Plan van Aanpak JOGG-Alphen aan den Rijn Boskoop en Ridderveld

Transcriptie

1 Plan van Aanpak JOGG-Alphen aan den Rijn Boskoop en Ridderveld , Alphen aan den Rijn 1

2 Inhoud Voorwoord... 4 Samenvatting Inleiding Ongezond gewicht - overgewicht Voedingsgedrag Beweging Overgewicht in Alphen aan den Rijn Jongeren Op Gezond Gewicht Vijf pijlers JOGG-gebieden Keuze JOGG-gebieden Boskoop Ridderveld Doelgroep JOGG Doelgroep JOGG-Alphen aan den Rijn Doel JOGG Tijdlijn JOGG Hoofddoel JOGG-Alphen aan den Rijn Tussendoelen Procesdoelen en doelen op de vijf pijlers van JOGG Algemene JOGG-organisatie Organogram Invulling JOGG-organisatie Alphen aan den Rijn Formatie werkgroepen activiteiten Werkgroepen activiteiten Voorwaarden deelname werkgroepen Draagvlak creëren

3 6.1. Gemeente Stakeholders Publiek-private samenwerking Visiedocument Inleiding Waarom PPS? Waarom willen bedrijven meedoen aan JOGG? Visie op PPS Niveaus van samenwerking Sociale Marketing In-company training sociale marketing Onderzoek sociale marketing Communicatie Communicatieplan Monitoring en evaluatie Activiteitenmonitor Evaluatieplan Verbinding preventie en zorg Ketenaanpak in kaart Van inventarisatie-inzichten naar activiteiten Inventarisatie bestaande activiteiten Voorwaarden Thema-aanpak Kick-Off Actieplan JOGG-Boskoop

4 Voorwoord In de Nota Lokaal Volksgezondheidsbeleid Gezonder in de Buurt van de gemeente Alphen aan den Rijn staat beschreven hoe de gemeente een bijdrage wil leveren aan een betere gezondheid van de mensen in de gemeente Alphen aan den Rijn. De inzet van de mensen zelf en de deskundigheid van partners in de stad is daarbij van even groot belang. De gemeente wil hen ondersteunen en ervoor zorgen dat partijen nog meer met elkaar samenwerken dan zij nu al doen. Doelstellingen in de lokale gezondheidsnota zijn onder andere het voorkomen van overgewicht bij jongeren en het bevorderen van bewegen en sporten door jongeren. Dit sluit aan bij het nieuwe jeugdbeleid, waarin het zwaartepunt, waar dat kan, verschuift van specialistische zorg naar een goede inrichting van de basis (pedagogische civil society ) en naar preventie. Met de collegebesluiten van de drie voormalige gemeenten Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude om aan te sluiten bij de beweging Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) is een nieuwe impuls gegeven aan de noodzakelijke inzet op preventie en de doelstelling uit de Nota om jongeren op gezond gewicht te houden. Dat dit nodig is, blijkt uit de overgewichtscijfers in delen van de gemeente Alphen aan den Rijn. In sommige wijken ligt het percentage overgewicht onder kinderen van 4 tot 12 jaar met 18 tot 22% boven het landelijk gemiddelde van 14%. Alphen aan den Rijn heeft de ambitie om de stijging in het percentage overgewicht bij jongeren een halt toe te roepen. JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht) is een lokale aanpak waarbij publieke en private partijen, zoals scholen, kinderopvang, sportclubs, gezondheidsprofessionals, bedrijven, winkeliers en woningbouwverenigingen met elkaar samenwerken om de gezonde keuze gemakkelijk en aantrekkelijk te maken. Het idee achter JOGG is dat lokale partijen onder de JOGG-paraplu werken aan de preventie van overgewicht onder de jeugd in de gemeente Alphen aan den Rijn. JOGG verbindt, versterkt en verduurzaamt alle acties en activiteiten die er in de gemeente plaatsvinden. Deze aanpak sluit aan bij het coalitieakkoord Daadkracht Dichtbij van het college van de gemeente Alphen aan den Rijn. Hierin gaat het college ervan uit dat inwoners heel goed in staat zijn hun eigen afwegingen te maken en verantwoordelijkheid te nemen. De gemeente stimuleert en bevordert de maatschappelijke initiatieven. In de gemeente Alphen aan den Rijn zijn al diverse partijen, van gezondheidsprofessionals, particulieren, sportaanbieders, jeugd- en jongerenwerk tot de gemeente, die zich actief inzetten voor een gezonde jeugd. Ze hebben vaak hetzelfde doel, maar weten elkaar niet altijd te vinden. 4

5 De JOGG-paraplu zorgt voor samenhang in de activiteiten die elkaar versterken. Het idee is dat lokale samenwerking tot betere sport, beweeg- en speelfaciliteiten en meer aandacht voor gezonde voeding en beweging leidt. Gezond eten en drinken, dagelijks bewegen en sporten moet de norm worden in de gemeente Alphen aan den Rijn. Hoe we dit denken te realiseren, leest u in dit Plan van Aanpak. Alphen aan den Rijn, Namens de JOGG-stuurgroep, Han de Jager Wethouder Volksgezondheid Gemeente Alphen aan den Rijn Ton van Houten Voorzitter Raad van Bestuur Zorg en Zekerheid Sjaak de Gouw Directeur GGD Hollands Midden Peter Vrisekoop Adjunct Directeur Sportspectrum 5

6 Samenvatting Met de JOGG-aanpak (Jongeren Op Gezond Gewicht) geeft de gemeente Alphen aan den Rijn uitvoering aan de preventie van ongezond gewicht. Overgewicht ontstaat door een positieve energiebalans, waarbij of te veel (ongezonde) voeding wordt geconsumeerd en/of te weinig wordt bewogen. Ondergewicht ontstaat door een negatieve energiebalans waarbij te weinig voeding wordt geconsumeerd in verhouding tot de lichamelijke inspanningen. De lokale cijfers over onder- en overgewicht bij de jeugd (2-14 jaar) in de gemeente Alphen aan den Rijn (in ) laten zien dat overgewicht toeneemt met de leeftijd, terwijl ondergewicht afneemt. Bij het voorkomen van ongezond gewicht is daarom de inzet op preventie van overgewicht. Dit neemt niet weg dat de aanpak elementen bevat die bijdragen aan een gezond gewicht voor alle kinderen (zowel normaal, onder- en overgewicht). Een gezonde leefstijl vermindert de kans op het ontwikkelen van overgewicht. Belangrijk hierin zijn een gezond eetgedrag en gezond beweeggedrag. Er zijn richtlijnen (Richtlijnen Goede Voeding, Gezondheidsraad) en normen (Nederlandse Norm Gezond Bewegen, NNGB) opgesteld om aan te geven wat gezond eet- en beweeggedrag is. Veel Nederlandse kinderen voldoen niet aan deze richtlijnen. De lokale cijfers laten zien dat het percentage overgewicht in diverse wijken en kernen van Alphen aan den Rijn hoger ligt dan het gemiddelde overgewichtpercentage van 14% onder de jeugd in Nederland. JOGG is een lokale, duurzame, intersectorale aanpak die bewezen effectief is om jongeren op gezond gewicht te krijgen en om de stijging van overgewicht bij jongeren om te zetten in een daling. De JOGG-aanpak steunt op vijf pijlers: 1. Politiek-bestuurlijk draagvlak 2. Publiek-private samenwerking (PPS) 3. Sociale marketing 4. Wetenschappelijke begeleiding en evaluatie 5. Verbinding preventie en zorg Om het gebied waarin de JOGG-aanpak wordt toegepast beheersbaar te houden, is een keuze gemaakt in gebieden waar de JOGG-aanpak intensief wordt ingezet. Er zijn een aantal voorwaarden opgesteld waaraan een gebied moet voldoen om in aanmerking te komen voor de implementatie van de JOGG-aanpak. Op basis van deze voorwaarden zijn twee gebieden gekozen in de gemeente Alphen aan den Rijn: Ridderveld (postcodes 2401 tot en met 2403) en Boskoop (postcode 2771). In beide gebieden komt het meeste overgewicht voor: in Boskoop had 18% van de kinderen tussen de 2 6

7 en 14 jaar in 2013 overgewicht en in Ridderveld had 22% van de kinderen tussen de 2 en 14 jaar in overgewicht. De ontwikkeling van leefstijlgewoontes begint al op vroege leeftijd. De doelgroep van JOGG-Alphen aan den Rijn bestaat uit kinderen van 2 tot en met 12 jaar en hun ouders. Er wordt een tweedeling gemaakt in deze leeftijdsgroep gezien de verschillende vindplaatsen: kinderen van 2 tot 4 jaar en hun ouders & kinderen van 4 tot en met 12 jaar en hun ouders. JOGG vergt een lange adem. Effecten op gedrag kunnen ongeveer pas na 3 jaar verwacht worden. Het streven van JOGG-Alphen aan den Rijn is een stabilisatie in de overgewichtscijfers van kinderen van 2 tot en met 12 jaar in Boskoop en Ridderveld in Dit willen we realiseren door een gezonde omgeving voor kinderen van 2 tot en met 12 jaar en hun ouders te creëren. Dit doen we door lokale partijen met elkaar te verbinden en (bestaande) initiatieven te versterken. Met behulp van tussendoelen willen we een gezonde leefstijl onder kinderen van 2 tot 12 jaar behalen. Om de voortgang van JOGG te bewaken zijn een zevental subdoelen op proces opgesteld. De JOGG-organisatie is verantwoordelijk voor de invulling en de uitvoering van de JOGG-aanpak in Alphen aan den Rijn. De JOGG-organisatie van de gemeente Alphen aan den Rijn is als volgt: 1. Stuurgroep 2. Begeleidingsgroep 3. JOGG-regisseur 4. Werkgroep communicatie en sociale marketing 5. Werkgroep verbinding preventie en zorg 6. Werkgroepen activiteiten kinderen 2 tot 4 jaar en hun ouders 7. Werkgroepen activiteiten kinderen 4 tot en met 12 jaar en hun ouders 8. Werkgroep monitoring en evaluatie 9. Werkgroep publiek-private samenwerking De verschillende werkgroepen activiteiten bestaan uit lokale professionals. Deze werkgroepen zijn geformeerd na de startbijeenkomsten in de JOGG-gebieden Boskoop en Ridderveld. De startbijeenkomst is een bijeenkomst waarbij alle stakeholders uit het JOGG-gebied zijn uitgenodigd. 28 mei 2014 is de startbijeenkomst in Boskoop georganiseerd. De startbijeenkomst in Ridderveld is 24 september 2014 georganiseerd. Draagvlak is belangrijk voor een succesvolle invoering van de JOGG-aanpak. Politiek-bestuurlijk draagvlak is essentieel. Gezond gewicht, als onderdeel van een gezonde leefstijl, moet een belangrijke plaats innemen in het collegeprogramma en burgemeester en wethouders moeten bekend, enthousiast en betrokken zijn bij de JOGG-beweging. De JOGG-beweging moet zich 7

8 uitspreiden over gemeente Alphen aan den Rijn. Goede communicatie richting stakeholders om ze te enthousiasmeren, te overtuigen en betrokken te houden is van belang. Voor JOGG-Alphen aan den Rijn kan publiek-private samenwerking (PPS) aantrekkelijk zijn. Om voorbereid te zijn om gesprekken met potentiële partners in het kader van PPS is een visiedocument opgesteld. De werkgroep PPS maakt een analyse van potentiële partners in Alphen aan den Rijn en gebruikt daarbij het visiedocument. Alle werkgroepleden krijgen een workshop sociale marketing aangeboden. Sociale marketing kan een goede strategie zijn om activiteiten zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de belevingswereld van de doelgroep. Communicatie is essentieel in een JOGG-gemeente. De werkgroep communicatie en sociale marketing heeft het communicatieplan opgesteld. Om de voortgang van JOGG te bewaken dient er regelmatig monitoring en evaluatie plaats te vinden. Zodra de werkgroep monitoring en evaluatie gevormd is, stelt deze een evaluatieplan op. De werkgroep verbinding preventie en zorg geeft invulling aan de vijfde pijler van JOGG. Zij brengen de ketensamenwerking op het gebied van overgewicht in kaart en probeert die keten te versterken: van signaleren tot behandelplan. De werkgroepen activiteiten stellen op basis van de inventarisatie tijdens de startbijeenkomsten het lokale actieplan van JOGG voor het specifieke JOGG-gebied op. Om te zorgen dat de actieplannen van de werkgroepen activiteiten aansluiten bij de doelen van JOGG-Alphen aan den Rijn zijn enkele voorwaarden opgesteld. Jaarlijks introduceert JOGG een thema. Er is gekozen voor de thema s Water (2013), Gratis Bewegen (2014) en Groente en Fruit (2015), omdat er wetenschappelijk bewijs is dat er een correlatie is tussen deze thema s en de preventie van overgewicht. De actieplannen en de communicatie sluiten aan bij deze thema s De stand van zaken rondom de JOGG-aanpak zal elk half jaar vermeld worden in een Stand van Zaken-document. 8

9 1. Inleiding Een gezond gewicht is een belangrijk onderdeel van een gezonde leefstijl. Een vierde van de jeugd in Alphen aan den Rijn heeft geen gezond gewicht (tabel 1). Een ongezond gewicht kan zowel overgewicht als ondergewicht betekenen. Overgewicht ontstaat door een positieve energiebalans, waarbij of te veel (ongezonde) voeding wordt geconsumeerd en/of te weinig wordt bewogen. Ondergewicht ontstaat door een negatieve energiebalans waarbij te weinig voeding wordt geconsumeerd in verhouding tot de lichamelijke inspanningen. Landelijk zien we dat het aantal kinderen (2 tot 25 jaar) met overgewicht (15%) hoger is dan het aantal kinderen (7-18 jaar) met ondergewicht (9%). Het aantal kinderen met overgewicht op later leeftijd loopt niet terug. Uit de landelijke cijfers komt naar voren dat 48% van de volwassenen kampt overgewicht (VTV, 2014). Voor ondergewicht gaat deze stijging niet op. Landelijk cijfers wijzen uit dat zo n 9% van de kinderen ondergewicht heeft. Dit loopt op volwassen leeftijd terug naar 1,6%. Ook de lokale cijfers over overen ondergewicht bij de jeugd (2-14 jaar) in de gemeente Alphen aan den Rijn (in ) laten zien dat overgewicht toeneemt met de leeftijd, terwijl ondergewicht afneemt (tabel 1). Bij het voorkomen van ongezond gewicht is daarom de inzet op preventie van overgewicht. Dit neemt niet weg dat de aanpak elementen bevat die bijdragen aan een gezond gewicht voor alle kinderen (zowel normaal, onder- en overgewicht). Tabel 1. Percentage kinderen met onder-, gezond en overgewicht in Alphen aan den Rijn (2014) (bron: GGD Hollands Midden). leeftijd ondergewicht gezond gewicht overgewicht 2 jaar 18% 76% 6% 3 jaar 17% 75% 8% 5-6 jaar 19% 70% 11% jaar 8% 75% 18% jaar 10% 76% 15% Met de JOGG-aanpak (Jongeren Op Gezond Gewicht) geeft de gemeente Alphen aan den Rijn uitvoering aan de preventie van overgewicht. JOGG brengt lokale partijen samen en versterkt initiatieven in de gemeente op het gebied van gezonde voeding en beweging. Publieke en private partners, zoals partijen uit onderwijs, zorg, bedrijfsleven, sport, recreatie, woningbouw, welzijn en media, werken intensief samen onder de JOGG-paraplu. 9

10 Het streven van JOGG-Alphen aan den Rijn is een stabilisatie in de overgewichtscijfers van kinderen van 2 tot en met 12 jaar in Boskoop en Ridderveld in Door lokale partijen met elkaar te verbinden en (bestaande) initiatieven te versterken, willen we een gezonde omgeving voor deze kinderen en hun ouders creëren. Hieronder gaan we nader in op de noodzaak om met JOGG te starten en wat JOGG is (hoofdstuk 1), de keuze voor de JOGG-gebieden binnen Alphen aan den Rijn (hoofdstuk 2), de doelgroep van de JOGG-aanpak Alphen aan den Rijn (hoofdstuk 3), de doelstelling van de JOGG-aanpak (hoofdstuk 4), de JOGG-organisatie (hoofdstuk 5), en vervolgens op het creëren van draagvlak, publiek-private samenwerking, sociale marketing, communicatie, monitoring en evaluatie, de verbinding van preventie en zorg. In hoofdstuk 12 laten we zien hoe we komen van een inventarisatie naar actieplannen. Dit Plan van Aanpak is in december 2014 goedgekeurd door de JOGG-stuurgroep. Om het half jaar zal de stand van zaken rondom het plan van aanpak beschreven zijn in een Stand van Zaken-document. 10

11 1.1. Ongezond gewicht - overgewicht Overgewicht ontstaat door een positieve energiebalans. De gevolgen van overgewicht op kinderleeftijd zijn ernstig. Zo verhoogt overgewicht de kans op diabetes mellitus type 2, hypertensie, verhoogd cholesterol, klachten aan het bewegingsapparaat en ademhalingsorganen (slaap apneu). Kinderen met overgewicht hebben daarnaast een grotere kans op overgewicht op latere leeftijd. Naast fysieke problemen kan overgewicht op jonge leeftijd ook leiden tot psychosociale problemen, zoals eenzaamheid, lage zelfwaardering, verdriet en gespannenheid. In Nederland had in ,3% van de jongens van 2 tot en met 21 jaar overgewicht en 14,9% van de meisjes van 2 tot en met 21 jaar. Jongeren in huishoudens met een lager inkomen hebben vaker overgewicht dan jongeren in de hoogste inkomensgroep (CBS, september 2013). Landelijk gezien heeft bijna de helft (48%) van de Nederlandse volwassenen overgewicht (VTV, 2014). Met een stabilisatie in de prevalentie van overgewicht onder volwassenen lijken we door de inzet van initiatieven als het samenwerkingsverband Convenant Gezond Gewicht een goede kant op te gaan in Nederland. Er is echter nog veel discussie over de vraag of het percentage overgewicht onder kinderen ook stabiliseert (VTV, 2014). Overgewicht kan voorkomen (en aangepakt) worden met een gezonde leefstijl. Hierbij horen gezond eetgedrag en gezond beweeggedrag. Er zijn richtlijnen (Richtlijnen Goede Voeding, Gezondheidsraad) en normen (Nederlandse Norm Gezond Bewegen, NNGB) opgesteld om aan te geven wat gezond eet- en beweeggedrag is. Veel Nederlandse kinderen voldoen niet aan deze richtlijnen Voedingsgedrag Uit de Voedselconsumptiepeilingen ( ) blijkt dat slechts 1 tot 2 procent van de Nederlandse kinderen van 7 tot 18 jaar de aanbeveling voor groenten ( gram per dag) haalt en 3 tot 14% de aanbeveling voor fruit (2 stuks per dag). Ook de consumptie van vis is te laag: slechts 6 tot 9% van de 7- tot 18-jarige kinderen eet gemiddeld twee keer per week vis. De consumptie van zoete dranken is daarnaast hoog: gemiddeld krijgen kinderen 130 kilocalorieën per dag binnen uit zoete dranken. Deze dranken zijn weinig voedzaam: ze leveren wel calorieën maar weinig tot geen voedingsstoffen Beweging Ook wat betreft beweging is er verbetering nodig. 17,1% van de Nederlandse kinderen van 4 tot 11 jaar en 17,8% van de 12- tot 17-jarigen voldeed in 2011 aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Gemiddeld vertonen kinderen van 4 tot 11 jaar 2,2 uur sedentair gedrag op een gemiddelde schooldag na schooltijd. Sedentair gedrag is het aantal uren zitten of liggen zonder te slapen. Op een 11

12 gemiddelde vrije dag is dat 4,1 uur. Oudere kinderen (12 tot 17 jaar) besteden gemiddeld meer uren sedentair, namelijk 3,5 uur op een gemiddelde school-/werkdag na school-/werktijd en 5,9 uur op een gemiddelde vrije dag Overgewicht in Alphen aan den Rijn Hoewel de precieze percentages wat betreft gezondheidsgedragingen in Alphen aan den Rijn niet bekend zijn, weten we wel dat het percentage overgewicht in diverse wijken en kernen van Alphen aan den Rijn hoger ligt dan het gemiddelde overgewichtpercentage van 14% in Nederland. Cijfers van de jeugdgezondheidszorg geven voor de verschillende wijken en kernen in Alphen aan den Rijn het volgende beeld (figuur 1): Mate van overgewicht voor kinderen van 2 tot 14 jaar per wijk in Alphen aan den Rijn ( ) Figuur 1. Mate van overgewicht voor kinderen van 2 tot en met 14 jaar per wijk in de gemeente Alphen aan den Rijn in (bron: GGD Hollands Midden). 12

13 In een aantal wijken en gebieden is het percentage overgewicht hoger dan het regionaal en landelijk gemiddelde. In de regio Hollands Midden had 9% van de 5- tot 6-jarigen overgewicht en 15% van de 10- tot 11-jarigen en de 13- tot 14-jarigen (GGD HM, 2013). In Nederland had in ,3% van de jongens van 2 tot en met 21 jaar overgewicht en 14,9% van de meisjes van 2 tot en met 21 jaar. In figuur 1 is duidelijk te zien dat in Boskoop, Oudshoorn, Ridderveld, Zegersloot en Hoge Zijde (Centrum West) overgewicht het meeste voorkomt (18 tot 22%). Ook de wijken Hoorn, Kerk en Zanen en Rietveld scoren met 16 tot 18% overgewicht boven het regionaal en landelijk gemiddelde Jongeren Op Gezond Gewicht Jonge kinderen wennen snel aan een ongezonde leefstijl en zullen later niet makkelijk overstappen naar een gezonde manier van leven. Het stimuleren van bewegen en het aanleren van gezond voedingsgedrag op jonge leeftijd is daarom van groot belang. Hierbij is het belangrijk dat gezond eten en bewegen voor jongeren gemakkelijk en aantrekkelijk wordt gemaakt. JOGG is een lokale, duurzame, intersectorale aanpak die bewezen effectief is om de stijging van overgewicht bij jongeren om te zetten in een daling. Met de JOGG-aanpak kan het stimuleren van gezond gewicht effectief en efficiënt worden uitgevoerd. Bestaande structuren worden versterkt met behulp van de JOGG-pijlers Vijf pijlers De JOGG-aanpak steunt op vijf pijlers (figuur 2): 1. Politiek-bestuurlijk draagvlak Een gezond gewicht hoort bij een gezonde leefstijl en heeft een belangrijke plaats in het programma van het college van burgemeester en wethouders. 2. Publiek-private samenwerking Lokale bedrijven en publieke partijen zijn betrokken bij de JOGG-aanpak. Ze leveren expertise, denken mee, zetten hun communicatie in voor JOGG en dragen financieel bij aan JOGG-activiteiten. Bedrijven kunnen zich vanuit hun maatschappelijk verantwoord ondernemerschap inzetten voor JOGG. 3. Sociale Marketing Door met de doelgroep in gesprek te gaan sluit de JOGG-aanpak aan bij de belevingswereld van kinderen en jongeren. Een gezonde leefstijl wordt net zo verleidelijk als een nieuwe smart-phone. 4. Wetenschappelijke begeleiding en evaluatie Meten is weten. Binnen de JOGG-aanpak worden activiteiten gemonitord, geëvalueerd en zo nodig bijgestuurd. Daarnaast wordt het proces van de aanpak zelf gemeten. 13

14 5. Verbinding preventie en zorg (Zorg)professionals signaleren overgewicht in een vroeg stadium en stemmen hun dienstverlening onderling op elkaar af. Zo komen jongeren met overgewicht direct op de juiste plek terecht. Het uitgangspunt is van Ziekte en Zorg naar Gezondheid en Gedrag. Figuur 2. Vijf pijlers van JOGG 14

15 2. JOGG-gebieden Om het gebied waarin de JOGG-aanpak wordt toegepast beheersbaar te houden, is een keuze gemaakt in gebieden waar de JOGG-aanpak intensief wordt ingezet. De resultaten binnen deze gebieden zullen gebruikt worden om draagvlak te behouden en stakeholders in andere delen van de gemeente Alphen aan den Rijn te motiveren om aan te sluiten bij de JOGG-aanpak. Interventies die in de gehele gemeente ingezet kunnen worden (zoals de Gezonde Schoolkantine en de Gezonde Sportkantine) zullen in de gehele gemeente geïmplementeerd worden Keuze JOGG-gebieden Er zijn een aantal voorwaarden opgesteld waaraan een gebied moet voldoen om in aanmerking te komen voor de implementatie van de JOGG-aanpak: Het gebied moet kinderrijk zijn. Er wonen ongeveer inwoners in het gebied. Het overgewichtspercentage in het gebied ligt boven het landelijk en regionaal gemiddelde. Er zit energie in het gebied: stakeholders willen zich inzetten voor de jeugd en/of zetten zich al in voor de jeugd. In het gebied zijn gezondheidscentra aanwezig. Dit in het kader van de pijler Verbinding Preventie en Zorg. In het gebied bevinden zich meerdere basisscholen. Een basisschool is een belangrijke vindplek van de JOGG-doelgroep. Er zijn ruimten aanwezig in het gebied waar bewogen en gespeeld kan worden, zoals speelruimten en groene gebieden. Op basis van deze voorwaarden zijn twee gebieden gekozen in de gemeente Alphen aan den Rijn: Ridderveld (postcodes 2401 tot en met 2403) en Boskoop (postcode 2771). In beide gebieden komt het meeste overgewicht voor: in Boskoop had 18% van de kinderen tussen de 2 en 14 jaar in 2013 overgewicht en in Ridderveld had 22% van de kinderen tussen de 2 en 14 jaar in overgewicht (zie figuur 3). 15

16 22% 18% Figuur 3. Percentage overgewicht onder kinderen (2 tot en met 14 jaar) in 2013 per gebied in de gemeente Alphen aan den Rijn (bron: GGD Hollands Midden) Boskoop Boskoop heeft ongeveer inwoners (2010), waarvan 20,1% kinderen in de leeftijd van 0-15 jaar. Van de Boskoopse jeugd had 18% in de leeftijd van 2 tot en met 14 jaar overgewicht in In Boskoop zijn 7 basisscholen met in totaal 1626 leerlingen (2013). Gezondheidscentrum Stichting Gezond bevindt zich in Boskoop. Er zijn 10 Boskoopse sportverenigingen. Twee combinatiefunctionarissen van Sportspectrum zijn actief in Boskoop. In de Snijdelwijk bevindt zich een Brede School. Daarin is ook het Centrum Jeugd en Gezin gehuisvest. Tegenover de Brede School bevindt zich Multifunctioneel Centrum De Plataan Ridderveld Ridderveld (postcodes 2401, 2402 en 2403) beslaat een groot gebied: er wonen inwoners. 18,5% van de inwoners zijn kinderen in de leeftijd van 0 tot 15 jaar (2010). 22% van de kinderen in de leeftijd van 2 tot en met 14 jaar had overgewicht in Er zijn 14 basisscholen in 16

17 Ridderveld met een totaal leerlingenaantal van 2948 (2013). Gezondheidscentrum Lupinesingel en Prelude bevinden zich in Ridderveld. Grenzend aan Ridderveld ligt recreatiegebied Zegerplas en de Sportlaan waar veel sportverenigingen van de gemeente Alphen aan den Rijn gelegen zijn. De combinatiefunctionarissen van Sportspectrum zijn in deze wijken actief (WijKids). Zwembad Aquarijn bevindt zich in Ridderveld. 17

18 3. Doelgroep JOGG De landelijke JOGG-aanpak richt zich op jongeren van 0 tot 19 jaar. Om een specifieke focus in activiteiten aan te kunnen brengen en de JOGG-aanpak beheersbaar te houden, wordt de doelgroep van JOGG-Alphen aan den Rijn verkleint Doelgroep JOGG-Alphen aan den Rijn De ontwikkeling van leefstijlgewoontes begint al op vroege leeftijd. Het is dus van belang om zo vroeg mogelijk in de ontwikkeling van het kind te beginnen met het aanleren van gezond gedrag. Naast de kinderen behoren ook de ouders tot de doelgroep. Ouders beïnvloeden het eet- en beweeggedrag van hun kind. Gedurende de eerste levensjaren leren kinderen eten. De voedingskennis van ouders, hun invloed op voedselselectie, de maaltijdstructuur, eetgewoontes en voorbeeldgedrag spelen hierbij een rol. Daarnaast speelt de mate van fysieke activiteit van ouders en hun voorbeeldgedrag wat betreft beweeggedrag een grote rol bij de ontwikkeling van levenslange gewoontes van kinderen. Vanwege hun grote invloed, voornamelijk op jonge kinderen, rekenen we de ouders ook tot de doelgroep. Naarmate het kind ouder wordt, zal het steeds meer zelf keuzes maken en kunnen interventies direct op het kind gericht zijn. De doelgroep van JOGG-Alphen aan den Rijn bestaat uit kinderen van 2 tot en met 12 jaar en hun ouders. Er wordt een tweedeling gemaakt in deze leeftijdsgroep gezien de verschillende vindplaatsen: Kinderen van 2 tot 4 jaar en hun ouders Kinderen van 4 tot en met 12 jaar en hun ouders Kinderen ouder dan 12 jaar zijn niet uitgesloten van de JOGG-aanpak Alphen aan den Rijn. Activiteiten die lokaal beschikbaar zijn voor oudere kinderen kunnen ook onder de JOGG-paraplu gehangen worden. De focus zal echter liggen op het initiëren van activiteiten en samenwerkingsverbanden die de gezondheid van kinderen van 2 tot en met 12 jaar bevorderen. 18

19 4. Doel JOGG Het doel van JOGG is het bevorderen van gezond gewicht bij jongeren en de stijgende trend van het percentage kinderen en jongeren van 0 tot 19 jaar met overgewicht en obesitas omzetten in een daling. De specifieke doelstellingen voor JOGG-Alphen aan den Rijn zijn in dit hoofdstuk geformuleerd Tijdlijn JOGG Het landelijk JOGG-bureau heeft een tijdlijn opgesteld om inzicht te geven in de termijn waarop resultaten met de JOGG aanpak kunnen worden bereikt (zie figuur 4). JOGG vergt een lange adem. Effecten op gedrag kunnen ongeveer pas na 3 jaar verwacht worden. Echter een toename in bewustwording en participatie in de lokale organisaties kan in de eerste jaren al bereikt worden. De doelstellingen van JOGG-Alphen aan den Rijn zijn opgesteld met deze tijdlijn in het achterhoofd. Figuur 4. Algemene tijdlijn implementatie JOGG 19

20 4.2. Hoofddoel JOGG-Alphen aan den Rijn Het streven van JOGG-Alphen aan den Rijn is een stabilisatie in de overgewichtscijfers van kinderen van 2 tot en met 12 jaar in Boskoop en Ridderveld in Dit willen we realiseren door een gezonde omgeving voor kinderen van 2 tot en met 12 jaar en hun ouders te creëren. Dit doen we door lokale partijen met elkaar te verbinden en (bestaande) initiatieven te versterken. Hierbij maken we gebruik van de inzichten van JOGG en geven we invulling aan de JOGG-pijlers Tussendoelen JOGG-Alphen aan den Rijn richt zich op de bevordering van een gezonde leefstijl. Onder een gezonde leefstijl verstaan we gezond eten en voldoende beweging. Met behulp van tussendoelen willen we deze gezonde leefstijl onder kinderen van 2 tot 12 jaar behalen. De tussendoelen verschillen per doelgroep (kinderen van 2 tot en met 4 jaar, kinderen van 4 tot en met 12 jaar) en per JOGG-gebied. De lokale werkgroepen Activiteiten stellen de SMART-tussendoelstellingen op. Algemene gedragsdoelen 1 die we willen bereiken zijn: Bewegen (kinderen): Een toename van het percentage kinderen dat voldoet aan tweemaal per dag 30 minuten bewegen. Een afname van het aantal uren dat kinderen zittend per dag doorbrengen. Gezonde voeding (kinderen): Een afname in de consumptie van zoete dranken. Een toename in de consumptie van water. Een toename in de dagelijkse inname van groente en fruit. Omgeving: De fysieke omgeving stimuleert en nodigt uit om te bewegen. Een toename in het aantal sportkantines met een gezond aanbod. Een toename in het aantal scholen met gezondheidsbeleid. 1 De werkgroep Monitoring en Evaluatie (zie hoofdstuk 5) zal nagaan of de doelstellingen meetbaar zijn. Zij zullen SMART-doelstellingen opstellen. 20

21 Hieronder staan de tussendoelen vereenvoudigd opgeschreven: 1. Tweemaal/dag 30 minuten bewegen. 2. In plaats van zoete dranken water drinken. 3. Eten van groente en fruit. 4. De fysieke omgeving stimuleert bewegen Procesdoelen en doelen op de vijf pijlers van JOGG Om de voortgang van JOGG te bewaken zijn de volgende subdoelen op proces opgesteld: 1. Lokale organisatie Er worden lokale werkgroepen geformeerd. De werkgroepen stellen een actieplan op en voeren structureel de activiteiten rondom gezonde leefstijl vanuit de eigen organisatie uit. 2. Lokale samenwerking Er zijn verbindingen tussen lokale publieke en private partijen gelegd en lokale activiteiten zijn versterkt. 3. Politiek-bestuurlijk draagvlak Gezond gewicht, als onderdeel van een gezonde leefstijl, heeft een belangrijke plaats in het collegeprogramma. Burgemeester en wethouders zijn enthousiast, bekend met en betrokken bij de JOGG-beweging en zorgen, zo nodig, voor inzet van middelen en menskracht. 4. Publiek-private samenwerking Lokale publieke en private organisaties werken samen mee aan de planning en implementatie van de lokale JOGG-aanpak en zijn actief betrokken bij het behalen van de JOGG-doelstellingen. 5. Sociale marketing De principes van sociale marketing worden toegepast op de lokale situatie. Dit resulteert in activiteiten die aansluiten bij de belevingswereld van de doelgroep. 6. Evaluatie De lokale JOGG-aanpak wordt gemonitord en geëvalueerd op proces. 7. Verbinding preventie en zorg 21

22 Er is een sluitende ketenaanpak waarin het kind met overgewicht/obesitas wordt gesignaleerd en doorverwezen naar geschikte (zorg)programma s. Er wordt gewerkt volgens de richtlijn overgewicht; gebaseerd op stepped care en matched care principe 2 2 Het stepped care and matched care principe: De behandeling wordt zo goed mogelijk afgestemd op de patiëntvariabelen (matched care). Deze behandeling is zo licht mogelijk. De intensiteit van de behandeling wordt opgevoerd als de behandeldoelstellingen niet bereikt worden (stepped care). 22

23 5. Algemene JOGG-organisatie De JOGG-organisatie is verantwoordelijk voor de invulling en de uitvoering van de JOGG-aanpak in Alphen aan den Rijn. De regie van de lokale JOGG-aanpak ligt bij de stuur- en begeleidingsgroep van JOGG, maar de denkkracht en de uitvoering liggen bij de lokale partijen. Lokale partijen komen samen in verschillende werkgroepen activiteiten Organogram Figuur 5 geeft het organogram van de JOGG-organisatie van de gemeente Alphen aan den Rijn weer. 1. Stuurgroep De stuurgroep is sturend en voorwaardenscheppend. Zij beslist over het plan van aanpak, de planning en voortgang, begroting en het aangaan van samenwerkingen met private en publieke partners. De leden van de stuurgroep denken strategisch mee en enthousiasmeren andere partijen om zich bij JOGG aan te sluiten. 2. Begeleidingsgroep De begeleidingsgroep stelt het Plan van Aanpak op, bewaakt de uitvoering ervan en heeft een belangrijke rol in het motiveren en betrokken houden van de uitvoerende partijen. 3. JOGG-regisseur De JOGG-regisseur is de verbinding tussen de stuurgroep, de begeleidingsgroep en de verschillende werkgroepen. Zij voert de regie over de lokale JOGG-aanpak en verbindt lokale partijen. 4. Werkgroep communicatie en sociale marketing De werkgroep communicatie en sociale marketing zet een communicatiestrategie op, draagt zorg voor/stuurt op de communicatie rondom JOGG-Alphen aan den Rijn en geef invulling aan de pijler sociale marketing. 5. Werkgroep verbinding preventie en zorg De werkgroep verbinding preventie en zorg houdt zich bezig met de vijfde pijler van JOGG: het optimaliseren van het ketenaanbod. 23

24 6. Werkgroep activiteiten kinderen 2 tot 4 jaar en hun ouders De werkgroepen activiteiten bestaan uit mensen met kennis van en activiteiten voor kinderen 2 tot 4 jaar en hun ouders. De werkgroep geeft invulling aan de JOGG-aanpak: zij ontwikkelt en zorgt voor de uitvoering van het actieplan. De JOGG-regisseur heeft zitting in de werkgroep. 7. Werkgroep activiteiten kinderen 4 tot en met 12 jaar en hun ouders De werkgroepen activiteiten bestaan uit mensen met kennis van en activiteiten voor kinderen 4 tot en met 12 jaar en hun ouders. De werkgroep geeft invulling aan de JOGG-aanpak: zij ontwikkelt en zorgt voor de uitvoering van het actieplan. De JOGG-regisseur heeft zitting in de werkgroep. 8. Werkgroep publiek-private samenwerking De werkgroep publiek-private samenwerking (PPS) brengt mogelijke PPS-partners in kaart en voert gesprekken met deze partners. Om voorbereid te zijn op de gesprekken met mogelijke PPSpartners is er een visiedocument PPS opgesteld. 9. Werkgroep Monitoring en Evaluatie De werkgroep Monitoring en Evaluatie bestaat nog niet. Deze werkgroep zal in het najaar 2014 geformeerd worden. Tot die tijd verzamelt de JOGG-regisseur de gegevens voor de procesevaluatie. 24

25 Figuur 5. JOGG-organisatie Invulling JOGG-organisatie Alphen aan den Rijn De JOGG-organisatie is nog niet geheel ingevuld. In de werkgroepen hebben de volgende personen al zitting: 1. Stuurgroep Han de Jager - wethouder Volksgezondheid van de gemeente Alphen aan den Rijn (voorzitter) Sjaak de Gouw - directeur van de GGD Hollands Midden Ton van Houten - voorzitter van de raad van Bestuur van Zorg en Zekerheid Peter Vrisekoop - adjunct directeur van Sportspectrum Sacha Verjans (tot 15 dec. 2014) - JOGG-regisseur (secretaris) 2. Begeleidingsgroep Sacha Verjans (tot 15 dec. 2014) - JOGG-regisseur (voorzitter) Karin Louisse - beleidsmedewerker volksgezondheid gemeente Alphen aan den Rijn Floortje Sijpestein - beleidsmedewerker GGD Hollands Midden 25

26 Robbert-Jan Boonstra - coördinator combinatiefunctionarissen Sportspectrum Annette Bij Zwart - adviserend geneeskundige Zorg en Zekerheid 3. Werkgroep communicatie en sociale marketing Kim de Jeu - communicatieadviseur gemeente (voorzitter) Renee van Duren - communicatieadviseur Zorg en Zekerheid Linda Nieuwenhuizen communicatieadviseur Sportspectrum Sacha Verjans (tot 15 dec. 2014) - JOGG-regisseur 4. Werkgroep Preventie en Zorg Annette Bij Zwart - adviserend geneeskundige Zorg en Zekerheid (voorzitter) Judith Ruijs - adviseur van Reos Karin Louisse beleidsmedewerker volksgezondheid gemeente Alphen aan den Rijn Eveline van Nierop jeugdverpleegkundige 4-19 jarigen Centrum Jeugd en Gezin Sacha Verjans (tot 15 dec. 2014) JOGG-regisseur 5. Werkgroep publiek-private samenwerking Karin Louisse beleidsmedewerker volksgezondheid gemeente Alphen aan den Rijn Mieke Heim beleidsmedewerker ruimtelijke ordening gemeente Alphen aan den Rijn Sacha Verjans (tot 15 dec 2014) JOGG-regisseur 5.3. Formatie werkgroepen activiteiten Lokale professionals hebben zitting in de verschillende werkgroepen activiteiten. Deze werkgroepen zijn geformeerd na de startbijeenkomsten. De startbijeenkomst is een bijeenkomst waarbij alle stakeholders uit het JOGG-gebied zijn uitgenodigd. De doelen van de startbijeenkomst zijn: 1. De deelnemers informeren over JOGG; 2. Deelnemers enthousiasmeren om aan te sluiten bij de JOGG-beweging; 3. Door middel van een brainstorm samen een eerste aanzet maken tot het actieplan van JOGG-Alphen aan den Rijn in het betreffende JOGG-gebied. 28 mei 2014 is de startbijeenkomst in Boskoop georganiseerd. Er waren 33 deelnemers aanwezig van verschillende organisaties. De startbijeenkomst in Ridderveld heeft op 24 september 2014 plaats gevonden. Er waren 35 professionals aanwezig. 26

27 5.4. Werkgroepen activiteiten De werkgroepen activiteiten van JOGG-Boskoop zijn in oktober gestart. De werkgroepen activiteiten van JOGG-Ridderveld zijn in november gestart. In de verschillende werkgroepen hebben de volgende professionals zitting: JOGG-Boskoop 1. Werkgroep activiteiten kinderen 2 tot 4 jaar en hun ouders JOGG-regisseur JOGG-Alphen aan den Rijn (voorzitter) Manager Kern Kinderopvang Jeugdverpleegkundige Centrum Jeugd en Gezin Boskoop Diëtiste Diëtistenpraktijk Gerry Driessen Medewerker sportstimulering Sportspectrum Beleidsmedewerker volksgezondheid Gemeente Alphen aan den Rijn Vrijwilligster/organisator vrouwenproject Rode Kruis 2. Werkgroep activiteiten kinderen 4 tot en met 12 jaar en hun ouders JOGG-regisseur JOGG-Alphen aan den Rijn (voorzitter) Directrice Basisschool De Zevensprong Functionaris Gezondheidsbevordering GGD HM Combinatiefunctionaris Sportspectrum Eigenaresse Vodiservice Assistent Projectleider JSO/Kom Erbij Beleidsmedewerker volksgezondheid Gemeente Alphen aan den Rijn Manager Kern Kinderopvang Jeugdverpleegkundige Centrum Jeugd en Gezin Boskoop JOGG-Ridderveld 1. Werkgroep activiteiten kinderen 2 tot 4 jaar en hun ouders JOGG-regisseur JOGG-Alphen aan den Rijn (voorzitter) Fysiotherapeute Fysiotherapie van den Berg Combinatiefunctionaris Wijkids (Sportspectrum) Eigenaresse De Vos Danscentrum Clustermanager Junis Kinderopvang Programmamedewerker JSO/Kom Erbij 27

28 2. Werkgroep activiteiten kinderen 4 tot en met 12 jaar en hun ouders Thema s DrinkWater en Groente en Fruit JOGG-regisseur JOGG-Alphen aan den Rijn (voorzitter) Eigenaresse Vodiservice Diëtiste Afvallen Junior Jeugdverpleegkundige 4-19 jaar Centrum Jeugd en Gezin Alphen aan den Rijn Medewerker gezondheidsbevordering GGD HM Clustermanager Junis Kinderopvang Administratief medewerker Wijkids (Sportspectrum) Jeugdverpleegkundige 4-12 jaar Centrum Jeugd en Gezin Alphen aan den Rijn 3. Werkgroep activiteiten kinderen 4 tot en met 12 jaar en hun ouders Thema (Gratis) Bewegen JOGG-regisseur JOGG-Alphen aan den Rijn (voorzitter) Leiding Turnen selectie DOS Gymnastiekvereniging Kinderfysiotherapeute Fysiotherapie van den Berg Fitness instructeur/personal trainer Jawi Sportcentrum Eigenaar De Vos Danscentrum Programmaleider JSO/Kom Erbij Fysiotherapeut Rayer Healthcare Eigenaar 4Sport Voorzitter Scouting Willem Barendsz Locatieleidster basisschool Basisschool De Mare Combinatiefunctionaris Kunst en Cultuur Parkeducatie De werkgroep activiteiten kinderen 4 tot en met 12 jaar en hun ouders van JOGG-Ridderveld is opgesplitst vanwege het grote aantal aanmeldingen. Er is voor gekozen om een groep te vormen die zich focust op activiteiten die vallen onder het thema DrinkWater en het thema Groente en Fruit. De andere groep houdt zich bezig met activiteiten behorende bij het thema (Gratis) Bewegen Voorwaarden deelname werkgroepen Van de deelnemers aan de werkgroepen wordt verwacht dat ze onder leiding van de JOGG-regisseur de lokale actieplannen voor de betreffende doelgroep opstellen en hier uitvoering aan geven. Om dit doel te bereiken, zijn een aantal voorwaarden opgesteld voor deelname aan de werkgroepen: De deelnemer van de werkgroep heeft kennis van de doelgroep; Een pré is het hebben van contact met de doelgroep en/of activiteiten (aanbod) voor de doelgroep; 28

29 Bereidt om een aantal keer per jaar samen te komen en indien gewenst deel te nemen aan de gratis social marketing workshop; Onbevooroordeeld meedenken in het kader van gezondheidsbevordering van de jeugd en niet gefocust op eigen belang. 29

30 6. Draagvlak creëren Draagvlak is belangrijk voor een succesvolle invoering van de JOGG-aanpak. Er worden twee doelgroepen onderscheiden waarbij draagvlak behaald en behouden moet worden om succesvolle implementatie van JOGG te garanderen Gemeente Politiek-bestuurlijk draagvlak is essentieel. Gezond gewicht, als onderdeel van een gezonde leefstijl, moet een belangrijke plaats innemen in het collegeprogramma en burgemeester en wethouders moeten bekend, enthousiast en betrokken zijn bij de JOGG-beweging. De wethouder met gezondheid in de portefeuille heeft zitting in de stuurgroep van JOGG en de beleidsmedewerker Volksgezondheid neemt deel aan de begeleidingsgroep van JOGG. Zij betrekken wethouders en medewerkers bij de JOGG-beweging. De JOGG-aanpak heeft uiteindelijk ook een plek in andere beleidsterreinen, zoals ruimtelijke ontwikkeling, sport en economische zaken. De raad en ambtenaren worden regelmatig geïnformeerd over JOGG en de voortgang door aan te sluiten bij interne bijeenkomsten, als een college-bijpraatavond en een netwerkbijeenkomst Stakeholders Stakeholders van JOGG zijn lokale partijen die contact hebben met de doelgroep en/of kennis van de doelgroep. De stakeholders ontwikkelen de lokale JOGG-actieplannen. De JOGG-beweging moet zich uitspreiden over gemeente Alphen aan den Rijn. Goede communicatie richting stakeholders om ze te enthousiasmeren en te overtuigen is van belang. Dit gebeurt door middel van de startbijeenkomsten, welke dienen om de stakeholders te informeren en enthousiasmeren over JOGG. Daarnaast worden stakeholders op de hoogte gehouden via de nieuwsbrieven (elk kwartaal wordt deze uitgebracht). In het communicatieplan staat uitvoerig beschreven hoe er verder richting stakeholders gecommuniceerd wordt. 30

31 7. Publiek-private samenwerking Publiek-private samenwerking (PPS) is een samenwerking tussen de overheid, non-profit organisaties en het bedrijfsleven, waarbij verantwoordelijkheden, middelen, competenties en risico s worden gedeeld om een gemeenschappelijke en maatschappelijk doel te bereiken. Ook voor JOGG-Alphen aan den Rijn kan PPS aantrekkelijk zijn Visiedocument Om voorbereid te zijn op gesprekken met potentiële partners in het kader van PPS heeft de werkgroep PPS een visiedocument opgesteld: Inleiding Alphen aan den Rijn is JOGG-gemeente geworden en er is een Plan van Aanpak opgesteld. Een van de pijlers van dit plan is het tot stand brengen van publiek-private samenwerking. In dat kader zoekt Alphen aan den Rijn (meerjarige) samenwerking met bedrijven, die samen met publieke partners een actieve bijdrage willen leveren aan het terugdringen van overgewicht bij de jeugd en/of het stimuleren en mogelijk maken van een gezonde leefstijl (voeding en beweging) of gezonde omgeving (fysiek en sociaal) ter preventie van overgewicht en obesitas bij de Alphense jeugd. Publiek private samenwerking (PPS) is een tijdelijk samenwerkingsverband tussen twee of meer organisaties uit publieke én private sectoren die middelen, risico s en opbrengsten delen om individuele organisatiedoelen, gezamenlijke samenwerkingsdoelen en maatschappelijke doelen te behalen. (uit: Samen werken, samen winnen van Pepijn Vos en Brian Tjemkes). Bedrijven doen dit vaak in het kader van hun MVO (maatschappelijk verantwoord ondernemen), MBO (maatschappelijk betrokken ondernemen) of CSR (Corporate Social Responsability)- beleid. De kern van de JOGG-aanpak is dat zoveel mogelijk partijen in de JOGG-gebieden en de gemeente samenwerken om de doelen van JOGG te realiseren: een gezonde jeugd. Het zijn zowel publieke organisaties als lokale bedrijven die van belang zijn voor de implementatie van de JOGG-aanpak, de financiële ondersteuning, communicatie, expertise en het ondernemend vermogen. Publiek-private samenwerking biedt voor JOGG-Alphen aan den Rijn veel kansen, maar er zijn ook risico s aan verbonden. Het is daarom van belang om goed voorbereid te zijn en de verschillende stappen van PPS te doorlopen om de kans op succesvolle en duurzame samenwerking te vergroten. 31

32 De eerste stap is visievorming: wat willen we bereiken en wat/wie is daarvoor nodig? In dit document wordt de visie van JOGG-Alphen aan den Rijn op PPS beschreven. Waarom PPS? Om JOGG-Alphen aan den Rijn krachtig neer te zetten en de doelen van JOGG-Alphen aan den Rijn te realiseren kan publiek-private samenwerking een productief instrument zijn. Bedrijven kunnen op verschillende manieren bijdragen aan de JOGG-aanpak: Munten: een (meerjarige) financiële bijdrage. Dit geld kan ingezet worden voor specifieke activiteiten in de JOGG-gebieden, maar ook voor marketing en communicatie, voor de verbinding van lokale partijen of voor verbetering van de JOGG-aanpak (onderzoek, trainingen). Mensen: personele capaciteit in de vorm van denkkracht in de JOGG-organisatie, het uitwisselen van expertise op het gebied van marketing en communicatie of inzet van vrijwilligers bij het organiseren van een evenement. Massa: als een private partner enthousiast is over JOGG-Alphen aan den Rijn, kan deze bevriende publieke en private partijen ook overtuigen om mee te doen (netwerk). Er ontstaat meer bekendheid voor JOGG-Alphen aan den Rijn en meer kansen om het succesvoller te maken. Middelen: bijdragen in natura, bijvoorbeeld door fruit of waterflesjes tijdens activiteiten te sponsoren. Media: inzet van communicatiemiddelen zoals websites, nieuwsbrieven, bijeenkomsten, corporate communicatie, maar ook in etalages of beschikbare ruimte in andere (gedrukte) media. Waarom willen bedrijven meedoen aan JOGG? Een bedrijf kan om verschillende redenen mee willen doen met de JOGG-aanpak. Het bedrijf kan een samenwerking met de gemeente en andere partijen aangaan, omdat het bedrijf wil bijdragen aan de gezondheid van de jeugd in Alphen aan den Rijn. Samenwerking kan ook de zichtbaarheid en positionering van een onderneming positief beïnvloeden of een bedrijf kan hiermee invulling geven aan het thema maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Daarnaast kan het ook zo zijn dat het bedrijf de gezondheid van de eigen medewerkers wil stimuleren. Een andere reden is toegang tot bestaande en nieuwe doelgroepen en meer binding met de gemeente en het JOGGgebied. 32

33 Visie op PPS Met JOGG Alphen aan den Rijn willen we een gezonde omgeving voor kinderen van 2 tot en met 12 jaar en hun ouders creëren. Doel van JOGG-Alphen aan den Rijn is een stabilisatie in de overgewichtscijfers van kinderen van 2 tot en met 12 jaar in Boskoop en Ridderveld in Dat hopen we te bereiken door lokale partijen met elkaar te verbinden, bestaande initiatieven te versterken en waar nodig nieuwe activiteiten op te zetten. Wij vinden publiek-private samenwerking een essentieel onderdeel in de JOGG-aanpak. Het is dan ook onze ambitie om bedrijven uit Alphen aan den Rijn actief te betrekken bij onze missie. Publiek-private samenwerking past binnen de visie van de gemeente Alphen aan den Rijn op de faciliterende overheid: de overheid laat los, laat meer over aan bewoners, bedrijven, ondernemingen en verenigingen. Zij zetten zich in voor verbetering van hun directe leefomgeving en de overheid faciliteert hen daarin. Marktpartijen kunnen een belangrijke rol spelen om onze doelen te bereiken. Hierbij denken we aan verschillende sectoren zoals voeding, sport, wonen, zorg, onderwijs, marketing. Dit betekent echter niet dat we zomaar allerlei partijen uitnodigen om met ons mee te doen. Het vereist zorgvuldig maatwerk en hiervoor stellen we een aantal randvoorwaarden: principes die wij van belang vinden om publiek-private samenwerking vorm te geven, namelijk: - We beginnen met een beperkt aantal partners; - Het samenwerkingsverband met het bedrijf mag niet schadelijk zijn voor naam en reputatie van JOGG en de bij JOGG-Alphen aan den Rijn aangesloten partners; - Bedrijven mogen de naam van JOGG niet gebruiken in commerciële uitingen gericht op de directe verkoop van producten en/of diensten. We gaan ervan uit dat PPS het meest succesvol is als JOGG ook ondersteunend kan zijn aan een doelstelling van een private partij. Dat kan o.a. doordat JOGG van betekenis is voor het imago van een bedrijf (supermarkt, pretpark, farmaceutisch bedrijf) of omdat JOGG aansluit bij de kernactiviteiten van een private partij (fitnessclubs, ziektekostenverzekeraar, fysiotherapeuten, diëtisten). We gaan ervan uit dat we de grootste kans op succes hebben bij marktpartijen als we met concrete voorstellen komen, waarin duidelijk is wat de rol van die partij is en wat de opbrengst is voor hen. Hierin moet voldoende ruimte blijven voor de eigen inbreng van de marktpartij. Gezamenlijk kan de samenwerking dan verder worden uitgewerkt. Hierbij sturen we in eerste instantie op het boeken van kleine successen. 33

34 Samenwerking met marktpartijen die producten of een boodschap verkopen die haaks op het gedachtengoed van JOGG staan, moet heel nauwgezet worden overwogen. Waarbij de conclusie soms kan luiden dat samenwerking geen goede optie is. Niveaus van samenwerking De samenwerking met bedrijven kan op veel manieren vorm krijgen. Hierbij gaan we uit van maatwerk. Als voorbeeld hieronder een aantal wijzen waarop samenwerking vorm kan krijgen: 1. Ad hoc samenwerking Er is sprake van een samenwerking waarbij concrete producten worden geleverd aan incidentele JOGG-evenementen in de JOGG-gebieden. 2. JOGG-gebied gebonden, uitvoerende samenwerking Er is sprake van een samenwerkingscontract voor minimaal een jaar en de afspraken gaan verder dan sponsoring, maar blijven vooral op activiteitenniveau in het JOGG-gebied. 3. Stedelijke en strategische samenwerking Er is sprake van een meerjarig contract, het bedrijf levert meerdere M s en heeft een strategische rol in de begeleidingsgroep en/of stuurgroep van JOGG-Alphen aan den Rijn. Hieronder volgen de drie uitgewerkte samenwerkingsvormen als voorbeeld. In overleg met geïnteresseerden werken we de samenwerkingsvorm verder uit. 1. Ad hoc samenwerkingen met bedrijven: Het bedrijf levert een concrete bijdrage aan incidentele evenementen, dit kan in de vorm van mensen, media, middelen en munten zijn (bijvoorbeeld begeleiding van lokale activiteiten, ruimte beschikbaar stellen, leveren van gezonde producten). Het bedrijf heeft geen rol in de JOGG-organisatie. De samenwerking wordt niet vastgelegd in een contract. 2. JOGG-gebied gebonden, uitvoerende samenwerking: Het bedrijf verbindt zich voor minimaal één jaar (eventueel met optie tot verlenging) aan JOGG-Alphen aan den Rijn en onderschrijft de doelen uit het Plan van Aanpak. Het bedrijf levert een financiële bijdrage van minimaal 5.000,- dan wel een bijdrage in middelen of een combinatie ervan voor de uitvoering van de activiteiten van JOGG- Alphen aan den Rijn in de twee JOGG-gebieden, Boskoop en Ridderveld. Het bedrijf heeft mogelijk een rol in de werkgroepen activiteiten. De samenwerking wordt vastgelegd in een samenwerkingscontract. 34