstedelijk gebied binnen het stedelijk netwerk van de Vlaamse Ruit. Het beleid in stedelijke gebieden is gericht op het voorzien van een kwantitatief, kwalitatief en voldoende divers aanbod aan woningen en aan ruimte voor economische activiteiten. Daarbij zijn verdichting en het intensief gebruiken van de beschikbare ruimte belangrijke uitgangspunten. Het plangebied Droogdokkenpark valt binnen de afbakeningslijn van het grootstedelijk gebied Antwerpen, maar wordt niet gevat in een deelplan van het gewestelijk afbakenings RUP. Dit betekent dat de stad zelf initiatiefnemer kan/moet zijn voor eventuele herbestemmingen d.m.v. een gemeentelijk RUP. Op dit moment wordt een (gewestelijk) RUP voor de afbakening van het zeehavengebied van Antwerpen opgemaakt. Dit GRUP behandelt ook de Royerssluis en heeft bijgevolg betrekking op het plangebied en directe omgeving Provinciaal Structuurplan Antwerpen Het plangebied is gelegen op de grens van de deelruimte Grootstedelijk Antwerpen en Antwerpse haven. Wat betreft de deelruimte Antwerpen Haven is het volgende uit het richtinggevend gedeelte van het PRS van toepassing op het plangebied: Het Eilandje is een overgangsgebied tussen stad en haven. In principe maakt het deel uit van de woonomgeving Antwerpen kernstad. Allerlei overgangsfuncties vinden hier een plaats, zo ook een toegang tot de haven van waaruit het openbaar en collectief vervoer in de haven wordt georganiseerd Strategisch ruimtelijk Structuurplan Antwerpen (s RSA) In het s RSA zijn er meerdere beelden en strategische ruimten uit het generiek en actief beleid relevant voor het projectgebied. Het generiek beleid, gebaseerd op de 7 beelden (referentiebeelden voor het verleden, heden en de toekomst) voor de stad, bestaat uit regels die gelden voor iedereen en die afgewogen zijn ten opzichte van alle gebieden van de stad. Ze worden beschouwd als van strategisch belang om de generieke doelstellingen van het structuurplan te bereiken en om de visie te realiseren. De beelden uit het generiek beleid zijn: waterstad, ecostad, havenstad, spoorstad, poreuze stad, dorpen en de metropool en megastad. Dorpen en metropool Droogdokken: deze site kan gezien worden als het eindpunt van de culturele noord zuidas, vertrekkende vanuit het Zuid via het stadscentrum naar het MAS en de gebouwen van de Red Star Line. Terwijl de beschermde Droogdokkenzone best zoveel mogelijk gevrijwaard blijft van bebouwing en enkel recreatief medegebruik verdraagt, kan op de randzone tussen de groene Scheldekaaien en vermelde Droogdokkenzone ingezet worden op de inplanting van een cultuurrecreatieve topactiviteit. Ondersteunende stedelijke functies kunnen worden voorzien (inclusief parkeergelegenheid die best zoveel mogelijk ondergronds wordt voorzien). ( ) Vanuit een projectmatige benadering betekent het strategisch of actief beleid het vooropstellen van een aantal doelen, gestructureerd volgens een aantal welomschreven en gelimiteerde ruimten of strategische ruimten: de harde ruggengraat, de zachte ruggengraat, het lager netwerk en de stedelijke centra, de Groene Singel, het levendig kanaal. Het plangebied vormt het noordelijke uiteinde van de harde ruggengraat en heeft belangrijke raakvlakken met de zachte ruggengraat. Het Ruimtelijk Structuurplan legt de nadruk op het groene karakter van de Scheldeboord. Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 11

13 De Scheldekaaien en het Droogdokkeneiland op Rechteroever maken deel uit van de harde ruggengraat, samen met Antwerpen Noord, het Eilandje, de Scheldebruggen, de binnenstad, de omgeving van het centraal station, Zuid, Nieuw Zuid, IPZ en de Zuidelijke Scheldeoevers. De Scheldekaaien compenseren het gebrek aan open en toegankelijke ruimte in de kernstad en zijn determinerend voor het beeld van de stad. De continuïteit van de publieke ruimte op de Scheldekaaien is dan ook een belangrijke voorwaarde voor de kwalitatieve ontwikkeling van de harde ruggengraat. De doelstellingen en randvoorwaarden voor de Scheldekaaien en groene Scheldeoevers op Rechteroever worden verder toegelicht in het s RSA. De herinrichting van de Scheldekaaien wordt in het s RSA als een hefboomactie beschouwd. Het uiteindelijk doel is het heroveren van de rivier en het herdefiniëren van de Scheldekaaien als een som van afwisselende en onderling verbonden ruimten die het hart van de stad met het water verbinden en een continuïteit in de stedelijke ruimte vormen. Hierop moet een gebiedsgericht en aangepast functioneel programma worden geënt. Zo voorziet het s RSA onder meer de ontwikkeling van een cultuurrecreatieve toplocatie tussen Nieuw Zuid en Petroleum Zuid en de uitbouw van de cruiseterminal. Een sterk openbaar vervoersysteem en meer bepaald een tramlijn op de Scheldekaaien zorgt voor de verbinding tussen de uiteinden van de Scheldekaaien, de binnenstad en Linkeroever. De huidige doorstroomfunctie voor autoverkeer moet fundamenteel in vraag worden gesteld. Dit moet samengaan met een selectieve inrichting van de Scheldekaaien met gedifferentieerde parkings. Actief beleid, harde ruggengraat, programma kaaien noord Het noordelijk deel van de Kaaien is een overgangszone tussen de eerder natuurlijke inrichting van de oevers en het versteende karakter van het centrale deel. ( ) Het structuurplan stelt voor om dit deel van de harde ruggengraat, dat doorloopt tot aan het Noordkasteel, te beschouwen als het sluitstuk van het Kaaiensysteem. Het groene karakter van de Scheldeboord ter hoogte van het Droogdokkeneiland en het Noordkasteel dient zoveel mogelijk behouden te blijven als aansluiting op de zachte ruggengraat van het Havenpark (zie verder). Daartoe dient dit gebied zijn groene en open karakter zoveel mogelijk te behouden. De voorziene functie is recreatief medegebruik, bijvoorbeeld in de vorm van een fiets en wandelpad aan de Schelderand (met eventuele aansluiting op de geplande Scheldebrug) en de inrichting van het resterende deel van de plas van het Noordkasteel als een historisch open water. Dit laatste concept moet in afstemming gebeuren met de voorziene infrastructuur van de Oosterweelverbinding die momenteel in ontwikkeling is Sigmaplan De Schelde ontspringt in Noord Frankrijk en mondt na een tocht van 355 km door België en Nederland uit in de Noordzee. Binnen dit stroomgebied van ongeveer km² is de rivier een belangrijke drager van natuur, stedelijkheid, economische ontwikkelingen en recreatie. Voor het deel van de Schelde dat onderhevig is aan getijdenwerking werd het Sigmaplan opgemaakt. Dit werd opgesteld in 1977 en staat in voor de bescherming van mensen en goederen tegen overstromingen. Ondertussen zijn de fysische omstandigheden gewijzigd (met name de stijging van de zeewaterspiegel, de verdieping van de Schelde en de veralgemeende indijking en de klimaatswijzigingen) en zijn nieuwe inzichten gegroeid over de manier waarop bescherming tegen overstromingen moet worden gerealiseerd. Daarom werd het Sigmaplan geactualiseerd en op 22 juli 2005 goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Het niveau van +8,35m TAW van de huidige waterkeringsmuur op Rechteroever en de dijk op Linkeroever is volgens dit nieuw plan onvoldoende. In uitzonderlijke omstandigheden van stormspringtij wordt Antwerpen bedreigd door een reëel overstromingsgevaar. Daarom moet de waterkering op +9,25m TAW worden gebracht. Dit is meer dan twee meter boven de blauwe steen van de kaaimuur op Rechteroever, of 90cm hoger dan de huidige waterkering in Antwerpen Mobiliteitsplan In afwachting van een geactualiseerd mobiliteitsplan kan volgend voorlopig kader dat in overeenstemming met de dienst mobiliteit werd opgemaakt, worden gehanteerd: De Oosterweelknoop vormt een belangrijke ontsluiting voor de haven, maar zal ook het Eilandje beter Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 12

14 ontsluiten vanuit het noorden. Zowel in de verdere uitwerking van de Oosterweelknoop als het ontwerp van Droogdokkenweg en Kattendijk Oostkaai dienen voldoende maatregelen genomen worden om sluipverkeer via het Droogdokkeneiland naar de binnenstad te vermijden. De Royerssluis kan hierbij ingezet worden als een sterke filter in de vorm van een lichtengeregeld T kruispunt op het Droog dokkeneiland als aansluiting op de brug over de Royerssluis en met hoofdrichting Siberiastraat. De Siberiastraat blijft een belangrijke ontsluitingsas richting Siberiabrug en Straatsburgbrug voor zowel haven als personenvervoer. De belangrijkste verkeersas voor de wijk Eilandje is de as Londenstraat Amsterdamstraat. Deze straat verzamelt het verkeer van/naar het Eilandje en leidt het naar de Leien. De ontsluiting van de Cadixwijk en het Mexico eiland verloopt via Mexicostraat/Kattendijk Oostkaai. De ontsluiting van de Montevideowijk verloopt via Rijnkaai die binnenkort wordt heraangelegd als lokale weg met stedelijk karakter. Om in het Droogdokkenpark tot de gewenste lage verkeersintensiteiten te komen, heeft het College van de stad Antwerpen op 2 maart 2012 beslist om een circulatiebeperking in te voeren t.h.v. het Droogdokkeneiland Masterplan Scheldekaaien Het Masterplan Scheldekaaien beoogt de totale heraanleg van de Scheldekaaien van Droogdokkeneiland tot en met Petroleum Zuid. Het masterplan spreekt zich uit over het toekomstig gebruik van de kaaien en bevat krijtlijnen om de ruimtelijke samenhang te garanderen. Het is de taak van het masterplan om duidelijke randvoorwaarden uit te zetten om welbepaalde toekomstige ontwikkelingen te sturen. Het masterplan vertaalt een lange termijn ruimtelijke ambitie, flexibel en dynamisch, die weet om te gaan met de vele onzekerheden. Daarom worden in het masterplan verschillende niveaus van bepaaldheid ingebouwd. Terwijl de schaal van het beschouwde gebied verkleint, verkleint dus ook de mate van bepaaldheid. Keuzes worden minder dwingend en laten meer ruimte voor nuancering. Ontwerphouding De ontwerphouding zet op conceptueel niveau een richting uit voor het Masterplan Scheldekaaien. Via globale bewoordingen en aftastende kaaibeelden worden de ambities voor de volledige heraanleg van de kaaien benoemd. Deze zijn van toepassing op alle deelprojecten. Krijtlijnen De kaaien vormen een dynamisch stedelijk landschap. De kaaien zijn van niemand en iedereen. De kaaien zijn het portaal van de stad naar de rivier. De kaaien zijn het belangrijkste publiek domein van Antwerpen. De kaaien zijn maatstaf en uitstalraam voor de stad. De krijtlijnen worden uitgezet over de totale omvang van het projectgebied en bepalen de ruimtelijke structuur van het geheel. De ruimtelijke beslissingen zijn gebundeld in 6 thematische lagen. Actieve haven Deze krijtlijn gaat uit van een maximaal behoud van de kaai infrastructuur, en een heroriëntatie naar meer stedelijke kaaiactiviteiten. Vooreerst wordt de kaaimuur integraal behouden, gestabiliseerd en gerestaureerd. Ook de bolders, kranen en kasseivlakte langsheen de kaaimuur en de blauwe steen worden behouden. De kaaien zijn opnieuw een voor de stad beschikbare aanmeerzone. Het type schepen dat op een welbepaalde plaats kan aanmeren, zal er alleszins het karakter en het mogelijk gebruik van de kaaien beïnvloeden. Deze krijtlijn is in het Droogdokkenpark aanwezig door de heropening van de Kattendijksluis met rechtstreekse toegang tot het Kattendijkdok en door het behoud van de meerpalen als aanmeerplaats voor wachtende schepen. Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 13

15 Historisch erfgoed en archeologie Een aantal laat 19de eeuwse monumenten bepalen het huidige karakter van de kaaien. De meesten zijn in onbruik en verdienen een nieuw programma. Behoud van het havenhekken is niet langer wenselijk want het legt een te grote hypotheek op een aangepaste herontwikkeling van de kaaien als publiek domein, zeker in het centrale deel van de kaaien. Maar de historische erfenis is ruimer en het gaat niet op één historische laag uit te vergroten ten nadele van de vele andere lagen. In het Droogdokkenpark verwijst deze krijtlijn naar de sluismeesterswoning van de Royerssluis als beschermd monument, maar ook het pomphuis van de Royerssluis en de Duitse bunker kunnen op projectniveau worden geëvalueerd of en op welke manier ze in het park kunnen worden geïntegreerd. Waterkering De Schelde is niet alleen de bestaansreden van Antwerpen, ze vormt ook een bedreiging. Sinds 1978 scheidt een betonnen keermuur de stad eenduidig van haar rivier. Maar het zomaar ophogen van deze keermuur betekent een muur van 2,25m boven de kaaien, die alle zichten op de rivier zou verhinderen en de kaaien bijna ontoegankelijk zou maken. De waterkering zal dus meer moeten zijn dan een louter beschermende infrastructuur. Een ligging nabij het water vergroot de stedelijke ruimte, terwijl een ligging nabij de stad net een groot kaaivlak behoudt. De voorziene waterkering voor het Droogdokkenpark bestaat uit een vaste waterkering, een dijk tot geactualiseerde Sigmahoogte van +9,25m TAW. De locatie van deze dijk is vrij te bepalen in functie van het parkontwerp, en dient de waarneming van getijden buitendijks uit te vergroten. Het Belvédère daarentegen wordt integraal opgehoogd tot geactualiseerde Sigmahoogte + 9,25m TAW. Mobiliteit Nauwgezet die ene grens van de waterkering bepalen haalt weinig uit, als er niet tegelijk voor wordt gezorgd dat de kaaiweg en alles wat erbij hoort makkelijk is over te steken. Op het Droogdokkeneiland wordt de kaaiweg een lokale straat met verkleind wegprofiel, die het tracé van de huidige Droogdokkenweg volgt. Het masterplan voorziet een apart regionaal fietspad langs de ganse lengte van de Scheldekaaien. Op het Droogdokkeneiland wordt deze regionale fietsroute mee in het wegprofiel van de kaaiweg geïntegreerd maar volgt ze een onafhankelijk traject, dat wordt bepaald in functie van het parkontwerp. Een tramlijn is slechts op lange termijn mogelijk. Een beperkte bestemmingsparking voor de parkbezoekers dient te worden voorzien. Publieke ruimte en beeldkwaliteit Antwerpen heeft vele karakters, die elk recht hebben op een geëigende en unieke relatie met de rivier. Toch blijft eenheid, samenhang en continuïteit van de historische rede, over de verschillen heen, een grote zorg. Het is natuurlijk in eerste instantie de imposante stroom zelf die de Scheldekaaien bindt tot één stadslandschap. Maar zeker bij uitvoering in fasen zal deze samenhang onvoldoende overeind blijven, als ze niet wordt onderbouwd door afspraken voor materiaalgebruik en herinrichting van de Scheldekaaien. Op het Droogdokkeneiland wordt een gradiënt voorzien van natuurlijkheid, over stedelijkheid naar het havenkarakter van de droogdokkensite. Het grootstedelijk park wordt ontworpen op een wisselende gebruiksintensiteit. Het Belvédère is een leeg mineraal balkon met zicht op stad en rivier. Een globale ontwerpstrategie is noodzakelijk voor heel het Droogdokkeneiland, inclusief droogdokken, vooraleer een parkontwerp kan worden gemaakt. Kaaiprogramma s Zoals gezegd wacht veel waardevol historisch patrimonium op een gepaste herbestemming. Nieuwe bestemmingen zijn per definitie publiek en gericht op een breed publiek. Maar ook nieuwe bakens kunnen worden toegevoegd op weloverwogen plekken op de kaaizone, en voegen daarmee expliciet een nieuwe laag toe aan de veelzijdige waterkant. Maar dit zal met veel zorg moeten gebeuren, op precies gekozen locaties, genereus maar zonder alle potentieel voor later nu reeds op te gebruiken. Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 14

16 Tenslotte kunnen de stadswijken Montevideo (als onderdeel van havenkwartier Eilandje) en Nieuw Zuid gedeeltelijk worden uitgebreid op de Scheldekaaien. Alleen kleinschalige parkvoorzieningen kunnen worden geïntegreerd in het park. Het Belvédère blijft steeds onbebouwd. Er is ruimte voor een publiekgerichte grootstedelijke functie met beperkte footprint en mits een optimale landschappelijke inpassing in het park. De precieze invulling moet worden bepaald in functie van een opportuniteit op (lange) termijn. Immers, de unieke locatie van het Droogdokkeneiland moet spaarzaam worden ingezet. Voor de grootstedelijke functie werd geen bouwenveloppe bepaald, het maximaal volume is immers afhankelijk van de concrete functie en dient op projectniveau te worden onderzocht. In het Droogdokkenpark zijn verder geen andere permanente functies, noch private functies toegelaten Masterplan Eilandje Masterplan Eilandje werd goedgekeurd door college en de gemeenteraad in Het Masterplan Eilandje geeft de krijtlijnen voor de ontwikkeling van het Eilandje als een stadsinbreidingsproject en vormt de basis voor de beeldkwaliteitplannen en BPA s die de realisatie ervan moeten concretiseren. Het beoogt zowel herontwikkeling en renovatie van de bestaande bebouwing als ontwikkeling van bijkomend programma. Het Masterplan toont een toekomstbeeld voor het Eilandje waarbij het water een prominente rol speelt. De dokken zijn sfeerbepalend en vormen een verwijzing naar de historiek van het gebied. De uitvoering van het Masterplan gebeurt in twee fasen. Fase 1 geeft opdracht tot de opmaak van een BPA Eilandje voor respectievelijk het gebied rond de Oude Dokken, de Montevideowijk en de Cadixwijk en een BPA voor de Rijnkaai. Het Masterplan Eilandje, fase 2 maakt een globale visie voor de ontwikkeling van het Mexico eiland, het Droogdokkeneiland en het Kempeneiland. Het legt relaties tussen het Eilandje en de grootschalige gebieden erlangs, met name de haven, de Oosterweelverbinding en de Noorderlaan. De positie van het Droogdokkeneiland in de buitenbocht van de Schelde heeft een bijzonder panorama op de stad tot gevolg. Op het Droogdokkeneiland wordt de overgang van de Schelde naar de droogdokken door een heldere zonering tot stand gebracht. Een centrale route speelt in op deze twee atmosferen en legt een directe relatie met de Montevideowijk. Het actieve gebruik van zowel Royerssluis, Kattendijksluis en Siberiabrug in combinatie met de monumentale droogdokken garanderen het behoud van de historische havenatmosfeer in de toekomst. Het handhaven van beeldbepalende en monumentale bebouwing spelen hier ook een rol in. Het Masterplan Eilandje fase 2 gaat uit van een driedelige zonering van het Droogdokkeneiland: Een westelijke groene, zachte zone langs de Schelde die aansluit op de groenstructuur en zich via het Noordkasteel langs de Schelde naar het noorden begeeft. De groene zone is open van karakter en kent nauwelijks bebouwing. Het Droogdokkeneiland biedt de unieke kans om het groen van het Noordkasteel dichterbij de stad te brengen. De continuïteit van de groene zone is van belang. Deze zone wordt uitgebouwd als een ruig, groen gebied, met aandacht voor ecologie (bijvoorbeeld langs de Scheldeoevers), en met integratie van post industriële elementen met maritiem karakter. De groene open ruimte op het Droogdokkeneiland is van groot belang, niet alleen voor het Eilandje, maar voor de hele stad. Een groen park aan de Schelde heeft de potentie uit te groeien tot een formidabel recreatiegebied voor Antwerpen, waaraan het panorama van de Scheldebocht een extra kwaliteit toevoegt. Vanuit het park wordt het zicht over de Schelde op de binnenstad maximaal benut. Een oostelijke zone bestaat uit de oude droogdokken en heeft een hard en stenig karakter. Deze zone is veel meer besloten, wat door bebouwing tussen de dokken toe te voegen nog meer geaccentueerd wordt. De bestaande (al dan niet beschermde) gebouwen van de haven worden gaandeweg aangevuld of vervangen door nieuwe gebouwen van de haven, of door een volledig nieuw programma (bij voorkeur grootschalige functies in de openbare en recreatieve sfeer). De droogdokken worden opengesteld voor publiek als aanvulling op de culturele as met het MAS en het Koninklijk Ballet van Vlaanderen. Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 15

17 Bij de programmatische invulling van het Droogdokkeneiland ligt de nadruk op stedelijke recreatie en bijzondere functies. Het openstellen en zichtbaar maken van de droogdokken voor een groot publiek is een mooie aanvulling op de culturele as door het Eilandje. Een langgerekte overgangszone tussen de noord zuid ontsluitingsweg vormt de overgang tussen voorgenoemde zones. Het bedient de verschillende activiteiten van parkeerplaats en voorziet de nodige infrastructuur voor exploitatie van het gebied. De parkeerplaats wordt op een landschappelijke manier aangelegd. De bebouwde oppervlakte is beperkt tot maximaal 1/3 van de zone en de bebouwing is op een dusdanige manier ingeplant dat het visueel contact en voetgangersbewegingen tussen de harde en de groene zone mogelijk blijven. De infrastructuur op het Droogdokkeneiland wordt bepaald door de noord zuid lijn die de kaaien met de singel moet gaan verbinden. Deze lijn wordt ter hoogte van de Royerssluis met de Siberiastraat verknoopt. Rond de Royerssluis ontstaat een belangrijke entree tot de haven vanuit het Eilandje. Als aanvulling op het Masterplan Eilandje zijn onderstaande plannen opgesteld als richtlijn om de gewenste ruimtelijke kwaliteit te bekomen. Het beeldkwaliteitplan buitenruimte geeft richtlijnen omtrent verschillende thema s, met name verkeer, groen, straatprofielen, verlichting, meubilair, terrassen, reclame en kunst. Het beeldkwaliteitsplan architectuur geeft een visie over de gewenste typologie van de gebouwen. Deze wordt verduidelijkt aan de hand van streefbeelden. Het waterplan voorziet in een multifunctionele programmatie van de dokken met recreatieve invullingen en ruimte voor wonen op het water. Het waterplan Eilandje wordt momenteel geactualiseerd. In het nieuwe waterplan worden verschillende projecten gedefinieerd en gekoppeld aan een budget en een timing. De principes van het nieuwe waterplan werden door het college goedgekeurd in Het nieuwe waterplan definieert de harde droogdokkenzone als een reconversieproject en beschrijft vooral de potentie van het gebied: De drie eerste droogdokken van de negen imposante droogdokken worden niet meer gebruikt voor droogdokactiviteiten. De andere zes droogdokken zijn nog in industrieel gebruik door AWN (Algemene Werkhuizen Noord, een dienst van het havenbedrijf) en SKB (Scheepvaart en Konstruktiebedrijf nv, een private firma). Ook twee gebouwen die in het bouwblok tussen droogdok 1 en 2 staan zijn buiten gebruik. Het gaat om het als monument beschermde pomphuis van 1895 en een vervallen dienstwoning van Het plaatje leent zich perfect om een al dan niet tijdelijk cultureel programma als een bar, een bioscoop of een theater in op te bouwen en een vervlechting te bekomen van havenactiviteiten en stadsontwikkeling. Bij het uit dienst nemen van de droogdokken door het havenbedrijf kunnen de droogdokken ingevuld worden met een zeer divers cultureel, museaal en sociaal economisch programma. Er zou een zonering tot stand gebracht kunnen worden waarbij de meest noordelijke droogdokken in gebruik blijven voor scheepsherstelling terwijl de meest zuidelijke herbestemd worden voor recreatieve doeleinden. Het middengedeelte kan een combinatie zijn van de twee, met ruimte voor sociale tewerkstellingsprojecten of scheepsreparatie voor historische schepen. Verschillende bestaande beeldbepalende gebouwen (verschillende types van loodsen) kunnen herbestemd worden. Voor de herlocalisatie van het sociale tewerkstellingsproject Werkvorm vzw die vandaag gevestigd zijn op kaai 38 in de Cadixwijk zijn de loodsen op de droogdokkensite een ideale vervanger. Voor een actief museum over scheepvaart en over de Antwerpse havenwereld waar je als bezoeker kan mee doen en denken zijn de droogdokken ook dé geschikte plek. Een dok zou ook ingericht kunnen worden als concertzaal, sporthal of zwembad. Het groenplan geeft een groenstrategie voor het Eilandje weer met een systeem van boomgroepen die over het gebied verspreid worden. Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 16

18 3.2 Juridische toestand Gewestplan De oeverstrook tussen dijk en Schelde is ingekleurd als gebied voor gemeenschaps en openbare nutsvoorzieningen. De rest van het Droogdokkeneiland is bestemd als gebied voor ambachtelijke bedrijven en KMO s. Zowel het nabije Noordkasteel als de tegenliggende linkeroever van de Schelde zijn ingekleurd als natuurgebied of gebied voor recreatie. Het Mexico eiland aan de overzijde van het Kattendijkdok is net zoals het Droogdokkeneiland bestemd als gebied voor ambachtelijke bedrijven en KMO s. Ten noorden van de Royerssluis begint het industriegebied van de haven. De Rijnkaai tenslotte, ten zuiden van de Kattendijksluis, is een gemengd gemeenschapsvoorzienings en dienstverleningsgebied, bestemd voor gemeenschapsvoorzieningen en openbare nutsvoorzieningen evenals dienstverleningsbedrijven of inrichtingen in verband met haven en scheepvaart. Figuur 3 1: aanduiding van het plangebied op het gewestplan BPA s en RUP s Er gelden geen BPA s of RUP s voor dit gebied. Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 17

19 3.3 Overige relevante juridische elementen In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de overige juridische randvoorwaarden met betrekking tot dit RUP. Type Plan Binnen het plangebied Aangrenzend aan het plangebied RUIMTELIJK Natuur Ramsargebieden Geen. Geen. Vogelrichtlijngebieden Geen. Geen. Habitatrichtlijngebieden Schelde en Durmeëstuarium van de Nederlandse grens tot Gent Gebieden van het duinendecreet Geen. Geen. Gebieden van het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN), decreet Natuurbehoud Geen. De slikken en schorren langsheen de Schelde Vlaamse of erkende natuurreservaten Geen. Geen. Bosreservaten Geen. Geen. Natuurinrichting Geen. Geen. Gebieden met recht van voorkoop vanuit natuur Geen. Geen. Bodem Bodemkwaliteit Binnen het plangebied zijn een aantal oriënterende bodemonderzoeken uitgevoerd. Water Beschermingszones grondwaterwinningen Geen. Geen. Bevaarbare waterlopen Geen. De Schelde Onbevaarbare waterlopen (Klasse) Geen. Geen. Landbouw Ruilverkaveling Geen. Geen. Gebieden met recht van voorkoop vanuit natuur Geen. Geen. Landschap Beschermde monumenten 2 sluiswachterhuisjes aan noord en zuidzijde van de Kattendijksluis; Het pomphuis bij droogdokken 1 tot 6; De Kattendijksluis; De sluismeesterswoning bij de Royerssluis; De kaaimuren van het Kattendijkdok; De stadsdroogdokken 1 6 en 8 10 Beschermde dorpsgezichten Geen. Geen. Beschermde landschappen Geen. Geen. Beschermde stadsgezichten Geen. Geen. Erfgoedlandschappen Geen. Geen. Landinrichting Geen. Geen. Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 18

20 4 Bepalen van de Plan MER plicht Met de goedkeuring van het besluit betreffende de milieueffectrapportage over plannen en programma s door de Vlaamse Regering op 12 oktober 2007, moet de initiatiefnemer van een plan met mogelijk aanzienlijke milieueffecten, zoals bijvoorbeeld ruimtelijke uitvoeringsplannen, deze milieueffecten en eventuele alternatieven in kaart brengen. Ruimtelijke uitvoeringsplannen waarvan de plenaire vergadering plaats vindt na 1 juni 2008, moeten aan de regelgeving voldoen. Er geldt evenwel enkel een plan MER plicht voor deze plannen en programma s die aanzienlijke milieueffecten kunnen hebben. Om al dan niet te kunnen besluiten tot een plan MER plicht moeten geval per geval de volgende drie stappen doorlopen worden: Stap 1: valt het plan onder de definitie van een plan of programma zoals gedefinieerd in het Decreet houdende Algemene Bepalingen inzake Milieubeleid (DABM)? >> RUP s vallen onder deze definitie; Stap 2: valt het plan onder het toepassingsgebied van het DABM? >> dit is het geval indien: o Het plan het kader vormt voor de toekenning van een vergunning (stedenbouwkundige, milieu, natuur, kap, ) aan een project; o Het plan mogelijk betekenisvolle effecten heeft op speciale beschermingszones waardoor een passende beoordeling vereist is. Gemeentelijke ruimtelijk uitvoeringsplannen vormen het kader voor de toekenning van een stedenbouwkundige vergunning, die pas kan worden verleend als het voorgenomen project zich in de bestemming bevindt die overeenstemt met de bestemming vastgelegd in het ruimtelijk uitvoeringsplan. Het RUP vormt dus het kader op basis waarvan de stedenbouwkundige vergunning toegekend wordt. Het RUP Droogdokkenpark valt bijgevolg onder het toepassingsgebied van het DABM. Stap 3: valt het plan onder de plan MER plicht? >> Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen: o Plannen die van rechtswege plan MER plichtig zijn (geen voorafgaande screening vereist): Plannen die het kader vormen voor projecten die vallen onder het toepassingsgebied van de Omzendbrief LNE 2011/1 3 én niet het gebruik regelen van een klein gebied op lokaal niveau noch een kleine wijziging inhouden én betrekking hebben op landbouw, bosbouw, visserij, energie, industrie, vervoer, afvalstoffenbeheer, waterbeheer, telecommunicatie, toerisme en ruimtelijke ordening (een RUP voldoet per definitie aan deze laatste voorwaarde); Plannen die het kader vormen voor projecten uit bijlage I of II van het BVR van 10 december 2004 (project MER plicht) én niet het gebruik regelen van een klein gebied op lokaal niveau noch een kleine wijziging inhouden én betrekking hebben op landbouw, bosbouw, visserij, energie, industrie, vervoer, afvalstoffenbeheer, waterbeheer, telecommunicatie, toerisme en ruimtelijke ordening (een RUP voldoet per definitie aan deze laatste voorwaarde); Plannen waarvoor een passende beoordeling vereist is én niet het gebruik regelen van een klein gebied op lokaal niveau noch een kleine wijziging inhouden; 3 Milieueffectbeoordeling en vergunningverlening voor bepaalde projecten ten gevolge van het arrest van het Hof van Justitie van 24 maart 2011 (C 435/09, Europese Commissie t. België). Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 19

21 o o Plannen die niet onder de vorige categorie vallen en waarvoor geval per geval moet geoordeeld worden of ze aanzienlijke milieueffecten kunnen hebben >> screeningplicht Plannen voor noodsituaties (niet plan MER plichtig, maar hier niet relevant). Het RUP Droogdokkenpark heeft (onder meer) betrekking op een project dat valt onder categorie 10h) van Bijlage II van het besluit van de Vlaamse regering van 10 december 2004: werken ( ) ter beperking van overstromingen, met inbegrip van de aanleg van sluizen, stuwen, dijken, overstromingsgebieden en wachtbekkens, die gelegen zijn in of een aanzienlijke invloed kunnen hebben op een bijzonder beschermd gebied. In dit geval gaat het dus om de heraanleg en verhoging van een dijk t.h.v. een habitatrichtlijngebied. De Scheldedijk op Droogdokkeneiland vormt ca. 600 m van de in totaal ca. 114 km dijken in het bekken van de Zeeschelde die conform het geactualiseerd Sigmaplan moeten verhoogd worden om de kans op overstromingen tot het vooropgesteld risiconiveau.terug te brengen. De milieueffecten van deze dijkverhogingen (en de andere onderdelen van het geactualiseerd Sigmaplan) zijn onderzocht en beoordeeld in het betreffende plan MER, dat werd goedgekeurd door de Dienst Mer op 27/6/ In functie van de uitvoering van de heraanleg van de dijk (en integratie in het Droogdokkenpark) zal door W&Z een verzoek tot ontheffing van project MER plicht opgesteld worden. De verbreding van de Royerssluis valt onder categorie 10f) van Bijlage II: aanleg van havens en haveninstallaties, met inbegrip van visserijhavens, waaronder de aanleg van dokken en sluizen. De Royerssluis ligt echter buiten het plangebied en de verbreding ervan maakt geen deel uit van de geplande activiteiten i.k.v. het RUP Droogdokkenpark. Deze werken vallen onder het Strategisch Plan van de haven van Antwerpen, waarvan de milieueffecten werden onderzocht en beoordeeld in het plan MER Strategisch plan en afbakening zeehavengebied Antwerpen 5. In functie van de uitvoering van de werken aan de Royerssluis zal door MOW, Afdeling Haven en Waterbeleid, een project MER opgesteld worden. Voorts zou het RUP kunnen beschouwd worden als een stadsontwikkelingsproject zoals vermeld in de Omzendbrief LNE 2011/1. Het plangebied valt tevens binnen Habitatrichtlijngebied. Het betreft echter een klein gebied van lokaal belang waaraan kleine wijzigingen aangebracht worden, waardoor toch besloten kan worden dat het RUP niet van rechtswege plan MER plichtig is. In de effectbeoordeling is een voortoets tot Passende Beoordeling opgenomen i.f.v. de mogelijke effecten op habitatrichtlijngebied. Voor niet van rechtswege plan MER plichtige RUP s dient geval per geval een screeningsprocedure doorlopen te worden teneinde een conclusie te kunnen maken omtrent eventuele plan MER plicht. In volgende paragrafen wordt het screeningsonderzoek, ook wel het onderzoek naar het voorkomen van aanzienlijke milieueffecten als gevolg van het plan, gevoerd. 4 TV Resource Analysis IMDC Grontmij Ecolas, Plan MER Actualisatie Sigmaplan, april TV Haven 2030 (IMDC Resource Analysis Aeolus SumResearch Tritel Technum), Screening Plan Mer plicht RUP "Droogdokkenpark /scl 20