2010, een bijzonder jaar

Transcriptie

1 2010, een bijzonder jaar 2010 was in meerdere opzichten een bijzonder jaar. Voor het eerst in onze lange geschiedenis werd de drempel "van cliënten in begeleiding" doorbroken. De toename van het aantal hulpvragen is op zich niet nieuw, wel dat het stijgingspercentage vooral de laatste jaren aangroeit, vorig jaar nog met 11,1%. Het stijgend aantal hulpvragen is een indicatie van de toenemende problematiek in onze samenleving. Problematisch middelengebruik weegt niet alleen zwaar voor de cliënt maar ook op zijn/haar persoonlijke levenssfeer (gezin, familie, omgeving ). Hoeveel spanning, teleurstelling, woede schuilt er niet achter het naakte cijfer van cliënten die vorig jaar op ons beroep deden? Terwijl het aantal hulpvragen jaarlijks toeneemt blijft het aantal hulpverleners omzeggens constant, met als resultaat een stijgende werkdruk, waarvan het plafond overschreden is, en het opduiken van wachtlijst(jes). De ambivalente motivatie van probleemgebruikers kennende weten we dat een hulpvraag snel moet beantwoord worden, zo niet gaat de kans verloren met heel wat miserie voor zowel de cliënt als zijn omgeving. Wij investeren niet alleen in hulpverlening, maar zeker ook in preventie. Uit grootschalig evaluatieonderzoek blijkt dat in Limburg het middelengebruik bij jongeren afneemt, een signaal dat ons aanzet om op de ingeslagen preventieve weg verder te gaan. Nagenoeg ¼ van alle in Vlaanderen geregistreerde preventieactiviteiten worden door ons (mede)georganiseerd! Met steun van Limburgs Sterk Merk (LSM) kwamen vorig jaar nieuwe middelen vrij, waardoor we een extra impuls konden geven aan de sporten jeugdhuissector. Vorig jaar vierden we samen met de collega's van het LiSS het 25 jarig jubileum van het straathoekwerk. In 1985 introduceerde CAD de straathoekwerkmethodiek in België. Ondertussen een begrip geworden, maar toen geassocieerd met straatleggers Dat deze methodiek, meer dan ooit noodzakelijk is bewijst het bijgevoegd jaarverslag van onze SHW equipe, waarbij ik je bijzondere aandacht vraag voor de ervaringsverslagen die er aan toegevoegd zijn. Jaarverslag online 1

2 Dat onze dienst (nog steeds) pionier is in ontwikkeling van nieuwe methodieken wordt o.m. bewezen door de online hulpverlening die jaar na jaar uitbreidt, zoals de nieuwe website Maar we blijven ook 'beweging brengen' in de dagelijkse werking. Zo stapten in september 22 van onze methadoncliënten naar Santiago de Compostela. Onze jaarlijks uitbreidende werking vereist vanzelfsprekend ook een aangepast infrastructuur. We willen daaraan - althans in eerste instantie - tegemoet komen door onze nieuwbouw op de Salvatorstraat. Ter ere van onze stichter en blijvende inspirator legde Minister Jo Vandeurzen, samen met onze voorzitter de eerste steen. In de nazomer van 2011 plannen we de verhuis. Marcel Vanhex 9 mei 2011 Jaarverslag online 2

3 HULPVERLENING CAD LIMBURG 1 AANTAL overgedragen dossiers (lopende begeleiding op '10) AANTAL CLIENTEN M V TOT % M % V ,3 23,7 nieuwe dossiers (1 contact met C.A.D. in '10) ,9 30,1 heropende dossiers ,4 22,6 (begeleiding heropgenomen in '10) onbekend ,0 0,0 TOTAAL ,8 26,2 In 2010 werden 3021 cliëntsystemen (cliënten, hun familieleden en/of andere directe betrokkenen) begeleid. We zien een stijging van 301 dossiers tegenover vorig jaar. Dit is een opmerkelijke stijging, in vergelijking met de geleidelijke opmars de voorbije jaren. De stijging is vooral te wijten aan het hoge aantal overgedragen dossiers (1306 tgo 1072 in 2009). Gezien er meer en meer evidentie is voor het gegeven dat verslaving een chronische aandoening is van bio-psycho-sociale oorsprong, en ook vanuit die visie behandeld wordt binnen onze dienst, kunnen we verwachten dat dit cijfer nog kan stijgen. Samen met de hoge instroom van nieuwe cliënten die de laatste jaren manifesteert, betekent dit echter wel een extra belasting voor onze hulpverleners gezien het aanbod niet evenredig mee evolueert met de zorgvragen. Jaarverslag online 3

4 2 LEEFTIJD EN GESLACHT MANNEN VROUWEN TOTAAL a.c. % a.c. % a.c. % < 18 jaar 94 4,2 31 3, , jaar ,5 64 8, , jaar , , , jaar , , , jaar , , , jaar 117 5, , ,1 > 64 jaar 15 0,7 27 3,4 42 1,4 onbekend 13 0,6 21 2,7 34 1,1 TOTAAL , , ,0 Opvallend in deze tabel is dat vrouwen en mannen verschillen in gemiddelde instapleeftijd in de alcohol- en drughulpverlening. Bij mannen ligt de grootste cliëntgroep in de leeftijdscategorie 25-34j.. Vrouwen stappen later in de hulpverlening: de grootste groep hier is tussen 45 en 54 jaar. Opmerkelijk is het grote verschil in de adolescentieperiode: 17.5% van de mannelijke cliënten stappen in hulpverlening tussen 18 en 24 jaar, tegenover slechts 8.1% van de vrouwelijke cliënten. Bij 65-plussers is de ratio omgekeerd en mochten we in 2010 meer vrouwen dan mannen optekenen. 4 BURGERLIJKE STAAT a.c. % ONGEHUWD ,8 Alleenstaand ,2 Samenwonend met contract 61 2,0 Samenwonend (zonder contract) 197 6,5 GEHUWD ,6 GESCHEIDEN 161 5,3 Jaarverslag online 4

5 Feitelijk gescheiden 74 2,4 Gescheiden van tafel en bed 27 0,9 Uit de echt gescheiden 208 6,9 WEDUWSTAAT 40 1,3 ANDERE 4 0,1 ONBEKEND 25 0,8 TOTAAL , % leeft samen met een partner. In onze begeleidingen wordt veel aandacht besteed aan steun vanuit omgeving. Een partner speelt hierin een belangrijke rol. 5 LEEFSITUATIE a.c. % ALLEENWONEND ,5 OUDERLIJK GEZIN 147 4,9 Bij beide ouders ,6 Co-ouderschap 24 0,8 Bij moeder met partner 83 2,7 Bij moeder alleenstaand 186 6,2 Bij vader met partner 15 0,5 Bij vader alleenstaand 56 1,9 Bij grootouders 4 0,1 EIGEN GEZIN 120 4,0 Samenwonend met partner ,9 Samenwonend met partner en kinderen ,0 Eenoudergezin 105 3,5 BIJ FAMILIE 7 0,2 Bij kinderen 5 0,2 Bij andere familieleden 6 0,2 PLEEGGEZIN 2 0,1 Jaarverslag online 5

6 COLLECTIEVE WOONVORM 49 1,6 Begeleidingstehuis (jeugdhulpverlening) 10 0,3 Onthaal-, oriëntatie- en observatiecentrum 4 0,1 (jeugdhulpverlening) Gemeenschapsinstelling (jeugdhulpverlening) 2 0,1 Gevangenis 30 1,0 Asielcentrum 2 0,1 THERAPEUTISCH MILIEU 4 0,1 Therapeutische Gemeenschap (drughulpverlening) 4 0,1 Beschut Wonen 40 1,3 ANDER 119 3,9 ONBEKEND 33 1,1 TOTAAL ,0 Zoals in bovenstaande tabel willen we hier wijzen op het grote aantal cliënten die in een gezinscontext leven: 68.8%. Bij een groot deel van deze dossiers kan het systeem ingeschakeld worden in de begeleiding van cliënten. Toch mogen we niet vergeten dat een heel aantal van onze cliënten een zeer geïsoleerd bestaan leiden en niet kunnen terugvallen op steun van familie. Daarom besteden we binnen onze dienst veel aandacht aan een goede netwerking met andere diensten. 6 BEROEP (laatst uitgevoerde beroep) a.c. % NIET-BEROEPSACTIEF ,3 Huishouden 49 1,6 Leerling, student 287 9,5 ARBEIDER ,3 Ongeschoolde arbeider ,7 Geschoolde arbeider ,6 BEDIENDE 184 6,1 Lager bediende 54 1,8 Jaarverslag online 6

7 Gekwalificeerde bediende 169 5,6 Hoger/ middenkader 39 1,3 ZELFSTANDIGE 76 2,5 Zelfstandige zonder beroepsopleiding 15 0,5 Zelfstandige met beroepsopleiding 35 1,2 Vrij beroep/ zelfstandige met A1-diploma of hoger 20 0,7 ANDERE BEROEPSACTIVITEIT 12 0,4 ONBEKEND 93 3,1 TOTAAL ,0 Deze cijfers slaan op de laatst uitgevoerde beroepswerkzaamheid. Het geeft voor een heel aantal cliëntdossiers een zicht op de professionele achtergrond, eerder dan de huidige activiteit. Bijvoorbeeld een zelfstandige die failliet is gegaan en daarna op leefloon komt, of een arbeider die reeds 9 maanden op ziekenkas staat. 64.5% heeft dus een professionele voorgeschiedenis. In de volgende tabel zien we dat slechts 38.4% van ons cliënteel ook effectief zijn of haar inkomsten momenteel verkrijgt door te werken. Jaarverslag online 7

8 7 INKOMSTEN a.c. % EIGEN BEROEPSACTIVITEITEN ,7 Voltijds eigen beroepsactivteiten ,4 Deeltijds eigen beroepsactivteiten 131 4,3 UITKERINGSGERECHTIGDE WERKLOZE 207 6,9 Voltijds uitkeringsgerechtigd werkloos 184 6,1 Deeltijds uitkeringsgerechtigd werkloos 14 0,5 PENSIOEN 103 3,4 MINDERVALIDE 14 0,5 ZIEKTE/INVALIDE ,4 ziekte minder dan 1 jaar 139 4,6 ziekte meer dan 1 jaar (invaliditeit) 156 5,2 OCMW 121 4,0 ANDERE 25 0,8 Alimentatie 0 0,0 GEEN 111 3,7 voorziet in levensonderhoud via inkomen partner 68 2,3 voorziet in levensonderhoud via inkomen ander 265 8,8 familielid geen vaste personen om te voorzien in 1 0,0 levensonderhoud ONBEKEND 76 2,5 TOTAAL ,0 Er is een stijgende trend merkbaar in het aantal cliënten die langer dan een ziektevergoeding hebben gekregen en een invaliditeitsuitkering verkrijgen. Activering is een belangrijke peiler binnen onze hulpverlening, in het kader van reïntegratie en hervalpreventie. Verslavingsproblemen op zich zijn geen indicatie voor invaliditeitsuitkering. Jaarverslag online 8

9 8 OPLEIDING a.c. % GEEN ONDERWIJS GEVOLGD 6 0,2 LAGER ONDERWIJS 81 2,7 SECUNDAIR ONDERWIJS 148 4,9 Algemeen secundair onderwijs 165 5,5 Technisch secundair onderwijs ,6 Beroeps secundair onderwijs ,9 Kunst secundair onderwijs 20 0,7 DEELTIJDS BEROEPSSECUNDAIR ONDERWIJS 131 4,3 LEERTIJD (LEERCONTRACT) 191 6,3 BUITENGEWOON ONDERWIJS 0 0,0 Buitengewoon lager onderwijs 3 0,1 Buitengewoon secundair onderwijs 93 3,1 HOGER ONDERWIJS 0 0,0 Hogeschoolonderwijs 288 9,5 Universitair onderwijs 82 2,7 ANDERE 18 0,6 ONBEKEND ,9 TOTAAL ,0 Van de 3021 cliëntsystemen waarvan het opleidingsniveau gekend is, zien we dat het merendeel beroepssecundair onderwijs gevolgd heeft en in tweede instantie technisch secundair onderwijs. De stijgende trend van hoogopgeleide cliënten zet zich ook dit jaar voort.. 9 PROBLEMATIEK OPIATEN hoofdproduct 2de en evt. volgende producten a.c. % a.c. % Jaarverslag online 9

10 heroïne ,7 48 2,6 opium-morfine 1 0,0 3 0,2 codeïne 8 0,3 10 0,5 voorgeschreven methadon 4 0,1 18 1,0 niet-voorgeschreven methadon 1 0,0 2 0,1 buprenofine 0,0 1 0,1 andere opiaten 3 0,1 2 0,1 niet gespecifieerd 62 2,3 2 0,1 subtotaal ,6 86 4,6 STIMULANTIA cocaïne 186 6, ,6 amfetamine , ,2 xtc (mdma) 3 0,1 79 4,2 andere stimulantia 2 0,1 7 0,4 niet gespecifieerd 6 0,2 23 1,2 subtotaal , ,7 SLAAP- EN KALMEERMIDDELEN barbituraten e.d. 2 0,1 6 0,3 benzodiazepine 25 0, ,2 pijnstillers 9 0,3 7 0,4 andere slaap- kalmeermiddelen 8 0,3 8 0,4 niet gespecifieerd 1 0,0 34 1,8 subtotaal 45 1, ,2 HALLUCINOGENEN lsd 1 0,0 9 0,5 paddestoelen en andere 1 0,0 3 0,2 plantafleidingen niet gespecifieerd 1 0,0 2 0,1 subtotaal 3 0,1 14 0,8 VLUCHTIGE SNUIFMIDDELEN bepaalde vluchtige 1 0,0 2 0,1 snuifmiddelen onbepaalde vluchtige 0 0,0 3 0,2 Jaarverslag online 10

11 snuifmiddelen subtotaal 1 0,0 5 0,3 CANNABISDERIVATEN hasj 14 0,5 16 0,9 marihuana , ,1 andere cannabisderivaten 0 0,0 1 0,1 niet gespecifieerd 174 6, ,3 subtotaal , ,3 ALCOHOL bier , ,5 wijn 138 5,0 75 4,0 sterke drank 89 3,3 88 4,7 aperitieven 16 0,6 13 0,7 andere alcohol 5 0,2 4 0,2 niet gespecifieerd 166 6, ,4 subtotaal , ,6 ANDERE PSYCHOACTIEVE DRUGS niet-gespecifieerde 1 0,0 0 0,0 geneesmiddelen anti-depressiva 1 0,0 1 0,1 GHB 19 0,7 45 2,4 andere specifieke drugs 3 0,1 1 0,1 subtotaal 24 0,9 47 2,5 OVERIGE VERSLAVINGEN (geen middelen) gokken 73 2,7 17 0,9 internetverslaving 13 0,5 1 0,1 andere verslavingsproblemen 5 0,2 2 0,1 subtotaal 91 3,3 20 1,1 TOTAAL , ,0 relevante derden / geen verslaving 288 Jaarverslag online 11

12 De verdeling van de aanmeldingsproblematiek over het toegenomen aan tal dossiers, blijft dezelfde als de voorbije jaren. Er is een duidelijke evolutie merkbaar in ons aanbod naar relevante derden (288 dossiers in 2010 vs 39 dossiers in 2000). Zoals eerder vermeld betrekken we, waar mogelijk, de omgeving meer en meer in de hulpverlening. In 52.5% van de dossiers is alcohol een hoofd- of nevenproduct. Gebruik van illegale middelen kan gefaciliteerd worden door overmatig alcoholgebruik. Daarnaast willen we de aandacht vestigen op de groeiende evidentie voor de positieve effecten van het gelijktijdig stoppen met het roken van tabak in het begin van de behandeling van afhankelijkheidsproblemen. Jaarverslag online 12

13 9.1 FREQUENTIE HOOFDPRODUCT HOOFDPRODU CT FREQUE NTIE niet gebruikt voorbije maand 1x/w eek 2-6x/w eek Jaarverslag online 13 dagel ijks onregelm atig onbek end TOTA AL OPIATEN heroïne opium-morfine codeïne voorgeschreve n methadon nietvoorgeschreve n methadon andere opiaten niet gespecifieerd subtotaal STIMULANTIA cocaïne amfetamine xtc (mdma) andere stimulantia niet gespecifieerd subtotaal SLAAP- EN KALMEERMIDDE LEN barbituraten e.d

14 benzodiazepin e pijnstillers andere slaap kalmeermiddel en niet gespecifieerd subtotaal HALLUCINOGE NEN lsd paddestoelen en andere plantafl. niet gespecifieerd subtotaal VLUCHTIGE SNUIFMIDDELEN bepaalde vluchtige snuifmiddelen subtotaal CANNABISDERI VATEN hasj marihuana niet gespecifieerd subtotaal ALCOHOL bier wijn sterke drank aperitieven andere alcohol niet Jaarverslag online 14

15 gespecifieerd subtotaal ANDERE PSYCHOACT. DRUGS nietgespecifieerde geneesmidd. anti-depressiva GHB andere specifieke drugs subtotaal OVERIGE VERSLAVINGEN gokken internetverslavi ng andere verslavingsprob lemen subtotaal TOTAAL relevante 288 derden / geen verslaving Het dagelijks gebruik geeft een indicatie van de mate van afhankelijkheid en vinden we vooral terug bij middelen die ook aanleiding kunnen geven tot een fysiologische dependentie zoals opiaten, slaap- en kalmeermiddelen, GHB en alcohol. Toch zijn van de 818 cliënten die zich aanmelden met een alcoholprobleem, maar 351 cliënten dagelijks drinker. Veel cliënten melden zich aan omwille van problematisch drinken, en niet zozeer omwille van ernstige lichamelijke afhankelijkheid. 9.2 TOEDIENINGSWIJZE HOOFDPRODUCT Jaarverslag online 15

16 HOOFDPRODU CT TOEDIENIN G SLIK SNUIV / EN DRI NK INHALE REN INJECTE REN AND ERE NIE T VA N ONBEK END TOEPASSING TOTA AL OPIATEN heroïne opium-morfine codeïne voorgeschreve n methadon nietvoorgeschreve n methadon andere opiaten niet gespecifieerd subtotaal STIMULANTIA cocaïne amfetamine xtc (mdma) andere stimulantia niet gespecifieerd subtotaal SLAAP- EN KALMEERMIDD ELEN barbituraten e.d. benzodiazepin Jaarverslag online 16

17 e pijnstillers andere slaap kalmeermiddel en niet gespecifieerd subtotaal HALLUCINOGE NEN lsd paddestoelen en andere plantafl. niet gespecifieerd subtotaal VLUCHTIGE SNUIFMIDDELE N bepaalde vluchtige snuifmiddelen subtotaal CANNABISDERI VATEN hasj marihuana niet gespecifieerd subtotaal ALCOHOL bier wijn sterke drank aperitieven andere Jaarverslag online 17

18 alcohol niet gespecifieerd subtotaal ANDERE PSYCHOACTIE VE DRUGS nietgespecifieerde geneesmiddel en anti-depressiva GHB andere specifieke drugs subtotaal OVERIGE VERSLAVINGEN gokken internetverslavi ng andere verslavingspro blemen subtotaal TOTAAL relevante derden / geen verslaving 288 Jaarverslag online 18

19 10 VERWIJZER a.c. % EIGEN INITIATIEF Nieuwe patiënt 250 8,3 Ex-patiënt van eigen CGG op eigen initiatief 234 7,7 Eigen initiatief niet gespecifieerd ,7 subtotaal ,7 INITIATIEF VANUIT OMGEVING Ouders 116 3,8 Familie 61 2,0 Werk 17 0,6 Ex-patiënt of patiënt eigen CGG 26 0,9 Patiëntengroep/zelfhulpgroep 3 0,1 Vrienden/kennissen/buren 20 0,7 Initiatief vanuit omgeving andere 58 1,9 subtotaal ,0 GEZONDHEIDSZORG GENEESHEER (privé) 4 0,1 Huisarts ,1 Psychiater 45 1,5 Andere geneesheer 3 0,1 PARAMEDICUS (privé) 0,0 Psychotherapeut 11 0,4 CENTRUM VOOR GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG 54 1,8 Andere vestiging of team eigen CGG 25 0,8 Ander CGG 29 1,0 ALGEMEEN ZIEKENHUIS 7 0,2 Psychiatrische afdeling voor volwassen (PAAZ) 95 3,1 K-dienst binnen (AZ) 2 0,1 Jaarverslag online 19

20 Spoedopname (AZ)) 38 1,3 Andere dienst (AZ) 16 0,5 PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS 14 0,5 Psychiatrische afdeling voor volwassen (PZ) 80 2,6 Psychiatrische afdeling voor kinderen (PZ) 1 0,0 Dagactiviteit psychiatrisch ziekenhuis (PZ) 7 0,2 Spoedopname (PZ) 5 0,2 SAMENWERKINGSVERBAND BESCHUT WONEN 1 0,0 Initiatief beschut wonen 17 0,6 Psychiatrische zorg in de thuissituatie (PZT) 3 0,1 DRUGHULPVERLENING 2 0,1 Crisis Interventiecentrum 4 0,1 Therapeutische gemeenschap 17 0,6 Dagcentrum drughulpverlening 1 0,0 Medisch sociaal opvangcentrum (MSOC) 62 2,1 De druglijn 9 0,3 OVERIGE INITIATIEVEN GEZONDHEIDSZORG 1 0,0 Wijkgezondheidscentrum 2 0,1 Revalidatiecentrum (ambulant) 1 0,0 GEZONDHEIDSZORG ANDERE 14 0,5 Subtotaal ,9 WELZIJNSZORG OCMW 35 1,2 DIENST VOOR THUISZORG 1 0,0 CENTRUM VOOR INTEGRALE GEZINSZORG 1 0,0 ALGEMEEN WELZIJNSWERK 3 0,1 Centrum voor teleonthaal 2 0,1 CAW - algemeen 18 0,6 CAW - Jongeren Adviescentrum 1 0,0 CAW - crisisopvang 15 0,5 CAW - slachtofferhulp 1 0,0 CAW - Jusitieel Welzijnswerk 1 0,0 Jaarverslag online 20

21 CAW: andere deelwerking 10 0,3 OVERIGE INITIATIEVEN WELZIJNSZORG 0,0 Straathoekwerk 11 0,4 WELZIJNSZORG ANDERE 14 0,5 subtotaal 113 3,7 BIJZONDERE JEUGDSBIJSTAND Begeleidingstehuis 9 0,3 Centrum voor onthaal en oriëntatie 2 0,1 Thuisbegeleidingsdienst 3 0,1 Dienst begeleid zelfstandig wonen 2 0,1 Gemeenschapsinstelling 2 0,1 Comité Bijzondere Jeugdzorg 6 0,2 Bijzondere jeugdbijstand andere 6 0,2 subtotaal 30 1,0 VOORZIENINGEN KINDEREN EN JONGEREN Centrum kinderzorg en gezinsondersteuning (Kind en 1 0,0 Gezin) Vertrouwenscentrum Kindermishandeling (Kind en Gezin) 1 0,0 Voorzieningen kinderen en jongeren andere 1 0,0 subtotaal 3 0,1 GEHANDICAPTENZORG (VFSIPH) Medisch-pedagogisch instituut 1 0,0 Tehuis voor kort verblijf 1 0,0 Internaat of semi-internaat (voor minderjarigen); 1 0,0 Gezinsverv. tehuis en bezigheid- en/of nursingtehuis 3 0,1 (meerderj. Dagcentrum voor meerderjarigen; 1 0,0 Dienst voor begeleid wonen (meerderj. mentaal 5 0,2 gehandicapte personen) Beschutte werkplaats 1 0,0 Gehandicaptenzorg andere 2 0,1 subtotaal 15 0,5 Jaarverslag online 21

22 JUSTITIE Federale politie/lokale politie 214 7,1 Straf- en herstelbemiddeling 5 0,2 JUSTITIEHUIS 45 1,5 Justitiehuis - commisie ter bescherming van de 1 0,0 maatschappij Justitiehuis - voorwaardelijke invrijheidstelling 24 0,8 Justitiehuis - vrijheidstelling onder voorwaarde 34 1,1 Justitiehuis - probatie 106 3,5 Justitiehuis - bemiddeling 2 0,1 COMMISSIE 0,0 Commissie voorwaardelijke invrijheidstelling 1 0,0 Probatiecommissie 5 0,2 RECHTBANK 2 0,1 Jeugdrechtbank 7 0,2 Onderzoeksrechter 1 0,0 Procureur 2 0,1 GEVANGENIS 1 0,0 Psycho-sociale dienst van gevangenis (PSD) 21 0,7 JUSTITIE ANDERE 231 7,6 subtotaal ,2 ONDERWIJS CLB 5 0,2 SCHOOL 48 1,6 Paramedische/sociale dienst school 1 0,0 subtotaal 54 1,8 OVERIGE INITIATIEVEN VDAB 2 0,1 Arbeidstrajectbegeleiding (ATB) 4 0,1 ANDERE INITIATIEVEN 1 0,0 Advocaat 3 0,1 OVERIGE INITIATIEVEN ANDERE 3 0,1 Jaarverslag online 22

23 subtotaal 13 0,4 ONBEKEND 19 0,6 TOTAAL ,0 Jaarverslag online 23

24 11 REGIO a.c. % Noord-Limburg ,9 Zuid-Limburg ,0 Maasland ,5 West-Limburg ,3 Midden-Limburg ,5 TOTAAL LIMBURG ,2 buiten de provincie 74 2,4 onbekend 41 1,4 TOTAAL ,0 12 GEMEENTE a.c. % Alken 37 1,2 As 28 0,9 Beringen 102 3,4 Bilzen 117 3,9 Bocholt 35 1,2 Borgloon 22 0,7 Bree 46 1,5 Diepenbeek 81 2,7 Dilsen-Stokkem 49 1,6 Genk ,4 Gingelom 17 0,6 Halen 14 0,5 Ham 21 0,7 Hamont-Achel 27 0,9 Hasselt ,8 Jaarverslag online 24

25 Hechtel-Eksel 25 0,8 Heers 21 0,7 Herk-de-Stad 32 1,1 Herstappe 1 0,0 Heusden-Zolder 90 3,0 Hoeselt 27 0,9 Houthalen-Helchteren 102 3,4 Kinrooi 19 0,6 Kortessem 31 1,0 Lanaken 82 2,7 Leopoldsburg 32 1,1 Lommel 100 3,3 Lummen 30 1,0 Maaseik 52 1,7 Maasmechelen 145 4,8 Meeuwen-Gruitrode 17 0,6 Neerpelt 47 1,6 Nieuwerkerken 16 0,5 Opglabbeek 40 1,3 Overpelt 58 1,9 Peer 34 1,1 Riemst 27 0,9 Sint-Truiden 202 6,7 Tessenderlo 21 0,7 Tongeren 121 4,0 Voeren 5 0,2 Wellen 20 0,7 Zonhoven 78 2,6 Zutendaal 13 0,4 TOTAAL LIMBURG ,2 Buiten limburg 74 2,4 Onbekend 41 1,4 TOTAAL ,0 Jaarverslag online 25

26 13 KANTOOR a.c. % Beringen 114 3,8 Bilzen 22 0,7 Genk ,1 Hasselt ,4 Heusden 44 1,5 Lanaken 46 1,5 Maasmechelen 190 6,3 Neerpelt 271 9,0 Sint-Truiden 161 5,3 Tongeren 103 3,4 Onbekend 2 0,1 TOTAAL ,0 Onze gedecentraliseerde werking zorgt ervoor dat mensen uit heel de provincie terecht kunnen bij de CAD in hun eigen gemeente of in de nabijheid. Natuurlijk is er een grotere concentratie in de omgeving van centrumsteden als Hasselt, Genk en Sint-Truiden. 14 AFSLUITING 14.1 AARD VAN AFSLUITING AFSLUITING a.c. % dossiers afgesloten in ' ,0 dossiers verder in behandeling ,0 TOTAAL ,0 Jaarverslag online 26

27 a.c. % beëindigd in wederzijds overleg ,3 beëindigd door HV 2 0,1 contacten verbroken ,3 beëindigd door overlijden van cliënt 12 0,8 beëindigd door zelfmoord cliënt 6 0,4 beëindigd en extern doorverwezen ,4 vroegtijdig beëindigd (tegen advies van 129 8,2 hulpverlener) andere afsluiting 35 2,2 onbekend 20 1,3 TOTAAL ,0 Er is nog steeds een hoge dropout binnen de begeleidingen, 34% van de contacten zijn verbroken of beëindigd tegen advies. Jaarverslag online 27

28 14.2 DOORVERWIJZING NA AFSLUITING GEZONDHEIDSZORG a.c. % GENEESHEER (privé) 0 0,0 Huisarts 6 1,8 Psychiater 1 0,3 PARAMEDICUS (privé) 0,0 Psychotherapeut 5 1,5 Andere paramedicus 1 0,3 CENTRUM VOOR GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG 2 0,6 Andere vestiging of team eigen CGG 15 4,5 Ander CGG 9 2,7 ALGEMEEN ZIEKENHUIS 0 0,0 Psychiatrische afdeling voor volwassen (PAAZ) 4 1,2 K-dienst binnen (AZ) 1 0,3 Andere dienst (AZ) 1 0,3 PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS 4 1,2 Psychiatrische afdeling voor volwassen (PZ) 28 8,3 Psychiatrische afdeling voor kinderen (PZ) 6 1,8 SAMENWERKINGSVERBAND BESCHUT WONEN 0 0,0 Initiatief beschut wonen 1 0,3 DRUGHULPVERLENING 3 0,9 Crisis Interventiecentrum 1 0,3 Therapeutische gemeenschap 7 2,1 Dagcentrum drughulpverlening 1 0,3 Medisch sociaal opvangcentrum (MSOC) ,3 Ambulante drughulpverlening 14 4,2 Andere drughulpverlening 2 0,6 OVERIGE INITIATIEVEN GEZONDHEIDSZORG 0,0 Revalidatiecentrum (ambulant) 1 0,3 Jaarverslag 2010 CAD Limburg VZW 28

29 Subtotaal ,8 WELZIJNSZORG ALGEMEEN WELZIJNSWERK 1 0,3 CAW - algemeen 1 0,3 OVERIGE INITIATIEVEN WELZIJNSZORG 0,0 WELZIJNSZORG ANDERE 1 0,3 subtotaal 3 0,9 BIJZONDERE JEUGDSBIJSTAND Begeleidingstehuis 1 0,3 subtotaal 1 0,3 TOTAAL , ALGEMENE TOESTAND BIJ AFSLUITING lich. sociaal gebruik vrije TOTAAL gezondheid middelen tijd a.c. % a.c. % a.c. % a.c. % % opgeklaard 47 3,0 37 2, ,5 46 2,9 4,5 verbeterd , , , ,4 20,8 onveranderd , , , ,0 37,6 verslechterd 66 4,2 63 4,0 47 3,0 42 2,7 3,5 niet v ,3 65 4, ,5 87 5,5 7,4 toepassing onbekend , , , ,5 26,3 TOTAAL , , , ,0 100,0 Jaarverslag 2010 CAD Limburg VZW 29

30 Alcoholhulp in 2010 Alcoholhulp kende een stijgend aantal bezoekers tijdens 2010 (zie verder bij statistieken ), wat erop wijst dat de website naast het aanbod op gebied van online hulpverlening ook een informatieve en preventieve functie vervult. Bezoekers Alcoholhulp De website kreeg bezoekers tijdens 2010, bijna meer dan in De populairste pagina s in het informatieve gedeelte waren: zelftest, lichamelijke effecten en risico s', soorten problematisch gebruik, psychische effecten, risico s van stoppen, ondersteunende medicatie en persoonlijke ervaringen. De overgrote meerderheid van de bezoekers kwam via Google. De belangrijkste zoekwoorden die men hierbij gebruikte waren: antabuse, ontwenningsverschijnselen alcohol, levercirrose, alcoholverslaving, alcoholvergiftiging en campral. Uit het bovenstaande zouden we voorzichtig kunnen afleiden dat een meerderheid van bezoekers zelf alcoholproblemen ervaart of iemand kent die hiermee te maken heeft. M JBR-REGjvslmsocKempen

31 De zelftest De zelftest werd ongeveer maal uitgevoerd. Meer mannen dan vrouwen deden de test, 62% tegenover 48%. Er waren opvallende schommelingen tussen de verschillende maanden, met variaties tussen 600 en uitgevoerde tests per maand. De hoogste aantallen noteerden we rond het einde van het jaar, met een dal tijdens de zomermaanden. Ongeveer 20% van de testpersonen gaven aan dat ze het voorbije jaar opvallend meer waren gaan drinken. Bijna 21% van de testpersonen rapporteerden dagelijks meer dan 6 glazen te drinken. 39% van hen lieten verstaan dat ze van plan waren minder te gaan drinken, 36% dat ze dat niet van plan waren. Het zelfhulpprogramma Er hebben zich 838 mensen geregistreerd voor het zelfhulpprogramma, waarvan 51% vrouwen en 49% mannen. Een kleine 100 mensen haakten vrijwel onmiddellijk af. De overigen volgden gemiddeld gedurende een 3- tal weken het programma. Ongeveer een vierde was van plan om volledig te stoppen met drinken. Een meerderheid van deelnemers, bijna 60%, was hoger geschoold (d.w.z. volgden verdere opleiding na hun secundaire studies). De sterkst vertegenwoordigde leeftijdscategorieën waren: jaar (32,4%), jaar (25,6%) en jaar (20,5%). Een belangrijk gegeven is dat een overgrote meerderheid van deelnemers voordien nooit beroep gedaan had op enige vorm van hulpverlening. Slechts 14% had voordien reeds hulp gezocht, zoals gesprekken met de huisarts, contact met een centrum of zelfhulpgroep, of andere vormen van begeleiding. De online begeleiding Er waren 373 aanmeldingen om het programma te volgen met begeleiding door een professionele hulpverlener, waarvan 52% mannen en 48% vrouwen. Ongeveer 37% van deze mensen haakten af tijdens of vlak na de aanmelding, dus meestal zonder dat er enig contact geweest M JBR-REGjvslmsocKempen

32 was met een hulpverlener via mail of chat. Dat is meer dan in 2009 toen we 25% afhakers telden, tijdens of vlak na aanmelding. Nadat deelnemers effectief met de begeleiding van start gingen, stopten 13% onaangekondigd zonder opgave van reden. Een 6% stopte de begeleiding in onderling overleg met hun hulpverlener, meestal omdat ze verdere begeleiding niet meer nodig vonden. Ongeveer 6% werd in overleg verwezen naar ambulante of residentiële hulpverlening. Een meerderheid van deelnemers, iets meer dan 50%, was hoger geschoold (d.w.z. volgden verdere opleiding na hun secundaire studies). De sterkst vertegenwoordigde leeftijdscategorieën waren: jaar (29,6%), jaar (28%) en jaar (25,5%). Verder valt te noteren dat 73,5% van de deelnemers aan het werk waren (waarvan 16,5% half time). De overigen waren werkloos, kregen een ziekte-uitkering of volgden een opleiding. In tegenstelling tot het zelfhulpprogramma hadden in 2010 veel meer deelnemers voordien reeds beroep gedaan op hulpverlening, ongeveer 55%. Hiervan was 5,3% wegens alcoholproblemen opgenomen geweest in een algemeen ziekenhuis, 21% had beroep gedaan op de huisarts, 16,8% op een andere hulpverlener en 12% op een zelfhulpgroep (AA, SOS Nuchterheid of andere). Deelnemers aan de online begeleiding scoorden in 2010 op de AUDIT (alcoholtest van de Wereldgezondheidsorganisatie) gemiddeld 24,2 punten. Een score boven 20 op deze test wijst erop dat men zich in een hoge risicozone bevindt wat alcoholgebruik betreft, met een grote kans op afhankelijkheid. Voor deelnemers met het programma begonnen rapporteerden ze gemiddeld 38 glazen alcohol te drinken per week. Diegenen die het volledige programma afmaakten en een eindevaluatie invulden rapporteerden gemiddeld nog 11 glazen per week te drinken. Ongeveer 35% gaf aan volledig gestopt te zijn. Evaluaties door deelnemers Een heel aantal deelnemers die het volledige begeleidingsprogramma van 12 weken hadden afgerond, vulden daarna een evaluatieformulier M JBR-REGjvslmsocKempen

33 in. Er kon gereageerd worden op een aantal stellingen via een 5-punten schaal (helemaal oneens niet eens neutraal mee eens helemaal eens). Hieronder de resultaten: 93% vond het programma een goede aanpak van hun probleem, 6% reageerde neutraal, 1% was het oneens 93% vond dat ze een vooruitgang gemaakt hadden i.v.m. hun probleem, 2% was neutraal, 5% vond van niet 96% vond het online programma overzichtelijk en duidelijk, 4% reageerde neutraal 91% ervaarde voordelen van minderen of stoppen met drinken, 9% reageerde neutraal, 1% was het niet eens 78% vond dat de algemene kwaliteit van hun leven erop vooruit gegaan was, 18% reageerde neutraal, 5% vond van niet 52% vond dat ze beter met mensen en situaties konden omgaan waar ze vroeger problemen mee hadden, 41% reageerde neutraal, 7% vond van niet 97% vond de hulpverlener voldoende deskundig ( goed in zijn vak ), 3% reageerde neutraal. 98% gaf aan de hulpverlener goed te vertrouwen, 2% was neutraal. 100% voelde zich respectvol behandeld door de hulpverlener (82% was het hiermee helemaal eens, 18% was het hiermee eens) 92% vond dat ze voldoende inspraak hadden tijdens het verloop van de begeleiding, 7% stond hier neutraal tegenover, 1% vond van niet M JBR-REGjvslmsocKempen

34 Bespreking Alcoholhulp blijkt een breed publiek te bereiken, maar vooral mensen die problemen ervaren op gebied van alcoholgebruik en mensen uit hun directe omgeving. Dit laatste merkten we vooral aan de mails die we kregen van partners en familieleden. Dikwijls bleken deelnemers aan de online begeleiding reeds het hele traject van de website doorlopen te hebben: zelftest, informatie, persoonlijke verhalen en het zelfhulpprogramma. Het is dus duidelijk een voordeel dat de website meer biedt dan enkel een begeleidingsprogramma. We noteerden relatief veel afhakers bij aanvang van de online begeleiding. We hebben er het raden naar wat de beweegredenen hiervoor zijn. We kunnen evenmin verklaren waarom het er in verhouding meer waren dan het jaar voordien. Het is natuurlijk een feit dat de meeste behandelingen voor verslavingsproblemen een hoog aantal drop-outs rapporteren. Dit zou eigen zijn aan mensen met een afhankelijkheidsproblematiek. Helaas zijn er geen eenduidige gegevens bekend over de drop-out cijfers bij reguliere face-to-face behandelingen, waardoor we geen vergelijking kunnen maken. Het is mogelijk dat de drempel om met de online begeleiding te beginnen nog te hoog is. In ieder geval zijn we van plan de aanmeldingsprocedure, die nu in twee stappen verloopt, te vereenvoudigen en korter te maken. Verder hebben we de indruk dat de ernst van de problematiek bij deelnemers toegenomen was tegenover vorig jaar. De gemiddelde AUDIT score bijvoorbeeld steeg van 20 naar bijna 25. De toenemende bekendheid van Alcoholhulp in de hulpverleningssector kan hiervoor een gedeeltelijke verklaring vormen, waardoor meer mensen die reeds ernstige alcoholproblemen hadden de weg naar de website vonden. Het feit dat de online begeleiding doelgroepen bereikt die ondermaats aan bod komen binnen de reguliere hulpverlening, werd nogmaals bevestigd. Het gaat hier met name over vrouwen, werkenden en hoger geschoolden. Deze drie groepen zijn veel sterker vertegenwoordigd bij het online publiek. Dit heeft enerzijds te maken met de lagere drempel en het M JBR-REGjvslmsocKempen

35 feit dat men anoniem kan deelnemen. Schaamtegevoelens en vrees voor stigmatisering spelen bij deze groepen een grotere rol. Anderzijds is de online hulp voor hen bereikbaarder, ten minste voor de werkende groep, omdat men minder afhankelijk is van de kantooruren. Effectieve deelnemers die het programma ook daadwerkelijk afmaakten zijn zeer tevreden over de gevolgde werkwijze. Ook de waardering voor hun individuele hulpverleners is zeer hoog. Uit concrete chatgesprekken bij afronding kwam dikwijls reeds tot uiting dat deelnemers het contact met hun hulpverlener als zeer persoonlijk en ondersteunend ervaarden. Deelnemers die in de loop van de begeleiding het programma stopten deden dat meestal omdat ze het gevoel hadden alleen verder te kunnen. Deelnemers die tijdens de eerste weken van de begeleiding stopten gaven aan dat het online werken hen niet bleek te bevallen omdat ze zich moeilijk konden uiten via het geschreven woord, of dat ze constateerden dat ze nog niet klaar waren voor verandering. Een aantal van deze laatste groep meldde zich na verloop van tijd echter opnieuw aan. Een niet te onderschatten factor in het geheel van de online begeleiding die niet aan bod komt in het cijfermateriaal, is het afgeschermde forum voor deelnemers aan het programma. Via dit forum kunnen deelnemers anoniem contact met elkaar onderhouden en ervaringen uitwisselen. Ook deelnemers die reeds lange tijd gestopt zijn met het programma blijken regelmatig terug te komen. Er heerst een opvallend positieve sfeer op het forum, waarbij deelnemers doorgaans respectvol met elkaar omgaan en elkaar steunen op moeilijke momenten. De mogelijkheid van het forum werd door de meeste deelnemers hoog gewaardeerd, ook wanneer ze er niet actief aan deel namen. M JBR-REGjvslmsocKempen

36 Bekendmaking en onderzoek Alcoholhulp kreeg aandacht in een aantal dag- en weekbladen, ondanks het feit dat er tijdens dit werkingsjaar minder geïnvesteerd werd in publiciteit. Ter promotie van de website werd vooral gewerkt aan de bekendmaking binnen de hulpverleningssector. Er werden een 4-tal elektronische nieuwsbrieven verstuurd naar allerlei organisaties zoals CGG s, ziekenhuizen, CAW s en OCMW s. Eén nieuwsbrief was expliciet gericht naar werkgevers, bedrijven en preventieorganisaties. Dit resulteerde telkens in aanvragen voor folders en affiches. De website werd eveneens gepresenteerd op een aantal studiedagen en workshops, o.a. op Klikt het in Duffel, de regionale studiedag middelenmisbruik te Mechelen, studiedag VAD in het Vlaams parlement en de studiedag e-mental health te Schaarbeek. Verder werden er ook contacten gelegd met een aantal drughulpverleningsorganisaties die interesse toonden om het online aanbod binnen hun werking te integreren. In de loop van april vond een introductie tweedaagse plaats voor hulpverleners, die georganiseerd werd in samenwerking met de VAD. Deelnemers aan deze tweedaagse werden vertrouwd gemaakt met het programma en het hulpverlenerpaneel. Tijdens dag 2 vond een chat training plaats. In 2011 zullen een aantal organisaties de online begeleiding ook gaan gebruiken, in eerste instantie in combinatie met face-to-face gesprekken. Later zullen ze ook cliënten rechtstreeks online gaan begeleiden. M JBR-REGjvslmsocKempen

37 Statistieken 2010 Bezoekers website Totaal: Dit betekent een gemiddelde per maand van meer dan bezoekers. Het hoogste aantal noteerden we in november met bezoekers. Zelftest Totaal: Zelfhulpprogramma Totaal aantal aanmeldingen: 838, waarvan 49% mannen en 51% vrouwen. Studieniveau s: lager onderwijs: 5,25% middelbaar onderwijs: 35,4% hoger onderwijs: 59,3% Verdeling per provincie: Brussel: 4,4% Vlaams-Brabant: 16% Antwerpen: 25,3% M JBR-REGjvslmsocKempen

38 Limburg: 8,6% West-Vlaanderen: 12% Oost-Vlaanderen: 16,2% Wallonië: 4,2% Buitenland: 13% Verdeling over de leeftijdscategorieën: jonger dan 18 jaar: 1,7% jaar: 5,6% jaar: 20,5% jaar: 32,4% jaar: 25,6% jaar: 12,7% Ouder dan 65 jaar: 1,5% Online begeleiding Totaal aantal registraties: 373 Waarvan 52% mannen en 48% vrouwen. Studieniveau s: Lager onderwijs: 1,7% Lager secundair: 9,6% Hoger secundair: 37,5% Hoger niet-universitair: 34% Universitair: 16,5% Werksituaties: Totaal aantal werkenden: 73,5% (waarvan 16% half-time) Werkloos: 5,6% Rest: gepensioneerd, opleiding, invaliditeit, Voordien hulpverlening: Opname in een algemeen ziekenhuis: 5,3% M JBR-REGjvslmsocKempen

39 Opname in een psychiatrisch ziekenhuis of op een gespecialiseerde ontwenningsafdeling: 0 Gesprekken met een hulpverlener: 16,8% Groepsgesprekken of AA: 12,3% Bij een huisarts: 20,4% Verdeling per provincie: Brussel: 3,4% Vlaams-Brabant: 13,4% Antwerpen: 30,3% Limburg: 15,8% West-Vlaanderen: 14,4% Oost-Vlaanderen: 21,5% Verdeling over de leeftijdscategorieën: jonger dan 18 jaar: 1% jaar: 3,4% jaar: 25,5% jaar: 29,6% jaar: 28% jaar: 10% ouder dan 65 jaar: 1,5% M JBR-REGjvslmsocKempen

40 Preventie in alle maatschappelijke sectoren In 2010 organiseerde de preventie-equipe van CAD (waarvan de VGGZmedewerkers deel uit maken) 1249 activiteiten. De registratie gebeurde met Ginger, een registratieprogramma voor drugpreventieactiviteiten in Vlaanderen. Een gedetailleerd overzicht hiervan is ter inzage bij het preventieteam. Al deze activiteiten werden gepland, voorbereid en geëvalueerd in samenwerking met of op vraag van onze partners in de 42 gemeenten waar we actief zijn. Ook dit jaar illustreren de cijfers dat het Limburgs Model, de geïntegreerde aanpak met ondersteuning van lokale besturen werkt! Dit blijkt uit het feit dat deze preventieactiviteiten ongeveer 1/4 uitmaken van alle in Vlaanderen geregistreerde activiteiten! Belangrijker nog, en basis voor onze motivatie om op de ingeslagen weg verder te gaan zijn de positieve signalen inzake afname van het middelengebruik uit het Limburgs Jongerenonderzoek (Provincie Limburg i.s.m. LPV), de evolutie in de resultaten van de VAZZD leerlingenbevraging en de internationale Espad studie. De duidelijke verwijzingen naar hoog risicogroepen, de vaststellingen inzake problematisch gebruik en de confrontatie met moeilijk bereikbare groepen houden dan weer uitdagingen in om nog meer planmatig te werk te gaan en om op zoek te gaan naar meer expertise Soort activiteit % 7% 30% 7% 10% 41% overleg consult/advies coaching vorming vroeginterventie andere 30% van deze preventieactiviteiten zijn vormingen gericht op emancipatie van sleutelfiguren in de diverse maatschappelijke sectoren. Dat is 2% M JBR-REGjvslmsocKempen

41 minder dan vorig jaar. Deze evolutie is te wijten aan het feit dat de vormingen, die kaderen in het project vroeginterventie vanaf dit jaar afzonderlijk geregistreerd worden en door collega s van het hulpverleningsteam opgenomen worden. We onderstrepen het belang van overleg (41%, exact evenveel als in 2009). We kunnen immers ons werk enkel doen in overleg en met een mandaat van lokale partners. Hier valt echter een significante daling waar te nemen (van 66% in 2005 en 58% in 2006 en 54% in 2007, 45% in 2008, 41 in 2010) als resultaat van een constructieve samenwerking op langere termijn. Een planmatige aanpak van preventieactiviteiten (cfr. evidence based werken en planmatige aanpak) vergt steeds een verkenning van de beginsituatie, planning en evaluatie. Via overlegmomenten creëren we een groter draagvlak, bepalen we een gemeenschappelijke strategie en beogen we een multiplicatoreneffect. In de beoogde netwerking is coaching, advies en consult niet onbelangrijk (samen goed voor 17%). Dit is meer dan een verdubbeling over de drie laatste jaren. We slagen er in als maar meer intermediairen aan te zetten tot participatie in preventie.de activiteiten die we ontplooiden naar het bedrijfsleven in het kader van CAO 100 hebben hier zeker ook mee te maken. Vroeginterventie daalde met 2% door de eerder aangehaalde activiteiten georganiseerd door collega s van het hulpverleningsteam. 32% Doelgroepen Cliëntsysteem jongeren families volwassenen 7% 61% Continuïteit door te werken met sleutelfiguren! Wij kiezen voor deze aanpak in plaats van kortstondige optredens van een preventiewerker direct ten behoeve van het cliëntsysteem. Daarnaast maken initiatieven als vroeg interventie (waarbij zowel met jongeren als hun ouders gewerkt wordt), extra aandacht voor consult, het werken met ervaringsdeskundigen, aanbod in de gevangenis voor gedetineerden dat M JBR-REGjvslmsocKempen

42 onze activiteiten ten behoeve van directe cliënt(systemen) relatief hoog blijft (40%, en dat is toch 3% minder dan in 2009). Voor het aantal initiatieven naar intermediairen blijft de teller dit jaar dus steken op 60%, wat een toename is tov vorig jaar. Doelgroepen intermediairen 21% 14% Preventiewerkers Sleutelfiguren Bestuursniveau 65% M JBR-REGjvslmsocKempen

43 Onderwijs, welzijn en vrije tijd krijgen veel aandacht. Eigenlijk blijft de verdeling over de sectoren relatief constant over de laatste jaren. De misvatting als zou drugpreventie iets voor alleen scholen en alleen voor jongeren zijn lijkt ten minste voor een stuk van de baan! De toename in sector arbeid heeft te maken met CAO 100. De activiteiten in de sector arbeid stonden vaak in het teken van CAO 100. We gaven prioriteit aan coaching van het drugbeleid in organisaties uit de sociale tewerkstelling. Voor politie en justitie springen vormingen ter promotie van het vroeginterventieproject en de heropstart van cursussen voor gedetineerden in de gevangenis van Hasselt in het oog. Vormingen voor OCMW s en aanverwante diensten ( oa. gezins- en bejaardenhulp) inzake motivationele gespreksvoering en signaalherkenning maken deel uit van ons werk in de sector welzijn. Voor onderwijs hebben we ons voornemen om te investeren naar bijzondere doelgroepen en mensen met minder verbale mogelijkheden waargemaakt door de lancering van het project straffe stappen. Projecten Volgende projecten maakten deel uit van het preventiewerk in 2010: Europeers, Europarents, Middelen en arbeid, Opleiding motivationele gespreksvoering, interculturele hulpverlening en preventie, Tupper Care, sensibilisering alcohol, groepen voor gedetineerden, deskundigheidsbevordering van intermediairen in verschillende sectoren, opstart LSM (Limburg Sterk Merk), Drugs een ramp op kamp, M JBR-REGjvslmsocKempen