Commissie begrotingscontrole WERKDOCUMENT. over het begrip "aanvaardbaar foutenrisico"

Transcriptie

1 EUROPEES PARLEMENT Commissie begrotingscontrole WERKDOCUMENT over het begrip "aanvaardbaar foutenrisico" Deel 1: Inleiding, werkhypothese van de rapporteur, geschiedenis Commissie begrotingscontrole Rapporteur: Jorgo Chatzimarkakis DT\ doc PE v01-00 In verscheidenheid verenigd

2 1. IEIDING Op 26 mei 2010 heeft de Europese Commissie een mededeling gepubliceerd onder de titel "Meer of minder controles? Op zoek naar een goede balans tussen de administratieve kosten van controles en het foutenrisico" (COM(2010) 261 en SEC(2010) 640 en 641) Tijdens haar vergadering van 1 juli 2010 besloot de Commissie begrotingscontrole op voorstel van de coördinatoren (bijeen op 22 juni 2010) deze mededeling te behandelen in het kader van de kwijtingsprocedure van de Commissie voor In artikel 28, onder b), van het voorstel voor een Financieel Reglement (COM(2010) 260) stelt de Commissie formeel voor een "aanvaardbaar foutenrisico" in te voeren. Met het oog op het belang van deze maatregel en de behoefte van de commissie om haar standpunt te baseren op zo veel mogelijk bewijsmateriaal, deed de rapporteur voor de kwijting van de Commissie voor 2009 het voorstel om een gedachtewisseling over de kwestie te houden met deelname van de Commissie, de Europese Rekenkamer, de voorzitter van de Public Accounts Committee van het Britse Lagerhuis, die zich onlangs in een verslag over de kwestie heeft gebogen 1, en de Nederlandse Rekenkamer, die de laatste jaren buitengewoon veel belangstelling heeft getoond voor de rechtmatigheid en doeltreffendheid van het EUbeleid. De Commissie begrotingscontrole had in juli 2006 al een workshop over een aanvaardbaar foutenrisico bij onderliggende verrichtingen georganiseerd 2. Op basis van materiaal uit deze workshop en van de discussies die sindsdien zijn gevoerd, presenteert uw rapporteur hierbij een werkdocument met een kort overzicht van de huidige stand van zaken. Om technische redenen bestaat het werkdocument uit de volgende vier delen: Deel 1: Inleiding, werkhypothese van de rapporteur, geschiedenis Deel 2: Standpunt van het Parlement tot nu toe Kwijting voor het begrotingsjaar 2004 (rapporteur Jan Mulder) Kwijting voor het begrotingsjaar 2007 (rapporteur Jean-Pierre Audy) Kwijting voor het begrotingsjaar 2008 (rapporteur Boguslaw Liberadzki) Deel 3: De politieke vragen Mogelijke argumenten vóór Mogelijke argumenten tegen Deel 4: Een mogelijk alternatief PE v /5 DT\ doc

3 2. WERKHYPOTHESE VAN DE RAPPORTEUR Hoewel er geen 'wetenschappelijke' definitie bestaat van het begrip "aanvaardbaar foutenrisico" (AFR), heeft het Parlement zich tot nu toe kritisch-vriendelijk tegenover het voorstel opgesteld, met dien verstande dat het onder "aanvaardbaar foutenrisico" niet hetzelfde verstaat als "aanvaardbare fouten" of "aanvaardbaar bedrog". Het Parlement heeft ook voorwaarden gesteld waaraan tot nu toe niet is voldaan: het AFR zou niet aan het Parlement mogen worden voorgelegd voordat het Parlement het BEWIJS heeft dat alle andere maatregelen zijn genomen. Een AFR leidt op zich niet tot verbetering van de beheers- en controlesystemen in de lidstaten, terwijl die verbetering het grootste probleem is, zoals de Europese Rekenkamer elk jaar aantoont. De Commissie heeft haar discours gewijzigd. De Commissie spreekt niet langer over het wegnemen van fouten bij de onderliggende verrichtingen (het echte probleem), maar over beheersing van het foutenrisico bij onderliggende verrichtingen, wat in wezen niet meer is dan een retorische uitweg uit het probleem. Zolang de beheers- en controlesystemen van de lidstaten slechts "ten dele doeltreffend" zijn, kan er nog veel ruimte voor verbetering worden benut voordat een AFR wordt ingevoerd. Nationale beheersverklaringen, uitgegeven door de nationale minister van Financiën en gecontroleerd door de nationale controle-instantie, zouden een fundamenteel element zijn van het bewijsmateriaal dat nodig is om te beoordelen of lidstaten over doeltreffende en doelmatige beheers- en controlesystemen beschikken. Dergelijke verklaringen bestaan tot op heden echter op vrijwillige basis in maar vier lidstaten en ze lopen zeer uiteen. Het Parlement zal het debat hoogstwaarschijnlijk niet verder kunnen voeren voordat de Commissie een formeel voorstel heeft gedaan voor de invoering van verplichte nationale beheersverklaringen. Daarnaast heeft het Parlement behoefte aan een helder inzicht in de visie van de Commissie op het nieuwe "evaluatieverslag", "waarin de bereikte resultaten met name worden getoetst aan de door het Europees Parlement en de Raad [ ] verstrekte aanwijzingen", dat wordt genoemd in artikel 318 van het Verdrag 1. Dit "evaluatieverslag" zou niet alleen moeten verwijzen naar de wettigheid en regelmatigheid van de EU-uitgaven maar zich ook moeten concentreren op de doeltreffendheid en doelmatigheid van het beleid van de Unie. Het voorstel van de Commissie in artikel 53 van het herziene Financieel Reglement voorziet in de ondertekening van een beheersverklaring op operationeel niveau, in plaats van door het hoogste politieke en bestuurlijke gezag (de minister van Financiën), zoals het Parlement 1 Artikel 318, lid 2: "De Commissie dient bij het Europees Parlement en de Raad ook een evaluatieverslag over de financiën van de Unie in, waarin de bereikte resultaten met name worden getoetst aan de door het Europees Parlement en de Raad krachtens artikel 319 verstrekte aanwijzingen." DT\ doc 3/5 PE v01-00

4 herhaaldelijk heeft bepleit in verschillende kwijtingsresoluties. Het Parlement herhaalt dit pleidooi en benadrukt dat het voorstel van de Commissie een mogelijke voorwaarde voor verwezenlijking van dat doel kan zijn. Als de Commissie zich net zo had ingespannen voor de invoering van een verplichte nationale beheersverklaring als voor het overtuigen van het Parlement van de vermeende noodzaak om een AFR overeen te komen, waren de nationale beheersverklaringen inmiddels waarschijnlijk al werkelijkheid geworden. 3. GESCHIEDENIS Het begrip "aanvaardbaar foutenrisico" is voor het eerst gebruikt in advies nr. 2/2004 van de Europese Rekenkamer over "een communautair internecontrolekader" 1. Dit "communautair internecontrolekader" bestaat uit verschillende elementen, zoals "gemeenschappelijke doelstellingen", "gemeenschappelijke normen", "doorzichtigheid en beschikbaarheid van resultaten", "een deugdelijk evenwicht tussen kosten en baten" en een "foutenrisico op een aanvaardbaar niveau". Met andere woorden, de mogelijke definitie van een "aanvaardbaar foutenrisico" is maar één element van het complexe bouwwerk dat "communautair internecontrolekader" heet. De eerste mededeling, COM(2008) 866 De Commissie gaf een reactie op het voorstel van de Rekenkamer in haar mededeling van 16 december 2008, "Naar een gemeenschappelijke visie op het begrip aanvaardbaar foutenrisico". De mededeling werd tijdens de vergadering van 19 januari 2009 aan de Commissie begrotingscontrole gepresenteerd door toenmalig vicevoorzitter Siim Kallas van de Europese Commissie in aanwezigheid van de heer Bonnici, het verantwoordelijke lid van de Rekenkamer. 2 De Rekenkamer leverde commentaar op deze mededeling in een document getiteld "Reflections by the European Court of Auditors on the Commission's Communication 'Towards a common understanding of the concept of tolerable risk of error'" 3. Op 4 maart 2009 werd het document toegezonden aan Hans-Gert Pöttering, destijds Voorzitter van het Europees Parlement De Rekenkamer belichtte onder meer de volgende zaken: COMMITTEE- CONT&language=en&byLeftMenu=researchcommittee&category=COMMITTEE&format=wmv#anchor1 Dit onderdeel begint na 17 minuten en 11 seconden /5 DT\ doc

5 - "3. Vanzelfsprekend dient het begrip 'aanvaardbaar foutenrisico' duidelijk te worden onderscheiden van het begrip 'materialiteitsdrempel', waarvan de definitie de verantwoordelijkheid moet blijven van de externe controleur." - "11. In haar mededeling erkent de Commissie dat een verlaging van de foutenpercentages zelfs zonder verhoging van de controle-uitgaven mogelijk moet zijn. Dit betekent een zeer krachtig signaal met betrekking tot wat er mogelijk zou zijn en wat er moet worden nagestreefd." - "12. Het dient duidelijk te zijn dat elke vergelijking van de geraamde kosten en baten van controles moet zijn gebaseerd op een redelijk vertrouwen dat de controles op doelmatige en doeltreffende wijze worden uitgevoerd." - "15. De Rekenkamer merkt op dat een analyse van de kosten en baten van uitgavenprogramma's niet alleen gebruikt kan worden voor discussies over 'aanvaardbaar risico' maar ook voor een herziening van de regelgeving en beheersstructuur voor de betrokken programma's. In sommige gevallen is de relevante vraag wellicht niet of er een 'aanvaardbaar foutenrisico' bestaat maar of het foutenrisico zo groot is dat de regeling of het programma in kwestie moet worden beëindigd of materieel gewijzigd. Met het begrip 'aanvaardbaar risico' dient zelfs al specifiek rekening te worden gehouden bij het ontwerpen van uitgavenregelingen (en inkomstenregelingen) of -programma's." De tweede mededeling, COM(2010) 261 In haar tweede mededeling, met de titel "Meer of minder controles? Op zoek naar een goede balans tussen de administratieve kosten van controles en het foutenrisico", van 26 mei 2010, presenteert de Commissie voorstellen voor aanvaardbare foutenrisico's voor de beleidsterreinen 'Onderzoek, energie en vervoer' en 'Plattelandsontwikkeling'. Bij de mededeling zijn twee werkdocumenten SEC(2010) 640 en SEC(2010) 641 gevoegd. Op basis van haar kosten-batenanalyse van controles meent de Commissie dat het 'aanvaardbare foutenrisico' voor de twee genoemde beleidsdomeinen moet worden vastgesteld in de "gele zone" (2-5%). DT\ doc 5/5 PE v01-00